Verkiezingsprogramma's 2025 overwet dan
FVD wil bestaande wetten die volgens hen individuele vrijheid beperken of ongewenste overheidsbemoeienis inhouden, afschaffen of wijzigen. Ze pleiten voor het intrekken van de Klimaatwet, de Wet Betaalbare Huur, de Pandemiewet, de Sleepwet en de Spreidingswet, en willen nieuwe wetten invoeren die grondrechten beschermen en overheidscontrole beperken. Hun visie is dat nationale wetgeving altijd boven internationale afspraken moet staan en dat wetten burgers meer vrijheid en transparantie moeten bieden.
Intrekken van de Klimaatwet
FVD ziet de Klimaatwet als een onnodige beperking op energiegebruik en economische vrijheid. Ze willen deze wet intrekken om het gebruik van fossiele brandstoffen te vergemakkelijken en klimaatdoelen los te laten.
Afschaffen van de Wet Betaalbare Huur
FVD beschouwt de Wet Betaalbare Huur als een aanval op het eigendomsrecht en een oorzaak van minder huuraanbod. Ze willen deze wet afschaffen om verhuurders meer vrijheid te geven en het aanbod in de huurmarkt te vergroten.
“De Wet Betaalbare Huur is een aanval op het eigendomsrecht en leidt tot minder aanbod. Wij schaffen deze wet af, zodat verhuurders weer durven investeren en middenhuurwoningen terugkeren.”
“We schaffen de Wet Betaalbare Huur af om de huurmarkt te vitaliseren en geven verhuurders vrije keuze in huurders.”
Intrekken van de Pandemiewet en invoeren van een Vrijheidswet
FVD wil de Pandemiewet afschaffen omdat deze volgens hen grondrechten kan opschorten. Ze willen een nieuwe Vrijheidswet invoeren die lockdowns, avondklokken en QR-toegangsbewijzen in de toekomst onmogelijk maakt.
Intrekken van de Sleepwet
FVD wil de Sleepwet intrekken om structureel afluisteren van burgers te voorkomen en de uitslag van het referendum van 2017 te respecteren.
“We respecteren de uitslag van het referendum van 2017 en schaffen de Sleepwet af, zodat burgers niet structureel kunnen worden afgeluisterd.”
Intrekken van de Spreidingswet
FVD is tegen de verplichte spreiding van asielzoekers over gemeenten en wil de Spreidingswet intrekken om gemeenten niet te dwingen migranten op te nemen.
“We sluiten opvanglocaties in Nederland en trekken de Spreidingswet in, zodat gemeenten niet gedwongen worden migranten op te nemen.”
Nationale wet boven internationale verdragen
FVD wil dat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken staat, en stelt daarom voor om relevante grondwetsartikelen te schrappen.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
Uitbreiden van de Wet Open Overheid
FVD wil meer transparantie door internationale afspraken en besprekingen onder de Wet Open Overheid te laten vallen.
“Internationale afspraken en besprekingen komen onder het bereik van de Wet Open Overheid, zodat we inzicht krijgen in wat in achterkamertjes ver weg wordt bedisseld.”
“Zolang we deel uitmaken van deze organisaties, eisen we volledige transparantie door artikel 5.1 van de Wet Open Overheid te schrappen en WOO-verzoeken dus mogelijk te maken ten aanzien van alles wat in internationaal verband wordt besproken.”
BVNL pleit voor het aanpassen en schrappen van bestaande wetten en regelgeving waar deze inefficiënt, bureaucratisch of niet-wetenschappelijk onderbouwd zijn. De partij wil wetgeving vereenvoudigen, overbodige regels verwijderen en bestaande wetten kritisch tegen het licht houden, met als doel meer individuele vrijheid, minder overheidsbemoeienis en een efficiëntere overheid.
Schrappen en aanpassen van overbodige of inefficiënte wetgeving
BVNL vindt dat bestaande wet- en regelgeving vaak onnodig belemmerend werkt en wil deze daarom kritisch herzien of afschaffen. Dit geldt vooral voor regels die innovatie, efficiëntie of individuele vrijheid in de weg staan. De partij richt zich op deregulering en het terugdringen van bureaucratie.
“Zinloze, overbodige regels of regels die niet worden gehandhaafd moeten worden geschrapt, waaronder begrepen het administreren van de CO2-uitstoot van werknemers voor het woon- werkverkeer.”
“Samen met zorgverleners wordt bekeken waar verspilling zit, waar wet- en regelgeving efficiëntie in de weg staat en waar deregulering mogelijk is. Deze regels worden aangepast als ze goedkopere, betere of slimmere zorg in de weg staan.”
“We onderzoeken samen met instanties welke wet- of regelgeving aangepast moet worden om doorstroming voor mensen met een indicatie te verbeteren.”
Kritische wetenschappelijke toetsing van milieuwetgeving
BVNL wil dat milieuwetgeving uitsluitend gebaseerd is op wetenschappelijk onderbouwde indicatoren en pleit voor het verwijderen van normen zonder solide basis uit de wet. Dit betreft onder andere de stikstofwetgeving.
“De Kritische Depositie Waarde (KDW) gaat uit de wet. KDW’s zijn slechts indicatoren, terwijl er geen wetenschappelijke basis voor is.”
Vereenvoudigen van specifieke bestaande wetten
BVNL benoemt expliciet dat bepaalde bestaande wetten te complex zijn en vereenvoudigd moeten worden om praktische problemen te verminderen.
“Vereenvoudig de WWFT, de Wet ter voorkoming van Witwassen en Financieren van Terrorisme. Deze wet leidt tot enorme blokkades bij het verkrijgen...”
Het CDA wil bestaande wetten efficiënter en doelmatiger maken, vooral waar wetgeving nu innovatie, samenwerking of snelle besluitvorming belemmert. Ze pleiten voor het aanpassen, herzien of versnellen van specifieke wetten zoals de Wet open overheid, de Wet Markt en Overheid, en het invoeren van nieuwe wetgeving om procedures te verkorten en infrastructuurprojecten te versnellen.
Efficiëntere en doelmatige wetgeving
Het CDA vindt dat wetgeving te vaak leidt tot onnodige administratieve lasten, trage procedures en belemmeringen voor samenwerking en innovatie. Ze willen bestaande wetten kritisch herzien en nieuwe wetten invoeren die gericht zijn op versnelling en vereenvoudiging, zodat maatschappelijke opgaven sneller en effectiever kunnen worden aangepakt.
“We maken de Wet open overheid (Woo) efficiënter: we beschrijven wat openbaar moet aan de voorkant. Conceptteksten tot aan de besluitvormingspositie vallen niet onder de Woo.”
“We herzien de Wet Markt en Overheid, ontdoen die van Nederlandse koppen op Europese regels waar dat kan en nemen belemmeringen in publiek-private samenwerking weg.”
“Om het vergunningenbeleid te versnellen en te verbeteren wil het CDA een Innovatie- en versterkingswet. De nieuwe wet stelt voor dat de gemiddelde doorlooptijd minimaal wordt gehalveerd.”
“Met een Wet vitale infrastructuur zorgen we ervoor dat (energie)infrastructuurprojecten van nationaal belang versneld gerealiseerd kunnen worden door andere regelingen tijdelijk en selectief buiten werking te stellen.”
Kritische toetsing en benutten van ruimte binnen bestaande wetgeving
Het CDA erkent het belang van privacy en bescherming, maar vindt dat sommige wetten te rigide zijn en samenwerking of gegevensdeling onnodig belemmeren. Ze willen bestaande wetgeving kritisch tegen het licht houden en waar mogelijk ruimte benutten voor efficiëntere uitvoering.
“Waar de Algemene verordening Gegevensbescherming belangrijk is in het beschermen van privacygegevens van inwoners, zit de wet ook vaak efficiënte samenwerking door delen van gegevens in de weg en zorgt de wet voor administratieve lasten. We houden deze wet goed tegen het licht. Daar waar voordelen voor betrokkenen evident zijn, willen we de ruimte benutten.”
D66 wil rechten en bescherming expliciet in de wet vastleggen voor zowel mensen als natuurgebieden, en pleit voor nieuwe of aangepaste wetgeving waar bestaande wetten tekortschieten. De partij stelt concrete wetsvoorstellen voor, zoals het vastleggen van natuurrechten, een nieuwe brede antidiscriminatiewet, en een speciale Groningenwet voor schadeherstel. D66 ziet wetgeving als essentieel instrument om maatschappelijke problemen structureel aan te pakken en rechtszekerheid te bieden.
Rechten van natuurgebieden vastleggen in de wet
D66 wil onderzoeken hoe de rechten van natuurgebieden wettelijk kunnen worden vastgelegd, te beginnen bij unieke en kwetsbare gebieden. Dit moet de leefomgeving beter beschermen en de intrinsieke waarde van natuur juridisch borgen.
“D66 wil onderzoeken hoe we in Nederland de rechten van natuurgebieden kunnen vastleggen in de wet. We beginnen bij unieke en kwetsbare gebieden.”
Nieuwe brede Antidiscriminatiewet
Omdat de huidige wetgeving tekortschiet, wil D66 een nieuwe, brede Antidiscriminatiewet waarin álle vormen van discriminatie vallen en actieve verplichtingen zijn opgenomen voor publieke en private organisaties.
“De huidige wet (de Algemene wet gelijke behandeling - Awbg) schiet op belangrijke punten tekort. D66 wil daarom een nieuwe, brede Antidiscriminatiewet waar álle vormen van discriminatie onder vallen.”
“Voor alle overheidsorganen en bestuurslagen bevat de wet een gelijkebehandelingsplicht in beleid en voor de uitvoering daarvan.”
Groningenwet voor schadeherstel
D66 wil afspraken over schadeherstel en versterking van huizen in Groningen wettelijk vastleggen in een aparte Groningenwet, om zo rechtszekerheid en uitvoering te waarborgen.
“We leggen die afspraken ook vast in een Groningenwet.”
Wetgeving tegen laagfrequent geluid en trillingen
D66 wil specifieke wetgeving om mensen te beschermen tegen de negatieve gezondheidseffecten van laagfrequent geluid en trillingen.
“D66 wil wetgeving die mensen beschermt tegen de negatieve effecten van laagfrequent geluid en trillingen.”
De Partij voor de Dieren wil wet- en regelgeving inzetten om natuur, water, dieren en mensen beter te beschermen, en stelt dat bestaande wetten vaak tekortschieten of zelfs moeten worden aangepast of ingetrokken. Ze pleiten voor strengere, natuur- en milieuvriendelijke wetgeving, het aanpassen van bestaande wetten zoals de Omgevingswet, en het intrekken van wetten die burgerrechten beperken.
Strengere en natuurvriendelijke wet- en regelgeving
De PvdD vindt dat bestaande wetgeving onvoldoende bescherming biedt aan natuur, water en dieren, en wil deze aanscherpen of aanpassen. Ze willen dat nieuwe inzichten over natuur en milieu worden verwerkt in relevante wet- en regelgeving, en dat Europese richtlijnen strikt worden nageleefd.
“Nieuwe inzichten over het belang van een gezonde bodem worden opgenomen in het puntensysteem voor natuurinclusief bouwen en verwerkt in relevante wet- en regelgeving.”
“In de Omgevingswet wordt de bescherming van verschillende kwetsbare trekvissen en zeezoogdieren hersteld.”
“Er komen extra maatregelen om de Kaderrichtlijn Water nog in 2026 te halen. De Europese deadline van 2027 mag niet overschreden worden.”
Intrekken of vervangen van beperkende of privacy-schendende wetten
De partij is kritisch op wetten die burgerrechten of privacy schenden, en wil deze intrekken of vervangen door betere alternatieven.
“Het Wetsvoorstel strafbaarstelling verheerlijken van terrorisme en openbare steunbetuiging aan terroristische organisaties wordt ingetrokken, omdat de vage definities de vrijheid van meningsuiting ernstig beperken en ruimte scheppen voor politieke vervolging van vreedzame demonstranten en activisten.”
“In plaats daarvan wordt de Sleepwet ingetrokken en er komt een nieuwe privacyvriendelijke Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv).”
DENK is kritisch op bestaande wetgeving die religieuze vrijheid en informeel onderwijs beperkt, en wil deze wetten intrekken. De partij pleit voor het schrappen van de wet toezicht op informeel onderwijs en andere "islamofobe pestwetten", en benadrukt het belang van wettelijke ruimte voor religieus onderwijs zonder extra controle.
Intrekken van de wet toezicht op informeel onderwijs
DENK vindt dat de wet toezicht op informeel onderwijs religieuze vrijheid belemmert en wil deze wet zo snel mogelijk intrekken. De partij ziet deze wet als onderdeel van bredere, discriminerende regelgeving tegen religieuze gemeenschappen, en wil dat scholen binnen de wettelijke verplichtingen vrijheid behouden.
“Geen controle op religieus onderwijs. De wet toezicht op informeel onderwijs wordt zo snel mogelijk ingetrokken.”
“Islamofobe pestwetten worden per direct ingetrokken. Dit geldt bijvoorbeeld voor de wet die informeel onderwijs onder toezicht stelt, het niqaabverbod en de wet toezicht op maatschappelijke organisaties.”
Behoud van wettelijke ruimte voor religieus onderwijs
DENK verdedigt het recht op religieus onderwijs en wil geen extra wettelijke belemmeringen voor het stichten van nieuwe scholen. De partij benadrukt het belang van artikel 23 van de Grondwet en wil dat ouders en scholen binnen de wet vrijheid houden in de inrichting van onderwijs.
“Behoud en versterking van bijzonder onderwijs. DENK staat pal voor het behoud van artikel 23. Er worden geen extra belemmeringen opgeworpen om nieuwe scholen te stichten.”
“Volledig behoud van bijzonder en religieus onderwijs. DENK verdedigt zonder voorbehoud het recht op religieus en bijzonder onderwijs. Artikel 23 van de Grondwet blijft onaangetast.”
JA21 pleit voor modernisering en striktere handhaving van bestaande wetten, vooral rond onderwijs en burgerschap, en wil dat wetgeving beter aansluit bij Nederlandse waarden en praktische haalbaarheid. Ze benadrukken het belang van naleving van de wet in het onderwijs en willen dat de inspectie streng toeziet op de uitvoering van de wet die burgerschapsonderwijs verplicht stelt. Daarnaast staat JA21 open voor debat over het aanpassen van grondwetsartikelen als deze niet meer passen bij de huidige tijd.
Modernisering en strikte handhaving van onderwijswetgeving
JA21 vindt dat de huidige wetgeving rond onderwijs en burgerschap moet worden gemoderniseerd en strikter gehandhaafd, met bijzondere aandacht voor de naleving van Nederlandse kernwaarden. Dit is volgens hen nodig om segregatie en parallelle samenlevingen tegen te gaan, en om te waarborgen dat scholen bijdragen aan de vorming van weerbare burgers.
“Op de korte termijn zal de inspectie streng erop moeten toezien dat Islamitische scholen een goede invulling geven aan de wet die het burgerschapsonderwijs verplicht stelt.”
“Aandacht in het onderwijs voor essentiële Nederlandse waarden en vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting en gelijkwaardigheid tussen man en vrouw. Ongeoorloofde afwezigheid tijdens lessen die hierop betrekking hebben wordt gesanctioneerd.”
Debat en modernisering van artikel 23 Grondwet
JA21 staat open voor een debat over het al dan niet handhaven en moderniseren van artikel 23 van de Grondwet, specifiek met betrekking tot islamitisch onderwijs. Ze willen dat de grondwet beter waarborgt dat onderwijsinstellingen Nederlandse democratische waarden respecteren.
“JA21 staat open voor een debat of in het huidige tijdsgewricht artikel 23 van de Grondwet met betrekking tot islamitisch onderwijs nog gehandhaafd kan blijven. JA21 pleit voor een modernisering van artikel 23 GW waarbij eerbiediging van de waarden van de democratische rechtstaat zoals gelijkwaardigheid, vrijheid van geloof en meningsuiting en afwijzing van discriminatie, antisemitisme en haat wordt gewaarborgd.”
“Een debat over de modernisering van artikel 23 van de Grondwet.”
NSC wil dat wetten zorgvuldiger worden behandeld, met meer aandacht voor detail, toetsing aan grondrechten en transparantie. Ze pleiten voor een Grondwettelijk Hof, permanente toetsingscommissies en het per artikel behandelen van belangrijke wetten om fouten en ongewenste gevolgen te voorkomen. Transparantie, inspraak en bescherming van grondrechten staan centraal in hun visie op wetgeving.
Wetten per artikel behandelen en meer aandacht voor gevolgen
NSC vindt dat belangrijke wetten in detail en per artikel moeten worden behandeld om fouten en ongewenste gevolgen te voorkomen. Ze benadrukken het belang van kennis over de gevolgen van wetten en willen dat de Kamer meer gebruikmaakt van experts.
“Belangrijke wetten moeten in detail behandeld worden en per artikel. Een kleine fout in een wetsartikel heeft immers grote gevolgen. Kennis hebben over de gevolgen van wetten is daarom essentieel.”
Toetsing van wetten aan grondrechten en instelling Grondwettelijk Hof
NSC wil dat wetten getoetst kunnen worden aan de Grondwet en pleit voor een Grondwettelijk Hof als hoeder van grondrechten. Ze willen ook een permanente commissie die wetten en regelgeving actief toetst aan grondrechten.
“We zijn het enige land in Europa waar de rechter wetten niet kan toetsen aan de Grondwet. Recent is de eerste stap genomen met het wetsvoorstel tot het gedeeltelijk opheffen van het verbod op toetsing aan de Grondwet. De belangrijkste rechten van mensen moeten snel worden beschermd. Ook moet er een Grondwettelijk Hof komen dat als hoeder van de grondrechten van Nederlanders optreedt.”
“De Kamer heeft de grondwettelijke plicht om wetten te toetsen aan de grondrechten. We willen de commissie grondrechten en constitutionele toetsing, die dankzij Nieuw Sociaal Contract is ingesteld, permanent maken. Deze commissie toetst actief of de uitvoering van de wet- en regelgeving in overeenstemming is met de grondrechten.”
Transparantie en interne democratie bij politieke partijen
NSC steunt duidelijke eisen aan transparantie en integriteit voor politieke partijen en wil minimumeisen voor interne partijdemocratie.
“We steunen de Wet op de Politieke Partijen, die duidelijke eisen stelt aan transparantie en integriteit. Daarnaast moeten er ook minimumeisen komen voor interne partijdemocratie om voldoende inspraak en tegenspraak te organiseren.”
De PVV wil bestaande wetten aanpassen of intrekken als deze volgens hen ongewenste maatschappelijke gevolgen hebben, vooral op het gebied van asiel, stikstof en gender. Zij stellen voor om specifieke wetten direct terug te draaien of te wijzigen, zodat beleid aansluit bij hun visie op nationale soevereiniteit, veiligheid en traditionele waarden.
Intrekken of wijzigen van bestaande wetten bij asiel en spreiding
De PVV wil de Spreidingswet onmiddellijk intrekken en per wet besluiten over azc’s terugdraaien. Dit moet de instroom en spreiding van asielzoekers beperken en gemeentelijke autonomie herstellen.
Schrappen van stikstofnormen uit de wet
De partij wil kritische depositiewaarden uit de wet halen om woningbouw te versnellen en boeren te ontzien. Dit is gericht op het versoepelen van milieuregels die volgens de PVV economische groei belemmeren.
“halen we de kritische depositiewaarden uit de wet”
Biologisch geslacht leidend maken in wetten en beleid
De PVV wil dat in alle wetten en beleid het biologische geslacht weer leidend wordt, waarmee zij zich uitspreken tegen genderneutraliteit in officiële documenten en regelgeving.
“In wetten en beleid hoort het biologische geslacht weer leidend te zijn – dus geen “X” in het paspoort.”
De SP pleit voor nieuwe en strengere wetgeving om maatschappelijke problemen direct aan te pakken, zoals het beschermen van campings en het waarborgen van transparantie bij de overheid. Hun voorstellen zijn concreet: een Kampeerwet voor recreantenrechten en het wettelijk recht op een bibliotheek in elke gemeente. De partij ziet wetgeving als een middel om sociale rechtvaardigheid en publieke voorzieningen te garanderen.
Nieuwe Kampeerwet voor bescherming recreanten
De SP wil een nieuwe Kampeerwet invoeren om recreanten op campings te beschermen tegen uitverkoop en onzekerheid. Dit adresseren ze vanwege de snelle opkoop van campings door investeerders en het verdwijnen van betaalbare recreatieplekken. De wet moet huurbescherming, contractzekerheid en het eerste recht van koop voor recreanten vastleggen.
“Er komt een nieuwe Kampeerwet. Recreëren op de camping moet voor iedereen betaalbaar zijn. We leggen daarin vast dat recreanten met een vaste standplaats recht hebben op huurbescherming en een contract voor onbepaalde tijd met een opzegtermijn van minimaal twee jaar. Bij verkoop van een vakantiepark moeten recreanten het eerste recht van koop krijgen.”
“Daarom redden we onze campings met een Kampeerwet.”
Wettelijk recht op minstens één bibliotheek per gemeente
De SP wil wettelijk vastleggen dat elke gemeente minimaal één bibliotheek moet hebben. Dit voorstel komt voort uit het streven naar gelijke toegang tot kennis, bestrijding van laaggeletterdheid en het vergroten van sociale samenhang.
“Daarom komt er een wettelijk recht op minstens één bibliotheek per gemeente.”
Uitvoering Wet Open Overheid volgens vastgestelde normen
De SP benadrukt het belang van transparantie en wil dat de Wet Open Overheid strikt wordt uitgevoerd. Dit is bedoeld om overheidsbesluiten controleerbaar te maken voor burgers en journalisten, en zo de democratische controle te versterken.
“De Wet Open Overheid wordt binnen de vastgestelde normen uitgevoerd, zodat onze inwoners en journalisten de overheid goed kunnen controleren.”
De VVD wil wetgeving efficiënter, eenvoudiger en doelmatiger maken door onnodige regels te schrappen en bestaande wetten te versimpelen. Ze pleiten voor minder regeldruk, een Wet op regeldruk- en complexiteitsvermindering, en meer tijd en kwaliteit bij wetsbehandelingen. De partij wil dat wetten vooral praktisch uitvoerbaar zijn en dat wetgeving niet onnodig wordt aangepast of uitgebreid.
Minder regeldruk en versimpeling van wetgeving
De VVD vindt dat de huidige wetgeving te complex is en wil deze versimpelen om de samenleving en ondernemers te ontlasten. Ze willen een Wet op regeldruk- en complexiteitsvermindering invoeren, waarbij departementen verplicht worden om aantoonbaar wet- en regelgeving te schrappen of te versimpelen.
Efficiëntere en betere wetsbehandeling
De VVD wil dat de Tweede Kamer meer tijd neemt voor wetsbehandelingen en dat wetten efficiënter, simpeler en goedkoper worden gemaakt. Ze zijn kritisch op het stapelen van regels en willen dat amendementen tijdig en zorgvuldig worden behandeld.
“Bij alle wetsbehandelingen kijken we hoe wetten efficiënter, simpeler en goedkoper kunnen worden. We maken meer tijd voor de behandeling van wetten...”
Afschaffen van de verplichte zondagssluiting
De VVD wil de wet die winkeliers verplicht op zondag gesloten te zijn afschaffen, zodat ondernemers zelf kunnen bepalen of ze open zijn.
“We schaffen de wet af die winkeliers verplicht op zondag gesloten te zijn. Ondernemers mogen dit zelf bepalen.”
Volt wil wetgeving toekomstbestendig, transparant en uitvoerbaar maken door vanaf het begin digitale toepasbaarheid en praktijkervaring centraal te stellen. Ze pleiten voor een parlementaire wetsverkenning, digital-ready wetgeving en het opnemen van democratische eisen voor politieke partijen in de wet. Hun visie is gericht op een overheid die werkt voor de burger, met duidelijke, uitvoerbare en democratisch gelegitimeerde wetten.
Nieuwe wetgeving altijd ‘digital-ready’ maken
Volt vindt dat wetgeving vanaf het begin geschreven moet worden met het oog op digitale uitvoerbaarheid en samenwerking tussen beleid, uitvoering en IT. Dit moet leiden tot begrijpelijke, werkbare wetten en een overheid die beter functioneert voor burgers.
“Alle nieuwe wetgeving moet vanaf dag één ‘digital-ready’ zijn. Dit betekent dat wetgeving wordt geschreven met de publieke dienstverlening in gedachten, waarbij de afdelingen beleid, uitvoering en IT vanaf het begin samenwerken in multidisciplinaire teams.”
“We maken alle nieuwe wetgeving digital-ready, zorgen voor heldere bewoording die direct kan worden vertaald naar werkende digitale systemen en geven uitvoeringsorganisaties een sterkere stem in het wetgevingsproces.”
Parlementaire wetsverkenning invoeren
Volt wil dat de Tweede Kamer bij het ontwikkelen van nieuwe wetgeving al vroeg de mogelijkheid krijgt om de gevolgen en uitvoerbaarheid te onderzoeken. Dit moet leiden tot beter doordachte wetten en minder problemen bij de uitvoering.
“Wij pleiten voor het invoeren van een parlementaire wetsverkenning. Hiermee krijgt de Tweede Kamer bij het ontwikkelen van nieuwe wetgeving al vroeg de gelegenheid om de beoogde wetgeving op hoofdlijnen te (laten) onderzoeken en adviezen van uitvoeringsorganisaties en de samenleving te verzamelen.”
Democratische eisen voor politieke partijen wettelijk vastleggen
Volt wil dat politieke partijen aan democratische eisen moeten voldoen, en dat dit in de wet wordt opgenomen. Hiermee willen ze een einde maken aan eenmanspartijen zonder leden met stemrecht en de democratie versterken.
“We versterken de democratie door in de wet op te nemen dat politieke partijen aan democratische eisen moeten voldoen. Geen eenmanspartijen meer zonder leden met stemrecht.”
50PLUS pleit voor het verbeteren en aanpassen van wetgeving waar deze ouderen raakt, met bijzondere aandacht voor pensioenen en digitale inclusie. Ze willen onder andere dat koopkrachtverbetering wettelijk wordt vastgelegd in de pensioenwet en dat gemeenten wettelijk verantwoordelijk worden voor digitale zelfredzaamheid van ouderen. Hun visie is dat wetgeving ouderen moet beschermen en hun positie versterken, vooral op het gebied van inkomen en digitale toegang.
Koopkrachtverbetering wettelijk vastleggen in pensioenwet
50PLUS vindt dat de wetgeving rond pensioenen ouderen onvoldoende beschermt tegen koopkrachtverlies. Ze willen dat de nieuwe pensioenwet expliciet de koopkrachtverbetering voor iedereen vastlegt, zodat ouderen niet achterblijven.
Gemeenten wettelijk verantwoordelijk voor digitale inclusie ouderen
De partij wil dat digitale inclusie van ouderen een wettelijke taak van gemeenten wordt, vergelijkbaar met hun verantwoordelijkheid voor de WMO. Dit moet voorkomen dat ouderen buitengesloten raken door digitalisering.
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen. Net zoals gemeenten verantwoordelijk zijn voor de WMO, worden zij ook verantwoordelijk voor de digitale zelfredzaamheid van hun oudere inwoners.”
BBB wil dat de toepassing van Europese wetgeving, zoals de Kaderrichtlijn Water (KRW), in Nederland gelijk wordt getrokken met buurlanden en uitvoerbaar en haalbaar blijft. Ze pleiten voor nationale aanpassing van internationale verdragen en wetten als deze volgens hen niet meer passen bij de Nederlandse situatie, met nadruk op praktische uitvoerbaarheid en bescherming van nationale belangen.
Gelijke toepassing en aanpassing Europese wetgeving
BBB vindt dat Europese richtlijnen zoals de KRW in Nederland niet strenger moeten worden toegepast dan in buurlanden en dat normen uitvoerbaar en haalbaar moeten zijn. Ze willen dat gebieden niet langer als kwetsbaar worden aangemerkt als de waterkwaliteit op orde is, en pleiten voor nationale beleidsruimte bij internationale verdragen.
“De Kaderrichtlijn Water (KRW) moet in Nederland gelijk aan de buurlanden worden toegepast, met uitvoerbare en haalbare normen. Waar de waterkwaliteit op orde is, worden gebieden niet langer als kwetsbaar gebied aangemerkt.”
Nationale wetgeving boven internationale verdragen bij asiel
BBB wil internationale verdragen, zoals het VN-Vluchtelingenverdrag, opzeggen als deze niet meer uitvoerbaar zijn en vervangen door nationaal beleid dat beter aansluit bij de Nederlandse situatie.
“Nederland wordt geconfronteerd met een structureel te hoge asielinstroom... BBB kiest voor een koerswijziging: wij willen het VN Vluchtelingenverdrag in zijn huidige vorm opzeggen en vervangen door een uitvoerbaar nationaal beleid.”
Transparantie en beperking misbruik Wet open overheid (Woo)
BBB erkent het belang van de Wet open overheid (Woo) voor transparantie, maar wil misbruik van deze wet voorkomen, bijvoorbeeld voor het opvragen van persoonsgegevens met het doel te intimideren.
“De Wet open overheid (Woo) is een belangrijk instrument om informatie te verkrijgen. Tegelijk mag de Woo niet worden misbruikt bijvoorbeeld voor het opvragen van persoonsgegevens, met als eigenlijk doel het intimideren van anderen.”
De ChristenUnie wil wettelijke normen en regels explicieter, bindender en eenvoudiger maken, zodat ze daadwerkelijk bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Ze pleiten voor het expliciet opnemen van Europese en nationale milieunormen in wetgeving, het wettelijk verankeren van geestelijke verzorging, en het jaarlijks vereenvoudigen van wet- en regelgeving om de uitvoerbaarheid en effectiviteit te vergroten.
Europese milieunormen bindend in nationale wetgeving
De ChristenUnie vindt dat Europese milieudoelen, zoals de Kaderrichtlijn Water, expliciet en bindend moeten worden opgenomen in Nederlandse wet- en regelgeving. Dit moet zorgen voor betere bescherming van waterkwaliteit en natuur, en voorkomt dat normen vrijblijvend blijven.
“De KRW-doelen en bijbehorende normen worden expliciet en bindend opgenomen in wet- en regelgeving en in besluitvorming op alle relevante beleidsterreinen.”
Geestelijke verzorging wettelijk verankeren
De partij wil dat geestelijke verzorging structureel wordt geregeld door dit recht vast te leggen in de wet. Dit waarborgt dat mensen met levensvragen of behoefte aan zingeving altijd toegang hebben tot deze zorg.
“Daarom zorgen we voor geld voor geestelijke verzorging en leggen we dit ook vast in de wet.”
Jaarlijkse vereenvoudiging van wet- en regelgeving
De ChristenUnie wil de complexiteit van wet- en regelgeving verminderen door jaarlijks een pakket vereenvoudigingen verplicht te stellen. Dit moet de uitvoerbaarheid verbeteren en de administratieve last voor burgers en overheid verlagen.
“Om geen tijd te verliezen introduceren we een jaarlijkse vereenvoudigingsdag en verplichten we de regering om elk jaar een pakket met kleinere vereenvoudigingen van het regelwoud, de fiscaliteit en de sociale zekerheid uit te werken en door te voeren.”
De SGP benadrukt dat wetten niet onnodig belemmerend moeten zijn, maar wel duidelijke en haalbare doelen moeten stellen. Zij zijn kritisch op het vastleggen van onrealistische doelen in de wet en pleiten voor wettelijke programma’s die gericht zijn op uitvoerbare en doelgerichte resultaten, zoals bij de stikstofaanpak. Tegelijkertijd wil de SGP de wetgever beschermen tegen internationale verdragen die de nationale wetgevende vrijheid beperken.
Geen onhaalbare doelen in de wet vastleggen
De SGP verzet zich tegen het opnemen van onrealistische of onhaalbare doelen in de wet, omdat dit volgens hen leidt tot juridische problemen en onuitvoerbaarheid. In plaats daarvan pleiten ze voor wettelijke programma’s die gericht zijn op haalbare, geborgde resultaten, bijvoorbeeld bij het terugdringen van stikstofuitstoot.
“Niet door het vastleggen van onhaalbare doelen in de wet, maar door een wettelijk programma voor geborgde en doelgerichte daling van de stikstofuitstoot.”
Vrijheid van de nationale wetgever beschermen
De SGP vindt dat de nationale wetgever voldoende handelingsruimte moet behouden en dat internationale verdragen deze ruimte niet onnodig mogen beperken. Ze pleiten daarom voor strengere eisen bij goedkeuring van verdragen en terughoudendheid bij het aangaan van nieuwe verdragen.
“Nederland streeft ernaar het aantal verdragen te verminderen en sluit zich in beginsel niet aan bij nieuwe verdragen die de vrije handelingsruimte van de wetgever beperken.”
Evaluatieplicht bij gemeentelijke fusies door de wetgever
De SGP wil dat wanneer gemeenten tegen hun wens in tot fusie worden gedwongen, de wetgever verplicht wordt om standaard een evaluatie uit te voeren om te toetsen of de beoogde effecten zijn bereikt.
“Als gemeenten tegen hun wens tot fusie worden gedwongen, dient de wetgever standaard een evaluatie uit te voeren om te onderzoeken of de beoogde effecten zijn bereikt.”
BIJ1 wil wetten en regels inzetten om kwetsbare groepen beter te beschermen en sociale ongelijkheid te verminderen. Ze pleiten voor het afschaffen van beperkende wetgeving zoals de kostendelersnorm en het aanpassen van bestaande wetten om samenwonen en urgentieverklaringen toegankelijker te maken voor mensen met een handicap. Daarnaast willen ze dat mensenrechtenverdragen directe werking krijgen in het Nederlandse recht.
Afschaffen van beperkende sociale wetten
BIJ1 vindt dat bestaande wetten zoals de kostendelersnorm en inkomensafhankelijke bijdragen uit sociale wetgeving mensen met een handicap en andere kwetsbare groepen onnodig beperken. Door deze af te schaffen, willen ze samenwonen en toegang tot sociale huur vergemakkelijken en sociale ongelijkheid aanpakken.
“We maken wetten en regels om kwetsbare huurders beter te beschermen. Weg met de kostendelersnorm↗. Ook de partnertoets en inkomensafhankelijke bijdragen uit wetten zoals de Participatiewet schaffen we af. Zodat samenwonen voor mensen met een handicap makkelijker wordt.”
Directe werking van mensenrechtenverdragen in Nederlands recht
BIJ1 wil dat internationale mensenrechtenverdragen, zoals het Kinderrechtenverdrag en het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap, rechtstreeks van toepassing zijn in Nederland. Dit moet de rechtspositie van minderheden en kwetsbare groepen versterken.
“Alle mensenrechtenverdragen↗, zoals het Kinderrechtenverdrag, het Vrouwenrechtenverdrag en het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap, krijgen rechtstreekse werking in het Nederlandse recht.”
GroenLinks-PvdA wil rechten voor natuur en dieren steviger juridisch verankeren in de wet. Hun belangrijkste concrete voorstel is het wettelijk vastleggen van deze rechten om natuur en dieren beter te beschermen tegen schadelijke activiteiten. De partij ziet juridische verankering als essentieel om milieu- en dierenwelzijn structureel te waarborgen.
Rechten voor natuur en dieren juridisch verankeren
GroenLinks-PvdA pleit voor het steviger vastleggen van rechten voor natuur en dieren in de wet. Dit moet voorkomen dat economische belangen structureel zwaarder wegen dan ecologische en ethische waarden, en biedt een juridisch fundament om natuur en dieren beter te beschermen.
“verankeren we de rechten voor de natuur en dieren juridisch steviger in de wet.”