Verkiezingsprogramma's 2025 overwie is het meest pro-startups + ai + tech?
Volt profileert zich als de meest uitgesproken pro-startups, AI en tech-partij, met een sterke focus op Europese samenwerking, durfkapitaal, en het creëren van een gunstig ecosysteem voor innovatieve bedrijven. Hun belangrijkste voorstellen zijn het oprichten van nationale en Europese investeringsfondsen voor deeptech en AI, het verbeteren van toegang tot financiering en medewerkersparticipatie, en het stimuleren van regionale innovatiehubs en AI-ecosystemen. Volt wil zo voorkomen dat talent en bedrijven naar de VS of China vertrekken en zet in op een autonoom, concurrerend en ethisch Europees techlandschap.
Oprichting van nationale en Europese tech- en investeringsfondsen
Volt wil de toegang tot kapitaal voor start-ups, scale-ups en deeptech-bedrijven drastisch verbeteren door nationale en Europese investeringsfondsen op te richten, met speciale aandacht voor AI, quantum en cybersecurity. Dit moet voorkomen dat innovatieve bedrijven naar het buitenland vertrekken en Europa technologisch achterblijft.
“Nederland moet inzetten op durfkapitaal voor deep-tech en AI-start-ups. We pleiten voor zowel een Nederlands als een EU-investeringsfonds die zich op ethische en open technologieën richten om te voorkomen dat start-ups in AI, quantum computing en cybersecurity, vanwege moeilijk toegang tot opschalingsfinanciering, vaak verkocht worden aan buitenlandse partijen of nog erger: buiten de EU gevestigde bedrijven.”
“Wij kiezen voor een Europees Tech Fund dat risicovolle investeringen doet in innovaties zoals AI, kwantumtechnologie en biotech.”
“Om de digitale en technologische autonomie van de EU te versterken richten we een Europees Tech Fund op dat risicodragend investeert in strategische innovaties, van AI en kwantumtechnologie tot cleantech en biotech.”
“We richten een Nationale Investeringsbank (NIB) op met voldoende publieke middelen, toegang tot de kapitaalmarkt middels staatsgarantie en een breed mandaat om de Nederlandse investeringsopgave te kunnen realiseren.”
Verbeteren van toegang tot financiering en medewerkersparticipatie
Volt wil het makkelijker maken voor start-ups om aan financiering te komen, onder meer door fiscale stimulansen, angel-regelingen, medewerkersparticipatie en een centraal cofinancieringsfonds. Dit moet het Nederlandse start-upecosysteem versterken en talent behouden.
“De overheid neemt een leidende en sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups. Dit doet de overheid zowel via de Nationale Investeringsbank, zogenaamde incubators en innovatiehubs.”
“We maken medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenopties mogelijk. Hierdoor zijn werknemers meer gebonden aan een bedrijf en zullen zij minder snel weer vertrekken.”
“We creëren een Nederlands cofinancieringsfonds om deelname aan Europese innovatiefondsen makkelijker te maken en het aanvraagproces los te trekken van de ministeries.”
“De Nationale Investeringsbank breidt het aantal Angel-regelingen uit. Er worden fiscale stimuleringsregelingen voor start-ups uitgewerkt, waardoor expertise en kennis uit de praktijk beter benut wordt bij investeringen in jonge bedrijven.”
Europese marktintegratie en harmonisatie voor techbedrijven
Volt wil één Europese markt met uniforme regels en een 28ste regime, zodat start-ups en scale-ups makkelijker kunnen opschalen en concurreren op wereldniveau. Dit moet versnippering tegengaan en de EU aantrekkelijker maken voor tech-ondernemerschap.
“Er komt een nieuwe Europese rechtsvorm voor bedrijven met dezelfde regels in de hele EU.”
“We nemen het voortouw bij de invoering van het 28ste regime waarmee Europese groeibedrijven toegang krijgen tot één set duidelijke regels. Zo kunnen zij eenvoudiger grensoverstijgend opereren, sneller opschalen binnen de interne markt en concurreren op wereldniveau.”
“In plaats van 27 markten, met ieder zijn eigen regels in de verschillende EU-lidstaten, ontwikkelen we één Europese markt met meer bevoegdheden. We zorgen dat ondernemers beter over grenzen heen kunnen ondernemen.”
Stimuleren van regionale innovatiehubs en AI-ecosystemen
Volt wil regionale innovatiehubs, AI-fabrieken en biotech-ecosystemen opzetten, waar kennisinstellingen, bedrijven en overheden samenwerken. Dit moet innovatie versnellen, talent vasthouden en de toepassing van AI en andere technologieën in de praktijk brengen.
“Een AI-fabriek staat ten dienste van ondernemers in de regio. Regionale onderzoeksinstellingen maken ook gebruik van de AI-fabriek om onderzoek te verrichten en de resultaten beschikbaar te stellen aan internationale studenten en het bedrijfsleven.”
“We investeren in sterke regionale biotech- en lifesciences-ecosystemen naar het voorbeeld van Boston. Daar werken universiteiten, ziekenhuizen, start-ups en bedrijven op korte afstand samen.”
“We helpen deze ondernemers door voorzieningen zoals kantoren, testopstellingen en kleinschalige productie beschikbaar en betaalbaar te maken in de vorm van innovatiehubs.”
Focus op ethische, open en verantwoorde AI-ontwikkeling
Volt benadrukt dat AI-ontwikkeling transparant, ethisch en open source moet zijn, met duidelijke kaders en toetsing aan grondrechten. Dit moet het vertrouwen in technologie vergroten en misbruik voorkomen.
“Als onderdeel van de strategie voor digitale autonomie worden de meest geavanceerde, transparante en betrouwbare AI-modellen ontwikkeld. De technologie wordt opgebouwd uit opensource-componenten en getraind met betrouwbare data van de overheid en de maatschappij.”
“AI en algoritmen die door de overheid en in de uitvoering gebruikt worden om beslissingen te nemen die invloed hebben op mensen, moeten verplicht getoetst worden aan grondrechten en ethische”
Investeren in digitale vaardigheden en AI-onderwijs
Volt wil investeren in onderwijs en digitale vaardigheden, met speciale aandacht voor AI, zodat de volgende generatie voorbereid is op een snel veranderende tech-wereld en het Europese kennisniveau op peil blijft.
“Meer aandacht voor digitale vaardigheden en kunstmatige intelligentie (AI) helpt daarbij.”
“Door Nederlanders proactief te informeren en te onderwijzen over AI, bijvoorbeeld door middel van chatbots op basis van GPT-NL, vergroten we de AI-geletterdheid van Nederlanders.”
D66 profileert zich als een uitgesproken voorstander van startups, AI en technologische innovatie, met een sterke nadruk op Europese digitale autonomie en het stimuleren van een eigen tech-ecosysteem. De partij wil investeren in innovatieve startups en scale-ups, een sterke nationale en Europese ICT-sector opbouwen, en AI ontwikkelen op basis van Europese waarden. D66 pleit voor een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, meer overheidsinvesteringen, en een ondernemersklimaat waarin technologische vernieuwing centraal staat.
Investeren in startups, scale-ups en innovatieve ondernemers
D66 wil dat Nederland vooroploopt in technologische innovatie door gericht te investeren in startups en scale-ups, met name in software en sleuteltechnologieën. De partij ziet innovatieve ondernemers als motor van economische groei en wil barrières zoals gebrek aan kapitaal en toegang tot klanten wegnemen.
“We investeren in innovatieve start-ups en scale-ups in software. Dat is goed voor onze veiligheid én voor een sterke positie van de Nederlandse economie.”
“D66 wil meer ruimte voor innovatief ondernemerschap. Veel innovatieve ondernemers komen nu vaak niet verder door een gebrek aan kapitaal of toegang tot klanten.”
“Nederlandse ondernemers de ruimte geven om te groeien. We zorgen dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen groeien binnen Europa. Én we helpen ze aan financiering via de Europese kapitaalmarkt.”
Nederland en Europa koploper in verantwoorde AI en tech
D66 streeft ernaar dat Nederland en Europa producent worden van AI en digitale technologie, in plaats van afhankelijk te zijn van buitenlandse (vooral Amerikaanse en Chinese) techbedrijven. De partij wil AI ontwikkelen op basis van Europese waarden en standaarden, en pleit voor digitale autonomie.
“Nederland wordt koploper in Europa in waardengedreven en verantwoorde AI.”
“We bouwen daarom onze eigen kennis en kracht op het gebied van AI op, op basis van Europese waarden en standaarden.”
“We kiezen voor Europese alternatieven en helpen vanuit de overheid door als eerste klant (launching customer) om producten op de markt te brengen.”
“D66 zet vol in op een sterke nationale en Europese ICT-sector. We maken onze positie in de halfgeleiderindustrie nog sterker: dat is de productie van bijvoorbeeld computerchips.”
Bewindspersoon voor Technologie en Innovatie met eigen mandaat
D66 wil een aparte bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, met een eigen begroting en mandaat, om focus en regie te brengen in het technologiebeleid en de overheid los te maken van grote buitenlandse techbedrijven.
Overheid als launching customer en aanjager innovatie
D66 wil dat de overheid als eerste klant optreedt bij innovatieve technologieën, zodat nieuwe producten sneller op de markt komen en de impact van investeringen wordt vergroot.
“Door zelf de eerste klant te zijn (launching customer), kan de overheid invloed hebben op innovatie, het goede voorbeeld geven, nieuwe markten openen en de impact van investeringen groter maken.”
Focus op sleuteltechnologieën en regionale innovatieclusters
D66 wil dat Nederland internationaal voorop blijft lopen in sleuteltechnologieën door het vormen van regionale innovatieclusters waarin kennisinstellingen, startups en gevestigde bedrijven samenwerken.
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken.”
“Nederland loopt internationaal voorop in sleuteltechnologieën. D66 wil die voorsprong benutten om onze maatschappelijke uitdagingen te helpen oplossen.”
De SGP is gematigd positief over startups, AI en technologie, maar stelt duidelijke ethische en maatschappelijke grenzen. Ze willen investeren in technologische soevereiniteit, stimuleren startups via betere financiering en durfkapitaal, maar leggen nadruk op transparantie, ethiek en menselijke controle bij AI. Hun visie is: innovatie mag, mits het Nederlandse belang, ethiek en menselijke waardigheid voorop staan.
Investeren in technologische soevereiniteit en AI
De SGP wil dat Nederland zelf investeert in AI en nieuwe technologieën om afhankelijkheid van het buitenland te voorkomen. Ze pleiten voor een AI-fabriek in Groningen en stellen het Nederlands belang boven het Europees belang. Dit moet de concurrentiepositie van Nederland versterken en ruimte bieden aan innovatieve bedrijven.
“Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.”
“Nederland heeft meer technologische soevereiniteit nodig. De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
Transparantie, ethiek en menselijke controle bij AI
De SGP stelt strenge eisen aan de inzet van AI: algoritmes moeten transparant zijn, beslissingen herleidbaar, en de eindbeslissing moet altijd bij een mens liggen. Ze willen ethische richtlijnen, onafhankelijke evaluaties en een ethische toelatingscommissie voor technologie met grote maatschappelijke impact.
“Algoritmes moeten altijd te herleiden zijn zodat beslissingen en de manier waarop deze tot stand gekomen zijn duidelijk en controleerbaar blijven.”
“Voor de toelating van nieuwe technologische ontwikkelingen met grote impact op de samenleving is een ethische toelatingscommissie nodig.”
“De eindbeslissing moet altijd bij een mens liggen.”
“Er moeten ethische richtlijnen worden geïntegreerd voor AI waaronder het voorkomen van vooringenomenheid en het beschermen van privacy.”
Meer financiering en stimulering voor startups en innovatieve bedrijven
De SGP wil het voor startups en snelgroeiende bedrijven makkelijker maken om financiering te krijgen, onder andere door de terugkeer van de durfkapitaalregeling, verbeterde garantiestellingen en het stimuleren van private investeringen. Ook wordt crowdfunding toegankelijker gemaakt.
“De durfkapitaalregeling keert terug, zodat het verstrekken van financiering aan startups en snelgroeiende bedrijven met veel potentie en een hoog risico wordt gestimuleerd.”
“Er komen verbeterde garantiestellingen voor kleine kredieten en grote financiers, zoals pensioenfondsen, worden gestimuleerd hun geld hierin te steken.”
“Professionele crowdfunders die over een ECSPR-vergunning beschikken zouden ook gebruik moeten kunnen maken van de Borgstelling MKB-kredieten.”
Macht grote techplatforms beperken voor meer concurrentie
De SGP wil de macht van grote techplatforms inperken om concurrentie en kansen voor startups te waarborgen. Ze zijn bereid mededingingsregels aan te passen als dat nodig is.
“De macht van grote platforms moet aan banden worden gelegd zodat concurrentie mogelijk blijft. Indien nodig worden hiervoor mededingingsregels aangepast.”
Ondersteuning en stimulering van ondernemersklimaat
De SGP wil een voorspelbaar ondernemersklimaat, minder regeldruk en meer publiek-private samenwerking, met extra aandacht voor het mkb en innovatieve maakindustrie.
BVNL is uitgesproken pro-startups, AI en technologie, met een sterke focus op het creëren van een innovatievriendelijk klimaat door minder regels, lagere belastingen en meer investeringen in onderzoek en ontwikkeling. De partij wil startups, techbedrijven en academici ruimte geven om te groeien, stimuleert onderzoek naar AI en cybersecurity, en pleit voor een vrije markt met zo min mogelijk staatsbemoeienis. Privacy, digitale veiligheid en ondernemersvrijheid staan centraal in hun visie op technologische vooruitgang.
Innovatievriendelijk klimaat voor startups en techbedrijven
BVNL wil een aantrekkelijk vestigingsklimaat creëren door lagere belastingen, minder regels en het stimuleren van innovatie, zodat startups en techbedrijven kunnen floreren. De partij ziet ondernemers als de motor van de economie en wil bureaucratie en regeldruk verminderen om innovatie te versnellen.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
“Innovatie via vrije markt: Een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups creëert banen en stimuleert veilige, transparante systemen.”
Stimuleren van AI- en digitale technologie-innovatie
BVNL zet expliciet in op het stimuleren van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën, zoals quantumtechnologie. De partij ziet AI als een welkome innovatie, mits zorgvuldig toegepast, en wil investeren in onderzoek en toepassing, bijvoorbeeld in het onderwijs.
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
“Artificial Intelligence (AI) is een welkome innovatie, mits er zorgvuldig mee wordt omgegaan. Het is een taak voor de overheid om na te gaan hoe AI bijvoorbeeld kan worden geïncorporeerd in het onderwijs.”
Investeren in cybersecurity en digitale veiligheid
BVNL wil investeren in cybersecurity-onderzoek, aftrek voor cybersecurity-investeringen voor MKB en burgers, en het stimuleren van private initiatieven voor digitale scholing. De partij ziet digitale veiligheid als essentieel voor een gezonde tech-sector en wil marktwerking en zelfregulering stimuleren.
“We gaan investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity.”
“Aftrek voor cybersecurity-investeringen (software, training, blockchain) voor MKB en burgers, om weerbaarheid te vergroten.”
“Private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale scholing om digitale geletterdheid verhogen.”
Bescherming van privacy en encryptie bij technologische innovatie
BVNL benadrukt het belang van privacy en encryptie als randvoorwaarden voor technologische innovatie, en verzet zich tegen overheidsmaatregelen die deze rechten ondermijnen. Dit moet het vertrouwen in digitale technologieën en startups vergroten.
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim. We zullen ons verzetten tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden, en in plaats daarvan investeren in veilige technologieën die privacy en online veiligheid bevorderen.”
Vrije markt en ondernemersvrijheid als basis voor tech-groei
BVNL kiest voor een vrije markt, lage belastingen en zo min mogelijk staatsinterventie als fundament voor technologische vooruitgang en groei van startups. De partij is geïnspireerd door de Oostenrijkse School en klassiek-liberale principes.
“Belang Van Nederland staat voor een kleine overheid, een vrije markt met zo min mogelijk staatsinterventie en het behoud van het goede uit de rijke Nederlandse traditie. Onze visie is geworteld in de Oostenrijkse School van de economie, waarin ondernemersvrijheid, eigendomsrechten en individuele verantwoordelijkheid centraal staan.”
De ChristenUnie is gematigd positief over startups, AI en tech, met nadruk op ethiek, innovatie en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ze willen investeren in innovatie, groeikapitaal en samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, maar stellen duidelijke ethische en privacykaders aan AI en techgebruik. Hun visie is gericht op een toekomstbestendige economie waarin technologische vooruitgang samengaat met maatschappelijke waarden en regulering.
Investeren in innovatie, startups en groeikapitaal
De ChristenUnie wil innovatie stimuleren door betere toegang tot groeikapitaal voor startups en scale-ups, samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven, en het versterken van regionale industrieclusters. Dit moet bijdragen aan economische vitaliteit en een duurzaam ondernemersklimaat.
“We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits.”
“Om onze toekomstige welvaart zeker te stellen is het van belang om nu te investeren in innovatie en productiviteit. Dat vraagt om een beter samenspel van wetenschap, kennisinstituten, opleidingen en bedrijven.”
“We investeren volop in het beroepsonderwijs en geven ruimte aan jonge ondernemers.”
“We stimuleren ondernemerschap vanuit het hoger en wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van afspraken over het intellectueel eigendom van tijdens een studie ontwikkelde innovaties.”
Ethische en wettelijke kaders voor AI en tech
De partij erkent de kansen van AI, maar legt sterk de nadruk op ethische grenzen, privacy en transparantie. AI mag alleen worden ingezet met duidelijke kaders, waarbij de overheid regie voert en privacy van burgers wordt beschermd.
“De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) is een van de grootste maatschappelijke uitdagingen van onze tijd, met potentieel ontwrichtende gevolgen voor onder andere de rechtsstaat. Daarom vindt de ChristenUnie dat dit duidelijke ethische kaders en regie van de overheid vraagt.”
“Digitalisering biedt veel kansen maar kent ook risico’s. De overheid moet grenzen stellen waar het gaat om de inzet van technieken en de regulering van ons digitale maatschappelijke verkeer, bijvoorbeeld bij het gebruik van kunstmatige intelligentie en algoritmes.”
“Het algoritmeregister wordt uitgebreid en verplicht gesteld, zodat transparant is hoe algoritmes worden ingezet.”
AI en big data in de zorg: kansen, mits privacy gewaarborgd
De ChristenUnie ziet AI als hulpmiddel in de zorg, mits de arts eindverantwoordelijk blijft en privacy en non-commercieel gebruik van data gegarandeerd zijn.
“Kunstmatige intelligentie kan een middel tot mogelijke detectie zijn voor een arts, zolang de arts eindverantwoordelijk blijft en het middel niet interfereert met de goede relatie tussen arts en patiënt.”
“Voorwaarde is dat de privacy van patiënten wordt geborgd en commercieel gebruik van data uitgesloten.”
Minder afhankelijkheid van grote (niet-Europese) techbedrijven
De partij wil strategische autonomie en minder afhankelijkheid van Amerikaanse en Chinese techreuzen, door in te zetten op Europese alternatieven en open source.
“De overheid zorgt ervoor dat ze zelf niet afhankelijk wordt van niet-Europese techbedrijven, door zo veel mogelijk gebruik te maken van Europese alternatieven of open source oplossingen.”
“In het kader van strategische autonomie geven we de voorkeur aan de inkoop van Europese goederen en diensten, om de afhankelijkheid van China en de VS te verminderen.”
De SP is kritisch over de macht van grote techbedrijven en pleit voor strenge regulering van AI en digitale markten, maar ziet innovatie en technologische vooruitgang als belangrijk voor de economie. Ze willen investeren in AI, automatisering en innovatie, vooral via publiek gefinancierd onderzoek en ondersteuning van het mkb en startups, maar stellen daarbij publieke waarden, privacy en sociale rechtvaardigheid centraal.
Investeren in AI, automatisering en innovatie voor de economie
De SP erkent het belang van AI, automatisering en innovatie om de economie toekomstbestendig te maken en de arbeidsproductiviteit te verhogen. Ze willen investeren in onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, met speciale aandacht voor AI en robotisering, maar altijd met het oog op maatschappelijke meerwaarde en niet louter winst.
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
Ondersteuning voor startups en mkb via investeringsbank en minder bureaucratie
De SP wil startups en het mkb ondersteunen met een nationale investeringsbank die financiering en innovatie stimuleert, en door het versimpelen van regels en het bieden van praktische hulp. Ze zien het mkb als motor voor innovatie, maar verwachten ook sociale en duurzame prestaties.
“Met een Nationale Investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven, evenals bedrijven die hun succesvolle diensten willen opschalen, gemakkelijker lenen. Een goede mkbbank ondersteunt ondernemers bij het opbouwen van hun zaak en stimuleert vernieuwing en innovatie.”
“De regels en bureaucratie voor kleine bedrijven moeten versimpeld worden. Dit doen we zonder afbreuk te doen aan de doelstellingen hiervan. De Rijksoverheid moet zorgen voor Ondernemershelpdesks waar kleine ondernemers geholpen worden om de regels te begrijpen en hieraan te voldoen.”
Strenge regulering van AI en Big Tech, focus op publieke waarden
De SP is zeer kritisch op Big Tech en het huidige AI-verdienmodel. Ze willen strenge regulering van AI, bescherming van privacy, open source technologie stimuleren, en Big Tech aan banden leggen om innovatie en eerlijke concurrentie te bevorderen. AI mag niet leiden tot discriminatie of misbruik, en publieke waarden moeten centraal staan.
“Kunstmatige Intelligentie reguleren. Kunstmatige Intelligentie maakt het steeds moeilijker om te achterhalen wat echt en wat nep is... Daarom is strenge regulering nodig. Het moet altijd duidelijk zijn wanneer iets door AI is gemaakt.”
“Wij verzetten ons tegen de groeiende macht van grote (tech)platformbedrijven zoals Amazon, Google, Facebook, Booking.com en Uber... Dit systeem ondermijnt privacy, innovatie, arbeidsrechten en zelfs onze democratie.”
“Het is tijd voor een internet waarin de mens centraal staat, niet het algoritme en de winst. Daar moet een grote aanpak voorkomen, met als eerste kleine stappen een wettelijk verbod op gepersonaliseerde advertenties, advertentieveilingen en de grootschalige dataverzameling en handel.”
“Het bevorderen van open sourcetechnologie en open standaarden is noodzakelijk. Internet is een moderne nutsvoorziening en moet voor iedereen beschikbaar en betaalbaar zijn.”
Investeren in digitale autonomie en publieke alternatieven
De SP wil de afhankelijkheid van buitenlandse (vooral Amerikaanse) techbedrijven verminderen door te investeren in Europese en Nederlandse alternatieven, open source, en publieke datacentra. Ze pleiten voor publieke alternatieven voor sociale media en een Ministerie van Digitale Zaken.
“We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen. Overheden maken zo veel mogelijk gebruik van open source en zorgen ervoor dat hun systemen leverancier onafhankelijk zijn, onder meer door het gebruik van open standaarden.”
“We stimuleren de ontwikkeling van publieke alternatieven voor sociale media, waar democratische controle en transparantie wél centraal staan.”
“Een ministerie van Digitale Zaken zorgt voor een gerichte aanpak om zowel de digitalisering binnen de overheid als daarbuiten in goede banen te leiden.”
De VVD profileert zich als uitgesproken pro-startups, AI en tech, met een sterke focus op het stimuleren van innovatie, investeringen en het ondernemersklimaat. Ze willen Nederland tot een wereldwijde hotspot voor innovatieve bedrijven maken door gerichte investeringen, fiscale stimulansen, versoepeling van regelgeving en het aantrekken van (internationaal) toptalent. De partij zet expliciet in op kunstmatige intelligentie, groeikapitaal voor start- en scale-ups, en het verminderen van belemmerende EU-regelgeving.
Vol inzetten op kunstmatige intelligentie
De VVD ziet AI als een essentiële groeimotor en wil Nederland minder afhankelijk maken van de VS en China. Ze pleiten voor forse investeringen in AI-infrastructuur, zoals fabrieken en hubs, en willen het mkb helpen AI te benutten.
“We doen daarom investeringen in kunstmatige intelligentie via de investeringsagenda voor nationale groei en de investeringsmaatschappij. Anders worden we sterk afhankelijk van de VS en China. Deze investeringsagenda moet bijdragen aan de komst van een ‘normale’ AI-fabriek in Groningen en een AI-gigafabriek in Nederland mogelijk maken.”
“Verder zorgen we dat we met dit fonds een AI-hub krijgen. Frankrijk heeft met Station F daar al een voorbeeld van. We helpen het mkb volop de kansen van kunstmatige intelligentie te benutten.”
“We zetten vol in op kunstmatige intelligentie.”
Groeikapitaal en investeringsmaatschappij voor start- en scale-ups
Om startups en scale-ups te laten doorgroeien, richt de VVD een investeringsmaatschappij op die groeikapitaal verstrekt en wil ze fiscale stimulansen voor particuliere investeringen. Dit moet Nederland aantrekkelijker maken voor techbedrijven.
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land. Zij kunnen dan tegen gunstige voorwaarden geld lenen of garanties krijgen om in Nederland door te groeien.”
“We willen het fiscaal stimuleren dat alle Nederlanders kunnen investeren in start- en scale-ups en kijken daarbij bijvoorbeeld naar een aftrekpost in de inkomstenbelasting.”
Nederland als start- en scale-up-hoofdstad
De VVD wil Nederland positioneren als het wereldwijde centrum voor innovatieve bedrijven door het aanpassen van regels rond intellectueel eigendom en het uitrollen van succesvolle regionale innovatie-aanpakken.
“Nederland wordt het wereldwijde kloppend hart van innovatieve bedrijven. We ondersteunen daarvoor gericht start- en scale-ups. Bijvoorbeeld door regels over intellectueel eigendom vanuit kennisinstellingen aan te passen.”
“We passen de aanpak van Project Beethoven in Eindhoven toe op andere plaatsen. Deze aanpak clustert startende en gevestigde bedrijven, kennisinstellingen en de overheid.”
Uitgaven aan innovatie verhogen naar minimaal 3% bbp
De VVD wil dat de gezamenlijke investeringen van overheid en bedrijven in onderzoek en ontwikkeling stijgen naar minimaal 3% van het bbp, om innovatie en technologische groei te versnellen.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
Versoepelen van Europese regelgeving voor innovatie en AI
De VVD ziet strenge EU-regelgeving als een rem op innovatie en pleit voor versoepeling van onder andere de AI-act en GDPR, zodat Nederlandse startups en techbedrijven internationaal kunnen concurreren.
“We maken ons daarom in de EU hard voor onder andere het versoepelen van de Artificiële Intelligentie-verordening (AI-act), General Data Protection Regulation (GDPR), Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Dilligence Directive en de Regulation on Deforestation-free products (EUDR).”
Toptalentenregeling voor kennismigranten in groeitechnologieën
Om internationaal toptalent aan te trekken voor de techsector, bouwt de VVD de kennismigrantenregeling om tot een strengere, maar gerichte toptalentenregeling.
“We bouwen de regeling daarom om tot een Toptalentenregeling, gericht op buitenlands talent dat essentieel is voor onze kennisintensieve economie en groeitechnologieën.”
Wetgeving en fiscale stimulans voor winst- en aandelenparticipatie personeel
De VVD maakt het aantrekkelijker voor start- en scale-ups om werknemers te laten meedelen in de winst en waardestijging van het bedrijf, onder andere via belastingmaatregelen.
“De VVD heeft afgelopen periode geregeld dat het voor start- en scale-ups aantrekkelijker wordt dit aan te bieden, door het belastingtarief te verlagen en het moment van het betalen van de benodigde belasting naar achteren te schuiven.”
Het CDA positioneert zich als een partij die innovatie, startups en technologische ontwikkeling – met een sterke nadruk op AI – actief wil stimuleren, vooral door investeringen, deregulering en het versterken van regionale ecosystemen. Ze pleiten voor een nationale investeringsbank, meer durfkapitaal, centrale regie op AI, en het versnellen van technologische toepassingen, met aandacht voor digitale autonomie en ethiek. Hun visie is gericht op het versterken van het Nederlandse en Europese innovatieklimaat, zodat startups en techbedrijven kunnen groeien en concurreren.
Nationale investeringsbank en meer durfkapitaal voor startups
Het CDA wil de toegang tot financiering voor startups en scale-ups verbeteren door een nationale investeringsbank op te richten en het aantrekken van (durf)kapitaal te vergemakkelijken. Dit moet private investeringen in risicovolle, innovatieve techbedrijven stimuleren en het Nederlandse startupklimaat versterken.
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal. Daarmee stimuleren we ook private investeerders om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.”
“(Mkb)bedrijven moeten makkelijker geld kunnen aantrekken. We zetten met urgentie in om een verder geïntegreerde Europese kapitaalmarkt snel en daadwerkelijk tot stand te brengen om de beschikbaarheid van (durf)kapitaal voor bedrijven te verhogen en beursgangen in Europa aantrekkelijker te maken.”
Centrale regie en investeringen in AI en sleuteltechnologieën
Het CDA wil dat Nederland en Europa vooroplopen in AI en andere sleuteltechnologieën door gerichte investeringen, een AI-commissaris voor centrale regie, en het stimuleren van samenwerking tussen bedrijven, onderwijs en overheid. Ze zetten in op digitale autonomie, Europese cloud, chips, en het ontwikkelen van eigen AI-modellen.
“Binnen het groeifonds komt ruimte voor investeringen in sleuteltechnologieën met een sterke focus op AI. Er komt daarnaast een commissaris AI voor centrale regie. Zo stimuleren we steviger samenwerking en data-uitwisseling tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden.”
“We stimuleren doorontwikkeling van het Nederlands ‘large language-model’ GPT-NL als basis voor AI. Ook stimuleren we de bouw van Europees-autonome datacentra. En we steunen de komst van een AI-fabriek in Noord-Nederland en essentiële softwaretoepassingen.”
“We willen minder afhankelijk worden van Big Tech buiten Europa. Daarom investeren we in digitale autonomie, bijvoorbeeld door als Europa eigen cloud-toepassingen te maken, en met gelijkgestemde landen te bouwen aan de versterking van de Europese chipsector.”
Minder regels en ruimte voor innovatie
Het CDA wil de regeldruk voor ondernemers en startups fors verminderen, zodat innovatie sneller en eenvoudiger kan plaatsvinden. Ze pleiten voor het versimpelen van regelgeving, efficiëntere rapportages, en het creëren van ruimte om nieuwe technologieën veilig te testen.
“We komen met een versterkt programma om regeldruk aan te pakken, rapportages te versimpelen en overlap te voorkomen. Onze doelstelling is: minder regels (scherpe reductie van zeker 20 procent), betere regelgeving (duidelijker, eenduidiger en doelgerichter) en efficiëntere verantwoording en rapportages.”
“Wij creëren ruimte om nieuwe technologieën veilig en gecontroleerd te testen, zodat innovaties sneller de samenleving ten goede komen.”
Stimuleren van regionale tech-ecosystemen en samenwerking
Het CDA ziet regionale ecosystemen als motor voor innovatie en groei van startups, door samenwerking tussen onderwijs, bedrijven en overheden te bevorderen. Ze willen bestaande tech-clusters versterken en deelname aan Europese technologieprogramma’s stimuleren.
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Brainport Eindhoven, Watertechnologiecentrum Wetsus, Circular Innovation Valley Noord-Nederland, Regio Foodvalley en Leiden Bio Science Park zijn goede voorbeelden.”
“Nederlandse toponderzoeksinstellingen brengen we actief in stelling en sluiten aan bij Europese technologieprogramma’s, zoals het Digital Europe Program.”
Investeren in digitale vaardigheden en AI-ethiek
Het CDA wil investeren in digitale vaardigheden en AI-ethiek in het onderwijs en het mkb, zodat de samenleving en bedrijven verantwoord en weerbaar omgaan met technologische ontwikkelingen.
“Wij willen een betere verankering van digitale ethiek: AI-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken. Ook bedrijven, vooral het mkb, dragen bij door hun medewerkers te scholen en toepassingen verantwoord in te zetten.”
GroenLinks-PvdA is gematigd pro-startups, AI en tech, met nadruk op publieke waarden, Europese autonomie en verantwoord gebruik. Ze willen investeren in een AI-fabriek, stimuleren tech-startups, en pleiten voor een Europese digitale infrastructuur, maar stellen strikte voorwaarden aan duurzaamheid, privacy en eerlijke concurrentie. Hun visie is dat technologische innovatie ten dienste moet staan van de samenleving, niet van monopolies of ongereguleerde marktmacht.
Investeren in AI, Startups en Europese Tech
GroenLinks-PvdA wil de groei van startups in de tech-sector stimuleren en investeren in een eigen AI-fabriek, met nadruk op Europese digitale autonomie en publieke waarden. Ze zien technologische innovatie als motor voor economische groei, maar willen deze sturen richting maatschappelijke doelen en minder afhankelijkheid van buitenlandse techgiganten.
“We investeren in de komst van een AI-fabriek in Groningen, waar start-ups en overheden vrijuit kunnen experimenteren met nieuwe toepassingen.”
“In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector. De Rijksoverheid investeert als grootste IT-afnemer van het land in Europese digitale diensten.”
“We maken Nederland aantrekkelijk voor startups en bieden scale-ups de mogelijkheid om uit te breiden. We kijken met een open houding naar nieuwe manieren van het betalen van werknemers voor deze bedrijven.”
“We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale infrastructuur, een eigen Cloud en veilige AI. We lanceren een Civiel Techfonds om verantwoorde technologie aan te jagen en mensenrechtenorganisaties te steunen.”
Strenge Regulering en Publieke Waarden in Tech
De partij koppelt haar pro-tech houding aan stevige regulering: ze willen monopolies aanpakken, eisen duurzaamheid bij datacentra, en stellen grenzen aan AI-gebruik. Ze benadrukken dat technologische vooruitgang niet ten koste mag gaan van privacy, mensenrechten of eerlijke concurrentie.
“Dominante bedrijven mogen niet langer de vrije hand hebben in het opkopen van de concurrentie. Wij willen daarom een breed onderzoek naar het voorkomen van monopolies op Europese en nationale schaal.”
“Zolang het nut en de noodzaak kan worden onderbouwd, is er ruimte voor nieuwe datacentra in Nederland. We stellen hierbij eisen aan duurzaamheid en de verdeling van ruimte.”
“AI-gegenereerde content moet altijd als zodanig herkenbaar zijn, met duidelijke bronvermelding. Het verplicht afstaan van data voor het trainen van AI-modellen is niet toegestaan.”
“We verbieden riskante AI-systemen, zoals systemen voor realtime gezichts- of emotieherkenning.”
Ondersteuning van Innovatie via Investeringen en Scholing
Naast directe investeringen in tech en AI, zet GroenLinks-PvdA in op innovatie via een Nationale Investeringsbank en scholing gericht op digitale vaardigheden en kraptesectoren. Dit moet het ecosysteem voor startups en techbedrijven versterken.
“Een Nationale Investeringsbank vergroot het Nederlandse concurrentievermogen en kan bedrijven toegang geven tot leningen die ze op de reguliere markt niet kunnen krijgen.”
“We gaan slimmer werken door te investeren in innovatie en digitalisering waar dat kan. Zo verhogen we onze productiviteit, waardoor we mensen vrijspelen voor sectoren waar de tekorten groot zijn, zoals de in de technieksector, de bouw- en installatiesector, de kinderopvang, het onderwijs en de zorg.”
JA21 profileert zich als een uitgesproken pro-tech, pro-AI en pro-startups partij door te pleiten voor minder regeldruk, fiscale stimulansen voor innovatie, en actieve overheidsinvesteringen in digitale vaardigheden en strategische technologie. De partij wil AI en digitalisering vooral inzetten voor productiviteit en economische groei, met een sterke nadruk op het faciliteren van ondernemers en het mkb. JA21 kiest voor concrete maatregelen zoals directe aftrekbaarheid van R&D-kosten, eenvoudige regelgeving, en het stimuleren van AI-toepassingen in de praktijk.
Ondernemers ruimte geven voor digitalisering en innovatie
JA21 wil dat ondernemers, en met name startups en het mkb, de ruimte krijgen om te innoveren en te groeien door eenvoudige regelgeving en een nationale strategie voor digitalisering. Het doel is Nederland tot een technologische topspeler te maken en versnipperd beleid te voorkomen.
“Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.”
“Versnipperd beleid en talloze loketten voor bedrijven die willen digitaliseren voorkomen met een nationale strategie waarin het bedrijfsleven gezamenlijk optrekt met de overheid en kennisinstituten.”
AI-gebruik stimuleren met focus op productiviteit
JA21 wil het gebruik van AI actief stimuleren, vooral in het mkb, en stelt productiviteit centraal boven ethische kaders. De partij ziet AI als een middel om de economie te versterken en de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken.
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“AI actief omarmen en kennis van AI op bestuursniveau vergroten.”
Investeren in digitale vaardigheden en strategische technologie
JA21 erkent het belang van digitale soevereiniteit en wil investeren in digitale vaardigheden en strategische technologie om afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven te verminderen en de arbeidsmarkt klaar te stomen voor de digitale revolutie.
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
“Investeren in digitale vaardigheden. Onze arbeidsmarkt moet klaargestoomd worden voor de nieuwe digitale revolutie waar wij nu middenin zitten. Werknemers moeten bijblijven.”
Fiscale stimulansen voor innovatie en R&D
JA21 wil innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken en investeringen aantrekkelijker te maken, zodat startups en techbedrijven sneller kunnen groeien.
Minder regeldruk en eenvoudiger belastingstelsel voor ondernemers
JA21 pleit voor een drastische vermindering van regeldruk en een eenvoudiger belastingstelsel, zodat startups en techbedrijven zich kunnen richten op groei en innovatie in plaats van bureaucratie.
“Minder regeldruk door een minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie aan te stellen die met een harde reductiedoelstelling een einde maakt aan de toenemende regeldruk en met de stofkam door bestaande wet- en regelgeving gaat.”
“Een eenvoudige vennootschapsbelasting voor alle ondernemingen door het huidige tweeschijvenstelsel (19% en 25,8%) te vervangen door één helder tarief van 20% voor alle ondernemingen.”
NSC is gematigd pro-startups, AI en tech, met een duidelijke focus op het versterken van het innovatieklimaat, investeren in sleuteltechnologieën als AI, en het ondersteunen van technisch talent en het innovatieve mkb. Ze willen concrete investeringen in AI-infrastructuur, regionale innovatieclusters en een Nationale Investeringsbank voor risicovolle tech-innovaties. Tegelijkertijd leggen ze nadruk op digitale soevereiniteit, privacy en bescherming tegen de macht van grote techbedrijven.
Investeren in AI, sleuteltechnologieën en innovatieklimaat
NSC wil Nederland concurrerender maken door gericht te investeren in AI, chips en andere sleuteltechnologieën, en door het innovatieklimaat te versterken met fiscale voordelen en een Nationale Investeringsbank. Dit moet startups en scale-ups in strategische sectoren helpen groeien en concurreren met het buitenland.
“Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
“We investeren in technisch talent. Daarbij zetten we extra in op de instroom in mbo-, hbo- en wo-opleidingen voor strategische sectoren die echt om mensen staan te springen zoals de halfgeleiderindustrie, AI en energietechnologie.”
“We steunen de oprichting van een AI-fabriek in Groningen die rekenkracht, data en talent beschikbaar maakt voor het mkb en strategische sectoren.”
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
“Voor het innovatieve mkb blijven de regionale ontwikkelingsmaatschappijen het eerste aanspreekpunt. We handhaven de belastingvoordelen voor innovatie en de aftrek voor milieu-investeringen en zijn terughoudend met subsidies. Bijzondere aandacht moet er zijn voor de risicovolle beginfase, het doorgroeien naar een volwaardig bedrijf en het voorkomen van weglekken van kennis en bedrijvigheid. Hiervoor moeten voldoende fondsen beschikbaar zijn.”
Regionale innovatieclusters en samenwerking onderwijs-bedrijfsleven
NSC ziet regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden als cruciaal voor technologische innovatie en het succes van startups, met speciale aandacht voor clusters buiten de Randstad.
“We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven. Naast financiering gaat het hierbij vooral om gezamenlijke inzet op strategie, internationalisering en digitalisering.”
“We investeren in netaansluitingen en zorgen dat technische opleidingen beter aansluiten op de vraag van bedrijven.”
Digitale soevereiniteit en bescherming tegen big tech
Hoewel NSC innovatie stimuleert, zijn ze kritisch op de macht van grote techbedrijven en pleiten ze voor digitale soevereiniteit, privacybescherming en strenge handhaving op AI-gebruik.
“De overheid moet wanneer het nuttig is zeker gebruik maken van AI-toepassingen, maar hierbij omwille van de veiligheid en privacy bij voorkeur kiezen voor soevereine of lokaal draaiende AI-modellen.”
“De macht van de grote technologiebedrijven wordt steeds groter, ten koste van de rechten van mensen. Digitalisering biedt kansen, maar we moeten onze samenleving beschermen tegen de keerzijden hiervan, zoals cybercrime, deepfakes en privacyschendingen.”
Ondersteuning non-bancaire financiering voor startups en mkb
NSC erkent dat startups en het mkb vaak moeilijk aan financiering komen en wil alternatieve financieringsvormen stimuleren.
“Omdat de grote banken vaak niet thuis geven als het mkb geld wil lenen, bevorderen we de toegang tot non-bancaire financiering zoals crowdfunding, kredietunies en de microfinanciering.”
BBB is gematigd pro-startups, AI en tech, met nadruk op praktische innovatie, nationale autonomie en het versterken van Nederlandse bedrijven. De partij wil juridische en financiële drempels voor startups verlagen, investeren in strategische sectoren (waaronder AI), en de oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken. BBB koppelt technologische vooruitgang expliciet aan nationale belangen, regionale kracht en het beperken van buitenlandse afhankelijkheid.
Lagere drempels en meer steun voor startups en scale-ups
BBB erkent het belang van startups en jonge bedrijven voor innovatie en economische vernieuwing. De partij wil juridische en financiële barrières verlagen, fiscaal voordeel voor werknemers uitbreiden en investeringen in deeptech en andere strategische sectoren stimuleren.
“Startups en groeibedrijven moeten niet vast lopen in dure juridische trajecten bij investeringen of overnames. BBB wil dat de overheid samen met brancheverenigingen en ontwikkelmaatschappijen breed toepasbare standaardmodellen ontwikkelt en beschikbaar stelt voor investeringsrondes, participaties en exits.”
“Startups en jonge bedrijven zijn onmisbaar voor de vernieuwingskracht van Nederland. Maar doorgroeien is vaak moeilijk. BBB wil ruimte voor praktische innovatie, met echte maakwaarde voor Nederland.”
“Mede dankzij BBB is het voor werknemers van startende bedrijven fiscaal aantrekkelijker gemaakt om mee te delen in de winst; ze betalen een lager tarief op het moment dat zij deze winst daadwerkelijk genieten.”
“We onderzoeken de oprichting van een Nationale Investeringsbank (NIB) in Nederland. Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
Voorrang en investeringen voor Nederlandse AI en tech
BBB wil technologische innovatie sturen richting nationale belangen, met nadruk op Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en digitale soevereiniteit. Er wordt structureel geïnvesteerd in AI-netwerken en lokale AI-hubs, en de overheid kiest bewust voor Nederlandse partijen bij digitaliseringsprojecten.
“Nederland investeert via Defensie structureel in de ontwikkeling van het Nederlandse AI-netwerk waaronder de AI-fabriek in Groningen en lokale AI-hubs.”
“De overheid kiest als 'launching customer' actief voor innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen bij digitaliseringsprojecten.”
“Vitale infrastructuur in eigen beheer. Publieke en vitale digitale netwerken blijven zoveel mogelijk in bezit van Nederlandse of Europese bedrijven of samenwerkingsverbanden.”
Verantwoorde en transparante inzet van AI
BBB koppelt AI-gebruik aan transparantie, menselijk toezicht en risicobeperking. De partij benadrukt dat technologie in dienst moet staan van mensen en dat AI verantwoord moet worden ingezet, vooral door de overheid.
“De overheid zet AI op een verantwoorde en doelmatige manier in, met nadruk op transparantie, menselijk toezicht en het beperken van risico’s.”
Nationale Investeringsbank voor innovatie en tech
BBB wil de oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken, specifiek gericht op het financieren van innovatie, mkb en infrastructuur, en het vervangen van bestaande, versnipperde fondsen.
“De oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken die: Investeert in mkb, innovatie en infrastructuur; Marktpartijen cofinanciert via garantstellingen en leningen; De rol overneemt van de huidige gefragmenteerde en niet goed werkende fondsen zoals het Groeifonds en InvestNL die daarmee kunnen worden opgeheven.”
FVD positioneert zich als een uitgesproken pro-tech, pro-startups en pro-innovatie partij, met nadruk op het verminderen van bureaucratie, het stimuleren van AI, blockchain en ondernemerschap, en het creëren van ruimte voor technologische vernieuwing. Hun belangrijkste voorstellen zijn het versoepelen van regelgeving voor crypto- en blockchainbedrijven, het stimuleren van AI in overheid en onderwijs, het investeren in digitale infrastructuur zoals glasvezel en hyperloop, en het verlagen van belastingen en regels voor ondernemers en startups. De kern van hun visie is dat innovatie, ondernemerschap en technologische vooruitgang centraal moeten staan voor een vrij, welvarend en toekomstbestendig Nederland.
Versoepelen regelgeving voor crypto, blockchain en startups
FVD wil innovatie en financiële vrijheid stimuleren door regelgeving voor crypto- en blockchainbedrijven te versoepelen en bureaucratie te verminderen. Dit moet het makkelijker maken voor startups in deze sectoren om te groeien en concurreren, en Nederland aantrekkelijker maken als vestigingsland voor tech-ondernemers.
“We versoepelen regels voor crypto- en blockchainbedrijven, zodat innovatie wordt gestimuleerd en financiële vrijheid wordt vergroot.”
“Cryptocurrencies en blockchain zijn innovaties die meer financiële vrijheid brengen, en kunstmatige intelligentie kan de overheid efficiënter maken.”
Stimuleren en integreren van AI in overheid en onderwijs
FVD ziet kunstmatige intelligentie als een sleuteltechnologie voor de toekomst en wil deze breed inzetten binnen de overheid om de productiviteit te verhogen en in het beroepsonderwijs om jongeren voor te bereiden op de arbeidsmarkt van morgen. Dit moet zowel de efficiëntie van de overheid vergroten als de positie van Nederlandse vakmensen en startups in de tech-sector versterken.
“We zetten kunstmatige intelligentie in binnen de overheid, zodat productiviteit stijgt en minder ambtenaren nodig zijn.”
“We integreren nieuwe technologie en AI in beroepsopleidingen, zodat vakmensen leren werken met moderne tools en hun positie op de arbeidsmarkt wordt versterkt.”
Investeren in digitale infrastructuur en innovatieve technologie
FVD wil Nederland toekomstbestendig maken door te investeren in supersnel glasvezelinternet en hyperloop-technologie. Hiermee willen ze de digitale economie versterken, de bereikbaarheid vergroten en het vestigingsklimaat voor techbedrijven en startups verbeteren.
Minder belastingen en bureaucratie voor ondernemers en startups
FVD wil het ondernemingsklimaat verbeteren door belastingen te verlagen, regels te schrappen en bureaucratie te verminderen. Dit moet het aantrekkelijker maken om een startup te beginnen en te laten groeien, en innovatie stimuleren in het MKB en onder zelfstandigen.
“Een kleine, dienstbare overheid en minder bureaucratie maken de weg vrij voor ondernemers om te innoveren en te groeien.”
“We verhogen de zelfstandigenaftrek voor ZZP-ers naar €15.000, zodat hard werken loont.”
“We schrappen de Anti-ZZP wet, zodat ZZP-ers zelf kunnen beslissen voor wie ze werken en aan wie ze factureren.”
BIJ1 is niet pro-startups, AI of tech in de klassieke zin: het programma legt de nadruk op collectief eigendom, democratisering van bedrijven en sterke regulering van technologie, met weinig tot geen aandacht voor het stimuleren van startups, technologische innovatie of AI-ontwikkeling. Het beleid richt zich vooral op het verplicht coöperatief maken van nieuwe bedrijven, het beperken van macht van aandeelhouders en het verbieden van AI voor militaire doeleinden. BIJ1 ziet technologie vooral als iets dat gereguleerd en in dienst van werknemers moet staan, niet als motor voor ondernemerschap of innovatie.
Verplichte werknemerscoöperaties voor nieuwe bedrijven
BIJ1 wil dat alle nieuwe bedrijven standaard als werknemerscoöperatie worden opgericht, waarmee het klassieke startup-model (gericht op snelle groei, investeerders en eigendom door oprichters/aandeelhouders) wordt ontmoedigd. Dit beleid is bedoeld om economische macht te verschuiven van aandeelhouders naar werknemers en past niet bij een pro-startupklimaat.
Verplichte aandelenoverdracht aan werknemers bij bestaande bedrijven
BIJ1 verplicht bestaande beursgenoteerde bedrijven tot jaarlijkse aandelenoverdracht aan werknemers en wil dat multinationals binnen korte tijd het merendeel van hun aandelen aan werknemers verkopen. Dit beperkt klassieke investerings- en groeimodellen van techbedrijven en startups.
“Elk bestaand beursgenoteerd bedrijf met meer dan 100 werknemers is verplicht een werknemersfonds op te richten. Hieraan schrijven zij jaarlijks een aantal nieuwe aandelen uit, in verhouding met de jaarwinst.”
“Multinationale bedrijven met dependances (vestigingen) in Nederland zijn verplicht een plan te maken waarin staat hoe zij binnen korte tijd minimaal 51% van de aandelen aan de werknemers van die dependance verkopen.”
“Met meer dan 100 werknemers krijgen een transitieplicht: binnen 10 jaar moet het merendeel van de aandelen in handen zijn van de werknemers.”
Strenge regulering en beperking van AI
BIJ1 is kritisch op AI, vooral in militaire context, en pleit voor een verbod op de ontwikkeling en het gebruik van AI-systemen voor militaire doeleinden. Er is geen enkele passage die AI of tech als motor voor innovatie of startups ziet.
“Daarbij komt er direct een stop op het ontwikkelen en gebruiken van AI-systemen voor militaire doeleinden.”
Focus op automatisering voor werkdrukverlaging, niet innovatie
Automatisering wordt door BIJ1 alleen genoemd als middel om werkdruk te verlagen en de werkweek te verkorten, niet als stimulans voor technologische innovatie, startups of economische groei.
“We automatiseren productieprocessen waar mogelijk, terwijl we baanzekerheid blijven garanderen.”
DENK is niet uitgesproken pro-startups, AI of tech, maar legt vooral nadruk op streng toezicht, privacybescherming en het beperken van de macht van grote technologiebedrijven. Hun concrete voorstellen richten zich op regulering van AI en algoritmes, bescherming van digitale mensenrechten en het ondersteunen van kleine ondernemers via kredietverlening en lastenverlichting. Innovatie en technologische groei worden niet actief gestimuleerd; de focus ligt op bescherming, toezicht en eerlijkheid.
Strenger toezicht en regulering van AI en algoritmes
DENK wil vooral waarborgen dat technologische ontwikkelingen zoals AI en algoritmes niet leiden tot machtsmisbruik, discriminatie of schending van privacy. Ze pleiten voor streng toezicht, transparantie en wettelijke waarborgen, waarmee ze zich vooral richten op bescherming in plaats van stimulering van technologische innovatie of startups.
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
“Er komt een algoritmewet. In deze wet worden waarborgen voor mensenrechten bij algoritmen verplicht. Het gebruik van afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen en risicoprofielen wordt verboden. Ook worden strenge eisen ingevoerd die verplicht stellen dat algoritmes op non discriminatoire wijze worden ontworpen, getest én gecontroleerd.”
“Algoritmes worden transparant. Er komt een verplicht algoritmeregister, dat geldt voor zowel overheden als bedrijven die algoritmen inzetten.”
“Wij willen inzetten op betere waarborgen van de online privacy. Dat betekent dat handel in persoonsgegevens aan banden wordt gelegd en de macht van de bigtech bedrijven Europees moet worden ingeperkt.”
Ondersteuning kleine ondernemers via krediet en lastenverlichting
Hoewel DENK niet specifiek startups of techbedrijven noemt, willen ze kleine ondernemers ondersteunen met kredietmogelijkheden en lastenverlichting. Dit is relevant voor tech-startups in de beginfase, maar er is geen specifieke focus op technologische innovatie of startup-ecosystemen.
“We richten een publieke kredietbank op voor kleine ondernemers. Die verstrekt eerlijke leningen aan ondernemers die bij gewone banken geen kans krijgen.”
“Wij willen een verlaging van de belastingen en lasten voor kleinere ondernemingen.”
“We toetsen nieuwe wetten en regels altijd op de gevolgen voor ondernemers. Ondernemers moeten kunnen ondernemen, niet vastlopen in papierwerk.”
De Partij voor de Dieren is zeer kritisch over de rol van grote techbedrijven en stelt strenge voorwaarden aan de inzet van AI en technologie. Hun beleid richt zich op publieke regie, ethische en ecologische grenzen, en het beperken van commerciële toepassingen van AI, met weinig tot geen expliciete stimulans voor startups of technologische innovatie gericht op economische groei. De nadruk ligt op open source, publieke alternatieven en strikte regulering, niet op het bevorderen van een startup- of tech-ecosysteem.
Strikte publieke regie en beperking commerciële AI
PvdD wil AI en digitale infrastructuur onder publieke controle brengen, met strenge voorwaarden voor commerciële inzet. De partij ziet grote risico’s in AI en Big Tech en wil technologie alleen toestaan als deze aantoonbaar bijdraagt aan publieke doelen en sociaal-ecologische waarden. Dit beperkt de ruimte voor startups en commerciële tech-innovatie.
“De overheid, nationaal én Europees, moet zeggenschap krijgen over zowel de AI-infrastructuur (zoals datacenters) als over het ontwerp en de regulering van de technologie zelf.”
“AI mag uitsluitend commercieel worden ingezet wanneer de toepassing verenigbaar is met duurzame en sociaal rechtvaardige principes. Toepassingen die bijdragen aan ongelijkheid, overconsumptie en gedragsmanipulatie vallen daar niet onder en krijgen in Nederland geen ruimte.”
“De regie over essentiële AI-infrastructuur komt in publieke handen. De overheid zorgt ervoor dat in Europees verband geïnvesteerd wordt in goede publieke AI-technologie, zodat er geen afhankelijkheid ontstaat van problematische regimes of buitenlandse commerciële partijen.”
Stimuleren van open source en publieke alternatieven
In plaats van het stimuleren van startups of private techbedrijven, zet PvdD in op open source, open standaarden en publieke alternatieven. Dit is vooral gericht op het verminderen van afhankelijkheid van Big Tech en het waarborgen van digitale soevereiniteit, niet op het bevorderen van een startupklimaat.
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
“Vrije opensourceprojecten bieden veel kansen om kennis en informatie te delen. Door bijvoorbeeld technologische oplossingen te delen, kunnen andere landen, ondernemers en individuen bestaande kennis gebruiken om verder te ontwikkelen.”
Strenge regulering en ethische toetsing van AI
PvdD stelt strenge eisen aan de ontwikkeling en toepassing van AI, met nadruk op ethiek, privacy, anti-discriminatie en ecologische impact. Dit creëert een zwaar gereguleerd klimaat voor AI-ontwikkeling, wat innovatie door startups kan belemmeren.
“Alle AI-systemen die invloed hebben op mensenlevens, inclusief systemen die worden ingezet ten behoeve van de veiligheid, worden aan de voorkant ontworpen en later getoetst op beheersbaarheid, ethiek, lichamelijke integriteit en privacy. Deze systemen moeten aantoonbaar anti-discriminatoir zijn.”
“Elke voorgenomen toepassing wordt vooraf getoetst op ecologische impact. Transparantie over energie- en waterverbruik van AI-systemen is verplicht.”
50PLUS is gematigd positief over technologie en AI, vooral als deze ouderen ondersteunt en de zorg verbetert, maar het programma bevat weinig tot geen concrete voorstellen voor het stimuleren van startups, techbedrijven of een bredere digitale economie. De partij richt zich primair op digitale inclusie, veiligheid en het toepassen van AI ten behoeve van ouderen, met beperkte aandacht voor innovatieklimaat of ondernemerschap. Concrete beleidsmaatregelen voor startups, AI of tech-sectoren ontbreken vrijwel volledig.
AI en technologie inzetten voor ouderen en zorg
50PLUS ziet kansen in AI en technologie, mits deze direct bijdragen aan het welzijn en de zelfstandigheid van ouderen. De partij wil dat de overheid AI-implementatie beter coördineert, maar legt de nadruk op praktische toepassingen voor ouderen, niet op innovatie of ondernemerschap in bredere zin.
“Kunstmatige Intelligentie (AI) in dienst van ouderen. AI biedt enorme kansen voor ouderen. 50PLUS omarmt technologie die het leven makkelijker maakt, zorg verbetert en ouderen langer zelfstandig laat wonen.”
“Digitale zaken en AI-implementatie worden door de overheid beter gecoördineerd.”
Verbeteren digitale vaardigheden en inclusie voor ouderen
De focus ligt op het toegankelijk maken van digitale technologie voor ouderen, met digitale cursussen en wettelijke taken voor gemeenten, maar niet op het stimuleren van startups of technologische innovatie in het algemeen.
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen.”
Meer elektriciteit voor high-tech en AI bedrijven
Er wordt erkend dat een betere energie-infrastructuur nodig is om high-tech en AI-bedrijven te behouden en aan te trekken, maar concrete voorstellen voor het stimuleren van startups of tech-ondernemerschap ontbreken.
“Meer elektriciteit opwekken is nodig als Nederland wil meedoen met de revolutie van high-tech en artificiële intelligentie. Door het oplossen van knelpunten kunnen we grote bedrijven behouden en aantrekken.”
De PVV heeft nauwelijks aandacht voor startups, AI of technologiebeleid in haar verkiezingsprogramma. Het enige concrete voorstel betreft het inzetten van kunstmatige intelligentie om de administratiedruk in de zorg te verlagen. Verder ontbreken specifieke plannen of stimulansen voor startups, techbedrijven of innovatie in bredere zin.
Inzet van kunstmatige intelligentie in de zorg
De PVV noemt het gebruik van AI uitsluitend in de context van het verminderen van administratieve lasten voor zorgpersoneel. Er is geen bredere visie op AI, technologie of het stimuleren van startups; het voorstel is puur gericht op efficiëntieverbetering binnen de zorgsector.
“Met slimme inzet van kunstmatige intelligentie verlagen we de administratiedruk.”