Verkiezingsprogramma's 2025 overwolven
BBB wil het aantal wolven in Nederland sterk beperken en stelt de veiligheid van mens en vee boven het onbeperkt toelaten van deze roofdieren. De partij pleit voor actief toezicht, snelle ingrepen bij risico’s, het toestaan van afschot van probleemwolven, het instellen van wolf-luwe zones, en het streven naar een nulstand buiten aangewezen leefgebieden. BBB wil daarnaast uitzonderingen op Europese regels mogelijk maken om deze aanpak te realiseren.
Actief beheer en beperking van wolvenpopulatie
BBB vindt dat de aanwezigheid van wolven in Nederland strikte grenzen moet kennen vanwege de risico’s voor boeren, vee en inwoners. De partij wil actief toezicht houden, snel ingrijpen bij aanvallen, het gebruik van zenders, het toestaan van afschot van probleemwolven, het instellen van wolf-luwe zones, en het streven naar een nulstand buiten aangewezen leefgebieden. BBB wil bovendien dat Nederland uitzonderingen kan maken op de Europese habitatrichtlijn om deze maatregelen mogelijk te maken.
“Zoveel mogelijk wolven (minimaal één per roedel) krijgen een zender. Bij ongewenst gedrag en aanvallen op vee grijpen we in. Afschot is geen taboe en gemeenten en provincies krijgen makkelijker een vergunning om probleemwolven af te schieten.”
“In risicogebieden mag sneller worden ingegrepen om mens en vee te beschermen.”
“De overheid helpt veehouders bij de aanschaf van wolfwerende hekken.”
“We streven naar een nulstand buiten aangewezen leefgebieden voor wolven in Nederland.”
“Voor Nederland, een zeer dichtbevolkt land zijn de mogelijkheden voor wolven zeer beperkt. Hiervoor is maatwerk nodig en dient een uitzondering gemaakt te worden op de habitatrichtlijn zodat vee en inwoners beschermd zijn tegen aanvallen.”
“Geen ruimte voor de wolf, omdat de veiligheid van mens en dier altijd voorop moet staan. Daarom moeten maatregelen worden genomen om risico’s te minimaliseren en conflicten te voorkomen.”
JA21 vindt de wolf een indrukwekkend dier, maar beschouwt deze als ongeschikt voor het Nederlandse cultuurlandschap en pleit daarom voor actief beheer, inclusief de mogelijkheid tot afschot. De partij wil ruimhartige compensatie voor schade door wolven en snelle duidelijkheid over de status van de wolf in Nederland. JA21 kiest expliciet voor de bescherming van mensen en hun dieren boven het behoud van de wolf in Nederland.
Wolf niet inpasbaar, actief beheer en afschot mogelijk maken
JA21 stelt dat de wolf niet veilig en verantwoord kan worden geïntegreerd in het dichtbevolkte, versnipperde Nederlandse landschap. De partij wijst op toenemende aanvallen op vee, huisdieren en mensen, en noemt bestaande maatregelen zoals wolvenrasters ineffectief en bureaucratisch. Daarom wil JA21 dat provincies uiterlijk in 2026 kunnen starten met actief wolvenbeheer, waarbij afschot tot de mogelijkheden behoort.
“Het is een majestueus dier, maar op geen enkele manier inpasbaar in ons gecultiveerde landschap.”
“Wij geloven niet dat het op de lange termijn houdbaar is om wolven in onze samenleving te integreren.”
“Deze ruimtelijke realiteit maakt het onmogelijk om de wolf op een veilige en verantwoorde manier in te passen.”
“Dat Den Haag uiterlijk in 2026 de randvoorwaarden schept waarmee provincies voortvarend kunnen starten met actief wolvenbeheer. Afschot moet dan ook tot de mogelijkheden kunnen behoren.”
Ruimhartige en laagdrempelige compensatie voor schade door wolven
JA21 vindt dat boeren snel en eerlijk gecompenseerd moeten worden voor schade door wolvenaanvallen. De partij benadrukt dat bestaande subsidies en maatregelen onvoldoende zijn en dat de procedure eenvoudiger en ruimhartiger moet.
“Vergoedingen voor wolvenaanvallen en nevenschade moeten ruimhartig en laagdrempelig beschikbaar zijn, zodat boeren na een wolvenaanval snel en eerlijk gecompenseerd worden voor geleden schade.”
Duidelijkheid over gunstige staat van instandhouding wolf
JA21 wil dat er snel duidelijkheid komt over wat voor Nederland geldt als een gunstige staat van instandhouding van de wolf, als basis voor het te voeren beleid.
“Zo snel mogelijk duidelijkheid over wat voor Nederland geldt als een gunstige staat van instandhouding van de wolf.”
De Partij voor de Dieren ziet de wolf als een waardevolle verrijking van de Nederlandse natuur en pleit voor strikte bescherming van deze soort. Hun beleid richt zich op het ondersteunen van veehouders bij het beschermen van hun dieren, het verbeteren van voorlichting aan burgers, en het waarborgen van de bescherming van wolven in de wet. De partij wijst afschot en populatiebeheer af en kiest voor vreedzaam samenleven met de wolf, ondersteund door preventieve en educatieve maatregelen.
Wolf blijft strikt beschermde soort
De PvdD beschouwt de wolf als essentieel voor biodiversiteit en wil deze soort strikt beschermen in de Nederlandse wetgeving. Ze verwerpen afschot en populatiebeheer en willen dat de intrinsieke waarde van in het wild levende dieren centraal staat.
Hulp en subsidies voor veehouders, betere voorlichting
De partij erkent mogelijke conflicten tussen wolven en veehouders en wil praktische ondersteuning bieden. Subsidies voor beschermende maatregelen worden toegankelijker, mits deze aantoonbaar effectief zijn, en er komt actieve handhaving. Daarnaast wordt ingezet op betere voorlichting aan burgers over veilig samenleven met wolven.
“Veehouders krijgen hulp bij en voorlichting over het beschermen van hun dieren, en subsidies voor beschermende maatregelen worden toegankelijker. Om deze subsidies te ontvangen moeten de maatregelen ook aantoonbaar de dieren beschermen. Hier wordt actief op gehandhaafd.”
“Burgers worden beter geïnformeerd over hoe zij veilig en verantwoord kunnen omgaan met de aanwezigheid van wolven in een gebied.”
Anticiperen op komst andere grote predatoren
De PvdD wil beleid dat niet alleen op wolven is gericht, maar ook voorbereid is op de komst van andere grote roofdieren zoals de goudjakhals en de lynx.
“Bij de maatregelen die Nederland neemt om harmonieus samenleven met de wolf te bevorderen, wordt er geanticipeerd op de komst of uitbreiding van andere grote predatoren zoals de goudjakhals en de lynx.”
De SGP vindt dat wolven in Nederland actief beheerd moeten worden om mens en vee te beschermen. Ze pleiten voor het verjagen en bejagen van wolven, ruimere regelgeving voor ingrijpen bij probleemwolven, en ondersteuning van boeren bij het nemen van wolfwerende maatregelen. Volgens de SGP is er in grote delen van Nederland geen duurzame plaats voor de wolf.
Actief beheer en bestrijding van wolven
De SGP ziet de aanwezigheid van wolven als een bedreiging voor mens en vee in een dichtbevolkt land en vindt dat actief beheer noodzakelijk is. Ze willen ruimte voor het verjagen en bejagen van wolven, en pleiten voor ruimere regelgeving om sneller te kunnen ingrijpen bij gevaarlijke situaties. Ook willen ze boeren ondersteunen bij het nemen van wolfwerende maatregelen.
“De wolf is een intelligent dier, heeft zijn plaats in de natuur, maar zo’n roofdier in een dichtbevolkt land vraagt om actief beheer. Cruciaal is dat de wolf uit de buurt van mensen en hun dieren blijft, dus angst voor mensen houdt en er niet aan went.”
“Dat betekent dat ruimte nodig is voor het actief verjagen en bejagen van wolven.”
“Boeren en schaapherders worden ondersteund bij het nemen van wolf werende maatregelen.”
“In een groot deel van Nederland is gelet op de wildstand en de aanwezigheid van mensen en vee geen duurzame plaats voor vestiging van wolven. In deze gebieden is actief beheer van de wolf nodig.”
“De regeling voor aanwijzing van probleemsituaties en probleemwolven wordt verruimd, zodat bij gevaarlijke situaties eerder ingegrepen kan worden.”
FVD is uitgesproken tegen de aanwezigheid van wolven in Nederland en vindt dat bescherming van vee altijd prioriteit moet hebben boven het gedogen van deze roofdieren. Ze willen dat overlastgevende wolven mogen worden afgeschoten en pleiten voor het stoppen van rewildingprojecten die de terugkeer van de wolf mogelijk maken. Hun visie is pragmatisch: het Nederlandse cultuurlandschap is volgens FVD ongeschikt voor wolven en boerenbelangen gaan voor.
Bescherming van vee boven aanwezigheid van wolven
FVD stelt dat de wolf niet past in het Nederlandse cultuurlandschap en vooral schade veroorzaakt aan veehouders. Ze vinden dat de bescherming van vee en een leefbaar platteland altijd voorrang moet krijgen boven het toestaan van roofdieren als de wolf. Indien een wolf overlast veroorzaakt, moet afschot mogelijk zijn.
“De terugkeer van de wolf is daar een pijnlijk voorbeeld van: dit roofdier past niet in ons cultuurlandschap en veroorzaakt grote schade bij veehouders. Voor Forum voor Democratie staat vast dat de bescherming van vee en een leefbaar platteland altijd prioriteit moeten hebben boven het gedogen van roofdieren.”
“We geven bescherming van vee prioriteit boven het gedogen van de wolf. Indien een wolf overlast veroorzaakt, mag hij worden afgeschoten.”
Stoppen met rewildingprojecten die wolven terugbrengen
FVD verzet zich tegen rewildingprojecten die uitgaan van een "mythisch oernatuurbeeld" en de terugkeer van roofdieren als de wolf stimuleren. Volgens FVD is rewilding onrealistisch in het dichtbevolkte Nederland en past het niet bij het door mensen gevormde cultuurlandschap.
“We stoppen met rewildingprojecten die uitgaan van een mythisch oernatuurbeeld dat niet past bij het Nederlandse cultuurlandschap.”
Volt staat positief tegenover het duurzaam samenleven met wolven in Nederland en ziet ruimte voor deze soort binnen verbonden natuurgebieden. Ze willen wolven monitoren via zenderen, boeren ondersteunen met preventieve maatregelen en schadevergoeding afhankelijk maken van het nemen van beschermende maatregelen.
Duurzaam samenleven met wolven en monitoring
Volt erkent de terugkeer van de wolf als onderdeel van robuuste ecosystemen en wil natuurgebieden verbinden om voldoende leefruimte te bieden. Monitoring van wolven via zenderen en het ondersteunen van boeren met preventieve maatregelen zijn centrale onderdelen, waarbij schadevergoeding op termijn alleen wordt uitgekeerd als beschermende maatregelen zijn genomen.
“We verbinden natuurgebieden in Nederland en over grenzen heen, zodat er voldoende ruimte komt voor wilde diersoorten zoals de wolf.”
“Wolven in Nederland worden net als in andere landen gezenderd om hun gedrag beter te kunnen monitoren en voorspellen.”
“De overheid ondersteunt preventieve maatregelen op boerenbedrijven. Het nemen van gesubsidieerde veebeschermende maatregelen moet op termijn voorwaardelijk worden voor een schadevergoeding.”
50PLUS wil gevaarlijke dieren zoals de wolf weren uit Nederland, omdat zij het land te dichtbevolkt achten voor deze dieren. Hun belangrijkste concrete voorstel is het actief weren van de wolf om de veiligheid van inwoners te waarborgen.
Weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf
50PLUS beschouwt de aanwezigheid van wolven als een veiligheidsrisico in het dichtbevolkte Nederland en pleit daarom voor het actief weren van deze dieren. Dit standpunt is ingegeven door zorgen over de veiligheid van mensen en mogelijk vee, en sluit aan bij hun bredere visie op het beschermen van inwoners tegen (nieuwe) gevaren in de leefomgeving.
“Het weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf uit ons dichtbevolkt land.”
BIJ1 wil de wolf in Nederland strikt beschermen en het doden van wolven strafbaar houden. Ze pleiten voor voorlichting aan veehouders over diervriendelijke bescherming en subsidiëring van preventieve maatregelen zoals wolfwerende hekken. Hun visie benadrukt dierenrechten en het samenleven met wilde dieren zonder geweld.
Zeer beschermde status voor de wolf behouden
BIJ1 vindt dat wolven beschermd moeten worden en dat het doden van wolven strafbaar blijft. Ze willen veehouders ondersteunen met voorlichting en subsidies voor preventieve maatregelen, zodat dieren beschermd kunnen worden zonder wolven te doden. Dit standpunt adresseert het spanningsveld tussen natuurbehoud en landbouwbelangen, en kiest expliciet voor het beschermen van de wolf als onderdeel van bredere dierenrechten.
“We behouden de zeer beschermde status van de wolf, en het doden van wolven blijft strafbaar. Veehouders en boeren krijgen voorlichting over het beschermen van hun dieren zonder wolven te doden. Voor preventieve maatregelen zoals wolfwerende hekken komt subsidie waar dat nodig is.”
BVNL beschouwt de wolf als een bedreiging voor mens en dier en pleit ervoor dat afschot mogelijk moet zijn als dat noodzakelijk is. Hun belangrijkste concrete voorstel is het toestaan van het afschieten van wolven om de veiligheid van mens en dier te waarborgen. De partij kiest hiermee duidelijk voor het belang van veiligheid en beheer boven het beschermen van de wolf als diersoort.
Afschot van wolven toestaan bij bedreiging
BVNL vindt dat de aanwezigheid van wolven een gevaar vormt voor zowel mensen als dieren en wil daarom dat het afschieten van wolven mogelijk wordt gemaakt wanneer dit noodzakelijk is. Dit standpunt is ingegeven door zorgen over veiligheid en het beschermen van vee en burgers tegen mogelijke aanvallen van wolven.
“De wolf is een bedreiging voor mens en dier en mag worden afgeschoten, als dat noodzakelijk is.”
Het CDA kiest in het verkiezingsprogramma duidelijk voor het beperken van de wolvenpopulatie in Nederland, met prioriteit voor de veiligheid van mens en dier en bescherming van boeren en vee. Het belangrijkste concrete voorstel is het invoeren van actief beheer en het beperken van het aantal wolven. De partij positioneert zich daarmee kritisch ten opzichte van de groei van de wolvenpopulatie en kiest voor een pragmatische benadering gericht op bescherming van het platteland.
Actief beheer en beperking van de wolvenpopulatie
Het CDA wil de veiligheid van mens en dier waarborgen en boeren en hun vee beschermen tegen de terugkeer van de wolf. Daarom pleit de partij voor actief beheer en het beperken van het aantal wolven in Nederland. Dit standpunt adresseert de zorgen van boeren en inwoners van landelijke gebieden over schade en onveiligheid door de aanwezigheid van wolven.
“De wolf is terug in ons land. Wij kiezen voor veiligheid van mens en dier en voor de bescherming van boeren en vee. We zetten in op actief beheer en beperking van de populatie.”
De ChristenUnie wil de populatie wolven in Nederland actief beheren door middel van een vastgesteld quotum en, indien noodzakelijk, gecontroleerd afschot. Wolven die mensen aanvallen worden direct afgeschoten. Hiermee kiest de partij voor een pragmatische benadering die zowel natuurbelang als veiligheid van mensen centraal stelt.
Actief beheer van de wolvenpopulatie
De ChristenUnie ziet de terugkeer van de wolf als een uitdaging voor natuurbeheer en veiligheid. Om schade aan landbouwdieren en risico’s voor mensen te beperken, pleit de partij voor actief populatiebeheer met een quotum en gecontroleerd afschot als uiterste middel. De veiligheid van mensen krijgt absolute prioriteit: wolven die mensen aanvallen worden direct afgeschoten.
“We gaan de populatie wolven actief beheren, met een zorgvuldig vastgesteld quotum en, als het niet anders kan, gecontroleerd afschot. Wolven die mensen aanvallen worden afgeschoten.”
D66 erkent de terugkeer van de wolf in Nederland als een feit en kiest voor een beleid van samenleven met deze soort. Ze willen lokale bestuurders ondersteunen bij het omgaan met de uitdagingen die wolven met zich meebrengen en geven de voorkeur aan diervriendelijke oplossingen.
Ondersteuning voor lokale bestuurders bij wolvenproblematiek
D66 ziet dat de terugkeer van de wolf in verschillende regio’s tot vervelende gebeurtenissen leidt. Ze willen dat lokale bestuurders voldoende ondersteuning en middelen krijgen om hiermee om te gaan, waarbij diervriendelijke oplossingen de voorkeur hebben.
“We leren samenleven met soorten die terugkeren, zoals de wolf. Dat gaat niet altijd vanzelf: zeker de wolf zorgt in verschillende regio’s voor vervelende gebeurtenissen. Lokale bestuurders krijgen genoeg ondersteuning en middelen om hiermee om te gaan. We kiezen waar mogelijk voor diervriendelijke oplossingen.”
NSC erkent dat de terugkeer van de wolf in Nederland tot problemen kan leiden in een dichtbevolkt land. Ze pleiten daarom voor het actief beheren van de wolvenpopulatie, inclusief het toestaan van verjagen waar wolven een bedreiging vormen voor mens en dier, met de verantwoordelijkheid hiervoor bij de provincies.
Actief beheer en verjagen van wolven toestaan
NSC vindt dat de aanwezigheid van wolven in Nederland risico’s met zich meebrengt voor mens en dier. Om te voorkomen dat wolven hun schuwheid verliezen en een bedreiging vormen, wil NSC het mogelijk maken om wolven te verjagen en de populatie actief te beheren. De afweging hierover moet bij de provincies liggen.
“Waar wolven een bedreiging vormen voor mens en dier, moet het worden toegestaan om ze te verjagen en de populatie actief te beheren. De verantwoordelijkheid voor deze afweging ligt bij provincies. Om te voorkomen dat wolven aan mensen wennen en zo hun schuwheid verliezen, moet het mogelijk zijn om wolven te verjagen.”
De PVV wil probleemwolven actief verjagen en, bij ernstige incidenten, zonder pardon laten afschieten. Hun standpunt is gericht op het beschermen van mensen en dieren tegen overlast en gevaar door wolven, waarbij snelle en harde maatregelen centraal staan.
Probleemwolven verjagen en bij incidenten afschieten
De PVV ziet wolven als een bedreiging voor veiligheid en dierenwelzijn. Ze pleiten voor het verjagen van probleemwolven en stellen dat bij ernstige incidenten direct tot afschot moet worden overgegaan, waarmee ze kiezen voor een harde en directe aanpak van het wolvenprobleem.
“Probleemwolven verjagen; bij ernstige incidenten volgt onverbiddelijk afschot”
De VVD erkent dat de aanwezigheid van wolven in Nederland tot overlast en veiligheidszorgen kan leiden. Hun belangrijkste voorstel is het inzetten op zowel preventieve als actieve beheersmaatregelen in gebieden waar de wolf de veiligheid van mens en dier bedreigt. De partij kiest hiermee voor een pragmatische benadering waarbij natuurbelangen worden afgewogen tegen veiligheid en leefbaarheid.
Preventieve en actieve beheersmaatregelen bij overlast
De VVD vindt dat in gebieden waar de wolf overlast veroorzaakt en de veiligheid van mens en dier in het geding is, er ingegrepen moet worden. Ze pleiten voor zowel preventieve als actieve beheersmaatregelen om problemen met wolven aan te pakken, waarbij het belang van veiligheid voorop staat.
“In gebieden waar de wolf overlast veroorzaakt en de veiligheid van mens en dier bedreigt, zetten we ons in voor preventieve en actieve beheersmaatregelen.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma