Verkiezingsprogramma's 2025 overzorg akkoord, normen en waarden, woningmarkt, energierekening, asielzoekers en Europa CDA versus D66
DENK pleit voor een sterke publieke regie op de woningmarkt, een betaalbare en toegankelijke zorg zonder eigen risico, en een humaan asielbeleid met kleinschalige opvang. Op het gebied van normen en waarden benadrukt DENK inclusiviteit, religieuze vrijheid en het tegengaan van discriminatie. In Europa kiest DENK voor pragmatische samenwerking met behoud van nationale soevereiniteit, en op de energierekening wil DENK lastenverlichting voor lage inkomens en een rechtvaardige energietransitie.
Betaalbare zorg zonder eigen risico
DENK wil de zorg toegankelijker maken door het eigen risico volledig af te schaffen en de zorgpremie te verlagen, vooral voor lage- en middeninkomens. Dit onderscheidt zich van CDA en D66, die doorgaans minder ver gaan in het afschaffen van het eigen risico. DENK wil ook het basispakket uitbreiden en winsten in de zorg beperken.
Sterke publieke regie en betaalbaarheid op de woningmarkt
DENK wil dat de overheid de regie neemt over de woningmarkt, met een Rijksbouwbedrijf, een wettelijke norm voor betaalbare woningen, en het bevriezen van huren als deze te hard stijgen. Dit is een veel directiever en socialer beleid dan CDA of D66 doorgaans voorstellen.
“DENK wil een overheid die de regie neemt over de woningmarkt, sociaal rechtvaardig beleid voert, voldoende woningen bouwt en waarborgt dat mensen betaalbare huisvesting tot hun beschikking hebben.”
“Het doel is om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen.”
“Een wettelijke norm in te voeren voor meer betaalbare woningen. Hierbij moet 50% bestaan uit sociale huur en koopwoningen, 40% betaalbare middenhuur en koop, en 10% hoger segment.”
“De huren worden bevroren indien de huurstijgingen te veel op de koopkracht van mensen drukken.”
Energielasten verlagen voor lage inkomens
DENK wil de energierekening voor lage inkomens verlichten met een energietoeslag zolang de prijzen hoog zijn, en investeert in verduurzaming zonder burgers extra te belasten. Dit is socialer dan het beleid van CDA en D66, die meer marktgerichte oplossingen kiezen.
“Zolang de energieprijzen op hoog niveau blijven, is een energietoeslag noodzakelijk voor mensen met een laag inkomen.”
“Wij willen fors investeren in verduurzaming van woningen. Naast dat wij hiermee bijdragen aan de klimaatdoelstellingen, worden de woonlasten voor mensen hiermee beperkt.”
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen.”
Humaan asielbeleid en kleinschalige opvang
DENK kiest voor een humaan asielbeleid, met behoud van de Spreidingswet, kleinschalige opvang en snelle, menswaardige procedures. Dit is duidelijk progressiever dan het CDA en in sommige opzichten ook D66, die meer nadruk leggen op beperking en spreiding.
“De strenge asielwetten van de extreemrechtse regering gaan de prullenbak in. Dit betekent dat de rechtspositie van vluchtelingen niet wordt beperkt, de duur van verblijfsvergunningen niet wordt ingeperkt, gezinshereniging niet moeilijker wordt gemaakt en er geen tweestatusstelsel komt.”
“DENK wil meer investeren in langdurige, kleinschalige opvangvoorzieningen door heel het land. De Spreidingswet moet behouden blijven.”
“Versnelde procedures, zonder afbraak van menswaardigheid. We investeren in de IND, het COA en gemeentelijke uitvoering om procedures te versnellen.”
Inclusieve normen en waarden, religieuze vrijheid en anti-discriminatie
DENK benadrukt het belang van inclusiviteit, religieuze vrijheid en het tegengaan van discriminatie, met expliciete bescherming van religieus onderwijs en ruimte voor diversiteit in seksuele vorming. Dit is onderscheidend ten opzichte van CDA (meer traditioneel-christelijk) en D66 (meer seculier-liberaal).
“DENK koestert de rol die religie speelt in onze samenleving.”
“Volledig behoud van bijzonder en religieus onderwijs. DENK verdedigt zonder voorbehoud het recht op religieus en bijzonder onderwijs. Artikel 23 van de Grondwet blijft onaangetast.”
“Op elke school wordt aandacht besteed aan non-discriminatie en diversiteit. Scholen hebben binnen de wettelijke verplichtingen de vrijheid om dit zelf in te richten, rekening houdend met de wensen van de ouders.”
Pragmatische Europese samenwerking met behoud van soevereiniteit
DENK is voor Europese samenwerking als het Nederland voordeel biedt, maar wil nationale soevereiniteit behouden en is tegen een Europees leger. Dit is pragmatischer dan D66 (meer pro-EU) en minder behoudend dan CDA.
“Wij zijn pragmatische voorstanders van de EU: als wij uitdagingen beter in Europees verband kunnen aanpakken, dan zijn wij daar een voorstander van. Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
FVD pleit voor een radicaal andere koers dan CDA en D66 op de thema’s zorg, normen en waarden, woningmarkt, energierekening, asielzoekers en Europa. De partij wil immigratie en asiel volledig stoppen, de EU verlaten, klimaatbeleid afschaffen, de energierekening fors verlagen, en de woningmarkt dereguleren met voorrang voor Nederlanders. Hun visie draait om nationale soevereiniteit, behoud van Nederlandse cultuur en waarden, en het terugdraaien van internationale en bureaucratische invloeden.
Volledige asielstop en remigratie stimuleren
FVD wil een volledige asielstop, opvang in de regio, en het beëindigen van internationale verdragen die asiel mogelijk maken. Dit is een fundamenteel ander standpunt dan CDA en D66, die beide asielopvang en internationale samenwerking blijven steunen. FVD ziet immigratie als bedreiging voor cultuur, veiligheid en betaalbaarheid van publieke voorzieningen.
“We stoppen volledig met asielopvang in Nederland, investeren in opvang in de regio en stellen illegaal verblijf in Nederland strafbaar.”
“We stoppen met het opnemen van nieuwe asielzoekers, breken lopende procedures af en ontmantelen het COA, zodat opvang in de regio de norm wordt.”
“We zeggen het VN-vluchtelingenverdrag, Schengen, het Marrakechpact en het EVRM op en streven naar een NEXIT, zodat Nederland volledig zelf kan bepalen wie ons land binnenkomt en wie niet.”
Klimaatbeleid en energierekening: Klimaatwet en Parijsakkoord opzeggen, fossiel en kernenergie
FVD verwerpt het bestaan van een klimaatprobleem, wil alle klimaatmaatregelen schrappen, fossiele energie en kernenergie stimuleren, en de energierekening fors verlagen. Dit contrasteert scherp met CDA en D66, die beide klimaatbeleid en verduurzaming centraal stellen.
“We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“We heropenen de gesloten kolencentrales en zetten in op de bouw van thoriumcentrales voor goedkope, schone kernenergie.”
“De bespaarde 1.000 miljard euro geven we terug aan de Nederlander via lastenverlichting.”
“We hervatten de gasboringen in Groningen, waar nog eens voor circa 585 miljard euro aan gasbaten gerealiseerd kunnen worden. Zo zorgen we voor lagere rekeningen en een bloeiende economie.”
Woningmarkt: Deregulering, voorrang Nederlanders, afschaffen sociale huurverplichtingen
FVD wil de woningmarkt dereguleren, duurzaamheidseisen schrappen, sociale huur beperken, en expliciet voorrang geven aan Nederlanders boven statushouders. Dit staat haaks op het beleid van CDA en D66, die sociale woningbouw en huisvesting van statushouders juist willen behouden of versterken.
“We bouwen snel 100.000 woningen per jaar, schrappen beknellende klimaat- en stikstofregels, en stoppen gedwongen verduurzaming om kapitaal vrij te maken voor nieuwbouw.”
“Sociale huurwoningen worden beperkt, met voorrang voor Nederlanders boven statushouders.”
“We stoppen met de huisvesting van statushouders in sociale woningen en geven voorrang op wachtlijsten aan Nederlanders.”
“We schaffen de Wet Betaalbare Huur af om de huurmarkt te vitaliseren en geven verhuurders vrije keuze in huurders.”
Zorg: Minder bureaucratie, premies omlaag, vrije artsenkeuze
FVD wil de zorg ontdoen van bureaucratie, premies verlagen, en de vrije artsenkeuze behouden. Dit is een meer marktgerichte en decentraliserende benadering dan CDA en D66, die juist inzetten op samenwerking, preventie en centrale regie.
“We snijden bureaucratie weg, zodat zorgverleners met passie hun werk ongestoord kunnen doen, en we behouden de vrije artsenkeuze voor patiënten. Zorgpremies gaan omlaag, fysiotherapie, anticonceptie en tandzorg komen terug in het basispakket.”
“Forum voor Democratie wil dat zorgprofessionals weer de ruimte krijgen om naar eigen inzicht behandelingen voor te stellen, zonder dat verzekeraars of managers hen tegenhouden.”
Nationale soevereiniteit: Uittreden uit EU, nationale wet boven internationaal recht
FVD wil Nederland uit de EU (NEXIT), internationale verdragen opzeggen, en nationale wetgeving altijd boven internationale afspraken stellen. Dit is een fundamenteel andere koers dan CDA en D66, die beide Europese samenwerking als essentieel zien.
“We sturen daarom aan op intelligente uittreding uit de EU en herzien onze betrokkenheid bij andere supranationale organisaties zoals de NAVO.”
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
“Voor het behoud van onze democratie en onze welvaart acht Forum voor Democratie het van essentieel belang om als Nederland de Europese Unie te verlaten (NEXIT) en ons aan te sluiten bij de EFTA.”
Normen en waarden: Behoud Nederlandse cultuur, tegen woke en genderbeleid
FVD positioneert zich als verdediger van traditionele Nederlandse normen en waarden, en verzet zich tegen wat zij zien als ‘woke’ en genderideologie in onderwijs en samenleving. Dit onderscheidt zich van CDA en D66, die diversiteit en inclusiviteit juist als kernwaarden zien.
“Onze cultuur en identiteit moeten we behouden en versterken. Daarom stoppen we met asielopvang in Nederland, investeren we in opvang in de regio en stellen illegaal verblijf strafbaar.”
“We verbieden transgender-propaganda op scholen en in jeugd-tv, en maken geslachtsveranderingsoperaties, hormoontherapie en puberteitsremmers voor minderjarigen onmogelijk.”
De PVV zet zich af tegen het beleid van CDA en D66 door te kiezen voor harde nationale prioriteit: een totale asielstop, het schrappen van voorrang voor statushouders op de woningmarkt, verlaging van de energierekening, en het volledig afschaffen van het eigen risico in de zorg. De partij benadrukt Nederlandse normen en waarden, wil minder macht voor Europa, en stelt concrete maatregelen voor om de positie van Nederlanders op de woningmarkt en in de zorg te verbeteren. De kern van hun visie is: Nederlanders eerst, minder EU-invloed, en een strenge aanpak van immigratie en asiel.
Totale asielstop en geen voorrang statushouders
De PVV wil een volledige asielstop, sluit opvanglocaties, en schrapt elke voorrang voor statushouders op de woningmarkt. Dit wordt gepresenteerd als oplossing voor woningnood en overlast, en als duidelijke breuk met het beleid van CDA en D66 die asielopvang en spreiding steunen.
“De PVV is de enige partij die de instroom van (niet-westerse) vreemdelingen wil stoppen.”
“Nooit meer voorrang op sociale huurwoningen voor statushouders – ook niet met urgentie”
“Met de PVV komt er geen enkel azc meer bij! De Spreidingswet wordt meteen ingetrokken. Azc’s die sinds de inwerkingtreding van de Spreidingswet zijn geopend, worden gesloten.”
“In Brussel zullen we door het inzetten van veto’s of het weigeren van de te hoge Nederlandse bijdrage aan de EU-begroting een opt-out op asiel en immigratie afdwingen.”
Verlaging energierekening en afschaffen klimaatmaatregelen
De PVV wil de energierekening structureel verlagen door de btw op energie te verlagen en klimaatmaatregelen terug te draaien. Dit contrasteert met het beleid van D66 (en deels CDA) die inzetten op verduurzaming en hogere energiebelastingen.
Meer betaalbare woningen voor Nederlanders
De PVV wil sociale huren verlagen, inkomensgrenzen verhogen, en woningcorporaties meer laten bouwen voor Nederlanders. Statushouders verliezen hun voorrang en fraudeurs hun verblijfsvergunning. Dit is een direct antwoord op de woningnood, die volgens de PVV wordt verergerd door het beleid van CDA en D66.
“De PVV verlaagt volgend jaar de sociale huren met 10%. Woningcorporaties worden gecompenseerd: door voor hen de winstbelasting te schrappen, komt de bouwopgave niet in gevaar.”
“De hypotheekrenteaftrek blijft; daar wordt niet aan getornd!”
“Gemeentelijke taakstelling voor de verplichte huisvesting van statushouders schrappen”
“Frauderende statushouders die een sociale huurwoning illegaal onderverhuren, betalen alles wat zij daarmee verdiend hebben terug en verliezen hun verblijfsvergunning”
Zorg: eigen risico afschaffen en tandarts in basispakket
De PVV wil het eigen risico volledig afschaffen en de tandarts terug in het basispakket, zonder dat de premie stijgt. Dit is een duidelijke breuk met het huidige zorgakkoordbeleid van CDA en D66, die het eigen risico handhaven.
Nederlandse normen en waarden centraal
De PVV wil Nederlandse tradities, cultuur en identiteit beschermen en afrekenen met wat zij zien als een multiculturele en schaamtecultuur, in tegenstelling tot het meer inclusieve beleid van D66 en CDA.
“Wij willen weer collectief trots zijn op ons land en op wie we zijn – in plaats van excuses maken voor het verleden van onze voorouders.”
“Geen misplaatste schaamtecultuur, maar het koesteren van onze tradities, de standbeelden van onze nationale helden en onze feesten als Kerstmis, Sinterklaas mét Zwarte Piet en Pasen.”
Minder macht voor Europa, meer nationale soevereiniteit
De PVV wil bevoegdheden terughalen uit Brussel, vetorechten inzetten, en minder geld naar de EU sturen. Dit staat haaks op het pro-Europese beleid van D66 en het gematigde Europese beleid van het CDA.
“Wij willen sterke bilaterale en economische banden met andere landen; samenwerken is prima. Waar wij fel tegen zijn, is een geopolitieke Europese Unie, een Europese superstaat.”
“Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën, waaronder de asiel- en immigratieregels.”
“Ook willen we miljarden minder afdragen aan de Europese Unie. We zijn al jaren de grootste nettobetaler aan Brussel. En ze willen bij elke begroting meer en meer. Het is genoeg!”
50PLUS richt zich op het beschermen van de belangen van ouderen met concrete voorstellen voor toegankelijke zorg, streng migratiebeleid, betaalbare en geschikte woningen, en een Europese samenwerking die niet verder gaat dan strikt noodzakelijk. De partij onderscheidt zich door te pleiten voor volledige uitvoering van zorgakkoorden, het bouwen van levensloopbestendige woningen, het beperken van asiel en migratie, en het afwijzen van nationale klimaatmaatregelen bovenop Europese afspraken.
Volledige uitvoering van zorgakkoorden en Ouderenzorgwet
50PLUS wil dat bestaande zorgakkoorden volledig worden uitgevoerd en pleit voor een Ouderenzorgwet die ouderen gelijke rechten geeft als jongeren in de jeugdzorg. Hiermee wil de partij de zorg voor ouderen structureel verbeteren en de positie van ouderen in het zorgstelsel versterken.
“Volledige uitvoering van het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO).”
“Volledige uitvoering van het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA).”
“We pleiten voor de invoering van een Ouderenzorgwet, waarin aan ouderen vergelijkbare rechten worden toegekend met de rechten van jongeren volgens de Jeugdzorgwet.”
Streng migratiebeleid met Europees asielbeleid
50PLUS kiest voor een streng onderscheidend migratiebeleid, wil een gemeenschappelijk Europees asielbeleid met versterkte buitengrenzen, opvang in de regio, en beperking van de instroom. De partij wil geen recht op asiel voor economische vluchtelingen of personen uit veilige landen en stelt duidelijke eisen aan integratie.
“50PLUS kiest voor een streng migratiebeleid dat onderscheid maakt tussen vormen van migratie en voorkomt dat systemen overbelast raken. We willen een gemeenschappelijk Europees asielbeleid waarbij de buitengrenzen worden versterkt en opvang in de regio de regel wordt.”
“Met een coalitie van gelijkgestemde Europese landen wordt het Vluchtelingenverdrag aangepast.”
“Geen recht op asiel voor economische vluchtelingen of personen uit veilige landen.”
“Het beperken van de instroom tot een afgesproken maximum.”
“Voorwaarde om Nederlander te worden is dat men de Nederlandse taal beheerst.”
Bouwen van levensloopbestendige woningen en terugkeer volkshuisvesting
50PLUS ziet bouwen voor ouderen als oplossing voor de woningnood en wil het Ministerie voor Volkshuisvesting herinvoeren. Door ouderen te laten doorstromen naar geschikte woningen, komt de bestaande woningvoorraad beter beschikbaar voor andere groepen.
“Het Ministerie voor Volkshuisvesting wordt weer in het leven geroepen.”
“De doelstelling van 290.000 levensloopbestendige woningen wordt gefaseerd gerealiseerd met oog voor netcongestie en bouwcapaciteit om de doorstroming weer écht op gang te krijgen.”
“Bouwen voor oud is de komende jaren de oplossing voor woningnood onder jongeren.”
Geen nationale klimaatmaatregelen bovenop Europese afspraken
50PLUS wil dat Nederland stopt met nationale klimaatmaatregelen die verder gaan dan Europese afspraken, om de energierekening betaalbaar te houden en de concurrentiepositie te beschermen. Klimaatbeleid moet op Europees of mondiaal niveau worden gevoerd.
Beperking van EU-taken en hervorming EU-uitgaven
50PLUS wil het takenpakket van de EU beperken, verspilling tegengaan en het Europese ambtenarenapparaat verkleinen. Hiermee wil de partij voorkomen dat Nederland financieel opdraait voor zwakkere eurolanden en de invloed van de EU beperken.
BVNL kiest voor een klassiek liberale, economisch rechtse en cultureel conservatieve koers: minder immigratie, deregulering van de woningmarkt, een asielstop, lagere energierekening via kernenergie en gas, behoud van Nederlandse normen en waarden, en een kritische houding tegenover Europese integratie. De partij wijst migratie en EU-bemoeienis aan als oorzaak van veel problemen en wil Nederland soeverein houden, met concrete voorstellen als een asielstop, afschaffing van huurtoeslag voor niet-Nederlanders, en het beëindigen van internationale verdragen die nationale waarden bedreigen.
Asielstop en beperking immigratie
BVNL stelt dat immigratie de woningmarkt, zorg en samenleving onder druk zet en wil daarom een volledige asielstop, het opzeggen van het vluchtelingenverdrag en het sluiten van aanmeldcentra. Dit onderscheidt zich scherp van CDA en D66, die beide (in verschillende mate) ruimte laten voor asiel en migratie.
“BVNL wil een asielstop. Het absorptievermogen is bereikt en Nederland kan de eindeloze toestroom van asielzoekers niet meer aan.”
“Per direct een asielstop invoeren. We zeggen het vluchtelingenverdrag uit 1951 op.”
“De Dublin-afspraken worden in ere hersteld, waardoor vluchtelingen in het eerste land van aankomst asiel moeten aanvragen. Iedereen die Nederland binnenkomt via Duitsland of België kan dus geen asiel aanvragen. Wij sluiten derhalve de aanmeldcentra in Ter Apel en Budel per direct.”
Woningmarkt liberaliseren en immigratie beperken
BVNL ziet immigratie als hoofdreden voor het woningtekort en pleit voor deregulering, het afschaffen van voorrang voor statushouders, en het beperken van huurtoeslag tot Nederlanders. Dit contrasteert met CDA en D66, die meer regulering en sociale woningbouw voorstaan.
“BVNL wil het woningtekort oplossen. Dit kan door de immigratie te stoppen en de woningmarkt te liberaliseren en te dereguleren, zodat er meer woningen kunnen worden bijgebouwd.”
“Geen voorrang meer voor een sociale woning voor statushouders.”
“Huurtoeslag (huursubsidie) schaffen we af, maar zolang deze regeling bestaat is hij alleen beschikbaar voor Nederlanders, niet voor expats en buitenlandse studenten.”
Energiekosten omlaag via kernenergie en gas
BVNL wil de energierekening verlagen door in te zetten op kernenergie en gaswinning, en verzet zich tegen verplichte verduurzaming en subsidies. Dit is een duidelijke breuk met D66 (duurzaam, wind/zonne-energie) en CDA (meer gematigd).
“BVNL wil een betaalbare energierekening. Nederland moet streven naar energiesoevereiniteit waardoor we als land minder afhankelijk worden van energie uit het buitenland en de energierekening omlaaggaat. Daarvoor moeten we vrij worden gelaten om kerncentrales te bouwen en doorgaan met het veilig produceren van aardgas uit beschikbare Nederlandse gasvelden.”
“Hybride systemen worden niet verplicht in 2026 en gasgestookte CV-ketels blijven toegestaan. Warmtepompen worden niet verplicht.”
Behoud Nederlandse normen en waarden, tegen woke-isme
BVNL positioneert zich als cultureel conservatief, wil Nederlandse tradities beschermen en verzet zich tegen woke-isme en cultuurrelativisme. Dit onderscheidt zich van D66 (progressief) en CDA (gematigd conservatief).
“Nederland is geen lege huls. Onze taal, onze normen, onze geschiedenis en onze waarden zijn het fundament van wie wij zijn. Wie Nederland binnenkomt, past zich aan – niet andersom.”
“Daarnaast waait er een gure collectivistische wind door Nederland en neemt het woke-isme steeds extremere vormen aan, waardoor Nederlandse tradities en normen en waarden worden bedreigd.”
“Wij verzetten ons tegen cultuurrelativisme, identiteitsdenken en het afbreken van nationale trots.”
Kritisch op Europese Unie en voor nationale soevereiniteit
BVNL wil minder macht voor de EU, opt-outs op beleidsterreinen als asiel en stikstof, en een bindend referendum over het EU-lidmaatschap. Dit is veel eurosceptischer dan CDA en D66.
“De overdracht van soevereiniteit naar de EU moet stoppen en we moeten de mogelijkheid krijgen tot opt-ins en opt-outs.”
“Indien Nederland niet meer zeggenschap krijgt over het asielbeleid en het stikstofbeleid dan kunnen we het EU-lidmaatschap verruilen voor een associatieverdrag.”
Zorg: minder bureaucratie, landelijke richtlijnen, aanpak fraude
BVNL wil minder bureaucratie, landelijke richtlijnen voor WMO-zorg, harde aanpak van zorgfraude en volledige transparantie in geldstromen. Dit is een technocratische, liberale benadering die afwijkt van het meer collectieve zorgakkoord van CDA en D66.
“Er moeten landelijke richtlijnen komen zodat de zorg en ondersteuning die gemeenten via de WMO leveren overal hetzelfde is.”
“Zorgfraude wordt gestraft met een minimale gevangenisstraf van één jaar. Daar waar mogelijk zal het Nederlanderschap dan wel ander verblijfstitel worden ingenomen.”
“Alle geldstromen in de zorg worden inzichtelijk gemaakt. Van premies en subsidies tot PGB’s en Wlz-gelden. We willen precies weten waar elke euro blijft.”
JA21 pleit voor een streng migratie- en asielbeleid, het beschermen van Nederlandse normen en waarden, het beperken van bevolkingsgroei om de woningmarkt te ontlasten, en nationale zeggenschap over energie en Europa. Hun voorstellen zijn concreet gericht op het beperken van asiel- en arbeidsmigratie, het afschaffen van voorrang voor statushouders op de woningmarkt, het verlagen van de energierekening door in te zetten op kernenergie en fossiel, en het moderniseren van internationale verdragen om meer nationale controle te krijgen. In vergelijking met CDA en D66 positioneert JA21 zich als uitgesproken restrictief en soevereinistisch.
Strenge beperking asiel- en arbeidsmigratie
JA21 ziet migratie als de belangrijkste oorzaak van druk op de woningmarkt, zorg, normen en waarden, en de energierekening. Ze willen instroom fors beperken, voorrang voor statushouders afschaffen, en terugkeer van uitgeprocedeerden afdwingen.
“Asielmigratie legt een grote druk op de samenleving in tal van opzichten. Asielzoekers integreren vaak niet of slechts zeer moeizaam. Bestaande waarden, culturen en tradities in Nederland komen daardoor onder druk te staan, met als gevolg dat veel Nederlanders hun buurten en wijken zien veranderen.”
“Afschaffen voorrangsregeling en wettelijke taakstellingen voor gemeenten met betrekking tot de huisvesting van statushouders.”
“Dat afwijzing ook echt terugkeer betekent: illegaliteit net als onze buurlanden strafbaar stellen, evenals het faciliteren hiervan, stoppen met de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV) en andere vormen van illegalenopvang.”
“Een beleid ontwikkelen om de bevolkingsgroei van Nederland te beperken. Dat betekent onder meer het juridisch verankeren van migratie plafonds en scherpe selectie van arbeidsmigratanten en gezinshereniging.”
“Voorkomen dat arbeids- en asielmigratie vermengd raken: het hebben van een baan mag niet (alsnog) leiden tot het verkrijgen van een asielstatus.”
Bescherming Nederlandse normen en waarden
JA21 benadrukt het belang van Nederlandse identiteit en klassieke vrijheden, en wil dat migranten zich aanpassen aan de Nederlandse cultuur.
“Een betrokken overheid die de Nederlandse normen en waarden uitdraagt en de klassieke vrijheidsrechten als de vrijheid van meningsuiting met hand en tand verdedigt.”
“Wie van buiten komt, dient zich aan te passen en in onze samenleving te integreren. Een glashelder uitgangspunt, dat echter decennialang verwaarloosd is.”
Nationale zeggenschap over energie en lagere energierekening
JA21 wil de energierekening verlagen door in te zetten op betaalbare energie, kernenergie, en behoud van fossiele brandstoffen zolang alternatieven ontbreken. Ze verwerpen Brusselse inmenging.
“De balans weer terug: een energiesysteem gebaseerd op betrouwbaarheid en betaalbaarheid.”
“Energiesoevereiniteit; nationale zeggenschap over de energiemix. Niet Brussel, maar Nederland bepaalt zelf hoe we energie opwekken.”
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
Moderniseren internationale verdragen en minder EU-invloed
JA21 wil internationale verdragen aanpassen om meer nationale controle over migratie en asiel te krijgen, en verzet zich tegen verdere Europese integratie.
“Met een coalitie van Europese landen het EVRM moderniseren.”
“Toetreding van de EU tot het EVRM blokkeren.”
“Nederlanders zijn vrij om hun eigen regels te bepalen en hun eigen keuzes te maken. JA21 wil dus meer referenda, minder EU, meer economische vrijheid en meer invloed op ons grensbeleid.”
Woningmarkt: bouwen naar behoefte en migratie beperken
JA21 koppelt woningnood direct aan migratie en wil bouwen naar demografische behoefte, met prioriteit voor eigen inwoners.
“De woningnood is het gevolg van falend beleid van opeenvolgende regeringen doordat de demografische ontwikkelingen structureel zijn veronachtzaamd. JA21 staat voor een beleid waarbij bouwen naar behoefte en grip op migratie centraal staan.”
“Intussen krijgen nieuwkomers in ons land voorrang op de schaarse woningen die wel beschikbaar zijn. De woningnood is daarmee veel meer dan een praktisch probleem van te weinig woningen; het is een sociaal drama en tast de sociale cohesie aan.”
“De oplossing van de structurele woningnood zit dus niet alleen met het zo snel mogelijk beginnen met bouwen maar ook met een visie op de toekomst: waar is niet alleen nu, maar ook over 20 tot 40 jaar behoefte aan? Hiervoor kijken wij naar migratie, en naar balans in het woningaanbod.”
BIJ1 kiest radicaal voor een samenleving waarin wonen, zorg en opvang basisrechten zijn, en marktwerking wordt teruggedrongen. Ze willen de woningmarkt nationaliseren, huren verlagen, energielasten eerlijk verdelen, zorg toegankelijker maken en asielzoekers ruimhartig opvangen met gelijke rechten. In Europa pleit BIJ1 voor solidariteit, democratisering en het afschaffen van restrictief migratiebeleid, waarmee ze zich scherp onderscheiden van CDA en D66.
Woningmarkt nationaliseren en huren verlagen
BIJ1 ziet wonen als een recht, niet als verdienmodel, en wil de woningmarkt onttrekken aan commerciële belangen. Ze pleiten voor grootschalige bouw van sociale woningen, nationalisatie van woningcorporaties, het afschaffen van de vrije huursector en het verlagen van huren, inclusief het aanpakken van huisjesmelkers en speculanten.
“Alle huren omlaag. We zorgen dat huisjesmelkers niet méér huur aan jou kunnen rekenen dan eerlijk is, met bindende maximumprijzen voor elke woning. Te hoge huren maken we lager. Ook in de vrije sector, met terugwerkende kracht.”
“Een Nationaal Bouwbedrijf bouwt woningen voor mensen, niet voor winst.”
“Alle bestaande woningcorporaties worden genationaliseerd.”
“De ‘vrije’ huursector schaffen we af. Alle huurwoningen vallen onder een bindend en algemeen puntensysteem dat de maximale huur bepaalt.”
Energielasten eerlijk verdelen en verduurzamen
BIJ1 wil dat verduurzaming en verlaging van energielasten niet ten koste gaan van huurders. Ze verplichten verhuurders om woningen te verduurzamen zonder kosten voor de huurder en investeren in groene woonomgevingen, vooral in armere wijken.
Zorg toegankelijker en menselijker maken
BIJ1 wil de menselijke maat centraal stellen in de zorg, met hogere kwaliteitscriteria, toegankelijke klachtenprocedures en erkenning van ervaringsdeskundigen. Ze richten zich op het tegengaan van wachtlijsten, personeelstekorten en ontoegankelijke zorg.
Ruimhartige opvang en gelijke rechten voor asielzoekers
BIJ1 kiest voor een solidaire, humane asielprocedure en gelijke toegang tot basisvoorzieningen voor iedereen, ongeacht verblijfsstatus. Ze keren zich tegen restrictief Europees migratiebeleid en willen veilige vluchtroutes en eerlijke verdeling van asielzoekers in de EU.
“Iedereen krijgt gelijke toegang tot basisvoorzieningen, ongeacht verblijfsstatus. Mensen hebben recht op daklozenopvang, medische zorg, voedselbanken, passend werk en gratis taallessen tot C1-niveau.”
“Nederland pleit binnen de Europese Unie actief voor meer toegankelijke en veilige vluchtroutes, en een betere toegang tot asielprocedures.”
“Nederland zet zich binnen de EU actief in voor een solidair asielsysteem, waarbinnen een eerlijke (her)verdeling van gevluchte mensen plaatsvindt middels een verdeelsleutel, en waarbij mediterrane landen ontlast worden.”
Radicale democratisering en solidariteit in Europa
BIJ1 wil de EU democratischer maken, lobby door bedrijven verbieden, sociale rechten versterken en migratiebeleid humaniseren. Ze verwerpen militarisering van grenzen en pleiten voor een Europa van solidariteit en gelijke rechten.
“De EU wordt veel democratischer. Het Europees Parlement krijgt een belangrijkere rol bij het maken van wetten en regels.”
“Nederland zet zich in om radicaal gelijke rechten in Europa sterker te maken. Meer geld en menskracht zetten we in om de rechten van onder andere mensen met een migratieachtergrond, mensen op de vlucht, mensen zonder nationaliteit en officiële identiteit (staatlozen), LHBTQIA+ mensen en Roma en Sinti te beschermen.”
“We maken een einde aan de militarisering van de grenzen van Europa. Nederland zet zich ervoor in dat de EU radicaal eerlijk delen, anti-imperialisme en solidariteit centraal stelt in wetten en regels en budgettering.”
De VVD kiest voor een streng migratie- en asielbeleid, centrale regie op de woningmarkt met minder regels en meer betaalbare woningen, behoud van betaalbare energierekeningen via pragmatisch beleid, en het beschermen van Nederlandse normen en waarden. De partij wil minder voorrang voor statushouders, een kleinere overheid, en stelt het belang van werkenden en de middenklasse centraal. In Europa zoekt de VVD samenwerking voor strengere asielregels en behoud van nationale soevereiniteit, waarmee zij zich duidelijk afzet tegen partijen als CDA en D66.
Centrale regie en minder regels op de woningmarkt
De VVD wil de woningmarkt vlot trekken door centrale regie, minder bouwregels en meer betaalbare woningen, zodat werkenden en middeninkomens weer een huis kunnen betalen. Dit is een reactie op de huidige krapte en het gevoel dat de middenklasse wordt benadeeld door overregulering en herverdeling.
“We gaan flink schrappen in bouwregels en nemen maatregelen die de betaalbaarheid van koop- én huurhuizen vergroten. De rem op bouwen, transformeren en herbestemmen moet eraf. Dat vraagt om centrale regie.”
“Wij kiezen voor meer regie, meer doorstroming, meer huizen, maar minder regels. Een functionerende woningmarkt waar je met een normaal salaris een goed huis kunt betalen.”
“We gaan splitsen, optoppen, transformeren en vooral: bouwen, bouwen, bouwen. Een eigen woning voor iedereen is simpelweg belangrijker dan de aanwezigheid van een salamander of een hagedis.”
“De VVD wil de ingewikkelde herverdelingsmachine en bureaucratie terugdringen om werken weer te laten lonen.”
Streng asielbeleid en geen voorrang statushouders
De VVD wil de asielinstroom fors beperken, opvang versoberen, en statushouders geen voorrang meer geven op de woningmarkt. Dit beleid is bedoeld om draagvlak te behouden, de druk op de woningmarkt te verlichten en de nationale soevereiniteit te beschermen, in tegenstelling tot het meer open beleid van D66 en het compromiszoekende CDA.
“De VVD wil grip krijgen op de instroom, die behapbaar maken voor ons land en ruimte houden voor echte vluchtelingen die onze hulp nodig hebben.”
“Statushouders worden niet langer voorgetrokken: Het is oneerlijk dat statushouders soms worden voorgetrokken bij de toewijzing van sociale huurwoningen. Daarom schaffen wij de wettelijke taakstelling van gemeenten om statushouders te moeten huisvesten af, en stellen wij een verbod op voorrang voor statushouders in.”
“De asielopvang voor kansarme, overlastgevende en criminele asielzoekers wordt maximaal versoberd.”
“Nederland kan de huidige asielinstroom niet aan. Mede door de hoge asielinstroom staat de woningmarkt onder druk...”
“Nederland pakt leiderschap in streng Europees asielbeleid”
Beschermen van Nederlandse normen en waarden
De VVD stelt dat integratie alleen kan als nieuwkomers Nederlandse waarden onderschrijven en zich aanpassen, met actieve toetsing vooraf. Dit is een duidelijke afbakening van de liberale kernwaarden en een reactie op zorgen over samenhang en veiligheid.
“Statushouders die op azc’s verblijven komen pas in aanmerking voor andere vormen van huisvesting op het moment dat zij zowel in woord als in daad achter de Nederlandse waarden staan. Hierop wordt vooraf actief en intensief getoetst.”
“Mensen die in Nederland komen wonen genieten van de vrijheid en kansen die ons land biedt. Daarbij hoort in een liberale samenleving ook de verantwoordelijkheid om die kansen te pakken en je aan te passen aan onze normen en waarden.”
Betaalbare energierekening via pragmatisch beleid
De VVD wil de energierekening betaalbaar houden door een nieuw energieakkoord met bedrijven en pragmatisch klimaatbeleid, waarbij CO2-reductie in de praktijk centraal staat en niet via het wegjagen van industrie. Dit onderscheidt zich van de meer idealistische benadering van D66.
“We willen met bedrijven een nieuw energieakkoord sluiten om ook in de toekomst de rekening betaalbaar te houden en de problemen op het energienet samen op te kunnen lossen.”
“We reduceren CO2 niet op papier door industrie uit Nederland weg te jagen, maar reduceren CO2 in de praktijk met pragmatisch klimaatbeleid.”
Europese samenwerking, maar behoud nationale soevereiniteit
De VVD wil Europese samenwerking voor strengere asielregels, maar behoudt het recht op een opt-out als Nederland onvoldoende steun vindt. Dit is een duidelijke positionering tegenover D66 (meer EU-integratie) en het CDA (meer compromisgericht).
“Wij willen hierbij samenwerken met gelijkgestemde EU-lidstaten. Tegelijkertijd wil de VVD dat er in Brussel op korte termijn maatregelen worden genomen om irreguliere migratie tegen te gaan en terugkeer te bevorderen.”
“Mocht Nederland in Europa onvoldoende steun vinden voor de voorgestelde stelselwijziging en mochten lidstaten blijven weigeren om de Europese asielregels na te leven, dan willen wij bij een volgende Europese verdragswijziging een opt-out op asiel.”
Het CDA zet in op een fatsoenlijk en samenhangend Nederland, met nadruk op normen en waarden, een beheersbare migratie, een toekomstbestendig zorgstelsel, betaalbare woningen en een betaalbare energietransitie. De partij kiest voor stevige inburgering, het beperken van asielinstroom via procedures buiten Europa, het afbouwen van de hypotheekrenteaftrek, en het stimuleren van collectieve oplossingen in de energietransitie. In vergelijking met D66 is het CDA duidelijk restrictiever op migratie en asiel, traditioneler op normen en waarden, en behoudender in de zorg en woningmarkt.
Zorg: Hervorming en Toekomstbestendigheid
Het CDA wil het zorgstelsel toekomstbestendig maken door hervormingen die de balans zoeken tussen collectieve en individuele verantwoordelijkheid, minder marktwerking en meer publieke sturing. De partij benadrukt preventie, betaalbaarheid en het belang van menselijk contact.
“Wij willen ons zorgstelsel toekomstbestendig houden en waar nodig op onderdelen hervormen. De Staatscommissie Zorg komt daarom op korte termijn met concrete voorstellen om de zorg betaalbaar, van hoge kwaliteit en beschikbaar te houden.”
“We moeten de stijgende zorgkosten samen betalen en bereid zijn onze zorg waar nodig ingrijpend te veranderen. Dat vraagt iets van ons allemaal.”
Normen en Waarden: Dienstplicht en Tradities
Het CDA wil normen en waarden versterken door meer aandacht voor verenigingen, vrijwilligers en tradities, en door het invoeren van een dienstplicht en stevige inburgering.
“We hebben een stevige agenda om onze waarden en normen nieuw gewicht te geven. We willen meer aandacht en minder regels voor de zachte krachten: verenigingen, vrijwilligers en mantelzorgers. Met een dienstplicht en stevige inburgering zorgen we dat iedereen meedoet. We versterken onze democratie en koesteren tradities.”
Woningmarkt: 100.000 Woningen per Jaar en Afschaffen Hypotheekrenteaftrek
Het CDA kiest voor grootschalige woningbouw, het afbouwen van de hypotheekrenteaftrek en het vergemakkelijken van het delen van woningen zonder financiële boete.
“Wij kiezen voor de woningzoekende in onze voorstellen om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen.”
“De hypotheekrenteaftrek bouwen we stap voor stap af, terwijl we tegelijk de inkomstenbelasting evenveel verlagen. Zo maken we woningen meer betaalbaar op de langere termijn.”
“We schaffen de kostendelersnorm in de Participatiewet af, zodat volwassenen zonder boete een huis kunnen delen.”
Energietransitie: Betaalbaarheid en Collectieve Warmtenetten
Het CDA wil de energietransitie betaalbaar houden door stabiel beleid, investeringen in infrastructuur, en het stimuleren van collectieve oplossingen zoals warmtenetten en energiecoöperaties.
“Om de energietransitie mogelijk en betaalbaar te maken is betrouwbaar en stabiel langetermijnbeleid nodig.”
“We investeren in collectieve warmtenetten en de ontwikkeling van duurzame warmtebronnen.”
“We ondersteunen energiecoöperaties en bewonersinitiatieven met landelijke regelingen en gerichte begeleiding, vooral bij energiebesparing.”
Asielzoekers: Asielaanvragen Buiten Europa en Strengere Terugkeer
Het CDA wil asielaanvragen buiten Europa laten plaatsvinden, tijdelijke vergunningen invoeren, en het strafbaar stellen van niet meewerken aan terugkeer.
“Wij willen een nieuw internationaal asielsysteem. Asielaanvragen gebeuren buiten Europa, zodat mensensmokkel stopt.”
“Het is strafbaar voor uitgeprocedeerde asielzoekers om niet mee te werken aan terugkeer naar het land van herkomst.”
“We steunen een nieuw veilig derde land-concept waarmee asielaanvragen ook in een veilig derde land buiten de EU worden onderzocht.”
Europa: Strengere Buitengrens en Hervorming Vluchtelingenverdrag
Het CDA wil dat Europa het voortouw neemt in het aanpassen van het Vluchtelingenverdrag, het invoeren van een strenge buitengrensprocedure en het direct terugsturen van afgewezen asielzoekers.
“Europa moet hierin het voortouw nemen door het Vluchtelingenverdrag en het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens aan te passen in samenwerking met de VN.”
“Een strenge buitengrensprocedure waarin asielaanvragen die weinig kans maken direct en in een gesloten omgeving aan de buitengrenzen van Europa worden beoordeeld. Bij afwijzing volgt direct terugkeer.”
De ChristenUnie kiest voor een sterke regierol van de overheid op de woningmarkt, een rechtvaardig en menswaardig asiel- en migratiebeleid, en het centraal stellen van normen en waarden geworteld in christelijke traditie. Ze willen betaalbare woningen bouwen, armoede en uitsluiting tegengaan, en Europa zien als waardengemeenschap met respect voor nationale soevereiniteit. Hun voorstellen onderscheiden zich door nadruk op gemeenschapszin, solidariteit en het beschermen van kwetsbaren.
Overheid bouwt betaalbare woningen en gemengde wijken
De ChristenUnie wil de woningmarkt rechtvaardiger maken door fors te investeren in betaalbare woningen en het bouwen van gemengde wijken. Ze zien de overheid als regisseur die zorgt voor voldoende woningen voor alle inkomensgroepen, met speciale aandacht voor jongeren, ouderen en kwetsbaren. Dit onderscheidt zich van partijen die meer aan de markt overlaten.
“We bouwen 100.000 woningen per jaar, waarvan ten minste tweederde goed te betalen is voor mensen met een gewoon inkomen. Daarvoor trekken we de komende jaren miljarden extra uit en maken we ruimte voor ontmoeting in buurten.”
“De ChristenUnie kiest voor een overheid die regie neemt in de volkshuisvesting om betaalbaar en toekomstbestendig te bouwen. We zorgen voor een rechtvaardiger woningmarkt die woningzoekenden en huurders niet langer benadeelt.”
“We zorgen dat ouderen makkelijker kunnen verhuizen naar woningen die beter passen bij hun levensfase.”
“Om dat aan te moedigen bouwen we in alle dorpen en steden twee derde betaalbare koop- en huurwoningen, waaronder 30 procent sociale huur. We zorgen voor gemengde wijken, waar mensen met verschillende achtergronden en inkomens samenleven.”
Afschaffen kostendelersnorm voor meer solidariteit
De partij wil de kostendelersnorm afschaffen om solidariteit en het delen van woningen te stimuleren, zodat mensen in woonnood makkelijker geholpen kunnen worden zonder financiële straf.
“We schaffen de kostendelersnorm in de Participatiewet af voor mensen die tijdelijk of structureel onderdak bieden aan iemand in nood of bereid zijn om hun woning te delen met iemand anders.”
“Dat is niet rechtvaardig. Daarom schaffen we de kostendelersnorm in de Participatiewet af voor mensen die onderdak bieden aan iemand in nood of bereid zijn om hun woning te delen met iemand anders.”
Menswaardig en rechtvaardig asiel- en migratiebeleid
De ChristenUnie pleit voor een menswaardige opvang van asielzoekers, snelle procedures, en het tegengaan van overlast, met oog voor terugkeer als verblijf niet mogelijk is. Ze zijn tegen strafbaarstelling van illegaliteit en willen integratie baseren op wederzijdse verantwoordelijkheid en het onderschrijven van Nederlandse waarden.
“We staan in voor menswaardige opvang en begeleiding van afgewezen asielmigranten, waarbij gewerkt wordt aan terugkeer. Waar dat niet mogelijk is werken we aan een duurzaam perspectief: doormigratie of legalisering van verblijf. We zijn tegen strafbaarstelling van illegaliteit en hulp aan ongedocumenteerden wordt nooit strafbaar.”
“Integratie draait niet alleen om economische bijdrage, maar vooral om het aanvaarden van de Nederlandse samenleving, inclusief onze taal, grondwettelijke bepalingen (o.a. vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid, respect voor minderheden), geschiedenis, en christelijke wortels van ons land.”
“Asielmigratie confronteert ons met de gebrokenheid in de wereld. Zolang oorlog, geweld of vervolging zich voordoen, en in ons land en in Europa vrede en veiligheid te vinden zijn, komen mensen naar ons continent en land op zoek naar bescherming en toekomst.”
Europa als waardengemeenschap, met respect voor nationale soevereiniteit
De ChristenUnie ziet Europa als een waardengemeenschap gebaseerd op menselijke waardigheid en christelijke wortels, maar wil duidelijke grenzen aan Europese bevoegdheden en subsidiariteit als uitgangspunt.
“Voor de ChristenUnie is subsidiariteit het uitgangspunt: besluiten worden genomen op het laagst mogelijke niveau, zo dicht mogelijk bij mensen. Wij verzetten ons tegen Europese bemoeizucht.”
“Vanuit hun christelijk geloof hebben de grondleggers de Europese Unie gebaseerd op menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid en solidariteit.”
Normen en waarden centraal, met nadruk op gemeenschapszin
De partij benadrukt het belang van normen en waarden geworteld in de christelijke traditie, met aandacht voor gemeenschapszin, vrijwilligerswerk en het ondersteunen van kwetsbaren.
“Want samenleven gebeurt niet in systemen, maar in gemeenschappen: in straten, buurten, families, kerken en sportverenigingen. Nederland heeft een rijke traditie van vrijwilligerswerk, mantelzorg en onderlinge betrokkenheid.”
“Kerken en geloofsgemeenschappen zijn volwaardige partners van de overheid. Ze spelen een cruciale rol in het ondersteunen van mensen in armoede en het voorkomen van eenzaamheid en sociale uitsluiting, juist op plekken waar de overheid vaak geen rol heeft.”
Klimaatdoelen en energierekening: ambitieus maar sociaal
De ChristenUnie steunt het Akkoord van Parijs en wil hogere CO2-reductie dan wettelijk vereist, maar benadrukt dat vergroening sociaal en haalbaar moet zijn, met oog voor betaalbaarheid voor burgers.
“Wij zien het Akkoord van Parijs en de Europese doelstellingen die daarop zijn gebaseerd als een goede basis. Dat geldt ook voor de Nederlandse Klimaatwet waarin is vastgelegd dat we in 2030 55% CO2-reductie moeten hebben behaald ten opzichte van 1990. De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030.”
BBB kiest voor een strengere koers op asiel en migratie, het beschermen van Nederlandse normen en waarden, en het vergroten van nationale zeggenschap ten opzichte van Europa. Op de woningmarkt wil BBB minder regels, meer bouwen en geen voorrang meer voor statushouders. In de zorg pleit BBB voor regionale toegankelijkheid en maatwerk, met aandacht voor ouderen en het terugbrengen van verzorgingshuizen.
Strengste asielbeleid en beperking instroom
BBB wil de asielinstroom drastisch beperken, internationale verdragen herzien en Nederland onaantrekkelijk maken voor asielzoekers, in tegenstelling tot D66 (liberaler) en CDA (gematigder). De partij pleit voor nationale zeggenschap en opvang buiten de EU.
“Nederland aan kop met het strengste asielbeleid. Net als andere landen is Nederland bereid om de grenzen van Europese regels op te zoeken om de instroom te beperken. We laten ons niet langer gijzelen door Brusselse papieren werkelijkheden.”
“Asielaanvragen buiten de EU-grenzen. Zo zorgen we ervoor dat kansarme asielzoekers niet afreizen naar Nederland en we niet worden overspoeld met asielzoekers.”
“Nederland wil zeggenschap terug. We willen in Brussel blijven pleiten voor een optout op het Europese asieldossier, al dan niet samen met andere landen die dit ook willen. Nederland moet weer zelf kunnen bepalen wie ons land binnenkomt en wie niet.”
“BBB kiest voor een koerswijziging: wij willen het VN Vluchtelingenverdrag in zijn huidige vorm opzeggen en vervangen door een uitvoerbaar nationaal beleid.”
Geen voorrang statushouders op woningmarkt
BBB wil dat statushouders niet langer voorrang krijgen op sociale huurwoningen, in tegenstelling tot het beleid van D66 en CDA. Iedereen moet gelijk behandeld worden op de woningmarkt.
“Het is onverteerbaar dat jonge Nederlanders jarenlang wachten op een woning, terwijl nieuwkomers direct worden gehuisvest. BBB maakt een einde aan voorrang voor statushouders bij het toekennen van sociale huurwoningen. Iedereen sluit achteraan in de rij van woningzoekers, ook statushouders.”
Bescherming Nederlandse normen en waarden
BBB benadrukt het belang van Nederlandse cultuur, gedeelde verantwoordelijkheid en niet-onderhandelbare normen en waarden. Integratie is verplicht, en wie zich niet aanpast, hoort hier niet thuis.
“Onze normen en waarden zijn niet onderhandelbaar. Wij zijn gastvrij, maar niet grenzeloos. Wie zich thuis voelt in Nederland, hoort daar ook verantwoordelijkheid bij te nemen.”
“Samenleven in Nederland begint bij het respecteren van onze waarden, normen, wetten en omgangsvormen. Dat veronderstelt erkenning van de Nederlandse cultuur en identiteit, die in elke regio een eigen invulling kent.”
Minder regels, meer bouwen op woningmarkt
BBB wil de woningmarkt vlot trekken door minder regels, meer ruimte voor bouwen en het benutten van bestaande gebouwen. De partij kiest voor maatwerk per regio en wil het ministerie van Volkshuisvesting versterken.
“Nu zijn huizen vaak onnodig duur. Minder regels en meer ruimte ontstaan als we vertrouwen geven, in plaats van alles dicht te regelen vanuit Den Haag.”
“Een goed functionerende woningmarkt begint bij een overheid die helpt in plaats van hindert, ruimte geeft aan eigen initiatief en oog heeft voor de woonwensen van gewone mensen.”
Nationale zeggenschap boven Brusselse regels
BBB wil minder macht voor Europa en meer nationale soevereiniteit, vooral op het gebied van migratie, asiel en energie. Dit onderscheidt de partij van D66 (pro-EU) en CDA (gematigd).
“Nederland moet weer soeverein kunnen kiezen wat werkt. Nationale belangen moeten voorop staan, niet Brusselse dogma’s.”
“Nederland moet ook kritisch kijken naar internationale verdragen die onze beleidsruimte beperken. Vooral op het gebied van migratie, asiel, klimaat, stikstof, energie en landbouw.”
Zorg: regionale toegankelijkheid en ouderenzorg
BBB wil basiszorg in alle regio’s behouden, met speciale aandacht voor ouderen en het terugbrengen van verzorgingshuizen. De partij kiest voor maatwerk en regionale voorzieningen.
“Leefbaarheid begint bij basisvoorzieningen: buurtscholen, streekbussen, zorg en politieposten moeten toegankelijk en bereikbaar blijven voor iedereen.”
“Onze ouderen hebben Nederland opgebouwd en verdienen waardige, passende zorg. BBB kiest voor zorg op maat, met verzorgingshuizen terug in de buurt als centraal zorg en ontmoetingspunt.”
GroenLinks-PvdA kiest voor een sociale koers met nadruk op betaalbare woningen, verlaging van de energierekening, een rechtvaardig en humaan asielbeleid, en versterking van Europese samenwerking. De partij wil de woningmarkt hervormen door meer betaalbare woningen te bouwen en speculatie tegen te gaan, de energielasten eerlijker verdelen, en migratie menselijk en effectief organiseren. Hun visie is gericht op solidariteit, gelijke kansen en het algemeen belang, met duidelijke kritiek op marktwerking en individualisering.
Meer betaalbare woningen bouwen en speculatie tegengaan
GroenLinks-PvdA wil de woningmarkt hervormen door jaarlijks 100.000 nieuwe woningen te bouwen, speculatie te bestrijden en huurders beter te beschermen. Dit moet starters en mensen met een lager inkomen meer kansen geven en de woningnood aanpakken.
“100.000 nieuwe woningen per jaar”
“We stoppen de grondspeculanten en beschermen huurders tegen woekerprijzen.”
“Met een opkoopbescherming zorgen we dat woningen naar mensen gaan die er gaan wonen, in plaats van naar speculanten”
“De vaste huurovereenkomst blijft de norm, zoals we hebben afgesproken in de Wet vaste huurcontracten.”
Energielasten verlagen en verduurzaming versnellen
De partij wil de energierekening verlagen door verhuurders te verplichten woningen te isoleren en huiseigenaren te ondersteunen bij verduurzaming. Dit moet energiearmoede tegengaan en de energietransitie versnellen.
Rechtvaardig en humaan asiel- en migratiebeleid
GroenLinks-PvdA pleit voor een efficiënt, rechtvaardig en humaan asielbeleid met aandacht voor integratie en draagvlak. Ze willen minder arbeidsmigratie en betere organisatie van opvang, met nadruk op menselijke waardigheid.
“Wij kiezen voor effectief en menswaardig asielbeleid.”
“We kiezen voor een efficiënt, rechtvaardig en betaalbaar asielstelsel, waarbij we aandacht hebben voor de snelle integratie van nieuwkomers en behoud van het draagvlak van de ontvangende samenleving. Wij sturen op minder arbeidsmigratie.”
“We maken financieringsafspraken voor de lange termijn en vragen gemeenten een ijzeren voorraad aan opvangplekken aan te houden.”
Europese samenwerking en solidariteit centraal
De partij ziet Europese samenwerking als essentieel voor autonomie, veiligheid en het aanpakken van migratie en klimaat. Ze willen samen met Europa werken aan oplossingen en benadrukken solidariteit binnen en buiten Nederland.
Nieuwe normen en waarden: solidariteit en gelijke kansen
GroenLinks-PvdA stelt solidariteit, gelijke kansen en het algemeen belang centraal als antwoord op individualisering en marktdenken. Ze willen een nieuwe verzorgingsstaat bouwen waarin niemand wordt uitgesloten.
“Wij kiezen voor een politiek gericht op het algemeen belang. De verdeeldheid van de afgelopen jaren leidde vooral tot stilstand. Deelbelangen werden goed beschermd, ten koste van ons allemaal. Het is tijd dat we het weer samen doen.”
“GroenLinks-PvdA maakt de keuzes die nodig zijn voor rechtvaardigheid, democratie en solidariteit, zowel dichtbij huis als wereldwijd.”
De SGP kiest voor een strengere migratie- en asielkoers, herstel van christelijke normen en waarden, een actieve regierol van de overheid op de woningmarkt, en lastenverlichting op de energierekening voor kwetsbare huishoudens. De partij benadrukt het belang van rentmeesterschap, christelijke cultuur en het beperken van de asielinstroom, in contrast met het meer liberale D66 en het gematigde CDA. Concrete voorstellen zijn onder meer een sociaal energietarief, strenger migratiebeleid, en het stimuleren van betaalbare woningbouw.
Strenger migratie- en asielbeleid, beperking instroom
De SGP wil de asielinstroom beperken, onderscheid maken tussen groepen asielzoekers, en meer nationale regie. Dit is een duidelijk verschil met D66 (liberaal, humaan, Europees) en CDA (middenpositie, spreiding, integratie). De SGP koppelt migratie direct aan woningnood en sociale druk.
“Voorop staat dat de asielinstroom moet worden beperkt zodat gemeenten niet structureel worden opgezadeld met de gevolgen van falend asielbeleid en een onbeheersbaar opvangvraagstuk.”
“De SGP is van mening dat de migratiestroom in al haar verschijningsvormen op humane wijze moet worden ingeperkt.”
“Asielzoekers uit veilige landen van wie de aanvraag naar verwachting zal worden afgewezen, worden apart opgevangen. In deze locaties zijn alle activiteiten van meet af aan gericht op terugkeer naar het thuisland.”
“Het moet mogelijk worden culturele en religieuze achtergrond mee te laten wegen bij asielaanvragen, om integratieproblemen zoveel mogelijk te voorkomen.”
Herstel en bescherming van christelijke normen en waarden
De SGP benadrukt het belang van christelijke wortels en normen als fundament van de samenleving, en verwacht van nieuwkomers dat zij deze respecteren. Dit onderscheidt zich van D66 (seculier, progressief) en CDA (christendemocratisch, maar minder uitgesproken).
Actieve regierol overheid op woningmarkt, meer betaalbare woningen
De SGP wil dat de overheid weer verantwoordelijkheid neemt voor volkshuisvesting, met meer aandacht voor betaalbaarheid en het aanpakken van de woningnood, mede door migratie te beperken. Dit is een duidelijk verschil met D66 (marktgericht, flexibel) en CDA (middenpositie, spreiding).
“Jarenlang is volkshuisvesting als een markt gezien. De SGP ziet dat de markt helaas niet alles even goed oppakt. Zo is er een groot tekort aan betaalbare (huur)woningen. Volkshuisvesting wordt daarom weer echt een verantwoordelijkheid van de overheid.”
“De enorme woningnood vraagt om meer woningen en een daadkrachtige aanpak.”
“Er moet meer aandacht komen voor de toegenomen vraag naar woningen, zoals de impact van migratie en van echtscheidingsproblematiek.”
“Er komt een stikstofvrijstelling voor woningbouwprojecten.”
Lastenverlichting energierekening voor kwetsbaren
De SGP wil een sociaal energietarief en een maximum energieprijs voor kwetsbare huishoudens, in reactie op de hoge energielasten. Dit is concreter en socialer dan het marktdenken van D66, en directer dan het CDA.
“Er komt een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
Kritisch en terughoudend over Europese integratie
De SGP is kritisch over verdere Europese integratie en wil meer nationale soevereiniteit, in tegenstelling tot D66 (pro-EU) en CDA (voorzichtig pro-EU).
“Nederland investeert in een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Daarom wordt bezien welke vergunningen, exportbeperkingen en regels internationale handel onnodig belemmeren.”
“Nederland blijft in de EU aandacht vragen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Wetgeving moet wel effectief en werkbaar zijn.”
De SP kiest voor een sociaal Nederland met sterke publieke voorzieningen, betaalbare woningen, collectieve zorg zonder marktwerking, en een eerlijke verdeling van lasten en kansen. Ze willen wonen, zorg en energie betaalbaar maken, integratie van asielzoekers rechtvaardig organiseren, en zijn kritisch op Europese marktwerking. De partij zet zich af tegen tweedeling en kiest voor solidariteit, met concrete voorstellen zoals huurbevriezing, afschaffing van het eigen risico in de zorg, en een Nationaal Woonfonds.
Huurbevriezing en meer sociale huurwoningen
De SP wil de woningmarkt hervormen door huren te bevriezen, sociale huur toegankelijk te maken voor brede groepen, en een miljoen extra huurwoningen te realiseren via een Nationaal Woonfonds. Dit moet woonzekerheid en betaalbaarheid garanderen, in tegenstelling tot marktgerichte oplossingen van andere partijen.
“Om het tij te keren bevriezen wij daarom de huren. Ook passen we het puntensysteem aan: het gaat weer over de kwaliteit van de woning, niet over schommelingen in de WOZwaarde die de huren kunstmatig opdrijven.”
“Door een Nationaal Woonfonds op te richten kunnen we één miljoen extra huurwoningen beschikbaar maken via nieuwbouw, het ombouwen van leegstaande panden en het terugkopen van te dure huurwoningen.”
“We draaien de inperkingen van minister Blok terug en herstellen het recht op betaalbaar wonen voor velen. Zo zorgen we ervoor dat politieagenten, leraren, zorgverleners en andere mensen met een normaal inkomen niet langer vastzitten aan torenhoge huren op de vrije markt.”
Collectieve zorg zonder marktwerking, afschaffen eigen risico
De SP wil de zorg collectief organiseren, het eigen risico afschaffen en de zorgpremie inkomensafhankelijk maken. Hiermee willen ze zorg toegankelijk maken voor iedereen, in tegenstelling tot marktwerking en privatisering.
“We investeren in goede zorg dicht in de buurt en zonder lange wachttijden. We schaffen het eigen risico af en maken de zorgpremie inkomensafhankelijk, zodat je gezondheid niet langer afhangt van de dikte van je portemonnee.”
“Goede zorg, trotse volkshuisvesting, openbaar vervoer, collectieve energievoorziening, verheffend onderwijs, post en pakketbezorging; dit zijn zaken die we samen beter, goedkoper en betrouwbaarder kunnen organiseren dan met marktwerking waarbij vooral winst voor enkelen wordt nagestreefd.”
Energiekosten omlaag door collectieve verduurzaming
De SP wil de energierekening verlagen door grootschalige collectieve verduurzaming, zoals zonnepanelen op alle geschikte daken en investeringen in wind- en zonne-energie. Ze verwerpen individuele verantwoordelijkheid en marktwerking.
“We gaan de klimaatcrisis te lijf met collectief beleid waar iedereen voordeel bij heeft. Geen individuele verantwoordelijkheid, maar gezamenlijk georganiseerde en gefinancierde maatregelen zoals zonnepanelen op alle geschikte daken, het verduurzamen van woningen, circulair grondstoffengebruik en schonere productie.”
“Wij investeren in het uitbreiden van windparken op zee, zonnepanelen op alle geschikte daken en een sterk elektriciteitsnet.”
Integratieplicht en eerlijke verdeling opvang asielzoekers
De SP vindt integratie een recht en plicht voor migranten en wil de opvang van asielzoekers eerlijk verdelen over alle gemeenten, ook de rijkste. Ze willen segregatie tegengaan en gemengde buurten bevorderen.
“Wanneer migranten in Nederland mogen (ver)blijven is het van het grootste belang dat zij integreren. Dat is zowel een recht als een plicht.”
“Alle gemeenten dragen bij aan de opvang, dus ook de rijkste. De opvang van vluchtelingen moet eerlijk verdeeld worden over gemeenten.”
“In rijkere gemeenten en buurten wordt ook voldoende ruimte gemaakt voor de huisvesting van nieuwkomers. Zo voorkomen we dat vluchtelingen onevenredig vaak terechtkomen in buurten waar veel problemen zijn.”
Solidariteit, gelijke rechten en bestrijding van tweedeling
De SP benadrukt normen en waarden als solidariteit, gelijke behandeling en het tegengaan van discriminatie en segregatie. Ze willen voorzieningen in alle wijken en gemengde buurten.
“We gaan tweedeling tegen en accepteren geen enkele vorm van discriminatie, door niemand. Discriminatie bestrijden we altijd en overal, op basis van klasse, kleur, gender, religie, seksuele voorkeur, leeftijd, woonplaats, beperking of wat ook.”
“Wij zorgen voor goede voorzieningen in álle wijken. Met buurthuizen om samen te komen en woningen voor mensen met verschillende inkomens.”
Kritisch op Europese marktwerking, voor sociale EU
De SP is kritisch op Europese marktwerking en wil dat Europa zich inzet voor mensenrechten en sociale bescherming, niet voor winst en liberalisering.
“De huidige Europese wetgeving (CSDDD) voldoet niet en moet worden aangescherpt. Tot die tijd moet er nationale antiwegkijk wetgeving (IMVO) komen.”
Volt kiest voor een progressieve, Europese en solidaire koers op zorg, normen en waarden, woningmarkt, energierekening en asielzoekers. De partij wil een menswaardig asielbeleid, centrale regie en verduurzaming op de woningmarkt, een rechtvaardige energietransitie en een sterke verankering van Europese samenwerking. Volt onderscheidt zich door concrete voorstellen voor Europese samenwerking, sociale rechtvaardigheid en gelijke behandeling.
Centrale regie en versnelling woningbouw
Volt wil het woningtekort aanpakken door centrale regie, het bouwen van 1 miljoen woningen en het versnellen van verduurzaming, met nadruk op betaalbaarheid en Europese samenwerking. Dit moet zorgen voor meer betaalbare woningen en een toekomstbestendige woningmarkt.
“Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening krijgt een structureel budget waarmee het doel van 1 miljoen woningen bouwen ook echt gehaald kan worden.”
“We komen alleen uit de wooncrisis als we die ook op Europees niveau aanpakken, bijvoorbeeld door Europese regels te versoepelen en in heel de EU tegelijk aan verduurzaming te werken.”
Collectieve aanpak energiearmoede en lagere energierekening
Volt wil energiearmoede bestrijden door collectieve isolatieprojecten en het voorschieten van isolatiekosten door de overheid, zodat de energierekening structureel omlaag gaat voor kwetsbare groepen.
Menswaardig en solidair asielbeleid in EU-verband
Volt pleit voor een menswaardig, solidair en Europees georganiseerd asielbeleid, met eerlijke verdeling van vluchtelingen, snelle procedures en directe toegang tot zorg en ondersteuning.
“We kiezen daarom voor een menselijk en solidair vluchtelingenbeleid in de hele EU. We verdelen de verantwoordelijkheid over landen en zorgen zo voor menswaardige en goed georganiseerde opvang.”
“Volt pleit ervoor dat Nederland het nieuwe solidariteitsmechanisme volledig implementeert en kiest voor solidariteit door herverdeling.”
“Volt wil een eerlijk, doelmatig en snel asielbeleid dat direct recht geeft op sociale, juridische en psychologische bijstand.”
Gelijke behandeling en bescherming van minderheden
Volt stelt gelijke behandeling, bescherming van minderheden en bestrijding van discriminatie centraal als kernwaarden, en wil deze waarden ook Europees verankeren.
“Mensen van kleur, lhbtqia+’ers, migranten, vluchtelingen en andere minderheden verdienen bescherming en gelijke kansen. Iedereen heeft recht op een veilige en waardige plek in onze samenleving.”
“Vrijheid, gelijkheid en solidariteit vormen de kern van onze democratie. Maar die waarden staan wereldwijd onder druk.”
Europese samenwerking als fundament
Volt wil Europese samenwerking verankeren in de Grondwet en pleit voor een actieve rol van Nederland in Europese oplossingen voor zorg, woningmarkt, energie en asiel.
“Het Nederlandse lidmaatschap van de EU moet worden vastgelegd in onze Grondwet.”
“We bouwen een Europese Sociale Unie waarin gelijk loon voor gelijk werk en de bescherming van werknemersrechten in heel de EU gegarandeerd is...”
Toegankelijke en toekomstbestendige zorg
Volt wil zorg als basisrecht garanderen, met meer waardering voor zorgmedewerkers, hogere lonen en gratis zorgopleidingen, en zet in op preventie en toegankelijkheid.
NSC kiest voor een koers van bestaanszekerheid, sociale samenhang en nationale regie, met nadruk op strengere migratie, meer betaalbare woningen, lagere energielasten en het beschermen van Nederlandse normen en waarden. De partij positioneert zich duidelijk tussen CDA (meer behoudend, christendemocratisch) en D66 (progressief, pro-EU), door enerzijds te pleiten voor nationale soevereiniteit en strenge migratie, en anderzijds voor sociale investeringen en een betrouwbare overheid. NSC wil structurele hervormingen op de woningmarkt, energierekening en asielbeleid, met concrete voorstellen voor meer regie, minder marktwerking en meer solidariteit.
Meer sociale en betaalbare woningen bouwen
NSC ziet het woningtekort als een crisis die vraagt om stevige overheidsregie en structurele investeringen, met prioriteit voor sociale huur en betaalbare woningen. Dit onderscheidt zich van D66 (meer marktwerking, flexibiliteit) en CDA (meer gericht op gezinnen en koopsector).
“Nieuw Sociaal Contract zet daarbij vol in op de bouw van sociale huurwoningen en betaalbare huur- en koopwoningen zodat iedereen een passend huis kan vinden.”
“Het is nodig om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen (waarvan 30% sociaal en 2/3 de betaalbaar, maatwerk per regio).”
“We willen langjarige verplichte afspraken maken met woningbouwcorporaties over de bouw van nieuwe woningen tot 2035. Deze prestatieafspraken tussen Rijk en woningcorporaties zijn gekoppeld aan heldere woningbouwdoelen per regio.”
Energielasten structureel verlagen en verduurzamen
NSC wil energiearmoede tegengaan door woningen te verduurzamen, de opbrengst van CO2-veiling te investeren in isolatie, en publieke grip op warmtenetten. Dit is concreter en socialer dan CDA (meer markt, kernenergie) en minder marktgericht dan D66.
“Het verduurzamen van woningen is van belang om de energiearmoede terug te dringen en om de aarde goed achter te laten voor volgende generaties. De nationale opbrengst van de veiling van CO2-rechten voor de gebouwde omgeving (ETS2) moet met voorrang worden besteed aan de isolatie van woningen.”
“Omdat energie een basisbehoefte is, moet de overheid invloed houden op tarieven en aanbod. We kiezen voor een laag vast tarief en een hoger variabel tarief, zodat huishoudens grip houden op hun kosten. Warmtenetten moeten grotendeels in publieke handen zijn.”
Strenger en realistischer asiel- en migratiebeleid
NSC pleit voor een streng, realistisch migratiebeleid met beperking van alle migratiestromen, herinvoering van het tweestatusstelsel, en nationale regie, in contrast met D66 (ruimhartiger, pro-EU) en deels overlappend met CDA (strenger, maar minder uitgesproken opt-out/EU-kritiek).
“We staan voor een streng en realistisch migratiebeleid. Niet gebaseerd op loze kreten die praktisch niet uitvoerbaar zijn, maar op werkbare en effectieve maatregelen. Dat betekent dat we ons niet alleen focussen op asielmigratie maar alle vormen van migratie aanpakken: arbeidsmigratie, kennismigratie, studiemigratie en asielmigratie.”
“We willen het tweestatusstelsel opnieuw invoeren: onderscheid maken tussen persoonlijk vervolgden”
“Mocht het niet lukken om tot goede, werkbare regels te komen binnen de Europese Unie dan overwegen we met andere EU-landen afspraken te maken over binnengrenzen (asiel-Schengen) of zelfs in uiterste geval een ‘opt out’ van het Europese beleid.”
Nederlandse normen en waarden centraal stellen
NSC benadrukt het belang van sociale samenhang, het omarmen van Nederlandse/westerse waarden, en het stellen van eisen aan nieuwkomers. Dit is behoudender dan D66 (meer diversiteit, minder nadruk op nationale identiteit) en sluit aan bij CDA, maar met meer nadruk op wederkerigheid en taal.
“Het moet voor nieuwkomers en Nederlanders duidelijk zijn wat het betekent om Nederlands staatsburger te zijn: waarden omarmen, de taal spreken, rechten én plichten kennen. We staan pal voor westerse waarden zoals vrijheid, democratie, gelijkheid en (religieuze) tolerantie.”
“De Nederlandse taal moet weer de norm zijn op straat en op de werkvloer.”
Kritisch op Europese integratie, nationale soevereiniteit bewaken
NSC is pro-Europese samenwerking, maar waakzaam voor uitholling van nationale soevereiniteit en bereid tot uitzonderingen of opt-outs als nationale belangen in het geding zijn. Dit is kritischer dan D66 (pro-EU, meer integratie) en assertiever dan CDA (voorzichtig pro-EU).
“We dragen actief bij in Europa, maar waken voor uitholling van de nationale soevereiniteit.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) pleit voor een mensgerichte, inclusieve en niet-marktgedreven aanpak van zorg, wonen, energie en asiel, met nadruk op sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en grondrechten. Ze willen zorgverzekeraars terugdringen, wonen loskoppelen van de markt, energiearmoede bestrijden en asielzoekers humaan opvangen, waarbij Europese samenwerking alleen wordt gesteund als die sociale of ecologische vooruitgang brengt. Hun visie contrasteert sterk met marktgerichte of restrictieve benaderingen van CDA en D66, en legt de nadruk op collectieve waarden en solidariteit.
Zorgverzekeraars verliezen hun sturende rol
PvdD wil de macht van zorgverzekeraars beperken en de zorg toegankelijker en inclusiever maken, met afschaffing van het eigen risico en meer publieke regie. Dit is een duidelijke breuk met marktwerking en sluit aan bij hun visie op zorg als basisvoorziening.
“Zorgverzekeraars verliezen hun sturende rol. Tot het zorgfonds volledig is ingevoerd, beperken we hun invloed op zorginkoop, selectie en controle.”
“Het eigen risico wordt afgeschaft. De inkomensafhankelijke bijdrage gaat omhoog. De zorgtoeslag wordt op deze manier overbodig en het mijden van zorg door de angst voor te hoge kosten wordt tegengegaan.”
Wonen loskoppelen van de markt, volkshuisvesting centraal
PvdD ziet wonen als een recht, niet als verdienmodel, en wil volkshuisvesting herstellen, meer sociale huur bouwen en speculatie tegengaan. Dit contrasteert met marktgerichte woningpolitiek van CDA en D66.
Energiearmoede bestrijden en huishoudens voorrang geven
PvdD wil energiearmoede tegengaan door huishoudens prioriteit te geven boven bedrijven, energiebesparing te stimuleren en woningen te verduurzamen. Ze verwerpen grote energieverbruikers als megadatacenters en willen een rechtvaardige energietransitie.
“Huishoudens krijgen voorrang. Plannen voor megadatacenters worden niet goedgekeurd, want ze gaan ten koste van stroom voor huishoudens en publieke voorzieningen zoals scholen.”
“We beschermen kwetsbare huishoudens tegen energiearmoede. Afsluiting van gas en stroom bij betalingsachterstanden wordt verboden.”
Humane opvang en snelle integratie van asielzoekers
PvdD kiest voor een humane, inclusieve opvang van asielzoekers en statushouders, met snelle procedures, goede begeleiding en aandacht voor psychische zorg. Ze verzetten zich tegen criminalisering van ongedocumenteerden en willen het VN-Vluchtelingenverdrag respecteren.
“De Partij voor de Dieren wil investeren in de opvang en integratie van vluchtelingen in Nederland én investeren in de acceptatie van nieuwkomers onder de Nederlandse bevolking. Opvang moet zorgvuldig plaatsvinden.”
“Nederland tornt niet aan het VN-Vluchtelingenverdrag en stuurt dus geen mensen terug naar hun land van herkomst als zij daar worden vervolgd vanwege hun geaardheid, religie, politieke overtuiging of etnische afkomst.”
“Mensen zonder papieren (“ongedocumenteerden”), worden niet gecriminaliseerd. Hetzelfde geldt voor het helpen van mensen zonder documenten.”
Kritische, selectieve Europese samenwerking
PvdD steunt Europese samenwerking alleen als die sociale of ecologische vooruitgang oplevert, en wil nationale zeggenschap behouden over publieke diensten, sociale zekerheid en zorg. Ze zijn kritisch op marktwerking vanuit de EU.
“De Partij voor de Dieren beoordeelt Europese voorstellen op deze beleidsterreinen daarom kritisch, maar we zijn constructief wanneer plannen daadwerkelijk zorgen voor sociale of ecologische vooruitgang.”
“De EU stopt met regels die marktwerking opdringen aan de publieke sector. Publieke diensten blijven wat ons betreft zoveel mogelijk in overheidshanden om het algemeen belang te dienen.”
D66 kiest voor een progressieve koers gericht op sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en Europese samenwerking. Ze willen de woningmarkt hervormen met meer sociale huur, de energierekening verlagen via verduurzaming, asielzoekers humaan opvangen met snelle integratie, en zetten in op Europese solidariteit en waarden. Hun beleid verschilt van het CDA door meer nadruk op inclusie, mensenrechten en een actieve rol van de overheid in wonen, energie en migratie.
Meer sociale huurwoningen en bescherming huurders
D66 ziet wonen als een basisrecht en wil de woningmarkt eerlijker maken door meer sociale huur te realiseren en huurders beter te beschermen. Dit moet de doorstroming bevorderen en starters en kwetsbare groepen meer kansen geven.
Energiekosten verlagen via verduurzaming en steun lage inkomens
D66 wil de energierekening structureel verlagen door woningen te verduurzamen en gerichte steun te bieden aan mensen met lage inkomens. Ze maken het Noodfonds Energie structureel en investeren in energiezuinige huizen.
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches. Zo daalt de energierekening en stijgt het wooncomfort.”
“Voor de vele mensen voor wie de rekening nú al onbetaalbaar is, maakt D66 het Noodfonds Energie structureel en het budget groter.”
Humane en snelle asielopvang met Europese solidariteit
D66 pleit voor een humaan asielbeleid met snelle procedures, eerlijke verdeling over Europa en directe integratie van nieuwkomers. Ze willen opvang met een menselijke maat, snelle duidelijkheid en directe toegang tot taal, onderwijs en werk.
“We nemen onze verantwoordelijkheid binnen Europa voor asielopvang. We steunen de invoering van het Europese migratiepact in juni 2026 als belangrijke stap naar een eerlijk, humaan en werkend asielsysteem in Europa.”
“We investeren in opvang met een menselijke maat, eerlijk verdeeld over ons land. De Spreidingswet blijft.”
“We stellen mensen in staat om vanaf dag één mee te doen aan onze samenleving. We maken taal, onderwijs en werk vanaf dag één mogelijk.”
Europese samenwerking en bescherming van waarden
D66 ziet Europese samenwerking als essentieel voor vrede, veiligheid en het beschermen van liberale waarden. Ze willen dat Nederland het voortouw neemt in Europa en pleiten voor een sterkere, eerlijkere en besluitvaardige EU.
“Met D66 neemt Nederland het voortouw in Europa. Te vaak verzanden we in Haagse regelruzies en blokkades. Het is tijd voor Europese oplossingen, zoals voor schone energie, innovatie, eerlijke kansen en stabiliteit in een instabiele wereld.”
“We willen een Europa dat zichzelf kan verdedigen én haar waarden uitdraagt. Dat niet wegkijkt van oorlog, schending van mensenrechten of de gevolgen van de opwarming van de aarde.”
Gelijke kansen en inclusieve normen en waarden
D66 stelt inclusie, gelijke kansen en mensenrechten centraal in haar normen en waarden. Ze verzetten zich tegen uitsluiting en benadrukken dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn, ongeacht achtergrond.
“Emancipatie en inclusie zijn geen bijzaak; ze zijn het uitgangspunt voor alles wat we doen. Want wie we ook zijn, hoe we er ook uitzien, van wie we ook houden, wat we ook geloven: iedereen moet zichzelf kunnen zijn en dromen na kunnen jagen.”