Verkiezingsprogramma's 2025 overwerk
GroenLinks-PvdA wil werkenden meer zekerheid, hogere lonen en betere bescherming bieden, met vaste contracten als norm en een eerlijker beloningsbeleid. Ze pleiten voor het aanpakken van flexwerk, schijnzelfstandigheid en draaideurconstructies, investeren in scholing en omscholing, en maken werken financieel aantrekkelijker door lagere belastingen op arbeid. Hun visie draait om sociale rechtvaardigheid, gelijke kansen en het versterken van werknemersrechten.
Vaste contracten en meer zekerheid voor werkenden
GroenLinks-PvdA wil af van flexibele en onzekere contracten en pleit voor vaste contracten als uitgangspunt. Ze willen draaideurconstructies en schijnzelfstandigheid aanpakken, en nuluren- en oproepcontracten afschaffen. Dit moet zorgen voor meer zekerheid en een eerlijkere arbeidsmarkt.
“We maken een einde aan de praktijk waarbij werkgevers en uitzendbureaus werknemers voor vast werk onzekere contracten bieden.”
“We maken een einde aan nuluren- en oproepcontracten. Er blijven drie contractvormen over.”
“Het uitgangspunt is dat je gewoon in loondienst bent bij je werkgever met een vast of tijdelijk contract.”
“Het ‘werknemer-tenzij’-principe wordt ingevoerd: iemand is in principe een werknemer en heeft recht op sociale zekerheid, tenzij wordt aangetoond dat iemand werkt als zelfstandig ondernemer.”
Hogere lonen en eerlijk beloningsbeleid
De partij wil hogere lonen, het minimumjeugdloon afschaffen voor iedereen boven de 18, en winst eerlijker verdelen binnen bedrijven. Werknemers moeten meeprofiteren van bedrijfswinsten en inspraak krijgen over salarisverschillen.
“Dat begint met hogere lonen, zodat je weer vooruitkomt, en zodat bedrijven een prikkel krijgen om te doen wat zij het beste kunnen.”
“Wij schaffen het minimumjeugdloon af voor iedereen boven de 18. Alle volwassenen verdienen hetzelfde minimumloon.”
“Daarnaast gaan werknemers voortaan meeprofiteren in de winst van grote ondernemingen. Wanneer de top een bonus krijgt, deelt de rest van het personeel ook mee in het succes. Ook krijgen ze inspraak over de maximale salarisverschillen op de werkvloer.”
Werken moet financieel lonen
GroenLinks-PvdA wil werken aantrekkelijker maken door de belasting op arbeid te verlagen en die op vermogen te verhogen. Zo moet werken meer opleveren dan inkomen uit vermogen.
“Daarom gaat de belasting op werk naar beneden en verhogen we de belastingen op inkomen uit vermogen.”
“Over inkomen waarvoor je hebt gewerkt, zou je niet meer belasting moeten betalen dan over inkomen dat is aan komen waaien. We maken werken lonend.”
Investeren in scholing, omscholing en een leven lang leren
De partij zet in op een leven lang ontwikkelen, met een leerrecht voor om- en bijscholing en een ontwikkelbudget voor alle werkenden. Dit moet mensen weerbaarder maken tegen veranderingen op de arbeidsmarkt en tekorten in belangrijke sectoren helpen oplossen.
“Er komt een leerrecht voor werkenden voor om- en bijscholing. Hierbij stimuleren we omscholing naar sectoren waar we de mensen het hardst nodig hebben.”
“In samenwerking met het bedrijfsleven zorgt de overheid voor een ontwikkelbudget. Zo kan het hele werkzame leven ingezet worden op het volgen van opleidingen en cursussen.”
Sterkere werknemersrechten en sociale zekerheid
GroenLinks-PvdA wil werknemersverzekeringen behouden en versterken, een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers invoeren, en de WW verlengen. Ze willen ook de positie van vakbonden versterken.
“Werknemersverzekeringen zijn een groot goed. De WW en de WIA beschermen werknemers tegen veel inkomensverlies wanneer je je baan verliest of ziek wordt.”
“Daarom komt er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zzp’ers, met een eerlijke bijdrage van de opdrachtgever en een inkomensafhankelijke premie.”
“De asociale verkorting van de WW draaien we terug. Wij staan voor een langdurige WW van twee jaar.”
“Sterke vakbonden zorgen voor betere lonen, meer vast werk en een veiligere werkplek.”
Strengere aanpak van schijnconstructies en platformwerk
De partij wil schijnzelfstandigheid en misbruik van platformwerkers tegengaan door strenger te handhaven en het ‘werknemer-tenzij’-principe in te voeren.
Begeleiding naar werk en sociaal vangnet
GroenLinks-PvdA wil mensen zonder werk met vertrouwen behandelen, verplichtingen verminderen en begeleiding bieden naar betaald werk of andere vormen van participatie. Werken vanuit een uitkering moet makkelijker worden gemaakt.
“We bieden passende begeleiding naar betaald werk. Mensen voor wie regulier werk (nog) niet haalbaar is, worden begeleid naar vrijwilligerswerk, een sociale werkvoorziening, beschut werk en basisbanen.”
“Werk moet daarnaast lonen en de stap uit de uitkering mag geen sprong in het diepe zijn. Daarom zorgen we voor een terugvaloptie en maken we het mogelijk om vanuit een uitkering bij te verdienen.”
Volt wil werk eerlijker, aantrekkelijker en toekomstbestendig maken door hogere lonen, meer vaste contracten en betere bescherming voor alle werkenden, inclusief zelfstandigen. Ze zetten in op het laten lonen van werk, het verminderen van de belastingdruk op arbeid, het stimuleren van scholing en het makkelijker maken om in andere EU-landen te werken. Hun visie draait om een inclusieve arbeidsmarkt waarin iedereen kan meedoen en waarin vaardigheden belangrijker zijn dan diploma’s.
Werken moet lonen en arbeidsmarkt eerlijker maken
Volt wil dat werken meer oplevert, met hogere lonen, minder belastingdruk op arbeid en betere bescherming voor alle werkenden, inclusief zelfstandigen. Ze willen het minimumjeugdloon afschaffen, het sociaal stelsel gelijk trekken voor werknemers en zelfstandigen, en investeren in beter werk en meer vaste contracten. Het doel is een eerlijke arbeidsmarkt waarin niemand onder het sociaal minimum leeft en werken altijd loont.
“Werken moet lonen en grote vermogens dragen eerlijk bij.”
“We schaffen het minimumjeugdloon geleidelijk af door het gelijk te trekken met het wettelijk minimumloon. Zo zorgen we ervoor dat iedere werkende vanaf achttien jaar een fatsoenlijk loon krijgt.”
“We breiden het aantal tariefschijven in box 1 van de inkomstenbelasting uit, en passen deze op zo’n manier aan dat niemand meer onder het sociaal minimum hoeft te leven. Over het algemeen zullen de tarieven lager worden, om de belastingdruk op arbeid te verminderen. Mensen houden zo meer geld over. Samen met het afschaffen van het toeslagensysteem zal dit ervoor zorgen dat het loont om meer te werken.”
“Er komt één sociaal stelsel voor werkenden: zelfstandigen krijgen net als werknemers rechten binnen de WW, WAO en WIA. Dat betekent dat zij dezelfde bescherming krijgen als werknemers die in loondienst zijn, en dat zij hiervoor premies betalen.”
“We investeren in beter werk, hogere lonen en meer vaste contracten.”
Scholing, overstappen en vaardigheden centraal
Volt wil een wendbare arbeidsmarkt waarin vaardigheden belangrijker zijn dan diploma’s, en waarin overstappen tussen sectoren eenvoudiger wordt. Ze stimuleren om- en bijscholing naar cruciale sectoren en willen dat mensen die langs de kant staan beter worden begeleid naar maatschappelijk belangrijke beroepen.
“Wendbaarheid is de sleutel tot een toekomstbestendige arbeidsmarkt. Volt zet in op een arbeidsmarkt waarin vaardigheden belangrijker zijn dan diploma’s of functietitels. Zo wordt overstappen tussen sectoren eenvoudiger, benutten we verborgen talent en zorgen we voor veerkracht in onze economie.”
“We stimuleren om- en bijscholing naar cruciale sectoren zoals zorg, ICT, onderwijs en techniek door hiervoor gericht scholingsbudgetten in te zetten.”
“We willen dat mensen die langs de kant staan beter worden begeleid naar maatschappelijk cruciale beroepen.”
Arbeidsmobiliteit en werken in de EU vergemakkelijken
Volt wil het makkelijker maken om in andere EU-landen te werken door diploma’s te erkennen, administratieve lasten te verlagen en grenswerkers beter te beschermen. Ze streven naar een Europese arbeidsmarkt waarin talent vrij kan bewegen en eerlijk wordt behandeld.
“We maken het eenvoudiger om in een ander EU-land te werken. In alle lidstaten van de EU erkennen we elkaars diploma’s.”
“Volt zet in op het verlichten van de administratieve lasten voor bedrijven in het buitenland om personeel aan te nemen.”
“We beschermen grenswerkers beter door Nederland standaard het werklandbeginsel van de EU toe te laten passen.”
Gelijke rechten en bescherming voor sekswerkers
Volt ziet sekswerk als gelijkwaardig werk en wil sekswerkers dezelfde rechtspositie geven als andere zelfstandigen, met beleid dat hen beschermt tegen stigma en uitsluiting.
“Volt ziet sekswerk als een gelijkwaardig onderdeel van de dienstverlenende sector. We verbeteren de positie van sekswerkers door hen dezelfde rechtspositie toe te kennen als andere zelfstandige”
“We voeren een inclusief beleid, waarin sekswerkers als experts worden betrokken bij het formuleren van beleid en ze als primaire belanghebbenden een prominente rol spelen in het vaststellen van de doelen.”
Werkomstandigheden en werkdruk in het onderwijs verlagen
Volt wil de werkdruk in het onderwijs verlagen door onnodige administratie te schrappen en hybride docentschap te faciliteren, zodat professionals uit andere sectoren kunnen bijdragen zonder hun bestaande werk volledig op te geven.
“We stoppen met onnodige administratie in het onderwijs. Leraren krijgen zo ons volste vertrouwen en we verminderen de werkdruk.”
“Volt faciliteert hybride docentschap door flexibele roosters mogelijk te maken, passende contractvormen te ontwikkelen en samenwerking tussen scholen en externe werkgevers te stimuleren. Zo creëren we ruimte voor professionals uit andere sectoren om structureel bij te dragen aan het onderwijs, zonder dat zij hun bestaande werk volledig hoeven op te geven.”
BIJ1 ziet werk als een recht en pleit voor radicale democratisering van de werkvloer, hogere lonen, en waardering van alle vormen van arbeid, inclusief onbetaald werk. Ze willen een kortere werkweek, hogere minimumlonen, meer zeggenschap voor werknemers, en gelijke rechten voor alle werkenden, inclusief arbeidsmigranten en sekswerkers. Hun visie is dat werk niet alleen economisch, maar ook sociaal gewaardeerd en eerlijk verdeeld moet worden.
Democratisering en zeggenschap op de werkvloer
BIJ1 wil dat werknemers meer macht krijgen binnen bedrijven, onder andere via verplichte ondernemingsraden met vetorecht en werknemerscoöperaties. Ze stellen dat wie het werk doet, ook inspraak moet hebben over bedrijfsvoering en arbeidsvoorwaarden.
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties. Wie het werk doet, krijgt inspraak over hoe ze het bedrijf runnen.”
“We bevorderen democratisch bestuur over de werkplek en de economie. In elke sector maken de werkende mensen keuzes over de productie, verkoop, lonen en prijzen. Niet de aandeelhouders en managers, maar de werkende mensen aan de knoppen.”
“De democratische ondernemingsraad is een verplicht onderdeel van grote bedrijven, met een bindend mandaat in het bestuur.”
Kortere werkweek en hogere lonen
BIJ1 wil de 40-urige werkweek vervangen door een 30-urige werkweek met behoud van loon, en het minimumloon verhogen naar €19 per uur. Ze koppelen het minimumloon aan het mediaan inkomen en schaffen het minimumjeugdloon af.
“We schaffen de 40-urige werkweek af en gaan naar een 30-urige werkweek met behoud van hetzelfde loon.”
“Het minimumloon verhogen we direct naar €19 per uur. Met een gelijke verhoging van de AOW (pensioen) en de bijstandsuitkering. We koppelen het minimumloon aan 60% van het mediaan inkomen, zodat het structureel meestijgt met andere lonen. Het minimumjeugdloon schaffen we af en trekken we gelijk met het minimumloon voor volwassenen.”
Waardering en beloning van onbetaald werk
BIJ1 erkent de waarde van onbetaald werk zoals mantelzorg, vrijwilligerswerk en het werk van thuisblijvende ouders, en wil deze vormen van arbeid beter belonen en waarderen.
“Ook mantelzorg, vrijwilligerswerk, het werk van thuisblijvende ouders en andere vormen van onbetaalde arbeid zijn van onschatbare waarde voor onze maatschappij en willen we belonen. Onze economie zou niet kunnen draaien zonder dit werk. Het is tijd dat we niet langer onderscheid maken tussen welk werk we wel en niet waarderen en belonen.”
“Onbetaald werk dat Nederland nog te vaak als ‘vrouwenwerk’ ziet, compenseren we beter. Zoals mantelzorg, huishoudelijk werk en zorg voor kinderen.”
Gelijke rechten en bescherming voor álle werkenden
BIJ1 wil gelijke arbeidsrechten voor arbeidsmigranten, ongedocumenteerden en sekswerkers, en betere bescherming tegen discriminatie, uitbuiting en schijnzelfstandigheid.
“Arbeidsmigranten en ongedocumenteerde mensen verdienen dezelfde rechten als elke andere werknemer. Ongedocumenteerde mensen die te maken krijgen met geweld of dwang op het werk, moeten dit kunnen melden zonder dat ze risico lopen op ontslag of uit het land gezet worden.”
“Sekswerk decriminaliseren we volledig. De rechten van sekswerkers trekken we gelijk met de arbeidsrechten van andere zelfstandige ondernemers en werknemers.”
“We verbeteren de bescherming tegen ontslag en gaan schijnzelfstandigheid tegen.”
Recht op werk en basisbaan
BIJ1 beschouwt werk als een recht en wil dat de overheid zorgt voor een basisbaan met fatsoenlijk salaris voor iedereen, als middel tegen armoede en sociale uitsluiting.
“Van werk maken we een recht met een basisbaan. Iedereen heeft het recht op werk met een fatsoenlijk salaris, en daar gaat de overheid voor zorgen.”
Scholing, duurzame inzetbaarheid en geen dwang
BIJ1 wil meer vrijwillige scholingsmogelijkheden voor mensen zonder werk, afschaffing van verplichte tegenprestaties en sancties in de bijstand, en een focus op persoonlijke ontwikkeling in plaats van alleen betaald werk.
“We steken meer geld in scholingsprogramma’s voor mensen zonder werk. De norm wordt: op aanvraag geaccrediteerde cursussen en opleidingen kunnen volgen. Dit bieden we zoveel mogelijk aan. Ondersteunend aanbod als sollicitatietrainingen blijven bestaan maar zijn niet meer verplicht. Tegenprestaties en sancties voor mensen in de bijstand schaffen we af.”
Eerlijke arbeidsvoorwaarden en bescherming bij zwaar werk
BIJ1 wil fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden, bescherming tegen leeftijdsdiscriminatie, en betere regelingen voor mensen in zware beroepen.
“Mensen krijgen duurzaam, passend werk met fatsoenlijke en rechtvaardige arbeidsvoorwaarden.”
“Mensen die werken in zware beroepen leven gemiddeld korter. De Regeling Vervroegd Uittreden (RVU) die in 2024 door stakingen tot stand is gekomen is een goede 1e stap, maar wij willen de RVU-heffing helemaal afschaffen.”
BVNL vindt dat werken altijd meer moet lonen dan een uitkering en wil de armoedeval opheffen. De partij pleit voor lagere belastingen op arbeid, het afschaffen van het toeslagenstelsel, strengere eisen aan uitkeringsgerechtigden, en meer waardering en ruimte voor werkenden en ondernemers. Hun visie is economisch-liberaal: minder overheidsbemoeienis, meer eigen verantwoordelijkheid, en het stimuleren van werk boven afhankelijkheid.
Werken moet meer lonen dan een uitkering
BVNL wil het verschil tussen werken en een uitkering fors vergroten om de armoedeval te bestrijden. Werken moet aantrekkelijker worden gemaakt door lagere belastingen, het afschaffen van de deeltijdmalus, en het ontmoedigen van langdurige uitkeringsafhankelijkheid.
“Het verschil tussen een uitkering en een baan moet fors worden vergroot. Werken moet weer lonen.”
“Werken moet lonen en moet meer opleveren dan niets doen. Het verschil tussen een uitkering en werk moet daarom worden vergroot en de armoedeval moet worden opgeheven.”
“Werken moet weer gaan lonen. De armoedeval, waarbij mensen meer geld overhouden in een uitkering dan in een laagbetaalde baan, is een belediging voor werkend Nederland, houdt onze economie en ons land tegen en moet worden opgelost.”
Belasting op arbeid fors verlagen en toeslagen afschaffen
BVNL wil een vlaktaks van 25% op arbeid invoeren, het toeslagenstelsel afschaffen, en werkgeverslasten verlagen. Dit moet werken financieel aantrekkelijker maken en bureaucratie verminderen.
“BVNL wil een vlaktaks invoeren van 25% op arbeidsinkomen, winst uit onderneming en winst uit vermogen, met een belastingvrije voet van €20.000,-. Tegelijkertijd worden alle andere belastingen en toeslagen afgeschaft.”
“De werkgeverslasten verlagen.”
“Het toeslagenstelsel af te schaffen en de belasting op inkomsten uit arbeid te verlagen naar 25%.”
Strengere eisen en minder rechten voor uitkeringsgerechtigden
BVNL wil strengere eisen stellen aan mensen met een uitkering: wie kan werken maar niet wil, wordt gekort, en nieuwkomers krijgen pas na 10 jaar arbeidsverleden recht op bijstand. Ook wordt beheersing van de Nederlandse taal verplicht gesteld.
“Mensen die wél kunnen, maar niet willen werken worden gekort op hun bijstandsuitkering en op toeslagen (zoals huur- en zorgtoeslag). Mensen met meerdere verblijfstitels verliezen bij werkweigering hun Nederlandse verblijfstitel.”
“Nieuwkomers hebben pas na 10 jaar arbeidsverleden recht op een bijstandsuitkering.”
“Geen Nederlands willen leren spreken betekent geen bijstandsuitkering. Voor sociale voorzieningen wordt een minimaal niveau van beheersing van de Nederlandse taal vereist.”
Meer waardering en ruimte voor werkenden en ondernemers
BVNL ziet werkenden, ondernemers en zelfstandigen als de ruggengraat van Nederland en wil hen minder belasten en meer ruimte geven. De partij is tegen "nepbanen" en overmatige regelgeving.
Overwerk en deeltijdwerk aantrekkelijker maken
BVNL wil dat overwerk en meerwerk niet zwaarder worden belast en dat de deeltijdmalus wordt opgeheven, zodat extra werken loont.
“De deeltijdmalus moet worden opgeheven zodat méér werken weer lonend wordt. Dat doen we door overwerk en meerwerk niet meer in het hoogste belastingtarief te belasten, maar tegen een normaal tarief, zodat het aantrekkelijk wordt om over te werken, of in het weekend of op feestdagen te werken.”
“Meerwerk boven het fulltime dienstverband moet niet in het hoogste belastingtarief worden belast, maar op een lager tarief, zodat het aantrekkelijker wordt om extra te werken.”
Het CDA ziet werk als essentieel voor persoonlijke ontwikkeling, bestaanszekerheid en maatschappelijke participatie. De partij wil werkenden meer zekerheid bieden, werkgeverschap aantrekkelijker maken, en inzet op scholing en begeleiding naar werk voor iedereen, inclusief mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Belangrijke voorstellen zijn het stimuleren van vast werk, het vereenvoudigen van regelingen zodat werken loont, en het versterken van begeleiding en scholing voor duurzame inzetbaarheid.
Meer zekerheid voor werkenden en aantrekkelijk werkgeverschap
Het CDA wil de zekerheid voor mensen in loondienst vergroten en tegelijkertijd het werkgeverschap aantrekkelijker maken, onder andere door meer interne flexibiliteit en het aanpakken van schijnzelfstandigheid. Dit moet tweedeling op de arbeidsmarkt tegengaan en zorgen dat meer mensen kunnen profiteren van de voordelen van vast werk.
“We willen werknemers meer zekerheid bieden en werkgeverschap aantrekkelijker maken door meer (interne) flexibiliteit.”
“We zetten de handhaving door de Belastingdienst op schijnzelfstandigheid door en introduceren een rechtsvermoeden van werknemerschap onder een bepaald tarief.”
“Er moet zekerheid zijn voor mensen die graag in dienst willen bij een werkgever.”
Werken moet meer lonen en eenvoudiger worden
Het CDA erkent dat werken niet altijd voldoende loont door complexe regelingen en wil het belasting- en toeslagenstelsel vereenvoudigen. Ook wordt de arbeidskorting hervormd zodat elk gewerkt uur meer oplevert.
“We gaan daarom door met de vereenvoudiging van het stelsel van belastingen en toeslagen en inkomensregelingen, zodat mensen meer zekerheid en duidelijkheid krijgen over hun inkomen.”
“We zetten de arbeidskorting beter in en hervormen deze naar een arbeidskorting die voor elk gewerkt uur wordt toegepast zodat werken meer loont.”
Investeren in scholing, begeleiding en ‘werk naar werk’
Het CDA wil dat mensen zich een leven lang kunnen ontwikkelen en makkelijker kunnen overstappen naar ander werk, met speciale aandacht voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, senioren en praktisch opgeleiden. Regionale werkcentra en sociale ontwikkelbedrijven krijgen hierin een centrale rol.
“We richten samen met werkgevers en werknemers het formele onderwijs beter in voor mensen die gedurende hun werkzame leven willen om-, her- en bijscholen.”
“We stimuleren opleidings- en ontwikkelingsfondsen om gezamenlijk vorm te geven aan ‘werk naar werk’, de transitie tussen sectoren, het verwerven van algemene vaardigheden en het versterken van de positie van senioren op de arbeidsmarkt.”
“We ontwikkelen regionale werkcentra tot informatie- en adviespunten voor (digitaal) inzicht in opleidingen en skills met een eenduidig en voor iedereen toegankelijk advies- en doorverwijsloket, onder verantwoordelijkheid van het UWV-werkbedrijf en gemeenten.”
“Sociaal ontwikkelbedrijven leveren een belangrijke bijdrage aan de integratie en participatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en zijn een essentieel onderdeel van de sociale zekerheid.”
Iedereen aan het werk via basisbaan en aangepaste Participatiewet
Het CDA wil dat niemand langdurig werkloos aan de kant staat en stelt de invoering van een basisbaan voor, evenals een herziening van de Participatiewet zodat iedereen een waardevolle bijdrage kan leveren.
Focus op eerlijk loon en fatsoenlijke arbeidsomstandigheden
Het CDA benadrukt het belang van eerlijk loon en goede arbeidsomstandigheden voor iedereen, mede vanwege de krapte op de arbeidsmarkt en de waarde van werk voor de samenleving.
De ChristenUnie ziet werk als meer dan alleen inkomen: het is een bron van eigenwaarde, structuur en maatschappelijke bijdrage. Ze willen werk zekerder en eerlijker maken door vaste contracten te stimuleren, belastingen op arbeid te verlagen, sociale werkvoorzieningen te versterken en de sociale zekerheid te vereenvoudigen. Extra aandacht is er voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, het tegengaan van schijnconstructies en het eerlijker belasten van arbeid ten opzichte van vermogen.
Stimuleren van vaste contracten en duurzame arbeidsrelaties
De ChristenUnie wil af van de flexibilisering en onzekerheid op de arbeidsmarkt. Ze streven naar meer vaste contracten, eerlijke arbeidsvoorwaarden en duurzame relaties tussen werkgevers en werknemers, zodat werkenden meer zekerheid en perspectief krijgen.
“We willen af van de situatie dat tijdelijke werknemers voor een werkgever goedkoper zijn dan werknemers die voor onbepaalde tijd in dienst zijn. We streven duurzame arbeidsverhoudingen na tussen werkgevers en werknemers.”
“Bedrijven en werknemers die in elkaar investeren. Voor mensen die duurzaam of tijdelijk afhankelijk zijn van een beschermde werkomgeving, moeten sociale werkvoorzieningen voldoende werkplekken bieden als vangnet en als springplank.”
Werk als bron van sociale zekerheid en maatschappelijke waarde
Werk wordt gezien als de beste vorm van sociale zekerheid en als essentieel voor persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke bijdrage. De ChristenUnie wil dat iedereen kan meedoen, ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, en waardeert ook onbetaald werk.
Eenvoudiger en eerlijker belastingen op arbeid
De partij wil de belastingdruk op werk verlagen en het belastingstelsel vereenvoudigen, zodat werkenden met gewone inkomens meer overhouden en arbeid eerlijker wordt belast ten opzichte van vermogen.
“Werkenden met gewone inkomens – van een minimumloon tot circa twee keer modaal – moeten netto meer overhouden van hun loon.”
“In het huidige belastingstelsel wordt inkomen uit arbeid relatief zwaar belast. We willen toe naar een belastingstelsel dat inkomen uit arbeid en de daadwerkelijke inkomsten uit vermogen zoveel als mogelijk op dezelfde manier belast. De hoge lastendruk op arbeid verlagen we flink.”
Betere ondersteuning voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt
De ChristenUnie wil dat mensen die nu moeilijk aan werk komen, zoals mensen met een beperking, ouderen of langdurig werklozen, betere ondersteuning krijgen via toegankelijke instrumenten en begeleiding.
“Iedereen die aan de kant staat of een afstand heeft tot de arbeidsmarkt, moet volwaardig kunnen meedoen in de samenleving. De ondersteuningsbehoefte van de werknemer staat centraal, bijvoorbeeld via extra begeleiding of een beschutte werkplek.”
“De verschillende instrumenten (zoals jobcoaching of loonkostensubsidie) worden eenvoudiger toegankelijk voor werkgevers, ongeacht via welke wet (WIA, WW, bijstand) de werknemer nu een uitkering ontvangt.”
Terugdraaien verkorting WW en vereenvoudigen sociale zekerheid
De partij wil de duur van de WW op twee jaar houden en het systeem vereenvoudigen, zodat mensen niet onnodig in onzekerheid komen en de sociale zekerheid menselijker wordt.
“De ChristenUnie draait deze bezuiniging terug en handhaaft de duur van de WW op twee jaar.”
“De WW wordt vereenvoudigd”
“Vereenvoudiging van inkomensondersteuning en versteviging van inkomenszekerheid (ook bij de overgang tussen dagbesteding, bijstand en betaald werk) moet daarbij de kern zijn.”
Aanpakken van schijnconstructies en misbruik van arbeidsmigratie
De ChristenUnie wil schijnconstructies en misbruik van arbeidsmigranten tegengaan door strengere regels en Europese afspraken, zodat werk eerlijk blijft en misstanden worden voorkomen.
“Er zijn bedrijven die met gebruik van de WW een bedrijfsmodel voeren van laagbetaalde seizoensarbeid door veelal arbeidsmigranten. Dat vindt de ChristenUnie onwenselijk.”
“Pak schijnconstructies aan. Er zijn Europese afspraken nodig over vestigingseisen voor ondernemingen om brievenbusfirma’s te voorkomen.”
JA21 wil werken weer lonend maken door het belasting- en toeslagenstelsel te vereenvoudigen, de marginale druk te verlagen en werkgevers te stimuleren personeel aan te nemen. De partij verzet zich tegen ongerichte arbeidsmigratie, wil het volledige arbeidspotentieel benutten via scholing en omscholing, en pleit voor meer flexibiliteit op de arbeidsmarkt. Kern van hun visie is dat werken moet lonen, werkgevers minder worden belast en het systeem eenvoudiger en eerlijker wordt.
Werken moet weer lonen door lagere marginale druk en eenvoudiger stelsel
JA21 vindt dat werken te weinig oplevert door het huidige complexe toeslagen- en belastingstelsel, waardoor mensen worden ontmoedigd om meer te werken. Ze willen een sterk vereenvoudigd belastingstelsel en een nieuw toeslagensysteem, zodat werkenden meer overhouden en het aantrekkelijker wordt om (meer) te werken.
“Werken levert vaak te weinig op door het complexe toeslagenstelsel. JA21 wil werknemers motiveren meer te werken, en pleit daarom voor een nieuw en sterk vereenvoudigd belastingstelsel, waarmee we de marginale druk fors verlagen – zo houden werkende Nederlanders meer over per verdiende euro.”
“Werken weer laten lonen met een sterk vereenvoudigd stelsel van toelagen, dat niet primair inkomensafhankelijk is en waarmee de marginale druk fors omlaag gaat.”
“een belastingsysteem dat mensen beloont voor hard werken en ondernemen, waarin mensen die werken meer overhouden aan het eind van de maand”
Minder regeldruk en lasten voor werkgevers, meer flexibiliteit
JA21 wil werkgevers stimuleren personeel aan te nemen door regeldruk te verlagen, lasten niet te verhogen en het ontslagrecht te versoepelen. Ook willen ze het ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel hervormen en regelgeving voor ZZP’ers vereenvoudigen.
“Werkgevers die personeel willen aannemen en mensen aan het werk willen zetten schrikken terug van hoge lasten en regeldruk. Zij moeten juist gestimuleerd worden om personeel aan te nemen; dit doet JA21 door de regeldruk te verlagen, geen nieuwe regels te introduceren en de lasten voor het bedrijfsleven niet te verhogen.”
“Ontslagrecht versoepelen zodat de drempel voor werkgevers om personeel aan te nemen verlaagd wordt.”
“JA21 wil kortere loondoorbetaling bij ziekte, snellere reïntegratie, en hervorming van het systeem dat nu werkgevers afschrikt om vaste contracten te geven.”
“Regelgeving voor ZZP’ers vereenvoudigen. JA21 wil de Wet DBA verbeteren en hiervoor kijken naar het Belgisch model om ZZP’ers meer ruimte en duidelijkheid te geven.”
Rem op ongerichte arbeidsmigratie, alleen bij echte tekorten
JA21 ziet ongerichte arbeidsmigratie als een probleem voor de arbeidsmarkt en wil deze beperken tot situaties van echte tekorten, met goede huisvesting en naleving van regels. Ze willen geen laaggeschoolde arbeidsmigratie van buiten de EU en stellen een fundamentele discussie over welk werk nog van meerwaarde is.
“Een rem zetten op ongerichte arbeidsmigratie. We steunen arbeidsmigratie alleen waar écht tekorten zijn en waar goede huisvesting en naleving gegarandeerd zijn.”
“Geen laaggeschoolde arbeidsmigratie van buiten de EU.”
“Er is daarom een fundamentele discussie nodig over welk type werk nog van meerwaarde is voor Nederland wanneer er op de arbeidsmarkt...”
Volledig arbeidspotentieel benutten via scholing en activering
JA21 wil het volledige arbeidspotentieel benutten door in te zetten op scholing, omscholing en het activeren van mensen die aan de kant staan. Ook willen ze werkgevers meer ruimte geven om mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen en doorwerken na AOW-leeftijd mogelijk maken.
“Ons volledige arbeidspotentieel te benutten door vol in te zetten op scholing, omscholing, en het activeren van mensen die aan de kant staan.”
“Werkgevers meer ruimte geven om mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen.”
“Doorwerken na AOW-leeftijd zonder fiscale of financiële belemmeringen mogelijk maken.”
De SP vindt dat werken moet lonen en pleit voor structurele verbetering van de positie van werkenden, met vaste banen als norm, hogere lonen, en minder werkdruk. Ze willen een vierdaagse werkweek, gratis kinderopvang, en het recht op werk voor iedereen, met bijzondere aandacht voor eerlijk loon, sterke vakbonden en het tegengaan van flexwerk en uitbuiting. Hun visie is gericht op solidariteit, zekerheid en waardering voor werkenden als fundament van de economie.
Vierdaagse werkweek met behoud van loon
De SP wil de werkdruk structureel verlagen en de balans tussen werk en privé verbeteren door een vierdaagse werkweek in te voeren, zonder loonverlies. Dit moet burn-outs voorkomen, de productiviteit verhogen en meer vrije tijd opleveren.
“We voeren een 4-daagse werkweek in. We leven niet om te werken. We werken om te leven. Een echte vierdaagse werkweek maakt een einde aan de doorgeslagen werkdruk. We voorkomen burnouts en onproductieve uren en starten met gefocust werk, productiviteit en meer vrije tijd. Het salaris blijft gelijk en deeltijders krijgen naar verhouding een salarisverhoging.”
Vast werk als norm, flexwerk beperken
De SP wil vaste banen als uitgangspunt, flexwerk alleen voor uitzonderingen, en schijnzelfstandigheid tegengaan. Dit moet zorgen voor zekerheid, behoud van kennis en innovatie, en het tegengaan van uitbuiting.
“Vast werk is de norm. Flexwerk is alleen voor piek en ziek. Vaste krachten zorgen voor behoud en opbouw van kennis en vakmanschap. Dit zorgt voor meer innovatie en arbeidsproductiviteitsgroei. Schijnzelfstandigen komen in loon”
“Voor structureel werk komt er een verbod op het inzetten van uitzendkrachten of andere flexibele constructies. In sectoren zoals de vleessector, distributie en transport komt er direct een volledig verbod op het inzetten van”
Recht op werk en begeleiding voor iedereen
De SP wil dat iedereen die wil werken, recht krijgt op een baan en begeleiding, met een volwaardig loon. Dit geldt ook voor mensen met een arbeidsbeperking, die niet langer in de bijstand hoeven te belanden.
“Iedereen die wil werken krijgt zo het recht op werk en een passend inkomen. Laagdrempelige ondersteuning en advisering over werk en (om)scholing in de buurt komt beschikbaar voor iedereen die dat wil. Werken zonder loon staan we niet toe.”
“Mensen met een arbeidsbeperking krijgen recht op begeleiding naar passend werk via een werkontwikkelbedrijf (voorheen: sociale werkplaats) met een volwaardig loon en een goede cao.”
Lonen verhogen en belasting op arbeid verlagen
De SP wil de lonen verhogen en de belasting op arbeid verlagen, gefinancierd door hogere belastingen op vermogens. Dit moet de koopkracht van de werkende klasse versterken en ongelijkheid verminderen.
“We kiezen ervoor om de lonen te verhogen, belasting op arbeid te verlagen en dit te betalen door de vermogens van de allerrijksten te belasten.”
Gratis kinderopvang en lagere werkdruk in de sector
Om de combinatie van werk en zorg te vergemakkelijken en de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt te versterken, wil de SP gratis kinderopvang en betere arbeidsvoorwaarden in de kinderopvangsector.
“Alle kinderen hebben recht om een goede en sociale basis mee te krijgen op de kinderopvang. En ouders moeten de ruimte hebben voor werk, zorg en elkaar. Daarom maken we de kinderopvang gratis.”
“Het werk in de kinderopvang moet aantrekkelijk en kleinschaliger gemaakt worden, met betere lonen en lagere werkdruk.”
Sterkere positie voor vakbonden en winstdeling
De SP wil vakbonden versterken, automatische prijscompensatie invoeren en winstdeling stimuleren, zodat werknemers collectief hun belangen kunnen verdedigen en profiteren van economische groei.
“We sluiten een akkoord met de vakbonden en de werkgevers om de loonachterstand van de afgelopen decennia voor alle werknemers in te halen, onder andere door winstdeling. We voeren de automatische prijscompensatie weer in voor het behoud van de koopkracht van de werkende klasse.”
“De vakbond moet het wettelijke recht krijgen op toegang tot de werkplek, contact met werknemers en het organiseren van bijeenkomsten binnen het bedrijf.”
Investeren in scholing, vakmanschap en innovatie
De SP wil meer waardering en investeringen in vakopleidingen, bijscholing en innovatie, zodat werknemers zich kunnen blijven ontwikkelen en de economie toekomstbestendig wordt.
“We willen meer waardering voor vakmanschap en voor de voortdurende kennisontwikkeling van werknemers die nodig is om bij de tijd te blijven.”
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
Recht op gelijk loon voor gelijk werk
De SP wil discriminatie op de arbeidsmarkt tegengaan en gelijke beloning voor gelijk werk afdwingen, ongeacht geslacht of afkomst.
“Recht op gelijk loon voor gelijk werk. Dat betekent dat er een gelijke beloning voor het werk van mannen en vrouwen moet zijn. Maar het betekent ook dat mensen die niet in Nederland zijn geboren niet minder betaald mogen worden of onder slechtere arbeids en leefomstandigheden moeten werken.”
De Partij voor de Dieren wil werk eerlijker, duurzamer en inclusiever maken, met meer zekerheid voor werknemers en betere bescherming van kwetsbare groepen. Ze pleiten voor het lonender maken van werken, het terugdringen van flexwerk, gelijke beloning, en toegankelijke werkplekken voor mensen met een beperking. Hun visie is dat werk bijdraagt aan welzijn, solidariteit en een gezonde samenleving, in plaats van louter economische groei.
Werken lonender maken en belasting op arbeid verlagen
De PvdD wil werken aantrekkelijker maken door de belastingdruk te verschuiven van arbeid naar vervuiling en grondstoffenverbruik. Dit moet zowel het milieu als de werkgelegenheid ten goede komen en de lasten eerlijker verdelen.
Minder flexwerk, meer vaste contracten en gelijke beloning
De partij wil flexwerk beperken, vaste contracten stimuleren en de loonkloof aanpakken. Ze vinden dat werknemers meer zekerheid en gelijke behandeling verdienen, ongeacht hun contractvorm of geslacht.
“We beperken arbeidscontracten tot vaste en tijdelijke contracten voor regulier werk, uitzendcontracten voor piekperiodes, en zelfstandigencontracten voor zzp’ers.”
“Gelijke functies verdienen gelijke beloning. We voeren een Wet Gelijke Beloning in waarmee de genderloonkloof verdwijnt.”
“Uitzendkrachten krijgen dezelfde arbeidsvoorwaarden als vaste werknemers en het uitzendbeding voor uitzendkrachten, waardoor bij ziekte het contract stopt, wordt verboden.”
Betere bescherming en rechten voor werkenden
De PvdD wil de positie van werknemers versterken, onder andere via een breder mandaat voor de arbeidsinspectie, het recht op onbereikbaarheid buiten werktijd, en het verbieden van schijnvakbonden. Ook sekswerk wordt erkend als volwaardig werk.
“De arbeidsinspectie krijgt een breder mandaat om zelf onderzoek te doen en te handhaven op de naleving van cao-lonen, discriminatie en sociale veiligheid.”
“Elke werknemer krijgt het recht om buiten werktijd offline te zijn zonder consequenties. Het ‘recht op onbereikbaarheid’ wordt wettelijk vastgelegd.”
“Sekswerk wordt erkend als volwaardig werk. Sekswerkers krijgen gelijke rechten en bescherming tegen discriminatie.”
Inclusieve werkplekken en sociale werkvoorziening voor mensen met een beperking
De partij wil dat mensen met een beperking recht krijgen op betekenisvol werk met goede begeleiding en een volwaardig inkomen. Werkplekken moeten toegankelijker worden, bijvoorbeeld met prikkelarme ruimtes.
“Mensen met een beperking krijgen recht op werk via sociale werkvoorzieningen met betekenisvol werk dicht bij huis, goede begeleiding en een volwaardig inkomen.”
“We zorgen voor betere ondersteuning op de werkvloer en toegankelijke werkplekken voor mensen met een beperking, bijvoorbeeld prikkelarme ruimtes voor neurodivergente mensen.”
Leer-werktrajecten en toekomstbestendige beroepen stimuleren
De PvdD vindt het opleiden en omscholen van vakmensen in duurzame sectoren essentieel. Ze willen leer-werk-onderwijs stimuleren om te voorzien in de behoefte aan vakmensen voor een duurzame arbeidsmarkt.
“Het opleiden (en omscholen) van vakmensen in onder andere duurzame energie, duurzaam bouwen en duurzaam voedsel, is van cruciaal belang. Door leer-werk-onderwijs te stimuleren...”
“Het onderwijs moet beter aansluiten op toekomstige behoeften, waardoor mensen worden opgeleid voor een toekomstbestendige en duurzame arbeidsmarkt.”
De VVD vindt dat werken altijd meer moet lonen dan niet werken en wil de positie van werkenden versterken door lasten te verlagen, bureaucratie te verminderen en het verschil tussen werk en uitkering te vergroten. Ze stellen voor om het belastingstelsel te vereenvoudigen, uitkeringen minder hard te laten stijgen dan lonen, en lokale regelingen te harmoniseren zodat werken overal loont. Daarnaast wil de VVD dat meer mensen aan het werk gaan, onder meer door bijstandsgerechtigden en statushouders te stimuleren en te ondersteunen richting werk.
Werken moet altijd meer lonen dan niet werken
De VVD wil dat werkenden er financieel altijd op vooruitgaan ten opzichte van niet-werkenden. Ze willen het belastingstelsel vereenvoudigen, de koppeling tussen uitkeringen en lonen loslaten, en een plafond instellen op uitkeringen en toeslagen. Dit moet het aantrekkelijker maken om te werken en het draagvlak voor de verzorgingsstaat behouden.
“We leggen in een Koopkrachtwet vast dat koopkrachtbeleid er altijd in ieder jaar op gericht moet zijn dat de koopkrachtpositie van werkenden meer verbetert dan de koopkrachtpositie van niet-werkenden.”
“Wij laten deze koppeling los en herstellen het verschil tussen werk en uitkering. Voortaan stijgen de uitkeringen, behalve de AOW en regelingen voor arbeidsongeschikten, mee met de inflatie in plaats van met de lonen.”
“Het mag niet meer gebeuren dat iemand door een stapeling van uitkeringen en toeslagen meer te besteden heeft dan iemand die hard werkt om rond te komen. We voeren een plafond in op de totale steun die één huishouden kan ontvangen.”
“Het mag namelijk niet zo zijn dat werken voor een slechter inkomen zorgt dan een uitkering.”
Meer werken en doorwerken stimuleren
De VVD wil dat het aantrekkelijker wordt om meer uren te werken en langer door te werken. Ze willen belemmeringen zoals complexe toeslagen en heffingskortingen verminderen en inzetten op een leven lang ontwikkelen, zodat iedereen kan bijdragen aan de arbeidsmarkt.
“Voor te veel Nederlanders loont het niet om meer uren te werken door een wirwar aan toeslagen en heffingskortingen. Die uren leveren te weinig op.”
“We willen maatregelen nemen om mensen meer te laten werken. Iedereen is nodig op de arbeidsmarkt.”
“We ondersteunen het langer doorwerken door meer in te zetten op een Leven Lang Ontwikkelen.”
Lokale en landelijke regelingen harmoniseren zodat werken overal loont
De VVD wil dat gemeentelijke regelingen niet langer het verschil maken of werken loont. Ze willen landelijke voorwaarden stellen en lokale regelingen beperken om te voorkomen dat werken in sommige gemeenten minder oplevert dan een uitkering.
“Gemiddeld krijgen mensen met een uitkering ruim 200 euro per maand aan gemeentelijke regelingen. Bovendien verschillen deze regelingen enorm per gemeente waardoor het een postcodeloterij is of werken voldoende loont. We hervormen deze lokale nivelleringsmachine door meer landelijke voorwaarden te stellen en regelingen waar nodig in te perken of landelijk te organiseren.”
Bijstand en integratie: werk als norm
De VVD wil dat mensen in de bijstand en statushouders actief worden geholpen richting werk, met strengere handhaving en minder vrijblijvendheid. Werk wordt gezien als het belangrijkste instrument voor integratie en participatie.
“Van iedereen in de bijstand verwachten we dat ze hun best doen om hun bijdrage te leveren aan Nederland. Daarom scherpen we de Participatiewet en het toeslagenbeleid aan.”
“De VVD wil dat elke statushouder direct bij het krijgen van huisvesting een leerwerkplek of startbaan krijgt aangeboden en accepteert, in plaats van direct een uitkering.”
Verlofregelingen en werk-privébalans werkbaar maken
De VVD wil verlofregelingen eenvoudiger en transparanter maken, zodat ze bijdragen aan een goede werk-privébalans voor werknemers én werkbaar blijven voor werkgevers.
“Daarom wil de VVD dat verlofregelingen zo vormgegeven worden dat ze niet alleen bijdragen aan een goede werk-privébalans voor werknemers, maar óók werkbaar blijven voor werkgevers.”
Iedereen aan het werk, ook met beperkingen
De VVD wil de focus verleggen van arbeidsongeschiktheid naar arbeidsgeschiktheid en mensen met beperkingen ondersteunen om (deels) aan het werk te gaan.
“We kijken te vaak naar de arbeidsongeschiktheid van mensen terwijl we zouden moeten kijken naar hun arbeidsgeschiktheid. We willen dat mensen zoveel mogelijk aan het werk gaan, ook als dat in deeltijd is.”
BBB ziet werk als essentieel voor bestaanszekerheid, sociale verbondenheid en persoonlijke groei, en pleit voor brede maatschappelijke waardering van zowel betaald als onbetaald werk. De partij wil de arbeidsmarkt hervormen, meer vaste banen creëren, zelfstandigheid voor zzp’ers behouden, en het beroepsonderwijs versterken om vakmensen beter op te leiden en te waarderen. BBB kiest voor concrete maatregelen zoals het hervormen van het UWV, het verbeteren van de Wet DBA voor zzp’ers, en het stimuleren van praktijkgericht onderwijs.
Brede waardering voor álle vormen van werk
BBB vindt dat niet alleen betaald werk, maar ook mantelzorg, vrijwilligerswerk en opvoeding maatschappelijk erkend en gewaardeerd moeten worden. Dit moet leiden tot een samenleving waarin iedereen, ongeacht het soort arbeid, wordt gezien als waardevol en bijdragend.
“Werken is essentieel voor bestaanszekerheid, sociale verbondenheid en persoonlijke groei. Maar niet alleen betaald werk is van waarde. BBB vindt dat álle vormen van arbeid zoals mantelzorg, vrijwilligerswerk en opvoeding maatschappelijk erkend en gewaardeerd moeten worden.”
“Eerlijke beloning voor zowel praktisch als voor theoretisch werk.”
Hervorming arbeidsmarkt en meer vaste banen
BBB wil de arbeidsmarkt hervormen om meer vaste banen te creëren, het risico voor werkgevers te beperken en het UWV te versimpelen tot een uitkeringsinstantie. Dit moet leiden tot minder ziekteverzuimstress, meer zekerheid voor werknemers en een dynamischere arbeidsmarkt.
Zelfstandigheid voor zzp’ers behouden, schijnzelfstandigheid aanpakken
BBB wil echte zelfstandigheid voor zzp’ers behouden en overregulering tegengaan, maar schijnzelfstandigheid gericht aanpakken. De Wet DBA moet verbeterd worden met duidelijke regels, sectorale modelovereenkomsten en bescherming van kwetsbare zelfstandigen.
“BBB kiest voor behoud en verbetering van de Wet DBA, zodat zelfstandige ondernemers kunnen blijven ondernemen zonder verstikkende regelgeving, maar met duidelijke spelregels.”
“Gerichte handhaving op structureel misbruik en schijnzelfstandigheid, met prioriteit bij kwetsbare situaties, maar géén jacht op bonafide ondernemers.”
“Bescherming van zelfstandigen met een laag uurtarief (< €36), via een rechtsvermoeden van werknemerschap in combinatie met ruimte voor uitzonderingen.”
Versterking en waardering van beroepsonderwijs en vakmanschap
BBB wil het beroepsonderwijs versterken en vakmanschap herwaarderen, zodat praktisch opgeleiden dezelfde waardering krijgen als theoretisch geschoolden. Praktijkgericht onderwijs, stages en samenwerking met het bedrijfsleven moeten jongeren beter voorbereiden op de arbeidsmarkt.
“BBB pleit voor een fundamentele herwaardering van ambacht en vakmanschap, van het vmbo tot het mbo.”
“Een samenleving draait niet op papier alleen, maar op mensen die het werk doen.”
“Het beroepsonderwijs kan worden versterkt met leermeesters, stages en regionale samenwerking tussen Praktijkonderwijs, VMBO, MBO, werkgevers en gemeenten.”
“Een verticale leerlijn van praktijkonderwijs via VMBO, MBO tot en met HBO, zorgt voor een goed vestigingsklimaat en veel werkgelegenheid.”
D66 wil dat werk beter loont, eerlijker wordt verdeeld en toegankelijk is voor iedereen, met speciale aandacht voor het aanpakken van personeelstekorten en het stimuleren van ontwikkeling gedurende het hele werkzame leven. De partij zet in op hogere lonen, het verkleinen van verschillen tussen werkenden, het makkelijker maken van de stap naar werk vanuit een uitkering, en het stimuleren van leren op de werkvloer. D66 wil ook discriminatie op de werkvloer bestrijden en meer vaste contracten stimuleren.
Werk moet beter lonen en eerlijker zijn
D66 vindt dat werk aantrekkelijker moet worden door hogere lonen, lagere belastingen en het verkleinen van verschillen tussen werkenden. Dit moet oneerlijke concurrentie tegengaan en mensen stimuleren om meer te werken, wat nodig is vanwege personeelstekorten.
“Dat begint bij werk dat beter loont. Ook stellen we grenzen aan sommige sectoren in Nederland: zo voorkomen we extra druk op personeel, natuur en ruimte. We helpen mensen zich een leven lang te ontwikkelen, zodat ze klaar zijn voor de toekomst en alles uit hun werk kunnen halen wat erin zit. En we maken een einde aan oneerlijke concurrentie tussen verschillende typen werkenden, of je nu in loondienst bent of werkt als zelfstandige.”
“Als je werkt, verdien je een goed en eerlijk loon. D66 zorgt daarom voor hogere lonen en lagere belastingen.”
“We verhogen bijvoorbeeld de lonen, zodat werk naar waarde gewaardeerd wordt en concurrentie met andere werknemers eerlijker is.”
Meer mensen aan het werk, inclusief kwetsbare groepen
D66 wil dat iedereen die kan en wil werken, mee kan doen. De partij maakt de stap naar werk vanuit een uitkering makkelijker, stimuleert passend werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, en wil maatwerk bieden.
“We maken de stap naar werk vanuit een uitkering makkelijker, bijvoorbeeld via vrijwillers- of deeltijdwerk. In dat kader willen wij ook dat er meer passend werk is of beschut werk is voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten en anderen met afstand tot de arbeidsmarkt, belangrijk daarbij is maatwerk.”
“Iedereen die kan en wil werken, moet mee kunnen doen. Werk geeft bestaanszekerheid, sociale contacten en individuele ontwikkeling. D66 wil meer mensen de mogelijkheid geven hun talent te benutten.”
Leven lang ontwikkelen en leren op de werkvloer
D66 ziet een leven lang ontwikkelen als essentieel om mensen inzetbaar te houden en personeelstekorten op te vangen. De partij wil een persoonlijk leerbudget en meer leren op de werkvloer.
“Leven lang ontwikkelen vraagt een goede aansluiting tussen onderwijs en werk. Het vraagt daarnaast om méér leren op de werkvloer. Daarom wil D66 een persoonlijk leerbudget...”
Meer vaste contracten en hervorming sociale zekerheid
D66 wil ondernemers stimuleren om meer vaste contracten aan te bieden en pleit voor fundamentele hervorming van de WIA. Ook wil de partij gelijke beloning voor gelijk werk en uitbreiding van ouderschapsverlof.
“Om ondernemers te stimuleren om meer vaste contracten aan te bieden wil D66 de verplichte loondoorbetaling bij ziekte verkorten naar 1 jaar.”
“De Wia (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) werkt op dit moment onvoldoende. De instroom groeit, de regels zijn onduidelijk en mensen krijgen niet altijd waar ze recht op hebben. Fundamentele hervorming is nodig.”
“D66 staat voor eerlijke kansen op de werkvloer. Dat betekent: gelijke beloning voor gelijk werk. Maar óók ruimte voor zorgtaken en concrete verplichtingen voor bedrijven. D66 wil het ouderschapsverlof uitbreiden en een wettelijke minimum stagevergoeding voor iedereen.”
Aanpak discriminatie en pesten op de werkvloer
D66 wil discriminatie en racisme op de werkvloer hard aanpakken en bedrijven die discrimineren bestraffen. Ook wil de partij pesten op het werk tegengaan via Europese regelgeving.
“Discriminatie en racisme op de werkvloer komen nog steeds voor. D66 wil dat bedrijven die discrimineren bestraft worden. Dit geldt voor zowel discriminatie tijdens werving- en selectieprocedures, als ongelijke kansen op de werkvloer zelf.”
“De Europese kaderovereenkomst over geweld en pesterijen op het werk die al enige tijd op de plank ligt dient te worden geimplementeerd om pesten op het werk adequater aan te pakken, andere maatregelen zijn o.a. de verbetering van de reïntegratie van slachtoffers van pesten op het werk.”
FVD wil werk aantrekkelijker en toekomstbestendiger maken door vakmanschap en ondernemerschap te stimuleren, belastingen te verlagen en het beroepsonderwijs te versterken. Ze pleiten voor meer waardering van praktisch werk, minder afhankelijkheid van arbeidsmigratie, en meer vrijheid voor ZZP’ers. Hun visie draait om financiële beloning voor werken, het terugdringen van bureaucratie en het opleiden van jongeren tot direct inzetbare vakmensen.
Vakmanschap en beroepsonderwijs versterken
FVD ziet een tekort aan vakmensen als een groot probleem en wil het beroepsonderwijs hervormen om jongeren praktisch op te leiden en zo de arbeidsmarkt te versterken. Ze willen ambachtstitels herinvoeren, praktische leerwegen ontwikkelen en nauwe samenwerking met bedrijven stimuleren, zodat jongeren direct inzetbaar zijn en arbeidsmigratie overbodig wordt.
“Juist praktijkgerichte beroepen zijn toekomstbestendig en onmisbaar. Daarom wil FVD het beroepsonderwijs opnieuw inrichten met duidelijke praktische leerwegen, meer rol voor meester/gezel formules en nauwe samenwerking met bedrijven.”
“We brengen ambachtstitels terug, zodat vakopleidingen meer aanzien krijgen en vakmanschap weer wordt gewaardeerd.”
“We leiden meer Nederlandse jongeren op tot vakmensen, zodat tekorten in bouw en techniek worden opgelost en geld in Nederland blijft.”
“We integreren nieuwe technologie en AI in beroepsopleidingen, zodat vakmensen leren werken met moderne tools en hun positie op de arbeidsmarkt wordt versterkt.”
Werken financieel aantrekkelijker maken
FVD wil dat werken meer loont door het belastingstelsel te vereenvoudigen, een hoge belastingvrije voet in te voeren en bijverdienen aantrekkelijker te maken. Ze willen het systeem overzichtelijker maken zodat werken altijd loont en sparen wordt gestimuleerd.
“Met zo’n vlaktaks en een belastingvrije voet van €30.000 maken we het systeem overzichtelijk en rechtvaardig. Zo wordt werken weer beloond, sparen weer aantrekkelijk en verdwijnen de talloze uitzonderingen en regelingen waarin burgers nu verstrikt raken.”
“We maken de eerste €1.000 die verdiend wordt met een bijbaan belastingvrij, bij een hoofdbaan van minimaal 32 uur, zodat het weer aantrekkelijk wordt om bij te verdienen.”
Meer vrijheid en minder verplichtingen voor ZZP’ers
FVD wil zelfstandigen meer vrijheid geven door verplichte verzekeringen en beperkende wetgeving af te schaffen. Ze vinden dat ZZP’ers zelf moeten kunnen bepalen hoe en voor wie ze werken, zonder extra lasten of bemoeienis van de overheid.
Eerder AOW voor mensen met zwaar werk
FVD wil dat mensen die vroeg zijn begonnen met fysiek zwaar werk eerder recht krijgen op AOW. Ze vinden het onrechtvaardig dat deze groep nu moet doorwerken tot een hoge leeftijd zonder passende regeling.
“Iedereen moet recht hebben op AOW na veertig jaar zwaar werk, en de algemene AOW-leeftijd moet weer terug naar 66 jaar.”
NSC wil werken aantrekkelijker en lonender maken door het inkomensstelsel te vereenvoudigen, lasten voor werkgevers te verlagen en te investeren in duurzame inzetbaarheid van werkenden. Ze pleiten voor een persoonlijk ontwikkelbudget voor iedereen, meer erkenning voor het beroepsonderwijs, en gerichte ondersteuning voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De partij zet in op concrete maatregelen om omscholing, doorstroom en werkzekerheid te bevorderen.
Werken moet lonen en eenvoudiger worden
NSC vindt dat werken daadwerkelijk moet lonen en dat het inkomensstelsel eenvoudiger en transparanter moet zijn. Ze willen de lasten voor werkgevers verlagen en het minimumloon verhogen, zodat werk aantrekkelijker wordt en het loon weer de basis van het inkomen vormt.
Persoonlijk ontwikkelbudget voor alle werkenden
Om duurzame inzetbaarheid te bevorderen, wil NSC dat alle werkenden een persoonlijk ontwikkelbudget krijgen voor scholing en ontwikkeling. Dit moet mensen in staat stellen zich aan te passen aan veranderingen op de arbeidsmarkt en hun vakkennis bij te houden.
“Alle werkenden krijgen daarom een persoonlijk ontwikkelbudget, dat hen in staat stelt om zich persoonlijk te blijven ontwikkelen.”
“Transitievergoedingen worden gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn, te weten de transitie van werk naar werk. Daarom moeten ze worden gestort in het persoonlijk ontwikkelbudget van werkenden.”
Sterkere positie en erkenning voor beroepsonderwijs
NSC wil het beroepsonderwijs als volwaardige route naast de academische lijn positioneren en beter laten aansluiten op de arbeidsmarkt. Ze pleiten voor meer erkenning van vakmanschap en uitbreiding van techniekonderwijs.
Gerichte ondersteuning voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt
De partij wil het voor werkgevers aantrekkelijker en eenvoudiger maken om mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen, onder meer via loonkostensubsidies, jobcoaching en uitbreiding van beschutte werkplekken.
“Het moet voor werkgevers veel aantrekkelijker en eenvoudiger worden om mensen uit deze doelgroep in dienst te nemen (door omscholing, no riskpolis, loonkostensubsidie, jobcoaching).”
“Het aantal beschutte plaatsen in de sociale werkvoorziening wordt uitgebreid en we moeten effectiever gebruikmaken van sociaal ontwikkelbedrijven.”
Snellere re-integratie en begeleiding bij werkloosheid
NSC wil mensen die werkloos raken sneller en gerichter begeleiden naar nieuw werk, onder andere door omschoolbanen te creëren in sectoren met personeelstekort.
“We helpen mensen die in de WW terecht komen snel een nieuwe baan te vinden door hen eerder en gerichter te begeleiden. Samen met werkgevers creëren we omschoolbanen in sectoren waar een personeelstekort is.”
De SGP ziet werk als een Bijbelse roeping en maatschappelijke verantwoordelijkheid, waarbij werk meer is dan alleen inkomen: het geeft zin, structuur en draagt bij aan het welzijn van de samenleving. De partij wil mensen actief aan het werk helpen, arbeidskrapte tegengaan door de publieke sector te verkleinen en regeldruk te verminderen, en het beroepsonderwijs en de maakindustrie aantrekkelijker maken. Concrete voorstellen zijn onder meer een werkoffensief voor mensen aan de kant, het stimuleren van praktijkgericht onderwijs, en het ondersteunen van werkgevers bij het aannemen van personeel.
Werk als roeping en maatschappelijke verantwoordelijkheid
De SGP beschouwt werk als een roeping die verder gaat dan alleen het verdienen van inkomen; het is essentieel voor persoonlijke zingeving en maatschappelijke stabiliteit. De partij benadrukt dat werken een verantwoordelijkheid is, en dat mensen die niet kunnen werken ondersteund moeten worden.
Actief mensen aan het werk helpen (Werkoffensief)
De SGP wil een actief beleid voeren om mensen die nu aan de kant staan, weer aan het werk te krijgen. Dit is vooral gericht op het aanpakken van arbeidskrapte en het bevorderen van stabiele arbeidsverhoudingen.
Publieke sector verkleinen en regeldruk verminderen
Om de arbeidsmarkt te versterken en arbeidskrapte tegen te gaan, wil de SGP de publieke sector verkleinen en de regeldruk voor werkgevers verminderen.
“Om de arbeidskrapte tegen te gaan, wil de SGP de publieke sector verkleinen, regeldruk verminderen en technologische vooruitgang en concurrentiekracht aanjagen.”
Beroepsonderwijs en maakindustrie aantrekkelijker maken
De SGP vindt het belangrijk dat het beroepsonderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt en dat werken in de maakindustrie aantrekkelijker wordt gemaakt, mede om tekorten aan vakmensen op te lossen.
Vroegtijdig stoppen met werk bij zware beroepen
De SGP erkent dat niet iedereen tot aan het pensioen hetzelfde werk kan blijven doen, vooral bij zware beroepen, en wil daarom mogelijkheden voor omscholing en vervroegd uittreden behouden.
“Door aanpassing van werkzaamheden of omscholing wordt ingespeeld op de situatie van werkenden met een zwaar beroep, die daardoor niet tot hun pensioen hetzelfde werk kunnen blijven uitoefenen. Ook blijft de mogelijkheid bestaan om vroegtijdig te stoppen met werk, via de regeling voor vervroegd uittreden (RVU), mits deze gericht en afgebakend is.”
Zondag als rustdag beschermen
De SGP vindt dat ondernemers en werknemers die op zondag willen rusten, zoveel mogelijk steun verdienen, en pleit voor een rijverbod voor vrachtverkeer op zondag.
“Ondernemers en werknemers die op zondag willen rusten, verdienen zoveel mogelijk steun. Gemeenten behouden de vrijheid om winkelopenstelling te reguleren. Net als andere landen krijgt Nederland op zondag een rijverbod voor vrachtverkeer.”
DENK wil de ongelijkheid op de arbeidsmarkt verkleinen door meer inkomens- en baanzekerheid te bieden, vooral voor mensen in onzekere werkconstructies. Ze pleiten voor het aantrekkelijker maken van vaste contracten, het behouden van werknemersrechten, het dichten van de loonkloof, en het beschermen van zelfstandigen, terwijl ze uitbuiting en discriminatie actief bestrijden.
Meer zekerheid en vaste contracten op de arbeidsmarkt
DENK ziet te veel onzekerheid op de arbeidsmarkt en wil dat meer mensen inkomenszekerheid krijgen. Ze willen werkgevers stimuleren vaste contracten aan te bieden en werknemersrechten beschermen, zoals ontslagbescherming en WW-duur.
“Wij willen dat er meer zekerheid is voor mensen op de arbeidsmarkt. Daarom willen wij het financieel aantrekkelijker maken voor werkgevers om een vast contract aan te bieden aan hun werknemers.”
“Wij willen dat zekerheden op de arbeidsmarkt voor werknemers behouden blijven. Dat betekent dat wij ons uitspreken tegen een vermindering van de ontslagbescherming en dat wij behoud willen van de WW duur.”
Bescherming en erkenning van zelfstandigen (ZZP’ers)
DENK erkent het belang van zelfstandigen en wil hun positie wettelijk verankeren, maar wil ook schijnzelfstandigheid tegengaan. Ze pleiten voor een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, grotendeels betaald door opdrachtgevers.
“Als mensen bewust kiezen voor de vrijheid van het werken als een ZZP’er, moet dat altijd mogelijk zijn. Daarom komt er in de vorm van een werkbare definitie een wettelijke verankering van zelfstandigheid, zodat de huidige onduidelijkheid niet meer leidt tot onnodige verdringing van zelfstandigen van de arbeidsmarkt.”
“Daarnaast willen wij dat er een betaalbare en collectief georganiseerde verzekering voor arbeidsongeschiktheid komt voor zelfstandigen, waarbij we ook kijken naar opt out mogelijkheden. De kosten van deze verzekering moeten zo veel mogelijk door opdrachtgevers worden gedragen.”
Dichten van de loonkloof en bestrijden van discriminatie
DENK wil wettelijke maatregelen om de loonkloof tussen mannen en vrouwen en tussen mensen met en zonder migratieachtergrond op te heffen. Ook willen ze uitbuiting en discriminatie in de uitzendbranche aanpakken.
“Wij willen dat de loonkloof wordt gedicht. Wij gaan wettelijk borgen dat het verschil in beloning tussen mannen en vrouwen, en tussen mensen met en zonder een migratieachtergrond, wordt opgeheven.”
“Uitwassen in uitzendbranche gaan wij tegen met een vergunningsysteem. Zo pakken wij uitbuiting van arbeidsmigranten en discriminatie aan.”
Meer verlofmogelijkheden bij levensgebeurtenissen en religieuze feestdagen
DENK wil dat werknemers meer verlof kunnen opnemen bij belangrijke levensgebeurtenissen, zoals overlijden, geboorte van een kind en religieuze feestdagen.
“Wij willen meer verlofmogelijkheden voor mensen bij belangrijke en ingrijpende levensgebeurtenissen. Hierbij denken wij aan een verruiming van de verlofmogelijkheden bij overlijden en de geboorte van een kind. Ook moeten er meer verlofmogelijkheden zijn bij religieuze feestdagen.”
De PVV benadrukt dat werken moet lonen en dat misbruik van uitkeringen streng wordt aangepakt. Ze willen bonussen voor zorgverleners en mantelzorgers die meer uren werken, en stellen verplichte arbeid voor gevangenen in. De partij koppelt werk aan strengere controle op uitkeringen en ziet werk als middel om bij te dragen aan de samenleving.
Strengere controle op uitkeringen en werk
De PVV wil dat mensen met een uitkering die geen werk hebben, maar wel dure spullen bezitten, streng worden aangepakt. Uitkeringen worden stopgezet bij misbruik, en werk wordt gezien als voorwaarde voor het ontvangen van sociale voorzieningen.
“De PVV is voorstander van een keiharde “patseraanpak”: wie bijvoorbeeld geen werk heeft en een uitkering ontvangt, maar wél in een nieuwe dikke auto rondrijdt of andere dure spullen heeft waarvan de herkomst niet verklaard kan worden, heeft een probleem. De uitkering wordt stopgezet; de spullen worden ingevorderd en de herkomst ervan onderzocht.”
Bonussen voor zorgverleners en mantelzorgers die meer werken
Om personeelstekorten in de zorg tegen te gaan, wil de PVV dat zorgverleners en mantelzorgers die meer uren werken, een bonus ontvangen. Dit moet het aantrekkelijker maken om extra te werken en zo de werkdruk te verlichten.
Verplichte arbeid voor gevangenen
De PVV wil dat gevangenen verplicht worden om te werken, waarbij de opbrengsten ten goede komen aan slachtoffers. Werken wordt hier als plicht en als onderdeel van straf gezien.
“Gevangenen moeten een uniform dragen en minstens 40 uur per week werken. Wie weigert, wordt uitgesloten van familiebezoek. De opbrengsten van het werk komen in een slachtofferfonds.”
50PLUS wil de positie van oudere werknemers op de arbeidsmarkt versterken door leeftijdsdiscriminatie tegen te gaan en bedrijven te stimuleren ouderen in dienst te nemen. Ze pleiten voor scholing, financiële prikkels voor werkgevers en maatregelen om vroegtijdige uitval van 50-plussers te voorkomen. Hun visie is dat ervaring moet tellen en dat ouderen eerlijke kansen op werk verdienen.
Bedrijven financieel stimuleren om ouderen aan te nemen
50PLUS ziet leeftijdsdiscriminatie als een groot probleem en wil bedrijven aanmoedigen om ouderen in dienst te nemen, onder andere via belastingvoordelen en subsidies. Dit moet de arbeidsparticipatie van ouderen verhogen en hun kansen op de arbeidsmarkt verbeteren.
“Bedrijven worden financieel gestimuleerd om ouderen in dienst te nemen, bijvoorbeeld door belastingvoordelen of subsidies voor de aanpassing van werkplekken.”
Scholing en inzetbaarheid voor oudere werknemers
Om te voorkomen dat oudere werknemers achterop raken, wil 50PLUS investeren in scholingsprogramma’s die hun vaardigheden up-to-date houden. Dit moet hun inzetbaarheid en kansen op werk vergroten.
“Speciale scholingsprogramma’s voor oudere werknemers om hun vaardigheden up-to-date te houden en kansen op de arbeidsmarkt te vergroten.”
Voorkomen van vroegtijdige uitval van 50-plussers
50PLUS wil maatregelen nemen zodat 50-plussers niet vroegtijdig uitvallen door ziekte of ontslag, met als doel hun arbeidsparticipatie te verhogen.
“Maatregelen om te zorgen dat 50-plussers niet vroegtijdig uitvallen door ziekte of ontslag, om de arbeidsparticipatie van ouderen te verhogen.”