BIJ1 presenteert zich als het meest progressieve programma door te kiezen voor radicale gelijkheid, dekolonisatie, en het doorbreken van bestaande machtsstructuren. Ze pleiten voor ingrijpende herverdeling van macht en middelen, gratis en toegankelijke publieke voorzieningen, en het centraal stellen van mensenrechten en inclusie. Hun voorstellen zijn concreet, vergaand en gericht op structurele verandering van economie, wonen, zorg, onderwijs en democratie.
BIJ1 wil de bestaande economische en sociale machtsverhoudingen fundamenteel veranderen door eigendom, zeggenschap en toegang tot basisvoorzieningen te democratiseren en collectiveren. Dit is progressief omdat het verder gaat dan regulering: het beoogt een systeemverandering waarin winst en marktwerking worden vervangen door publieke en democratische controle.
“De zorg komt volledig in handen van de overheid, van ziekenhuis tot verzekeraar. Winst en markt-bureaucratie in de zorg worden zo verleden tijd.”
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties.”
“Woningcorporaties komen weer volledig onder controle van de overheid en maken we democratisch. Bewonerscommissies krijgen een vooraanstaande, bindende rol in het maken van de regels.”
“De energievoorziening in handen brengen van arbeiders en bewoners — lokaal én mondiaal.”
Het programma stelt gratis openbaar vervoer, gratis onderwijs en het afschaffen van het eigen risico in de zorg voor. Dit zijn concrete, universele maatregelen die direct bijdragen aan sociale gelijkheid en inclusie, en die verder gaan dan wat andere partijen voorstellen.
BIJ1 kiest expliciet voor het afbreken van koloniale systemen, het bestrijden van racisme en het centraal stellen van radicale gelijkwaardigheid, inclusief in de medische wetenschap, het onderwijs en het Caribisch deel van Nederland. Dit is onderscheidend progressief omdat het structurele ongelijkheid en discriminatie bij de wortel aanpakt.
“Voor eens en voor altijd breken we de koloniale systemen af – samen werken we toe naar een wereld met radicaal gelijke rechten.”
“Racistische en koloniale denkbeelden in de curricula van artsenopleidingen onderzoeken en verwijderen we.”
“Radicale gelijkwaardigheid centraal stellen.”
Het programma wil burgers en werkenden directe, bindende inspraak geven in politiek en bedrijfsleven, wat verder gaat dan representatieve democratie en participatie zoals andere partijen die voorstellen.
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
BIJ1 koppelt klimaatbeleid aan sociale rechtvaardigheid en stelt onteigening van fossiele bedrijven voor, met inzet van hun middelen voor publieke doelen. Dit is progressiever dan alleen CO2-reductie of beprijzen van vervuiling.
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen.”
Het programma wil een prijsplafond op essentiële goederen en het afschaffen van marktwerking in basisvoorzieningen, waarmee het direct ingrijpt in het economische systeem ten gunste van betaalbaarheid en bestaanszekerheid.
“Alles kan gewoon goedkoper door bedrijven aan te pakken die cashen op jouw eerste levensbehoeften... Daar maken we een einde aan met maximumprijzen en maximale winstmarges.”
“We maken het stelsel van onze toeslagen radicaal eenvoudiger. Zo voorkomen we toekomstige toeslagenschandalen.”
DENK presenteert zichzelf als het meest progressieve programma door radicale voorstellen voor sociale gelijkheid, armoedebestrijding, antidiscriminatie en internationale solidariteit. De partij wil onder meer het minimumloon verhogen, het eigen risico in de zorg afschaffen, discriminatie wettelijk uitbannen en een harde koers varen tegen ongelijkheid en racisme. DENK onderscheidt zich door scherpe, concrete maatregelen die gericht zijn op het verkleinen van verschillen en het beschermen van minderheden.
DENK kiest voor een forse verhoging van het minimumloon en een rechtvaardigere inkomensverdeling, met extra belasting voor de hoogste inkomens en verlaging voor lage en middeninkomens. Dit moet armoede structureel terugdringen en de bestaanszekerheid vergroten, wat volgens DENK essentieel is voor een progressief beleid.
“Wij willen een eerlijk loon voor alle Nederlanders. Daarom zijn wij voor een verhoging van het minimumloon naar 18 euro per uur.”
“Wij kiezen voor een rechtvaardigere inkomensverdeling en vragen aan hen die dat kunnen om bij te dragen aan ons sociale stelsel.”
“We verlagen de belasting voor lage- en middeninkomens. Mensen met een heel hoog inkomen of vermogen kunnen een extra bijdrage leveren.”
DENK wil de zorg fundamenteel hervormen door het eigen risico volledig af te schaffen en de zorgpremie te verlagen, vooral voor lage en middeninkomens. Dit maakt zorg toegankelijker en voorkomt dat mensen noodzakelijke zorg mijden vanwege kosten, wat een uitgesproken progressieve stap is.
DENK stelt het meest ambitieuze pakket voor tegen discriminatie, met als doel 0% ervaren discriminatie in 2030 en het expliciet opnemen van antifascisme in de Grondwet. Hiermee positioneert DENK zich als de partij die het verst gaat in het wettelijk waarborgen van gelijke kansen en het bestrijden van racisme.
“Een discriminatiedeadline. Het wettelijke doel wordt dat in 2030 de ervaren discriminatie in de samenleving 0% is.”
“Antifascisme in de Grondwet. Nooit meer is nu: in de Grondwet wordt expliciet opgenomen dat Nederland het fascisme en extreemrechtse politiek afwijst en kiest voor een pluriforme rechtsstaat waarin iedereen gelijkwaardig is.”
DENK wil volledige compensatie voor studenten die onder het leenstelsel vielen en het hoger onderwijs toegankelijker maken door de basisbeurs te verhogen en selectieprocedures die ongelijkheid veroorzaken af te schaffen. Dit is een uitgesproken progressieve benadering van kansengelijkheid in het onderwijs.
“Volledige compensatie voor de pechgeneratie. Gedeeltelijke compensatie doet geen recht aan het onrecht.”
“Verhoging van de basisbeurs en verruiming van inkomensgrenzen voor de aanvullende beurs, zodat meer studenten hiervoor in aanmerking komen.”
“Selectieprocedures die ongelijkheid in de hand werken worden afgeschaft.”
DENK kiest voor een uitgesproken internationale solidariteit, met harde sancties tegen Israël en een academische boycot, en het terugdraaien van bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Dit progressieve standpunt onderscheidt zich door de focus op mensenrechten wereldwijd.
DENK wil mobiliteit voor iedereen toegankelijk maken door gratis openbaar vervoer aan te bieden aan lage inkomens, ouderen, kinderen en jongeren. Dit verlaagt drempels tot participatie en is een concreet progressief voorstel voor sociale inclusie.
“Gratis openbaar vervoer voor lage inkomens, ouderen (65+), kinderen en jongeren. Mobiliteit moet voor deze groepen altijd toegankelijk blijven.”
NSC presenteert zichzelf als een partij die bestaanszekerheid, sociale rechtvaardigheid en een betrouwbare overheid centraal stelt, met nadruk op concrete verbeteringen voor gewone mensen. De meest progressieve elementen in hun programma zijn gericht op het versterken van sociale vangnetten, het verbeteren van toegang tot wonen, werk en zorg, en het beschermen van grondrechten. Hun visie is pragmatisch en mensgericht, met voorstellen als een hoger minimumloon, vaste contracten als norm, en wettelijke bescherming tegen sociaal onrecht.
NSC kiest voor het verhogen van het minimumloon en het tegengaan van schijnzelfstandigheid, om bestaanszekerheid te vergroten en werken lonender te maken. Dit progressieve standpunt adresseert inkomensongelijkheid en onzeker werk, en biedt concrete bescherming aan kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt.
De partij wil de wooncrisis aanpakken door extra te investeren in woningbouw en procedures te versnellen, zodat meer mensen toegang krijgen tot betaalbare huisvesting. Dit progressieve voorstel richt zich op het recht op wonen en het tegengaan van woningnood.
NSC wil het recht op vergissen wettelijk vastleggen en de overheid verplichten om mensen met geldzorgen actief te helpen, wat een menselijker en socialer beleid stimuleert. Dit is progressief omdat het uitgaat van vertrouwen in burgers en het verminderen van sociaal onrecht.
De partij streeft naar volledige participatie van mensen met een beperking door het VN Verdrag Handicap volledig te implementeren en drempels in de samenleving weg te nemen. Dit progressieve standpunt bevordert gelijke kansen en inclusie.
“Daarom zetten we ons in voor een volledige implementatie van het VN Verdrag Handicap in nauwe samenwerking met lagere overheden en belangenorganisaties.”
“Bijvoorbeeld door actief drempels weg te nemen in de fysieke leefomgeving en de toegankelijkheid van het openbaar vervoer te verbeteren.”
NSC wil de grondrechten van burgers beter beschermen door overheidsbevoegdheden te begrenzen en de positie van de burger te versterken. Dit progressieve standpunt richt zich op het herstellen van de balans tussen burger en overheid en het voorkomen van machtsmisbruik.
“We willen de grondrechten van mensen beter beschermen door overheidsbevoegdheden strakker te begrenzen en door de positie van de burger te versterken.”
De partij wil meer beschutte werkplekken en betere ondersteuning voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, wat hun kansen op volwaardige deelname vergroot. Dit is progressief omdat het inzet op sociale inclusie en arbeidsparticipatie.
NSC handhaaft het recht op abortus en wil dit combineren met betere voorlichting en gratis anticonceptie, waarmee zij progressieve waarden rondom reproductieve rechten en gezondheidszorg onderschrijven.
“We handhaven de huidige wetgeving rondom abortus. Abortus moet veilig en legaal zijn, en moet zoveel mogelijk worden voorkomen door goede voorlichting, goede toegang tot zorg en het vrij verkrijgbaar zijn van anticonceptie.”
De partij zet zich expliciet in voor acceptatie van LHBTI’ers en bestrijding van alle vormen van discriminatie, waarmee zij een progressieve positie innemen op het gebied van gelijke rechten.
“We bestrijden alle vormen van discriminatie en zetten ons in voor een volwaardige acceptatie van LHBTI’ers in de samenleving.”
De PVV positioneert zichzelf expliciet als anti-progressief en keert zich fel tegen wat zij zien als "progressieve" of "linkse" politiek. Hun programma benadrukt het stoppen van immigratie, het afschaffen van klimaatmaatregelen, het schrappen van sociale en internationale solidariteit, en het terugdraaien van progressieve verworvenheden op het gebied van cultuur, onderwijs en zorg. De partij presenteert deze koers als een herstel van nationale prioriteiten en traditionele waarden, waarbij "progressief" juist als negatief wordt neergezet.
De PVV beschouwt progressieve programma’s als schadelijk en zet zich daar expliciet tegen af, met als doel het terugdraaien van progressieve maatregelen en het herstellen van traditionele, nationale prioriteiten. De partij noemt zichzelf niet progressief, maar juist het tegenovergestelde: zij wil een einde maken aan wat zij zien als "links-liberale" en "progressieve" politiek.
“De PVV komt in democratisch verzet. Tegen azc’s, tegen de massa-immigratie en islamisering, tegen overlast en criminaliteit – en tegen het decennialange links-liberale beleid dat de erbarmelijke staat van ons land heeft veroorzaakt.”
“Geen onderwijs over gender, klimaat of andere linkse indoctrinatie, maar terug naar de basisvaardigheden: rekenen, taal, geschiedenis.”
“Handen af van onze geschiedenis, cultuur, identiteit, tradities en feesten; linkse haat tegen helden uit onze geschiedenis stoppen”
“Geen miljardenverspilling aan klimaatbeleid, maar een betaalbare energierekening.”
De PVV verwerpt progressieve internationale solidariteit, zoals ontwikkelingshulp en bijdragen aan de EU, en wil deze middelen uitsluitend inzetten voor Nederlandse belangen. Dit wordt gepresenteerd als een breuk met progressieve internationale betrokkenheid.
De partij verwerpt expliciet progressief klimaatbeleid en milieumaatregelen, en wil deze vervangen door beleid gericht op betaalbaarheid en leveringszekerheid van energie.
De PVV wil progressieve verworvenheden op het gebied van cultuur, onderwijs en sociale rechten terugdraaien, en stelt traditionele waarden centraal.
De Partij voor de Dieren presenteert het meest progressieve programma door welzijn van mens, dier en natuur radicaal boven economische groei te plaatsen. Hun beleid richt zich op een eerlijke verdeling van welvaart, stevige klimaatactie, sociale rechtvaardigheid en democratisering van economie en instituties. Concrete voorstellen zijn onder meer een minimumloon van 18 euro, een radicaal klimaatbeleid, het afschaffen van marktwerking in de zorg, en het democratiseren van bedrijven en pensioenfondsen.
De PvdD kiest expliciet voor een economie die niet langer draait om groei, maar om welzijn, duurzaamheid en rechtvaardigheid. Dit is een fundamenteel progressief uitgangspunt dat de kern vormt van hun programma en hen onderscheidt van andere partijen.
De partij stelt concrete maatregelen voor om inkomens- en vermogensongelijkheid te verkleinen, zoals een hoger minimumloon, progressieve belastingen, en het afschaffen van het jeugdloon. Dit progressieve beleid is gericht op structurele gelijkheid.
“Het minimumloon gaat omhoog naar 18 euro per uur. Het beweegt voortaan automatisch mee met de mediane lonen, met als ondergrens 60% van het mediane inkomen. Uitkeringen zoals de AOW, WIA, Wajong en bijstand stijgen mee.”
“We maken de inkomstenbelasting eerlijker. Het lage tarief gaat omlaag, het hoge tarief omhoog. Voor mensen die meer verdienen dan de balkenendenorm komt een nieuwe schijf met een hoger tarief.”
“We schaffen het minimumjeugdloon af. Iedereen”
De PvdD stelt als enige partij een norm van 5% van het BBP voor klimaat- en natuurbeleid, voert stevige CO₂-heffingen in, en wil fossiele subsidies en infrastructuur direct stoppen. Dit zijn de meest vergaande en concrete voorstellen op klimaatgebied.
“Zo werken we toe naar de norm om 5% van het BBP in te zetten voor het bestrijden van de natuur- en klimaatcrisis.”
“We stoppen direct met nieuwe concessies voor gas- en olievelden, schaffen investeringssubsidies af en stoppen met uitbreiding van fossiele infrastructuur, zoals LNG-terminals, in lijn met het Fossiele Brandstof Non-Proliferatieverdrag.”
“We voeren de nationale CO₂-heffing opnieuw in en verhogen deze sneller, laten de belasting op ongerecycled plastic betalen door plasticproducenten, introduceren een progressieve vliegtaks voor veelvliegers en privéjets en voeren een giftaks in op milieuschadelijke transacties.”
De partij wil bedrijven en pensioenfondsen democratiseren, publieke voorzieningen beschermen en het aandeelhoudersmodel vervangen door maatschappelijke ondernemingsvormen. Dit is een uitgesproken progressieve visie op macht en eigendom.
“Het aandeelhoudersmodel gaat op de schop zodat we lange termijn duurzaam, diervriendelijk, sociaaleconomisch denken voorop kunnen stellen. We stimuleren organisatievormen als rentmeestervennootschap, werknemerscoöperaties, initiatieven voor gemeengoederen en coöperaties die het beheer van onderwijs, zorg, wonen, landbouw en energie democratiseren.”
“We democratiseren de pensioenfondsen. Werknemers krijgen meer zeggenschap over waar hun pensioenpremies in worden geïnvesteerd en over het beloningsbeleid van pensioenbeheerders.”
De PvdD wil de marktwerking in essentiële sectoren beëindigen en publieke regie herstellen, wat een duidelijke progressieve koers is ten opzichte van het huidige beleid.
“Dat betekent dat we ons inzetten tegen de doorgeslagen marktwerking in zorg, onderwijs, wonen, landbouw en energie.”
De partij erkent de mondiale verantwoordelijkheid van Nederland en koppelt ontwikkelingssamenwerking aan het aanpakken van structurele ongelijkheid en klimaatschade veroorzaakt door het Westen.
“Het bedrag dat door welvarende landen aan ontwikkelingssamenwerking besteed wordt, zal nooit kunnen compenseren wat door rijke landen elders aan schade wordt toegebracht. Tot op de dag van vandaag leiden de (economische) keuzes die hier gemaakt worden tot grote problemen in andere landen, met name op het zuidelijk halfrond.”
De ChristenUnie profileert zich als een partij die progressieve hervormingen voorstelt op het gebied van armoedebestrijding, sociale zekerheid, belastingstelsel en ontwikkelingssamenwerking. Hun meest progressieve voorstellen zijn gericht op het structureel uitbannen van (kinder)armoede, het radicaal vereenvoudigen van het belasting- en toeslagenstelsel, en het herstellen van de internationale norm voor ontwikkelingshulp. De kern van hun visie is dat solidariteit, eenvoud en rechtvaardigheid centraal moeten staan in beleid, zodat iedereen kan meedoen en niemand buiten de boot valt.
De ChristenUnie wil kinderarmoede wettelijk uitbannen en het sociaal minimum verhogen, zodat iedereen voldoende bestaanszekerheid heeft. Dit progressieve standpunt adresseert het probleem dat in een welvarend land als Nederland nog steeds veel kinderen en gezinnen in armoede leven, en stelt harde doelen en middelen voorop.
“Het aantal mensen en kinderen dat in armoede leeft moet sterk omlaag. Voor een beter armoedebeleid is het advies van de Commissie Sociaal Minimum de leidraad. Het sociaal minimum moet voldoende zijn om van rond te kunnen komen. Periodiek wordt getoetst of het sociaal minimum nog voldoende is.”
“Het verlagen van kinderarmoede wordt een wettelijk doel.”
“De ChristenUnie wil kinderarmoede uitbannen en komt daarom met een radicaal ander voorstel voor belastingen en toeslagen. Het verlagen van kinderarmoede wordt een wettelijk doel.”
De partij stelt een compleet nieuw, eenvoudig en rechtvaardig belastingstelsel voor, waarbij toeslagen worden afgeschaft en vervangen door een verzilverbare belastingkorting en een belastingvrije voet van €30.000. Dit progressieve voorstel pakt de onzekerheid, complexiteit en terugvorderingen van het huidige systeem aan en zorgt dat werken altijd loont.
“Daarom hebben we een compleet nieuw belastingstelsel uitgewerkt, dat is doorgerekend door het Centraal Planbureau. Bij dit nieuwe stelsel staan twee kernwaarden met stip voorop: eenvoud en rechtvaardigheid.”
“In plaats van toeslagen krijgt iedere Nederlander maandelijks een korting op de te betalen inkomstenbelasting. Als de korting hoger is dan de te betalen belasting, wordt het restant uitbetaald.”
“Bij de ChristenUnie-plannen onderaan de streep niemand belasting betaalt over de eerste 30.000 euro aan inkomen.”
“De wirwar van toeslagen vervangen we door een eenvoudige belastingkorting. Zo blijft het gegarandeerd de eerste € 30.000 die per jaar verdient belastingvrij én is er geen sprake meer van onzekerheid en terugvorderingen.”
De ChristenUnie wil de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking terugdraaien en weer 0,7% van het bni besteden aan hulp aan de allerarmsten wereldwijd. Dit progressieve standpunt benadrukt internationale solidariteit en het delen van welvaart met de meest kwetsbaren.
“De bezuiniging op de allerarmsten wereldwijd wordt teruggedraaid. Nederland groeit weer toe naar de internationale norm om 0,7% van het bruto nationaal inkomen (bni) uit te geven aan ontwikkelingssamenwerking en handhaaft de aloude bni-koppeling.”
“We besteden minstens 50% van het ontwikkelingsbudget aan verbetering van de leefomstandigheden en het bestrijden van ziekten in landen met de grootste armoede en achterstanden.”
De ChristenUnie wil kinderopvang (zo goed als) gratis maken en alle kinderopvangorganisaties non-profit, zodat financiële drempels verdwijnen en de ontwikkeling van kinderen centraal staat. Dit is een progressieve maatregel gericht op gelijke kansen voor alle kinderen en ondersteuning van gezinnen.
“Daarom verhoogt de ChristenUnie de kinderbijslag naar € 4500 per kind per jaar, maken we de kinderopvang en gastouderopvang (zo goed als) gratis en vereenvoudigen we de verlofregelingen zodat ouders er kunnen zijn voor hun kinderen als dat nodig is.”
“Alle kinderopvangorganisaties worden daarom non-profit. Dit betekent ook een einde van private equity partijen in de kinderopvang.”
De SP presenteert zichzelf als de meest progressieve partij door te kiezen voor een radicaal sociaal en economisch beleid dat ongelijkheid bestrijdt, publieke voorzieningen versterkt en de lasten eerlijker verdeelt. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het fors verhogen van belastingen op kapitaal, het gratis maken van onderwijs, het verhogen van het minimumloon, en het terugdringen van kapitalisme om klimaat en samenleving te beschermen. De kern van hun visie is dat grote structurele veranderingen nodig zijn om Nederland eerlijker, socialer en duurzamer te maken, met nadruk op de belangen van de werkende klasse.
De SP wil de ongelijkheid structureel aanpakken door de belastingdruk te verschuiven van arbeid naar kapitaal en vermogen, met als doel de rijkdom eerlijker te verdelen en publieke voorzieningen te financieren. Dit is een van de meest progressieve en onderscheidende punten in hun programma.
“Daarom verhogen we de belasting voor het inkomen uit kapitaal naar het niveau van de inkomstenbelasting, voeren we een miljonairsbelasting in voor vermogens boven 5 miljoen euro en stoppen we met subsidies voor miljardairs.”
“Deze omgekeerde Robin Hoodpraktijken gaan we keren, zodat de allerrijkste miljardairs en allergrootste bedrijven hun eerlijke deel bijdragen. Daardoor kunnen de lasten voor gewone mensen omlaag.”
De SP wil onderwijs volledig gratis maken, van mbo tot universiteit, om gelijke kansen te bevorderen en de toegang tot kennis en ontwikkeling voor iedereen te garanderen. Dit progressieve voorstel onderscheidt zich door zijn radicale universaliteit.
De partij kiest voor een forse verhoging van het minimumloon, het afschaffen van het minimumjeugdloon en het verlagen van de inkomstenbelasting voor werkenden, om armoede structureel te bestrijden en werken te laten lonen.
“We verlagen de inkomstenbelasting fors zodat je meer overhoudt van het geld dat jij verdient. Ook verlagen we de btw op basisproducten. Door het minimumloon te verhogen en het minimumjeugdloon af te schaffen zorgen we ervoor dat iedereen die werkt een inkomen krijgt waar je goed van kunt leven.”
De SP koppelt de klimaatcrisis expliciet aan het kapitalisme en pleit voor een grootschalige, rechtvaardige aanpak waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen en de werkende klasse wordt beschermd tegen de kosten van klimaatbeleid.
“Een crisis die in zijn kern veroorzaakt wordt door het kapitalisme. Want zolang winst boven alles gaat, blijft het kapitalisme de bron van deze crisis en moeten we het kapitalisme dus terugdringen om ons klimaat en onze toekomst te redden.”
“Verhoging van de belastingen, zoals een plastictaks of een vliegtaks, worden niet gevoeld door mensen met een hoog inkomen of veel vermogen die relatief veel uitstoot veroorzaken. Hoge prijzen maken het leven wel onbetaalbaar voor de werkende klasse...”
De SP wil private equity en marktwerking weren uit cruciale sectoren als zorg, onderwijs, energie en openbaar vervoer, om publieke belangen te beschermen en democratische zeggenschap te waarborgen.
“We verbieden private equity in de publieke sector. Cruciale en publieke sectoren zoals de zorg, farmacie, kinderopvang, volkshuisvesting, energie, openbaar vervoer en ons onderwijs moeten beschermd worden tegen overnames door private equitybeleggers.”
Om gezinnen te ondersteunen en sociale gelijkheid te bevorderen, stelt de SP gratis kinderopvang en een vierdaagse werkweek voor, zodat ouders meer tijd met hun kinderen kunnen doorbrengen.
“Met gratis kinderopvang is er altijd mogelijkheid om werk en kinderen te combineren, maar door het invoeren van een vierdaagse werkweek willen we er ook voor zorgen dat ouders meer tijd over hebben om met hun kinderen door te brengen.”
De partij positioneert zich als uitgesproken progressief op het gebied van gelijke behandeling en antidiscriminatie, met een expliciet verbod op alle vormen van discriminatie en een versterking van de rechtspositie van slachtoffers.
“We gaan tweedeling tegen en accepteren geen enkele vorm van discriminatie, door niemand. Discriminatie bestrijden we altijd en overal, op basis van klasse, kleur, gender, religie, seksuele voorkeur, leeftijd, woonplaats, beperking of wat ook.”
“Overheidshandelen valt voortaan onder de wetgeving die gelijke behandeling garandeert (Algemene wet gelijke behandeling).”
Het CDA presenteert een gematigd progressief programma met nadruk op sociale samenhang, kansengelijkheid en het versterken van de economie via innovatie en onderwijs. De partij kiest voor concrete maatregelen zoals het afschaffen van de kostendelersnorm, automatische uitbetaling van toeslagen, snelle arbeidsmarkttoegang voor statushouders, en investeringen in innovatie en regionale ontwikkeling. Hun visie is gericht op een fatsoenlijk, toekomstbestendig Nederland waarin iedereen kan meedoen, maar altijd met oog voor uitvoerbaarheid en maatschappelijke draagkracht.
Het CDA wil sociale vooruitgang bevorderen door het delen van woningen zonder financiële straf mogelijk te maken en mantelzorgers beter te ondersteunen. Dit verlaagt drempels voor samenwonen en versterkt informele zorg, wat bijdraagt aan een inclusievere samenleving.
“We schaffen de kostendelersnorm in de Participatiewet af, zodat volwassenen zonder boete een huis kunnen delen. Mantelzorgwoningen mogen vergunningsvrij op eigen erf worden gebouwd. Mantelzorgers krijgen meer respijtzorg, zoals logeeropvang, zodat zij de zorg voor hun geliefden kunnen volhouden.”
Om bestaanszekerheid te vergroten en armoedeval te voorkomen, wil het CDA toeslagen automatisch uitkeren en een nationale betaaldag invoeren. Dit vermindert administratieve lasten en voorkomt schulden door terugvorderingen.
“Toeslagen keren we automatisch en direct uit, zodat fouten en naheffingen verdwijnen. We voeren één nationale betaaldag in voor alle inkomensregelingen.”
“Toeslagen worden automatisch uitgekeerd, zodat er op termijn geen terugvorderingen meer zijn.”
“We willen een Nationale Betaaldag voor alle inkomensregelingen.”
Het CDA kiest voor een pragmatische en progressieve aanpak door statushouders snel toegang tot de arbeidsmarkt te geven en integratie te versnellen. Dit bevordert economische zelfstandigheid en maatschappelijke participatie.
“Alle kansrijke asielzoekers moeten na één maand toegang tot de arbeidsmarkt krijgen. Dat kan ook via leer-werktrajecten waarbij taallessen worden gecombineerd met een vakopleiding en werkervaring.”
“We rollen de initiatieven uit het programma ‘Statushouders aan het werk’ nationaal uit, samen met werkgevers, uitzenders en gemeenten.”
Het CDA ziet een toekomstbestendige economie als progressief doel en investeert daarom in sleuteltechnologieën, leven lang ontwikkelen en regionale economische clusters. Dit moet zorgen voor brede welvaart en gelijke kansen in heel Nederland.
“We investeren in mensen via leven lang ontwikkelen. Want een eerlijke en sterke economie is de basis voor een welvarend Nederland, nu en in de toekomst.”
“We richten samen met werkgevers en werknemers het formele onderwijs beter in voor mensen die gedurende hun werkzame leven willen om-, her- en bijscholen.”
“We investeren in leefbare steden en in de regio en zorgen voor goede bereikbaarheid met auto en trein. Zo maken we grootschalige woningbouw overal in Nederland mogelijk.”
Het CDA wil financiële drempels voor gezinnen verlagen door kinderopvang bijna gratis te maken voor financieel kwetsbaren, wat bijdraagt aan kansengelijkheid en arbeidsparticipatie.
“We vereenvoudigen en verruimen de financiële kindregelingen en ondersteunen financieel kwetsbare gezinnen door bijna gratis kinderopvang.”
Forum voor Democratie (FVD) positioneert zichzelf expliciet als anti-progressief en presenteert haar programma als een alternatief voor wat zij zien als "progressieve dogma's". Hun beleid richt zich op het terugdraaien van progressieve maatregelen, het verkleinen van de overheid, het afschaffen van klimaat- en diversiteitsbeleid, en het versterken van nationale soevereiniteit en individuele vrijheid. FVD ziet zichzelf niet als het meest progressieve programma, maar juist als het meest conservatieve en anti-progressieve alternatief.
FVD verzet zich tegen progressieve herverdeling, klimaatbeleid en diversiteitsmaatregelen, en kiest voor economische vrijheid, nationale soevereiniteit en het terugdraaien van "woke"-invloeden. Dit wordt gemotiveerd door het idee dat progressieve politiek innovatie, ondernemerschap en individuele autonomie belemmert.
“We willen stoppen het geld dat Nederlanders verdienen daaraan uit te geven. Wij kiezen ervoor, te investeren in gewone, ouderwetse voorzieningen, in plaats van in progressieve hobby’s als klimaat, immigratie en woke.”
“Geen wirwar van ingewikkelde schijven, toeslagen en progressieve tarieven die succes bestraffen, maar één helder en gelijk tarief voor iedereen.”
“Woke en LGBT-gedachtegoed houden we weg van jonge kinderen, en onze cultuursector krijgt een extra impuls door verlaging van de BTW en herwaardering van erfgoed, (klassieke) muziek en kunst.”
“We verbieden cancel culture, diversity officers en safe spaces, zodat universiteiten weer plekken zijn voor vrij debat en scherpe ideeën.”
“Wij willen paal en perk stellen aan deze ideologische indoctrinatie. Dat betekent een wettelijk verbod op transgender-propaganda in scholen en media, maar ook een verbod op hormoonbehandelingen en geslachtsoperaties bij minderjarigen.”
FVD wil de overheid structureel verkleinen en progressieve instituties en subsidies afschaffen, omdat zij deze zien als instrumenten van een "partijkartel" dat progressieve agenda’s oplegt.
“De Rijksoverheidsuitgaven moeten verplicht ieder jaar 3% krimpen, zodat de overheid niet groter maar kleiner wordt.”
“We schaffen achterhaalde adviesorganen zoals CPB, SCP, SER en PBL af, zodat beleid niet langer wordt bepaald door technocraten en lobbyclubs.”
“We stoppen alle subsidies voor organisaties die proefprocessen voeren tegen de staat. Ook niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) krijgen geen subsidie meer.”
FVD wil nationale wetgeving altijd boven internationale verdragen stellen en progressieve internationale invloed terugdringen, omdat zij deze als ondemocratisch en schadelijk voor nationale autonomie beschouwen.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
“We beëindigen de toetsing aan internationale verdragen en schrappen de mogelijkheid om op basis van het ‘algemeen belang’ naar de rechter te stappen en bepaald gewenst beleid af te dwingen (vgl. Urgenda).”
De VVD ziet zichzelf niet als de meest progressieve partij, maar kiest voor een centrum-rechts programma gericht op economische groei, lastenverlichting voor werkenden, het beperken van herverdeling en het verkleinen van de overheid. Hun belangrijkste voorstellen zijn het stimuleren van radicale economische groei, het afschaffen van extra nivellering en het hervormen van de woningmarkt en kinderopvang om werken meer te laten lonen. De kern van hun visie is dat vooruitgang en welvaart vooral komen door minder regels, meer ruimte voor ondernemerschap en een kleinere, effectievere overheid.
De VVD stelt dat echte vooruitgang en toekomstbestendigheid alleen bereikt worden door radicale economische groei, innovatie en het schrappen van verstikkende regelgeving. Dit wordt gezien als het meest progressieve element van hun programma, omdat het gericht is op structurele verbetering van welvaart en kansen.
“Het zijn noodzakelijke keuzes met concrete, doorrekenbare plannen waarmee we aan de slag gaan om de opgaven van vandaag aan te pakken, zodat we Nederland veiliger, vrijer en welvarender maken. De VVD kijkt met optimisme naar de toekomst, als we nú kiezen voor liberale oplossingen.”
“Missie 1. Radicale economische groei: Het geld wordt verdiend door Nederlanders en ondernemers die verantwoordelijkheid voor hun eigen leven nemen, niet door de overheid. Nederland moet de sterkste economie van Europa worden. We zetten daarbij in op het tegengaan van klimaatverandering, zodat economische groei ook groene groei is.”
“Het is tijd voor radicale economische groei. Niet alleen om ons staande te houden in een snel veranderende wereld, maar ook omdat groei simpelweg goed is. Groei is verbonden met vrijwel alles wat het leven mooi maakt: kansen om er wat van te maken en vrijheid om het leven vorm te geven zoals jij dat wilt.”
De VVD positioneert zich expliciet tegen verdere nivellering en herverdeling, en kiest ervoor om lasten te verlagen voor middeninkomens en werkenden. Dit wordt gepresenteerd als een progressieve keuze omdat het volgens de VVD eerlijker is en werken meer beloont.
“We stoppen met steeds maar weer verder nivelleren, verlagen de lasten voor middeninkomens en zetten de werkende Nederlander weer op één.”
“We hervormen deze lokale nivelleringsmachine door meer landelijke voorwaarden te stellen en regelingen waar nodig in te perken of landelijk te organiseren, zodat we ook bureaucratie verminderen. Het mag namelijk niet zo zijn dat werken voor een slechter inkomen zorgt dan een uitkering.”
“We gaan stoppen met nog meer nivelleren door werken en ondernemen minder te belasten.”
De VVD noemt het bouwen van meer koopwoningen en het bijna gratis maken van kinderopvang voor werkende ouders als concrete progressieve maatregelen om de middenklasse te versterken en werken aantrekkelijker te maken.
“We gaan weer koopwoningen bouwen, zodat die eigen plek onder de zon voor iedereen te bereiken is. Regels, procedures en bezwaren zullen linksom of rechtsom moeten wijken. We gaan splitsen, optoppen, transformeren en vooral: bouwen, bouwen, bouwen.”
“We maken kinderopvang bijna gratis: We zetten de hervorming van de kinderopvang door. De kinderopvangtoeslag wordt afgeschaft en kinderopvang wordt bijna gratis voor werkende ouders. Op termijn willen we de vierde en vijfde dag kinderopvang volledig gratis maken om voltijd werkende ouders tegemoet te komen.”
De VVD ziet het verkleinen en effectiever maken van de overheid als essentieel voor vooruitgang, met minder regels en bureaucratie zodat burgers en ondernemers meer ruimte krijgen.
“Met een deltaplan ‘ontregelen’ willen we de overheid doelmatiger en effectiever maken, beleid en uitvoering dichter bij elkaar brengen, minder regeldruk en af van doorgeslagen bureaucratie.”
“We willen toe naar een fundamenteel effectievere overheid, met veel minder (complexe) wet- en regelgeving, met aandacht voor wat mensen thuis nodig hebben. De overheid moet klantgericht zijn en ten dienste staan van mensen, niet ten dienste van regels.”
50PLUS presenteert zichzelf niet als de meest progressieve partij, maar zet vooral in op het beschermen van verworven rechten en het verbeteren van bestaanszekerheid voor ouderen. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het behouden en versterken van de AOW, het invoeren van een Ouderenzorgwet, en het waarborgen van digitale inclusie voor ouderen. De kern van hun visie is het bevorderen van waardigheid, zekerheid en participatie voor 50-plussers, met nadruk op sociale rechtvaardigheid en toegankelijkheid.
50PLUS beschouwt het behouden en uitbreiden van de AOW als fundament van sociale vooruitgang, met voorstellen die gericht zijn op inkomenszekerheid en het tegengaan van leeftijdsdiscriminatie. Dit standpunt adresseert het probleem van financiële onzekerheid onder ouderen en positioneert bestaanszekerheid als een progressieve kernwaarde.
“De AOW is het onaantastbare fundament van onze welvaartsstaat en blijft, wat 50PLUS betreft, staan als een huis.”
“Er wordt een dertiende maand ingevoerd voor AOW’ers, ter compensatie van het afschaffen van de Inkomensondersteuning-AOW (IO-AOW).”
“De AOW-leeftijd blijft de komende kabinetsperiode gelijk.”
“Recht op vervroegde uitkering (AOW-light) voor mensen met zware beroepen of een arbeidsverleden van 40 jaar of langer.”
Het pleidooi voor een Ouderenzorgwet en investeringen in toegankelijke, kleinschalige zorgvoorzieningen is een concreet progressief voorstel dat inzet op structurele verbetering van de zorgpositie van ouderen. Dit adresseren van waardigheid en rechten in de ouderenzorg onderscheidt zich als sociaal vooruitstrevend.
“We pleiten voor de invoering van een Ouderenzorgwet, waarin aan ouderen vergelijkbare rechten worden toegekend met de rechten van...”
“We pleiten daarom voor het versterken van de eerstelijnszorg, betere ondersteuning van mantelzorgers en structurele investeringen in ouderenzorg en verpleeghuizen.”
50PLUS wil digitale inclusie wettelijk verankeren, zodat gemeenten verantwoordelijk worden voor de digitale zelfredzaamheid van ouderen. Dit progressieve standpunt erkent digitale ongelijkheid als maatschappelijk probleem en wil structurele oplossingen afdwingen.
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen. Net zoals gemeenten verantwoordelijk zijn voor de WMO, worden zij ook verantwoordelijk voor de digitale zelfredzaamheid van hun oudere inwoners.”
Het stimuleren van blijvende ontwikkeling en participatie voor ouderen, onder andere via een Nationaal Programma Leven Lang Leren, is een progressief element dat inzet op sociale inclusie en emancipatie van ouderen.
JA21 positioneert zichzelf als een conservatief-liberale partij die zich afzet tegen progressieve politiek en beleid. Het programma benadrukt het belang van nationale soevereiniteit, beperking van migratie, een kleinere overheid, en economische vrijheid, en verwerpt expliciet progressieve thema’s als diversiteit, klimaatbeleid en institutioneel racisme. De partij presenteert concrete voorstellen voor deregulering, belastingvereenvoudiging en het terugdraaien van internationale verdragen, waarmee zij zich duidelijk profileert als anti-progressief.
JA21 ziet beperking van migratie en het terugdraaien van internationale verdragen als essentieel om de Nederlandse cultuur, welvaart en soevereiniteit te beschermen. Dit standpunt is expliciet anti-progressief en wordt gepresenteerd als antwoord op wat zij zien als de negatieve gevolgen van progressief beleid.
“Wij kiezen voor de toekomst, de cultuur en de welvaart van ons land, niet voor Nederland als opvangplek voor de hele wereld. Oude internationale verdragen zijn niet langer opgewassen tegen huidige migratievraagstukken in de totaal veranderde wereld van nu. JA21 herziet de knellende internationale verdragen en legt de soevereiniteit over onze grenzen weer waar hij hoort: bij ons Nederlandse parlement.”
“Het VN Vluchtelingenverdrag is in 1967 middels het Protocol van New York wereldwijd en voor onbepaalde tijd toepasbaar gemaakt... JA21 wil het verdrag moderniseren en volledig toespitsen op opvang in de eigen regio.”
JA21 verwerpt expliciet progressieve thema’s als diversiteit, inclusie en institutioneel racisme, en pleit voor het stoppen van beleid en trainingen op deze gebieden. Dit wordt gepresenteerd als een correctie op wat zij zien als doorgeschoten progressief beleid.
JA21 kiest voor economische vrijheid, een kleinere overheid en het afschaffen van complexe toeslagen, in plaats van progressieve herverdelingsmaatregelen. Dit wordt gepresenteerd als een alternatief voor het huidige systeem dat zij als te betuttelend en demotiverend beschouwen.
“Een helder en transparant belastingsysteem waarin elke burger kan begrijpen wat hij betaalt en waarom. Wij schaffen het circus aan toeslagen en heffingskortingen af, en vervangen het door een simpel en transparant systeem van toelagen.”
“JA21 wil terug naar de essentie: een overheid die faciliteert in plaats van belemmert, een belastingsysteem dat mensen beloont voor hard werken en ondernemen, waarin mensen die werken meer overhouden aan het eind van de maand, en een sociaal vangnet dat mensen helpt zonder ze afhankelijk te maken.”
JA21 verwerpt nationaal klimaatbeleid en stelt dat duurzaamheid alleen ondersteund moet worden als het economisch rendeert, waarmee zij zich afzet tegen progressieve klimaatambities.
BBB positioneert zich niet als de meest progressieve partij, maar kiest voor pragmatische hervormingen gericht op bestaanszekerheid, kansengelijkheid via innovatie, en een eenvoudiger, eerlijker belastingstelsel. De partij zet in op investeren in innovatie, onderwijs en een robuust sociaal vangnet, maar beperkt progressieve ambities door nadruk op nationale belangen, beperking van ontwikkelingshulp en behoud van traditionele sectoren. BBB’s visie is nuchter en gericht op haalbaarheid, waarbij brede welvaart en gelijke kansen centraal staan, maar zonder uitgesproken progressieve koers op sociaal, klimaat- of migratiegebied.
BBB ziet innovatie en digitalisering als middelen om kansengelijkheid te vergroten, maar koppelt dit aan nationale prioriteit en toegankelijkheid voor Nederlandse bedrijven. Het progressieve element zit in het bevorderen van gelijke kansen via technologische vooruitgang, maar de focus blijft op nationale belangen.
“Kansengelijkheid door innovatie. Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen krijgen voorrang bij aanbestedingen van de overheid.”
“Digitalisering en technologische innovatie bieden immense kansen voor economische groei, inclusie en het creëren van nieuwe banen. Om deze potentie volledig te benutten, is actieve sturing op brede toegankelijkheid en gelijke kansen essentieel.”
BBB pleit voor een eenvoudiger, progressiever en fraudebestendig belastingstelsel met vaste toelagen, hogere belastingvrije voet en het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Dit is een relatief progressief voorstel binnen hun programma, gericht op eerlijkheid en het lonender maken van werk.
“Op korte termijn moet er een eenvoudiger belasting- en toeslagenstelsel met vaste bedragen als toelage in plaats van ingewikkelde regelingen komen. Met ook een hogere belastingvrije voet in plaats van heffingskortingen, zodat werken altijd loont.”
“We streven naar een progressief, begrijpelijk en fraudebestendig stelsel met een breed draagvlak onder de bevolking.”
BBB benadrukt het belang van bestaanszekerheid en een samenleving waarin iedereen kan meedoen, met een eerlijk loon en een robuust sociaal vangnet. Dit sluit aan bij progressieve waarden, maar de uitwerking blijft pragmatisch en gericht op arbeidsparticipatie.
BBB beperkt progressieve ambities door te kiezen voor het verminderen van ontwikkelingshulp en het aanscherpen van migratiebeleid, wat haaks staat op een klassiek progressieve koers.
“BBB wil daarom de uitgaven aan ontwikkelingshulp aanzienlijk verminderen. Nederland blijft solidair, maar hulp moet gericht, tijdelijk en toetsbaar zijn.”
“BBB maakt een einde aan voorrang voor statushouders bij het toekennen van sociale huurwoningen. Iedereen sluit achteraan in de rij van woningzoekers, ook statushouders.”
GroenLinks-PvdA presenteert zichzelf als het meest progressieve programma door te kiezen voor radicale solidariteit, een nieuwe verzorgingsstaat, en stevige investeringen in klimaat, sociale gelijkheid en publieke voorzieningen. De partij wil ongelijkheid en marktwerking terugdringen via progressieve belastingen, een sterke overheid, en het centraal stellen van publieke belangen boven winst. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbod op risicoprofielen, het stoppen van fossiele subsidies, een miljonairsbelasting, en het bouwen van meer betaalbare woningen.
GroenLinks-PvdA wil de belastingdruk eerlijker verdelen door de rijksten en winstgevende bedrijven meer te laten bijdragen, en belastingontwijking harder aan te pakken. Dit is een kernpunt van hun progressieve agenda, gericht op het verkleinen van ongelijkheid en het versterken van publieke voorzieningen.
“De sterkste schouders zouden de zwaarste lasten moeten dragen, maar dat is in Nederland nu niet het geval. Hoe rijker je bent, hoe lager je belastingdruk. Wij draaien dit om. Als je meer verdient, kun je relatief ook meer bijdragen aan voorzieningen die belangrijk zijn voor ons allemaal. We voeren daarom een miljonairsbelasting in voor de allerrijksten.”
“Wij gaan belastingontwijking daarom harder aanpakken en maken dergelijke agressieve constructies illegaal.”
“De afgelopen decennia is de financiële bijdrage van het bedrijfsleven aan onze samenleving afgenomen. We vinden dat bedrijven die winst maken, meer kunnen bijdragen aan onze”
De partij kiest voor een radicale vergroening van de economie door fossiele subsidies te stoppen en vervuilers te laten betalen voor hun uitstoot. Dit progressieve klimaatbeleid is bedoeld om de energietransitie te versnellen en sociale rechtvaardigheid te waarborgen.
GroenLinks-PvdA wil discriminatie en ongelijkheid bestrijden door het gebruik van risicoprofielen op basis van afkomst, inkomen of postcode te verbieden, en transparantie bij geautomatiseerde beoordelingen wettelijk verplicht te stellen. Dit is een concreet progressief voorstel voor meer rechtvaardigheid en bescherming van grondrechten.
“De inzet van risicoprofielen op basis van afkomst, inkomen of postcode — zoals bij de Toeslagenaffaire — wordt verboden. Transparantie en uitlegbaarheid worden wettelijk verplicht bij iedere vorm van geautomatiseerde beoordeling.”
De partij wil de woningnood aanpakken door woningcorporaties te stimuleren jaarlijks tienduizenden extra betaalbare woningen te bouwen, met strikte prijsplafonds en kwaliteitsnormen. Dit progressieve standpunt richt zich op het recht op wonen en het tegengaan van marktwerking in de volkshuisvesting.
“De Woningcorporaties Nieuwe Stijl gaan jaarlijks tienduizenden woningen extra bouwen. In elk nieuwbouwproject dat zij bouwen heeft 40% van de huurwoningen een huur van maximaal 900 euro per maand, en nog eens 30% van de woningen is ofwel een huurwoning tot 1200 euro, ofwel een koopwoning met een maximale koopprijs van 405.000 euro.”
GroenLinks-PvdA wil het publieke belang centraal stellen in essentiële sectoren als zorg, onderwijs, kinderopvang en openbaar vervoer, en commerciële investeerders weren. Dit progressieve standpunt is gericht op het terugdringen van marktwerking en het versterken van collectieve voorzieningen.
“In de zorg, het onderwijs, de kinderopvang en het openbaar vervoer moet het algemeen belang voorop staan, niet de winst voor investeerders. We strijden tegen commerciële investeerders en private equity die de huisartsenzorg, welzijnswerk en de kinderopvang overnemen en tegen detacheringsbureaus die leraren wegkapen op scholen.”
De SGP positioneert zich expliciet als een conservatieve partij en verzet zich tegen progressieve waarden op sociaal-ethisch gebied, zoals abortus, genderidentiteit en het homohuwelijk. Op sociaal-economisch en ecologisch vlak zijn er enkele voorstellen die als relatief vooruitstrevend kunnen worden gezien binnen hun eigen kader, zoals het stimuleren van duurzame keuzes en het verbeteren van het openbaar vervoer, maar deze zijn altijd ingebed in een behoudende, christelijke visie. De kern van hun visie is het beschermen van traditionele waarden en het beperken van progressieve maatschappelijke veranderingen.
De SGP wijst expliciet progressieve programma’s af, vooral op het gebied van abortus, gender, en LHBTI-rechten. Zij zien deze thema’s als strijdig met hun christelijke grondslag en benadrukken het belang van traditionele normen en waarden.
Hoewel de SGP zich op sociaal-ethisch vlak afzet tegen progressieve waarden, zijn er op het gebied van duurzaamheid en sociaal beleid enkele voorstellen die als relatief vooruitstrevend kunnen gelden binnen hun eigen ideologische context. Dit betreft vooral het stimuleren van duurzame productie, sociale aanbesteding en het verbeteren van het openbaar vervoer.
“Bedrijven worden (financieel) gestimuleerd duurzame en eerlijke keuzes te maken en te investeren in de lange termijn, door middel van fiscale aanpassingen en verruiming van subsidies.”
“De overheid selecteert bij aanbestedingen niet alleen op de laagste prijs, maar stimuleert in haar inkoopbeleid ook duurzame en sociale keuzes.”
“Het ov wordt goedkoper door een btw-vrijstelling. De SGP wil verder gratis ov voor kinderen tot en met 11 jaar en terugkeer van de jongerendagkaart.”
De SGP verzet zich tegen progressieve ontwikkelingen rondom genderidentiteit en zelfidentificatie, en pleit voor het behoud van traditionele opvattingen over man/vrouw-verschillen.
“Zelfidentificatie als leidend principe in wetgeving wijst de SGP dus af.”
“De SGP is tegen het verbieden van zogenaamde conversiehandelingen. Zo’n verbod tast allerlei grondrechten aan en werkt averechts doordat het de goede hulp en pastorale zorg aan kwetsbare mensen dreigt te belemmeren.”
De SGP benadrukt het belang van het gezin en traditionele relaties, en investeert in beleid dat deze structuur ondersteunt, wat haaks staat op progressieve programma’s die meer diversiteit in gezinsvormen omarmen.
“Er wordt geïnvesteerd in krachtige huwelijken, relaties en gezinnen.”
Volt presenteert zichzelf als het meest progressieve programma door te kiezen voor radicale vernieuwing: een universeel basisinkomen, stevige vergroening van het belastingstelsel, en een uitgesproken Europese en inclusieve visie. Hun kernvoorstellen zijn het invoeren van een basisinkomen, het sluiten van vervuilende industrieën zoals Tata Steel, het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar 16 jaar, en het centraal stellen van gelijke kansen en duurzaamheid. Volt onderscheidt zich door concrete, ingrijpende maatregelen die bestaande systemen fundamenteel willen veranderen.
Volt stelt een universeel basisinkomen voor als fundament voor bestaanszekerheid en gelijke kansen, waarmee armoede en bureaucratie worden bestreden. Dit is een van de meest radicale en progressieve voorstellen in het Nederlandse politieke landschap.
“Dat start met een basisinkomen. Dat geeft financiële rust en voorkomt schulden. Iedereen krijgt een basis waarmee je vooruit kan. Het zorgt voor goede startkansen voor jonge mensen en geeft iedereen de vrijheid om de juiste keuzes te maken in het leven. Het complexe systeem van toeslagen kan de prullenbak in.”
“Toeslagen zijn niet langer nodig. Wereldwijd laten experimenten zien dat het werkt. Toen de partij het basisinkomen meenam in de CPB-doorrekeningen van 2023, halveerde dit plan ook de armoede van 6.1% naar 2.8% en daalde de werkloosheid.”
Volt kiest voor een harde aanpak van klimaatverandering door vervuilende industrieën te sluiten en het belastingstelsel te vergroenen. Dit gaat verder dan de meeste andere partijen en onderstreept hun progressieve profiel.
“We trekken de stekker uit het vervuilende Tata Steel”
“Ons huidige belastingsysteem houdt vervuiling in stand. Dat veranderen we. We belasten vervuiling, verspilling en overmatig gebruik van grondstoffen zwaarder. De vervuiler betaalt voor de schade die hij aanricht.”
Volt wil de democratie vernieuwen door jongeren structureel meer invloed te geven, onder andere via stemrecht vanaf 16 jaar en een jongerenberaad met adviesrecht. Dit is een uniek en uitgesproken progressief voorstel.
“Daarom verlagen we de leeftijd dat je mag stemmen naar zestien jaar. We voeren een Derde Kamer in: een jongerenberaad dat wetten beoordeelt en de politiek adviseert.”
Volt maakt gelijke kansen en inclusiviteit tot speerpunt, met concrete maatregelen tegen discriminatie en voor gelijke beloning. Dit progressieve uitgangspunt wordt vertaald in wetgeving en beleid.
“De genderloonkloof wordt actief gedicht. We voeren de Wet Gelijke Beloning in, in lijn met de Europese richtlijn ‘Loontransparantie’. Werkgevers moeten aantonen dat er géén sprake is van loondiscriminatie, de bewijslast komt bij de werkgever te liggen.”
Volt kiest radicaal voor Europese samenwerking en autonomie, onder andere door te pleiten voor een Europees leger, een eigen Silicon Europa, en Europese belastingen. Dit onderscheidt Volt van nationaal georiënteerde partijen.
“We moeten niet langer afhankelijk zijn van andere landen, ook niet van de Verenigde Staten. De EU moet zichzelf kunnen verdedigen. Daarom moeten we een Europees leger bouwen.”
“Wij bouwen onze eigen Silicon Europa. Wij kiezen voor een Europees Tech Fund dat risicovolle investeringen doet in innovaties zoals AI, kwantumtechnologie en biotech.”
D66 presenteert zich als een sociaal-liberale partij die vooruitgang koppelt aan gelijke kansen, sociale rechtvaardigheid en een sterke democratische rechtsstaat. Hun meest progressieve voorstellen richten zich op het drastisch hervormen van het toeslagenstelsel naar een individueel basisbedrag, het afbouwen van de hypotheekrenteaftrek, het invoeren van een brede Antidiscriminatiewet, en het bouwen aan een publieke voorziening voor alle kinderen van 1 tot 15 jaar. D66 wil structurele ongelijkheid aanpakken en kiest voor concrete, ingrijpende hervormingen op het gebied van wonen, sociale zekerheid, onderwijs en gelijke behandeling.
D66 wil het huidige, complexe toeslagenstelsel vervangen door een individueel basisbedrag, gekoppeld aan verhoging van het minimumloon en de bijstand. Dit moet zorgen voor meer financiële zekerheid en eenvoud, vooral voor mensen met een laag of onzeker inkomen. Dit voorstel is progressief omdat het structureel de bestaanszekerheid vergroot en ongelijkheid vermindert.
“Daarom gaat het toeslagenstelsel drastisch op de schop en komt er een individueel basisbedrag voor terug. Door de verhoging van het minimumloon en van de bijstand die daaraan gekoppeld is,”
D66 wil de fiscale voordelen voor huiseigenaren verminderen door de hypotheekrenteaftrek af te bouwen en het eigenwoningforfait voor dure huizen te verhogen. De opbrengsten worden gebruikt om de inkomstenbelasting voor iedereen te verlagen. Dit remt de stijging van huizenprijzen en verkleint ongelijkheid tussen huurders en kopers.
“We verkleinen de verschillen in fiscale voordelen tussen huurders en mensen met een koopwoning. Dit doen we onder andere via de afbouw van de hypotheekrenteaftrek, verlaging van het btw-tarief op nieuwbouw en aanscherping van het eigenwoningforfait voor de duurste huizen.”
“We steken de opbrengsten helemaal in lagere inkomstenbelasting voor iedereen. Zo heeft iedereen belastingvoordeel en remmen we de stijging van de huizenprijzen af.”
D66 wil een nieuwe, brede Antidiscriminatiewet die álle vormen van discriminatie bestrijdt en organisaties verplicht actief discriminatie te voorkomen. Dit is progressief omdat het verder gaat dan bestaande wetgeving en inzet op structurele gelijkheid en inclusie.
“D66 wil daarom een nieuwe, brede Antidiscriminatiewet waar álle vormen van discriminatie onder vallen.”
“Deze Antidiscriminatiewet bevat ook actieve verplichtingen om discriminatie te voorkomen. Deze gelden zowel voor publieke als private organisaties – denk aan scholen, werkgevers, verhuurders en gemeentes.”
D66 wil één publieke voorziening voor alle kinderen van 1 tot 15 jaar, waarin kinderopvang en onderwijs samenkomen. Dit verkleint kansenongelijkheid en zorgt dat elk kind zich optimaal kan ontwikkelen, ongeacht achtergrond.
“We bouwen aan één publieke voorziening voor alle kinderen van 1 tot 15 jaar. Daarin kan ieder kind, in eigen tempo en vanuit de eigen achtergrond, groeien. Zo verdwijnt ook het verschil tussen kinderopvang en peuteropvang of voor- en vroegschoolse educatie.”
“Op weg naar deze publieke voorziening maken we de kinderopvang bijna gratis.”
BVNL positioneert zich als een klassiek-liberale, economisch rechtse en cultureel conservatieve partij, die individuele vrijheid en een kleine overheid centraal stelt. Het programma bevat enkele medisch-ethisch progressieve standpunten, zoals volledige autonomie over het eigen lichaam, maar is op sociaal, economisch en cultureel vlak overwegend conservatief en marktgericht. De meest progressieve elementen zijn te vinden in hun pleidooi voor individuele keuzevrijheid op medisch-ethisch gebied en digitale inclusie.
BVNL beschouwt medisch-ethische keuzes als een individuele aangelegenheid en verwerpt overheidsdwang op dit vlak. Dit standpunt is het meest progressieve aspect van hun programma, omdat het maximale vrijheid biedt aan burgers om te beslissen over medische behandelingen, seksuele voorkeur, levensovertuiging en levensbeëindiging.
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam. Of het nu gaat om vaccinatie, medische behandelingen, seksuele voorkeur, levensovertuiging, of levensbeëindiging: deze keuzes behoren toe aan de mens zelf.”
“Daarnaast is BVNL ... wel medisch-ethisch progressief: iedereen mag zelf bepalen hoe en met wie hij/zij het leven vormgeeft en beslist zelf over de eigen levensovertuiging en het eigen lichaam.”
BVNL wil dat iedereen kan deelnemen aan de digitale samenleving en investeert daarom in het vergroten van digitale vaardigheden en toegang tot technologie. Dit progressieve element richt zich op het verkleinen van de digitale kloof en het versterken van de positie van burgers in een snel digitaliserende wereld.
“We willen ervoor zorgen dat elke burger de kans krijgt om volledig deel te nemen aan de digitale samenleving. Dit betekent dat we actief programma's en initiatieven zullen bevorderen om digitale vaardigheden te ontwikkelen en toegang tot technologie te vergroten.”