Verkiezingsprogramma's 2025 overwat zijn de grootste verschillen met andere partijen
De PVV onderscheidt zich van andere partijen door een radicaal restrictief migratiebeleid, het volledig stopzetten van klimaatmaatregelen, het beëindigen van ontwikkelingshulp en EU-betalingen, en het expliciet beschermen van Nederlandse cultuur en soevereiniteit. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals een totale asielstop, afschaffing van het eigen risico in de zorg, het stoppen van de NPO, en het schrappen van alle nieuwe wind- en zonneparken. De kern van hun visie is het centraal stellen van de Nederlandse burger, nationale identiteit en autonomie, met een sterke afwijzing van internationale en multiculturele invloeden.
Totale asielstop en strenge migratiebeperking
De PVV pleit als enige partij voor een volledige asielstop en het sluiten van de grenzen voor alle asielzoekers, inclusief het terugsturen van Oekraïense mannen. Dit gaat veel verder dan het beleid van andere partijen, die hooguit pleiten voor beperking of strengere selectie.
“We sluiten onze grenzen voor alle asielzoekers en sturen Oekraïense mannen terug naar Oekraïne.”
“1 Totale asielstop”
“Nederland is Nederland niet meer. We hebben te veel vreemdelingen, te veel asielzoekers, te veel islam en veel te veel azc’s. Het opengrenzenbeleid maakt ons land helemaal kapot. De PVV is er klaar mee. Het roer moet drastisch om.”
Stoppen met klimaatbeleid en energietransitie
De PVV is de enige partij die expliciet alle klimaatmaatregelen wil stoppen, geen nieuwe wind- of zonneparken toestaat, en het ministerie van Klimaat wil opheffen. Andere partijen kiezen voor versnelling of aanpassing van klimaatbeleid, niet voor volledige afschaffing.
Stoppen met ontwikkelingshulp en EU-afdrachten
De PVV wil als enige partij volledig stoppen met ontwikkelingshulp en miljarden minder afdragen aan de EU, terwijl andere partijen hooguit pleiten voor herziening of vermindering.
Beschermen van Nederlandse cultuur en afwijzen van excuses
De PVV is uniek in het expliciet intrekken van excuses voor het slavernijverleden, het stoppen van financiering van de NPO, en het verbieden van islamitische uitingen zoals de gebedsoproep en boerka. Andere partijen kiezen voor inclusiviteit of erkenning van het verleden.
Volledige afschaffing eigen risico en tandarts in basispakket
De PVV is de enige partij die het eigen risico volledig wil afschaffen zonder verhoging van de premie, en de tandarts weer in het basispakket wil opnemen.
Terughalen van nationale soevereiniteit uit de EU
De PVV wil bevoegdheden terughalen uit Brussel, vetorechten herstellen en inzetten, en is fel tegen een Europese superstaat. Andere partijen kiezen voor samenwerking of hervorming binnen de EU.
“Wij willen sterke bilaterale en economische banden met andere landen; samenwerken is prima. Waar wij fel tegen zijn, is een geopolitieke Europese Unie, een Europese superstaat.”
“Niet nóg meer bevoegdheden en miljarden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen. Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën”
Geen rekeningrijden, geen verplicht elektrisch rijden, 140 km/u
De PVV is de enige partij die expliciet alle vormen van rekeningrijden, verplicht elektrisch rijden en het verbod op brandstofauto’s afwijst, en de maximumsnelheid wil verhogen naar 140 km/u.
DENK onderscheidt zich door een uitgesproken focus op het bestrijden van discriminatie, het beschermen van minderheden en het versterken van sociale gelijkheid, met concrete voorstellen die verder gaan dan de meeste andere partijen. Ze pleiten voor een forse verhoging van het minimumloon, afschaffing van het eigen risico in de zorg, directe democratische hervormingen zoals het kiezen van burgemeesters, en het expliciet beschermen van religieuze en culturele diversiteit. Hun programma kenmerkt zich door radicale gelijkwaardigheid, stevige sociale investeringen en een uitgesproken afwijzing van extreemrechts beleid.
Forse verhoging minimumloon en sociale uitkeringen
DENK wil het minimumloon verhogen naar €18 per uur en koppelt uitkeringen structureel aan de kosten van levensonderhoud, wat verder gaat dan de meeste andere partijen. Dit is onderdeel van hun streven naar het verkleinen van de kloof tussen arm en rijk en het vergroten van bestaanszekerheid.
Afschaffing eigen risico en uitbreiding basispakket zorg
DENK wil het eigen risico volledig afschaffen en het basispakket uitbreiden met mondzorg, tandheelkundige controles en fysiotherapie. Dit is een van de meest vergaande voorstellen op zorggebied en onderscheidt zich van andere partijen die vaak slechts pleiten voor verlaging van het eigen risico.
Directe democratische hervormingen: gekozen burgemeester, kiesrecht vanaf 16 jaar, Constitutioneel Hof
DENK stelt ingrijpende democratische hervormingen voor, waaronder het rechtstreeks kiezen van burgemeesters, verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar, en de oprichting van een Constitutioneel Hof. Dit zijn voorstellen die slechts door een zeer beperkt aantal partijen worden gedeeld.
Radicale bescherming en versterking van religieus en bijzonder onderwijs
DENK verdedigt zonder voorbehoud het recht op religieus en bijzonder onderwijs (artikel 23) en wil geen extra belemmeringen voor het stichten van nieuwe scholen. Ze pleiten voor stilteruimtes, religieus verlof en het intrekken van toezicht op informeel religieus onderwijs, wat hen onderscheidt van partijen die juist meer regulering willen.
“Volledig behoud van bijzonder en religieus onderwijs. DENK verdedigt zonder voorbehoud het recht op religieus en bijzonder onderwijs. Artikel 23 van de Grondwet blijft onaangetast.”
“Behoud en versterking van bijzonder onderwijs. DENK staat pal voor het behoud van artikel 23. Er worden geen extra belemmeringen opgeworpen om nieuwe scholen te stichten.”
“Geen controle op religieus onderwijs. De wet toezicht op informeel onderwijs wordt zo snel mogelijk ingetrokken.”
Strijd tegen extreemrechts en discriminatie als kernmissie
DENK positioneert zichzelf als dé partij die consequent en expliciet strijdt tegen extreemrechts, racisme en uitsluiting, en maakt dit tot een centrale bestaansreden. Dit is een veel uitgesprokener en centraler punt dan bij andere partijen.
Vergaande fiscale herverdeling: hogere belastingen voor superrijken en grote bedrijven
DENK wil de winstbelasting voor grote bedrijven verhogen, belastingvoordelen voor de rijken afschaffen en een eerlijkere bijdrage van superrijken en grote vermogens afdwingen. Dit is een van de meest progressieve fiscale voorstellen in het politieke spectrum.
“Wij verhogen daarom de winstbelasting voor grote bedrijven en schaffen ondoelmatige belastingvoordelen die de ongelijkheid vergroten af.”
“Binnen de inkomstenbelasting zorgen wij voor een rechtvaardigere verdeling door van superrijken een eerlijke bijdrage te vragen. Deze eerlijke bijdrage vragen wij ook van zeer grote vermogens.”
Democratisering en transparantie: lobbyregister, uitbreiding Tweede Kamer, belasting koninklijke familie
DENK wil een verplicht lobbyregister, een lobbyverbod voor oud-bewindspersonen, uitbreiding van de Tweede Kamer naar 250 zetels en belastingheffing op de koninklijke familie. Deze voorstellen zijn uniek of zelden zo vergaand bij andere partijen.
“Er komt een verplicht lobbyregister voor de regering. Er komt meer toezicht op de draaideurconstructie en oud bewindspersonen krijgen een volledig lobbyverbod.”
“De Tweede Kamer wordt uitgebreid naar 250 zetels om de overheid beter te kunnen controleren.”
“De koninklijke familie gaat belasting betalen, net als iedere Nederlander. Koninklijke paleizen en landgoederen worden publiek bezit.”
JA21 onderscheidt zich door een uitgesproken focus op nationale soevereiniteit, het fors beperken van migratie, directe burgerinvloed via referenda, en een kleinere, efficiëntere overheid. De partij verzet zich tegen verdere Europese integratie, extra nationale klimaatmaatregelen en pleit voor harde grenzen aan migratie en integratieplicht. Hun kernvisie is dat Nederland weer zelf moet kunnen beslissen over essentiële thema’s als migratie, economie en cultuur, met concrete voorstellen zoals bindende referenda, het afschaffen van toeslagen, en het stoppen van nationale koppen op EU-regels.
Directe burgerinvloed via bindende referenda
JA21 wil burgers veel meer directe zeggenschap geven over grote thema’s als migratie, bevolkingsgroei en natuur, door het invoeren van bindende referenda. Dit onderscheidt hen van vrijwel alle andere partijen, die hier terughoudender in zijn.
“JA21 wil dus meer referenda, minder EU, meer economische vrijheid en meer invloed op ons grensbeleid.”
“De Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie dient ... te zorgen voor de organisatie van referenda over dossiers die al jaren om meer invloed van burgers vragen, zoals asiel, bevolkingsgroei, en de manier waarop wij omgaan met natuur in ons land.”
Forse beperking migratie en afdwingen integratie
JA21 kiest voor een harde lijn op migratie: sterke beperking van instroom, strenge eisen aan gezinshereniging, en het afdwingen van integratie. Dit gaat verder dan de meeste andere partijen, die vaak kiezen voor matiging of alleen selectieve beperking.
“Migratie moet sterk beperkt worden, en migranten die Nederland wel opneemt moeten integreren. JA21 wil dus scherpe grenzen stellen aan migratie, hiermee ruimte creëren op de woningmarkt, de Nederlandse cultuur beschermen, en wil integratie afdwingen.”
“Het aantal huwelijkspartners dat een persoon gedurende zijn leven kan laten overkomen beperken tot maximaal één.”
“De inkomenseis waaraan de ontvangende partner in Nederland moet voldoen ophogen naar een modaal inkomen.”
“Verhoging van de leeftijdsgrens naar 25 jaar voor beide partners.”
Minder EU, geen nationale koppen op EU-regels
JA21 wil de invloed van de EU fors terugdringen, geen verdere politieke integratie, en geen nationale koppen op Europese regelgeving. Dit is een duidelijk verschil met partijen die juist meer Europese samenwerking nastreven of nationale koppen niet principieel afwijzen.
“Meer referenda, minder EU, meer economische vrijheid en meer invloed op ons grensbeleid.”
“Nationale koppen op EU-regels afschaffen: we introduceren geen nieuwe wetgeving die verder gaat dan EU-regelgeving.”
“Geen invoering van een digitale euro en geen digitale Europese identiteit.”
Afschaffen toeslagen, eenvoudiger belastingstelsel
JA21 wil het hele toeslagenstelsel afschaffen en vervangen door een eenvoudig systeem van toelagen, en pleit voor het afschaffen van box 2 in de inkomstenbelasting. Dit is een radicalere hervorming dan de meeste andere partijen voorstellen.
“Wij schaffen het circus aan toeslagen en heffingskortingen af, en vervangen het door een simpel en transparant systeem van toelagen.”
“Box 2 volledig afschaffen.”
“Aanmerkelijk belang (bijv. aandelen in eigen BV) voortaan belasten in box 3. De gebruikelijkloonregeling vervalt daarmee ook.”
Geen extra nationale klimaatmaatregelen, focus op kernenergie
JA21 wil geen nationale klimaatheffingen bovenop EU-regels, behoud van fossiele infrastructuur, en kiest expliciet voor kernenergie als oplossing voor energiezekerheid. Dit contrasteert met partijen die verdergaande nationale klimaatmaatregelen willen.
“Bovenop Europese regels introduceren we geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Onze energiesector beschermen door in te zetten op betaalbare en betrouwbare kernenergie.”
Strikte scheiding kerk en staat, geen herstelbetalingen slavernijverleden
JA21 neemt een uitgesproken standpunt in tegen herstelbetalingen voor het slavernijverleden en wil een strikte scheiding tussen kerk en staat, inclusief het verbieden van religieuze bijeenkomsten in de openbare ruimte. Dit is scherper dan het beleid van de meeste andere partijen.
BVNL onderscheidt zich door een radicaal kleinere overheid, maximale individuele vrijheid, en een uitgesproken klassiek-liberale, economisch rechtse en cultureel conservatieve koers. De partij pleit voor forse vermindering van overheidsuitgaven, een vlaktaks, volledige soevereiniteit van Nederland, een asielstop, en bindende referenda. BVNL wil de macht terugleggen bij burgers en ondernemers, met zo min mogelijk staatsinterventie en een sterke nadruk op nationale tradities en individuele keuzevrijheid.
Forse verkleining van de overheid en uitgaven
BVNL wil de overheid structureel verkleinen en de uitgaven met minstens 35% verminderen, wat veel verder gaat dan andere partijen. Dit gebeurt door het schrappen van subsidies, adviesorganen, klimaatbeleid, internationale hulp en niet-kerntaken.
“BVNL stelt zich ten doel om binnen twee regeerperiodes de rijksoverheidsuitgaven met ten minste 35% te verminderen, primair door het schrappen van subsidies, adviesorganen, overheidsreclame, klimaatbeleid, internationale hulp en niet-kerntaken.”
“Belang Van Nederland staat voor een kleine overheid, een vrije markt met zo min mogelijk staatsinterventie en het behoud van het goede uit de rijke Nederlandse traditie.”
Radicale belastinghervorming: vlaktaks en afschaffing toeslagen
BVNL wil een vlaktaks van 25% op alle inkomens en winsten, met een belastingvrije voet van €20.000, en schaft alle andere belastingen en toeslagen af. Dit is een van de meest vergaande belastingvoorstellen in het politieke spectrum.
“BVNL wil een vlaktaks invoeren van 25% op arbeidsinkomen, winst uit onderneming en winst uit vermogen, met een belastingvrije voet van €20.000,-. Tegelijkertijd worden alle andere belastingen en toeslagen afgeschaft.”
Volledige soevereiniteit: tegen machtsoverdracht aan EU, WHO, NAVO
BVNL wil stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar supranationale organisaties en stelt het Nederlands belang altijd voorop, inclusief opt-outs binnen de EU en een bindend referendum over EU-lidmaatschap.
“BVNL wil dat Nederland weer soeverein wordt. We moeten stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar ongekozen supranationale organen zoals de WHO, de EU, de VN en de NAVO.”
“Daar waar het Nederlands belang haaks staat op Brusselse regelgeving zullen wij Brussel informeren dat Nederland zijn eigen soevereine koers vaart.”
“Een bindend referendum over het EU-lidmaatschap.”
Bindend referendum en directe democratie
BVNL wil als een van de weinige partijen een bindend referendum invoeren, zodat burgers direct invloed hebben op belangrijke besluiten.
Asielstop en immigratiebeperking
BVNL pleit voor een volledige asielstop en het sluiten van de grenzen, wat verder gaat dan de meeste andere partijen.
“BVNL wil een asielstop. Het absorptievermogen is bereikt en Nederland kan de eindeloze toestroom van asielzoekers niet meer aan.”
Radicale deregulering en decentralisatie
BVNL wil fors dereguleren, met name op de woningmarkt, arbeidsmarkt, pensioensector en zorg, en streeft naar kleinschaligheid en bottom-up bestuur.
“BVNL streeft kleinschaligheid na. Het doel is om zoveel mogelijk bottom-up te regelen. Dus vanuit de gemeente, dan de provincie en als het niet anders kan nationaal, maar bij voorkeur via de vrije markt.”
“BVNL wil inzetten op deregulering. De overheid grossiert in zinloze regels en wetten en dat moet fors verminderen. Met name de woningmarkt, de arbeidsmarkt, de pensioensector en de zorg moeten worden gedereguleerd.”
Verstand-van-zakenkabinet: alleen deskundige ministers
BVNL wil dat ministers alleen benoemd worden als ze aantoonbare relevante opleiding en ervaring hebben, wat een breuk is met de huidige praktijk.
“Bij de benoeming van ministers wordt gekeken naar opleiding, achtergrond en ervaring. Mensen zonder relevante opleiding of ervaring krijgen geen ministerspost.”
Maximale individuele keuzevrijheid, ook medisch-ethisch
BVNL is cultureel conservatief, maar medisch-ethisch zeer liberaal: volledige keuzevrijheid bij euthanasie, abortus, vaccinatie en medische handelingen, zonder overheidsdwang.
“Of het nu gaat om vaccinatie, medische behandelingen, seksuele voorkeur, levensovertuiging, of levensbeëindiging: deze keuzes behoren toe aan de mens zelf. De overheid heeft zich hierbuiten te houden.”
“Vaccinatie of andere medische handelingen zijn altijd de exclusieve keuze van het individu en de overheid mag hier op geen enkele manier dwang of drang op uitoefenen.”
Tegen digitale controle en behoud van cash geld
BVNL verzet zich expliciet tegen digitale identiteit, digitale euro, en financiële monitoring, en wil het gebruik van contant geld garanderen.
“Daarom willen we geen Digitale Europese Identiteit, geen Digitale Euro, geen Central Bank Digital Currency, geen monitoring van financiële transacties boven de honderd euro en het behoud van cash geld.”
“De garantie dat cash geld beschikbaar blijft. Contant geld moet gepind kunnen worden en er moet overal mee betaald kunnen worden. Er komt geen Central Bank Digital Currency (CBDC).”
BBB onderscheidt zich door een sterke focus op regionale gelijkwaardigheid, het versterken van lokale gemeenschappen (noaberschap), en het beschermen van de landbouwsector als unieke kern van Nederland. De partij verzet zich tegen centraal opgelegd beleid, ideologisch klimaatbeleid en nationale koppen op Europees beleid, en pleit voor meer invloed van burgers op hun eigen leefomgeving. BBB positioneert zich als dé partij voor het platteland en boeren, met een nuchtere, praktische benadering en een uitgesproken voorkeur voor maatwerk per regio.
Sterke focus op regionale gelijkwaardigheid en invloed
BBB maakt van regionale gelijkwaardigheid en zeggenschap een speerpunt, in tegenstelling tot veel andere partijen die vooral Randstad-georiënteerd beleid voeren. BBB wil dat beleid niet van bovenaf wordt opgelegd, maar aansluit bij de behoeften van elke regio, met meer burgerinvloed op de eigen leefomgeving.
“Het economisch beleid van de rijksoverheid richt zich nog te vaak op de Randstad en een paar grote kennisclusters. Daardoor blijven andere delen van Nederland met name grensregio’s en plattelandsgebieden achter, terwijl daar volop economische kansen liggen.”
“Of je nu in Groningen woont of in Gouda, op het platteland of drie hoog achter iedereen verdient dezelfde kansen. Gelijke toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, vervoer en veiligheid mag geen kwestie van postcode zijn.”
“We stappen, als het aan BBB ligt, uit de Haagse bubbel om de regionale verbinding te zoeken.”
“Invloed op de eigen leefomgeving. Inwoners dienen meer zeggenschap te krijgen over hun eigen leefomgeving.”
Bescherming en promotie van de landbouwsector als unieke kern
BBB profileert zich als de enige echte landbouwpartij, met een uitgesproken en concrete inzet voor boeren, voedselzekerheid en productie op eigen bodem. Dit onderscheidt BBB van andere partijen die landbouw vaker als probleemsector benaderen.
“BBB is een brede volkspartij voor burgers en bedrijven en daarnaast de enige échte landbouwpartij in Nederland. Niet alleen in woorden, maar ook in daden.”
“We zetten ons in voor realistisch natuurbeleid dat uitgaat van samenwerking met boeren, niet van het wegjagen ervan.”
“We erkennen de waarde van voedselzekerheid en het belang van productie op eigen bodem, juist in een wereld waar geopolitieke spanningen en afhankelijkheid van andere landen toenemen.”
Noaberschap en terughoudende overheid als kernwaarde
BBB benadrukt het belang van lokale gemeenschappen, noaberschap en een terughoudende overheid, in tegenstelling tot partijen die meer centralistisch of technocratisch beleid voeren. De partij ziet de kracht van de samenleving vooral in onderlinge solidariteit en minder in overheidsingrijpen.
“Noaberschap. We zorgen voor elkaar en laten niemand vallen. We bouwen aan gemeenschappen waarin mensen elkaar kennen, steunen en opvangen. Dit betekent dat de overheid terughoudend optreedt.”
“De recente politieke geschiedenis heeft laten zien dat de overheid zeer feilbaar is. Wij geloven in de kracht van gemeenschappen van mensen.”
“De overheid is te groot geworden en bemoeit zich met te veel. Beleidsmakers verliezen de praktijk uit het oog en zien mensen als kostenpost, niet als dragers van de samenleving.”
Kritisch op ideologisch klimaatbeleid en nationale koppen op Europees beleid
BBB onderscheidt zich door een uitgesproken kritische houding tegenover ideologisch klimaatbeleid en het toevoegen van nationale koppen op Europees beleid, met nadruk op haalbaarheid en betaalbaarheid.
“We maken ons zorgen over de economische schade van ideologisch klimaatbeleid. Grote bedrijven vertrekken uit Nederland door hoge lasten en ondoordachte maatregelen, met banenverlies als gevolg.”
“Klimaatbeleid moet haalbaar, uitvoerbaar en betaalbaar zijn. We herzien afspraken als ze leiden tot onrealistische ambities of onbetaalbare oplossingen. Geen nationale koppen op Europees beleid.”
“We vinden het belangrijk dat de Nederlandse bedrijven niet verder op achterstand komen ten opzichte van hun concurrenten in Europa en dat er geen verdere nationale koppen op Europese fiscale maatregelen komen.”
Realistische, transparante financiële onderbouwing mét kritiek op CPB-modellen
BBB kiest bewust voor deelname aan de CPB-doorrekening, maar is kritisch over de beperkingen van deze modellen. Ze willen aantonen dat hun plannen financieel houdbaar zijn, maar wijzen op het belang van maatschappelijke waarde en uitvoerbaarheid die in CPB-modellen vaak ontbreken.
“Wij geloven in de kracht van cijfers, transparantie en financiële onderbouwing. Tegelijkertijd erkennen we dat de CPBmodellen op onderdelen tekortschieten: ze zijn vaak te abstract, houden onvoldoende rekening met uitvoerbaarheid en missen het zicht op bredere maatschappelijke opbrengsten.”
“De CPBdoorrekening is een nuttig instrument, maar geen oordeel over de waarde van een verkiezingsprogramma. Het is boekhoudkunde, geen toekomstvisie.”
Volt onderscheidt zich door radicaal te kiezen voor meer democratische vernieuwing, transparantie en burgerparticipatie dan andere partijen. Ze willen onder meer een permanente burgerberaad, uitbreiding van de Tweede Kamer, strenge democratische eisen aan partijen en een lager stemrecht vanaf 16 jaar. Volt zet in op structurele hervormingen die de macht eerlijker verdelen, de volksvertegenwoordiging versterken en burgers directer betrekken bij beleid.
Permanente nationale burgerberaad invoeren
Volt wil als eerste land ter wereld een permanent burgerberaad instellen, waarmee burgers structureel invloed krijgen op beleid. Dit gaat verder dan incidentele burgerpanels die andere partijen soms voorstellen en is bedoeld om de kloof tussen burger en politiek te verkleinen.
“We richten het allereerste, nationale, permanente burgerberaad ter wereld op. Dit instituut is verantwoordelijk voor het organiseren van burgerberaden in Nederland. Een groep ingelote inwoners kan dan - al dan niet in samenspraak met de politiek - burgerberaden agenderen over onderwerpen die hen na aan het hart liggen, zoals zorg, het klimaat of pensioenen.”
“Het permanente burgerberaad ziet daarop toe.”
Tweede Kamer uitbreiden naar 250 zetels
Volt wil de Tweede Kamer fors vergroten om de volksvertegenwoordiging te versterken en beter aan te laten sluiten bij Europese normen. Dit is een uniek voorstel dat vrijwel geen andere partij zo expliciet en omvangrijk bepleit.
“We breiden de Tweede Kamer uit van 150 naar 250 zetels. Onze Tweede Kamer is namelijk te klein, zeker in vergelijking met andere Europese landen. Een grotere Tweede Kamer is nodig om de wetgevende en controlerende taak van de Tweede Kamer te versterken, en vooral om de taak van volksvertegenwoordiging beter te vervullen.”
Strenge democratische eisen aan politieke partijen
Volt wil wettelijk vastleggen dat partijen intern democratisch moeten zijn, met verplichte leden en stemrecht, en wil een einde aan eenmanspartijen. Dit gaat verder dan de meeste andere partijen, die hier niet of slechts beperkt op inzetten.
“We versterken de Nederlandse democratie door in de Wet Politieke Partijen op te nemen dat politieke partijen intern aan democratische minimumeisen moeten voldoen. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid voor mensen om lid te worden van een politieke partij en stemrecht voor die leden.”
“Geen eenmanspartijen meer zonder leden met stemrecht.”
Stemrecht vanaf 16 jaar en jongerenberaad (Derde Kamer)
Volt wil de stemgerechtigde leeftijd verlagen naar 16 jaar en een Derde Kamer (jongerenberaad) invoeren die wetten beoordeelt en de politiek adviseert. Dit is een opvallend verschil met vrijwel alle andere partijen.
“Daarom verlagen we de leeftijd dat je mag stemmen naar zestien jaar. We voeren een Derde Kamer in: een jongerenberaad dat wetten beoordeelt en de politiek adviseert.”
Tegen bindend correctief referendum, vóór vroege burgerinspraak
Volt wijst het bindend correctief referendum af, in tegenstelling tot veel andere partijen, en wil in plaats daarvan burgers vroegtijdig betrekken bij wetgeving via burgerberaden en inspraak.
“Volt is tegen een bindend correctief referendum, waarmee nieuwe wetten achteraf kunnen worden teruggedraaid. Wij vinden dat je zorgvuldig ingevoerde wetgeving niet kunt vervangen door een ja/nee-vraag.”
“Volt vindt het belangrijk dat inwoners al vroeg in het wetgevingsproces kunnen meepraten met de overheid en zo hun inbreng en steun kunnen geven aan nieuwe wetten.”
Onderzoek naar nieuw regeringsmodel zonder coalitievorming
Volt wil een fundamenteel onderzoek naar een nieuw regeringsmodel, inclusief het loslaten van coalitievorming en automatische verdeling van regeringsverantwoordelijkheid op basis van zetelaantallen. Dit is een radicaal andere benadering dan het huidige Nederlandse systeem.
“Volt pleit ervoor dat er tijdens de volgende regeerperiode een breed en goed onderbouwd onderzoek komt naar een nieuw regeringsmodel. Dit model moet strategisch machtsspel verminderen, samenwerking versterken, politieke versnippering bestuurbaar maken, verantwoordelijkheid eerlijk verdelen en burgers actief betrekken als de politiek vastloopt.”
“Mogelijke onderdelen van het model zijn: het automatisch verdelen van regeringsverantwoordelijkheid op basis van zetelaantallen van groepen, waarbij de grootste groep de premier levert; het loslaten van coalitievorming;”
Minimumnorm ondersteuning fracties en betere positie kleine partijen
Volt wil wettelijk vastleggen dat fracties op elk bestuursniveau minimaal evenveel ondersteuning krijgen als het Europese gemiddelde, zodat ook kleine partijen volwaardig kunnen functioneren. Dit is een concreet voorstel dat verder gaat dan de meeste andere partijen.
“Volt wil dit fundament versterken door op elk bestuursniveau een minimumnorm voor ondersteuning van fracties vast te stellen, ten minste gelijk aan het Europese gemiddelde.”
“We steunen kleinere partijen door toe te staan dat iedere partij één raadslid of fractievertegenwoordiger per commissie mag hebben.”
Volledige transparantie en verplicht lobbyregister
Volt wil een verplicht, onafhankelijk en digitaal doorzoekbaar lobbyregister naar Iers model, en strengere regels voor lobbyen en draaideurpolitiek. Dit is concreter en strenger dan de meeste andere partijen.
“We voeren een verplicht lobbyregister in, naar Iers model.”
“Een onafhankelijke toezichthouder moet toezien op naleving van de regels.”
“We scherpen het lobbyverbod voor politieke topfuncties verder aan.”
BIJ1 onderscheidt zich van andere partijen door radicaal te kiezen voor economische democratisering, het onteigenen van grote bedrijven en vastgoed, het volledig nationaliseren van zorg en openbaar vervoer, en het afschaffen van collegegeld en studieschulden. Hun programma is expliciet antikapitalistisch, antiracistisch en gericht op het doorbreken van koloniale structuren, met een sterke focus op bindende burgerinspraak en radicale gelijkwaardigheid. BIJ1 wil structurele machtsverschuivingen van bedrijven en overheid naar burgers, werknemers en gemarginaliseerde groepen.
Werknemersraden met vetorecht in grote bedrijven
BIJ1 wil dat werknemers in grote bedrijven via gekozen raden bindende zeggenschap krijgen over belangrijke beslissingen, wat verder gaat dan het huidige medezeggenschapsmodel en uniek is in de Nederlandse politiek. Dit is bedoeld om de macht van aandeelhouders en directies te breken en werkenden directe invloed te geven.
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties.”
Nationalisatie van zorg en gratis onderwijs
BIJ1 pleit voor volledige nationalisatie van de zorg (inclusief verzekeraars) en het volledig gratis maken van onderwijs, inclusief het kwijtschelden van studieschulden. Dit gaat veel verder dan de meeste andere partijen, die doorgaans kiezen voor gemengde of private modellen.
Radicale aanpak van wonen: onteigening en prijsplafonds
BIJ1 wil huurprijzen verlagen, ook in de vrije sector en met terugwerkende kracht, en onteigening van woningen en grond bij leegstand of speculatie. Dit is veel ingrijpender dan het beleid van andere partijen, die meestal inzetten op regulering of stimulering.
“Te hoge huren maken we lager. Ook in de vrije sector, met terugwerkende kracht.”
“Wie een woning onnodig leeg laat staan, betaalt een boete van 2,8% van de WOZ-waarde per maand (100% van de waarde in 3 jaar). Na 3 jaar onteigenen (terugpakken) we de woning en wijzen die toe aan mensen om te wonen.”
“Kostbare bouw- en landbouwgrond hoort niet in handen van speculanten ... Deze grond pakken we terug en gebruiken we voor de bouw van sociale woningen.”
Maximumprijzen en winstmarges op basisbehoeften
BIJ1 wil maximumprijzen en maximale winstmarges instellen op essentiële goederen als voedsel, energie en water, en noemt dit expliciet als antwoord op 'graaiflatie'. Dit is een veel directere marktinterventie dan andere partijen voorstellen.
Bindende burgerinspraak en overleg-democratie
BIJ1 wil burgers bindende inspraak geven bij nieuwe wetten en grote politieke vraagstukken via landelijke gespreksrondes en inspraaksessies, wat verder gaat dan het huidige raadplegende karakter van burgerparticipatie.
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
Radicale dekolonisatie en antiracisme
BIJ1 stelt het afbreken van koloniale systemen en het centraal stellen van radicale gelijkwaardigheid als kern van haar beleid, inclusief het schrappen van wetten die moslims discrimineren en het verwijderen van racistische denkbeelden uit onderwijs en zorg.
Onteigening en democratisering van fossiele bedrijven
BIJ1 wil fossiele bedrijven die sluiten onteigenen en hun middelen inzetten voor publieke doelen, en de energietransitie democratiseren door deze in handen van arbeiders en bewoners te leggen.
Afschaffen politie en BOA’s op termijn
BIJ1 wil de rol van politie en BOA’s minimaliseren en uiteindelijk laten verdwijnen, en het geld investeren in collectieve voorzieningen en sociale investeringen. Dit is een radicaal ander uitgangspunt dan alle andere partijen.
“De rol van politie en BOA’s in de samenleving wordt geminimaliseerd en zal uiteindelijk verdwijnen. We stoppen met investeren in handhaving, en investeren dat geld in goede collectieve voorzieningen.”
NSC onderscheidt zich vooral door een fundamentele hervorming van het politieke systeem, met meer directe zeggenschap voor burgers en versterking van de band tussen kiezer en Kamerlid via een regionaal kiesstelsel. Daarnaast pleit NSC voor een open politieke cultuur met minder dichtgetimmerde coalitieakkoorden, strengere integriteitsregels, en een realistisch, niet-populistisch beleid gericht op bestaanszekerheid en bescherming van de Nederlandse identiteit. Hun voorstellen zijn concreet en gericht op het herstellen van vertrouwen in de overheid en het doorbreken van technocratie en lobby-invloed.
Regionaal kiesstelsel voor sterkere band kiezer-Kamerlid
NSC wil het huidige landelijke kiesstelsel vervangen door een regionaal kiesstelsel met meervoudige districten, zodat Kamerleden directer verbonden zijn met hun regio en de belangen van alle delen van het land beter worden vertegenwoordigd. Dit is een fundamentele wijziging ten opzichte van vrijwel alle andere partijen, die het landelijke evenredige stelsel willen behouden.
“We willen de band tussen kiezer en Kamerlid versterken door een regionaal kiesstelsel in te voeren met meervoudige kiesdistricten. In dit stelsel wordt een vast aantal Kamerzetels aan districten toegedeeld (denk aan 100-125).”
Coalitieakkoorden beperken tot hoofdlijnen, meer open debat
NSC wil af van dichtgetimmerde coalitieakkoorden en pleit voor meer ruimte voor debat, ook met oppositiepartijen. Dit is een duidelijke breuk met de Nederlandse bestuurscultuur waarin coalitieakkoorden vaak zeer gedetailleerd zijn en het parlement vooral een stempelmachine is.
“Coalitieakkoorden moeten zich beperken tot hoofdlijnen van beleid en financiële kaders. Ze leggen niet precies vast hoe de doelen bereikt worden. Er moet ruimte zijn voor debat en om in te spelen op veranderende omstandigheden; geen dichtgetimmerde afspraken dus.”
“De regering regeert en zoekt steun voor voorstellen in een constructieve en open discussie met het parlement, die verder gaat dan alleen de coalitiepartijen. Ook oppositiepartijen moeten actief bij het debat in de Kamer betrokken worden.”
Strengere integriteitsregels en lobbytransparantie
NSC stelt strengere eisen aan integriteit van politici en lobbytransparantie dan andere partijen, met concrete voorstellen voor een verplicht lobbyregister, sancties bij afwezigheid van Kamerleden, en uitvoering van internationale aanbevelingen.
“We pleiten voor een verplicht en openbaar lobbyregister voor contacten met ministers, ambtenaren en Kamerleden.”
“We verkennen of we duidelijke regels en sancties kunnen instellen, bijvoorbeeld inhouding van salaris – de zogeheten schadeloosstelling – of onkostenvergoeding bij veelvuldige afwezigheid.”
“Daarnaast voeren we de aanbevelingen van de Raad van Europa (GRECO) uit door deze om te zetten in duidelijke wet- en regelgeving.”
Meer interne partijdemocratie en eisen aan politieke partijen
NSC wil wettelijke minimumeisen voor interne democratie binnen partijen, wat verder gaat dan de meeste andere partijen die vooral transparantie en integriteit benadrukken.
“Daarnaast moeten er ook minimumeisen komen voor interne partijdemocratie om voldoende inspraak en tegenspraak te organiseren.”
Realistisch en niet-populistisch beleid, afwijzing neoliberalisme
NSC positioneert zich expliciet als alternatief voor zowel neoliberalisme als populisme, met nadruk op bestaanszekerheid, sociale binding en bescherming van Nederlandse waarden. Dit is een ideologische positionering die hen onderscheidt van zowel VVD (neoliberaal) als PVV/BBB (populistisch).
“We keren ons af van het neoliberalisme, waarin het eigenbelang centraal staat en de sterksten alles krijgen. En we zijn wars van populisme, wat gouden bergen belooft maar niets waarmaakt.”
“Nederland moet weer een land worden waarin sociale binding en bescherming van het kwetsbare vanzelfsprekend zijn.”
Minder privileges en strengere beperking migratie (arbeid, kennis, studie, asiel)
NSC kiest voor een strenger en realistischer migratiebeleid dan veel andere partijen, met concrete voorstellen voor beperking van arbeids-, kennis-, studie- en asielmigratie, en het terugdringen van Engelstalige opleidingen.
“Minder arbeidsmigratie. We pakken misstanden en uitbuiting streng aan. Onderbetaalde arbeidsmigranten (zoals in delen van de vleessector) mogen geen verdienmodel zijn.”
“Minder privileges voor kennismigranten (expats).”
“Minder studiemigratie. Nederlandse studenten hebben voorrang en er komen flink minder Engelstalige opleidingen.”
“Minder asielmigratie. Door strenge en realistische maatregelen met opvang in de regio.”
Bindend correctief referendum op lokaal niveau
NSC wil burgers meer directe inspraak geven via een bindend correctief referendum op lokaal niveau, wat verder gaat dan de meeste andere partijen die alleen raadgevende referenda steunen of geen bindende referenda willen.
“Ook moet er voldoende inspraak zijn voor burgers, bijvoorbeeld via een bindend correctief referendum op lokaal niveau.”
De VVD onderscheidt zich door een uitgesproken focus op economische groei, het beperken van herverdeling en lastenverzwaring, en het verkleinen van de overheid. De partij kiest voor minder nivellering, lagere lasten voor werkenden en ondernemers, een kleinere maar effectievere overheid, en een harde lijn op veiligheid, migratie en Europese integratie. Concrete voorstellen zijn onder andere het stoppen met lastenverhogingen, het beperken van het sociale zekerheidsstelsel, het afwijzen van referenda, en het invoeren van een kiesdrempel.
Minder nivelleren en lastenverlichting voor werkenden
De VVD verzet zich expliciet tegen verdere herverdeling en nivellering, en kiest voor lagere lasten voor middeninkomens en werkenden. Dit onderscheidt zich van partijen die juist inzetten op meer herverdeling of hogere belastingen voor hogere inkomens.
“We stoppen met steeds maar weer verder nivelleren, verlagen de lasten voor middeninkomens en zetten de werkende Nederlander weer op één.”
“De middenklasse betaalt de rekening zodat de rest erop vooruitgaat, maar gaat er zelf veel minder op vooruit. Dat is niet alleen oneerlijk, het ondermijnt ook het draagvlak voor onze verzorgingsstaat.”
“Wij kiezen voor minder uitgeven in plaats van hogere belastingen. Zo leggen we de rekening niet bij hardwerkende Nederlanders of ondernemers neer, maar bij de overheid zelf.”
Kleiner sociaal zekerheidsstelsel en strengere zorg
De VVD wil het basispakket in de zorg verkleinen, eigen bijdragen verhogen en sociale zekerheid activerender maken. Dit is een duidelijke breuk met partijen die juist inzetten op uitbreiding van sociale zekerheid en zorg.
“Dat betekent wel dat we keuzes zullen moeten maken in de zorg en de sociale zekerheid, zoals een kleiner basispakket, meer eigen bijdragen, een efficiënter zorgstelsel en een veel meer activerende sociale zekerheid.”
“We vergoeden alleen effectieve en gecontracteerde zorg en kijken kritisch of behandelingen in het basispakket wel het meest effectief zijn.”
Beperkte overheid en minder regeldruk
De VVD kiest voor een kleinere, effectievere overheid en wil fors schrappen in wet- en regelgeving. Dit contrasteert met partijen die meer overheid of meer regulering voorstaan.
“Met een deltaplan ‘ontregelen’ willen we de overheid doelmatiger en effectiever maken, beleid en uitvoering dichter bij elkaar brengen, minder regeldruk en af van doorgeslagen bureaucratie.”
“We willen toe naar een fundamenteel effectievere overheid, met veel minder (complexe) wet- en regelgeving, met aandacht voor wat mensen thuis nodig hebben.”
Tegen referenda, voor kiesdrempel en geen constitutioneel hof
De VVD is tegen referenda, wil een kiesdrempel van 2% en verwerpt constitutionele toetsing door een hof. Dit is onderscheidend ten opzichte van partijen die juist meer directe democratie of rechterlijke toetsing willen.
“We zijn tegenstander van referenda.”
“We handhaven het huidige systeem van evenredige vertegenwoordiging... We zijn voor een beperkte kiesdrempel van 2% omdat dit leidt tot minder versnippering...”
“We schrappen daarom de plannen voor constitutionele toetsing en het constitutioneel hof. Daarmee leggen we belangenafwegingen neer bij gekozen vertegenwoordigers en niet bij ongekozen rechters.”
Minder ontwikkelingssamenwerking, meer defensie
De VVD verschuift middelen van ontwikkelingssamenwerking naar defensie, in tegenstelling tot partijen die ontwikkelingshulp willen behouden of uitbreiden.
“De VVD gaat mee met de huidige geopolitieke realiteit door te investeren in defensie en minder uit te geven aan ontwikkelingssamenwerking.”
Kritisch op Europese integratie, geen federale EU
De VVD is tegen verdere overdracht van nationale bevoegdheden aan de EU en tegen een federaal Europa, terwijl andere partijen juist meer Europese integratie nastreven.
“Wij verzetten ons tegen een sluipende overdracht van nationale bevoegdheden en een federale glijbaan.”
Vrijhandel met spierballen en strategische autonomie
De VVD kiest voor vrijhandel, maar met bescherming tegen oneerlijke concurrentie en strategische autonomie, wat afwijkt van partijen die pleiten voor volledige openheid of juist meer protectionisme.
De SP onderscheidt zich van andere partijen door een radicaal sociaal-economisch programma dat inzet op het fors aanpakken van ongelijkheid, het nationaliseren van publieke voorzieningen, en het zwaar belasten van grote vermogens en bedrijven. Hun kernvoorstellen zijn onder meer het afschaffen van het eigen risico in de zorg, het invoeren van maximumprijzen voor basisproducten, het nationaliseren van de energievoorziening, en het democratiseren van bedrijven. De SP positioneert zich expliciet tegen militarisering, neoliberalisme en de invloed van grote bedrijven op politiek en samenleving.
Nationaliseren van energie en zorg
De SP wil publieke voorzieningen zoals energie en zorg nationaliseren, waarmee ze zich duidelijk onderscheiden van partijen die marktwerking of privatisering voorstaan. Dit moet leiden tot lagere kosten, meer solidariteit en publieke zeggenschap.
“De SP nationaliseert de energievoorzieningen en maakt ze daarmee weer betaalbaar én duurzaam, met publieke zeggenschap en solidariteit als uitgangspunt.”
“zoals het SPwoonplan ‘Wonen zonder Winst’, een Nationaal ZorgFonds zonder eigen risico en betaalbare boodschappen door prijsverhogingen te blokkeren en de btw te verlagen.”
Zware belasting op grote vermogens en bedrijven
De SP wil de belastingdruk verschuiven van arbeid naar kapitaal, met forse belastingen op grote vermogens, een miljonairsbelasting en het beëindigen van belastingvoordelen voor de rijksten. Dit is veel radicaler dan het beleid van andere partijen.
“Daarom verhogen we de belasting voor het inkomen uit kapitaal naar het niveau van de inkomstenbelasting, voeren we een miljonairsbelasting in voor vermogens boven 5 miljoen euro en stoppen we met subsidies voor miljardairs.”
“Daarnaast voeren wij een vermogensplafond in voor vermogens boven de 50 miljoen euro.”
“Deze omgekeerde Robin Hoodpraktijken gaan we keren, zodat de allerrijkste miljardairs en allergrootste bedrijven hun eerlijke deel bijdragen.”
Maximumprijzen en prijsregulering voor basisproducten
De SP wil maximumprijzen instellen voor essentiële producten zoals voedsel, medicijnen, energie en internet. Dit is een directe ingreep in de markt die andere partijen doorgaans niet steunen.
“Daarom moeten we de prijzen van basisproducten, zoals gezond eten, medicijnen, energie en internet, gaan controleren, reguleren en blokkeren.”
Democratisering van bedrijven
De SP wil werknemers structureel zeggenschap geven in het bestuur van bedrijven, wat verder gaat dan de meeste andere partijen.
“Als eerste stap richting democratische bedrijven stellen we vast dat in het bestuur van een bedrijf altijd ten minste één bestuurder moet zitten die is verkozen door de werknemers die aan hen verantwoording moet afleggen.”
Stoppen met militarisering en forse verhoging defensie-uitgaven
De SP keert zich expliciet tegen de forse verhoging van het defensiebudget (de 'Trumpnorm'), in tegenstelling tot vrijwel alle andere grote partijen.
“Partijleiders van Timmermans tot en met Wilders hebben zich gecommitteerd aan de Trumpnorm van vijf procent. Het gaat hierbij om het astronomische bedrag van 35 miljard euro per jaar extra. Dit leidt nu al en zal nog meer leiden tot bezuinigingen op onze zorg, onderwijs en sociale zekerheid.”
Strenge regels voor politici en partijfinanciering
De SP wil privileges en financiële voordelen voor politici afschaffen en donaties vanuit het bedrijfsleven verbieden, om politieke invloed van het grote geld te stoppen.
“Dus riante vergoedingen brengen we terug naar een redelijk niveau en we maken een einde aan de wachtgeldregeling waarmee politici tonnen kunnen opstrijken in de jaren nádat ze al uit de Kamer zijn.”
“Grote donaties vanuit het bedrijfsleven stoppen we. Voortaan kunnen alleen natuurlijke personen doneren aan politieke partijen.”
Kritiek op neoliberale EU en pleidooi voor sociale unie
De SP wil een fundamenteel andere Europese Unie, gericht op sociale rechten in plaats van marktwerking en kapitaalvrijheid.
“De EU is van een Europees vredesproject verworden tot een neoliberaal instrument van het bedrijfsleven. De SP wil af van een Europa dat werkt voor het kapitaal en naar een sociale unie.”
Maximumtarieven voor dierenartszorg en verbod op private equity
De SP wil vaste, lage maximumtarieven voor dierenartszorg en verbiedt overnames door private equity, wat uniek is in het partijlandschap.
Forum voor Democratie (FVD) onderscheidt zich van andere partijen door een radicaal andere koers te kiezen op het gebied van democratie, soevereiniteit, immigratie, klimaat, belastingen en de rol van de overheid. De partij pleit voor een kleinere overheid, directe democratie via bindende referenda, NEXIT (uittreding uit de EU), het afschaffen van het klimaat- en stikstofbeleid, een vlaktaks, en het doorbreken van het ‘partijkartel’. FVD positioneert zich als anti-establishment en wil fundamentele systeemveranderingen die andere partijen niet nastreven.
NEXIT: Nederland uit de Europese Unie
FVD is de enige partij die expliciet pleit voor uittreding uit de EU (NEXIT) en aansluiting bij de EFTA, waarmee het zich duidelijk onderscheidt van alle andere partijen.
“Voor het behoud van onze democratie en onze welvaart acht Forum voor Democratie het van essentieel belang om als Nederland de Europese Unie te verlaten (NEXIT) en ons aan te sluiten bij de EFTA, de Europese vrijhandelszone waar ook welvarende landen...”
Bindende referenda en direct gekozen bestuurders
FVD wil directe democratie invoeren naar Zwitsers model, met bindende referenda en direct gekozen burgemeesters en Commissarissen van de Koning. Dit gaat veel verder dan de voorstellen van andere partijen.
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat burgers direct zélf kunnen beslissen over belangrijke kwesties. Burgemeesters en andere publieke functionarissen worden niet langer aangesteld, maar rechtstreeks gekozen door de bevolking.”
“We laten burgemeesters en Commissarissen van de Koning direct door de bevolking kiezen, zodat bestuurders verantwoording afleggen aan de kiezer in plaats van aan politieke partijen.”
Afschaffen van het klimaat- en stikstofbeleid
FVD wil volledig stoppen met het huidige klimaat- en stikstofbeleid, inclusief het afschaffen van internationale verdragen en het hervatten van gasboringen. Dit is veel radicaler dan het beleid van andere partijen.
“We willen stoppen met het klimaat- en stikstofbeleid, de boeren en de industrie weer de ruimte geven, en via hervatte gasboringen in Groningen weer betaalbare energie terugbrengen voor iedereen.”
Vlaktaks en structurele verkleining van de overheid
FVD stelt een vlaktaks van 20% voor en wil de overheidsuitgaven jaarlijks met 3% laten krimpen. Dit is een fundamenteel andere benadering dan het progressieve belastingstelsel en de omvang van de overheid die andere partijen hanteren.
“We voeren een vlaktaks in op het inkomen in Box-1, zodat meer verdienen niet wordt afgestraft en altijd volstrekt transparant is hoeveel inkomstenbelasting moet worden betaald.”
“De Rijksoverheidsuitgaven moeten verplicht ieder jaar 3% krimpen, zodat de overheid niet groter maar kleiner wordt.”
Doorbreken van het partijkartel en afschaffen van planbureaus
FVD wil het ‘partijkartel’ doorbreken door de ambtelijke top te vernieuwen, subsidies aan activistische organisaties te stoppen, en planbureaus als het CPB, SCP, SER en PBL af te schaffen. Dit is uniek in de Nederlandse politiek.
“We laten topambtenaren en ambassadeurs opnieuw solliciteren bij de start van een nieuwe regering en schaffen de Algemene Bestuursdienst (ABD) af, zodat de ambtelijke macht niet langer in handen blijft van een gesloten kring.”
“We schaffen achterhaalde adviesorganen zoals CPB, SCP, SER en PBL af, zodat beleid niet langer wordt bepaald door technocraten en lobbyclubs.”
Schrappen van internationale verdragen boven nationaal recht
FVD wil de artikelen 93 en 94 van de Grondwet schrappen, zodat Nederlandse wetgeving altijd boven internationale verdragen staat. Dit is een zeer afwijkend standpunt.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
Radicale hervorming van het medialandschap
FVD wil een grondige hervorming van de publieke omroep en het medialandschap, gericht op meer pluriformiteit en het tegengaan van politieke beïnvloeding.
“Forum voor Democratie kiest voor een grondige hervorming van het medialandschap. We willen een publieke omroep die werkelijk pluriform is en waar alle opvattingen eerlijk aan bod komen.”
Stoppen met subsidies aan activistische en NGO-organisaties
FVD wil alle subsidies aan activistische organisaties en NGO’s stopzetten, in tegenstelling tot andere partijen die deze organisaties vaak steunen.
“We stoppen alle subsidies voor organisaties die proefprocessen voeren tegen de staat. Ook niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) krijgen geen subsidie meer.”
GroenLinks-PvdA onderscheidt zich door een uitgesproken focus op solidariteit, het eerlijk verdelen van welvaart, en het centraal stellen van publieke belangen boven winst. De partij wil de sterkste schouders de zwaarste lasten laten dragen, private invloed op politiek en publieke sector beperken, en kiest voor stevige investeringen in klimaat, publieke voorzieningen en sociale gelijkheid. Hun voorstellen zijn concreet gericht op het aanpakken van vermogensongelijkheid, het weren van grote donaties en bedrijven uit de politiek, en het beëindigen van fossiele subsidies.
Eerlijker belastingstelsel: sterkste schouders, zwaarste lasten
GroenLinks-PvdA kiest voor een radicaal eerlijker belastingstelsel, waarbij vermogenden en vervuilers meer bijdragen en speciale kortingen voor de rijksten verdwijnen. Dit onderscheidt zich van partijen die minder vergaande herverdeling of behoud van bestaande belastingvoordelen voorstaan.
“We strijden voor een eerlijk belastingstelsel. Dat betekent een systeem zonder speciale kortingen en een eerlijke belasting op vermogen, winst en vervuiling.”
“We maken een einde aan speciale belastingkortingen voor de rijkste Nederlanders en aandeelhouders van multinationals. Belastingontwijking pakken we aan.”
“Ons uitgangspunt is daarbij altijd helder geweest: we vragen de sterkste schouders de zwaarste lasten te dragen.”
Publiek belang boven winst: private equity en investeerders weren
De partij wil commerciële investeerders en private equity weren uit essentiële publieke sectoren zoals zorg, onderwijs, kinderopvang en woningbeheer. Dit is een duidelijke breuk met partijen die marktwerking in deze sectoren verdedigen.
“In de zorg, het onderwijs, de kinderopvang en het openbaar vervoer moet het algemeen belang voorop staan, niet de winst voor investeerders. We strijden tegen commerciële investeerders en private equity die de huisartsenzorg, welzijnswerk en de kinderopvang overnemen...”
“We beschermen woningbezitters en weren private equity uit vve’s.”
Strenge regels voor politieke donaties en lobby
GroenLinks-PvdA wil de invloed van geld op de politiek fors beperken door alleen natuurlijke personen te laten doneren, een maximum te stellen aan donaties, en lobbytransparantie te vergroten. Dit gaat verder dan de meeste andere partijen.
“Alleen natuurlijke personen mogen doneren en geen stichtingen, bedrijven of business clubs.”
“We beperken het maximum bedrag per gift op 20.000 euro. Giften boven de 1500 euro worden openbaar gemaakt en moeten te herleiden zijn naar een persoon.”
“Er komt een lobbyregister voor de Rijksoverheid waarin ambtenaren en politici vermelden met welke belangenorganisaties over welke onderwerpen contact is geweest voor het maken van beleid.”
Afbouw fossiele subsidies en ‘de vervuiler betaalt’
De partij wil alle fiscale voordelen en subsidies voor fossiele energiegebruikers en -producenten afbouwen en grote vervuilers laten betalen voor de duurzaamheidstransitie. Dit is een onderscheidend, vergaand klimaatstandpunt.
“Vrijstellingen en fiscale subsidies voor grootgebruikers en producenten van fossiele energie worden afgebouwd.”
“We laten grote vervuilers een eerlijke bijdrage leveren aan de kosten van de duurzaamheidstransitie. Dat doen wij door het principe van ‘de vervuiler betaalt’ centraal te stellen in al ons klimaatbeleid.”
Jongerenstemrecht vanaf 16 jaar
GroenLinks-PvdA wil de kiesgerechtigde leeftijd verlagen naar 16 jaar, wat hen onderscheidt van vrijwel alle andere partijen.
“We verlagen de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en we rollen een campagne uit om de opkomst onder jongeren te verhogen.”
De ChristenUnie onderscheidt zich door een radicaal eenvoudiger en rechtvaardiger belastingstelsel, een sterke nadruk op bescherming van gezinnen en minderheden, en het afwijzen van politieke vernieuwingen zoals referenda en kiesdrempels. Hun visie is geworteld in christelijke waarden, met nadruk op gemeenschapszin, solidariteit en het stellen van duidelijke morele grenzen. Concrete voorstellen zijn onder meer een belastingvrije voet van €30.000, een forse verhoging van de kinderbijslag, en het afschaffen van het verbod op constitutionele toetsing.
Radicaal eenvoudiger en rechtvaardiger belastingstelsel
De ChristenUnie stelt een compleet nieuw belastingstelsel voor, met een hoge belastingvrije voet en het vervangen van toeslagen door een verzilverbare belastingkorting. Dit is veel verdergaand dan de meeste andere partijen en gericht op het voorkomen van armoede en onzekerheid.
“Bij de ChristenUnie-plannen onderaan de streep niemand belasting betaalt over de eerste 30.000 euro aan inkomen.”
“De wirwar van toeslagen vervangen we door een eenvoudige belastingkorting. Zo blijft het gegarandeerd de eerste € 30.000 die per jaar verdient belastingvrij én is er geen sprake meer van onzekerheid en terugvorderingen.”
“De huurtoeslag wordt omgezet in huursubsidie... De andere toeslagen vervangen we door een verzilverbare belastingkorting.”
Forse verhoging kinderbijslag en wettelijk doel kinderarmoede
De partij kiest voor een uitzonderlijk hoge kinderbijslag en maakt het uitbannen van kinderarmoede tot wettelijk doel, wat veel verder gaat dan het beleid van andere partijen.
“In plaats van de huidige kinderbijslag en kindgebonden budget, komt er voor elk kind € 4.500 per jaar beschikbaar. Het verlagen van kinderarmoede wordt een wettelijk doel.”
“Daarom verhoogt de ChristenUnie de kinderbijslag naar € 4500 per kind per jaar... Het verlagen van kinderarmoede wordt een wettelijk doel.”
Geen referenda, kiesdrempel of districtenstelsel
De ChristenUnie wijst politieke vernieuwingen als referenda, kiesdrempels en districtenstelsel expliciet af, in tegenstelling tot veel andere partijen die juist meer directe democratie of een kiesdrempel willen.
“Referenda bieden schijninvloed en horen dus niet thuis in de grondwet. ... We voeren geen districtenstelsel of kiesdrempel in.”
Afschaffen verbod op constitutionele toetsing
De partij wil dat rechters wetten aan de Grondwet kunnen toetsen, een standpunt dat slechts door enkele partijen wordt gedeeld.
“Het verbod op constitutionele toetsing wordt afgeschaft zodat rechters wetten ook aan de grondwet kunnen toetsen.”
Christelijke waarden als fundament en bescherming minderheden
De ChristenUnie benadrukt haar christelijke inspiratie als basis voor beleid, met bijzondere aandacht voor bescherming van minderheden en klassieke grondrechten.
“De basis van onze samenleving is de democratische rechtsstaat, gefundeerd op waarden die in het christendom geworteld zijn, zoals menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid, vrijheid, verantwoordelijkheid, naastenliefde en ruimte voor verschil.”
“Wij geloven dat je de kracht van een samenleving kunt afmeten aan de ruimte die meerderheden geven aan minderheden.”
Duidelijke morele grenzen: tegen gedoogbeleid drugs, gokken en seksindustrie
De ChristenUnie neemt een uitgesproken standpunt in tegen het Nederlandse gedoogbeleid rond drugs, gokken en seksindustrie, en pleit voor het stellen van duidelijke morele grenzen.
“De ChristenUnie staat voor een werkelijk vrij leven en strijdt daarom tegen deze schaduwkanten van ongebreidelde vrijheid. De overheid moet duidelijke normen stellen omdat het bijdraagt aan een veilig land en gezonde jongeren.”
D66 onderscheidt zich door een uitgesproken sociaal-liberale koers met nadruk op gelijke kansen, een sterke democratische rechtsstaat, en ambitieuze Europese samenwerking. De partij kiest voor concrete doorbraken zoals het bouwen van tien nieuwe steden, het afbouwen van hypotheekrenteaftrek, een brede antidiscriminatiewet, en een veel grotere Europese begroting. Hun visie draait om vooruitgang, inclusiviteit en het doorbreken van gevestigde belangen, met structurele hervormingen op wonen, onderwijs, klimaat en democratie.
Tien nieuwe steden bouwen voor woningnood
D66 kiest als enige partij expliciet voor het bouwen van tien nieuwe steden om het woningtekort structureel op te lossen. Dit is een veel ambitieuzere en concretere maatregel dan de meeste andere partijen voorstellen.
“Tien nieuwe steden – een eigen thuis voor iedereen.”
Hypotheekrenteaftrek versneld afbouwen en opbrengst inzetten voor lagere inkomstenbelasting
Waar veel partijen hypotheekrenteaftrek willen behouden of slechts beperkt aanpassen, kiest D66 voor een duidelijke afbouw en herverdeling van de opbrengst naar lagere inkomstenbelasting voor iedereen.
“We bouwen het belastingvoordeel van woningbezit af en gaan beleggers meer belasten.”
“We verkleinen de verschillen in fiscale voordelen tussen huurders en mensen met een koopwoning. Dit doen we onder andere via de afbouw van de hypotheekrenteaftrek... We steken de opbrengsten helemaal in lagere inkomstenbelasting voor iedereen.”
Nieuwe, brede Antidiscriminatiewet met actieve verplichtingen
D66 wil een geheel nieuwe antidiscriminatiewet die álle vormen van discriminatie dekt en actieve verplichtingen oplegt aan publieke én private organisaties. Dit gaat verder dan het beleid van de meeste andere partijen.
“D66 wil daarom een nieuwe, brede Antidiscriminatiewet waar álle vormen van discriminatie onder vallen.”
“Deze Antidiscriminatiewet bevat ook actieve verplichtingen om discriminatie te voorkomen. Deze gelden zowel voor publieke als private organisaties – denk aan scholen, werkgevers, verhuurders en gemeentes.”
Europese begroting verdubbelen en gezamenlijke leningen
D66 is uitgesproken voorstander van een veel grotere Europese begroting, gefinancierd met gezamenlijke leningen en eigen Europese inkomstenbronnen. Dit is een radicaal pro-Europees standpunt dat sterk afwijkt van andere partijen.
“Met een Europese begroting die twee keer zo groot is, kunnen we samen écht een veranderende wereld aan. Dit doen we met eigen Europese inkomstenbronnen. Het geld gaat naar investeringen die iedereen aangaan, zoals in defensie, groene energie en vitale voorzieningen als havens.”
“D66 wil jaarlijks €750 tot €800 miljard euro extra aan Europese investeringen. Dat financieren we met gezamenlijke leningen.”
Eén vast bedrag in plaats van toeslagen
D66 wil het hele toeslagenstelsel afschaffen en vervangen door één vast bedrag, wat een fundamentele systeemverandering is ten opzichte van andere partijen.
“We schaffen het doolhof van de toeslagen af: in plaats daarvan komt er één vast bedrag.”
Rechters mogen wetten toetsen aan de Grondwet
D66 wil als een van de weinige partijen dat rechters wetten aan de Grondwet mogen toetsen, waarmee ze de rechtsstaat willen versterken.
“We versterken de bescherming van onze grondrechten door rechters de mogelijkheid te geven om wetten te toetsen aan de Grondwet.”
Doorbraakministers met eigen begroting voor grote thema’s
D66 stelt voor om zogenaamde doorbraakministers aan te stellen met eigen begroting en duidelijke doelen, om grote maatschappelijke problemen sneller en effectiever aan te pakken. Dit is een bestuurlijke innovatie die vrijwel geen andere partij zo concreet benoemt.
“We benoemen doorbraakministers, met duidelijke doelen en een eigen begroting.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) onderscheidt zich door welzijn van mens, dier en natuur radicaal boven economische groei en welvaart te plaatsen, en kiest voor een systeemverandering die verder gaat dan de belangen van mensen alleen. Hun programma bevat unieke voorstellen zoals het loslaten van het BBP als leidraad, het democratiseren van economie en energie, en het centraal stellen van dierenrechten en natuur in alle beleid. De kern van hun visie is een rechtvaardige samenleving binnen de grenzen van de planeet, waarbij de belangen van het kwetsbare altijd voorop staan.
Welzijn boven economische groei en BBP
PvdD is de enige partij die expliciet welzijn boven welvaart en economische groei stelt, en wil het BBP loslaten als beleidsmaatstaf. Dit is een fundamenteel andere benadering dan vrijwel alle andere partijen, die economische groei als uitgangspunt nemen.
Radicale systeemverandering: economie, energie en democratie
PvdD pleit voor een radicale omslag van het economische systeem, waarbij democratisering, duurzaamheid en het maatschappelijk belang centraal staan. Ze willen het aandeelhoudersmodel vervangen, fossiele subsidies direct afschaffen, en publieke regie over essentiële infrastructuur.
“Het aandeelhoudersmodel gaat op de schop zodat we lange termijn duurzaam, diervriendelijk, sociaaleconomisch denken voorop kunnen stellen.”
“We stoppen direct met nieuwe concessies voor gas- en olievelden, schaffen investeringssubsidies af en stoppen met uitbreiding van fossiele infrastructuur, zoals LNG-terminals, in lijn met het Fossiele Brandstof Non-Proliferatieverdrag.”
“De waterstofinfrastructuur blijft in publieke handen.”
Dierenrechten en natuur centraal in alle beleid
PvdD is uniek in het structureel centraal stellen van dierenrechten en natuur, niet als afgeleide van menselijk belang, maar als intrinsiek uitgangspunt voor beleid.
Kritiek op NAVO en alternatief voor defensiesamenwerking
PvdD is uitgesproken kritisch op de NAVO en pleit als enige partij voor een alternatief zonder de VS, gericht op internationale rechtvaardigheid en vrede.
“De NAVO-norm wordt gedicteerd door Trump: daar doen wij niet aan mee. ... De NAVO is een militaire alliantie die voornamelijk machtsbelangen van de VS dient. Daar willen we vanaf. De Partij voor de Dieren zet in op een alternatief voor de NAVO: een nieuwe vorm van samenwerking met betrouwbare bondgenoten, zonder de VS.”
Digitale soevereiniteit en publieke regie op technologie
PvdD onderscheidt zich door te pleiten voor digitale soevereiniteit, publieke regie over technologie en het doorbreken van de macht van Big Tech, met expliciete prioriteit voor mens, dier, natuur en democratie boven winst.
“De Partij voor de Dieren kiest voor digitale soevereiniteit en publieke regie. Technologie moet transparant, controleerbaar en dienstbaar zijn aan mens, dier, natuur en democratie, nooit aan winst of macht.”
“We doorbreken de dominantie van Big Tech. Techreuzen ondermijnen de democratische rechtsstaat, publieke controle en nationale soevereiniteit.”
De SGP onderscheidt zich van andere partijen door haar expliciet christelijke uitgangspunten, met de Bijbel en de Tien Geboden als leidraad voor beleid, en haar consequente focus op bescherming van kwetsbaar leven, het gezin, en klassieke vrijheden. De partij wijst progressieve maatschappelijke trends af, pleit voor een kleinere overheid die zich richt op kerntaken, en is uitgesproken tegen verdere Europese integratie en een seculiere EU. Concrete voorstellen zijn onder meer het beschermen van het ongeboren leven, het versterken van het klassieke gezin, het beperken van migratie, en het behouden van fiscale voordelen voor boeren.
Christelijke waarden als basis voor beleid
De SGP is de enige partij die expliciet de Bijbel en de Tien Geboden als fundament voor haar hele politieke visie en beleid noemt. Dit leidt tot standpunten die afwijken van het seculiere of pluralistische karakter van andere partijen, vooral op ethische en maatschappelijke thema’s.
Bescherming van kwetsbaar leven en klassiek gezin
De SGP is uitgesproken in haar bescherming van het ongeboren leven en het klassieke gezin, en verzet zich tegen maatschappelijke ontwikkelingen als individualisme, normvervaging en polarisatie. Dit is een duidelijk verschil met vrijwel alle andere partijen, die minder vergaand zijn in hun ethische standpunten.
Kritisch op Europese integratie en seculiere EU
De SGP is uitgesproken tegen verdere overdracht van macht aan de EU, tegen een Europees leger, en waarschuwt voor de ontwikkeling van de EU tot een progressief-seculier project. Dit onderscheidt de partij van veel andere partijen die juist meer Europese samenwerking of integratie nastreven.
“De SGP wil echter geen Europees leger en vindt de nieuwe Europese Defensiecommissaris ongewenst. Niet Brussel, maar Den Haag blijft besluiten over het uitzenden van troepen.”
“De SGP kiest voor een Europese Unie die ten dienste staat van de lidstaten, ruimte biedt voor verschillen en respect heeft voor de nationale soevereiniteit... de EU zich op ideologisch vlak steeds meer ontwikkelt tot een progressief-seculier project. Dit staat haaks op wat de oprichters voor ogen stond.”
Beperken van migratie en kritische houding t.a.v. arbeidsmigratie
De SGP neemt een restrictief standpunt in ten aanzien van migratie, met expliciete kritiek op Europese plannen voor arbeidsmigratie en een duidelijke voorkeur voor nationale regie.
“Nederland stemt niet in met het EU-plan de poorten te openen en een Tinder voor arbeidsmigranten op te zetten. Overkomst van arbeidsmigranten uit Afrikaanse en Aziatische landen is overbodig gelet op het aantal EU-werklozen.”
Kleine, kerntaken-gerichte overheid en beperking overheidsuitgaven
De SGP pleit voor een kleinere overheid die zich beperkt tot kerntaken, minder regels en subsidies, en kritisch is op stijgende overheidsuitgaven, in tegenstelling tot partijen die juist meer overheidsinterventie of uitgaven bepleiten.
“De overheid moet zich richten op haar kerntaken en efficiënt werken. Concreet betekent dit: snoeien in het woud van regels, minder subsidies en minder overheidsbemoeienis.”
“Om de overheidsuitgaven te kunnen beteugelen, is een kleinere en daadkrachtige overheid nodig. Een overheid die haar grenzen kent.”
Behoud fiscale voordelen voor boeren en jonge agrariërs
De SGP is uitgesproken in het behouden van fiscale voordelen voor de landbouw en het ondersteunen van jonge boeren, wat haar onderscheidt van partijen die juist willen vergroenen door fiscale prikkels af te bouwen.
“De SGP wil behoud van fiscale voordelen voor de land- en tuinbouw, zoals de landbouwvrijstelling, en van steunregelingen voor jonge boeren.”
50PLUS onderscheidt zich door een exclusieve focus op de belangen van ouderen, met concrete voorstellen voor het beschermen en verbeteren van AOW, pensioenen en ouderenzorg. De partij pleit voor een dertiende maand voor AOW’ers, afschaffing van erfbelasting, een Ouderenzorgwet en een streng migratiebeleid met unieke maatregelen rond AOW-rechten voor migranten. Hun visie draait om bestaanszekerheid, waardigheid en invloed voor de oudere generatie, met beleid dat expliciet ouderen centraal stelt waar andere partijen dat niet doen.
Dertiende maand voor AOW’ers en bescherming AOW
50PLUS is de enige partij die expliciet een dertiende maand voor AOW’ers wil invoeren, de AOW-leeftijd wil bevriezen en de koppeling aan het minimumloon wil behouden. Dit beleid is direct gericht op het verbeteren van de koopkracht van ouderen en het beschermen van hun bestaanszekerheid, in tegenstelling tot andere partijen die minder vergaande of minder specifieke voorstellen doen.
“De AOW-uitkering is er voor iedereen en blijft gekoppeld aan het wettelijk minimumloon.”
“Er wordt een dertiende maand ingevoerd voor AOW’ers, ter compensatie van het afschaffen van de Inkomensondersteuning-AOW (IO-AOW).”
“De AOW-leeftijd blijft de komende kabinetsperiode gelijk.”
Afschaffen erf- en schenkbelasting voor ouderen
Waar andere partijen hooguit pleiten voor aanpassing, wil 50PLUS de erf- en schenkbelasting volledig afschaffen. Dit is een uitgesproken standpunt dat ouderen financieel ontziet en hun vermogen beschermt.
“De schenk- en erfbelasting wordt afgeschaft.”
Unieke Ouderenzorgwet en gelijke rechten als Jeugdzorg
50PLUS wil als enige een aparte Ouderenzorgwet invoeren die ouderen dezelfde rechten geeft als jongeren onder de Jeugdzorgwet. Dit is een fundamenteel andere benadering van ouderenzorg dan bij andere partijen.
“We pleiten voor de invoering van een Ouderenzorgwet, waarin aan ouderen vergelijkbare rechten worden toegekend met de rechten van jongeren volgens de Jeugdzorgwet.”
Streng migratiebeleid met afkoop AOW-rechten
Het voorstel om AOW-rechten van arbeids- en studiemigranten bij vertrek uit Nederland af te kopen is uniek en onderscheidt zich van het beleid van andere partijen. Dit voorkomt langdurige administratieve lasten en uitkeringen aan migranten die niet meer in Nederland wonen.
“50PLUS wil dat deze AOW-rechten worden afgekocht bij vertrek uit Nederland.”
Focus op ouderen bij alle beleidsterreinen
In tegenstelling tot andere partijen kijkt 50PLUS bij elk onderwerp expliciet naar het belang van ouderen en toekomstige generaties ouderen. Dit is een fundamenteel andere beleidsinsteek.
“50PLUS zal bij elk onderwerp steeds in de allereerste plaats kijken naar het belang van de huidige generatie ouderen en toekomstige generaties ouderen.”
Snelle bouw van vier nieuwe kerncentrales
50PLUS kiest expliciet voor de snelle bouw van vier nieuwe kerncentrales en de introductie van kleine kerncentrales (SMR’s), waarmee zij zich duidelijk onderscheiden van partijen die kernenergie afwijzen of slechts beperkt steunen.
“We kiezen voor: Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales. Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
Het CDA onderscheidt zich door een sterke nadruk op interne partijdemocratie, het beperken van politieke profileringsdrang via een motiequotum, en het herstellen van de militaire opkomstplicht. Daarnaast zet het CDA in op het versterken van gemeenschapszin en het beperken van marktwerking in de zorg. Hun visie draait om verantwoordelijkheid, fatsoen en het centraal stellen van het ‘wij’ boven het ‘ik’, met concrete voorstellen die afwijken van de koers van veel andere partijen.
Interne partijdemocratie verplicht stellen
Het CDA wil wettelijk vastleggen dat politieke partijen intern democratisch georganiseerd moeten zijn, wat verder gaat dan de meeste andere partijen die hier geen wettelijke eis van maken. Dit moet de betrokkenheid van burgers vergroten en de legitimiteit van partijen versterken.
“We willen een nieuwe wet op de politieke partijen. Interne partijdemocratie versterkt betrokkenheid van burgers en moedigt aan tot meedoen. Daarom wordt interne partijdemocratie een eis voor politieke partijen.”
Motiequotum voor fracties in de Tweede Kamer
Om de profileringsdrang en het aantal moties te beperken, stelt het CDA een maximumaantal moties per fractie voor. Dit is een uniek voorstel dat afwijkt van de gangbare praktijk en de meeste andere partijen.
“Om de profileringsdrang die blijkt uit de stortvloed aan moties te beteugelen, willen we een motie-quotum invoeren: een maximumaantal moties dat een fractie jaarlijks kan indienen.”
Herstel militaire opkomstplicht
Het CDA wil de militaire opkomstplicht herstellen, waarmee het zich duidelijk onderscheidt van vrijwel alle andere partijen die hier niet voor pleiten.
“We herstellen de militaire opkomstplicht zodat er altijd genoeg mensen klaarstaan om ons te verdedigen.”
Beperken marktwerking en beloningen in de zorg
Het CDA wil excessieve winsten en beloningen in de zorg tegengaan en medisch specialisten zoveel mogelijk in loondienst brengen, wat een duidelijke breuk is met partijen die marktwerking in de zorg willen behouden of uitbreiden.
Gemeenschapsfonds en erkenning maatschappelijke organisaties
Het CDA stelt een Gemeenschapsfonds voor en wil de maatschappelijke waarde van kerken, moskeeën en vrijwilligers expliciet erkennen, waarmee het zich onderscheidt door het belang van gemeenschapszin en maatschappelijke verbanden centraal te stellen.
“We richten een Gemeenschapsfonds op voor het behoud van voorzieningen zoals buurthuizen en sportaccommodaties.”
“Kerken, moskeeën en andere geloofsgemeenschappen vormen voor velen een bron van zingeving, verbondenheid en zorg voor elkaar. Deze maatschappelijke waarde verdient blijvend erkenning en ruimte.”