Verkiezingsprogramma's 2025 overwelke partij is voor het boeren uitkopen
BBB is uitgesproken tegen het gedwongen uitkopen van boeren en verzet zich tegen beleid dat boeren van hun land drijft. De partij pleit juist voor het behoud van boerenbedrijven, toekomstperspectief voor agrariërs en het schrappen van nationale koppen op Europees beleid, met nadruk op innovatie en samenwerking in plaats van uitkoop.
Tegen gedwongen uitkoop van boeren
BBB verzet zich expliciet tegen het uitkopen van boeren en het halveren van de veestapel, omdat dit volgens de partij leidt tot onzekerheid, verlies van voedselzekerheid en kaalslag op het platteland. Zij zien boeren als essentieel voor voedselproductie, landschap en samenleving, en willen hen perspectief bieden in plaats van afbraakbeleid.
“Veel politieke partijen willen de veestapel halveren en boeren gedwongen uitkopen. Hun boodschap aan boeren is: stop ermee, zoek ander werk. Maar je vraagt een boer niet om geen boer meer te zijn, net zomin als je een kip vraagt om geen ei meer te leggen.”
“BBB kiest voor realistisch beleid zonder gedwongen maatregelen, met ruimte voor boeren, vissers en voedselproducenten om te blijven doen waar ze goed in zijn.”
“Boeren verdienen toekomstperspectief, geen afbraakbeleid.”
Behoud van boerenbedrijven en voedselzekerheid
BBB benadrukt het belang van het behouden van boerenbedrijven voor voedselzekerheid en economische stabiliteit. De partij ziet het verdwijnen van agrariërs als een bedreiging voor werkgelegenheid, kennis en de nationale weerbaarheid.
“Het op grote schaal verdwijnen van agrariërs en vissers en daarmee aanverwante bedrijven is een grote zorg.”
“Voedselzekerheid is nationale veiligheid. Want als we niet staan voor onze eigen boeren, verliezen we meer dan alleen voedselproductie. We verliezen grip op onze bestaanszekerheid.”
Ruimte voor innovatie en maatwerk in plaats van uitkoop
In plaats van uitkoop wil BBB boeren ruimte geven om via innovatie en maatwerk bij te dragen aan natuurherstel en verduurzaming, zonder dat dit ten koste gaat van hun bestaansrecht.
“BBB wil de nationale koppen op Europees beleid schrappen en meer ruimte bieden aan boeren om via innovatie, vakmanschap en grondgebonden werken bij te dragen aan natuurherstel én voedselzekerheid.”
“Boeren moeten handelingsperspectief krijgen bij de verduurzaming van hun bedrijfsvoering, zodat zij met vertrouwen kunnen investeren in milieuvriendelijke methoden.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) is niet voor het generiek uitkopen van boeren, maar wil boeren ondersteunen bij het omschakelen naar biologische en plantaardige productie. Zij willen landbouwsubsidies en andere middelen inzetten om boeren te helpen verduurzamen, waarna subsidies worden afgeschaft. Uitkopen als doel op zich wordt niet genoemd; de focus ligt op transitie en omschakeling, niet op het opkopen en beëindigen van boerenbedrijven.
Boeren ondersteunen bij omschakeling naar plantaardige landbouw
De PvdD wil middelen inzetten om boeren te helpen overstappen naar biologische en plantaardige productie, in plaats van ze uit te kopen. Het doel is een systeemverandering richting duurzame landbouw, waarbij boeren perspectief houden en niet worden uitgekocht om te stoppen.
“De honderden miljoenen euro’s aan landbouwsubsidies uit de huidige begroting worden gebruikt om boeren te helpen overschakelen naar biologische, plantaardige productie. Daarna worden de subsidies afgeschaft.”
“Het geld dat vrijkomt, wordt ingezet om boeren te helpen omschakelen naar een meer biologisch, plantaardig voedselsysteem.”
“De Partij voor de Dieren wil boeren helpen omschakelen naar een gezonde en toekomstbestendige landbouw.”
Geen generiek uitkoopbeleid, maar systeemverandering
De PvdD noemt nergens een generiek uitkoopbeleid voor boeren. In plaats daarvan pleiten ze voor een fundamentele transitie van het landbouwsysteem, waarbij boeren worden ondersteund om te blijven boeren op een duurzame manier.
BIJ1 is expliciet vóór het uitkopen van boeren als onderdeel van een rechtvaardige en snelle aanpak van de stikstofcrisis en het afbouwen van de bio-industrie. De partij pleit voor een sociaal verantwoorde uitkoopregeling, waarbij getroffen boeren rechtvaardig worden behandeld, en ziet uitkoop, sluiting en onteigening van grote intensieve veehouders als noodzakelijke maatregelen om de veestapel drastisch te verkleinen en de landbouw te verduurzamen.
Direct openstellen van sociaal verantwoorde uitkoopregeling
BIJ1 wil dat de overheid direct een sociaal verantwoorde uitkoopregeling openstelt voor boeren die getroffen worden door de stikstofcrisis. Dit wordt gezien als noodzakelijk om de stikstofproblematiek snel en rechtvaardig aan te pakken, mede omdat boeren jarenlang door beleid tot schaalvergroting zijn gestimuleerd.
“We pleiten voor het direct openstellen van een sociaal verantwoorde uitkoopregeling en rechtvaardigheid voor getroffen boeren. Dit moet op een rechtvaardige manier gebeuren. Veel boeren zijn immers door de politiek decennialang gestimuleerd om te groeien, terwijl dit -met oog op de stikstofproblematiek- een onhoudbare beleidsrichting is.”
“Het is onacceptabel dat de zittende politiek de aanpak van de stikstofcrisis blijft vertragen. Deze vertraging zet Nederland op slot en heeft een grote impact op onze natuur, woningbouw en industrie. Er is een drastische reductie van de veestapel nodig: deze moet met grote snelheid minstens gehalveerd. Dit moet echter op een rechtvaardige manier gebeuren. Veel boeren zijn immers door de politiek decennialang gestimuleerd om te groeien, terwijl dit -met oog op de stikstofproblematiek- een onhoudbare beleidsrichting was. We pleiten voor het direct openstellen van een sociaal verantwoorde uitkoopregeling en rechtvaardigheid voor getroffen boeren.”
Uitkopen, sluiten en onteigenen van grote intensieve veehouders
Naast vrijwillige uitkoop, wil BIJ1 ook dat grote intensieve veehouders (megastallen) worden uitgekocht, gesloten of onteigend om de bio-industrie af te bouwen. Dit is onderdeel van hun bredere visie op het beëindigen van de industriële veehouderij en het stimuleren van diervriendelijkere landbouw.
“De bio-industrie willen we afbouwen en uiteindelijk zien verdwijnen. Dit moet deels gebeuren door het uitkopen, sluiten en onteigenen van grote intensieve veehouders (megastallen).”
Nationale Grondbank krijgt eerste recht op koop bij bedrijfsbeëindiging
BIJ1 stelt voor dat bij bedrijfsbeëindiging een Nationale Grondbank het eerste recht op koop krijgt van grond en emissierechten, zodat deze kunnen worden verpacht aan biologische, agro-ecologische boeren. Dit is een aanvullende maatregel om de transitie van de landbouw te versnellen en te sturen.
“Bij bedrijfsbeëindiging krijgt een Nationale Grondbank het 1e recht op koop van grond en van dieren- en emissierechten. Deze kunnen vervolgens aan biologische, agro-ecologische boeren verpacht worden.”
NSC is niet principieel tegen het uitkopen van boeren, maar wil het opkoopbeleid beperken tot intensieve veehouderij in concentratiegebieden, stoppers en verouderde bedrijven. Gedwongen uitkoop wijst NSC expliciet af; vrijwillige opkoop blijft mogelijk, maar met meer focus en minder modelmatige sturing. De partij wil jonge en duurzame boeren juist perspectief bieden en ondersteunt een transitie naar meer grondgebonden en circulaire landbouw.
Opkoopbeleid alleen voor intensieve veehouderij en stoppers
NSC wil het opkoopbeleid beperken tot intensieve veehouderij in concentratiegebieden, stoppers en verouderde bedrijven, en niet langer breed inzetten op het uitkopen van boeren. Dit beleid is bedoeld om de stikstofuitstoot te verminderen waar de impact het grootst is, zonder de hele sector te treffen. De partij wil af van de huidige aanpak die vooral op modelberekeningen leunt.
Tegen gedwongen uitkoop, alleen vrijwillig
NSC is expliciet tegen gedwongen uitkoop van boeren. Uitkoop mag alleen op vrijwillige basis plaatsvinden, waarbij rechtszekerheid en bescherming van grondeigenaren centraal staan. Dit standpunt is bedoeld om het draagvlak onder boeren te behouden en onteigening te voorkomen.
“We zijn tegen gedwongen uitkoop.”
Stoppen met huidige aanpak piekbelasters op basis van modellen
NSC wil stoppen met de huidige opkoop van piekbelasters die gebaseerd is op het neerslagmodel Aerius. De partij vindt dat deze modelmatige aanpak te veel onzekerheid en onrechtvaardigheid veroorzaakt voor boeren, en wil overstappen op een meer gebiedsgerichte en meetbare benadering.
“We stoppen met de huidige aanpak en opkoop van piekbelasters die gebaseerd is op het neerslagmodel Aerius.”
De PVV is uitgesproken tegen het uitkopen of onteigenen van boeren, zowel gedwongen als vrijwillig. Hun programma benadrukt dat boeren juist meer ruimte moeten krijgen om te produceren en dat stikstofregels versoepeld moeten worden, zonder dat boeren hun bedrijf hoeven op te geven.
Tegen gedwongen uitkoop of onteigening van boeren
De PVV verzet zich fel tegen het uitkopen of onteigenen van boeren, omdat zij boeren als essentieel zien voor de Nederlandse voedselvoorziening en cultuur. Volgens de PVV zijn stikstofregels het probleem, niet de boeren, en moet het beleid gericht zijn op het behouden van boerenbedrijven in plaats van ze op te kopen of te sluiten.
Boeren meer ruimte geven, niet uitkopen
De PVV wil boeren juist ondersteunen door hen meer ruimte te geven om te produceren, innoveren en concurreren, en door het versoepelen van stikstof- en natuurbeschermingsregels. Uitkoop wordt expliciet afgewezen; het beleid moet gericht zijn op behoud en versterking van de landbouwsector.
De VVD is niet expliciet vóór het verplicht of grootschalig uitkopen van boeren, maar kiest voor het bieden van duidelijkheid, innovatie en vrijwillige emissiereductie. De partij wil boeren perspectief bieden door middel van doelsturing, innovatie en het belonen van vrijwillige extra emissiereducties, in plaats van gedwongen uitkoop of krimp van de sector.
Vrijwillige en beloonde emissiereductie, geen gedwongen uitkoop
De VVD wil boeren niet verplicht uitkopen, maar zet in op het stimuleren van vrijwillige en extra emissiereducties, innovatie en doelsturing. Het doel is om boeren perspectief te bieden en de sector te verduurzamen zonder gedwongen krimp of uitkoop, waarbij boeren zelf kunnen kiezen hoe zij aan reductiedoelen voldoen.
“We gaan bezien hoe we vrijwillige en extra emissiereducties kunnen belonen.”
“Agrarische ondernemers worden dan niet meer afgerekend op modelmatig berekende neerslag, maar kunnen hun emissies monitoren en krijgen de ruimte om te voldoen aan een heldere doelstelling op een manier die past bij hun bedrijf.”
Duidelijkheid en perspectief voor boeren, geen focus op uitkoop
De VVD erkent de onzekerheid bij boeren en wil deze wegnemen door duidelijke doelen en ruimte voor ondernemerschap, niet door uitkoop als hoofdmaatregel. De partij richt zich op innovatie en verduurzaming, zodat boeren kunnen blijven ondernemen.
50PLUS spreekt in haar verkiezingsprogramma haar trots uit over de Nederlandse boeren en benadrukt het belang van een goed toekomstperspectief voor jonge agrariërs. Het programma bevat echter géén expliciet pleidooi voor het uitkopen van boeren; de partij richt zich vooral op het ondersteunen van boeren die willen vernieuwen en bijdragen aan voedselzekerheid en natuurherstel. Concrete voorstellen over het actief uitkopen van boeren ontbreken.
Ondersteuning voor vernieuwende boeren, geen expliciet uitkoopbeleid
50PLUS kiest ervoor boeren te steunen die willen vernieuwen en bijdragen aan voedselzekerheid en natuurherstel, maar noemt nergens het actief uitkopen van boeren als beleidsmaatregel. De partij benadrukt het belang van een concurrerend landbouwbeleid en een goed perspectief voor jonge ondernemers, zonder te pleiten voor grootschalige uitkoopregelingen.
“We kiezen voor: • Boeren die vernieuwen en bijdragen aan voedselzekerheid en natuurherstel.”
“Wij willen bijdragen aan een goed perspectief voor de jonge ondernemers in de agrarische sector in Nederland.”
“Een Nederlands landbouwbeleid dat niet strenger is dan dat van onze buurlanden.”
BVNL is uitgesproken tegen het uitkopen van boeren, zowel verplicht als "vrijwillig" door de overheid. De partij wil het stikstofbeleid en bijbehorende fondsen volledig schrappen en ziet geen enkele reden om landbouwgrond met belastinggeld op te kopen en aan de natuur terug te geven.
Tegen het uitkopen van boeren, ook vrijwillig
BVNL verzet zich principieel tegen het uitkopen van boeren door de overheid, omdat zij dit zien als een onnodige en schadelijke inzet van belastinggeld. Volgens BVNL is er geen stikstofprobleem dat uitkoop rechtvaardigt en moet het huidige beleid direct worden beëindigd.
“Er worden geen boeren meer uitgekocht. Ook niet zogenaamd vrijwillig door de overheid. Er is geen enkele reden om met belastinggeld landbouwgrond te kopen om vervolgens terug te geven aan de natuur.”
“Het stikstofbeleid gaat per direct de prullenbak in, zodat boeren weer rustig kunnen boeren en vissers weer gewoon kunnen vissen.”
“Het stikstoffonds van € 25 miljard wordt ontmanteld.”
De ChristenUnie is NIET voor het grootschalig uitkopen van boeren als hoofdstrategie. In plaats daarvan wil de partij vooral sturen op emissiereductie via bedrijfsspecifieke doelen, innovatie en extensivering, zodat minder boeren hoeven te stoppen. Uitkoop blijft mogelijk als uiterste consequentie, maar de nadruk ligt op het behouden van boerenbedrijven en het bieden van alternatieven.
Minder nadruk op uitkoop, focus op emissiereductie en innovatie
De ChristenUnie kiest ervoor om boeren te behouden door te sturen op emissiereductie en innovatie, in plaats van grootschalige uitkoop. Uitkoop van boerenbedrijven wordt expliciet niet als hoofdroute gezien; alleen waar boeren onvoldoende bijdragen aan doelen, kan krimp (en dus mogelijk uitkoop) een gevolg zijn. De partij wil zo het verdwijnen van boerenbedrijven beperken en belastinggeld efficiënter inzetten.
“Er komt daarmee veel minder nadruk in het beleid op opkoop van boerenbedrijven. De nadruk op emissie- en doelsturing is effectiever, zorgt ervoor dat er minder boerenbedrijven verdwijnen en vergt ook minder belastinggeld.”
“Daar waar boeren zich redelijkerwijs te weinig inspannen voor het behalen van een haalbaar doel, kan krimp van de veestapel op bedrijfsniveau de consequentie zijn.”
Uitkoop alleen als uiterste consequentie bij onvoldoende inspanning
De ChristenUnie sluit uitkoop niet volledig uit, maar ziet het als een laatste redmiddel wanneer boeren niet voldoen aan emissiedoelen. De partij stelt dat er altijd een "stok achter de deur" moet zijn om reductie te borgen, maar wil primair inzetten op andere maatregelen.
“Dat is dan ook de reden dat bij doelsturing op het boerenerf er altijd een stok achter de deur zal moeten staan, zodat de emissiereductie op voorhand geborgd is. Daarbij is het niet de bedoeling daadwerkelijk dierrechten te schrappen, wel om er zeker van te zijn dat er minder stikstof wordt uitgestoten en vergunningen weer kunnen worden verleend. Als een boerenbedrijf in alle redelijkheid te weinig doet om onder zijn emissieplafond uit te komen, dan is op dat moment minder dieren houden de consequentie.”
Forum voor Democratie (FVD) is expliciet tegen zowel gedwongen als ‘vrijwillige’ uitkoop van boeren met belastinggeld. Hun belangrijkste voorstel is het volledig schrappen van het stikstofbeleid en het behouden van de agrarische sector, waarbij zij zich verzetten tegen elke vorm van onteigening of uitkoop van boerenbedrijven.
Tegen elke vorm van uitkoop of onteigening van boeren
FVD verzet zich principieel tegen zowel gedwongen onteigening als vrijwillige uitkoop van boeren, omdat zij vinden dat dit de agrarische sector ondermijnt en niet thuishoort in gezond landbouwbeleid. Zij willen het bestaansrecht van boerengezinnen beschermen en zien het behoud van de agrarische sector als essentieel voor de economie en nationale identiteit.
“Geen onteigening of uitkoop van boeren. We verzetten ons tegen gedwongen onteigening en ook tegen ‘vrijwillige’ uitkoop met belastinggeld; behoud van de agrarische sector staat voorop.”
“Gedwongen onteigening, ‘vrijwillige’ uitkoop met belastinggeld en het beperken van de veestapel horen niet thuis in een gezond landbouwbeleid.”
“We gaan nooit over tot gedwongen onteigening van boeren en ook niet tot ‘vrijwillige’ uitkoop met belastinggeld, zodat de agrarische sector in Nederland behouden blijft.”
JA21 is fel tegen de gedwongen uitkoop van boeren en noemt het lukraak uitkopen van boeren voor miljarden euro’s “waanzinnig kostbaar” en ineffectief voor de natuur. In plaats daarvan pleit JA21 voor technologische innovatie, fiscale stimulansen en vrijwillige extensivering- en beëindigingsregelingen nabij Natura2000-gebieden. De partij kiest voor een pragmatische, toekomstgerichte aanpak waarbij boeren perspectief en rechtszekerheid behouden.
Tegen gedwongen uitkoop van boeren
JA21 verzet zich expliciet tegen het gedwongen uitkopen van boeren, omdat dit volgens de partij weinig bijdraagt aan natuurherstel en zeer kostbaar is. Ze zien het als symboolpolitiek en kiezen voor alternatieven die boeren perspectief bieden.
“Het lukraak uitkopen van boeren voor miljarden euro’s is waanzinnig kostbaar en doet feitelijk weinig voor onze natuur. JA21 is en blijft fel gekant tegen de gedwongen uitkoop van agrariërs.”
“Wij staan voor toekomstbestendige sectoren en verzetten ons tegen symboolpolitiek en gedwongen uitkoop van boeren.”
Voor vrijwillige beëindiging en innovatie als alternatief
In plaats van uitkoop zet JA21 in op vrijwillige regelingen en innovatie. Ze willen technologische oplossingen, fiscale stimulansen en vrijwillige extensivering- en beëindigingsregelingen, vooral nabij Natura2000-gebieden.
“Wij kiezen voor een bredere inzet van technologische innovaties, fiscale regelingen die bijdragen aan een solide voedselproducerende sector, gecombineerd met vrijwillige extensivering- en beëindigingsregelingen nabij Natura2000-gebieden.”
De SGP is niet voor het actief uitkopen van boeren als beleidsinstrument, maar richt zich op het ondersteunen van blijvende boeren met een duurzaam verdienmodel, fiscale voordelen en investeringssteun. De partij wil het perspectief voor blijvers versterken en het stoppen van boeren vergemakkelijken via fiscale maatregelen, maar verzet zich tegen gedwongen onteigening en massale uitkoop. De kern van hun visie is behoud van het agrarisch familiebedrijf en toekomstperspectief voor boeren, niet het opkopen of beëindigen van bedrijven.
Geen steun voor gedwongen uitkoop of onteigening
De SGP is kritisch op het uitkopen van boeren en verzet zich tegen het makkelijker maken van onteigening. Hun beleid is gericht op het behouden van landbouwbedrijven en het bieden van perspectief aan blijvers, niet op het actief beëindigen van bedrijven via uitkoop.
“Onteigening moet zeker niet makkelijker gemaakt worden. De SGP vindt goede bescherming van grondeigendom belangrijk.”
Fiscale verlichting voor stoppende boeren, perspectief voor blijvers
De SGP wil het stoppen van boeren fiscaal vergemakkelijken, maar dit is vooral bedoeld om blijvers perspectief te bieden en niet als stimulans voor massale uitkoop. De nadruk ligt op het ondersteunen van boeren die willen doorgaan.
“De fiscale afrekening voor stoppende landbouwbedrijven gaat omlaag door deze aanslag op korte termijn aanzienlijk te beperken en deze korting daarna langzaam weer te verminderen. Het geeft perspectief voor blijvers.”
Investeringen en steun voor verduurzaming, niet uitkoop
De partij zet in op investeringssteun, omschakelvergoedingen en garantstellingen om boeren te helpen verduurzamen, maar noemt nergens directe uitkoopregelingen als beleidsinstrument.
“Het Investeringsfonds Duurzame Landbouw dat ondernemers middels investeringssteun, omschakelvergoedingen en garantstellingen helpt bij verduurzaming wordt versterkt.”
De SP is tegen het grootschalig uitkopen van boeren als generieke maatregel en kiest nadrukkelijk voor het ondersteunen van boeren bij een rechtvaardige transitie naar duurzame landbouw. De partij wil niet minder boeren, maar minder dieren en meer steun voor gezinsbedrijven, waarbij uitkoop alleen indirect voorkomt via een Publiek Landfonds dat grond opkoopt om jonge, duurzame boeren te helpen. De kern van hun visie is dat de lasten van de transitie niet op individuele boeren moeten rusten, maar op de grote agroconcerns, supermarkten en banken die van het oude systeem hebben geprofiteerd.
Tegen generiek uitkopen van boeren, steun voor transitie
De SP verzet zich tegen het idee van minder boeren via uitkoop en wil juist meer boeren die duurzaam werken. De partij pleit voor een rechtvaardige transitie waarbij de lasten niet op individuele boeren worden afgewenteld, maar op de grote spelers in de keten. Uitkoop als generieke maatregel wordt niet genoemd of ondersteund; de nadruk ligt op het behouden van boeren en het verminderen van het aantal dieren.
Publiek Landfonds koopt grond voor jonge duurzame boeren
De enige vorm van 'uitkopen' die de SP concreet benoemt, is het opkopen van landbouwgrond door een Publiek Landfonds, niet om boeren uit te kopen en te stoppen, maar om grond beschikbaar te maken voor jonge en startende boeren die duurzaam willen werken. Dit is dus geen generieke uitkoopregeling, maar een gerichte maatregel om duurzame landbouw te stimuleren.
“Er komt een Publiek Landfonds dat landbouwgrond opkoopt en beschikbaar stelt aan jonge en startende boeren die willen werken aan een circulaire en duurzame landbouw.”
Het CDA is niet expliciet voor het generiek uitkopen van boeren, maar zet in op het ondersteunen van jonge boeren en het bevorderen van grondmobiliteit via vrijwillige overdracht en regionale grondbanken. Uitkopen wordt niet als hoofdinstrument genoemd; het CDA kiest voor herverdeling van grond van stoppende naar blijvende boeren en het bieden van toekomstperspectief, met nadruk op vrijwilligheid en langjarig beleid.
Grond van stoppende boeren naar jonge boeren via regie en stimulerende regelingen
Het CDA wil dat gronden en bedrijfslocaties van boeren zonder bedrijfsopvolgers met behulp van regie en stimulerende regelingen worden overgedragen aan jonge boeren die willen doorgaan. Dit is geen generiek uitkoopbeleid, maar een gerichte herverdeling om toekomstperspectief te bieden aan blijvende boeren.
“Gronden en bedrijfslocaties van boeren zonder bedrijfsopvolgers moeten met behulp van regie en stimulerende regelingen vanuit de overheid, worden verschoven naar de (jonge) boeren die door willen.”
Regionale grondbanken voor vrijwillige grondmobiliteit
Het CDA stelt voor om regionale grondbanken op te richten onder regie van regionale commissies, zodat vrijwillige herinrichting van landbouw en natuur mogelijk wordt. Dit faciliteert vrijwillige grondmobiliteit, niet gedwongen uitkoop.
“Om grondmobiliteit te creëren komen er regionale grondbanken onder de regie van regionale landinrichtingscommissies om zo herinrichting van landbouw en natuur te creëren.”
DENK is voor het vrijwillig uitkopen van boeren als onderdeel van het stikstofbeleid, maar sluit gedwongen uitkoop als uiterste maatregel niet uit. De partij benadrukt het belang van het halen van stikstofdoelen en het ondersteunen van vergroening in de landbouw, waarbij innovatie en natuurherstel centraal staan.
Vrijwillige uitkoop van boeren als hoofdmaatregel
DENK wil de stikstofuitstoot verminderen door in te zetten op vrijwillige uitkoopregelingen voor boeren. Dit wordt gezien als een manier om natuur te beschermen en de landbouw te verduurzamen, waarbij innovatie wordt gestimuleerd en gedwongen uitkoop alleen als laatste redmiddel wordt overwogen.
GroenLinks-PvdA is expliciet voor het uitkopen van boeren, vooral intensieve veehouders, als middel om natuurherstel te realiseren en de stikstofcrisis op te lossen. De partij kiest voor gerichte en zo nodig gedwongen uitkoop van piekbelasters, met prioriteit rond kwetsbare natuurgebieden, zodat vergunningverlening voor woningbouw en andere maatschappelijke doelen weer mogelijk wordt. Uitkoop wordt gezien als noodzakelijk om de veestapel te verkleinen en Nederland van het stikstofslot te halen.
Gerichte en (zo nodig) gedwongen uitkoop van boeren
GroenLinks-PvdA wil gericht boeren uitkopen, met name intensieve veehouders en piekbelasters, om natuurherstel te versnellen en ruimte te creëren voor woningbouw en andere maatschappelijke projecten. Als vrijwillige uitkoop niet voldoende is, sluit de partij gedwongen uitkoop niet uit. Dit beleid is vooral gericht op gebieden met hoge stikstofdruk en rondom kwetsbare natuur.
“Rondom natuurgebieden als de Veluwe en de Peel starten we direct met het uitkopen van intensieve veehouders zodat binnen een half jaar de vergunningverlening voor woningbouw weer loopt.”
“Om de natuur te laten herstellen is het als eerste van belang piekbelasters gericht uit te kopen, te verplaatsen, of te begeleiden naar een vorm van landbouw die minder druk legt op de omgeving. Als stok achter de deur zijn we bereid tot gedwongen uitkoop zodat de natuur voldoende kan herstellen en het land van het slot kan.”
Volt is voor het uitkopen van boeren die niet kunnen of willen verduurzamen, met een voorkeur voor vrijwillige uitkoop maar ook ruimte voor verplichte uitkoop als het noodzakelijk is. Ze willen een grondbank oprichten zodat de overheid grond van stoppende boeren kan opkopen en herbestemmen voor natuurvriendelijke landbouw. Volt koppelt deze maatregelen aan het streven naar een toekomstbestendige landbouw binnen ecologische grenzen.
Vrijwillige en verplichte uitkoop van boeren
Volt biedt boeren die niet kunnen verduurzamen een uitkoopregeling, waarbij vrijwillige uitkoop de voorkeur heeft, maar verplichte uitkoop mogelijk is als het niet anders kan. Dit is bedoeld om de transitie naar duurzame landbouw te versnellen en duidelijkheid te bieden aan agrarische ondernemers.
“Volt biedt de bedrijven die niet in staat zijn te verduurzamen een uitkoopregeling. We hanteren daarbij het principe: een vrijwillige uitkoopregeling daar waar mogelijk, een verplichte uitkoopregeling als het echt niet anders kan. We streven ernaar om z.s.m. duidelijkheid te scheppen voor de agrarische ondernemers. We nemen een beslissing zodra dat kan en zijn daar duidelijk over.”
Grondbank en recht op eerste koop door overheid
Volt wil dat de overheid het recht op eerste koop krijgt van grond van stoppende boeren, zodat deze grond tegen voorwaarden voor natuurvriendelijke bedrijfsvoering kan worden uitgegeven aan boeren die willen extensiveren. Dit voorkomt speculatie en ondersteunt de omschakeling naar duurzame landbouw.
“Daarnaast richten we een grondbank op en zorgen we ervoor dat de overheid het recht op eerste koop van grond heeft. Zo kan grond van boeren die met hun bedrijf stoppen, worden opgekocht, en tegen een lagere prijs en met voorwaarden voor een natuurvriendelijke bedrijfsvoering uitgegeven worden aan boeren die willen extensiveren.”
D66 is niet principieel vóór het uitkopen van boeren, maar ziet het als een mogelijk instrument om de overgang naar een duurzamere, natuurinclusieve landbouw te ondersteunen. Uitkoop is voor D66 geen doel op zich, maar kan worden ingezet als het gekoppeld is aan gebiedsgerichte doelen en duurzame toekomstplannen voor de sector. Willekeurige of grootschalige opkoop zonder duidelijke doelen wijst D66 af.
Uitkoop van boeren als instrument, niet als doel
D66 erkent dat uitkoop van boeren soms nodig kan zijn om natuurdoelen te halen, maar wil dit alleen doen als het bijdraagt aan een duurzame landbouw en gekoppeld is aan heldere, gebiedsgerichte doelen. Het uitkopen van boeren wordt dus niet als losstaand beleid gezien, maar als onderdeel van een bredere transitie naar minder intensieve en meer natuurinclusieve landbouw.
“D66 ziet uitkoop van boeren niet als doel op zich. Uitkoop is een instrument dat de omslag naar een natuurinclusieve en minder intensieve landbouw moet ondersteunen. We willen boeren helpen die omslag te maken. Niet met willekeurige opkoop. Wel met een nieuw voorstel dat uitkoop nadrukkelijk verbindt aan doelen per gebied en aan duurzame plannen voor de toekomst van de sector.”