Verkiezingsprogramma's 2025 overwia
Het CDA vindt dat het huidige WIA-stelsel (arbeidsongeschiktheid) te complex is, onvoldoende zekerheid biedt en te weinig stimuleert tot re-integratie. Ze willen het stelsel vereenvoudigen, één uitkering voor alle arbeidsongeschikten invoeren, en werkgevers ontzorgen, met meer nadruk op passend werk en snellere interventie.
Vereenvoudigen en Hervormen van de WIA
Het CDA wil het WIA-stelsel eenvoudiger, duidelijker en eerlijker maken, omdat het nu vastloopt en mensen onvoldoende zekerheid biedt. Ze pleiten voor één uitkering voor zowel duurzame als niet-duurzame arbeidsongeschikten, zonder de rechten van bestaande uitkeringen aan te tasten, en willen de keuringssystematiek en loonvaststelling vereenvoudigen.
“Ondertussen werken we aan het vergaand vereenvoudigen van de WIA, onder meer bij de vaststelling van maatmanloon en dagloon en de keuringssystematiek.”
“Voor een toekomstbestendig arbeidsongeschiktheidsstelsel maken we één uitkering voor duurzame en niet-duurzame arbeidsongeschikten; we tasten de rechten van bestaande uitkeringen niet aan. Dit werken we uit samen met de sociale partners.”
“We herzien het stelsel voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering met de nadruk op passend werk, snellere interventie, preventie en duurzame re-activatie, op basis van het advies van de Octas, in relatie tot de Ziektewet. Het moet ook eenvoudiger, duidelijker en eerlijker.”
Werkgevers Ontzorgen en Re-integratie Bevorderen
Het CDA wil werkgevers minder verantwoordelijk maken in het tweede ziektejaar en de begeleiding naar werk buiten de organisatie vergemakkelijken. Ze willen ook meer en eerdere interactie tussen werkgever en werknemer om herstel en re-integratie te stimuleren.
“We verlichten de verantwoordelijkheden voor werkgevers door in het tweede ziektejaar zekerheid te bieden dat de werknemer kan worden begeleid naar werk buiten de organisatie met een verzuim-ontzorg-verzekering, zoals afgesproken in het arbeidsmarktpakket.”
“We willen een hogere frequentie van interactie, al tijdens de eerste twee jaar van ziekte, om herstel en re-activatie te bevorderen, met verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer en duidelijker afspraken.”
De ChristenUnie vindt het huidige WIA-stelsel te ingewikkeld en soms onrechtvaardig, en wil de regelingen binnen de WIA uniformeren en vereenvoudigen. Ze pleiten voor maatwerk voor terminaal zieken, een oplossing voor mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn, en betere dienstverlening door het UWV. Het doel is een eerlijker, eenvoudiger en menselijker systeem voor arbeidsongeschiktheid.
Uniformeren en vereenvoudigen van de WIA
De ChristenUnie wil de verschillende regelingen binnen de WIA uniformeren en het stelsel vereenvoudigen, omdat het nu te complex en soms onrechtvaardig is. Ze willen ook het functiebestand van het UWV actualiseren zodat deeltijdfuncties beter worden meegenomen.
Maatwerkregeling voor terminaal zieken en oplossing voor <35% arbeidsongeschikten
De partij wil een aparte maatwerkregeling voor mensen die terminaal ziek zijn en een oplossing voor mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn, omdat deze groepen nu tussen wal en schip vallen.
“We ... introduceren een maatwerkregeling voor mensen die terminaal ziek zijn. Ook zoeken we een oplossing voor mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. Zij krijgen nu geen WIA-uitkering en eindigen vaak ziek in de bijstand. Dit vraagt om een oplossing in de WIA of een verlicht bijstandsregime.”
Betere dienstverlening en duidelijkheid bij het UWV
De ChristenUnie erkent problemen bij de uitvoering van de WIA door het UWV en wil volledige duidelijkheid en oplossingen waarbij burgers niet financieel benadeeld worden.
“Er zijn veel problemen bij het UWV, met name bij de uitvoering van de WIA. Er moet volledige duidelijkheid komen. Het UWV zal de situatie op passende wijze moeten oplossen waarbij burgers financieel niet benadeeld worden.”
Eenvoudigere toegang tot re-integratie-instrumenten, ongeacht uitkeringsvorm
De partij wil dat instrumenten als jobcoaching en loonkostensubsidie eenvoudiger toegankelijk worden voor werkgevers, ongeacht of de werknemer een WIA-, WW- of bijstandsuitkering ontvangt.
“De verschillende instrumenten (zoals jobcoaching of loonkostensubsidie) worden eenvoudiger toegankelijk voor werkgevers, ongeacht via welke wet (WIA, WW, bijstand) de werknemer nu een uitkering ontvangt.”
De Partij voor de Dieren wil de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) toegankelijker maken door de drempel voor arbeidsongeschiktheid te verlagen en het systeem eerlijker te maken voor mensen met een lager inkomen. Ze pleiten voor het wegwerken van achterstanden bij sociaal-medische beoordelingen en het gelijktrekken van rechten binnen de WIA, zodat het sociale vangnet rechtvaardiger en eenvoudiger wordt.
WIA toegankelijker maken vanaf 15% arbeidsongeschiktheid
De PvdD vindt dat het huidige WIA-systeem te streng is en te veel mensen uitsluit. Door de toegangsdrempel te verlagen naar 15% arbeidsongeschiktheid, willen ze meer mensen beschermen tegen inkomensverlies bij ziekte of beperking. Dit moet zorgen voor een eerlijker en inclusiever vangnet.
“Het recht op WIA wordt toegankelijker: vanaf 15% arbeidsongeschiktheid.”
Gelijke behandeling in de WIA, ongeacht inkomen
De partij signaleert dat mensen met een hoger inkomen nu vaker en langer recht hebben op een WIA-uitkering dan mensen met een lager inkomen, wat zij als onrechtvaardig beschouwen. Ze willen dat het recht op WIA voor iedereen gelijk wordt, zodat het sociale vangnet niet discrimineert op basis van inkomen.
“Op dit moment hebben mensen met een hoog inkomen vaker en langer recht op een uitkering dan mensen met een lager inkomen. Dat is onrechtvaardig. Een sociaal vangnet moet iedereen gelijkwaardig behandelen.”
Achterstanden bij WIA-beoordelingen snel wegwerken
De PvdD vindt de lange wachttijden voor sociaal-medische beoordelingen door het UWV onacceptabel, omdat dit onzekerheid en frustratie veroorzaakt bij mensen die begeleiding nodig hebben. Ze willen dat deze achterstanden op korte termijn worden weggewerkt.
“We werken de aanhoudende achterstanden voor sociaal-medische beoordelingen (WIA) door het UWV op korte termijn weg. De lange wachttijden veroorzaken onzekerheid, vertraging en frustratie bij mensen die juist begeleiding naar werk nodig hebben.”
WIA-uitkeringen meestijgen met minimumloon
De partij wil dat uitkeringen, waaronder de WIA, meestijgen met het minimumloon, zodat mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering niet achterblijven bij loonontwikkelingen.
“Uitkeringen zoals de AOW, WIA, Wajong en bijstand stijgen mee.”
BBB wil de WIA als vangnet behouden, maar pleit voor minder bureaucratie, meer menselijke maat en een eenvoudiger uitvoering. Ze willen het UWV hervormen tot een eenvoudige uitkeringsinstantie en keuringen en arbeidsmarktbegeleiding overhevelen naar zelfstandige partijen.
WIA blijft als vangnet overeind
BBB vindt het belangrijk dat de WIA als sociaal vangnet blijft bestaan voor mensen die het nodig hebben. Dit waarborgt bestaanszekerheid voor mensen die door ziekte of arbeidsongeschiktheid niet kunnen werken.
“Het vangnet behouden: WW, Ziektewet en WIA blijven als vangnet overeind.”
Minder bureaucratie en eenvoudiger uitvoering van WIA
BBB signaleert dat de uitvoering van sociale zekerheid, waaronder de WIA, te bureaucratisch en ondoorzichtig is. Ze willen het UWV hervormen tot een eenvoudige uitkeringsinstantie en keuringen en arbeidsmarktbegeleiding uitbesteden aan zelfstandige partijen om de menselijke maat terug te brengen.
“Ons sociale vangnet is van grote waarde, maar de uitvoering is vaak bureaucratisch, afstandelijk en ondoorzichtig.”
“Het UWV hervormen tot een eenvoudige uitkeringsinstantie. De huidige situatie is onhoudbaar. Uiteraard blijft een vangnet beschikbaar voor wie dat nodig heeft. Keuringen en arbeidsmarkt begeleiding worden overgeheveld naar zelfstandige partijen met kennis van zaken.”
GroenLinks-PvdA wil het arbeidsongeschiktheidsstelsel (WIA) versterken door onrechtvaardigheden aan te pakken en de drempel voor toegang te verlagen. Ze benadrukken het belang van sterke werknemersverzekeringen en willen voorkomen dat de WIA wordt uitgehold of omgevormd tot een voorziening waarop bezuinigd kan worden.
WIA-drempel verlagen en stelsel rechtvaardiger maken
GroenLinks-PvdA vindt dat het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel te streng is en mensen onnodig in financiële onzekerheid brengt. Ze willen de toegang tot de WIA versoepelen en onrechtvaardigheden in het systeem aanpakken, zodat mensen die ziek worden beter beschermd zijn tegen inkomensverlies.
“Wie ziek wordt, mag niet in financiële onzekerheid belanden. Daarom pakken we de onrechtvaardigheden uit het arbeidsongeschiktheidsstelsel aan. Zo verlagen we de WIA-drempel,”
Werknemersverzekeringen beschermen en niet uithollen
De partij wil dat de WIA een sterke werknemersverzekering blijft en niet wordt omgevormd tot een voorziening waarop bezuinigd kan worden. Ze pleiten voor stevige regie van werknemers en werkgevers en kijken kritisch naar de kostendekkendheid van de premie.
“De WW en de WIA beschermen werknemers tegen veel inkomensverlies wanneer je je baan verliest of ziek wordt. We voorkomen dat dit type verzekeringen veranderen in voorzieningen zodat er niet vervolgens op kan worden bezuinigd.”
“Het is daarvoor belangrijk dat de regie stevig in handen is van werknemers en werkgevers. Daarom kijken we naar de huidige kostendekkendheid van de premie.”
NSC vindt dat het arbeidsongeschiktheidsstelsel (WIA) vastgelopen is en wil het grondig hervormen om het eerlijker, begrijpelijker en uitvoerbaarder te maken. Ze stellen voor de WIA-drempel te verlagen naar 25%, fouten in uitkeringen snel te herstellen, en de WGA-vervolguitkering af te schaffen. NSC wil daarnaast dat mensen die door fouten te veel WIA hebben ontvangen dit niet hoeven terug te betalen.
Grondige hervorming van het arbeidsongeschiktheidsstelsel
NSC ziet het huidige WIA-stelsel als te complex en slecht functionerend, waardoor veel mensen de dupe zijn. Ze willen het systeem eenvoudiger, eerlijker en beter uitvoerbaar maken, onder andere door de WIA-drempel te verlagen en de WGA-vervolguitkering te vervangen.
“We hervormen het arbeidsongeschiktheidsstelsel grondig om zo de WIA eerlijker, begrijpelijker en uitvoerbaarder te maken. Tegelijk maken we het aantrekkelijker voor werkgevers om deels arbeidsongeschikte werknemers in dienst te houden of aan te nemen, onder meer door een verruiming van de no-riskpolis. De bestaansonzekere WGA-vervolguitkering wordt afgeschaft en vervangen door werkimpulsen die zowel voor werkgevers als werknemers stimulerend zijn. Daarnaast verlagen we de WIA-drempel naar 25% om te voldoen aan internationale verplichtingen (ILO-verdrag).”
Hersteloperaties en bescherming van gedupeerden
NSC wil dat fouten in de uitvoering van de WIA snel en volledig worden hersteld. Mensen die door fouten te veel WIA hebben ontvangen, hoeven dit niet terug te betalen, en nabetalingen mogen geen nadelige gevolgen hebben voor toeslagen.
“De hersteloperaties bij het UWV moeten snel, zorgvuldig en volledig worden afgerond. Daarbij is het essentieel dat de gemaakte fouten in de berekening van WIA-uitkeringen zoveel en zo snel mogelijk worden hersteld. Mensen die de dupe zijn van een foute sociaal-medische beoordeling moeten een herbeoordeling krijgen en indien gewenst een second opinion. Mensen die door een fout van de overheid te veel WIA-uitkering hebben ontvangen, hoeven dit niet terug te betalen. Als mensen door de hersteloperatie recht hebben op een nabetaling, dan moet dat zo min mogelijk nadelige gevolgen hebben op bijvoorbeeld hun toeslagen.”
Terugdringen van instroom in de WIA
NSC vindt de instroom in de WIA te hoog en wil deze terugdringen door betere re-integratie in de eerste ziekteperiode, aanpassing van de Wet verbetering poortwachter en meer focus op preventie.
“De instroom in de WIA is afgelopen jaren te hoog, waardoor zowel de uitvoering als de betaalbaarheid van het sociale stelsel verder onder druk zijn komen te staan. Het is daarom belangrijk dat werknemers in de eerste periode van hun ziekte al beter re-integreren. Werkgevers hebben hierin een belangrijke rol. We hervormen de Wet verbetering poortwachter om dat te bereiken. Daarnaast moet preventie een centrale rol krijgen binnen de sociale zekerheid, onder meer via een actuele, effectieve en goed uitvoerbare Risico-Inventarisatie en Evaluatie. We nemen gerichte maatregelen om de stijgende instroom terug te dringen.”
BVNL wil de WIA en het bredere stelsel van ziekte en arbeidsongeschiktheid grondig hervormen. Hun belangrijkste voorstel is het drastisch verkorten van de loondoorbetalingsplicht bij ziekte en het afschaffen van de Wet Poortwachter, waardoor mensen na zes maanden ziekte niet langer in de WIA, maar in de bijstand terechtkomen. De partij kiest hiermee voor minder langdurige verplichtingen voor werkgevers en een strengere benadering van langdurig ziekteverzuim.
Loondoorbetaling bij ziekte terugbrengen naar 6 maanden
BVNL wil de periode waarin werkgevers loon moeten doorbetalen bij ziekte verkorten van twee jaar naar maximaal zes maanden. Na deze periode moet iemand weer aan het werk zijn of terugvallen op de bijstand, waarmee de toegang tot de WIA feitelijk wordt beperkt. Dit standpunt is bedoeld om werkgevers te ontlasten en langdurig ziekteverzuim te ontmoedigen.
“Doorbetalen bij ziekteverzuim van een werknemer terugbrengen van 2 jaar naar maximaal 6 maanden. Na 6 maanden is iemand weer aan het werk of valt hij of zij terug naar de bijstand.”
Afschaffen van de Wet Poortwachter
BVNL stelt voor om de Wet Poortwachter af te schaffen. Deze wet regelt nu de re-integratieverplichtingen bij langdurig ziekteverzuim en is nauw verbonden met de instroom in de WIA. Door afschaffing wil BVNL bureaucratie verminderen en het systeem vereenvoudigen.
“De Wet Poortwachter wordt afgeschaft.”
JA21 vindt dat het huidige ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel (waaronder de WIA) te complex en ontmoedigend is voor werkgevers om mensen in vaste dienst te nemen. De partij pleit voor een werkbaarder systeem, met kortere loondoorbetaling bij ziekte, snellere re-integratie en hervormingen die het aannemen van personeel aantrekkelijker maken.
Ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel werkbaarder maken
JA21 signaleert dat het huidige stelsel rondom ziekte en arbeidsongeschiktheid (waaronder de WIA) werkgevers afschrikt om vaste contracten te geven, mede door langdurige loondoorbetaling en complexe re-integratieverplichtingen. De partij wil het systeem hervormen om de drempel voor het aannemen van personeel te verlagen en re-integratie te versnellen.
De SGP noemt de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) niet expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar bespreekt wel het bredere terrein van sociale zekerheid, arbeidsongeschiktheid en de rol van het UWV. De partij wil de uitvoering van sociale zekerheid verbeteren, fouten bij het UWV herstellen en private uitvoerders meer ruimte geven, met als doel snellere en betere ondersteuning voor mensen met een uitkering. Concrete voorstellen over de WIA zelf ontbreken echter.
Verbeteren uitvoering sociale zekerheid en UWV
De SGP wil dat de uitvoering van sociale zekerheidswetten, waaronder arbeidsongeschiktheidsregelingen, wordt verbeterd door het UWV te hervormen en private partijen meer ruimte te geven. Dit moet leiden tot minder fouten, snellere afhandeling en betere dienstverlening voor uitkeringsgerechtigden, waaronder mensen die onder de WIA vallen.
“Bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) wordt orde op zaken gesteld zodat fouten worden hersteld en de uitvoering en interne processen verbeterd.”
“Er komt gelijkheid tussen private en publieke uitvoering van de sociale zekerheid zodat private uitvoerders het UWV werk uit handen kunnen nemen, zoals bij de re-integratie bij de eigen werkgever en het wegwerken van de enorme UWV-wachtrij.”
De SP wil de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WIA) verbeteren door de toegang te verruimen, uitkeringen te verhogen en discriminatie tegen lagere inkomens tegen te gaan. Ze pleiten voor een recht op WIA vanaf 15% arbeidsongeschiktheid, erkenning van moeilijk objectiveerbare aandoeningen en automatische verhoging van de WIA-uitkering met het minimumloon.
Toegang tot WIA verruimen en discriminatie tegengaan
De SP vindt dat de huidige WIA te streng is en lagere inkomens benadeelt. Ze willen het recht op een WIA-uitkering al vanaf 15% arbeidsongeschiktheid, erkenning van moeilijk objectiveerbare aandoeningen en aanpassing van het schattingsbesluit zodat lagere inkomens niet langer worden gediscrimineerd.
“De arbeidsongeschiktheidsverzekering (WIA) maken we beter. Vanaf 15 procent arbeidsongeschiktheid krijg je recht op een WIA-uitkering, moeilijk objectiveerbare aandoeningen worden erkend en het schattingsbesluit passen we aan zodat lagere inkomens niet langer gediscrimineerd worden.”
WIA-uitkering stijgt mee met minimumloon
De SP wil dat de WIA-uitkering automatisch meestijgt met het minimumloon, zodat mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering niet achterblijven bij loonontwikkelingen en armoede wordt voorkomen.
“Uitkeringen die gekoppeld zijn aan het minimumloon, zoals WIA, Wajong, bijstand en AOW stijgen mee met de verhoging van het minimumloon.”
BIJ1 wil het systeem rond arbeidsongeschiktheid en uitkeringen radicaal hervormen, met meer regie en vertrouwen voor mensen zelf. Ze pleiten voor het afschaffen van medische keuringen door het UWV bij arbeidsongeschiktheid en willen dat beslissingen hierover in samenspraak met de persoon en onafhankelijke artsen plaatsvinden.
Zelfbeschikking bij arbeidsongeschiktheid, geen UWV-keuringen
BIJ1 vindt dat mensen zelf meer zeggenschap moeten krijgen over hun arbeids(on)geschiktheid, in plaats van afhankelijk te zijn van het oordeel van het UWV. Dit moet leiden tot minder stress, meer vertrouwen en een eerlijker systeem voor mensen met een arbeidsbeperking.
“En vooral het recht om zelf te bepalen als ze (voor een deel) arbeidsongeschikt zijn. Daarom doet het UWV geen medische keuringen meer bij arbeidsongeschiktheid, maar gaat dit in samenspraak met de persoon zelf en door onafhankelijke artsen.”
D66 vindt dat de huidige WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) onvoldoende functioneert en wil daarom een fundamentele hervorming van deze wet. Ze signaleren groeiende instroom, onduidelijke regels en het feit dat mensen niet altijd krijgen waar ze recht op hebben als de belangrijkste problemen.
Fundamentele hervorming van de WIA
D66 constateert dat de WIA niet goed werkt: de instroom groeit, de regels zijn onduidelijk en mensen krijgen niet altijd waar ze recht op hebben. Daarom pleiten ze voor een fundamentele hervorming van de wet, zodat het systeem eerlijker en duidelijker wordt voor mensen met een arbeidsbeperking.
“De Wia (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) werkt op dit moment onvoldoende. De instroom groeit, de regels zijn onduidelijk en mensen krijgen niet altijd waar ze recht op hebben. Fundamentele hervorming is nodig.”
Volt wil zelfstandigen dezelfde rechten en bescherming geven binnen de WIA als werknemers in loondienst, inclusief het betalen van premies. Hiermee beoogt Volt een gelijk speelveld en sociale zekerheid voor alle werkenden, ongeacht hun contractvorm. Dit is het enige concrete en onderscheidende standpunt over de WIA in het verkiezingsprogramma.
Zelfstandigen krijgen recht op WIA-bescherming
Volt vindt dat zelfstandigen dezelfde sociale zekerheidsrechten moeten krijgen als werknemers, waaronder toegang tot de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen). Dit moet zorgen voor gelijke bescherming bij arbeidsongeschiktheid en voorkomt dat zelfstandigen buiten het vangnet vallen. Volt koppelt hieraan de verplichting voor zelfstandigen om premies te betalen, net als werknemers.
“Er komt één sociaal stelsel voor werkenden: zelfstandigen krijgen net als werknemers rechten binnen de WW, WAO en WIA. Dat betekent dat zij dezelfde bescherming krijgen als werknemers die in loondienst zijn, en dat zij hiervoor premies betalen.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma