Verkiezingsprogramma's 2025 overvvd leefstijl
BIJ1 positioneert zich radicaal tegen het VVD-beeld van leefstijl, dat zij associëren met neoliberalisme, marktdenken en individualisme. In plaats daarvan pleit BIJ1 voor collectieve solidariteit, toegankelijke basisvoorzieningen en het recht op zelfbeschikking, ongeacht levenswijze of achtergrond. Hun voorstellen richten zich op het garanderen van toegankelijke huisvesting, zorg en vervoer voor iedereen, en het expliciet afwijzen van marktwerking en uitsluiting.
Radicale afwijzing van neoliberale (VVD-)leefstijl
BIJ1 bekritiseert expliciet het neoliberale beleid en de leefstijl die zij met de VVD associëren, waarbij marktdenken, winst en individualisme centraal staan. Zij stellen daar een collectieve, solidaire samenleving tegenover waarin basisrechten voorop staan en uitsluiting op basis van leefstijl, inkomen of achtergrond wordt bestreden.
“De wooncrisis van nu is een gevolg van neoliberaal wanbeleid - rechtse, midden en soms zelfs ‘linkse’ schijnoplossingen. Een crisis vraagt om een radicale aanpak - verandering vanuit de basis.”
“Dit overkomt ons niet. Dit doen ze ons aan. Barbaren in driedelige pakken die bruine en Zwarte lichamen als minder waard zien. Mensen die onze rechten als obstakel zien. Mensen die de rijkdom die werkende mensen maken in hun eigen zak steken. Dat is hun cultuur van de dood: gezinnen uiteen rukken, gemeenschappen kapot maken en volken vernietigen om winst en macht te beschermen.”
“Onze staat geeft geen subsidies aan de rijken, maar geeft de mensen een thuis.”
Toegankelijkheid en inclusie ongeacht leefstijl
BIJ1 benadrukt dat basisvoorzieningen als wonen, zorg en vervoer toegankelijk moeten zijn voor iedereen, ongeacht leefstijl, inkomen, achtergrond of beperking. Zij verwerpen uitsluiting en pleiten voor universele rechten en inclusie.
“Wij zorgen dat de basisbehoefte van een goed en betaalbaar huis voor iedereen een garantie is. Wat je huidskleur, gender, religie, levenswijze, seksuele geaardheid, inkomen of verblijfsstatus ook is.”
“H. Zelfbeschikking en inclusie: jouw leven, jouw keuze.”
“Tweede Kamer Verkiezingsprogramma BIJ1 2025 - Doe eerlijk. H. Zelfbeschikking en inclusie: jouw leven, jouw keuze.”
Collectieve voorzieningen in plaats van marktwerking
BIJ1 verwerpt het marktdenken dat zij met de VVD-leefstijl associëren en pleit voor collectieve, genationaliseerde voorzieningen op het gebied van wonen, zorg en vervoer.
“De zorg komt volledig in handen van de overheid, van ziekenhuis tot verzekeraar. Winst en markt-bureaucratie in de zorg worden zo verleden tijd.”
“Alle bestaande woningcorporaties worden genationaliseerd.”
“Wij gaan dit doorbreken. Door de bestuurstop van winstgedreven bedrijven als de NS onder directe democratische controle van de werknemers te brengen.”
De ChristenUnie verzet zich expliciet tegen het liberale leefstijlbeleid van de VVD, dat volgens hen leidt tot normalisering van drugsgebruik, prostitutie en overmatige individuele vrijheid ten koste van kwetsbaren. De partij pleit voor duidelijke overheidsnormen, een verbod op drugs en prostitutie, en het terugdringen van wat zij zien als de schadelijke gevolgen van een doorgeschoten vrijheidsdenken. Hun visie is dat echte vrijheid en leefbaarheid ontstaan door bescherming, sociale samenhang en het stellen van grenzen.
Duidelijke grenzen aan leefstijlvrijheid, tegen VVD-liberalisme
De ChristenUnie keert zich tegen het idee dat individuele vrijheid altijd voorop moet staan, zoals bij de VVD, en stelt dat de overheid grenzen moet stellen aan leefstijlkeuzes om kwetsbaren te beschermen en sociale schade te voorkomen. Ze wijzen het gedoogbeleid voor drugs, de legalisatie van online gokken en de seksindustrie af, en willen deze actief terugdringen.
“Dat de mens zelf het beste weet wat goed voor hem is, zichzelf altijd in de hand heeft en in vrijheid de juiste keuzes maakt, is een mythe. Dat geldt ook voor de illusie dat de markt zichzelf altijd zo ordent dat kwetsbare mensen worden beschermd. Als gevolg van die mythe zijn in Nederland het gedoogbeleid voor drugs, de legalisatie van online gokken en een uitgebreide ‘markt’ voor betaalde seks ontstaan.”
“De ChristenUnie staat voor een werkelijk vrij leven en strijdt daarom tegen deze schaduwkanten van ongebreidelde vrijheid. De overheid moet duidelijke normen stellen omdat het bijdraagt aan een veilig land en gezonde jongeren.”
Verbod op drugs en einde aan gedoogbeleid
De ChristenUnie wil een volledige ommekeer van het Nederlandse drugsbeleid, met een verbod op alle drugs, sluiting van coffeeshops en een harde aanpak van drugscriminaliteit. Dit is een direct tegengeluid tegen het liberale gedoogbeleid dat mede door de VVD is vormgegeven.
“Als we niet willen dat Nederland afglijdt tot een narcostaat, moeten we drugs zonder uitzondering verbieden en zorgen voor een stevige strafrechtelijke aanpak van productie en handel.”
“Er komt een einde aan het gedoogbeleid van soft-drugs. Ook het heilloze wiet-experiment wordt per direct stopgezet.”
“De maatschappelijke norm moet weer worden dat drugsgebruik slecht en onwenselijk is.”
Landelijk verbod op prostitutie en porno
De ChristenUnie wil een samenleving zonder seksindustrie en ziet de legalisering van prostitutie en porno als een uitwas van het liberale vrijheidsdenken. Ze pleiten voor een landelijk verbod en zetten in op hulp en uitstapprogramma’s voor sekswerkers.
Leefbaarheid en sociale samenhang centraal
In tegenstelling tot het VVD-standpunt dat individuele keuzevrijheid en marktwerking centraal stelt, benadrukt de ChristenUnie het belang van leefbaarheid, sociale samenhang en gemeenschapszin. Zij willen investeren in leefbare buurten, ontmoeting en het tegengaan van sociale verschillen.
De SGP zet zich af tegen het liberale VVD-idee van individuele leefstijlvrijheid en pleit voor een overheid die actief gezond gedrag stimuleert en schadelijk gedrag ontmoedigt, met nadruk op christelijke waarden en collectieve verantwoordelijkheid. De partij wil verslavingen en ongezonde leefstijl stevig aanpakken via hogere accijnzen, strengere regels en lokale preventie, en ziet de overheid als hoeder van morele normen in plaats van neutrale facilitator van individuele keuzes. Concrete voorstellen zijn onder meer accijnsverhogingen, vergunningplicht voor tabak, verbod op pornografie, en lokale leefstijlinterventies.
Overheid stimuleert gezonde leefstijl, ontmoedigt schadelijk gedrag
De SGP vindt dat de overheid niet neutraal moet zijn over leefstijl, maar actief gezond gedrag moet stimuleren en schadelijk gedrag moet ontmoedigen, in tegenstelling tot het liberale VVD-standpunt van individuele keuzevrijheid. De partij koppelt leefstijl aan christelijke waarden en ziet collectieve verantwoordelijkheid als leidend, met concrete maatregelen gericht op preventie en normstelling.
“De SGP vindt dat de overheid vitaliteit en gezond leven kan stimuleren en schadelijk gedrag ontmoedigen, met respect voor de persoonlijke verantwoordelijkheid van eenieder voor zijn of haar leven.”
“We willen dat jongeren gezond opgroeien. Daarom steunt de SGP voorstellen voor een gezonde leefomgeving en leefstijl. Dit moet lokaal en gezinsgericht worden aangepakt.”
Strenge aanpak van verslavingen en ongezonde leefstijl
De SGP kiest voor een harde lijn tegen verslavingen en ongezonde leefstijl, met nadruk op bescherming van kwetsbaren en het tegengaan van normalisering van schadelijk gedrag. Dit uit zich in accijnsverhogingen, vergunningplicht, verbodsbepalingen en strengere handhaving, waarmee de partij zich duidelijk onderscheidt van het VVD-standpunt van individuele keuzevrijheid.
“Accijns op alcohol, tabak en vapen worden verhoogd.”
“Tabaksverkoop wordt vergunningplichtig. Het aantal verkooppunten neemt stapsgewijs af.”
“Voor vapen moeten dezelfde regels gelden als voor roken. Het smaakjesverbod moet strenger worden gehandhaafd door de import van vapes beter te controleren.”
“De SGP wil productie, distributie en bezit van pornografie verbieden. Op z’n minst wordt de huidige leeftijdsgrens verhoogd naar 21 jaar.”
“Overspelreclame wordt verboden.”
Lokale en gezinsgerichte leefstijlinterventies
De SGP wil dat leefstijlbeleid niet alleen nationaal, maar vooral lokaal en gezinsgericht wordt vormgegeven, met nadruk op preventie en het versterken van sociale verbanden. Dit staat haaks op het VVD-idee van individuele autonomie en minimale overheidsbemoeienis.
DENK verwerpt het VVD-idee van leefstijlbeleid waarbij ongezonde keuzes financieel worden afgestraft en pleit juist voor het stimuleren van gezonde keuzes door preventie, sport en het goedkoper maken van gezonde voeding. DENK wil geen individuele strafmaatregelen, maar investeert in collectieve voorzieningen en verbiedt ongezonde verleidingen zoals alcohol- en gokreclames. Hun visie is dat gezondheid een collectieve verantwoordelijkheid is, niet iets waarvoor mensen individueel financieel gestraft moeten worden.
Gezonde keuzes stimuleren, geen straf op leefstijl
DENK is tegen het VVD-idee om mensen financieel te straffen voor een ongezonde leefstijl. In plaats daarvan wil DENK gezonde keuzes stimuleren via preventie, sport, en het goedkoper maken van gezonde voeding. DENK kiest voor collectieve maatregelen en verbiedt ongezonde verleidingen, in plaats van individuele boetes of premiedifferentiatie.
“Gezondheid begint met voorkomen door een goed preventiebeleid. DENK wil gezonde keuzes goedkoper maken en ongezonde verleidingen beperken.”
“Geen btw op groente en fruit, want gezonde voeding moet goedkoper worden.”
“Verbod op alcohol- en gokreclames.”
“Wij willen meer geld vrijmaken voor preventiebeleid en willen het nationale preventieakkoord versterken.”
“Wij willen investeren in sport en beweging. Het schoolzwemmen komt terug. Gemeenten krijgen budget om kinderen uit gezinnen in armoede gratis te kunnen laten sporten.”
Tegen financiële strafmaatregelen op leefstijl
DENK keert zich expliciet tegen het VVD-idee om mensen met een ongezonde leefstijl financieel te straffen, bijvoorbeeld via hogere zorgpremies. Zij vinden dat zorg toegankelijk moet blijven voor iedereen, ongeacht leefstijl, en dat de overheid moet investeren in preventie in plaats van straffen.
JA21 positioneert zich als een conservatief-liberale partij die individuele vrijheid en zelfbeschikking centraal stelt, maar met duidelijke grenzen aan gedrag dat de samenleving schaadt. Op leefstijlgebied pleit JA21 voor maximale individuele keuzevrijheid, zolang dit niet leidt tot maatschappelijke ontwrichting, en verzet zich tegen overheidsdwang of betutteling, zoals bij mobiliteit, drugsgebruik en culturele normen.
Maximale individuele vrijheid, minimale overheidsbemoeienis
JA21 vindt dat burgers zoveel mogelijk zelf moeten bepalen hoe zij hun leven inrichten, met een overheid die faciliteert in plaats van voorschrijft. Dit sluit aan bij een VVD-achtige leefstijlvisie, maar JA21 benadrukt sterker het belang van nationale normen en grenzen aan gedrag dat de samenleving schaadt.
“Een faciliterende overheid die zoveel mogelijk ruimte en vrijheid geeft aan werknemers, ondernemers en gemeenschappen.”
“Nederlanders zijn vrij om hun eigen regels te bepalen en hun eigen keuzes te maken.”
“De eigen auto is een uiting van de individuele vrijheid van de Nederlander om zelf te bepalen wanneer en waarheen hij wil reizen. Het is een vorm van zelfredzaamheid die past bij het mensbeeld dat JA21 voor ogen staat.”
Grenzen aan leefstijl: drugsgebruik en maatschappelijke schade
JA21 tolereert individuele keuzes, maar stelt harde grenzen waar leefstijlkeuzes leiden tot maatschappelijke schade, zoals bij drugsgebruik. De partij is streng tegen harddrugs, maar pragmatisch over softdrugs, en wil drugstoerisme tegengaan.
“Het gebruik van harddrugs – zoals cocaïne – wordt nog altijd genormaliseerd. Voor JA21 is dat onbegrijpelijk. Onze boodschap aan gebruikers is helder: met jouw lijntje of pilletje draag je bij aan de ondermijning van gezinnen en wijken, aan onveilige buurten én aan het spekken van de meest gewetenloze criminelen.”
“JA21 is harder voor harddrugs, maar daartegenover zijn we softer voor softdrugs. De huidige situatie dat coffeeshops illegaal worden bevoorraad werkt criminaliteit in de hand. Dat moet ophouden. Tegelijkertijd is het belangrijk dat de drempel om te beginnen met softdrugsgebruik zo hoog mogelijk blijft. Ook moeten we de explosie van drugstoerisme richting ons land stoppen. Daarom willen wij een beperking van de toegang tot coffeeshops voor niet-Nederlanders.”
Verzet tegen leefstijldwang en betutteling (mobiliteit)
JA21 verzet zich tegen overheidsmaatregelen die burgers dwingen tot een bepaalde leefstijl, zoals het ontmoedigen van autorijden of het verplicht elektrificeren van vervoer. De partij ziet dit als een inperking van individuele vrijheid.
“JA21 verzet zich dan ook tegen maatregelen die het gebruik van de eigen auto ontmoedigen zoals hoge wegenbelasting, rekeningrijden en te hoge brandstofaccijnzen.”
“Ook een vanuit Brussel afgekondigd verbod van verkoop van brandstofauto’s per 1 januari 2035 en het instellen van milieuzones om de burger richting het elektrisch rijden te dwingen, wordt niet door JA21 gesteund.”
NSC kiest voor een actieve rol van de overheid in het bevorderen van een gezonde leefstijl, met nadruk op preventie, het beperken van ongezonde verleidingen en het stimuleren van sport en beweging. De partij wil ongezonde producten zwaarder belasten, reclame voor ongezond gedrag beperken en inzet op een rookvrije generatie. Dit staat in scherp contrast met het liberale VVD-standpunt dat leefstijlkeuzes vooral aan het individu laat.
Beperken van ongezonde verleidingen en producten
NSC wil de samenleving beschermen tegen ongezonde leefstijlverleidingen door regulering en fiscale maatregelen. Dit betekent onder meer het zwaarder belasten van ongezonde producten, het beperken van reclames en het stimuleren van gezonde keuzes, in tegenstelling tot het VVD-standpunt dat individuele vrijheid centraal stelt.
“We kiezen ervoor om bepaalde reclames die verleiden tot kopen op afbetaling, gokken en ongezond eten zoveel mogelijk te beperken. Ook willen we gezonde voeding relatief betaalbaarder maken, door ongezonde producten zoals suikerhoudende dranken zwaarder te belasten.”
“Ongezonde producten op scholen (in kantines en via verkoopautomaten) moeten vervangen worden door een gezond aanbod.”
“We streven naar afspraken met supermarkten over het aanbieden van gezonde producten in het assortiment, reclames en aanbiedingen.”
Investeren in preventie en sport voor iedereen
NSC legt sterk de nadruk op preventie en het stimuleren van sport en beweging, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen. De partij ziet een taak voor de overheid om gezondheid te bevorderen via samenwerking tussen sectoren en het toegankelijk maken van sport, wat afwijkt van een puur individuele verantwoordelijkheid.
“We willen investeren in preventie voor alle mensen in Nederland, maar willen extra aandacht voor preventie voor burgers in regio’s en steden waar veel mensen met een lage sociaaleconomische status wonen.”
“We willen een stevige positionering van het sport- en beweegbeleid, door sport te verbinden met (jeugd)zorg, onderwijs, het bevorderen van het sociale netwerk (tegen eenzaamheid) en het voorkomen van arbeidsongeschiktheid.”
“Onze doelstelling is dat elke jongere en volwassene deelneemt aan sport en in beweging komt, met welke sport of beweging dan ook.”
Strenge aanpak van roken en verslaving
NSC streeft naar een rookvrije generatie en wil het gebruik van tabak en vapes verder terugdringen door het beperken van verkooppunten en extra maatregelen. Dit is een duidelijke keuze voor overheidsinterventie in leefstijl, waar de VVD doorgaans meer ruimte laat voor individuele keuzevrijheid.
“We streven naar een rookvrije generatie in 2030 door extra maatregelen, zoals het zo snel mogelijk beperken van verkooppunten (ook voor vapes) en tabaksspeciaalzaken.”
BVNL profileert zich als een klassiek-liberale partij die individuele vrijheid en eigen verantwoordelijkheid centraal stelt, met een duidelijke afkeer van overheidsbemoeienis met leefstijl en persoonlijke keuzes. De partij is cultureel conservatief, maar medisch-ethisch progressief: mensen moeten zelf bepalen hoe zij hun leven en lichaam inrichten, zonder dwang van de staat. Concreet pleit BVNL voor maximale keuzevrijheid op het gebied van leefstijl, medische ethiek en persoonlijke levenssfeer, en verzet zich tegen betutteling en collectivistische dwang.
Maximale individuele vrijheid in leefstijl en medisch-ethische keuzes
BVNL vindt dat de overheid zich niet moet bemoeien met de leefstijl of persoonlijke keuzes van burgers, zolang deze binnen de wet vallen. Dit geldt zowel voor medische beslissingen als voor de manier waarop mensen hun leven willen inrichten. De partij verzet zich tegen overheidsdwang en benadrukt het recht op zelfbeschikking, waarmee zij zich op dit punt onderscheidt van partijen als de VVD die soms meer sturende maatregelen voorstaan.
“Iedereen mag zelf bepalen hoe en met wie hij/zij het leven vormgeeft en beslist zelf over de eigen levensovertuiging en het eigen lichaam.”
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam. Of het nu gaat om vaccinatie, medische behandelingen, seksuele voorkeur, levensovertuiging, of levensbeëindiging: deze keuzes behoren toe aan de mens zelf.”
“Vaccinatie of andere medische handelingen zijn altijd de exclusieve keuze van het individu en de overheid mag hier op geen enkele manier dwang of drang op uitoefenen.”
“BVNL is een partij die de vrijheid van het individu laat prevaleren boven de sociale druk van de meerderheid. Dit betekent dat ieder zijn of haar eigen afweging mag maken op tal van onderwerpen.”
Cultureel conservatief, maar medisch-ethisch progressief
BVNL combineert een behoudende houding ten aanzien van Nederlandse tradities en cultuur met een progressieve visie op persoonlijke vrijheid en zelfbeschikking. De partij wil de Nederlandse cultuur beschermen, maar vindt dat mensen vrij moeten zijn in hun persoonlijke leefstijl en keuzes, zonder inmenging van de staat.
“BVNL is tot slot cultureel conservatief: wij willen ons mooie Nederland en de daarbij behorende unieke Nederlandse tradities en cultuur intact houden, maar wel medisch-ethisch progressief: iedereen mag zelf bepalen hoe en met wie hij/zij het leven vormgeeft en beslist zelf over de eigen levensovertuiging en het eigen lichaam.”
“Bovendien zijn wij cultureel-conservatief, hetgeen wil zeggen dat wij de mooie kenmerken van onze cultuur, zoals de vrijheid van meningsuiting, de integriteit van het lichaam, en de vrijheid om zelf te bepalen hoe je leeft, willen behouden.”
Het CDA zet sterk in op het stimuleren van een gezonde leefstijl, met nadruk op preventie, regelgeving rond tabak en suiker, en het beperken van schadelijke invloeden zoals online gokken. In tegenstelling tot de VVD, die doorgaans meer inzet op individuele keuzevrijheid, kiest het CDA voor stevige overheidsmaatregelen om gezond gedrag te bevorderen en ongezonde keuzes te ontmoedigen. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals een suikerbelasting, het verhogen van de leeftijdsgrens voor tabak, en het terugdraaien van de legalisering van online gokken.
Strengere regels voor tabak, suiker en gezond leven
Het CDA wil actief sturen op een gezonde leefstijl door middel van wetgeving en preventie, in plaats van het overlaten aan individuele verantwoordelijkheid. Dit uit zich in concrete voorstellen zoals een suikerbelasting, het verhogen van de tabaksleeftijd, en het beperken van verkooppunten. Hiermee onderscheidt het CDA zich duidelijk van de VVD, die doorgaans minder vergaande leefstijlregulering voorstaat.
“We introduceren een brede suikerbelasting.”
“We verhogen de leeftijdsgrens van tabaksverkoop naar 21 jaar en willen een generatiegebonden rookverbod waarbij we roken stapsgewijs verbieden. We dringen het aantal tabaksverkooppunten terug, voeren een verbod in op wegwerpvapes...”
“Supermarkten moeten zich steviger inspannen om hun maatschappelijke bijdrage te leveren aan gezond leven. Ook het aanbod van eten en drinken op bijvoorbeeld scholen, trein- en tankstations, sportclubs en musea moet gevarieerder.”
“Wij willen gratis schoolfruit voor kinderen op de basisschool.”
Verbod op online gokken en gokreclames
Het CDA kiest voor een harde lijn tegen online gokken, met het voorstel om de legalisering terug te draaien en gokreclames te verbieden. Dit is een duidelijk verschil met de VVD, die doorgaans meer ruimte laat voor gereguleerd gokken en individuele keuzevrijheid.
De Partij voor de Dieren (PvdD) kiest voor een leefstijlbeleid dat sterk inzet op plantaardig eten, preventie en het ontmoedigen van ongezonde en vervuilende keuzes. Ze willen de sociale norm omkeren richting gezond, duurzaam en diervriendelijk leven, onder meer door standaard plantaardige menu’s, hogere prijzen voor ongezonde producten, en strengere regels rond roken, alcohol en mobiliteit. De kern van hun visie is dat individuele leefstijlkeuzes niet alleen privé zijn, maar grote maatschappelijke en ecologische gevolgen hebben, en daarom actief gestuurd moeten worden.
Plantaardig eten als sociale norm
PvdD wil dat plantaardig eten de standaard wordt, waarbij dierlijke producten een uitzondering zijn. Dit moet bijdragen aan gezondheid, dierenwelzijn en duurzaamheid, en wordt ondersteund door campagnes en prijsprikkels.
“Dit concept keert de sociale norm om: menu's zijn standaard plantaardig en liefhebbers van vlees, vis en zuivel geven hun dieetwens door.”
“Door de consument te laten betalen voor de negatieve maatschappelijke effecten, conform het principe van de vervuiler betaalt, worden gezonde, diervriendelijke en duurzame producten de goedkopere optie.”
Strengere leefstijlmaatregelen tegen roken, alcohol en drugs
De partij wil een rook-, vape- en blowvrije generatie, verbiedt alcoholreclame, verhoogt de minimumleeftijd voor tabak jaarlijks, en zet in op voorlichting en ontmoediging van ongezonde leefstijlkeuzes.
Preventie en gezonde leefomgeving centraal
PvdD legt sterk de nadruk op preventie, gezond leven en gezond eten, en wil de leefomgeving zo inrichten dat gezond gedrag vanzelfsprekend wordt.
“We zetten vol in op preventie, gezond leven en gezond eten.”
Mobiliteit: ontmoedigen van vervuilende keuzes
De partij wil autogebruik en vliegen terugdringen, en stimuleert lopen, fietsen en openbaar vervoer, waarbij vervuilende auto’s als SUV’s extra worden aangepakt.
“Vervuilende auto’s als SUV’s pakken we harder aan dan zuinigere auto’s. Grote vervuilers en energieverspillers zoals privévliegtuigen verbieden we helemaal.”
D66 kiest voor een leefstijlbeleid dat sterk inzet op preventie, gezondheid en individuele vrijheid, in tegenstelling tot de VVD die doorgaans meer inzet op eigen verantwoordelijkheid en minder overheidssturing. D66 wil actief sturen op een gezonde leefstijl via preventie, leefstijlcoaches, en het toegankelijk maken van sport en bewegen voor iedereen. De partij benadrukt dat de overheid een rol heeft in het ondersteunen van gezonde keuzes en het wegnemen van drempels, in plaats van deze volledig aan het individu over te laten.
Actief sturen op gezonde leefstijl en preventie
D66 vindt dat de overheid een actieve rol moet spelen in het bevorderen van een gezonde leefstijl, onder meer door preventie, het inzetten van leefstijlcoaches en het laagdrempelig maken van sport en bewegen. Dit contrasteert met het VVD-standpunt dat meer inzet op individuele verantwoordelijkheid en minder overheidsbemoeienis. D66 adresseert het probleem van toenemende gezondheidsklachten en wil voorkomen dat mensen ziek worden door structurele maatregelen.
“Daarom kiest D66 voor een doorbraak. We zetten in op de gezondste generatie ooit. Een gezonde samenleving begint met voorkomen dat mensen ziek worden. Daarom investeren we flink in preventie.”
“Een centrale zorgcoördinator of een lokaal loket helpt mensen de weg te vinden naar de voorzieningen die er al zijn. Denk aan een leefstijlcoach, een diëtist, laagdrempelige psychische hulp, een welzijnsorganisatie of een fysiotherapeut.”
“Sporten en bewegen horen bij een gezond leven. ... D66 wil dat sport en bewegen voor iedereen toegankelijk is: voor jong en oud, arm en rijk, met en zonder beperking, binnen en buiten verenigingen en ongeacht je achtergrond.”
Vrijheid en zelfbeschikking centraal bij leefstijlkeuzes
D66 benadrukt het recht op zelfbeschikking en individuele vrijheid bij leefstijlkeuzes, waarbij de overheid ondersteunt maar niet dwingt. Dit betekent dat mensen zelf keuzes mogen maken over hun lichaam, leven en gezondheid, met de overheid als faciliterende partij.
FVD verzet zich tegen overheidsbemoeienis met leefstijl en pleit voor maximale individuele vrijheid op dit vlak. Ze willen stoppen met betutteling, het Preventieakkoord intrekken, en ondernemers en burgers zelf laten beslissen over zaken als rookbeleid en drugsgebruik, zolang dit anderen niet schaadt. De partij positioneert zich hiermee expliciet tegen de leefstijlregulering zoals vaak door VVD en andere partijen gesteund.
Stoppen met leefstijlbetutteling en overheidsregulering
FVD vindt dat mensen zelf moeten bepalen hoe zij hun leven inrichten en verzet zich tegen overheidsmaatregelen die leefstijl sturen of beperken. Dit betreft onder meer het rookbeleid, het Preventieakkoord en andere vormen van leefstijlinterventie. De partij ziet dit als een kwestie van individuele vrijheid en keuze, en wil ondernemers en burgers meer autonomie geven.
“We trekken steun voor het Preventieakkoord in, zodat mensen zelf kunnen beslissen hoe zij willen leven. Dit betekent onder meer dat horecaondernemers en sportkantines de vrijheid terugkrijgen om hun eigen rookbeleid zelf te bepalen en de overheid zich niet bemoeit met persoonlijke keuzes.”
“Gezondheidszorg moet dus weer draaien om vertrouwen, professionaliteit en keuzevrijheid, in plaats van overregulering en betutteling.”
Vrijheid in drugsgebruik en minder regulering
FVD pleit voor een liberaal drugsbeleid waarbij mensen in principe zelf mogen bepalen wat zij innemen, zolang dit anderen niet schaadt. Ze willen softdrugs volledig legaliseren, regelgeving rond partydrugs versoepelen, en alleen gevaarlijke harddrugs streng blijven verbieden. Dit standpunt is onderdeel van hun bredere visie op individuele leefstijlvrijheid.
“Wij vinden dat mensen in beginsel het recht hebben om zelf te bepalen wat zij innemen, zolang dit niet ten koste gaat van anderen.”
“We legaliseren de hele keten van softdrugs — van productie tot verkoop — zodat deze veilig en gecontroleerd kan worden aangeboden en criminaliteit wordt teruggedrongen.”
“We versoepelen de regelgeving rondom partydrugs, zodat verantwoord gebruik onder veilige omstandigheden mogelijk is.”
50PLUS legt in haar verkiezingsprogramma de nadruk op preventie, leefstijl en vroege signalering als centrale pijlers binnen het zorgbeleid, waarmee ze zich duidelijk onderscheiden van het VVD-standpunt dat vaak meer inzet op individuele verantwoordelijkheid en marktwerking. De partij wil gezonde leefstijlkeuzes stimuleren via lagere btw op gezond voedsel en zet in op het bevorderen van sportdeelname voor alle generaties. Hun visie is dat de overheid een actieve rol moet spelen in het mogelijk maken van een gezonde leefstijl, vooral voor ouderen.
Preventie, leefstijl en vroege signalering als kern van zorg
50PLUS beschouwt preventie en leefstijl als essentiële onderdelen van het zorgbeleid, waarbij de overheid een actieve rol moet nemen om gezondheid te bevorderen en zorgkosten te beperken. Dit staat in contrast met het VVD-standpunt, dat doorgaans meer nadruk legt op eigen verantwoordelijkheid en minder op collectieve sturing.
“Preventie, leefstijl en vroege signalering zijn centrale pijlers binnen het zorgbeleid.”
Gezonde voeding stimuleren via belastingmaatregelen
Om gezonde keuzes te bevorderen, wil 50PLUS gezonde voedselproducten goedkoper maken door ze onder het lage btw-tarief te plaatsen, terwijl ongezonde producten duurder worden. Dit is een concreet beleidsvoorstel dat verder gaat dan de vrijblijvende leefstijlbenadering van de VVD.
“Gezonde voedselproducten komen in het lage BTW-tarief en ongezonde producten”
Sportdeelname en gezonde leefstijl voor alle generaties bevorderen
50PLUS wil sport en cultuur bereikbaar maken voor iedereen, ongeacht inkomen, regio of mobiliteit, en stimuleert actief meedoen aan sport, met speciale aandacht voor ouderen. Dit beleid is gericht op het wegnemen van drempels en het faciliteren van een gezonde leefstijl door de overheid.
GroenLinks-PvdA verwerpt het VVD-idee dat leefstijl en succes vooral een individuele keuze zijn, en pleit voor een samenleving waarin gezondheid en kansen niet afhangen van inkomen of woonplaats. Ze willen actief ingrijpen in leefstijlkwesties zoals roken, vapen en mobiliteit, met concrete maatregelen gericht op collectieve gezondheid en gelijke kansen.
Gelijke gezondheidskansen, ongeacht inkomen of woonplaats
GroenLinks-PvdA vindt dat je gezonde levensverwachting niet mag afhangen van je inkomen of de straat waar je geboren bent, in tegenstelling tot het VVD-standpunt dat leefstijl een individuele verantwoordelijkheid is. Ze willen ongelijkheid in gezondheid actief bestrijden.
“Je gezonde levensverwachting zou niet af mogen hangen van je inkomen of de straat waar je geboren bent.”
Strengere regulering van ongezonde leefstijlproducten
De partij kiest voor een actieve rol van de overheid in het terugdringen van roken en vapen, met hogere accijnzen, meer rookvrije zones en een verbod op wegwerpvapes. Dit staat haaks op het VVD-idee van individuele keuzevrijheid rond leefstijl.
“We strijden tegen de tabaksindustrie en voor een verbod op wegwerpvapes. Accijnzen gaan omhoog en rookvrije zones worden uitgebreid.”
“De tabaksindustrie wordt met een speciale heffing verplicht mee te betalen aan de schade die roken veroorzaakt.”
Kritiek op het VVD-idee van individuele verantwoordelijkheid
GroenLinks-PvdA bekritiseert expliciet het VVD-narratief dat succes of achterblijven een persoonlijke keuze is, en wijst op de gevolgen van marktwerking en het afschuiven van verantwoordelijkheid op het individu.
“Ondertussen werd de verzorgingsstaat uitgehold en werd mensen wijsgemaakt dat succes een keuze is, en achterblijven je eigen schuld.”
De SP positioneert zich fel tegen de "VVD-leefstijl", die zij associëren met individualisme, marktwerking en afbraak van sociale voorzieningen. De SP pleit juist voor een sociaal Nederland met sterke publieke voorzieningen, betaalbare woningen en het tegengaan van tweedeling, waarbij ze expliciet afstand nemen van het beleid van de VVD. Hun belangrijkste voorstellen zijn het herstellen van publieke voorzieningen, het stoppen van marktwerking en het bouwen aan sociale samenhang in buurten.
Afwijzing van VVD-leefstijl: Sociaal versus individualistisch beleid
De SP bekritiseert de VVD-leefstijl als asociaal, individualistisch en gericht op het recht van de sterksten, en zet daar een sociaal alternatief tegenover. Ze stellen dat het VVD-beleid leidt tot afbraak van publieke voorzieningen en sociale zekerheid, en pleiten voor een samenleving waarin solidariteit en publieke voorzieningen centraal staan.
“De keuzes voor de komende verkiezingen zijn simpel. Wordt het weer ieder voor zich en het recht van de sterksten met VVD en PVV? Wordt het weer de afbraakpolitiek van de VVD met spijt van de PvdA zoals in Rutte II? Wordt het weer asociaal? Óf maken we Nederland sociaal?”
“Als het gaat om problemen van gewone mensen oplossen, dan hebben de rechtse ruziemakers PVV, VVD, NSC en BBB de afgelopen jaren niets voor elkaar gekregen.”
Herstel en versterking van publieke voorzieningen
De SP wil het tegenovergestelde van de VVD-leefstijl door te investeren in publieke voorzieningen, sociale samenhang en leefbare buurten. Ze zien sterke publieke voorzieningen als essentieel voor een gezonde samenleving en wijzen marktwerking en privatisering af.
“We herstellen wat kapot is gegaan: publieke voorzieningen en sociale samenhang. Onder andere via investeringen in deze voorzieningen, via het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid en via gemeenten zorgen we ervoor dat hier werk van gemaakt kan worden.”
Stoppen met marktwerking en tijdelijke contracten in wonen
De SP verzet zich tegen marktwerking en tijdelijke huurcontracten, die zij als kenmerkend voor het VVD-beleid zien. Ze willen wonen weer als duurzaam recht verankeren en huurders zekerheid bieden.
“Tijdelijke huurcontracten zorgen voor stress, onzekerheid en uitsluiting. Wij schaffen ze af en maken van wonen weer een duurzaam recht.”
De VVD vindt dat mensen zelf verantwoordelijkheid moeten nemen voor een gezonde leefstijl, maar ziet ook een rol voor de overheid in het stimuleren van gezond gedrag en het voorkomen van ongezonde keuzes. De partij wil preventie versterken via voorlichting, afspraken met producenten en mogelijk fiscale prikkels, en stelt concrete maatregelen voor tegen roken, vapen en ongezond eten. De nadruk ligt op het makkelijker en betaalbaarder maken van gezonde keuzes, met gedeelde verantwoordelijkheid tussen overheid en individu.
Gezonde leefstijl stimuleren en ongezond gedrag voorkomen
De VVD wil dat mensen gestimuleerd worden tot een gezonde leefstijl, onder meer door voorlichting, afspraken met de voedingsindustrie en het mogelijk inzetten van belastingen. De partij vindt dat zowel de overheid als het individu verantwoordelijk zijn voor gezond gedrag, en wil dat gezonde keuzes makkelijker en betaalbaarder worden gemaakt.
“Leefstijl door (e-)sigaretten, te veel eten ongezond eten of niet bewegen moet voorkomen worden. Zo zal hier via creatieve voorlichtingscampagnes en via individuele (para)medische voorlichting of maatschappelijke begeleiding nadrukkelijk op gewezen moeten worden. We helpen mensen met een gezonde eetstijl. Waar mogelijk maken we de gezonde keuze, de makkelijke en betaalbare keuze. De overheid en mensen zelf nemen zo verantwoordelijkheid voor gezond eten.”
“We houden fabrikanten en supermarkten aan afspraken over het gezonder maken van voeding en het meer promoten van gezonde producten. We ontwikkelen een investeringsmodel, waarmee we inzicht krijgen in wat preventie kost en wat het oplevert. Hiernaast wordt ook gekeken of de inzet van belastingen, gezonde producten en gezonde keuzes kan stimuleren.”
Strengere aanpak van roken en vapen, vooral bij jongeren
De VVD wil de handel in illegale vapes hard aanpakken, het bezit van vapes met smaakjes verbieden en de NVWA meer bevoegdheden geven om toezicht te houden. De partij legt de nadruk op het beschermen van jongeren tegen schadelijke leefstijlkeuzes.
“We pakken de handel in illegale verkoop van vapes aan. Als mensen vapes verkopen aan kinderen, straffen we ze hard. We breiden de bevoegdheden van de NVWA uit om toezicht te houden op de verkoop van vapes. Het in voorraad houden van vapes met smaakjes wordt verboden. De NVWA krijgt de bevoegdheid om een doorzoeking te doen, als er sprake is van een vermoeden van illegale verkoop van vapes.”
Sport en bewegen als onderdeel van gezonde leefstijl
De VVD benadrukt het belang van sport en bewegen voor gezondheid, ontspanning en sociale verbinding, en ziet dit als een essentieel onderdeel van een gezonde leefstijl.
“Sport en bewegen is gezond, brengt mensen van jong tot oud samen, biedt ontspanning en plezier”
BBB legt de nadruk op het bevorderen van een gezonde leefstijl, vooral via sport, beweging en gezonde voeding, met een sterke focus op lokale en preventieve aanpak. De partij wil leefstijlbeleid inzetten om ziekte te voorkomen, de druk op de zorg te verlichten en het dagelijks leven van gezinnen te versterken, zonder te vervallen in betutteling of overregulering.
Gezonde leefstijl begint jong en lokaal
BBB vindt dat een gezonde leefstijl essentieel is voor het voorkomen van ziekten en het verlichten van de druk op de zorg. De partij wil meer aandacht voor beweging en gezonde voeding op scholen en in buurten, en stimuleert lokale samenwerking voor leefstijlbevordering. Dit beleid is bedoeld als alternatief voor een zorgsysteem dat vooral op genezen is gericht, en sluit aan bij het idee dat leefstijlkeuzes niet alleen een individuele verantwoordelijkheid zijn, maar ook een maatschappelijke.
“Een gezonde leefstijl begint jong en lokaal. Meer aandacht is daarom nodig voor beweging en gezond eten in scholen en buurten.”
“Gezonde leefstijl. BBB wil blijvend aandacht houden voor gezonde leefstijlbevordering. Zo voor kom je ziekten, verbeter je je gezondheid en verlicht je de druk op de zorg. Gezonde voeding en voldoende beweging. Lokale samenwerking stimuleren voor gezonde leefstijlbevordering is daarbij essentieel.”
Evenwichtig beleid bij verslavingsproblematiek
BBB kiest bij leefstijlgerelateerde verslavingsproblematiek voor een evenwichtig beleid dat gebaseerd is op wetenschappelijk onderbouwde methoden van risicopreventie en schadebeperking, en verzet zich tegen een puur repressieve of moralistische benadering.
“Bij de aanpak van verslavingsproblematiek kiest BBB bovendien voor een evenwichtig beleid dat gebaseerd is op wetenschappelijk onderbouwde methoden van risico preventie en schadebeperking.”
De PVV positioneert zich fel tegen wat zij zien als de "VVD-leefstijl", die zij associëren met links-liberaal beleid, individualisme en een gebrek aan nationale trots. De partij benadrukt het belang van traditionele Nederlandse waarden, vrijheid in persoonlijke levensstijl (zoals seksuele geaardheid), en verzet zich tegen wat zij als "woke-ideologie" en bemoeienis met leefstijl vanuit de overheid zien. Concreet pleit de PVV voor het beschermen van Nederlandse tradities, het stoppen van morele en culturele dwang, en het waarborgen van individuele vrijheid zolang deze niet door immigratie of "woke" wordt bedreigd.
Bescherming van individuele leefstijlvrijheid
De PVV benadrukt dat iedereen zijn of haar leven moet kunnen leiden zoals gewenst, zonder inmenging van overheid of ideologie, zolang dit binnen de Nederlandse normen en waarden valt. Dit standpunt is een reactie op wat zij zien als bemoeizucht en dwang vanuit de "VVD-leefstijl" en progressieve stromingen.
“Wij vinden dat iedereen zijn of haar leven moet kunnen leiden zoals hij of zij zelf wil – of iemand nu hetero, homo of anders is.”
Afwijzing van "woke-ideologie" en culturele dwang
De PVV verzet zich tegen wat zij zien als een door de VVD en andere partijen gestimuleerde "woke-ideologie", die volgens hen leidt tot het opdelen van mensen in hokjes en het ondermijnen van traditionele waarden en biologische verschillen. Dit wordt gepresenteerd als een bedreiging voor de Nederlandse leefstijl en identiteit.
“Ook door de doorgeslagen woke-ideologie gaan we terug in de tijd: een ideologie die mensen opdeelt in steeds kleinere hokjes op basis van afkomst, huidskleur, geslacht, seksuele geaardheid en hoe iemand zich 'identificeert'.”
Trots op Nederlandse tradities en afwijzing van schaamtecultuur
De PVV stelt zich expliciet op tegen het afzwakken van nationale trots en het promoten van schaamte over het verleden, wat zij associëren met het beleid van partijen als de VVD. Zij willen juist het koesteren van tradities en nationale symbolen centraal stellen.
“Wij willen weer collectief trots zijn op ons land en op wie we zijn – in plaats van excuses maken voor het verleden van onze voorouders. Geen misplaatste schaamtecultuur, maar het koesteren van onze tradities, de standbeelden van onze nationale helden en onze feesten als Kerstmis, Sinterklaas mét Zwarte Piet en Pasen.”
Volt zet sterk in op een gezonde leefstijl en leefomgeving, waarbij de overheid actief stuurt op het makkelijker en aantrekkelijker maken van gezonde keuzes. In tegenstelling tot het VVD-standpunt dat leefstijl vooral als individuele verantwoordelijkheid ziet, kiest Volt voor overheidsmaatregelen zoals prijsprikkels, preventie en het reguleren van ongezonde producten. Hun visie is dat gezondheid en leefstijl niet losstaan van sociale omstandigheden en dat beleid integraal moet zijn.
Gezonde keuze moet makkelijker en goedkoper zijn
Volt vindt dat de overheid actief moet ingrijpen om gezonde keuzes aantrekkelijker te maken, onder meer door prijsbeleid en betere beschikbaarheid van gezonde alternatieven. Dit staat haaks op het VVD-idee van individuele leefstijlverantwoordelijkheid.
“De gezonde keuze moet de gemakkelijke keuze zijn. In het aanbod moet de gezondere variant telkens nadrukkelijk goedkoper en beter beschikbaar zijn dan de ongezonde variant. Frisdrank zonder suiker moet goedkoper zijn dan frisdrank met suiker. Chips met minder zout en vet goedkoper dan de variant...”
Leefstijlbeleid als onderdeel van sociale en preventieve aanpak
Volt verbindt leefstijlbeleid expliciet aan sociale problematiek en preventie, en pleit voor een brede aanpak die verder gaat dan alleen individuele gedragsverandering.
“Armoedebestrijding wordt onderdeel van de Samenhangende Preventiestrategie. Deze preventiestrategie is nu vooral gericht op het terugdringen van roken, alcohol- en drugsmisbruik, schermgebruik, seksuele gezondheid en overgewicht. De sociale problematiek rondom de leefsituatie, zoals armoede, huisvestingsproblemen, dakloosheid en huiselijk geweld, moet hierin ook worden meegenomen.”