BVNL zet sterk in op het dereguleren en liberaliseren van de woningmarkt, met nadruk op het vergunningsvrij splitsen, optoppen en transformeren van bestaande gebouwen om snel meer woningen te realiseren zonder extra ruimtebeslag. De partij wil samenwonen en woningdelen makkelijker maken, de rol van woningcorporaties uitbreiden voor sociale huur, en pleit voor minder overheidsbemoeienis en snellere procedures. Herbestemmen, verdichten en het wegnemen van vergunningseisen staan centraal in hun aanpak.
BVNL wil het woningaanbod snel vergroten door bestaande gebouwen te splitsen, optoppen en transformeren, en pleit voor het vergunningsvrij maken van deze ingrepen. Dit moet direct meer woningen opleveren zonder extra ruimtebeslag en bureaucratie, en sluit aan bij hun streven naar minder regels en snellere procedures.
“Maak het splitsen van grote woningen in kleinere woningen vergunningsvrij. Dit leidt onmiddellijk tot meer woningen, zonder dat hiervoor extra ruimte wordt gebruikt.”
“Pas landelijk bestemmingsplannen aan, zodat extra verdiepingen op bestaande gebouwen kunnen worden gebouwd (het zogenaamde optoppen) en bouw überhaupt meer in de hoogte om kostbare ruimte te besparen.”
“het vergunningsvrij maken van woningdelen, het splitsen van woningen, het optoppen van woningen, het transformeren van kantoren naar woningen”
“Maak het transformeren van bedrijfsruimtes naar woningen makkelijker.”
“Alle belemmeringen om woningen boven winkels te realiseren worden weggenomen.”
BVNL wil samenwonen en woningdelen aantrekkelijker en eenvoudiger maken door het afschaffen van de kostendelersnorm en het legaliseren van woningdelen en studentenhuizen. Dit verlaagt de druk op de woningmarkt, vooral in steden, en maakt efficiënter gebruik van bestaande woonruimte mogelijk.
BVNL wil woningcorporaties meer mogelijkheden geven om sociale huurwoningen te bouwen en onder gunstige voorwaarden te verkopen aan huurders. Hiermee beogen ze het aanbod in het sociale segment te vergroten en huurders meer kansen te geven op eigendom.
De partij pleit voor het drastisch verminderen van regels, het vereenvoudigen van het vergunningsproces en het beperken van aanvullende eisen van gemeenten. Dit moet de bouw van woningen versnellen en belemmeringen voor herbestemming en verdichting wegnemen.
De VVD zet sterk in op het versnellen van woningbouw door het schrappen van regels en het centraal aansturen van bouw, herbestemming en verdichting. Ze willen het makkelijker maken om bestaande gebouwen te transformeren, woningen te splitsen, op te toppen en samenwonen te faciliteren, met minder vergunningseisen en landelijke sturing. De partij ziet woningcorporaties vooral als bouwers van sociale huur, maar wil marktpartijen niet beconcurreren en kiest voor minder lokale regels en meer centrale regie.
De VVD wil het eenvoudiger maken om bestaande woningen te splitsen, op te toppen en te delen, door belemmerende regelgeving aan te pakken. Dit moet de bestaande woningvoorraad beter benutten en sneller betaalbare woonplekken opleveren, vooral voor starters en studenten. Het schrappen van vergunningseisen en het invoeren van landelijke kaders moet lokale verschillen en bureaucratie verminderen.
“We gaan splitsen, optoppen, transformeren en vooral: bouwen, bouwen, bouwen.”
“De bestaande woningvoorraad beter te benutten, zoals via woningdelen, splitsen en optoppen. Belemmerende regelgeving wordt aangepakt om dit mogelijk te maken.”
“De regels voor kamerverhuur zijn nu per gemeente verschillend en vaak te streng: landelijke, ruimere regels maken het makkelijker om woonruimte te delen of samen te wonen. We schaffen gemeentelijke vergunningseisen voor studentenhuisvesting grotendeels af en hanteren één landelijk kader, zodat studenten makkelijker een kamer kunnen vinden.”
De VVD wil het ombouwen van leegstaande gebouwen zoals kantoren, winkels en scholen tot woningen makkelijker maken. Dit draagt bij aan het sneller toevoegen van woonruimte zonder nieuwe bouwlocaties te zoeken, en sluit aan bij hun streven naar minder regels en meer centrale regie.
De VVD wil voor veel minder bouwprojecten een vergunning verplicht stellen en landelijke regels invoeren, zodat procedures sneller verlopen en lokale willekeur verdwijnt. Dit geldt ook voor kleine verbouwingen en het aanpassen van woningen, waarmee ze het makkelijker willen maken om woningen aan te passen aan veranderende woonwensen.
“We zorgen ervoor dat je voor veel minder bouwprojecten nog een vergunning nodig hebt.”
“Voor de meeste kleine verbouwingen is straks geen vergunning meer nodig.”
“Daarvoor gaan we vergunningseisen op landelijk niveau vastleggen, zodat een goedgekeurde woning in Groningen ook direct in Limburg mag worden gebouwd.”
De VVD wil dat woningcorporaties zich richten op het bouwen van sociale huurwoningen, maar niet op een manier die marktpartijen oneerlijk beconcurreert. Ze willen corporaties verplichten meer te bouwen, maar met een focus op studentenhuisvesting en kwetsbare wijken.
De VVD ziet verdichting en optoppen als manieren om sneller meer woningen te realiseren, vooral in bestaande wijken. Dit moet bijdragen aan het oplossen van het woningtekort zonder alleen te bouwen aan de randen van steden.
“De bestaande woningvoorraad beter te benutten, zoals via woningdelen, splitsen en optoppen.”
Volt zet sterk in op het beter benutten van bestaande bouw door herbestemmen, verdichten, optoppen en het stimuleren van samenwonen en wooncoöperaties. De partij kiest nadrukkelijk niet voor vergunningsvrij bouwen, maar wil juist landelijke regie, versnelling van vergunningprocedures en meer ruimte voor innovatieve woonvormen. Hun visie is gericht op duurzame, sociale en inclusieve woonoplossingen binnen bestaande stedelijke gebieden.
Volt wil de woningvoorraad vergroten door bestaande gebouwen en ruimtes te transformeren, optoppen en splitsen, in plaats van alleen nieuw te bouwen. Dit moet bijdragen aan meer woningen zonder extra ruimtebeslag buiten de stad, en sluit aan bij hun duurzame en stedelijke visie.
“De Rijksoverheid ontwikkelt in samenspraak met regionale overheden en partners in de huisvesting een landelijke stimuleringsmaatregel voor het splitsen, optoppen, aanplinten, bijplaatsen en transformeren van bestaande bebouwingen.”
“We stimuleren gemeenten om actief de kansen te benutten om vrijkomende gebouwen, huizen en openbare ruimtes te transformeren naar functies die tot nu toe in de wijk ontbreken.”
“Vrijkomende gebouwen en huizen kunnen een nieuwe bestemming krijgen, gericht op een zo groot mogelijke samenhang van wonen, werken en recreëren van een gevarieerde groep bewoners.”
Volt wil innovatieve en coöperatieve woonvormen bevorderen, waaronder wooncoöperaties, gedeeld wonen en nieuwe eigendomsvormen. Dit moet zorgen voor meer sociale samenhang, betaalbaarheid en keuzevrijheid op de woningmarkt.
“We investeren in innovatieve en coöperatieve leef- en woonvormen. Niet alleen voor studenten en senioren, maar voor iedereen die in meer sociale samenhang wil leven.”
“Woningcorporaties krijgen meer mogelijkheden om een deel van hun bestaande en nieuwbouwwoningen over te dragen aan wooncoöperaties waar leden zich hebben ingeschreven om te kopen of huren.”
“We zorgen voor een flinke financiële injectie voor een nieuw revolverend ‘Fonds Coöperatieve en Innovatieve Woonvormen’ zoals shared housing.”
“Ook moet het delen van een woning financieel aantrekkelijker gemaakt worden, onder andere door de kostendelersnorm af te schaffen.”
“We maken het woningdelen voor iedereen eenvoudiger, bijvoorbeeld door gemeenten te helpen om hospitaverhuur te stimuleren.”
Volt kiest niet voor vergunningsvrij bouwen, maar juist voor landelijke regie, harmonisatie van regels en versnelling van vergunningprocedures om kwaliteit en duurzaamheid te waarborgen.
“Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening harmoniseert waar mogelijk gemeentelijke bouw- en omgevingsregels om transities te versnellen, of stelt samen met gemeenten kaders daarvoor op. Zo creëren we één landelijk stelsel van uniforme spelregels voor de (ver-)bouw van nieuwe en bestaande woningen, waarop maar heel beperkt uitzonderingen mogelijk zijn.”
“We versnellen de doorlooptijden van de bezwaar- en beroepsprocedures, zodat omgevingsvergunningen voor woonprojecten veel sneller definitief worden.”
“Zolang we in een wooncrisis zitten, kan het daarbij nodig zijn om hoger beroep te beperken en alle vergunningszaken in woonprojecten voor te leggen aan de Raad van State als enige rechter.”
De Partij voor de Dieren zet sterk in op het beter benutten van bestaande bebouwing, herbestemming van leegstand, optoppen, splitsen, en het stimuleren van samenwonen en wooncoöperaties, met nadruk op duurzaamheid en het tegengaan van marktwerking. Ze willen bouwen waar echt behoefte aan is, met prioriteit voor hergebruik en verdichting boven nieuwbouw aan de randen, en stimuleren nieuwe woonvormen zoals cohousing en meergeneratiewonen.
De PvdD wil het woningtekort vooral oplossen door bestaande gebouwen beter te benutten, zoals het transformeren van kantoren, aanpakken van leegstand, optoppen en splitsen van woningen. Dit voorkomt onnodige nieuwbouw en beschermt natuur en open ruimte.
“Allereerst wordt bestaande bebouwing slimmer benut. Denk aan het transformeren van kantoorpanden, het aanpakken van leegstand, het optoppen en splitsen van bestaande woningen en het stimuleren van doorstroming.”
“Daarnaast gaan we bestaande bebouwing beter benutten om de natuur en de open ruimte te beschermen.”
“Lege bedrijfspanden worden herontwikkeld en krijgen een andere functie, zoals wonen.”
De partij maakt het makkelijker om met meer dan twee mensen een hypotheek af te sluiten en stimuleert woonvormen als cohousing, meergeneratiewonen en wooncoöperaties, zodat verschillende gezinsconstructies en samenlevingsvormen gefaciliteerd worden.
“Het moet makkelijker worden een hypotheek af te sluiten met meer dan twee mensen, en dit moet bij alle hypotheekverstrekkers kunnen. Op die manier wordt ‘cohousing’ mogelijk gemaakt en kunnen verschillende gezinsconstructies gefaciliteerd worden.”
“‘Meergeneratiewonen’ wordt aangemoedigd. Een substantieel deel van de nieuwbouw wordt hiervoor bestemd, net als voor andere typen woningen waarbij wonen en zorg worden gecombineerd.”
“Op voormalige boerderijen kan worden geëxperimenteerd met woonvormen en -gemeenschappen, waarbij jong en oud samenleven en elkaar kunnen ondersteunen.”
De PvdD wijst tijdelijke, versnelde bouw zonder kwaliteitsborging of integrale visie af en kiest voor regie, kwaliteit en duurzaamheid boven vergunningsvrij bouwen.
“De geschiedenis laat zien dat tijdelijke maatregelen – zoals versnelde bouw zonder kwaliteitsborging of integrale visie – woningtekorten niet structureel verhelpen.”
De partij stimuleert coöperatief eigendom en wooncoöperaties als alternatief voor marktwerking en speculatie, zodat wonen geen verdienmodel is.
“Coöperatief eigendom wordt gestimuleerd en de subsidieregeling coöperatieve energieopwekking (SCE) wordt uitgebreid.”
Waar nieuwbouw nodig is, kiest de PvdD voor binnenstedelijk, natuurinclusief bouwen met voldoende groen, en pas als laatste voor bouwen aan de rand van kernen.
De ChristenUnie zet sterk in op het beter benutten van bestaande gebouwen (herbestemmen, splitsen, optoppen), het stimuleren van wooncoöperaties en gemeenschappelijke woonvormen, en het verdichten binnen steden om het woningtekort aan te pakken. Ze willen regelgeving vereenvoudigen voor coöperaties en samenwonen, maar zijn expliciet niet voor vergunningsvrij bouwen; versnelling van procedures gebeurt zonder afbreuk te doen aan leefbaarheid en veiligheid. De partij kiest voor een sociale, samenlevingsgerichte aanpak waarbij bestaande ruimte slimmer wordt gebruikt en gemeenschappen centraal staan.
De ChristenUnie wil bestaande gebouwen beter benutten door leegstaande kantoren om te bouwen tot woningen, grote woningen te splitsen en optoppen (extra verdieping toevoegen). Dit moet snel extra woonruimte opleveren zonder grootschalige nieuwbouw en draagt bij aan het oplossen van de woningnood.
“Bestaande gebouwen benutten we beter, bijvoorbeeld door leegstaande kantoren en gebouwen om te bouwen tot woningen, grote woningen te splitsen of door een extra verdieping op bestaande huizen toe te voegen (optoppen).”
De partij wil wooncoöperaties, gemeenschappelijke woonvormen en collectief particulier opdrachtgeverschap stimuleren door regelgeving te vereenvoudigen. Dit vergroot de mogelijkheden voor mensen om samen te wonen en zelf woningen te realiseren, wat bijdraagt aan betaalbaarheid en sociale samenhang.
“We geven maximaal ruimte aan wooncoöperaties, gemeenschappelijke woonvormen of vormen van collectief particulier opdrachtgeverschap, door regelgeving daarvoor te vereenvoudigen.”
De ChristenUnie kiest voor verdichting (meer woningen binnen bestaande steden) om het open landschap te sparen en voorzieningen bereikbaar te houden. Ze willen belemmerende regels zoals landelijke parkeernormen versoepelen, maar verdichten moet gepaard gaan met behoud van groen en ontmoetingsplekken.
“De ruimte in Nederland is beperkt. Verdichten (méér woningen bouwen binnen bestaande steden) is daarom essentieel. Door te bouwen op plekken waar de infrastructuur al ligt, voorkomen we dat open landschap verdwijnt en houden we voorzieningen bereikbaar.”
“Deze verdichtingsplannen lopen nu vaak vast op strikte parkeernormen, geluidsregels of toegankelijkheidseisen. De ChristenUnie wil daarom slimme aanpassingen van de regels.”
De partij wil het makkelijker maken om samen te wonen door de kostendelersnorm af te schaffen voor mensen die hun woning delen met iemand in nood. Dit stimuleert het delen van woonruimte en vergroot het aanbod zonder nieuwbouw.
“Daarom schaffen we de kostendelersnorm in de Participatiewet af voor mensen die onderdak bieden aan iemand in nood of bereid zijn om hun woning te delen met iemand anders.”
“Door bestaande woningen beter te benutten en mensen de vrijheid te geven om samen te wonen, creëren we snel extra woonruimte zonder dat daar nieuwbouw voor nodig is.”
De ChristenUnie wil vergunningprocedures versnellen en versimpelen, maar niet afschaffen of vergunningsvrij bouwen toestaan. Ze benadrukken het belang van een gezonde en veilige leefomgeving en willen landelijke en Europese regels aanpassen om sneller te kunnen bouwen.
“We versimpelen en versnellen daarom vergunningprocedures, zodat de meeste tijd van een bouwproject niet meer in procedures zit. Dit doen we zonder afbreuk te doen aan een gezonde en veilige plek om te leven.”
De PVV zet in op het versnellen van woningbouw door binnenstedelijk te verdichten, herbestemmen van kantoren en bedrijfspanden, optoppen, splitsen en woningdelen, en het verruimen van vergunningvrij bouwen. Woningcorporaties krijgen een grotere rol, ook voor middenhuur, en procedures en bouweisen worden vereenvoudigd. De partij wil vooral pragmatisch bouwen zonder extra duurzaamheidseisen, met nadruk op snelle realisatie en minder juridische belemmeringen.
De PVV wil binnenstedelijk beter gebruikmaken van bestaande ruimte door transformatie van kantoren en bedrijfspanden, optoppen, splitsen en woningdelen. Dit moet het woningaanbod vergroten zonder alleen buitenstedelijk te bouwen. De partij ziet dit als een manier om sneller meer woningen te realiseren en bestaande ruimte optimaal te benutten.
“Binnenstedelijk moet er beter gebruik van de ruimte worden gemaakt: naast woningbouw willen we meer transformatie van kantoor- en bedrijfspanden. Optoppen, splitsen en woningdelen – niets blijft onbenut.”
“Binnenstedelijk bouwen; transformatie van kantoor- en bedrijfspanden; optoppen, splitsen en woningdelen; niet alleen straatjes erbij, maar ook hele buurten en wijken”
De PVV wil dat woningcorporaties niet alleen sociale huur, maar ook middenhuurwoningen bouwen. Dit wordt mogelijk gemaakt door het versoepelen van Europese regels, zodat corporaties sneller en meer woningen kunnen realiseren voor verschillende inkomensgroepen.
De partij wil het makkelijker maken om zonder vergunning te verbouwen of aan te bouwen, zodat woningvoorraad sneller kan worden uitgebreid en aangepast aan de woonbehoefte. Dit verlaagt drempels voor particulieren en versnelt het proces.
“Verruimen van de regels (vergunningvrij) voor verbouwingen en aanbouwingen”
De PVV wil bouweisen zoveel mogelijk schrappen en vereenvoudigen, en geen nieuwe duurzaamheidseisen opleggen. Dit moet het bouwen goedkoper en sneller maken, en voorkomt vertraging door extra regelgeving.
“We schrappen en vereenvoudigen bouweisen zoveel mogelijk. We stoppen met het eindeloze geneuzel over duurzaam en circulair bouwen. Er komen geen verplichte warmtepomp en geen nieuwe duurzaamheidseisen; we gaan ook niet verplicht van het gas af.”
“Schrappen en vereenvoudigen van bouweisen; geen nieuwe duurzaamheidseisen, geen verplichte warmtepomp, niet verplicht van het gas”
De SP zet stevig in op het herbestemmen van leegstaande panden, verdichten via splitsen en optoppen, het stimuleren van wooncoöperaties en samenwoonvormen, en het versterken van zeggenschap van bewoners. Vergunningsvrij bouwen wordt niet genoemd; de nadruk ligt juist op collectieve regie, sociale woningbouw en het benutten van bestaande gebouwen voor betaalbaar wonen. De partij wil zo snel mogelijk extra woonruimte realiseren door bestaande voorraad te transformeren en bewoners meer invloed te geven.
De SP wil leegstaande kantoren en gebouwen snel omzetten in woonruimte, met extra belasting op leegstand en onteigening als stok achter de deur. Dit moet direct bijdragen aan het oplossen van de woningnood, zonder te wachten op nieuwbouw.
“Leegstaande panden worden extra belast, zodat speculatie niet langer loont. Als eigenaren geen plannen hebben om de panden te gebruiken of geschikt te maken voor bewoning, kunnen gemeenten deze onteigenen. We zetten leegstand om in woonruimte.”
“We zorgen voor één miljoen extra betaalbare huurwoningen... via nieuwbouw, het ombouwen van leegstaande panden, splitsen, optoppen...”
De SP kiest expliciet voor het splitsen van bestaande woningen en het optoppen (toevoegen van extra verdiepingen) als manieren om snel meer betaalbare woningen te realiseren, naast nieuwbouw en herbestemming.
“Dat doen we via nieuwbouw, het ombouwen van leegstaande panden, splitsen, optoppen, het terugkopen van te dure huurwoningen en door sloop te voorkomen.”
De SP wil het oprichten van wooncoöperaties wettelijk en praktisch makkelijker maken, zodat bewoners samen woningen kunnen bouwen of beheren. Ook worden nieuwe samenwoonvormen zoals hofjes en gemeenschappelijke projecten gestimuleerd, vooral voor ouderen.
“Met een nieuwe wet zorgen we ervoor dat groepen mensen eenvoudig een eigen wooncoöperatie kunnen starten.”
“We stimuleren nieuwe woonvormen waar mensen zelfstandig wonen, maar toch verbonden zijn met anderen, zoals hofjes, gemeenschappelijke woonprojecten of zorgbuurthuizen in de wijk.”
De SP wil dat bewoners en huurders meer macht krijgen over hun woning en woonomgeving, onder andere door woningcorporaties weer om te vormen tot verenigingen met democratische zeggenschap.
“We maken van woningcorporaties weer verenigingen, met een bestuur dat verantwoording aflegt aan de huurders. Zo zorgen we dat bewoners samen beslissen over investeringen, onderhoud en toekomstige plannen.”
“We maken het makkelijker. Met een nieuwe wet zorgen we ervoor dat groepen mensen eenvoudig een eigen wooncoöperatie kunnen starten.”
BIJ1 kiest radicaal voor publieke regie op wonen, met nadruk op het terugdringen van marktwerking, het stimuleren van wooncoöperaties en samenwoonvormen, en het herbestemmen van leegstaand vastgoed voor maatschappelijke doeleinden. De partij wil geen vergunningsvrije bouw, maar juist meer democratische controle en inspraak van bewoners. Kernvoorstellen zijn het verplicht voorrang geven aan coöperaties bij vastgoedverkoop, harde aanpak van leegstand, en het stimuleren van collectieve woonvormen.
BIJ1 wil dat gemeenten bij de verkoop van vrijkomend vastgoed verplicht voorrang geven aan wooncoöperaties en maatschappelijke initiatieven, om zo collectieve woonvormen en samenwonen te stimuleren. Dit moet de macht van commerciële partijen beperken en ruimte bieden aan alternatieve woonvormen.
“Gemeenten worden verplicht om een transparant register van vrijkomend gemeentelijk vastgoed bij te houden en bij de verkoop voorrang te geven aan wooncoöperaties of andere maatschappelijke projecten en organisaties.”
De partij zet sterk in op het stimuleren van wooncoöperaties en zelfbeheer, met publieke ondersteuning en democratische organisatie, zodat bewoners meer zeggenschap krijgen over hun woonomgeving.
“Wonen in zelfbeheer en wooncoöperaties worden gestimuleerd. We richten democratisch georganiseerde regionale wooncoöperaties op, en stimuleren de garantstelling door derden (bijvoorbeeld gemeenten) waardoor het voor wooncoöperaties makkelijker wordt hun projecten te financieren.”
BIJ1 wil leegstand hard aanpakken door hoge boetes en onteigening, waarna leegstaande panden alleen nog voor maatschappelijke doeleinden mogen worden ingezet. Dit bevordert herbestemming en voorkomt speculatie.
“Wie een woning onnodig leeg laat staan, betaalt een boete van 2,8% van de WOZ-waarde per maand (100% van de waarde in 3 jaar). Na 3 jaar onteigenen (terugpakken) we de woning en wijzen die toe aan mensen om te wonen.”
“Er komt een door de overheid gesubsidieerd gemeentelijk fonds voor de onteigening van leegstaande woningen. Onteigende objecten mogen vervolgens alleen worden ingezet voor een maatschappelijke bestemming.”
In plaats van vergunningsvrij bouwen, kiest BIJ1 voor meer democratische inspraak en zeggenschap van bewoners bij nieuwbouw, renovatie en gebiedsontwikkeling.
“Bestaande bewoners krijgen altijd uitgebreide democratische inspraak bij nieuwbouw en gebiedsontwikkeling. Bewonersorganisaties en huurdersverenigingen nemen we vanaf het begin mee in nieuwe plannen.”
De partij wil belemmeringen voor samenwonen wegnemen, zoals de kostendelersnorm en partnertoets, zodat mensen makkelijker samen kunnen wonen, vooral in kwetsbare groepen.
“We maken wetten en regels om kwetsbare huurders beter te beschermen. Weg met de kostendelersnorm. Ook de partnertoets en inkomensafhankelijke bijdragen uit wetten zoals de Participatiewet schaffen we af. Zodat samenwonen voor mensen met een handicap makkelijker wordt.”
Het CDA zet in op het toevoegen van woningen binnen de bestaande voorraad door optoppen, splitsen en het vergunningsvrij toestaan van woningdelen tot drie personen. Daarnaast stimuleert de partij het herbestemmen van kansrijke gebieden in steden en het aanpakken van leegstand, maar blijft grootschalige vergunningsvrijheid beperkt tot specifieke situaties zoals mantelzorgwoningen. De partij ziet een belangrijke rol voor woningcorporaties en samenwerking met gemeenten, maar kiest niet voor een brede vergunningsvrije aanpak.
Het CDA wil de bestaande woonvoorraad beter benutten door optoppen en splitsen van woningen te stimuleren. Gemeenten krijgen ruimte om woningdelen tot en met drie personen vergunningsvrij toe te staan, waarmee het CDA inzet op verdichting en samenwonen, maar zonder brede vergunningsvrijheid voor alle vormen van woningbouw.
“We benutten maximaal de ruimte om in de bestaande woonvoorraad woningen toe te voegen door optoppen en splitsen van woningen. We geven gemeenten de ruimte om woningdelen tot en met drie personen vergunningsvrij toe te staan.”
Het CDA wil kansrijke gebieden in steden herbestemmen en leegstand tegengaan door een leegstandsheffing en een bouwplicht bij vergunningverlening. Hiermee wordt bestaande ruimte efficiënter gebruikt, maar het beleid blijft afhankelijk van gemeentelijke regie en vergunningverlening.
“We willen kansrijke gebieden in steden herbestemmen, de stad leefbaar houden en de regio bereikbaar.”
“We introduceren een leegstandsheffing in de wet: nu staan nog te veel panden onnodig leeg. We stimuleren gemeenten werk te maken van de leegstandsverordening. Bij het verlenen van een omgevingsvergunning komt er een bouwplicht binnen maximaal twee jaar.”
Het CDA kiest niet voor brede vergunningsvrijheid, maar maakt een uitzondering voor mantelzorgwoningen en tijdelijke woonvormen voor familie en naasten, die persoonsgebonden en tijdelijk van aard zijn.
“Vergunningsvrije bouw van mantelzorgwoningen op eigen erf moet mogelijk zijn voor minimaal tien jaar. We verruimen dit naar andere tijdelijke woonvormen voor familie en naasten. Deze vormen zijn persoonsgebonden, tijdelijk van aard en geldende voor de duur van de wooncrisis.”
Het CDA ziet woningcorporaties als belangrijke partners voor betaalbare woningbouw en gemeenschapsgericht bouwen, maar noemt coöperaties niet expliciet als zelfstandige woonvormen buiten de corporatiesector.
“Corporaties krijgen ruimte om te investeren in gemeenschapsgericht bouwen.”
“De Nationale Prestatieafspraken zijn de basis voor investeringen van woningcorporaties. We zorgen ervoor dat corporaties voldoende financiële armslag hebben om de afspraken die ze ook zelf gemaakt hebben waar te maken.”
BBB zet sterk in op het vergunningsvrij splitsen en delen van woningen, het herbestemmen van leegstaande panden tot woningen, en het versoepelen van regels voor samenwonen en kamerverhuur. De partij wil bestaande woningvoorraad beter benutten en belemmerende regelgeving schrappen, maar noemt nauwelijks verdichten, coöperaties of optoppen expliciet. De kern van hun visie is: minder regels, meer ruimte voor eigen initiatief en sneller woningen realiseren door bestaande gebouwen en woningen flexibeler te gebruiken.
BBB wil het splitsen en delen van bestaande woningen vergunningsvrij maken om sneller meer woonruimte te creëren. Dit verlaagt de drempel voor samenwonen en maakt het makkelijker om woningen te delen, vooral voor starters en studenten. Het aanpakken van belemmerende regels staat hierbij centraal.
BBB wil het ombouwen van leegstaande agrarische panden, kantoren en fabrieken tot woningen makkelijker maken. Dit draagt bij aan het sneller toevoegen van woonruimte zonder nieuwbouw en benut bestaande gebouwen beter.
“Herbestemming agrarische panden en familiewonen vereenvoudigen. Leegstaande panden ombouwen tot woningen, zoals voormalige boerderijen, kantoren en fabrieken, moet makkelijker worden.”
BBB wil regels versoepelen die samenwonen, kamerverhuur en hospitaverhuur belemmeren, zodat verhuur aantrekkelijker wordt en meer mensen samen kunnen wonen. Dit is vooral gericht op het vergroten van het aanbod voor studenten en starters.
DENK zet stevig in op het versneld oplossen van het woningtekort door meer te bouwen, herbestemmen van bestaande gebouwen en het versoepelen van regels rond samenwonen. De partij wil vooral leegstand aanpakken, kantoorpanden ombouwen tot woningen, en regels die woningdelen belemmeren afschaffen. DENK kiest niet voor vergunningsvrij bouwen, maar juist voor meer regie en sturing vanuit de overheid.
DENK ziet het ombouwen van leegstaande kantoorpanden en andere gebouwen als een belangrijke manier om snel meer woningen te realiseren. Dit moet bijdragen aan het effectiever benutten van bestaande ruimte en het tegengaan van leegstand.
“We blijven maximaal inzetten op het ombouwen van kantoorpanden of andere gebouwen naar woningen.”
Om woningruimte beter te benutten, wil DENK regels die samenwonen en woningdelen beperken, zoals de kostendelersnorm, afschaffen. Dit moet het makkelijker maken voor mensen om samen een woning te delen en zo het woningtekort te verlichten.
“We schaffen de kostendelersnorm af en andere regels die woningdelen belemmeren worden ook afgeschaft. Hiermee komt er meer woningruimte beschikbaar.”
DENK wil gemeenten de mogelijkheid geven om leegstand en onbenutte grond aan te pakken via heffingen, zodat deze sneller beschikbaar komen voor woningbouw of herbestemming.
“Om leegstand en het niet benutten van grond te kunnen aanpakken, kunnen gemeenten een leegstandsheffing of een heffing op braakliggende grond invoeren.”
In plaats van vergunningsvrij bouwen, kiest DENK voor meer centrale regie, versnelling van procedures en het verminderen van belemmerende regelgeving, onder leiding van een fulltime minister.
“Er komt een fulltime Minister van Volkshuisvesting. Deze Minister krijgt verregaande bevoegdheden, zoals het bindend kunnen aanwijzen van locaties waar woningbouw gerealiseerd moet worden.”
“We gaan drastisch procedures versnellen. Dat betekent dat overbodige en belemmerende regelgeving verdwijnt. Ook wordt er gekeken naar de mogelijkheden om bezwaarmogelijkheden tegen woningbouwprojecten te verminderen, de termijnen te versnellen en door middel van het vergroten van de capaciteit procedures sneller te doorlopen.”
GroenLinks-PvdA zet sterk in op het beter benutten van bestaande woonruimte, het stimuleren van samenwonen, het ondersteunen van wooncoöperaties en het herbestemmen van locaties voor woningbouw. De partij kiest nadrukkelijk niet voor vergunningsvrij bouwen, maar wil procedures versnellen en de regie publiek houden. Hun visie draait om betaalbaarheid, collectieve woonvormen en het tegengaan van speculatie, met concrete voorstellen voor splitsen, samenwonen en coöperaties.
GroenLinks-PvdA wil de bestaande woningvoorraad efficiënter gebruiken door grote woningen te splitsen in kleinere eenheden. Dit moet snel extra woonruimte opleveren zonder grootschalige nieuwbouw en sluit aan bij de wens om te verdichten en te herbestemmen.
“We maken afspraken met corporaties en gemeenten over het beter benutten van de bestaande voorraad. Bijvoorbeeld door van één grote woning meerdere kleinere woningen te maken”
De partij wil samenwonen aantrekkelijker maken, onder meer door de kostendelersnorm in de bijstand af te schaffen en verhuurders te verplichten contracten toe te staan voor woningdelen. Dit vergroot het aantal mensen dat in één woning kan wonen en bevordert efficiënt ruimtegebruik.
“We willen het aantrekkelijker maken om samen te wonen. Daarom schaffen we de kostendelersnorm in de bijstand af. Verhuurders gaan contracten toestaan waardoor meerdere vrienden een woning kunnen delen als volwaardig huurders.”
GroenLinks-PvdA ondersteunt expliciet wooncoöperaties en collectieve woonvormen, zoals knarrenhofjes, om bewoners meer zeggenschap en eigenaarschap te geven over hun woonomgeving. Dit biedt alternatieven voor traditionele huur- en koopconstructies.
“Er komt steun voor wooncoöperaties, waarbij een groep bewoners samen eigenaar is van de woning. Dat geldt ook voor collectieve woonvormen voor ouderen, zoals knarrenhofjes.”
De partij wil nieuwe woningen realiseren door landbouwgrond, verloederde bedrijventerreinen en leegstaande binnenstedelijke locaties te herbestemmen voor woningbouw. Dit voorkomt verdere verstedelijking van het buitengebied en benut bestaande ruimte beter.
“We gaan landbouwgrond bestemmen voor woningbouw en doen hetzelfde met verloederde bedrijventerreinen, leegstaande binnenstedelijke locaties en grond van ontwikkelaars die jarenlang niet ontwikkelen.”
GroenLinks-PvdA kiest niet voor vergunningsvrij bouwen, maar wil bezwaarprocedures versnellen en vereenvoudigen om sneller te kunnen bouwen, met behoud van publieke regie en inspraak.
“We willen juridische procedures verkorten, zodat we sneller kunnen bouwen. Gemeenten en de Raad van State krijgen meer capaciteit om bezwaar- en beroepsprocedures versneld te behandelen.”
NSC zet stevig in op het benutten van bestaande gebouwen en het stimuleren van nieuwe woonvormen om de woningnood aan te pakken. Ze willen het eenvoudiger maken om woningen te splitsen, op te toppen, leegstaande panden te transformeren en samenwonen te bevorderen, met waar mogelijk vergunningsvrij bouwen. Daarnaast krijgen wooncoöperaties, collectieve woonvormen en hospitaverhuur expliciet steun in hun plannen.
NSC wil bestaande gebouwen beter benutten door het makkelijker te maken om te splitsen, op te toppen en leegstaande panden te transformeren naar woningen. Dit moet waar mogelijk vergunningsvrij kunnen, om sneller en creatiever op de woningnood in te spelen.
“Het moet eenvoudiger worden om woningen te splitsen, op te toppen, of om leegstaande kantoorpanden te transformeren naar woonruimte. Waar mogelijk vergunningsvrij. Het is doodzonde dat in de huidige schaarste bestaande gebouwen niet benut worden. Dat vraagt om creatief denken.”
Om de woningnood te verlichten, stimuleert NSC het samenwonen via hospitaverhuur en het makkelijker maken van tijdelijke verhuur. Ze willen ook de kostendelersnorm aanpassen zodat samenwonen niet wordt bestraft.
NSC juicht initiatieven als wooncoöperaties, collectief particulier opdrachtgeverschap en geclusterde woonvormen voor ouderen toe en wil deze een plek geven in bouwplannen.
“In collectieve woonvormen zoals wooncoöperaties, collectief particulier opdrachtgeverschap en geclusterde woonvormen voor ouderen leven mensen samen en krijgen buurten een impuls. We juichen dit soort initiatieven van harte toe, ze verdienen een plek in de bouwplannen.”
NSC wil het makkelijker maken om tijdelijke woonunits bij bestaande woningen te plaatsen, bijvoorbeeld voor mantelzorg, en onder voorwaarden vergunningsvrij.
“Het moet eenvoudiger worden om een tijdelijke woonunit te plaatsen bij een bestaande woning. Bijvoorbeeld om voor een familielid te zorgen (en zo de zorg te ontlasten). Onder bepaalde voorwaarden kunnen mensen vergunningsvrij een extra woonunit bij hun koopwoning plaatsen.”
De SGP zet in op het versneld bouwen van woningen, met nadruk op het benutten van bestaande ruimte via herbestemming, verdichting, optoppen, splitsen en het stimuleren van nieuwe woonvormen zoals samenwonen en mantelzorgwoningen. Vergunningsvrij bouwen wordt beperkt tot specifieke gevallen zoals mantelzorg- en familiewoningen. Woningcorporaties krijgen meer ruimte om voor verschillende inkomensgroepen te bouwen, maar het programma bevat weinig over wooncoöperaties en is terughoudend met volledig vergunningsvrij bouwen.
De SGP wil bestaande ruimte beter benutten door leegstaande panden te transformeren, woningen te splitsen en optoppen mogelijk te maken. Dit moet bijdragen aan het sneller oplossen van de woningnood zonder onnodig veel nieuwe ruimte aan te snijden.
“Binnenstedelijk liggen er nog tal van kansen, onder andere door het transformeren van leegstaande winkel- en kantoorpanden. De SGP wil dat we de bestaande woningvoorraad veel beter gaan benutten door optoppen, splitsen en hospitaverhuur mogelijk te maken.”
De SGP is terughoudend met volledig vergunningsvrij bouwen, maar ziet ruimte voor mantelzorg- en familiewoningen op erven en in achtertuinen, waar mogelijk zonder vergunning.
“Op erven en in achtertuinen liggen veel mogelijkheden voor de bouw van bijvoorbeeld mantelzorg- en familiewoningen. Die kansen worden benut, zo mogelijk vergunningsvrij.”
De partij stimuleert nieuwe woonvormen zoals knarrenhofjes en kangoeroewoningen, waar ouderen en jongeren samenleven en elkaar ondersteunen. Dit draagt bij aan het oplossen van de woningnood en het bevorderen van samenwonen.
“Er komt een gevarieerd woonaanbod van passende woonvormen voor ouderen, zoals ‘knarrenhofjes’ of ‘kangoeroewoningen’ waar ouderen en jongeren samen leven en elkaar ondersteunen.”
De SGP wil dat woningcorporaties niet alleen voor lage inkomens, maar ook voor middeninkomens kunnen bouwen, om het woningaanbod te vergroten en de doorstroming te bevorderen.
“Woningcorporaties hebben op dit moment de mogelijkheid om incidenteel en onder strenge voorwaarden óók te bouwen voor andere groepen dan mensen met een laag inkomen, bijvoorbeeld voor middeninkomens. Dat is belangrijk en daarom worden de mogelijkheden daarvoor verruimd.”
De SGP wil sloop of herbestemming van leegstaande stallen en schuren op het platteland stimuleren, om verpaupering en criminaliteit tegen te gaan en ruimte te scheppen voor andere functies.
“Daarom wil de SGP sloop of herbestemming stimuleren.”
50PLUS richt zich bij wonen vooral op het bouwen van levensloopbestendige woningen en het stimuleren van innovatieve woonvormen voor ouderen, zoals hofjes en meer-generatiewoningen. De partij ziet doorstroming van ouderen als sleutel tot het beter benutten van de bestaande woningvoorraad, maar doet geen concrete voorstellen over herbestemmen, verdichten, samenwonen, coöperaties, optoppen of vergunningsvrij bouwen. De nadruk ligt op bouwen voor ouderen en het bevorderen van woonvormen die zorg en zelfstandigheid combineren.
50PLUS wil het woningtekort aanpakken door te bouwen voor ouderen, zodat zij kunnen doorstromen en de bestaande woningvoorraad beter benut wordt. De partij stimuleert innovatieve woonvormen zoals hofjes, aanleunwoningen en meer-generatiewoningen, maar noemt geen specifieke maatregelen voor herbestemmen, verdichten, coöperaties, optoppen of vergunningsvrij bouwen.
“De doelstelling van 290.000 levensloopbestendige woningen wordt gefaseerd gerealiseerd met oog voor netcongestie en bouwcapaciteit om de doorstroming weer écht op gang te krijgen.”
“Innovatieve woonvormen worden gestimuleerd: levensloopbestendige woningen en kleinschalige woonhofjes waar zorg, gemeenschap en zelfstandigheid worden gecombineerd.”
“Meer bouwen voor 50-plussers. Nadruk op meer-generatiewoningen. Meer oog voor hofjeswoningen en aanleunwoningen.”
“Als ouderen kunnen doorstromen naar geschikte, levensbestendige en betaalbare huisvesting op de juiste locaties, dan kan de bestaande woningvoorraad efficiënter worden benut.”
D66 zet stevig in op het beter benutten van bestaande gebouwen, het toevoegen van woningen door herbestemmen, optoppen en verdichten, en het stimuleren van samenwonen via woningdelen en woningsplitsing (zonder vergunningsvrij bouwen te promoten). De partij wil woningcorporaties meer ruimte geven, vergunningen voor woningdelen en splitsing gratis maken, en tijdelijke regels invoeren om samenwonen te vergemakkelijken. D66 kiest voor regie en samenwerking om sneller, eerlijker en duurzamer meer woningen te realiseren, met nadruk op leefbare, gemengde buurten.
D66 wil sneller meer woningen realiseren door bestaande gebouwen te herbestemmen, extra verdiepingen toe te voegen (optoppen) en woningen toe te voegen in bestaande wijken. Dit moet bijdragen aan duurzame en betaalbare huisvesting, zonder te kiezen voor vergunningsvrij bouwen.
“Daarom moeten we nu al beginnen met beter gebruik van wat er al is. Door lege gebouwen om te bouwen, extra verdiepingen toe te voegen en oude gebouwen te herontwikkelen. We onderzoeken waar we meer huizen in bestaande wijken kunnen toevoegen.”
Om samenwonen en het delen van woningen te stimuleren, maakt D66 vergunningen voor woningdelen en woningsplitsing gratis. Dit verlaagt de drempel om bestaande woningen efficiënter te gebruiken, zonder de stap naar vergunningsvrij bouwen te maken.
“Vergunningen voor woningdelen en woningsplitsing worden gratis, zodat het aantrekkelijker wordt om in bestaande huizen met meer mensen te wonen.”
D66 stelt een tijdelijke crisismaatregel voor waarmee iedereen één kamer mag verhuren zonder negatieve gevolgen voor uitkering, belasting, huur of hypotheek. Dit stimuleert samenwonen en maakt beter gebruik van bestaande woonruimte mogelijk.
“D66 stelt een tijdelijke crisisregel in. Iedereen mag één kamer verhuren zonder dat dat negatieve financiële gevolgen heeft voor een uitkering, de belasting, de huur of een hypotheek. Zo stimuleren we woningdelen.”
D66 wil woningcorporaties weer in staat stellen om samen met overheid en huurdersorganisaties betaalbare woningen te bouwen en leefbare buurten te creëren. Dit ondersteunt coöperatief bouwen en versterkt de positie van woningcorporaties.
“Woningcorporaties krijgen weer de ruimte om te doen waarvoor ze zijn opgericht: samen met de overheid en hun huurdersorganisaties betaalbare huizen bouwen in leefbare buurten.”
FVD zet vooral in op het versnellen van nieuwbouw, het schrappen van regels en het stimuleren van generatiewoningen, met beperkte aandacht voor herbestemmen en transformatie. De partij wil woningtransformaties (zoals splitsen en ombouw van kantoren) vergemakkelijken, maar noemt nauwelijks verdichting, samenwonen, coöperaties of optoppen. Vergunningsvrij bouwen wordt niet expliciet genoemd; de focus ligt op deregulering en het vergroten van het woningaanbod voor Nederlanders.
FVD wil het makkelijker maken om bestaande panden te transformeren tot woningen, bijvoorbeeld door splitsen of het ombouwen van kantoren. Dit is het enige concrete voorstel dat direct aansluit bij herbestemmen binnen het programma. De partij ziet dit als een manier om sneller meer woningen beschikbaar te maken, maar noemt geen verdere details over verdichting, optoppen of coöperaties.
“We maken woningtransformaties (splitsen panden en ombouw kantoren) eenvoudiger, zodat sneller meer woningen beschikbaar komen.”
FVD stimuleert generatiewoningen, waarbij meerdere generaties samenwonen. Dit wordt gepresenteerd als oplossing voor gezinsbinding en zorg voor ouderen, maar niet als bredere strategie voor samenwonen of wooncoöperaties.
“We stimuleren generatiewoningen, zodat families beter voor elkaar kunnen zorgen en ouderen betrokken worden bij het leven van jonge gezinnen.”
FVD wil duurzaamheidseisen en andere regels schrappen om nieuwbouw te versnellen en goedkoper te maken. Hoewel dit indirect kan leiden tot minder vergunningseisen, wordt "vergunningsvrij bouwen" niet expliciet genoemd, noch wordt verdichting of optoppen als strategie uitgewerkt.
JA21 zet in op het versneld benutten van de bestaande vastgoedvoorraad door optoppen, transformeren en splitsen van gebouwen, en stimuleert nieuwe woonvormen zoals samenwonen van ouderen. De partij kiest voor pragmatische, flexibele oplossingen gericht op doorstroming en het aanpassen van bestaande woningen, maar noemt geen vergunningsvrije bouw of een grote rol voor wooncoöperaties. De kern van hun visie is het oplossen van woningnood met snelle, praktische maatregelen en het afstemmen van woningbouw op demografische trends.
JA21 wil de woningnood aanpakken door bestaande gebouwen efficiënter te gebruiken, bijvoorbeeld door optoppen (extra verdiepingen toevoegen), transformeren (ombouwen van panden) en splitsen van woningen. Dit moet zorgen voor meer woningen zonder grote nieuwe bouwprojecten en beperkt de stikstofuitstoot.
“Het benutten van de huidige vastgoedvoorraad door optoppen, transformeren en splitsen van gebouwen en woningen waardoor gebruik gemaakt kan worden van bestaande infrastructuur en de stikstofuitstoot beperkter is.”
JA21 wil de doorstroming bevorderen door ouderen te stimuleren grotere woningen te verlaten en nieuwe woonvormen te ontwikkelen, zoals bejaardenhuizen en samenwonen rondom een hofje. Dit vergroot het aanbod voor een- en tweepersoonshuishoudens en bevordert sociale cohesie.
“Doorstroming faciliteren wanneer ouderen grotere woningen willen verlaten en deze geschikt maken voor meer één – en tweepersoonshuishoudens. Dit bijvoorbeeld door weer bejaardenhuizen te bouwen en moderne vormen van ouderenhuisvesting te stimuleren, zoals woonconcepten waarbij senioren samenwonen rondom een gemeenschappelijk hofje gericht op onderlinge hulp, zelfstandigheid en sociale cohesie.”