Verkiezingsprogramma's 2025 overziekte
FVD wil de zorg in Nederland kleinschaliger, minder bureaucratisch en meer gericht op keuzevrijheid voor arts en patiënt, waarbij ziekenhuizen regionaal beschikbaar blijven. Ze pleiten voor lagere lasten voor patiënten, betere arbeidsvoorwaarden voor zorgpersoneel en meer autonomie voor zorgprofessionals. Daarnaast willen ze het eigen risico verlagen, regionale ziekenhuizen heropenen en de invloed van internationale organisaties zoals de WHO beperken.
Kleinschalige en toegankelijke zorg, minder bureaucratie
FVD vindt dat de zorg te veel wordt beheerst door bureaucratie en schaalvergroting, waardoor patiënten verder moeten reizen en minder zekerheid hebben over hun behandeling. Ze willen regionale ziekenhuizen heropenen, de vrije artsenkeuze behouden en administratieve lasten fors verminderen, zodat zorgverleners meer tijd aan patiënten kunnen besteden.
“Veel mensen moeten verder reizen voor zorg en hebben minder zekerheid over de continuïteit van hun behandeling. FVD kiest voor kleinschaligheid: regionale ziekenhuizen moeten worden heropend, huisartsen moeten meer tijd krijgen voor hun patiënten en maatschappen moeten een volwaardig alternatief blijven voor loondienst.”
“We stimuleren kleinschalige medische zorg met maatschappen in plaats van loondienst en heropenen regionale ziekenhuizen, zodat zorg dichtbij de patiënt blijft.”
“We verminderen de bureaucratie (bijv. door fors te snoeien in de 3.500 zorgindicatoren) en verhogen structureel de salarissen van zorgmedewerkers, zodat de werkdruk daalt, het beroep aantrekkelijk blijft, en de zorg weer naar patiënten gaat.”
Meer autonomie voor artsen en patiënten
FVD wil dat medische beslissingen weer bij arts en patiënt liggen, zonder bemoeienis van zorgverzekeraars of internationale organisaties. Ze zijn tegen mandaten van de WHO en willen dat vaccinatie altijd vrijwillig blijft.
“We vergroten de vrijheid van artsen om behandelingen voor te stellen, zodat medische keuzes weer bij de professional en de patiënt liggen, zonder overdreven controledrift van zorgverzekeraars.”
“We behouden de vrije artsenkeuze, zodat de patiënt altijd zelf kan beslissen bij wie hij in behandeling gaat.”
“We verzetten ons tegen internationaal gezondheids-beleid onder leiding van ondemocratische organisaties zoals de WHO, zodat Nederland zelf bepaalt hoe ons zorgbeleid eruit ziet en Nederlanders kunnen rekenen op de beste kwaliteit.”
“We garanderen dat vaccinatie altijd vrijwillig blijft, zodat burgers vrij zijn om zelf te beslissen over hun lichaam.”
Eigen risico en zorgkosten verlagen
FVD wil de financiële drempels voor zorg verlagen door het eigen risico te verminderen en zorgpremies te verlagen, zodat zorg betaalbaar blijft voor iedereen.
Betere arbeidsvoorwaarden voor zorgpersoneel
FVD erkent dat personeelstekorten in de zorg mede worden veroorzaakt door slechte arbeidsvoorwaarden en hoge werkdruk. Ze willen structurele verbeteringen in de CAO’s en een eenmalige salarisverhoging voor medewerkers in lagere loonschalen.
Kritiek op coronabeleid en mRNA-vaccins
FVD is kritisch op het gevoerde coronabeleid en de inzet van mRNA-vaccins, en wil onafhankelijk onderzoek naar de gevolgen, waaronder onverklaarde oversterfte.
“De mRNA-vaccins bleken niet te doen wat werd beloofd en hebben in een aanzienlijk aantal gevallen geleid tot (ernstige) bijwerkingen.”
“We halen de mRNA-vaccins uit het basispakket, zodat mensen niet langer verplicht meebetalen aan deze risicovolle middelen.”
“We laten de blijvende oversterfte onafhankelijk onderzoeken, waarbij alle oorzaken (inclusief vaccins) in overweging worden genomen, zodat eens en voor altijd opheldering komt over dit vraagstuk.”
De Partij voor de Dieren ziet ziekte als een gevolg van sociale ongelijkheid, milieuvervuiling en de omgang met dieren, en pleit voor preventie, het aanpakken van oorzaken en toegankelijke zorg zonder financiële drempels. Ze willen onder meer investeren in preventie, het terugdringen van zoönosen en antibioticaresistentie, en het afschaffen van het eigen risico en eigen bijdragen voor chronisch zieken. Hun visie is dat gezondheid niet afhankelijk mag zijn van inkomen of woonplaats, en dat structurele oorzaken van ziekte moeten worden aangepakt.
Investeren in preventie en aanpak van oorzaken
De PvdD legt de nadruk op het voorkomen van ziekte door te investeren in een gezonde leefomgeving, het bestrijden van armoede, en het aanpakken van milieufactoren en diergerelateerde risico’s. Ze zien ziekte als een symptoom van bredere maatschappelijke problemen.
“Onze leefomgeving, het economische systeem en sociale omstandigheden hebben een directe impact op hoe gezond mensen zijn – en ook wie ziek wordt.”
“Chronische stress leidt vaker tot diabetes, longaandoeningen en hart- en vaatziekten. Armoede is letterlijk ziekmakend, zeker bij kinderen.”
“Verschillende soorten landbouwgif worden in verband gebracht met de ziekte van Parkinson en kanker. We maken de land- en tuinbouw gifvrij en beschermen daarmee de gezondheid van boeren, omwonenden en consumenten.”
“75% van de nieuwe infectieziektes die de gezondheid van de mens bedreigen, betreft zoönosen (die van dieren naar mensen overspringen).”
Strengere aanpak van zoönosen en dierziekten
De partij wil het risico op nieuwe infectieziekten (zoönosen) en antibioticaresistentie verminderen door de veehouderij te beperken, strengere regels op te leggen en de handel in wilde dieren te verbieden.
“Er komt zo snel mogelijk een goed systeem van monitoring van griepvirussen in de varkenshouderij en melkveehouderij.”
“De geitenhouderij wordt binnen één jaar beëindigd. Er komt hiertoe een onmiddellijk fokverbod.”
“Er komen strikte regels om het antibioticagebruik in de veehouderij verder af te bouwen. De preventieve toediening van antibiotica stopt definitief.”
“Ook dieren uit het wild kunnen onbekende ziektes bij zich dragen. De handel in wilde dieren wordt per direct verboden.”
Toegankelijke zorg en afschaffen financiële drempels voor chronisch zieken
De PvdD wil dat zorg toegankelijk is voor iedereen, zonder financiële barrières, vooral voor mensen met chronische ziekten. Ze willen het eigen risico en eigen bijdragen voor deze groep afschaffen.
Volledige erkenning en ondersteuning voor post-infectieziekten
De partij vraagt expliciet aandacht voor mensen met langdurige gevolgen van infectieziekten zoals long-covid en Q-koorts, inclusief financiële compensatie en meer onderzoek.
“Mensen die langdurig moeten leven met de gevolgen van een post acute infectie ziekte (PAIS), zoals met long-covid of het Q-koorts-vermoeidheidssyndroom, verdienen volledige erkenning en ondersteuning.”
“Er wordt meer geld uitgetrokken voor onderzoek naar en behandeling van post-covid, ME/CVS en andere PAIS-aandoeningen.”
Meer aandacht voor leefstijlinterventies om chronische ziekte te voorkomen
De PvdD wil leefstijlinterventies, zoals gezonde voeding en beweging, een grotere rol geven in de zorg om chronische ziekten te voorkomen.
“Dankzij deze interventies worden patiënten soms weer medicijnvrij of worden chronische ziektes voorkomen. Bij deze interventies staan gezonde (plantaardige) voeding en voldoende beweging centraal.”
GroenLinks-PvdA vindt dat ziekte nooit mag leiden tot financiële onzekerheid of uitsluiting, en wil het sociale vangnet en de zorg voor zieke mensen versterken. Ze pleiten voor collectieve verzekeringen, het aanpakken van onrechtvaardigheden in het arbeidsongeschiktheidsstelsel, en toegankelijke zorg zonder extra kosten voor zieken. Hun visie is dat solidariteit en bestaanszekerheid centraal moeten staan, zodat iedereen die ziek wordt op steun en goede zorg kan rekenen.
Collectieve en toegankelijke inkomensbescherming bij ziekte
GroenLinks-PvdA wil dat mensen die ziek worden niet in financiële onzekerheid belanden en dat het vangnet voor zieke werknemers en zelfstandigen wordt versterkt. Ze willen het tweede ziektejaar collectief verzekeren, een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers, en het arbeidsongeschiktheidsstelsel eerlijker maken.
“Loondoorbetaling bij ziekte wordt als een zware last ervaren door het mkb. We verzekeren het tweede ziektejaar collectief en publiek voor alle werkgevers. Hierbij zijn grote werkgevers solidair met mkb-werkgevers.”
“De WW en de WIA beschermen werknemers tegen veel inkomensverlies wanneer je je baan verliest of ziek wordt.”
“Veel zzp’ers hebben geen vangnet in geval van pech of ziekte. Daarom komt er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zzp’ers, met een eerlijke bijdrage van de opdrachtgever en een inkomensafhankelijke premie.”
“Wie ziek wordt, mag niet in financiële onzekerheid belanden. Daarom pakken we de onrechtvaardigheden uit het arbeidsongeschiktheidsstelsel aan. Zo verlagen we de WIA-drempel,”
Geen extra financiële lasten voor zieken in de zorg
De partij vindt dat mensen die ziek worden niet extra moeten betalen voor noodzakelijke zorg. Ze willen het eigen risico afschaffen en de zorgpremie verlagen, zodat solidariteit voorop staat en zieken niet worden belast.
“Solidariteit is onze basis. Dat betekent dat mensen die gezond zijn solidair zijn met mensen die ziek worden. Iedereen betaalt eerlijk mee aan de zorg. We leggen geen rekening neer bij mensen die ziek worden.”
Toegankelijke zorg en bestaanszekerheid voor chronisch zieken
GroenLinks-PvdA wil dat chronisch zieken niet buiten het vangnet vallen en dat de zorg voor deze groep toegankelijk blijft. Ze willen bestaanszekerheid en ontwikkelkansen bieden aan mensen die door ziekte niet kunnen werken.
“Een groep Nederlanders kan bijvoorbeeld wegens chronische ziekte niet werken, maar valt buiten veel regelingen (zogeheten ‘niet-uitkeringsgerechtigden’). We zorgen voor bestaanszekerheid voor deze groep en ontwikkelkansen naar vermogen.”
“Wij verbeteren de toegankelijkheid voor chronisch zieken, onverzekerden en mensen met een kleine beurs, zodat iedereen volop mee kan doen.”
Specifieke aandacht voor langdurige en post-infectieziekten
De partij erkent de problemen van mensen met langdurige ziekten zoals post-covid, ME/cvs, Q-koorts en chronische Lyme, en wil investeren in erkenning, onderzoek en een adequaat sociaal vangnet voor deze groep.
“Mensen met een post acuut infectie syndroom zoals post covid, ME/cvs, Q-Koorts en Chronische Lyme kampen met ernstige klachten, maar hebben te vaak niet de erkenning, zorg en ondersteuning die nodig is. Er is een langetermijnstrategie nodig. Daar horen investeringen in langjarig onderzoek bij en het breder toegankelijk maken van post-covid zorg bij.”
“We continueren de post-covid expertisecentra, vergroten de kennis bij instanties en zorgen voor een adequaat sociaal vangnet.”
Het CDA ziet gezondheid als meer dan de afwezigheid van ziekte en wil het zorgstelsel toekomstbestendig maken door te focussen op preventie, solidariteit en het hervormen van het ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel. Ze pleiten voor snellere interventie bij ziekte, vereenvoudiging van regelgeving, en meer samenwerking tussen zorgverleners. Concrete voorstellen zijn onder andere het herzien van loondoorbetaling bij ziekte, het stimuleren van re-integratie, en het versterken van eerstelijnszorg.
Hervorming ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel
Het CDA vindt het huidige stelsel van loondoorbetaling bij ziekte en arbeidsongeschiktheid te complex en onvoldoende effectief. Ze willen het systeem vereenvoudigen, snellere interventie en re-integratie stimuleren, en werkgevers ontlasten in het tweede ziektejaar. Dit moet leiden tot meer zekerheid voor werknemers en een toekomstbestendig vangnet.
“Het stelsel van loondoorbetaling bij ziekte (Poortwachter) en arbeidsongeschiktheid (WIA) is aan herziening toe.”
“We willen een hogere frequentie van interactie, al tijdens de eerste twee jaar van ziekte, om herstel en re-activatie te bevorderen, met verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer en duidelijker afspraken.”
“We verlichten de verantwoordelijkheden voor werkgevers door in het tweede ziektejaar zekerheid te bieden dat de werknemer kan worden begeleid naar werk buiten de organisatie met een verzuim-ontzorg-verzekering, zoals afgesproken in het arbeidsmarktpakket.”
“We herzien het stelsel voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering met de nadruk op passend werk, snellere interventie, preventie en duurzame re-activatie, op basis van het advies van de Octas, in relatie tot de Ziektewet.”
Focus op preventie en brede kijk op gezondheid
Het CDA benadrukt dat gezondheid meer is dan het ontbreken van ziekte en wil inzetten op preventie, leefstijl en sociale factoren. Ze signaleren dat veel zorgvragen voortkomen uit ongezond leven of schulden, en willen daarom de nadruk leggen op preventie en het versterken van de eerstelijnszorg.
“Gezondheid is veel meer dan de afwezigheid van ziekte. Meedoen in de samenleving, je levensstijl en financiële stabiliteit dragen bij aan gezondheid, zowel mentaal, sociaal als fysiek.”
“Het aantal mensen met chronische ziekten, zoals beroertes, kanker en diabetes, stijgt snel. Veel zorgvragen zijn sociale vragen of terug te leiden naar een ongezond leven of schulden.”
“Eerstelijnszorg zoals de huisarts, apotheek of wijkverpleging is essentieel voor een gezonde samenleving. Samen met welzijnswerk en mantelzorgers is dit het eerste aanspreekpunt voor mensen met een zorgvraag. Zo kunnen professionals vroegtijdig medische of sociale problematiek signaleren, problemen bij de oorzaak aanpakken, hun poortwachtersfunctie vervullen, en mensen na een specialistische behandeling snel en goed weer op de been helpen.”
Extra aandacht voor chronisch zieken
Het CDA erkent de stijgende zorgkosten en wil bij het aanpassen van het eigen risico rekening houden met chronisch zieken en mensen met een beperking.
“We hebben daarbij oog voor de kosten voor chronisch zieken en mensen met een beperking.”
NSC wil ziekte en gezondheidsproblemen vooral voorkomen door meer in te zetten op preventie, solidariteit en toegankelijke zorg voor iedereen, met speciale aandacht voor chronisch zieken en mensen met complexe aandoeningen. Ze pleiten voor het beperken van het eigen risico, het tegengaan van stapeling van zorgkosten voor chronisch zieken, en het verbeteren van de toegang tot zorg, inclusief geestelijke gezondheidszorg. Hun visie is dat zorg niet alleen een kostenpost is, maar bijdraagt aan kwaliteit van leven, en dat solidariteit en menselijke maat centraal moeten staan.
Beperken van zorgkosten voor chronisch zieken
NSC erkent dat chronisch zieken vaak te maken krijgen met hoge zorgkosten en wil deze stapeling beperken. Ze willen het eigen risico per behandeling beperken en eerdere bezuinigingen op tegemoetkomingen voor chronisch zieken terugdraaien, zodat zorg toegankelijk blijft voor deze groep.
Toegankelijke en solidaire zorg voor iedereen, ziek en gezond
NSC benadrukt het belang van solidariteit in de zorg, zodat iedereen – ziek of gezond – toegang houdt tot betaalbare zorg. Ze willen het eigen risico beperken en de solidariteit via premies en belastingen behouden.
“Solidariteit via premies en belastingen, zodat goede zorg toegankelijk is en blijft voor arm en rijk, ziek en gezond, jong en oud.”
“We hechten zeer aan het behoud van solidariteit in de bekostiging van de gezondheidszorg via premies en belastingen, zodat goede zorg bereikbaar en betaalbaar is en blijft voor jong en oud, arm en rijk, ziek en gezond.”
Prioriteit aan preventie om ziekte te voorkomen
NSC vindt dat voorkomen beter is dan genezen en wil daarom investeren in preventie, met extra aandacht voor mensen met een verhoogd risico op (chronische) ziekte. Ze zien maatschappelijke oorzaken als armoede en slechte huisvesting als belangrijke factoren voor ziekte.
Betere toegang en ondersteuning bij langdurige of complexe ziekte
NSC wil de toegang tot zorg verbeteren voor mensen met complexe of langdurige ziekte, zoals ernstige psychiatrische aandoeningen of long-covid. Ze pleiten voor snellere beoordeling van hulpvragen, stabiele financiering voor specialistische zorg en betere ondersteuning bij arbeidsongeschiktheid.
“Ernstige psychiatrische aandoeningen met veel impact voor patiënt en samenleving krijgen prioriteit.”
“Onderzoek naar de oorzaken en effectieve behandeling van long-covid moet worden voortgezet. Er moet ook betere toegang tot zorg zijn voor deze patiënten en we willen richtlijnen die verzekeringsartsen van het UWV ondersteunen bij de beoordelingen van arbeidsongeschiktheid.”
De VVD ziet ziekte vooral als iets dat zoveel mogelijk voorkomen moet worden door een gezonde leefstijl en omgeving te stimuleren, en wil de zorg richten op effectiviteit en eigen verantwoordelijkheid. De partij stelt voor om meer te investeren in preventie, het basispakket te beperken tot de meest effectieve behandelingen, en de focus te verleggen van alleen het bestrijden van ziekte naar het bevorderen van kwaliteit van leven. Innovatie, samenwerking en het tegengaan van onnodige zorg en regeldruk zijn daarbij centrale punten.
Preventie en Gezonde Leefstijl om Ziekte te Voorkomen
De VVD wil ziekte zoveel mogelijk voorkomen door in te zetten op preventie, gezonde leefstijl en leefomgeving, en het stimuleren van eigen regie. Dit moet niet alleen de ziektelast verminderen, maar ook de zorgkosten drukken en de samenleving gezonder maken.
“De afgelopen jaren hebben we geleerd dat veel ziekten mede veroorzaakt worden door gedrag en weten we dat een gezonde leefstijl, een gezonde leefomgeving en een goed sociaal vangnet ziektes kunnen voorkomen.”
“We richten ons op het voorkomen van zorg, leefstijl bewustzijn,”
“Door in te zetten op positieve gezondheid, verminderen we de ziektelast.”
Focus op Kwaliteit van Leven in Plaats van Alleen Afwezigheid van Ziekte
De VVD wil af van een zorgsysteem dat alleen gericht is op het bestrijden van ziekte en het verlengen van leven. In plaats daarvan moet de nadruk liggen op kwaliteit van leven, eigen regie en gezamenlijke besluitvorming tussen patiënt en zorgverlener.
Alleen Effectieve Behandelingen in het Basispakket
De VVD wil het basispakket beperken tot de meest effectieve behandelingen, zodat alleen bewezen effectieve zorg wordt vergoed. Dit moet de betaalbaarheid en kwaliteit van de zorg verbeteren en onnodige zorguitgaven voorkomen.
“De VVD wil het basispakket beperken tot de meest effectieve behandelingen, zodat de patiënt altijd de meest passende zorg krijgt.”
“Behandelingen in de gezondheidszorg worden beoordeeld op de toegevoegde waarde van de behandeling ten opzichte van de bestaande alternatieven en maatschappelijke kosten.”
Screening op Ernstige Erfelijke Ziektes bij Embryo’s
De VVD staat screening toe op een beperkt aantal ernstige erfelijke ziektes voordat een embryo wordt ingebracht, om zo ernstige ziekte bij het nageslacht te voorkomen.
“We staan toe dat er eerst gescreend mag worden of het embryo drager is van een afgebakend aantal ernstige erfelijke ziektes, voordat het bevruchte embryo bij de moeder wordt ingebracht.”
D66 ziet ziekte vooral als iets dat zoveel mogelijk voorkomen moet worden door preventie, bestaanszekerheid en een gezonde leefomgeving. Voor mensen die toch ziek worden, wil D66 de zorg toegankelijker, persoonlijker en betaalbaarder maken, met speciale aandacht voor chronisch zieken en het verminderen van onnodige of niet-effectieve behandelingen. Hun kernvisie is dat kwaliteit van leven centraal moet staan, niet alleen het behandelen van ziekte.
Ziekte Voorkomen door Preventie en Gezonde Leefomgeving
D66 legt sterk de nadruk op het voorkomen van ziekte door te investeren in preventie, het aanpakken van armoede en het bevorderen van een gezonde leefomgeving. Ze zien ziekte als een maatschappelijk probleem dat deels buiten de zorg opgelost moet worden.
“Nu gaat de meeste aandacht naar het behandelen van mensen die al ziek zijn, en niet naar het versterken van de gezondheid, zodat minder mensen ziek worden. D66 wil dit doorbreken door tijd, geld en aandacht te besteden aan het voorkómen van ziekte.”
“Door te zorgen voor bestaanszekerheid en minder stress, voorkomen we (chronische) ziektes, juist bij de meest kwetsbare groepen in de samenleving.”
Lagere Eigen Risico voor Chronisch Zieken
D66 erkent dat chronisch zieken extra worden belast door het eigen risico en wil deze groep financieel ontzien.
“Voor mensen die chronisch ziek zijn en mensen met een beperking gaat het eigen risico met meer dan de helft omlaag.”
Geen Onnodige of Niet-Bewezen Effectieve Zorg bij Ziekte
D66 wil dat alleen zorg die bewezen effectief is, wordt vergoed, en dat behandelingen bij ziekte altijd worden afgewogen op hun werkelijke waarde voor het leven van de patiënt.
“Om iedereen de juiste en passende zorg te kunnen bieden, vergoeden we geen zorg meer die onnodig is of waarvan niet bewezen is dat het effectief werkt.”
“D66 vindt het belangrijk dat zorgverlener en patiënt altijd een gesprek voeren over welke waarde een behandeling toevoegt aan het leven.”
Palliatieve Zorg bij Ongeneeslijke Ziekte
D66 wil gespecialiseerde teams voor palliatieve zorg inzetten wanneer genezing van ziekte niet meer mogelijk is.
“D66 wil teams van specialisten voor pijnverzachtende (palliatieve) zorg als geen genezing van een ziekte meer mogelijk is.”
Bestrijding van Milieufactoren die Ziekte Veroorzaken
D66 erkent het verband tussen milieuvervuiling en het ontstaan van bepaalde ziekten en wil schadelijke bestrijdingsmiddelen terugdringen.
“Er is wetenschappelijk sterk bewijs dat sommige bestrijdingsmiddelen de kans op ziektes zoals parkinson vergroten. We dringen het gebruik van bestrijdingsmiddelen die het milieu belasten terug.”
De SP ziet ziekte vooral als een maatschappelijk probleem dat voortkomt uit sociaaleconomische ongelijkheid en commerciële prikkels in de zorg en economie. Hun belangrijkste voorstellen zijn het collectief voorkomen van ziekte door preventie en het verbieden van winst op ziekte, het afschaffen van het eigen risico, en het publiek organiseren van zorg zodat zieke mensen zich kunnen richten op herstel in plaats van financiële zorgen.
Collectief ziekte voorkomen en winst op ziekte verbieden
De SP stelt dat ziekte voorkomen beter en goedkoper is dan genezen, en wil daarom de prikkels voor bedrijven om aan ziekte te verdienen wegnemen. Ze richten zich op het goedkoper maken van gezond eten, het aanpakken van de voedings- en geneesmiddelenindustrie, en het centraal stellen van volksgezondheid boven winst.
“Ziekte voorkomen is beter dan genezen. En goedkoper ook. Maar zolang bedrijven mogen verdienen aan het ziek maken van mensen, blijven we dweilen met de kraan open.”
“Gezond eten wordt goedkoper. We schrappen de btw op gezonde producten (volgens de Schijf van Vijf), zodat gezond eten voor iedereen bereikbaar blijft.”
Zieke werknemers beschermen en lasten voor kleine werkgevers verlichten
De SP erkent dat langdurige ziekte een persoonlijk drama is voor werknemers en een zware last voor kleine werkgevers. Ze willen dat kleine bedrijven minder lang loon hoeven door te betalen bij ziekte, zonder dat werknemers hun rechten verliezen; het tweede ziektejaar wordt collectief via het UWV betaald.
“Daarom zorgen we ervoor dat kleine bedrijven minder lang het loon door hoeven te betalen bij ziekte, zonder dat de werknemer zijn rechten verliest. Het tweede ziektejaar bij kleine werkgevers betalen we gezamenlijk uit premiegeld via het UWV.”
Zorg collectief, publiek en zonder financiële drempels voor zieken
De SP wil dat zorg weer publiek en collectief wordt georganiseerd, zodat zieke mensen zich kunnen richten op beter worden in plaats van op rekeningen. Ze willen het eigen risico afschaffen en zorgpremies inkomensafhankelijk maken.
Sociaaleconomische ongelijkheid als oorzaak van ziekte bestrijden
De SP ziet ziekte en gezondheidsverschillen als het gevolg van sociaaleconomische ongelijkheid en politieke keuzes. Ze willen deze verschillen bestrijden door marktwerking in de zorg te stoppen en te investeren in preventie en toegankelijke zorg.
“Wij accepteren niet dat mensen met een lager inkomen gemiddeld zeven jaar korter leven en vijftien jaar korter in goede gezondheid verkeren dan rijkere mensen.”
“Dit is het gevolg van politieke keuzes. Keuzes voor marktwerking, hoge kosten, sluiten van ziekenhuizen en bezuinigen op onmisbare zorg. We breken met dit marktdenken en zetten mensen centraal.”
De PVV ziet ziekte vooral als een gevolg van ontoegankelijke of onbetaalbare zorg en wil daarom financiële drempels voor medische behandeling wegnemen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het volledig afschaffen van het eigen risico, het terugbrengen van de tandarts in het basispakket, en het behouden van regionale ziekenhuizen. De partij stelt dat niemand zorg mag mijden vanwege geldzorgen en dat preventie van ziekte kosten bespaart.
Eigen risico volledig afschaffen
De PVV wil het eigen risico in de zorg volledig afschaffen, omdat financiële drempels mensen ervan weerhouden om tijdig medische hulp te zoeken, wat leidt tot ernstigere ziekte en hogere kosten. Dit standpunt is direct gekoppeld aan het voorkomen van ziekte door betere toegankelijkheid van zorg.
Tandarts terug in het basispakket
De PVV wil de tandarts weer in het basispakket opnemen, omdat het mijden van tandartsbezoek negatieve gevolgen heeft voor de algehele gezondheid en ziekte kan verergeren.
Regionale ziekenhuizen behouden
De partij vindt dat essentiële ziekenhuisafdelingen nooit gesloten mogen worden vanwege financiële problemen, omdat dit kan leiden tot slechtere zorg en mogelijk ernstigere ziekte bij mensen die verder moeten reizen voor behandeling.
“Het kan niet zo zijn dat mensen voor deze zorg onnodig lang naar een ander ziekenhuis moeten rijden. Wij vinden dat deze afdelingen nooit vanwege financiële problemen afgeschaald of gesloten mogen worden.”
Geen nieuwe windturbines vanwege gezondheidsrisico’s
De PVV stelt dat windturbines mensen letterlijk ziek maken en wil daarom geen nieuwe windturbines meer bouwen en bestaande turbines waar mensen ziek van worden afbreken.
“Windturbines maken mensen letterlijk ziek. De PVV wil dat er geen enkele windturbine meer wordt bijgebouwd – niet op land, niet op zee, nergens. Windturbines waar omwonenden last van hebben en/of ziek van worden, gaan we afbreken – want wij kiezen wél voor gezondheid in plaats van afzichtelijke klimaatmolens.”
De SGP erkent het belang van toegankelijke en effectieve zorg voor mensen met ziekten, met bijzondere aandacht voor chronische en volksziekten zoals dementie, kanker en hart- en vaatziekten. De partij wil prioriteit geven aan onderzoek, betere vergoeding voor ouders van ernstig zieke kinderen, en een kritische houding ten opzichte van preventiemaatregelen zoals vaccinatie. Tegelijkertijd pleit de SGP voor het verkorten van de verplichte loondoorbetaling bij ziekte en het waarborgen van keuzevrijheid voor gewetensbezwaarden.
Prioriteit voor onderzoek en aanpak van (volks)ziekten
De SGP wil dat onderzoek naar en bewustwording van ziekten als long covid, ME/CVS, dementie, kanker en hart- en vaatziekten prioriteit krijgt. Dit moet leiden tot betere preventie, behandeling en ondersteuning van patiënten en hun naasten.
“De SGP wil meer bewustwording van en onderzoek naar ziekten als long covid of ME/CVS. De aanpak van ‘volksziekten’ zoals dementie, kanker en hart- en vaatziekten krijgt prioriteit bij het toekennen van onderzoeksmiddelen.”
“De SGP streeft naar dementievriendelijke buurten. Er komt structurele financiering voor laagdrempelige ontmoetingsplekken voor mensen met dementie en hun naasten. De bekendheid en de kwaliteit van persoonlijke begeleiding van mensen met dementie en hun naasten wordt verbeterd.”
Kritische houding ten opzichte van preventiemaatregelen (zoals vaccinatie)
De SGP benadrukt de persoonlijke verantwoordelijkheid bij het voorkomen van ziekten, maar wijst vaccinatieplicht of -drang af. De partij vindt dat niemand mag worden gedwongen tot maatregelen tegen de verspreiding van (infectie)ziekten.
“Wij vinden dat niemand mag worden gedwongen om gebruik te maken van middelen die de verspreiding van (infectie)ziekten beogen tegen te gaan. Vaccinatiedrang of -dwang wijst de SGP dus af. Dit doet niks af aan de persoonlijke verantwoordelijkheid van iedere burger om de verspreiding van ziekten te voorkomen.”
Verkorten loondoorbetaling bij ziekte
De SGP wil de verplichte loondoorbetaling bij ziekte voor werkgevers verkorten van twee naar anderhalf jaar, om de lasten voor werkgevers te verlichten en het vaste contract aantrekkelijker te maken.
“De verplichte loondoorbetaling bij ziekte wordt in een eerste stap verkort van twee naar anderhalf jaar.”
Eerlijke vergoeding voor ouders van ernstig zieke kinderen
De SGP vindt dat ouders die medische zorg bieden aan ernstig zieke kinderen een eerlijke vergoeding moeten krijgen, om hun inzet en de extra lasten die zij dragen te erkennen.
“Ouders die medische zorg bieden aan ernstig zieke kinderen krijgen een eerlijke vergoeding.”
Keuzevrijheid en compensatie voor gewetensbezwaarden bij verzekeringen
De SGP erkent gewetensbezwaren tegen verzekeringen en wil dat eventuele nadelige gevolgen van wetswijzigingen voor deze groep worden gecompenseerd.
“Gewetensbezwaren tegen verzekeringen blijven erkend. Eventueel nadelige gevolgen van wijzigingen in wet- of regelgeving voor gewetensbezwaarden worden gecompenseerd.”
Volt ziet ziekte vooral als iets dat zoveel mogelijk voorkomen moet worden door preventie en een gezonde leefomgeving, maar erkent ook het belang van goede zorg en erkenning van beroepsziekten. Hun belangrijkste voorstellen zijn het centraal stellen van preventie, het erkennen van long covid als beroepsziekte voor zorgmedewerkers, en het stimuleren van onderzoek naar zeldzame ziektes. De kern van hun visie is dat gezondheid een basisrecht is en dat het zorgsysteem moet inzetten op zowel preventie als eerlijke behandeling van ziekte.
Preventie van ziekte centraal stellen
Volt wil ziekte zoveel mogelijk voorkomen door in te zetten op preventie, gezonde leefomstandigheden en het aanpakken van oorzaken van ziekte. Dit moet de druk op het zorgsysteem verlagen en de gezondheid van de samenleving verbeteren.
Long covid erkennen als beroepsziekte
Volt erkent long covid als beroepsziekte voor zorgmedewerkers en pleit voor financiële compensatie en meer onderzoek. Hiermee willen ze recht doen aan de impact van deze ziekte op zorgpersoneel.
Europese samenwerking voor zeldzame ziektes
Volt wil op Europees niveau investeren in de gezamenlijke ontwikkeling van geneesmiddelen voor zeldzame ziektes, zodat patiënten betere toegang krijgen tot behandelingen.
“Er komt een EU-fonds voor investeringen in gezamenlijke ontwikkeling van geneesmiddelen voor zeldzame ziektes (unmet medical needs).”
Zoönosen en pandemieën voorkomen
Volt zet in op het voorkomen van zoönosen (ziektes overdraagbaar tussen dier en mens) en pandemieën door Europese samenwerking en preventieve maatregelen.
“Europees niveau in te zetten voor het vaccineren van pluimvee tegen vogelgriep, dragen we bij aan het verminderen van het risico op de uitbraak van zoönosen (ziektes die overdraagbaar zijn tussen dier en mens).”
BIJ1 ziet ziekte niet als een individueel falen, maar als een maatschappelijk vraagstuk dat vraagt om toegankelijke, inclusieve en rechtvaardige zorg. Ze willen financiële en bureaucratische drempels voor mensen met een ziekte of handicap wegnemen, investeren in divers en inclusief medisch onderzoek, en zelfbeschikking centraal stellen, ook bij euthanasie en psychische aandoeningen. Hun beleid richt zich op het waarborgen van passende zorg zonder extra lasten of stigmatisering voor zieken.
Stoppen met financiële en bureaucratische lasten op ziek zijn
BIJ1 wil dat mensen met een ziekte of handicap niet langer geconfronteerd worden met extra kosten, boetes of herhaalde bewijslast om zorg te krijgen. Ze vinden dat passende zorg en ondersteuning vanzelfsprekend toegankelijk moet zijn, zonder dat mensen telkens hun ziekte of beperking moeten aantonen.
“We stoppen met de stapeling van zorgkosten en boetes op ziek zijn, voor mensen met een levenslange en levensbrede handicap. We zorgen dat deze mensen ook niet bij herhaling hoeven te bewijzen dat ze passende zorg en ondersteuning nodig hebben.”
Investeren in inclusief medisch onderzoek naar ziektebeelden
BIJ1 stelt dat medisch onderzoek te eenzijdig is gericht op witte cis mannen en wil meer investeren in onderzoek naar ziektebeelden, geneesmiddelen en behandelmethoden bij niet-witte mensen en vrouwen. Dit moet leiden tot betere zorg voor iedereen, ongeacht achtergrond.
“Er wordt meer geïnvesteerd in onderzoek naar ziektebeelden, geneesmiddelen en behandelmethoden bij niet-witte mensen, vrouwen en niet-witte vrouwen.”
Toegankelijker maken van euthanasie bij psychiatrische ziekte
BIJ1 wil de keuze voor euthanasie toegankelijker maken, ook voor mensen met een psychiatrische ziekte of een stapeling van ouderdomsaandoeningen. Ze vinden dat zelfbeschikking voorop moet staan en dat de wens voor euthanasie niet mag voortkomen uit gebrekkige zorg.
“Daarom willen we de positie van de patiënt versterken en de keuze voor euthanasie toegankelijker maken. Ook voor mensen die lijden aan een psychiatrische ziekte of een stapeling van ouderdomsaandoeningen.”
Erkenning van chronische stress en trauma door racisme als oorzaak van ziekte
BIJ1 erkent dat chronische stress en trauma door racisme kunnen leiden tot gezondheidsproblemen zoals depressie en hart- en vaatziekten. Ze willen dat deze oorzaken meer erkenning krijgen binnen de gezondheidszorg.
“Chronische stress en trauma veroorzaakt door racisme krijgen meer erkenning als oorzaken van gezondheidsproblemen, zoals depressie en hart- en vaatziekten.”
De ChristenUnie ziet ziekte als een onderdeel van het menselijk bestaan en pleit voor een zorgzame samenleving waarin ieder mens, juist bij ziekte of beperking, wordt ondersteund. Hun beleid richt zich op passende en effectieve zorg, het voorkomen van overbehandeling, meer onderzoek naar postinfectieuze aandoeningen, en financiële verlichting voor chronisch zieken. De partij wil marktwerking in de zorg beëindigen en investeert in preventie, nabijheid en waardigheid in de zorg.
Alleen passende en effectieve zorg in het basispakket
De ChristenUnie wil dat alleen bewezen effectieve en passende zorg wordt vergoed, om overbehandeling en onnodige kosten te voorkomen. Dit moet leiden tot meer betekenisvolle zorg en minder lijden voor patiënten.
“Het Zorginstituut krijgt meer instrumenten om dit te sturen zodat alleen passende zorg in het zorgverzekeringspakket zit. De arts bepaalt samen met de patiënt of behandelen echt nodig is voor goede zorg. Richtlijnen in de zorg zijn niet alleen gericht op ‘doen’, maar ook op ‘laten’.”
Meer onderzoek en betere zorg voor postinfectieuze ziekten
De partij erkent het belang van onderzoek naar ziekten als long covid en ME/CVS, en wil investeren in biomedisch onderzoek en scholing van professionals voor betere herkenning en behandeling.
“Er wordt meer geïnvesteerd in (biomedisch) onderzoek naar en behandeling van long covid en ME/CVS en andere PAIS (post acute infectiesyndromen). De opgerichte expertisecentra blijven behouden. Professionals in poortwachtersfuncties (zoals huisartsen, bedrijfs- en verzekeringsartsen) worden beter geschoold.”
Financiële tegemoetkoming voor chronisch zieken
De ChristenUnie wil dat mensen die door chronische ziekte altijd hun eigen risico moeten opmaken, een financiële tegemoetkoming krijgen om de lasten te verlichten.
“We zorgen ervoor dat mensen die altijd hun eigen risico moeten opmaken, zoals chronisch zieken en gehandicapten, een tegemoetkoming krijgen.”
Maatwerkregeling voor terminaal zieken in arbeidsongeschiktheid
Voor mensen die terminaal ziek zijn, wil de ChristenUnie een aparte, passende regeling binnen de WIA, zodat zij niet onnodig door complexe procedures hoeven.
“We uniformeren de verschillende regelingen in de WIA en introduceren een maatwerkregeling voor mensen die terminaal ziek zijn.”
DENK vindt dat ziekte en gezondheidsproblemen nooit mogen leiden tot financiële onzekerheid of uitsluiting. Ze willen zorg betaalbaar en toegankelijk maken door het eigen risico af te schaffen, de zorgpremie te verlagen en een vangnet te bieden voor loondoorbetaling bij ziekte voor kleine ondernemers. Hun visie is dat iedereen recht heeft op passende zorg, ongeacht inkomen of achtergrond.
Eigen risico afschaffen en zorgpremie verlagen
DENK wil dat ziekte niet leidt tot financiële drempels voor zorg. Door het volledig afschaffen van het eigen risico en het verlagen van de zorgpremie, willen ze voorkomen dat mensen zorg mijden vanwege kosten.
Vangnet loondoorbetaling bij ziekte voor kleine ondernemers
Om te voorkomen dat ziekte leidt tot inkomensverlies of faillissement bij kleine ondernemers, pleit DENK voor een betaalbaar vangnet voor loondoorbetaling bij ziekte.
“We zorgen voor een betaalbaar vangnet voor de loondoorbetaling bij ziekte voor kleinere ondernemers. Hiermee komen we ondernemers tegemoet, zonder de rechten van werknemers in te perken.”
Collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen
DENK wil dat zelfstandigen bij ziekte niet zonder inkomen komen te zitten en pleit daarom voor een collectief georganiseerde, betaalbare arbeidsongeschiktheidsverzekering.
“Daarnaast willen wij dat er een betaalbare en collectief georganiseerde verzekering voor arbeidsongeschiktheid komt voor zelfstandigen, waarbij we ook kijken naar opt out mogelijkheden.”
50PLUS erkent dat ziekte bij ouderen kan leiden tot vroegtijdige uitval op de arbeidsmarkt en verhoogde kwetsbaarheid, en wil daarom preventieve maatregelen en ondersteuning bieden. De partij stelt concrete maatregelen voor om uitval door ziekte te voorkomen en pleit voor extra zorg en bescherming voor ouderen met chronische aandoeningen, vooral tijdens hittegolven. Hun visie is gericht op het vergroten van bestaanszekerheid en het waarborgen van passende zorg voor ouderen die door ziekte extra risico lopen.
Voorkomen van uitval door ziekte bij oudere werknemers
50PLUS wil dat oudere werknemers niet vroegtijdig uitvallen door ziekte, om hun arbeidsparticipatie te verhogen en hun bestaanszekerheid te waarborgen. Dit wordt gezien als essentieel om leeftijdsdiscriminatie tegen te gaan en de inzetbaarheid van ouderen op de arbeidsmarkt te vergroten.
“Maatregelen om te zorgen dat 50-plussers niet vroegtijdig uitvallen door ziekte of ontslag, om de arbeidsparticipatie van ouderen te verhogen.”
Extra bescherming voor ouderen met chronische ziekten tijdens hittegolven
De partij erkent dat ouderen met chronische ziekten extra kwetsbaar zijn bij extreme hitte en stelt daarom gerichte maatregelen voor, zoals subsidies voor airconditioning en extra thuiszorg. Dit moet ernstige gezondheidsrisico’s en sterfte door ziekte tijdens hittegolven voorkomen.
BBB wil het ziekteverzuim voor werkgevers eerlijker maken door de loondoorbetaling bij ziekte voor kleine werkgevers te verkorten naar één jaar, met een publieke voorziening voor het tweede jaar. Daarnaast blijft de Ziektewet als vangnet behouden. De partij beoogt zo een eerlijker arbeidsmarkt en minder druk op werkgevers, terwijl werknemers beschermd blijven bij ziekte.
Loondoorbetaling bij ziekte verkorten naar één jaar
BBB wil de verplichting voor kleine werkgevers om twee jaar loon door te betalen bij ziekte terugbrengen naar één jaar. Dit moet het aannemen van vast personeel aantrekkelijker maken en de druk op het midden- en kleinbedrijf verlagen. Voor het tweede ziektejaar komt er een publieke voorziening voor inkomensbescherming en re-integratie, zodat werknemers niet onbeschermd zijn.
“Eerlijker ziekteregime voor werkgevers: loondoorbetaling terug naar één jaar. BBB wil de verplichting voor kleinere werkgevers om bij ziekte twee jaar lang loon door te betalen terugbrengen naar één jaar.”
“In het tweede ziektejaar komt er een publieke voorziening voor inkomensbescherming, met ruimte voor reintegratie. Zo blijft de werknemer niet in de kou staan, maar nemen we werkgevers wél een onredelijk risico uit handen.”
Ziektewet blijft als vangnet behouden
BBB vindt dat de Ziektewet als vangnet voor zieke werknemers moet blijven bestaan. Dit waarborgt inkomensbescherming voor mensen die door ziekte niet kunnen werken.
“Het vangnet behouden: WW, Ziektewet en WIA blijven als vangnet overeind.”
BVNL vindt dat ziekte en zorg vooral individueel geregeld moeten worden, met minder overheidsbemoeienis en meer eigen verantwoordelijkheid. Ze willen de doorbetaling bij ziekte voor werkgevers beperken tot 6 maanden, inzetten op preventie en leefstijl, en pleiten voor het behoud van bestaande ziektewetregelingen als sociaal vangnet. De partij is kritisch op bureaucratie en internationale inmenging in gezondheidsbeleid.
Doorbetaling bij ziekte beperken tot 6 maanden
BVNL wil dat werkgevers niet langer verplicht zijn om twee jaar loon door te betalen bij ziekte, maar maximaal zes maanden. Daarna valt de werknemer terug op de bijstand. Dit moet de lasten voor werkgevers verlichten en de arbeidsmarkt flexibeler maken.
“Doorbetalen bij ziekteverzuim van een werknemer terugbrengen van 2 jaar naar maximaal 6 maanden. Na 6 maanden is iemand weer aan het werk of valt hij of zij terug naar de bijstand.”
Behoud ziektewetuitkering als sociaal vangnet
BVNL benadrukt dat er altijd een sociaal vangnet moet blijven bestaan voor mensen die niet (volledig) kunnen werken, waaronder de ziektewetuitkering.
“Er zal te allen tijde een adequaat sociaal vangnet blijven bestaan voor mensen die niet (volledig) kunnen werken. Regelingen zoals de ziektewetuitkering en andere regelingen blijven bestaan.”
Meer aandacht voor preventie en leefstijl in plaats van alleen behandeling
De partij wil meer focus op preventieve gezondheidszorg en leefstijlverandering, in plaats van uitsluitend behandeling en medicatie. Dit moet de druk op het zorgstelsel verminderen en ziekte voorkomen.
“Meer aandacht voor het inzetten op preventieve gezondheidszorg en leefstijlaanpassingen en niet uitsluitend op behandeling en medicatie.”
JA21 wil het ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel hervormen om het werkbaarder te maken voor werkgevers en werknemers. Ze pleiten voor kortere loondoorbetaling bij ziekte, snellere re-integratie en het verlagen van drempels voor vaste contracten. De partij ziet het huidige systeem als een belemmering voor werkgelegenheid en wil het aantrekkelijker maken om mensen in dienst te nemen.
Kortere loondoorbetaling en snellere re-integratie bij ziekte
JA21 vindt dat het huidige ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel werkgevers afschrikt om personeel aan te nemen, vooral in vaste dienst. Door kortere loondoorbetaling en snellere re-integratie willen ze het systeem werkbaarder maken en de drempel voor vaste contracten verlagen. Dit moet bijdragen aan een dynamischere arbeidsmarkt en minder langdurige uitval door ziekte.