Verkiezingsprogramma's 2025 overwelke partij heeft het het best voor met mensen die afgekeurd zijn
JA21 erkent dat niet iedereen altijd voor zichzelf kan zorgen en wil een sociaal vangnet bieden, maar legt sterk de nadruk op activering en het stimuleren van zelfstandigheid. Hun belangrijkste voorstel is dat ondersteuning altijd gericht moet zijn op het herstel van zelfstandigheid en dat werken meer moet opleveren dan niet werken. Specifiek beleid voor mensen die volledig zijn afgekeurd (arbeidsongeschikten) ontbreekt; de partij richt zich vooral op het activeren van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Activerend sociaal vangnet, gericht op zelfstandigheid
JA21 vindt dat het sociale vangnet mensen moet stimuleren om weer aan het werk te gaan en niet langdurig afhankelijk moet maken van uitkeringen. De partij wil dat ondersteuning altijd gericht is op herstel van zelfstandigheid, met minder bureaucratie en meer vertrouwen in mensen. Er wordt geen specifiek beleid genoemd voor mensen die volledig zijn afgekeurd, maar de algemene lijn is dat iedereen zoveel mogelijk moet proberen te werken.
“JA21 erkent dat niet iedereen altijd voor zichzelf kan zorgen. Maar ons huidige systeem werkt averechts: het houdt mensen vast in afhankelijkheid in plaats van hen te helpen om weer op eigen benen te staan.”
“Een vangnet dat mensen activeert om weer te gaan werken. Ondersteuning moet altijd gericht zijn op het herstel van zelfstandigheid.”
“Dat werken altijd meer oplevert dan niet werken.”
“Geen betutteling, maar vertrouwen in mensen om zelf de juiste keuzes te maken.”
“Gerichte hulp voor wie het echt nodig heeft, zonder bureaucratische rompslomp.”
Werkgevers stimuleren om mensen met een beperking aan te nemen
JA21 wil het voor werkgevers aantrekkelijker maken om mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen, onder andere door het ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel te hervormen. Dit is vooral gericht op mensen die (deels) kunnen werken, niet op volledig afgekeurden.
“Werkgevers meer ruimte geven om mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen.”
“Het ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel weer werkbaar maken.”
“JA21 wil kortere loondoorbetaling bij ziekte, snellere reïntegratie, en hervorming van het systeem dat nu werkgevers afschrikt om vaste contracten te geven.”
Bijstandsvoorzieningen op niveau houden, met plicht tot werk zoeken
JA21 wil het vangnet van bijstandsvoorzieningen behouden, maar koppelt daar een duidelijke verplichting aan om werk te zoeken of te hebben. Dit betekent dat mensen die afgekeurd zijn, alleen op steun kunnen rekenen als ze alles doen om weer zelfstandig te worden.
“JA21 biedt dit vangnet door de bijstandsvoorzieningen op niveau te houden. Wel verplichten wij mensen er alles aan te doen om weer zelfstandig en zelfredzaam te worden. Zo kennen onze uitkeringen een verplichting om werk te zoeken of werk te hebben.”
GroenLinks-PvdA zet stevig in op het verbeteren van bestaanszekerheid en inkomenszekerheid voor mensen die zijn afgekeurd voor werk, met nadruk op een rechtvaardiger arbeidsongeschiktheidsstelsel, hogere uitkeringen en het herstellen van fouten door instanties als het UWV. De partij wil het sociaal vangnet toegankelijker, eerlijker en menselijker maken, met minder verplichtingen en meer vertrouwen in mensen. Hun visie is dat niemand in armoede hoeft te leven en dat mensen die niet kunnen werken door ziekte of beperking recht hebben op een fatsoenlijk bestaan zonder financiële onzekerheid.
Rechtvaardiger arbeidsongeschiktheidsuitkeringen
GroenLinks-PvdA wil de onrechtvaardigheden in het arbeidsongeschiktheidsstelsel aanpakken, zodat mensen die door ziekte niet kunnen werken niet in financiële onzekerheid belanden. Ze verlagen de WIA-drempel en zorgen dat het beoordelen van arbeidsvermogen met meer menselijke maat gebeurt.
Bestaanszekerheid en sociaal vangnet voor afgekeurden
De partij wil een nieuw sociaal vangnet dat inkomenszekerheid garandeert, met een bijstandsvoorziening die voorziet in een menswaardig bestaan en hogere uitkeringen. Mensen die wegens ziekte niet kunnen werken, maar buiten veel regelingen vallen, krijgen bestaanszekerheid en ontwikkelkansen naar vermogen.
“We zorgen voor bestaanszekerheid voor deze groep en ontwikkelkansen naar vermogen.”
“We werken aan inkomenszekerheid en perspectief voor mensen die een beroep moeten doen op het sociale vangnet. De huidige Participatiewet wordt vervangen door een nieuwe Wet op de bestaanszekerheid, die garandeert dat iedereen voldoende inkomen heeft om van te leven, en vertrekt vanuit vertrouwen in mensen.”
“We zorgen voor een bijstandsvoorziening die voorziet in een menswaardig bestaan, zowel in Europees- als in Caribisch Nederland. Naast hogere uitkeringen worden mensen actief gewezen op andere inkomensondersteuning waar zij recht op hebben, die zoveel mogelijk automatisch wordt uitgekeerd.”
Hersteloperatie UWV en compensatie bij fouten
GroenLinks-PvdA erkent de schade door fouten van het UWV en wil deze herstellen met een regeling voor belastingvrije compensatie zonder impact op toeslagen. Terugvorderingen van te veel ontvangen bedragen door overheidsfouten worden uitgesloten.
“Door fouten van het UWV hebben tienduizenden mensen een te lage, te hoge of helemaal geen uitkering gekregen... Hiervoor richten we een regeling in waarmee mensen belastingvrij gecompenseerd kunnen worden, zonder impact op toeslagen en andere regelingen. Daarnaast mogen mensen niet in financiële ellende terechtkomen omdat zij grote bedragen terug moeten betalen die ze te veel hebben ontvangen door fouten van de overheid. Terugvorderingen worden uitgesloten.”
Minder verplichtingen en meer vertrouwen voor mensen zonder werk
De partij wil het aantal verplichtingen voor mensen zonder werk verminderen, zoals het schrappen van de zoekplicht en taaleis, en het afschaffen van de kostendelersnorm. Ze stellen vertrouwen boven wantrouwen en willen dat een vergissing niet zomaar tot een boete leidt.
“Het uitgangspunt is dat mensen willen bijdragen en meedoen, en dat de overheid hen daarin ondersteunt in plaats van tegenwerkt. We stellen vertrouwen boven wantrouwen en schrappen verplichtingen zoals de zoekplicht voor jongeren en de taaleis. We dringen het aantal formulieren terug en zorgen dat een vergissing niet zomaar leidt tot een boete. De kostendelersnorm schaffen we af.”
Begeleiding naar passend werk of dagbesteding
Voor mensen voor wie regulier werk niet haalbaar is, biedt GroenLinks-PvdA begeleiding naar vrijwilligerswerk, sociale werkvoorziening, beschut werk en basisbanen. Werk moet lonen, en de stap uit de uitkering mag geen sprong in het diepe zijn.
“Mensen voor wie regulier werk (nog) niet haalbaar is, worden begeleid naar vrijwilligerswerk, een sociale werkvoorziening, beschut werk en basisbanen. Werk moet daarnaast lonen en de stap uit de uitkering mag geen sprong in het diepe zijn. Daarom zorgen we voor een terugvaloptie en maken we het mogelijk om vanuit een uitkering bij te verdienen.”
De Partij voor de Dieren zet sterk in op een rechtvaardig, toegankelijk en menselijk sociaal vangnet voor mensen die zijn afgekeurd (arbeidsongeschikt). Ze willen uitkeringen verhogen, de toegang tot de WIA verruimen, bureaucratie verminderen en zorgen voor passende begeleiding en dagbesteding, met bijzondere aandacht voor mensen met een beperking. Hun visie is dat iedereen, ongeacht beperking of arbeidsongeschiktheid, een volwaardig en menswaardig bestaan verdient zonder onnodige drempels of ongelijkheid.
Uitkeringen verhogen en gelijktrekken
De PvdD wil dat uitkeringen zoals de WIA, Wajong en bijstand meestijgen met het minimumloon, dat fors omhoog gaat. Ze vinden het onrechtvaardig dat mensen met een lager inkomen nu minder lang recht hebben op een uitkering dan mensen met een hoger inkomen, en willen dit gelijktrekken.
“Het minimumloon gaat omhoog naar 18 euro per uur. Het beweegt voortaan automatisch mee met de mediane lonen, met als ondergrens 60% van het mediane inkomen. Uitkeringen zoals de AOW, WIA, Wajong en bijstand stijgen mee.”
“Op dit moment hebben mensen met een hoog inkomen vaker en langer recht op een uitkering dan mensen met een lager inkomen. Dat is onrechtvaardig. Een sociaal vangnet moet iedereen gelijkwaardig behandelen.”
Toegankelijker maken van de WIA en afschaffen sollicitatieplicht
De partij wil de toegang tot de WIA verruimen (vanaf 15% arbeidsongeschiktheid) en de sollicitatieplicht voor mensen met een arbeidsbeperking afschaffen. Vrijwilligerswerk en stages worden erkend als waardevolle dagbesteding, ook als deze niet direct leiden tot betaald werk.
Herstel en uitbreiding van de Wajong en sociale werkvoorziening
De PvdD wil de versobering van de Wajong terugdraaien en investeren in sociale werkvoorzieningen met betekenisvol werk, goede begeleiding en een volwaardig inkomen voor mensen met een beperking.
“De versobering van het vangnet voor jongeren met een beperking (de Wajong) draaien we terug. Voor jongeren met een beperking wordt, waar nodig, zinvolle dagbesteding geregeld met mogelijkheden om door te groeien naar betaald werk, als zij dat willen.”
“Mensen met een beperking krijgen recht op werk via sociale werkvoorzieningen met betekenisvol werk dicht bij huis, goede begeleiding en een volwaardig inkomen.”
Minder bureaucratie en meer menselijke maat
De partij wil sociale zekerheid simpeler, rechtvaardiger en menselijker maken, met minder bureaucratie en meer ruimte voor eigen initiatief. Gemeenten krijgen voldoende middelen om sociaal werk van hoge kwaliteit te leveren, zodat niemand tussen wal en schip valt.
“Sociale zekerheid moet simpel, rechtvaardig en menselijk zijn. Iedereen verdient een inkomen dat genoeg is om fatsoenlijk van te leven, zonder onnodige bureaucratie, wantrouwen of voorwaarden die de toegang belemmeren.”
“Gemeenten krijgen de middelen om sociaal werk van hoge kwaliteit te leveren, zodat niemand tussen wal en schip valt.”
NSC erkent het belang van bestaanszekerheid en een betrouwbare sociale zekerheid voor mensen die zijn afgekeurd voor werk (WIA/Wajong). Hun belangrijkste voorstellen zijn het verlagen van de WIA-drempel naar 25%, het herstellen van fouten bij WIA-uitkeringen, en het uitbreiden van beschutte werkplekken en ondersteuning voor mensen met een arbeidsbeperking. De partij legt nadruk op menselijke maat, herstel van onrecht en het creëren van meer kansen op passend werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Verlaging WIA-drempel naar 25%
NSC wil de toegang tot de WIA verruimen door de drempel te verlagen naar 25%, zodat meer mensen met een arbeidsbeperking recht krijgen op een uitkering. Dit sluit aan bij internationale verplichtingen en vergroot de bestaanszekerheid voor afgekeurde mensen.
“Daarnaast verlagen we de WIA-drempel naar 25% om te voldoen aan internationale verplichtingen (ILO-verdrag).”
Hersteloperatie en menselijke behandeling bij WIA-fouten
De partij wil dat fouten bij WIA-uitkeringen snel en zorgvuldig worden hersteld, zonder dat mensen onterecht terug hoeven te betalen. Ook moet er recht zijn op herbeoordeling en een second opinion bij sociaal-medische beoordelingen.
“De hersteloperaties bij het UWV moeten snel, zorgvuldig en volledig worden afgerond. Daarbij is het essentieel dat de gemaakte fouten in de berekening van WIA-uitkeringen zoveel en zo snel mogelijk worden hersteld.”
“Mensen die de dupe zijn van een foute sociaal-medische beoordeling moeten een herbeoordeling krijgen en indien gewenst een second opinion.”
“Mensen die door een fout van de overheid te veel WIA-uitkering hebben ontvangen, hoeven dit niet terug te betalen.”
Uitbreiding beschutte werkplekken en ondersteuning
NSC wil meer arbeidsplaatsen creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, het aantal beschutte werkplekken uitbreiden en werkgevers stimuleren om deze mensen in dienst te nemen via subsidies en begeleiding.
“Het aantal beschutte plaatsen in de sociale werkvoorziening wordt uitgebreid en we moeten effectiever gebruikmaken van sociaal”
“Er komt een nieuw aanvalsplan om arbeidsplaatsen te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om zo hun talenten beter te benutten. Het moet voor werkgevers veel aantrekkelijker en eenvoudiger worden om mensen uit deze doelgroep in dienst te nemen (door omscholing, no riskpolis, loonkostensubsidie, jobcoaching).”
Volwaardige participatie en implementatie VN Verdrag Handicap
De partij streeft naar volledige participatie van mensen met een beperking in de samenleving, onder andere door implementatie van het VN Verdrag Handicap en het wegnemen van drempels.
“We onderkennen het belang van een toegankelijke samenleving waarin iedereen, ongeacht beperking, volledig kan participeren. Daarom zetten we ons in voor een volledige implementatie van het VN Verdrag Handicap in nauwe samenwerking met lagere overheden en belangenorganisaties.”
50PLUS zet zich in voor een sociaal stelsel dat mensen die (deels) zijn afgekeurd beschermt, ondersteunt en motiveert, met nadruk op bestaanszekerheid, waardigheid en het voorkomen van uitsluiting. De partij pleit voor een eerlijk sociaal vangnet, financiële stimulansen voor werkgevers om ouderen in dienst te nemen, en maatregelen tegen schuldenproblematiek. Concrete voorstellen richten zich vooral op oudere arbeidsongeschikten, met aandacht voor inkomenszekerheid en het tegengaan van leeftijdsdiscriminatie.
Sociaal vangnet beschermt, ondersteunt en motiveert
50PLUS wil dat het sociaal stelsel mensen die zijn afgekeurd niet uitsluit of straft, maar juist zekerheid en waardigheid biedt. De partij erkent dat veel 50-plussers tussen wal en schip vallen en wil dat het sociaal vangnet deze groep beschermt en ondersteunt, in plaats van te demotiveren of te bestraffen.
“Bestaanszekerheid is een grondrecht en geen gunst. Ons sociaal vangnet hoort veiligheid te bieden, waardigheid en eerlijkheid. Veel 50-plussers dreigen nu nog tussen wal en schip te raken: te jong voor AOW, te oud voor nieuw werk. 50PLUS wil een sociaal stelsel dat beschermt, ondersteunt en motiveert en niet uitsluit of straft, zoals nu nog vaak het geval is.”
Financiële stimulansen en maatregelen tegen uitsluiting
De partij wil bedrijven financieel stimuleren om ouderen in dienst te nemen en maatregelen treffen om vroegtijdige uitval door ziekte of ontslag te voorkomen. Dit is relevant voor mensen die (deels) zijn afgekeurd, omdat het hun kansen op (aangepast) werk vergroot en inkomensverlies beperkt.
“Bedrijven worden financieel gestimuleerd om ouderen in dienst te nemen, bijvoorbeeld door belastingvoordelen of subsidies voor de aanpassing van werkplekken.”
“Maatregelen om te zorgen dat 50-plussers niet vroegtijdig uitvallen door ziekte of ontslag, om de arbeidsparticipatie van ouderen te verhogen.”
Schuldenproblematiek en bestaanszekerheid
50PLUS wil voorkomen dat mensen met een uitkering of die zijn afgekeurd verder in de schulden raken door boetes of het verdienmodel van incassobedrijven. Dit draagt bij aan financiële rust en bestaanszekerheid voor mensen die niet (volledig) kunnen werken.
“Schulden mogen niet oplopen door boetebepalingen bij woningbouwcorporaties, energiebedrijven, ziektekostenverzekeraars, belastingdienst en deurwaarders.”
“Het verdienmodel van deurwaarders en incassobedrijven moet passen bij armoedebestrijding en mag schulden niet verder in de hand werken.”
Het CDA erkent dat het huidige stelsel voor mensen die zijn afgekeurd (arbeidsongeschikten) tekortschiet en wil dit grondig herzien. De partij stelt voor om het arbeidsongeschiktheidsstelsel eenvoudiger, eerlijker en duidelijker te maken, met meer nadruk op passend werk, preventie en duurzame re-integratie, zonder bestaande rechten aan te tasten. Daarnaast wil het CDA dat mensen die (deels) kunnen werken, beter worden ondersteund richting passend werk, met behoud van zekerheid als werken niet lukt.
Hervormen arbeidsongeschiktheidsstelsel: eenvoudiger, eerlijker, meer op maat
Het CDA vindt dat het huidige stelsel te complex is en onvoldoende zekerheid biedt aan mensen die echt niet meer kunnen werken, terwijl het ook te weinig stimuleert tot re-integratie waar dat wel kan. Daarom wil de partij één uitkering voor alle arbeidsongeschikten, snellere interventie, meer preventie en een grotere rol voor ervaringsdeskundigen.
“We herzien het stelsel voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering met de nadruk op passend werk, snellere interventie, preventie en duurzame re-activatie, op basis van het advies van de Octas, in relatie tot de Ziektewet. Het moet ook eenvoudiger, duidelijker en eerlijker. Dat doen we samen met sociale partners. Ook vragen we expliciet ervaringsdeskundigen om mee te denken.”
“Voor een toekomstbestendig arbeidsongeschiktheidsstelsel maken we één uitkering voor duurzame en niet-duurzame arbeidsongeschikten; we tasten de rechten van bestaande uitkeringen niet aan. Dit werken we uit samen met de sociale partners.”
Beter ondersteunen richting passend werk, met vangnet
Het CDA wil dat mensen die (deels) kunnen werken, beter worden geholpen richting passend werk via sociale ontwikkelbedrijven, begeleiding en een no-riskpolis. Tegelijkertijd moet er een vangnet zijn: wie het probeert maar het niet redt, kan tijdelijk terugvallen op de oude uitkering.
“Via de sociale ontwikkelbedrijven en gemeenten kan door de invoering van de basisbaan iedereen in Nederland aan het werk of op weg naar passend werk.”
“Voor mensen met een uitkering die aan het werk gaan, willen we tijdelijke mogelijkheden om terug te keren naar de oude uitkering als het werken onverhoopt niet gaat. Zodat mensen durven kiezen voor een baan, ook als dat onzeker voelt, in plaats van de zekerheid van een uitkering.”
“We investeren in begeleiding van werkgevers, dekken risico’s van uitval met een no-riskpolis en zorgen voor inzicht in vaardigheden, zodat een goede match kan plaatsvinden.”
De ChristenUnie erkent dat het huidige stelsel voor mensen die (deels) zijn afgekeurd of arbeidsongeschikt zijn, te complex en soms onrechtvaardig is. Ze pleiten voor vereenvoudiging, meer maatwerk, het oplossen van knelpunten in de WIA, en het afschaffen van de kostendelersnorm voor mensen die anderen opvangen. De partij wil een sociaal vangnet dat uitgaat van vertrouwen en inkomenszekerheid, met bijzondere aandacht voor mensen met een medische urenbeperking en chronisch zieken.
Uniformering en vereenvoudiging van arbeidsongeschiktheidsregelingen
De ChristenUnie vindt het huidige stelsel voor arbeidsongeschiktheid te ingewikkeld en soms onrechtvaardig, en wil dit vereenvoudigen en meer maatwerk bieden, vooral voor mensen die nu tussen wal en schip vallen. Ze willen de verschillende WIA-regelingen uniformeren, een maatwerkregeling voor terminaal zieken, en een oplossing voor mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn.
“Het stelsel voor verzekering van arbeidsongeschiktheid is nodeloos ingewikkeld en soms regelrecht onrechtvaardig. We uniformeren de verschillende regelingen in de WIA en introduceren een maatwerkregeling voor mensen die terminaal ziek zijn. Ook zoeken we een oplossing voor mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. Zij krijgen nu geen WIA-uitkering en eindigen vaak ziek in de bijstand. Dit vraagt om een oplossing in de WIA of een verlicht bijstandsregime.”
Afschaffen kostendelersnorm voor opvang van mensen in nood
De partij wil de kostendelersnorm afschaffen voor mensen die tijdelijk of structureel onderdak bieden aan iemand in nood, zodat mensen die anderen helpen niet financieel worden benadeeld.
“We schaffen de kostendelersnorm in de Participatiewet af voor mensen die tijdelijk of structureel onderdak bieden aan iemand in nood of bereid zijn om hun woning te delen met iemand anders.”
Sociale zekerheid gebaseerd op vertrouwen en inkomenszekerheid
De ChristenUnie wil een sociale zekerheid die uitgaat van vertrouwen in plaats van wantrouwen, met vereenvoudiging van inkomensondersteuning en versteviging van inkomenszekerheid, ook voor mensen met een medische urenbeperking of chronische ziekte.
“Naar een sociale zekerheid gebaseerd op een realistisch mensbeeld, waarin niet wantrouwen, maar vertrouwen centraal staat.”
“Vereenvoudiging van inkomensondersteuning en versteviging van inkomenszekerheid (ook bij de overgang tussen dagbesteding, bijstand en betaald werk) moet daarbij de kern zijn. Onderdeel daarvan ook is perspectief voor chronisch zieken en mensen met een medische urenbeperking in de bijstand.”
Volledige duidelijkheid en passende oplossingen bij UWV-problemen
De ChristenUnie erkent de problemen bij het UWV, vooral bij de uitvoering van de WIA, en wil dat deze op een manier worden opgelost waarbij burgers financieel niet benadeeld worden.
“Er zijn veel problemen bij het UWV, met name bij de uitvoering van de WIA. Er moet volledige duidelijkheid komen. Het UWV zal de situatie op passende wijze moeten oplossen waarbij burgers financieel niet benadeeld worden.”
De SGP vindt dat mensen die afgekeurd zijn of een beperking hebben recht hebben op menswaardige zorg, ondersteuning en passende werkmogelijkheden. De partij wil bureaucratie verminderen, langdurige herindicaties stoppen, en investeert in beschutte werkplekken en inkomensondersteuning. De SGP benadrukt dat zorg en ondersteuning om de mens moeten draaien, niet om het systeem.
Stoppen met herindicaties en persoonsvolgend budget
De SGP wil dat mensen met een levenslange en levensbrede beperking niet telkens opnieuw gekeurd hoeven te worden en recht krijgen op een persoonsvolgend budget. Dit voorkomt onzekerheid en bureaucratie, en geeft mensen meer regie over hun eigen zorg.
“De SGP wil een einde maken aan herindicaties van mensen die levenslang en levensbreed zorg nodig hebben. Ook krijgt deze groep recht op een persoonsvolgend budget.”
Zorg en ondersteuning om de mens, niet het loket
De partij vindt dat het systeem niet mag bepalen welke hulp iemand krijgt; de zorg moet om de mens draaien. Dit betekent minder bureaucratie en meer maatwerk voor mensen die afgekeurd zijn.
“De SGP wil voorkomen dat ‘het systeem’ bepaalt welke hulp iemand krijgt. De zorg moet om de mens draaien, niet om het loket.”
Investeren in beschutte werkplekken en no-riskpolis
Voor mensen die niet (meer) kunnen werken, wil de SGP voldoende beschutte werkplekken en ondersteuning voor werkgevers via een brede no-riskpolis. Dit vergroot de kans op passend werk voor mensen met een beperking of arbeidsongeschiktheid.
Inkomensafhankelijke eigen bijdrage beperken
De SGP wil dat de inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo alleen nog geldt voor huishoudelijke hulp, zodat maatschappelijke ondersteuning betaalbaar blijft voor mensen met een langdurige zorgvraag.
“De SGP wil dat de inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) alleen voor huishoudelijke hulp gaat gelden. Zo blijft maatschappelijke ondersteuning betaalbaar voor mensen met een langdurige zorgvraag.”
BBB benadrukt het belang van bestaanszekerheid en een robuust sociaal vangnet voor mensen die niet kunnen werken, waaronder afgekeurde mensen. De partij wil het sociale vangnet behouden (WW, Ziektewet, WIA), bureaucratie verminderen en de menselijke maat terugbrengen in de uitvoering. BBB stelt dat niemand achterblijft en dat het vangnet toegankelijk en begrijpelijk moet zijn voor wie het nodig heeft.
Sociaal vangnet behouden voor wie niet kan werken
BBB vindt dat het sociale vangnet (WW, Ziektewet, WIA) moet blijven bestaan voor mensen die niet kunnen werken, en dat de uitvoering eenvoudiger en menselijker moet worden. De partij erkent dat mensen verdwalen in regels en loketten, en wil daarom de bureaucratie verminderen en de menselijke maat terugbrengen, zodat afgekeurde mensen niet tussen wal en schip vallen.
“We waarderen echter álle vormen van arbeid, zorgen voor een eerlijk loon, een robuust sociaal vangnet en een goed pensioen. We investeren in een flexibele en toekomstbestendige arbeidsmarkt die kansen biedt aan iedereen. We zorgen voor mensen die echt niet kunnen werken.”
“Voor BBB geldt: niemand blijft achter. We bouwen aan een samenleving waarin meedoen de norm is en waarin elke vorm van arbeid gewaardeerd wordt.”
“Ons sociale vangnet is van grote waarde, maar de uitvoering is vaak bureaucratisch, afstandelijk en ondoorzichtig. Mensen verdwalen in regels, wachttijden en loketten. ... BBB wil terug naar de menselijke maat, eenvoudiger regels en een uitvoerbare uitvoering. ... Sociale zekerheid moet een vangnet zijn voor wie het nodig heeft geen doolhof.”
“Het vangnet behouden: WW, Ziektewet en WIA blijven als vangnet overeind.”
BIJ1 heeft het expliciet goed voor met mensen die afgekeurd zijn door te pleiten voor meer regie, minder dwang en meer ondersteuning. Ze willen de medische keuringen door het UWV afschaffen, sancties en tegenprestaties in de bijstand schrappen, en inzetten op persoonlijke ontwikkeling en kwaliteit van leven in plaats van alleen betaald werk. Hun voorstellen zijn concreet, radicaal en gericht op vertrouwen en inclusie.
Afschaffen UWV-keuringen en meer eigen regie
BIJ1 wil dat mensen zelf, samen met onafhankelijke artsen, bepalen of ze arbeidsongeschikt zijn, in plaats van verplichte UWV-keuringen. Dit geeft mensen die afgekeurd zijn meer zeggenschap en voorkomt onnodige stress en bureaucratie.
“En vooral het recht om zelf te bepalen als ze (voor een deel) arbeidsongeschikt zijn. Daarom doet het UWV geen medische keuringen meer bij arbeidsongeschiktheid, maar gaat dit in samenspraak met de persoon zelf en door onafhankelijke artsen.”
Afschaffen sancties, tegenprestaties en regeldruk in de bijstand
BIJ1 wil de Participatiewet direct herzien, sancties en tegenprestaties afschaffen, en uitkeringen regelluw maken. Dit voorkomt stress en wantrouwen bij mensen met een uitkering, waaronder mensen die afgekeurd zijn, en legt de nadruk op persoonlijke ontwikkeling en kwaliteit van leven.
“Tegenprestaties en sancties voor mensen in de bijstand schaffen we af.”
“De Participatiewet is onnodig ingewikkeld... Deze wet herzien we direct, waarbij de nadruk komt te liggen op persoonlijke ontwikkeling, toekomstperspectief en kwaliteit van leven. We werken (samen) vanuit vertrouwen. Uitkeringen worden regelluw (met flexibele regels).”
Sociale ontwikkelbedrijven en geen verrekening parttime inkomen
BIJ1 wil dat mensen met een handicap of laag inkomen niet worden gestraft als ze parttime werken, en zet in op sociale ontwikkelbedrijven met meer eigen regie en ondersteuning. Dit maakt het makkelijker voor mensen die (deels) zijn afgekeurd om naar vermogen mee te doen.
“BIJ1 zet daarom in op Sociale Ontwikkelbedrijven waarbij mensen meer eigen regie en ondersteuning op de werkvloer krijgen. Ook stoppen de verrekeningen in de bijstand bij parttime inkomen. Zodat mensen in de bijstand in plaats dat ze hiervoor gestraft worden hun parttime inkomen juist kunnen gebruiken om weer op eigen benen te staan.”
DENK zet zich in voor het vergroten van bestaanszekerheid en het verbeteren van het sociale vangnet voor mensen met een uitkering, waaronder mensen die zijn afgekeurd voor werk. De partij pleit voor het verhogen van uitkeringen, het afstemmen van het bestaansminimum op daadwerkelijke behoeften, en het afschaffen van harde, benadelende regelgeving in de sociale zekerheid. DENK wil daarnaast de menselijke maat centraal stellen en discriminatie in het uitkeringsstelsel tegengaan.
Uitkeringen verhogen en koppelen aan minimumloon
DENK wil dat uitkeringen, waaronder de bijstandsuitkering, voldoende meestijgen met de prijzen en gekoppeld blijven aan het minimumloon, zodat de koopkracht van mensen die zijn afgekeurd behouden blijft. Het bestaansminimum wordt afgestemd op wat mensen werkelijk nodig hebben om rond te komen.
“Werkloosheidsuitkeringen en bijstandsuitkeringen zullen voldoende stijgen met de prijzen om de koopkracht van mensen op peil te houden. De koppeling met het minimumloon blijft bestaan. Het bestaansminimum wordt beter afgestemd op wat mensen werkelijk nodig hebben om rond te komen en de bijstandsuitkering in combinatie met toeslagen gaat hier aan voldoen.”
Afschaffen van benadelende regelgeving en menselijke maat in sociale zekerheid
DENK wil harde regelgeving die mensen benadeelt in de sociale zekerheid afschaffen en pleit voor fraudebestrijding met de menselijke maat, zonder gebruik van afkomstgerelateerde gegevens.
“Wij blijven actief werken om harde regelgeving in de sociale zekerheid die leidt tot het benadelen van mensen af te schaffen. Fraudebestrijding in de sociale zekerheid moet altijd met de menselijke maat voorop en afkomstgerelateerde gegevens worden hier nooit voor gebruikt.”
Investeren in armoedebestrijding en toegankelijkere regelingen
DENK wil extra investeren in armoedebestrijding en het toegankelijker maken van armoederegelingen, met een fulltime minister voor armoedebestrijding en ambitieuze doelen voor het terugdringen van armoede.
“Wij staan voor extra investeringen in armoedebestrijding en in toegankelijkere armoederegelingen. Er komt een fulltime Minister voor Armoedebestrijding. De nieuwe regering legt zichzelf ambitieuze doelen op het gebied van het terugdringen van de armoede op.”
Schulden eerder signaleren en overnemen
DENK wil dat schulden eerder worden gesignaleerd en overgenomen, en dat menswaardig incasseren de norm wordt, met een hogere beslagvrije voet.
“We stimuleren dat schulden eerder worden gesignaleerd en dat schulden worden overgenomen. Menswaardig incasseren wordt een keiharde norm, waarbij de beslagvrije voet wordt verhoogd.”
De SP kiest expliciet voor een sociaal beleid voor mensen die zijn afgekeurd of arbeidsongeschikt zijn. Ze willen hogere uitkeringen, betere begeleiding naar passend werk, herstel van fouten door het UWV, en een einde aan discriminatie van mensen met een beperking. Hun kernvisie is dat iedereen volwaardig moet kunnen meedoen, met zekerheid van inkomen en ondersteuning, zonder te worden uitgesloten of benadeeld.
Hogere uitkeringen en betere sociale zekerheid voor afgekeurden
De SP wil de uitkeringen voor mensen met een arbeidsbeperking verhogen, fouten van het UWV herstellen, en de toegang tot de WIA verruimen. Ze willen dat jonggehandicapten niet meer in de bijstand terechtkomen en dat moeilijk objectiveerbare aandoeningen worden erkend. Dit alles om bestaanszekerheid te bieden aan mensen die (deels) zijn afgekeurd.
“Jonggehandicapten kunnen rekenen op een nieuwe en hogere Wajonguitkering. Jonggehandicapten die niet in hun eigen inkomen kunnen voorzien, worden daardoor niet meer verwezen naar de bijstand. Het herstellen van de fouten die het UWV heeft gemaakt heeft prioriteit. Met daarbij de garantie dat fouten die het UWV heeft gemaakt nooit mogen leiden tot (financieel) nadeel voor uitkeringsgerechtigden. De arbeidsongeschiktheidsverzekering (WIA) maken we beter. Vanaf 15 procent arbeidsongeschiktheid krijg je recht op een WIA-uitkering, moeilijk objectiveerbare aandoeningen worden erkend en het schattingsbesluit passen we aan zodat lagere inkomens niet langer gediscrimineerd worden.”
Recht op passend werk met volwaardig loon en begeleiding
De SP wil dat mensen met een arbeidsbeperking recht krijgen op begeleiding naar passend werk via sociale ontwikkelbedrijven, met een volwaardig loon en een goede cao. Ze investeren in extra banen en willen een nieuwe cao voor beschut werk, zodat werken altijd loont en niemand wordt uitgesloten.
“Mensen met een arbeidsbeperking krijgen recht op begeleiding naar passend werk via een werkontwikkelbedrijf (voorheen: sociale werkplaats) met een volwaardig loon en een goede cao.”
“Iedereen krijgt recht op een baan en begeleiding. We zorgen voor een sociaal ontwikkelbedrijf met een volwaardig loon en goede cao. We investeren in werkontwikkelbedrijven waarmee we zorgen voor minimaal 40 duizend extra banen binnen deze bedrijven. Ieder werk moet lonen, daarom komt er een nieuwe cao voor mensen op een beschutte werkplek.”
Volwaardige participatie en einde aan discriminatie van mensen met een beperking
De SP wil dat mensen met een beperking volledig kunnen meedoen in de samenleving. Ze eisen dat alle nieuwe wetten en regels getoetst worden aan het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap, om discriminatie en uitsluiting structureel tegen te gaan.
“Iedereen hoort erbij. Mensen met een beperking moeten volledig mee kunnen doen in de samenleving. Daarom moet er bij alle nieuwe wetten en regels gekeken worden of ze in lijn zijn met het VN verdrag inzake de rechten van personen met een handicap.”
BVNL erkent het belang van een sociaal vangnet voor mensen die afgekeurd zijn en niet (volledig) kunnen werken, maar wil tegelijkertijd de afhankelijkheid van uitkeringen beperken en zelfredzaamheid stimuleren. De partij wil bestaande regelingen zoals de ziektewetuitkering behouden, maar pleit voor arbeidsmarktgerichte programma’s in plaats van automatische uitkeringen voor jongeren met een handicap. BVNL benadrukt individuele autonomie en minder overheidsbemoeienis, met een focus op het aantrekkelijker maken van werk boven uitkeringen.
Behoud van sociaal vangnet voor mensen die niet kunnen werken
BVNL stelt dat er altijd een adequaat sociaal vangnet moet blijven bestaan voor mensen die niet (volledig) kunnen werken, en dat bestaande regelingen zoals de ziektewetuitkering behouden blijven. Dit standpunt adresseert direct de bescherming van mensen die afgekeurd zijn en niet in staat zijn om te werken.
“Er zal te allen tijde een adequaat sociaal vangnet blijven bestaan voor mensen die niet (volledig) kunnen werken. Regelingen zoals de ziektewetuitkering en andere regelingen blijven bestaan.”
Geen automatische uitkering voor jongeren met handicap, focus op arbeidsmarkt
BVNL wil de praktijk van het automatisch toekennen van uitkeringen aan jongeren met een handicap na hun opleiding beëindigen. In plaats daarvan wil de partij arbeidsmarktgerichte programma’s die de nadruk leggen op de sterke punten van het individu en zelfredzaamheid bevorderen. Dit betekent minder vanzelfsprekende inkomenszekerheid voor deze groep, maar meer nadruk op participatie.
“De praktijk van het automatisch toekennen van uitkeringen aan jongeren met een handicap na hun opleiding dient te worden beëindigd. In plaats daarvan komen er arbeidsmarktgerichte programma’s die de individuele sterke punten benadrukken om zelfredzaamheid te bevorderen en afhankelijkheid te voorkomen.”
Minder overheidsbemoeienis en meer individuele autonomie in de zorg
BVNL wil zorg in natura afschaffen en alle zorg aanbieden via een Persoonsgebonden Budget (PGB), zodat zorgbehoevenden meer regie krijgen over hun eigen zorgtraject. Dit sluit aan bij het streven naar minder bureaucratie en meer autonomie voor mensen die afhankelijk zijn van zorg, waaronder afgekeurde mensen.
“Zorg in natura wordt afgeschaft en alle zorg gaat worden aangeboden via een Persoonsgebonden Budget (PGB). Dit geeft zorgbehoevenden regie over hun zorgtraject, vermindert bureaucratie en sluit aan bij het streven van BVNL naar minder overheidsbemoeienis en meer individuele autonomie.”
Forum voor Democratie (FVD) doet in haar verkiezingsprogramma geen concrete, specifieke voorstellen voor mensen die afgekeurd zijn (arbeidsongeschikt of langdurig ziek). Het programma richt zich vooral op algemene zorgmaatregelen, verlaging van zorgpremies en het terugdringen van bureaucratie, maar noemt nergens expliciet beleid of verbeteringen voor mensen die afgekeurd zijn of afhankelijk zijn van een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid. FVD is bovendien uitgesproken tegen het basisinkomen en benadrukt zelfredzaamheid boven afhankelijkheid van de staat.
Verlaging zorgpremies en behoud vrije artsenkeuze
FVD wil de zorgpremies verlagen en de vrije artsenkeuze behouden, wat in theorie de toegankelijkheid van zorg voor alle burgers, inclusief afgekeurden, kan verbeteren. Er is echter geen specifieke aandacht voor de inkomenspositie, re-integratie of sociale zekerheid van mensen die afgekeurd zijn.
“We verlagen de zorgpremies en schrappen onnodige regelzucht en overdreven bureaucratie. We trekken meer geld uit voor verpleegkundigen, en geven ouderenzorg de aandacht die het verdient.”
“Toegankelijke, betaalbare zorg voor iedereen. Forum voor Democratie wil een Nederland waar zorg altijd binnen bereik is voor iedereen die het nodig heeft. We snijden bureaucratie weg, zodat zorgverleners met passie hun werk ongestoord kunnen doen, en we behouden de vrije artsenkeuze voor patiënten.”
Tegen basisinkomen en meer afhankelijkheid van de staat
FVD is expliciet tegen het invoeren van een basisinkomen of andere vormen van structurele inkomensondersteuning die niet aan arbeid zijn gekoppeld. Dit standpunt kan nadelig uitpakken voor mensen die afgekeurd zijn en niet kunnen werken.
“We zullen nooit instemmen met het instellen van een basisinkomen, dit communistische idee zorgt enkel voor meer afhankelijkheid van de staat, ondermijnt arbeidsethos en leidt tot hogere belastingen voor werkenden.”
Het PVV-verkiezingsprogramma bevat nauwelijks concrete voorstellen specifiek gericht op mensen die zijn afgekeurd (arbeidsongeschikt). De partij richt zich vooral op algemene koopkracht, zorg en sociale huur, maar noemt nergens expliciet beleid voor afgekeurde mensen. De meest relevante voorstellen zijn het afschaffen van het eigen risico in de zorg en het verlagen van sociale huren, wat indirect gunstig kan zijn voor mensen die afgekeurd zijn.
Eigen risico in de zorg volledig afschaffen
De PVV wil het eigen risico in de zorg volledig afschaffen, zodat niemand medische zorg hoeft te mijden vanwege geldzorgen. Dit kan vooral mensen die afgekeurd zijn en vaak afhankelijk zijn van zorg, financieel ontlasten.
“Daarom schaffen wij het eigen risico volledig af, zodat niemand zorg mijdt door geldzorgen.”
Sociale huren verlagen met 10%
De partij stelt voor om de sociale huren met 10% te verlagen en de inkomensgrenzen voor betaalbare huurwoningen te verhogen. Dit kan de woonlasten voor mensen die afgekeurd zijn verlichten, aangezien zij vaak afhankelijk zijn van een uitkering.
“De PVV verlaagt volgend jaar de sociale huren met 10%. Woningcorporaties worden gecompenseerd: door voor hen de winstbelasting te schrappen, komt de bouwopgave niet in gevaar. Ook verhogen we de inkomensgrenzen voor betaalbare huurwoningen, zodat meer woningzoekenden hiervoor in aanmerking komen.”
Tandarts in het basispakket
De PVV wil de tandarts weer in het basispakket opnemen, zodat mensen met een laag inkomen of een uitkering niet langer tandzorg hoeven te mijden. Dit is relevant voor afgekeurde mensen die vaak moeite hebben om tandartskosten te betalen.
“De tandarts komt weer in het basispakket, omdat een gezond gebit geen luxe is.”
De VVD legt in haar verkiezingsprogramma de nadruk op het stimuleren van arbeidsparticipatie, ook voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, en wil uitkeringen beperken tot het strikt noodzakelijke. Voor mensen die zijn afgekeurd (arbeidsongeschikt), is het beleid vooral gericht op het zoeken naar wat zij wél kunnen bijdragen, met minder nadruk op inkomenszekerheid en meer op activering en het beperken van uitkeringsrechten. Concrete voorstellen zijn het aanscherpen van de Participatiewet en het invoeren van een uitkeringsplafond.
Focus op arbeidsgeschiktheid, niet arbeidsongeschiktheid
De VVD vindt dat te vaak wordt gekeken naar wat mensen niet kunnen, in plaats van naar hun mogelijkheden. Dit betekent dat ook mensen die (deels) zijn afgekeurd, gestimuleerd worden om te werken naar vermogen. Het beleid is gericht op activering en het benutten van talenten, niet op het bieden van een ruim vangnet.
“We kijken te vaak naar de arbeidsongeschiktheid van mensen terwijl we zouden moeten kijken naar hun arbeidsgeschiktheid.”
Strengere eisen en beperkingen op uitkeringen
De VVD wil uitkeringen, waaronder de bijstand, strenger maken en beperken. Dit raakt ook mensen die (deels) zijn afgekeurd, omdat het beleid uitgaat van strengere handhaving, kortingen bij niet voldoen aan verplichtingen, en een plafond op het totaal aan uitkeringen.
“We voeren een plafond in op de totale steun die één huishouden kan ontvangen. Dit uitkeringsplafond zorgt ervoor dat werken altijd loont.”
“De bijstand is niet vrijblijvend: Van iedereen in de bijstand verwachten we dat ze hun best doen om hun bijdrage te leveren aan Nederland. Daarom scherpen we de Participatiewet en het toeslagenbeleid aan.”
Volt kiest voor een samenleving waarin bestaanszekerheid en inclusie centraal staan, met als belangrijkste concrete voorstel een maandelijks basisinkomen voor iedereen, waarmee het huidige toeslagenstelsel wordt vervangen. Dit basisinkomen biedt financiële rust en zekerheid, ook voor mensen die zijn afgekeurd voor werk. Daarnaast wil Volt de kostendelersnorm in de participatiewet volledig afschaffen, zodat samenwonen geen negatieve gevolgen meer heeft voor de bijstand.
Maandelijks basisinkomen voor iedereen
Volt stelt een maandelijks basisinkomen voor dat alle toeslagen vervangt, zodat iedereen – inclusief mensen die zijn afgekeurd voor werk – verzekerd is van een vast, toereikend inkomen. Dit voorstel is bedoeld om financiële rust te bieden, schulden te voorkomen en het complexe toeslagenstelsel te vervangen door een eenvoudiger en rechtvaardiger systeem.
“Er komt een maandelijks basisinkomen dat alle toeslagen vervangt. Dit bestaat uit een vaste uitkering voor iedereen, aangevuld met een inkomensafhankelijke toeslag voor mensen met een laag inkomen.”
“Dat start met een basisinkomen. Dat geeft financiële rust en voorkomt schulden. Iedereen krijgt een basis waarmee je vooruit kan.”
Kostendelersnorm in de participatiewet volledig afschaffen
Volt wil de kostendelersnorm in de participatiewet volledig afschaffen, zodat mensen die samenwonen – ook boven de 27 jaar – niet langer gekort worden op hun bijstandsuitkering. Dit voorkomt armoede en sociale isolatie onder mensen die zijn afgekeurd en afhankelijk zijn van een uitkering.
“We schaffen de kostendelersnorm in de participatiewet volledig af, zodat ook boven de 27 jaar inwonen niet meer tot korting op de bijstand leidt.”
D66 erkent dat het huidige systeem voor mensen die (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt of afgekeurd zijn, zoals de WIA, niet goed werkt en pleit voor fundamentele hervorming. Ze willen meer passend en beschut werk mogelijk maken voor mensen met een arbeidsbeperking en de stap naar werk vanuit een uitkering makkelijker maken, met nadruk op maatwerk en eerlijke kansen.
Fundamentele hervorming van de WIA
D66 vindt dat de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) onvoldoende functioneert: de instroom groeit, regels zijn onduidelijk en mensen krijgen niet altijd waar ze recht op hebben. Ze pleiten daarom voor een fundamentele hervorming om het systeem eerlijker en duidelijker te maken voor mensen die (gedeeltelijk) zijn afgekeurd.
“De Wia (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) werkt op dit moment onvoldoende. De instroom groeit, de regels zijn onduidelijk en mensen krijgen niet altijd waar ze recht op hebben. Fundamentele hervorming is nodig.”
Meer passend en beschut werk, met maatwerk
D66 wil dat mensen met een arbeidsbeperking of afstand tot de arbeidsmarkt meer mogelijkheden krijgen voor passend of beschut werk. Ze willen de stap naar werk vanuit een uitkering makkelijker maken, bijvoorbeeld via vrijwilligers- of deeltijdwerk, en benadrukken het belang van maatwerk.
“We maken de stap naar werk vanuit een uitkering makkelijker, bijvoorbeeld via vrijwillers- of deeltijdwerk. In dat kader willen wij ook dat er meer passend werk is of beschut werk is voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten en anderen met afstand tot de arbeidsmarkt, belangrijk daarbij is maatwerk.”