Verkiezingsprogramma's 2025 overWie wil het meest innoveren?
De VVD profileert zich als dé partij die innovatie centraal stelt voor economische groei, concurrentiekracht en maatschappelijke vooruitgang. Ze willen fors investeren in onderzoek, technologie (zoals AI en quantum), start- en scale-ups, en het wegnemen van belemmerende regelgeving. Hun visie is dat Nederland alleen door radicale innovatie en het stimuleren van ondernemerschap internationaal koploper kan blijven.
Investeringen in innovatie, technologie en groeisectoren
De VVD wil de investeringen in onderzoek en ontwikkeling verhogen naar minimaal 3% van het bbp, met een sterke focus op groeitechnologieën als AI, quantum, chips en medtech. Ze willen een investeringsmaatschappij oprichten voor start- en scale-ups, investeren in nationale AI- en quantumprojecten, en de samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid versterken.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“We zetten ons in voor de bouw van een quantumcomputer in Nederland. Deze investeringen kunnen betaald worden uit de investeringsagenda voor nationale groei.”
“De investeringsagenda moet bijdragen aan de komst van een ‘normale’ AI-fabriek in Groningen en een AI-gigafabriek in Nederland mogelijk maken.”
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land.”
Minder en flexibelere regelgeving voor innovatie
De VVD ziet overregulering als een rem op innovatie en wil daarom regels schrappen, versoepelen en experimenteren met regelluwe zones en proeftuinen. Ze willen ook Europese regelgeving minder complex maken en niet strenger uitvoeren dan strikt noodzakelijk.
“We ontwikkelen regelvrije zones, waar tijdelijk en gecontroleerd wet- en regelgeving kan worden opgeschort om innovatie te bevorderen.”
“We maken ons daarom in de EU hard voor onder andere het versoepelen van de Artificiële Intelligentie-verordening (AI-act), General Data Protection Regulation (GDPR), Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Dilligence Directive en de Regulation on Deforestation-free products (EUDR).”
“We nemen regels weg die innovatie stimuleren. We passen regels en wetgeving daarvoor aan om vervoerinnovatie te vergemakkelijken en verschillende (nieuwe) vervoersmodaliteiten te combineren.”
“Ook willen we regelluwe proeftuinen en adequate financiering via, onder andere, een investeringsmaatschappij voor start- en scale-ups.”
Vol inzetten op kunstmatige intelligentie en groeitechnologieën
De VVD ziet AI, quantum en andere groeitechnologieën als essentieel voor de toekomst en wil hierin leidend zijn. Ze willen investeren in nationale AI- en quantumprojecten en zorgen dat Nederland niet afhankelijk wordt van de VS of China.
“Vol inzetten op kunstmatige intelligentie: Kunstmatige intelligentie heeft de toekomst. Het is tijd dat we meer redeneren vanuit kansen, dan vanuit angst.”
“Ons land fors omhoog, zoals in quantummechanica, chips en kunstmatige intelligentie, zoals in de Nationale Technologiestrategie. Zo kunnen we technologische leiders worden in plaats van volgers.”
Innovatie stimuleren in specifieke sectoren (zorg, landbouw, defensie, media)
De VVD wil innovatie gericht stimuleren in sectoren waar Nederland internationaal kan uitblinken, zoals zorg (medtech, AI), landbouw (biotechnologie, kweekvlees, CRISPR), defensie (drones, digitalisering) en media (digitale innovatie).
“Deze innovatie moet gestimuleerd en gefinancierd worden, de overheid moet te veel regulering vooraf voorkomen. We kijken hierbij naar goede voorbeelden, zoals de MedTech-sector in Twente.”
“We kijken met optimisme naar ontwikkelingen zoals precisiefermentatie, kweekvlees en nieuwe genomische technieken zoals CRISPR-Cas.”
“Nederland als aanjager van defensie-innovatie: Nederland heeft alles in huis om een technologische koploper te zijn.”
“De NPO krijgt meer ruimte voor coproducties, digitale exploitatie en innovatie.”
Ondernemerschap en start- en scale-ups stimuleren
De VVD wil het ondernemersklimaat wettelijk beschermen, belemmeringen voor start- en scale-ups wegnemen, en investeren in regionale ontwikkelingsmaatschappijen en fiscale stimulansen voor investeringen in jonge bedrijven.
“We leggen wettelijk vast dat de overheid de plicht heeft om het ondernemersklimaat te verbeteren.”
“We willen het fiscaal stimuleren dat alle Nederlanders kunnen investeren in start- en scale-ups en kijken daarbij bijvoorbeeld naar een aftrekpost in de inkomstenbelasting.”
“Ook Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen spelen een cruciale rol in het ondersteunen van start-ups en scale-ups, daarom zorgen we ervoor dat deze ROM’s voldoende publieke middelen en investeringsruimte hebben om deze rol te vervullen.”
Het CDA profileert zich als een partij die innovatie breed wil stimuleren, met nadruk op technologische vernieuwing, samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven, en het verminderen van regeldruk. Ze willen investeren in sleuteltechnologieën zoals AI, groene chemie en waterstof, en innovatie versnellen door fiscale stimulansen, een nationale investeringsbank en ruimte voor experimenten. Hun visie is dat innovatie essentieel is voor een toekomstbestendige, duurzame economie en betere publieke diensten.
Investeren in sleuteltechnologieën en innovatie-ecosystemen
Het CDA wil innovatie versnellen door gericht te investeren in nieuwe technologieën (zoals AI, groene chemie, waterstof), het stimuleren van regionale samenwerkingen en het versterken van onderzoeksinstellingen. Ze zien innovatie als motor voor economische groei, verduurzaming en concurrentiekracht, en willen Nederland laten aansluiten bij Europese technologieprogramma’s.
“We geven het Groeifonds een nieuwe impuls en investeren daarmee in nieuwe technologieën die nodig zijn voor de toekomst. Nederlandse toponderzoeksinstellingen brengen we actief in stelling en sluiten aan bij Europese technologieprogramma’s, zoals het Digital Europe Program.”
“Binnen het groeifonds komt ruimte voor investeringen in sleuteltechnologieën met een sterke focus op AI. Er komt daarnaast een commissaris AI voor centrale regie.”
“Wij zien grote kansen op het gebied van onder andere technologieën als groene chemie, waterstof, synthetische brandstoffen, groen gasproductie, efficiëntere CO₂-vrije opslag en flexibiliteit, negatieve emissies en kleine modulaire kernreactoren.”
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
Oprichten Nationale Investeringsbank en stimuleren risicokapitaal
Het CDA wil de toegang tot financiering voor innovatieve bedrijven verbeteren door een Nationale Investeringsbank op te richten en private investeerders te stimuleren om in risicovolle, veelbelovende techbedrijven te investeren. Dit moet innovatie in de vroege fase versnellen en Nederland aantrekkelijker maken voor start- en scale-ups.
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal.”
“Daarmee stimuleren we ook private investeerders om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.”
Minder regels en ruimte voor experimenten
Het CDA wil innovatie versnellen door regeldruk te verminderen, regelgeving te vereenvoudigen en ruimte te bieden voor het veilig testen van nieuwe technologieën. Ze zien overmatige regelgeving als een rem op innovatie en willen sectoren stimuleren om zelf met concrete plannen te komen.
“Wij creëren ruimte om nieuwe technologieën veilig en gecontroleerd te testen, zodat innovaties sneller de samenleving ten goede komen.”
“We komen met een versterkt programma om regeldruk aan te pakken, rapportages te versimpelen en overlap te voorkomen.”
“Onze doelstelling is: minder regels (scherpe reductie van zeker 20 procent), betere regelgeving (duidelijker, eenduidiger en doelgerichter) en efficiëntere verantwoording en rapportages.”
Innovatie in zorg en landbouw versnellen
Het CDA wil zorginnovaties sneller en breder toepassen door wetgeving aan te passen en regelarme omgevingen te creëren. In de landbouw willen ze vergunningen aanpassen zodat innovaties sneller uitgerold kunnen worden, en stimuleren ze de toepassing van nieuwe veredelingstechnieken en robotisering.
“Zorginnovaties – mede op basis van succesvolle pilots – willen we snel en breed toepassen, door waar nodig wetgeving aan te passen en samenwerking tussen zorginstellingen, verzekeraars, gemeenten en innovatieve ecosystemen af te dwingen.”
“We geven ruimte voor het ontwikkelen van zorginnovaties binnen een regelarme omgeving. Op die manier kunnen vernieuwingen eenvoudiger worden doorgevoerd.”
“We passen de vergunningsverlening aan zodat nieuwe innovaties snel kunnen worden uitgerold.”
“De veredelingstechnieken CRISPR-Cas en cisgenese worden toegestaan bij de veredeling van planten.”
“We stimuleren robotisering, mede om minder arbeid afhankelijk te zijn.”
Volt profileert zich als de partij die het meest inzet op innovatie door grootschalige investeringen in technologie, het opzetten van een Europese Silicon Europa, en het stimuleren van risicovolle innovaties zoals AI, kwantumtechnologie en biotech. Hun visie is dat Europa technologisch onafhankelijk moet worden, met een actieve rol voor overheid en investeringsfondsen, en met structurele steun voor start-ups, onderzoek en duurzame innovatie. Volt wil innovatie versnellen door Europese samenwerking, het delen van risico’s, en het wegnemen van belemmeringen voor ondernemers en onderzoekers.
Grootschalig investeren in Europese technologie en Silicon Europa
Volt wil een krachtige, gezamenlijke Europese aanpak om te voorkomen dat Europa achterblijft bij de VS en China. Ze pleiten voor het opzetten van een Silicon Europa, waar kennis, kapitaal en overheid samenkomen, en voor grote publieke investeringen in strategische technologieën.
“Wij bouwen één krachtige Europese industrie: een Silicon Europa. Een plek waar kennis, start-ups en investeerders samenkomen, gebouwd op Europese waarden.”
“Wij kiezen voor een Europees Tech Fund dat risicovolle investeringen doet in innovaties zoals AI, kwantumtechnologie en biotech.”
“We stimuleren innovatie door een Silicon Europa op te zetten. Dit wordt een ecosysteem waar kennis, kapitaal en overheid samenkomen om hightech producten en diensten te ontwikkelen.”
Overheid neemt leidende rol en deelt risico’s bij innovatie
Volt vindt dat de overheid actief moet sturen, risico’s moet delen en structureel moet investeren in start-ups, scale-ups en innovatieve bedrijven, zodat deze sneller kunnen groeien en Europa aantrekkelijk blijft voor talent.
“De overheid neemt een leidende en sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups.”
“Daarom zorgen we dat de overheid bijspringt. Zij draagt een deel van het risico om in deze bedrijven te investeren en helpt hiermee onze maatschappij vooruit.”
Structurele en langetermijnfinanciering van onderzoek en innovatie
Volt wil vaste, langetermijnfinanciering voor fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek, zodat risicovolle en innovatieve projecten mogelijk worden en Nederland aantrekkelijk blijft voor toptalent.
“Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten.”
Europese investeringsfondsen en durfkapitaal voor deeptech
Volt pleit voor het oprichten van Europese en nationale investeringsfondsen, met focus op deeptech, AI en strategische innovaties, om te voorkomen dat Europese start-ups worden opgekocht door buitenlandse partijen.
“Wij ondersteunen het EU-initiatief om een EU Tech Fund op te richten. Nederland moet inzetten op durfkapitaal voor deep-tech en AI-start-ups.”
“Daarnaast maakt Volt zich hard voor één groot, Europees durfkapitaalfonds waarmee nieuwe, pan-Europese innovaties op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en duurzaamheid aangejaagd kunnen worden.”
Innovatiehubs, incubators en centrale loketten voor ondernemers
Volt wil innovatiehubs en incubators opzetten, en een centraal loket voor innovatieve ondernemers, zodat zij sneller kunnen groeien en makkelijker toegang krijgen tot ondersteuning en financiering.
“We zetten in op de ontwikkeling van innovatiehubs om bestaande systemen te versterken waarbij we rekening houden met regionale spreiding.”
“Er komt één centraal loket (een one stop-shop) voor innovatieve en sociaal maatschappelijke ondernemers waar zij terecht kunnen met hun vragen over bijvoorbeeld subsidieaanvragen.”
Europese harmonisatie en samenwerking voor innovatie
Volt wil belemmeringen voor grensoverschrijdende innovatie wegnemen door Europese regelgeving te harmoniseren, één Europese markt te creëren en samenwerking tussen techhubs te stimuleren.
“In plaats van 27 markten, met ieder zijn eigen regels in de verschillende EU-lidstaten, ontwikkelen we één Europese markt met meer bevoegdheden. We zorgen dat ondernemers beter over grenzen heen kunnen ondernemen.”
“We verbinden verschillende tech hubs in de EU, zoals Brainport in Eindhoven en Halicon Valley in Finland, door middel van samenwerkingsverdragen op het gebied van technologie.”
Stimuleren van AI, kwantumtechnologie en biotech
Volt kiest expliciet voor het stimuleren van innovatie op het gebied van AI, kwantumtechnologie en biotech, met publieke investeringen en een actieve rol voor de overheid.
“Door risico’s te delen en gericht te investeren in innovaties zoals AI, kwantum en biotech, zorgen we dat talent in Europa blijft en bedrijven sneller groeien.”
Toegankelijke financiering en minder bureaucratie voor start-ups
Volt wil procedures voor financiering vereenvoudigen en versnellen, zodat start-ups en scale-ups makkelijker toegang krijgen tot kapitaal en sneller kunnen innoveren.
“We verbeteren de toegang van start-ups en scale-ups tot Europese financiering door procedures bij het European Investment Fund (EIF) en andere investeringsinstrumenten binnen de EIB-groep te vereenvoudigen en versnellen.”
BBB ziet innovatie als een motor voor economische groei, regionale ontwikkeling en strategische autonomie, met een sterke nadruk op praktische, toepasbare vernieuwing in samenwerking met bedrijven, kennisinstellingen en het mkb. De partij wil innovatie stimuleren via een Nationale Investeringsbank, voorrang voor Nederlandse bedrijven bij overheidsaanbestedingen, minder regeldruk en meer ruimte voor regionaal maatwerk. BBB richt zich vooral op innovatie in de maakindustrie, landbouw, digitalisering en regionale ecosystemen, waarbij eenvoud, toegankelijkheid en praktische toepasbaarheid centraal staan.
Oprichting Nationale Investeringsbank voor innovatie
BBB wil een Nationale Investeringsbank oprichten die risicodragend kapitaal beschikbaar stelt voor innovatieve bedrijven in sectoren als deeptech, agrotech en energietechniek. Hiermee wil de partij strategische autonomie en werkgelegenheid in Nederland versterken en innovatie versnellen, vooral in sectoren die van nationaal belang zijn.
“We stimuleren innovatie door nationale investeringen, BBB wil hiervoor de oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken.”
“Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
Voorrang voor Nederlandse bedrijven bij innovatie-aanbestedingen
BBB wil dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen voorrang krijgen bij overheidsaanbestedingen op het gebied van innovatie en digitalisering. Dit moet de kansen voor binnenlandse innovatie vergroten en bijdragen aan economische groei en participatie van alle inwoners.
“Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen krijgen voorrang bij aanbestedingen van de overheid.”
“De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
Minder regeldruk en snellere procedures voor innovatie
BBB pleit voor het schrappen van onnodige regels, het vereenvoudigen van procedures en het toetsen van nieuwe wetten op eenvoud en toepasbaarheid. Dit moet innovatie versnellen, vooral voor het mkb en startups, en voorkomen dat bureaucratie vernieuwing in de weg staat.
“Innovatie krijgt de ruimte die het verdient, procedures worden aangepast en innovatiemiddelen zo ingericht dat nieuwe vindingen snel juridisch houdbaar toegepast kunnen worden en doelen worden gehaald.”
“Nieuwe wetten en regels worden getoetst op eenvoud, toepasbaarheid en begrijpelijkheid voor iedereen.”
“We maken een einde aan dubbele audits en registraties bij zorginstellingen, bijvoorbeeld bij jaarverantwoording en kwaliteitscontrole. Haal de bezem door overbodige regels en indicatieprocedures.”
Regionale innovatie en versterking van ecosystemen
BBB wil gericht investeren in regionale economische clusters en samenwerking stimuleren tussen bedrijven, onderwijs en overheid. Door minder Haagse uniformiteit en meer regionale slagkracht wil de partij innovatiekracht buiten de Randstad benutten.
“De rijksoverheid onderzoekt de mogelijkheden om gericht te investeren in kansrijke regionale economische clusters, zoals agrofood in Noordoost Nederland, hightech in Twente en zorginnovatie in Limburg.”
“Samenwerking tussen grote bedrijven, mkb, startups, onderwijs en overheid wordt actief ondersteund, met ruimte voor maatwerk en regionale investeringsagenda’s.”
Praktische innovatie in landbouw en industrie
BBB kiest voor innovatie en nieuwe technieken als alternatief voor krimp in de landbouw en wil dat bij vergunningverlening de best beschikbare en betaalbare techniek wordt toegepast. Ook in de industrie en maaksector wordt praktische innovatie gestimuleerd.
“In plaats van het verlagen van stikstofuitstoot door krimp, wordt ingezet op innovatie en nieuwe technieken.”
“Innovatie stimulering bij bedrijfsontwikkeling onder de drempelwaarde. Bij vergunningverlening dient de best beschikbare en betaalbare techniek te worden toegepast (doelvoorschrift). Innovatie dient gestimuleerd te worden.”
Digitale soevereiniteit en open source innovatie
BBB wil de afhankelijkheid van buitenlandse cloud- en softwareleveranciers verminderen en standaard inzetten op open source en open standaarden bij overheidsprojecten. Dit moet innovatie bevorderen, kosten drukken en de digitale autonomie van Nederland versterken.
“Afhankelijkheid van buitenlandse cloud en software leveranciers wordt waar mogelijk stap voor stap afgebouwd.”
“Nieuwe overheidsprojecten maken waar mogelijk gebruik van open sourcesoftware en open standaarden om kosten te drukken en applicaties inzetbaar te maken op meerdere overheidslagen.”
De SGP ziet innovatie vooral als middel om maatschappelijke, economische en technologische uitdagingen verantwoord aan te pakken, met nadruk op rentmeesterschap, technologische soevereiniteit en behoud van menselijke waardigheid. Ze willen investeren in technologische innovatie (zoals AI, duurzame energie, maakindustrie), maar altijd met oog voor ethiek, transparantie en nationale belangen. Concrete voorstellen zijn onder meer investeren in AI-productie, stimuleren van arbeidsbesparende technologie, innovatie in energie en industrie, en het versterken van regionale innovatiekracht.
Investeren in technologische soevereiniteit en AI
De SGP wil dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlandse technologie en pleit voor investeringen in eigen technologische capaciteit, met name op het gebied van kunstmatige intelligentie. Dit moet innovatie stimuleren en de nationale belangen beschermen, waarbij ethische kaders en transparantie centraal staan.
“Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.”
“De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
“Er dient altijd helder onderscheid te zijn tussen wat door een mens en wat door AI gegenereerd is.”
Stimuleren van innovatie in energie, industrie en circulaire economie
De SGP ziet innovatie als cruciaal voor verduurzaming van energie, industrie en circulaire economie. Ze willen barrières voor innovatie wegnemen, investeren in infrastructuur, en bedrijven stimuleren tot duurzame en arbeidsbesparende technologie.
“Innovatie is hiervoor cruciaal. Dit helpt ook om minder afhankelijk te worden van dure import van olie, kolen en vloeibaar gas (lng) uit regio’s waar je geopolitiek gezien niet afhankelijk van wilt zijn.”
“De maritieme maakindustrie, zoals in de Drechtsteden, is van grote waarde voor Nederland waterland. Daarom versterken we de innovatiemotor voor deze sector, bijvoorbeeld door snel in te zetten op duurzame en schone aandrijvingen.”
“Ondernemingen die veel gebruikmaken van laagbetaalde, veelal buitenlandse medewerkers stimuleren we in te zetten op arbeidsbesparende technologie en slimmer werken.”
“Reparatiebedrijven, installateurs en electronicawinkels krijgen als het aan de SGP ligt alle ruimte om wasmachines en andere apparaten een tweede leven te geven door reparatie en hergebruik. Belemmerende regels worden geschrapt.”
Versterken van regionale innovatiekracht en publiek-private samenwerking
De SGP wil innovatie regionaal stimuleren door extra te investeren in regionale ontwikkelingsmaatschappijen, praktijkgericht onderzoek en publiek-private samenwerking, met een grotere rol voor het mkb en het beroepsonderwijs.
“De regionale economie wordt versterkt door extra te investeren in de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
“Er komt meer geld voor praktijkgericht onderzoek door hogescholen in samenwerking met het regionale mkb.”
“De overheid draagt voortaan 50% bij aan publiek-private samenwerking in plaats van 30%.”
Innovatie in de landbouw door doelsturing en experimenteerruimte
De SGP wil innovatie in de landbouw stimuleren door ruimte te bieden voor nieuwe technieken en doelsturing, met experimenteerruimte en stimuleringsregelingen voor boeren.
De ChristenUnie ziet innovatie als essentieel voor een toekomstbestendige, duurzame economie en samenleving. Ze willen structureel investeren in onderzoek, innovatie en samenwerking tussen onderwijs, bedrijven en overheid, met speciale aandacht voor circulaire economie, duurzame bouw en landbouw, en het stimuleren van ondernemerschap. Hun visie is missiegedreven: innovatie moet bijdragen aan brede welvaart, ecologische duurzaamheid en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen.
Structureel investeren in innovatie en onderzoek
De ChristenUnie wil dat Nederland structureel meer investeert in innovatie en onderzoek, met als doel een missiegedreven economie die toekomstbestendig en duurzaam is. Ze pleiten voor een nationale investeringsbank, betere toegang tot groeikapitaal voor het mkb en start-ups, en het verhogen van de publieke en private uitgaven aan innovatie tot 3% van het nationaal inkomen.
“Op macroniveau bedragen op termijn de publieke en private uitgaven aan innovatie en onderzoek 3% van het nationaal inkomen.”
“Er komt een nationale investeringsbank, als voortzetting van InvestNL.”
“We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits.”
Innovatie inzetten voor circulaire economie en duurzame industrie
De partij ziet innovatie als sleutel voor de transitie naar een circulaire economie en het verduurzamen van de industrie. Ze willen ketenafspraken, normering en financiële ondersteuning voor hergebruik, en stimuleren innovatie via subsidies en gerichte afspraken met sectoren.
Innovatief bouwen en duurzame bouwmaterialen stimuleren
De ChristenUnie wil innovatief bouwen stimuleren door samen te werken met de bouwsector en kennisinstellingen, en door het gebruik van circulaire en biobased materialen te belonen.
“Wie kiest voor herbruikbare (circulaire) of biobased materialen, zoals duurzaam hout of hennep, wordt daarvoor beloond. Zo stimuleren we innovatief bouwen: klimaatbestendig, natuurinclusief en kostenefficiënt.”
Investeren in onderwijs en ondernemerschap voor innovatie
De partij legt nadruk op investeren in beroepsonderwijs, techniekhavo’s, en het stimuleren van ondernemerschap vanuit het onderwijs. Ze willen dat bedrijven actief betrokken worden bij onderwijs en dat afspraken over intellectueel eigendom van innovaties tijdens studie mogelijk worden.
“We investeren volop in het beroepsonderwijs en geven ruimte aan jonge ondernemers.”
“Bedrijven worden via samenwerkingen actief betrokken bij het onderwijs, zowel in het voortgezet als vervolgonderwijs.”
“We stimuleren ondernemerschap vanuit het hoger en wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van afspraken over het intellectueel eigendom van tijdens een studie ontwikkelde innovaties.”
Innovatie voor verduurzaming van landbouw en stikstofreductie
De ChristenUnie wil innovatie inzetten om de landbouw te verduurzamen en stikstofuitstoot te verminderen, onder andere door het stimuleren van duurzaamheidsdashboards en het geven van meer ruimte aan boeren voor bedrijfsspecifieke oplossingen.
“Duurzaamheidsdashboards zoals de Kringloopwijzer in de melkveehouderij en benchmarkingsinitiatieven in onder andere de akkerbouwsector worden verder uitgerold.”
“Er komt daarom zoveel mogelijk doelsturing in plaats van middelvoorschriften. Om de boer in zijn kracht te zetten, worden abstracte, landelijke doelen bedrijfsspecifiek gemaakt.”
JA21 wil innovatie vooral stimuleren door ondernemers meer ruimte te geven, regeldruk en belastingen te verlagen, en gericht te investeren in technologie, digitalisering en kunstmatige intelligentie. De partij pleit voor minder overheidsbemoeienis, directe fiscale stimulansen voor R&D, en het actief inzetten op digitale vaardigheden en technologische soevereiniteit. Hun visie is dat innovatie vooral uit het bedrijfsleven moet komen, met de overheid in een faciliterende rol.
Ondernemers meer ruimte geven voor innovatie
JA21 ziet ondernemers als de motor van innovatie en wil belemmeringen zoals regeldruk, complexe belastingen en overheidssturing drastisch verminderen. Door het bedrijfsleven te ontlasten en te stimuleren, verwacht JA21 dat innovatie vanzelf zal toenemen.
“Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.”
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
“Drastische afbouw van subsidies die markten verstoren en innovatie belemmeren. Er komt een einde aan het sturen van de economie vanuit de overheid.”
“Bedrijven en ondernemers moeten een eerlijke kans maken om te groeien en te innoveren.”
Investeren in technologie, digitalisering en AI
JA21 wil dat Nederland een topspeler wordt op het gebied van technologie, digitalisering en kunstmatige intelligentie. De partij pleit voor strategische investeringen, het stimuleren van AI-toepassingen in het mkb, en het vergroten van digitale vaardigheden om de concurrentiepositie te versterken.
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
“AI actief omarmen en kennis van AI op bestuursniveau vergroten.”
Fiscale stimulansen voor innovatie en investeringen
JA21 wil het belastingstelsel vereenvoudigen en investeringen in innovatie aantrekkelijker maken door directe aftrekbaarheid van R&D-kosten en investeringen in kapitaalgoederen. Dit moet innovatie en economische groei versnellen.
“Investeringen in kapitaalgoederen volledig aftrekbaar maken in het jaar van investering, in plaats van gespreid afschrijven over meerdere jaren.”
Minder regeldruk en bureaucratie als innovatieversneller
JA21 stelt dat overmatige regelgeving innovatie belemmert en wil daarom fors dereguleren, zowel nationaal als op EU-niveau. Minder regels moeten ondernemers en bedrijven in staat stellen sneller te vernieuwen.
“Regeldruk terugdringen door met de stofkam door huidige wet- en regelgeving te gaan en overbodige regelgeving te schrappen. Voor elke nieuwe regel moet een oude regel verdwijnen.”
“Rigoureuze deregulering van beperkende EU-wetgeving die onze ondernemers en industrie al te lang vastzet. Alleen zo herstellen we de concurrentiekracht van Nederland en geven we ondernemerschap weer de ruimte.”
BIJ1 ziet innovatie vooral als een middel om sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en inclusiviteit te bevorderen, in plaats van puur technologische vooruitgang of economische groei. Hun belangrijkste voorstellen richten zich op het radicaal hervormen van publieke sectoren (zoals zorg, openbaar vervoer en landbouw) en het stimuleren van democratische controle, toegankelijkheid en ecologische transitie. Innovatie wordt bij BIJ1 vooral ingezet om bestaande systemen eerlijker, groener en inclusiever te maken.
Radicale verduurzaming en circulaire economie
BIJ1 wil productie- en consumptiesystemen volledig herzien met als doel een rechtvaardige en duurzame samenleving. Innovatie wordt ingezet om circulair om te gaan met grondstoffen en om samen te werken met wetenschappers en getroffen groepen.
“Wij zullen onze manier van productie, maar ook van consumptie, volledig moeten herzien om te komen tot een rechtvaardige en verduurzaamde samenleving. Daarom gaan we radicaal eerlijk en circulair om met grondstoffen: minder, beter, langer en opnieuw.”
“De samenwerking tussen wetenschappers, mensen die het hardst getroffen worden, en een representatieve groep inwoners dient daarbij uitgangspunt te zijn.”
Innovatie in openbaar vervoer en infrastructuur
BIJ1 zet in op grootschalige innovatie in het openbaar vervoer, met focus op toegankelijkheid, elektrificatie en een Europees klimaatvriendelijk spoornetwerk. Innovatie wordt hier vooral sociaal en ecologisch ingezet.
“Ook op Europees niveau zetten we ons in om zo snel mogelijk op een klimaatvriendelijke manier een Europees spoornetwerk aan te leggen.”
“Het openbaar vervoer wordt gratis en toegankelijk, en is uiterlijk in 2035 volledig elektrisch.”
“We investeren in rolstoeltoegankelijke voertuigen, haltes en stations. Haltes en stations die niet goed toegankelijk zijn, verbouwen we.”
Democratisering en innovatie in bedrijfsvoering
BIJ1 wil innovatie in de manier waarop bedrijven en sectoren bestuurd worden, door werknemers en burgers directe zeggenschap te geven over belangrijke beslissingen en productieprocessen te automatiseren waar mogelijk.
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties.”
“We automatiseren productieprocessen waar mogelijk, terwijl we...”
Innovatie in landbouw en voedselproductie
BIJ1 wil de landbouwsector radicaal innoveren door te investeren in biologische en agro-ecologische systemen en door publieke kennisinstellingen te hervormen.
“De WUR vormen we om van een universiteit en onderzoeksinstituut in dienst van agro-multinationals naar een publieke instelling die transparant onderzoek doet naar het biologische, agro-ecologische voedselsysteem van nu en de toekomst.”
“Ook hbo en mbo landbouwopleidingen gaan zich volledig richten op het onderwijzen van biologische, agro-ecologische landbouw.”
Innovatie voor inclusiviteit en toegankelijkheid
BIJ1 ziet innovatie als middel om inclusiviteit te vergroten, bijvoorbeeld door informatie en infrastructuur toegankelijk te maken voor mensen met een beperking.
“Informatie van de overheid wordt standaard toegankelijk gemaakt, in begrijpelijke taal en beschikbaar in braille.”
D66 profileert zich als de partij die het meest wil innoveren door forse investeringen in onderzoek, technologie en ondernemerschap, met een sterke focus op maatschappelijke missies en Europese technologische autonomie. Ze willen innovatie stimuleren via een eigen bewindspersoon, concrete investeringsdoelen (zoals 3% BBP voor R&D), en het actief ondersteunen van sleuteltechnologieën, startups en duurzame sectoren. Hun visie is dat technologische vooruitgang en innovatie essentieel zijn voor een eerlijke, groene en veilige samenleving waarin Nederland en Europa koploper zijn.
Forse investeringen in onderzoek en innovatie
D66 wil Nederland weer koploper maken door structureel meer te investeren in wetenschap, onderzoek en ontwikkeling, met duidelijke doelen zoals het halen van de Lissabon-norm (3% BBP voor R&D). Ze draaien eerdere bezuinigingen terug en investeren direct in universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen.
“We stimuleren onderzoek en ontwikkeling (R&D). We werken toe naar de Lissabon-overeenkomst van 3% van het bruto binnenlands product naar onderzoek en ontwikkeling.”
“D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draaien we eerdere bezuinigingen terug én investeren we extra in de wetenschap. Een groot deel van dit geld gaat direct naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen.”
Bewindspersoon voor Technologie en Innovatie met eigen begroting
D66 wil innovatie versnellen door een aparte bewindspersoon met een eigen begroting en mandaat, zodat technologie en innovatie niet versnipperd raken over verschillende ministeries. Dit moet zorgen voor meer regie, focus en daadkracht bij het realiseren van maatschappelijke doelen via innovatie.
“D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, met een eigen begroting en een stevig mandaat. Daarmee zorgen we voor focus en regie binnen de overheid om onze maatschappelijke doelen te bereiken. Want technologie en innovatie zijn te belangrijk om versnipperd te blijven over verschillende ministeries.”
Stimuleren van sleuteltechnologieën en innovatieve ondernemers
D66 wil dat Nederland internationaal vooroploopt in sleuteltechnologieën (zoals AI, groene waterstof, circulaire economie) en ondersteunt dit met subsidies, overheidsinkoop en het vormen van regionale ecosystemen waarin kennisinstellingen, startups en bedrijven samenwerken. Ze willen barrières voor innovatieve ondernemers wegnemen, zoals gebrek aan kapitaal en toegang tot klanten.
“Nederland loopt internationaal voorop in sleuteltechnologieën. D66 wil die voorsprong benutten om onze maatschappelijke uitdagingen te helpen oplossen. We stimuleren deze belangrijke technologieën met subsidies en inkoop van de overheid. Samen met bedrijven en onderzoekers maken we ambitieuze plannen voor de lange termijn.”
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken. Zo kunnen zij samen hun innovaties naar een volgend niveau tillen.”
“D66 wil meer ruimte voor innovatief ondernemerschap. Veel innovatieve ondernemers komen nu vaak niet verder door een gebrek aan kapitaal of toegang tot klanten.”
Europese technologische autonomie en koploperschap in AI
D66 wil dat Nederland en Europa producent zijn van technologie, niet alleen consument, en streeft naar digitale autonomie en koploperschap in verantwoorde AI. Ze willen eigen kennis en kracht opbouwen, onafhankelijk van grote buitenlandse techbedrijven, en investeren in Europese oplossingen.
“Nederland wordt koploper in Europa in waardengedreven en verantwoorde AI. ... D66 wil dat we producent zijn, geen consument. We bouwen daarom onze eigen kennis en kracht op het gebied van AI op, op basis van Europese waarden en standaarden.”
“Europa is wakker geschud: we zullen een eigen Europese techindustrie moeten bouwen, die goed is voor de maatschappij in plaats van die te verstoren. Om dat te bereiken, moeten we veel productiever en innovatiever worden.”
Innovatie gericht op maatschappelijke missies
D66 richt innovatiebeleid expliciet op het oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de circulaire economie, digitale weerbaarheid, fysieke veiligheid en duurzame landbouw. Ze willen investeren in innovatie die op de lange termijn loont en écht het verschil maakt voor de samenleving.
“We investeren in innovatie die écht het verschil maakt voor de samenleving en op de lange termijn loont. Daarom richten we ons op een aantal duidelijke maatschappelijke missies, zoals voor een circulaire economie, digitale weerbaarheid en fysieke veiligheid.”
“De overheid moet deze voedselinnovaties helpen versnellen. Denk aan snellere toelating, gerichte investeringen en Europese samenwerking. Zo wordt onze voedselsector gezond voor mens en planeet, én goed voor de economie.”
GroenLinks-PvdA profileert zich als een partij die innovatie centraal stelt voor een duurzame, sociale en concurrerende economie. Ze willen fors investeren in onderzoek, wetenschap, digitalisering en technologische ontwikkeling, met nadruk op groene industrie, digitale autonomie en kunstmatige intelligentie. Hun visie is dat innovatie niet alleen economische groei moet stimuleren, maar ook maatschappelijke vooruitgang en gelijke kansen voor iedereen moet bevorderen.
Forse investeringen in onderzoek, wetenschap en innovatie
GroenLinks-PvdA wil structureel meer investeren in onderzoek en innovatie om Nederland toekomstbestendig te maken en de economie te verduurzamen. Ze streven naar de Lissabon-doelstelling van 3% van het nationaal inkomen voor onderzoek en innovatie, en zetten in op samenwerking tussen onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven.
“We investeren fors in wetenschappelijk onderzoek. We werken toe naar de Lissabon-doelstelling om 3 procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden.”
“Met een Toekomstfonds van 25 miljard euro geven we de economie een impuls, door te investeren in een duurzame, innovatieve industrie, wetenschap, onderzoek en nieuwe spoorlijnen.”
Digitale autonomie en technologische innovatie stimuleren
De partij wil Nederland en Europa minder afhankelijk maken van buitenlandse technologie, investeren in Europese digitale infrastructuur, en innovatie in AI en ICT stimuleren. Ze zetten in op een eigen AI-fabriek, Europese chipfabrieken, en ondersteuning van start-ups en innovatieve mkb’ers.
“Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“We investeren in de komst van een AI-fabriek in Groningen, waar start-ups en overheden vrijuit kunnen experimenteren met nieuwe toepassingen.”
“In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector.”
Innovatie als motor voor verduurzaming en groene industrie
Innovatie wordt gezien als essentieel om de economie te vergroenen, de industrie te verduurzamen en nieuwe bedrijvigheid te creëren. De partij wil fossiele subsidies afbouwen en de opbrengsten investeren in duurzame innovatie.
“We zetten samen met innovatieve bedrijven en ondernemers koers naar een sterke en groene economie van de toekomst, met hoge productiviteit en eerlijke lonen, en met respect voor de draagkracht van onze planeet.”
“Het geld dat daarmee wordt opgehaald investeren we in verduurzaming van de huidige industrie en de opbouw van nieuwe industrie.”
Nationale Investeringsbank voor innovatieve bedrijven
GroenLinks-PvdA wil een Nationale Investeringsbank oprichten om innovatieve bedrijven, vooral het mkb, toegang te geven tot financiering die ze anders niet zouden krijgen. Dit moet het concurrentievermogen en de innovatiekracht van Nederland vergroten.
“Een Nationale Investeringsbank vergroot het Nederlandse concurrentievermogen en kan bedrijven toegang geven tot leningen die ze op de reguliere markt niet kunnen krijgen.”
Innovatie in onderwijs en leven lang ontwikkelen
De partij koppelt innovatie aan onderwijs door te investeren in om-, her- en bijscholing, en door een leerrecht voor werkenden te introduceren. Dit moet mensen voorbereiden op de banen van de toekomst en tekorten in technische en zorgsectoren aanpakken.
“We gaan slimmer werken door te investeren in innovatie en digitalisering waar dat kan. Zo verhogen we onze productiviteit, waardoor we mensen vrijspelen voor sectoren waar de tekorten groot zijn.”
“Er komt een leerrecht voor werkenden voor om- en bijscholing. Hierbij stimuleren we omscholing naar sectoren waar we de mensen het hardst nodig hebben.”
50PLUS ziet innovatie vooral als middel om het leven van ouderen te verbeteren, met nadruk op digitale inclusie, technologische ondersteuning in de zorg, en energievoorziening. De partij pleit voor de inzet van kunstmatige intelligentie en digitale vaardigheden voor ouderen, stimuleert innovatieve woonvormen, en zet in op technologische vernieuwing in de energie- en landbouwsector. Hun visie op innovatie is pragmatisch en gericht op praktische toepassingen die direct bijdragen aan het welzijn en de zelfstandigheid van ouderen.
Kunstmatige intelligentie en digitale inclusie voor ouderen
50PLUS wil dat technologische innovatie, met name kunstmatige intelligentie, wordt ingezet om het leven van ouderen te vergemakkelijken en hun zelfstandigheid te vergroten. Ze pleiten voor digitale cursussen, betere coördinatie van AI-implementatie door de overheid, en een wettelijke plicht voor gemeenten om digitale inclusie te waarborgen.
“Kunstmatige Intelligentie (AI) in dienst van ouderen. AI biedt enorme kansen voor ouderen. 50PLUS omarmt technologie die het leven makkelijker maakt, zorg verbetert en ouderen langer zelfstandig laat wonen.”
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
“Digitale zaken en AI-implementatie worden door de overheid beter gecoördineerd.”
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen.”
Technologische innovatie in energie en landbouw
De partij zet in op technologische vernieuwing in de energievoorziening, zoals de bouw van nieuwe kerncentrales en stimulering van thuisbatterijen, en stimuleert innovatie in de landbouwsector gericht op voedselzekerheid en natuurherstel.
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales.”
“Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
“Stimulering van het gebruik van thuisbatterijen, zodat burgers die hun eigen elektriciteit opwekken hier ook optimaal van kunnen profiteren.”
“Boeren die vernieuwen en bijdragen aan voedselzekerheid en natuurherstel.”
Innovatieve woonvormen voor ouderen
50PLUS stimuleert innovatieve woonvormen die inspelen op de behoeften van ouderen, zoals levensloopbestendige woningen en woonhofjes waar zorg en zelfstandigheid worden gecombineerd.
“Innovatieve woonvormen worden gestimuleerd: levensloopbestendige woningen en kleinschalige woonhofjes waar zorg, gemeenschap en zelfstandigheid worden gecombineerd.”
FVD positioneert zich als de partij die innovatie centraal stelt door minder regels, meer technologische vrijheid en grote investeringen in infrastructuur en digitale technologie. Hun belangrijkste voorstellen zijn het stimuleren van blockchain, AI en cryptocurrencies, het investeren in hyperloop en glasvezel, en het verminderen van bureaucratie om ondernemerschap en technologische vooruitgang te bevorderen. De kern van hun visie is dat innovatie en vrijheid hand in hand gaan, met een kleinere overheid die ruimte laat voor ondernemerschap en technologische vernieuwing.
Stimuleren van technologische innovatie (blockchain, AI, crypto)
FVD wil innovatie bevorderen door regelgeving voor nieuwe technologieën als blockchain en cryptocurrencies te versoepelen en breed gebruik van kunstmatige intelligentie te stimuleren, vooral binnen de overheid. Ze zien technologische innovatie als sleutel tot meer financiële vrijheid, efficiëntie en economische groei.
“We versoepelen regels voor crypto- en blockchainbedrijven, zodat innovatie wordt gestimuleerd en financiële vrijheid wordt vergroot.”
“We zetten kunstmatige intelligentie in binnen de overheid, zodat productiviteit stijgt en minder ambtenaren nodig zijn.”
“We omarmen innovatie van het financiële stelsel door cryptocurrencies te stimuleren met soepele regels.”
Investeren in innovatieve infrastructuur (hyperloop, glasvezel, luchthaven)
FVD wil Nederland toekomstbestendig maken door te investeren in innovatieve infrastructuur, zoals hyperloop-technologie, supersnel glasvezelinternet en een nieuwe luchthaven in de Noordzee. Deze investeringen moeten de bereikbaarheid, digitale economie en internationale positie van Nederland versterken.
“Een nieuwe luchthaven in de Noordzee en innovaties zoals hyperloops en supersnel glasvezelinternet maken Nederland toekomstbestendig.”
“We willen investeren in hyperloop-technologie als supersnelle verbinding tussen steden en landen, en zorgen dat heel Nederland wordt voorzien van supersnel glasvezel internet.”
“We investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.”
Minder bureaucratie en meer ruimte voor ondernemerschap
FVD ziet het verminderen van regels en bureaucratie als essentieel voor innovatie. Door het belastingstelsel te vereenvoudigen en ondernemers meer vrijheid te geven, willen ze ruimte creëren voor groei en vernieuwing.
“Een kleine, dienstbare overheid en minder bureaucratie maken de weg vrij voor ondernemers om te innoveren en te groeien.”
“De belastingen zijn veel te hoog geworden en belemmeren innovatie en economische groei. Het overheidsapparaat heeft een verstikkende deken aan regeltjes, controlemechanismen en procedures over de samenleving gelegd, waardoor de creativiteit, de ambitie en het ondernemerschap verdrukt worden.”
Moderniseren van overheidssystemen
FVD wil dat de overheid haar digitale systemen moderniseert om betrouwbaarder en efficiënter te functioneren, wat innovatie binnen de publieke sector stimuleert.
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
De SP wil innovatie vooral stimuleren door grootschalige publieke investeringen in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek, gratis en toegankelijk onderwijs, en technologische vooruitgang gericht op maatschappelijke waarde in plaats van winst. Ze pleiten voor een Innovatiewet, meer ruimte voor jonge onderzoekers, en investeren in duurzame energie en digitalisering met publieke zeggenschap. Hun visie is dat innovatie pas echt tot stand komt als kennis en technologie in dienst staan van de samenleving, niet van de markt.
Grootschalig investeren in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek
De SP ziet innovatie als een publiek goed en wil fors investeren in fundamenteel, onafhankelijk onderzoek zonder markt- of winstprikkels. Ze willen jonge onderzoekers meer zekerheid geven en concurrentiedruk verminderen, zodat echte vernieuwing mogelijk wordt.
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
“We stoppen met kortetermijndenken en concurrentiedwang binnen de wetenschap. Jonge onderzoekers krijgen ruimte en zekerheid. De kwaliteit van onderzoek staat weer voorop, niet de naam of het netwerk van de aanvrager.”
Innovatiewet en technologische vooruitgang voor arbeidsproductiviteit
De SP wil innovatie inzetten om de economie slimmer te maken, onder meer via een Innovatiewet die inzet op onderzoek, onderwijs, AI, automatisering en robotisering, met als doel hogere arbeidsproductiviteit en een toekomstbestendige economie.
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
Gratis en toegankelijk onderwijs als motor voor innovatie
De SP beschouwt gratis onderwijs op alle niveaus als essentieel voor een innovatieve samenleving. Door het wegnemen van financiële drempels willen ze talentontwikkeling en kennisdeling maximaliseren.
Investeren in duurzame energie en technologische innovatie
De SP wil Nederland laten vooroplopen in de energietransitie door te investeren in zon, wind, groene waterstof en een sterk elektriciteitsnet, en door nieuwe innovaties en technische oplossingen te stimuleren.
“We investeren in nieuwe innovaties en technische oplossingen om zo een sterk elektriciteitsnet te bouwen. Zo zorgen we dat Nederland klaar is voor morgen én sterker wordt vandaag.”
“Nederland moet voorop lopen in de omslag naar schone energie. Daarom zorgen we dat ons geld niet langer verdwijnt in vervuilende projecten in het buitenland, maar wordt geïnvesteerd in duurzame banen, betaalbare energie en een gezonde leefomgeving hier en wereldwijd.”
Digitalisering met publieke zeggenschap en open technologie
De SP wil innovatie in digitalisering stimuleren, maar dan wel met publieke waarden, open source technologie en democratische controle, in plaats van markt- en winstgedreven Big Tech.
BVNL wil innovatie vooral stimuleren door een vrij ondernemingsklimaat, minder regels en lagere belastingen, en door gerichte investeringen in technologie, digitalisering en cybersecurity. De partij ziet innovatie als iets dat vooral door de markt en ondernemers moet worden gedreven, met een faciliterende rol voor de overheid op het gebied van onderzoek, digitale vaardigheden en technologische ontwikkeling. Concrete voorstellen zijn onder meer meer investeringen in R&D, het stimuleren van AI en cybersecurity, en het verminderen van bureaucratie voor bedrijven.
Meer investeren in technologie, R&D en AI
BVNL wil Nederland als technologische voorloper positioneren door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te stimuleren. Innovatie in kunstmatige intelligentie, quantumtechnologie en cybersecurity krijgt expliciet aandacht, met het doel een innovatievriendelijk klimaat te creëren voor bedrijven, startups en academici.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
“We gaan investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity.”
Minder regels en lagere belastingen voor ondernemers
BVNL ziet het verminderen van regeldruk en het verlagen van belastingen als essentieel om innovatie te bevorderen. Door het vestigingsklimaat te verbeteren en bureaucratie terug te dringen, wil de partij bedrijven en ondernemers meer ruimte geven om te innoveren.
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
Stimuleren van digitale vaardigheden en inclusie
BVNL wil investeren in digitale vaardigheden voor alle burgers, met speciale aandacht voor jongeren, werkenden en ouderen. Dit moet de digitale kloof verkleinen en deelname aan de digitale samenleving bevorderen, wat innovatie op brede schaal mogelijk maakt.
“We zullen investeren in educatieve programma's voor jongeren, training voor werkenden en ondersteuning bieden aan ouderen om de digitale kloof te overbruggen.”
Innovatie via vrije markt en private initiatieven
De partij benadrukt dat innovatie vooral via de vrije markt en private initiatieven moet plaatsvinden, met een faciliterende rol voor de overheid. Specifiek voor cybersecurity worden private trainingen en startups gestimuleerd.
DENK zet in op innovatie vooral als middel om maatschappelijke doelen te bereiken, zoals verduurzaming, digitale mensenrechten en een sterke kenniseconomie. De partij ondersteunt bewezen en effectieve innovaties in de landbouw, investeert in schone energie en digitale veiligheid, en wil strenge waarborgen rond algoritmes en kunstmatige intelligentie. Innovatie wordt bij DENK vooral gezien als instrument om sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en gelijke kansen te realiseren.
Bewezen en effectieve innovaties in landbouw ondersteunen
DENK wil innovatie stimuleren waar het bijdraagt aan vergroening en verduurzaming van de landbouw. De partij kiest expliciet voor ondersteuning van bewezen en effectieve innovaties, niet voor innovatie om de innovatie. Het doel is vergroening en bescherming van natuur en milieu.
“Bewezen en effectieve innovaties in de landbouw die tot vergroening leiden moeten worden ondersteund.”
Investeren in schone energie en verduurzaming
DENK ziet innovatie als noodzakelijk voor de energietransitie en wil fors investeren in nieuwe technologieën voor schone energie, zoals zonne- en windenergie, en sluit kernenergie niet uit. Innovatie wordt hier ingezet om klimaatdoelen te halen en de economie te verduurzamen.
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen.”
Strenge waarborgen en transparantie voor algoritmes en AI
DENK wil innovatie op het gebied van digitale technologie en kunstmatige intelligentie in goede banen leiden door strenge wetgeving, transparantie en toezicht. Het doel is om innovatie te combineren met bescherming van mensenrechten en privacy.
“Er komt een algoritmewet. In deze wet worden waarborgen voor mensenrechten bij algoritmen verplicht.”
“Algoritmes worden transparant. Er komt een verplicht algoritmeregister, dat geldt voor zowel overheden als bedrijven die algoritmen inzetten.”
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
Investeren in digitale veiligheid en onafhankelijkheid
DENK erkent het belang van innovatie op het gebied van digitale veiligheid en wil investeren in een veilige en onafhankelijke digitale infrastructuur. Innovatie wordt hier gezien als noodzakelijk om Nederland te beschermen tegen digitale dreigingen en afhankelijkheid van buitenlandse technologie.
“Er moet meer geïnvesteerd worden in digitale veiligheid. We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
Investeren in hoger onderwijs voor een sterke kenniseconomie
DENK ziet investeren in hoger onderwijs als essentieel om innovatie en een sterke kenniseconomie te waarborgen. Door extra investeringen wil de partij Nederland concurrerend en innovatief houden.
“Extra investeringen in het hoger onderwijs, zodat wij studenten het beste onderwijs bieden en Nederland een sterke kenniseconomie blijft.”
De Partij voor de Dieren ziet innovatie vooral als een middel om maatschappelijke, ecologische en ethische doelen te bereiken, niet als doel op zich. Ze willen innovatie stimuleren op gebieden als proefdiervrij onderzoek, plantaardige alternatieven, open source technologie en duurzame bouw, maar altijd onder strikte voorwaarden van duurzaamheid, rechtvaardigheid en publieke regie. Hun voorstellen zijn concreet gericht op het versnellen van alternatieven voor dierproeven, het stimuleren van plantaardige en biotechnologische voedselinnovaties, het bevorderen van open source digitale infrastructuur, en het inzetten op circulair en biobased bouwen.
Versnellen van proefdiervrij onderzoek
De PvdD wil Nederland koploper maken in proefdiervrije innovatie door maximale prioriteit te geven aan de ontwikkeling en toepassing van alternatieven voor dierproeven. Dit wordt gezien als een noodzakelijke innovatie voor zowel dierenwelzijn als wetenschappelijke vooruitgang.
“Waar proefdiervrije methoden nog niet bestaan, moeten ze ontwikkeld worden. Zo kan Nederland aanjager worden op het gebied van onderzoek zonder proefdieren. De Partij voor de Dieren wil dan ook dat de investering in alternatieven voor proefdieronderzoek de hoogste prioriteit krijgt.”
Stimuleren van plantaardige en biotechnologische voedselinnovaties
De partij wil de ontwikkeling van plantaardige alternatieven, kweekvlees en microbiële fermentatie actief stimuleren, mits deze innovaties niet gepaard gaan met dierenleed. Dit wordt gezien als een belangrijke stap richting een duurzamer en diervriendelijker voedselsysteem.
“Plantaardige alternatieven voor vlees, vis, zuivel en eieren hebben de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Dit succes bouwen we uit door de ontwikkeling van deze innovaties volop te stimuleren en ondersteunen. Onder de voorwaarde dat ze niet gepaard gaan met dierenleed, kunnen ook kweekvlees en microbiële fermentatie worden gestimuleerd.”
Investeren in open source technologie en digitale soevereiniteit
De PvdD wil innovatie in de digitale sector stimuleren door open source projecten, open standaarden en publieke alternatieven voor Big Tech te bevorderen. Dit moet leiden tot meer transparantie, controleerbaarheid en onafhankelijkheid in de digitale infrastructuur.
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
Circulair en biobased bouwen stimuleren
De partij zet in op innovatie in de bouwsector door circulair, biobased en lowtech bouwen te stimuleren. Dit betekent het gebruik van natuurlijke, hernieuwbare materialen en het ontwikkelen van nieuwe bouwprincipes die CO₂-opslag en hergebruik van materialen centraal stellen.
“We zetten vol in op bio-based bouwen met zo veel mogelijk natuurlijke en hernieuwbare grondstoffen, zoals hout, vlas en bamboe.”
“Er komt een ‘lowtech bouwen’-stimuleringsprogramma, naast schoon en emissieloos bouwen. Hiermee wordt het gebruik van apparaten zoals airco’s teruggedrongen.”
Moderniseren van auteursrecht en AI-regulering
De PvdD wil het auteursrecht moderniseren en AI-regulering innoveren om makers te beschermen en transparantie te waarborgen bij het gebruik van kunstmatige intelligentie, met aandacht voor ethiek en publieke controle.
“Daarom moderniseren we het auteursrecht, zodat dit beter aansluit bij de huidige tijd. Hierbij is het belangrijk dat makers een passende vergoeding krijgen.”
“Beelden en audio die gemaakt zijn door AI moeten altijd direct te herkennen zijn door bijvoorbeeld een watermerk of logo. Teksten die zich (deels) baseren op informatie die door AI gegenereerd is, vermelden dit expliciet.”
NSC wil innovatie in Nederland krachtig stimuleren, vooral door gerichte investeringen in sleuteltechnologieën, het versterken van regionale innovatieclusters en het verbeteren van het innovatieklimaat. Ze pleiten voor een Nationale Investeringsbank, het bundelen van innovatie-instrumenten per groeisector, en het behouden van fiscale voordelen voor R&D. Hun visie is dat innovatie essentieel is voor economische groei, technologische voorsprong en brede welvaart.
Nationale Investeringsbank voor sleuteltechnologieën
NSC wil een Nationale Investeringsbank oprichten om langjarige, risicovolle investeringen in strategische technologieën zoals chips, AI en biotech mogelijk te maken. Hiermee willen ze Nederland concurrerender maken ten opzichte van landen als Duitsland en Frankrijk, waar dergelijke banken al bestaan.
“Voor langjarige innovatie en doorgroei richten we een Nationale Investeringsbank op. Nederland loopt achter op landen als Duitsland en Frankrijk, waar publieke investeringsbanken al jarenlang miljarden inzetten voor strategische technologieën. Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
Bundelen van innovatie-instrumenten per groeisector
NSC wil een Nationale Groeimarktenstrategie invoeren, waarbij elke tien jaar de vijf sectoren met de meeste verdienkansen worden gekozen. Per sector worden innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen gebundeld om beleid, financiering en infrastructuur te versterken.
“We starten met het opstellen van een Nationale Groeimarktenstrategie. Hierin bepalen we om de tien jaar de vijf sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen voor Nederland. Per sector worden innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen gebundeld, zodat beleid, financiering en infrastructuur elkaar versterken.”
Fiscale stimulering van innovatie en R&D
NSC wil bestaande fiscale voordelen voor innovatie, zoals de WBSO en de Innovatiebox, behouden. Dit moet het voor bedrijven aantrekkelijk maken om hun R&D in Nederland te concentreren en zo het innovatieve mkb en grote bedrijven ondersteunen.
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
Versterken van regionale innovatieclusters en samenwerking
NSC wil regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden (triple helix) versterken, met speciale aandacht voor innovatieclusters in steden als Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven. Dit moet leiden tot meer marktgerichte productontwikkeling en internationale concurrentiekracht.
“We willen regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en decentrale overheden (de zogenaamde triple helix) versterken. We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven.”
Investeren in technisch talent en strategische sectoren
NSC erkent het tekort aan technisch talent en wil extra investeren in de instroom in technische opleidingen, met nadruk op sectoren als halfgeleiders, AI en energietechnologie. Dit gebeurt via regionale afspraken en gezamenlijke investeringen met onderwijsinstellingen en bedrijven.
“Technisch talent is schaars maar wel broodnodig. We investeren in technisch talent. Daarbij zetten we extra in op de instroom in mbo-, hbo- en wo-opleidingen voor strategische sectoren die echt om mensen staan te springen zoals de halfgeleiderindustrie, AI en energietechnologie. Dit gebeurt via regionale afspraken en gezamenlijke investeringen met onderwijsinstellingen en bedrijven.”
Snellere structurele financiering voor zorginnovaties
NSC wil dat innovaties in de zorg die aantoonbaar kwalitatief verbeteren en goedkoper maken, sneller structurele financiering krijgen. Eindgebruikers moeten worden betrokken bij de ontwikkeling en de beveiliging van ICT-voorzieningen moet optimaal zijn.
“Voor innovaties die de zorg aantoonbaar kwalitatief verbeteren en goedkoper maken moet sneller structurele financiering komen. Goede ICT en technologie moeten ruim baan krijgen, waarbij duidelijk moet zijn wie deze ICT-voorzieningen en technologie financiert. Belangrijk is dat de eindgebruiker, de patiënt en/of zorgprofessional, wordt betrokken bij de ontwikkeling van innovaties. Daarbij moet de beveiliging van de ICT-voorziening optimaal zijn.”
De PVV profileert zich niet als een partij die innovatie centraal stelt, maar richt zich vooral op het behouden van bestaande systemen en het terugdraaien van recente vernieuwingen, met uitzondering van enkele technologische toepassingen in de zorg en energie. De partij wil innovatie vooral inzetten om praktische problemen op te lossen, zoals medicijntekorten en personeelstekorten in de zorg, en kiest verder voor behoud van traditionele energiebronnen en het stoppen van onderwijsvernieuwingen. Concrete voorstellen zijn onder meer het inzetten van kunstmatige intelligentie om administratiedruk in de zorg te verlagen en het bouwen van nieuwe kerncentrales.
Inzet van technologie in de zorg
De PVV ziet innovatie als middel om praktische problemen in de zorg op te lossen, zoals personeelstekorten en administratielast. Ze willen kunstmatige intelligentie inzetten om de administratiedruk te verlagen, maar verder vooral bestaande structuren behouden.
“Met slimme inzet van kunstmatige intelligentie verlagen we de administratiedruk.”
Bouwen van nieuwe kerncentrales
Op het gebied van energie kiest de PVV voor technologische innovatie door te investeren in nieuwe kerncentrales, waaronder kleine modulaire reactoren en thorium, als alternatief voor wind- en zonne-energie.
“Nieuwe kerncentrales bijbouwen, ook kleine modulaire reactoren; inzet op thorium”
Stoppen met onderwijsvernieuwingen
De PVV is expliciet tegen innovatie in het onderwijs en wil juist terug naar traditionele onderwijsvormen, waarmee zij zich duidelijk onderscheiden als minst innovatieve partij op dit vlak.
“Wij willen geen onderwijsvernieuwingen meer. Wij willen terug naar het gestructureerde onderwijs van weleer...”
Ruimte voor innovatie bij boeren
De partij noemt het belang van innovatie in de landbouw, maar werkt dit nauwelijks concreet uit; het blijft bij het benoemen van ruimte voor boeren om te innoveren.
“Wij geven boeren weer ruimte om te produceren, innoveren en concurreren.”