Verkiezingsprogramma's 2025 overvrouwenzorg
De VVD erkent dat vrouwenzorg specifieke aandacht vereist en wil de kennisachterstand over het vrouwenlichaam verkleinen door meer onderzoek naar vrouwspecifieke aandoeningen en gendergerelateerde gezondheidsverschillen. Daarnaast zet de partij zich in voor toegankelijke en veilige abortuszorg, het tegengaan van schadelijke praktijken tegen vrouwen, en het bevorderen van economische zelfstandigheid voor vrouwen.
Meer onderzoek naar vrouwspecifieke aandoeningen en gendergezondheid
De VVD wil de kennisachterstand over vrouwengezondheid verkleinen door verplicht vrouw-manverschillen op te nemen in medisch-wetenschappelijk onderzoek en meer onderzoek te doen naar vrouwspecifieke aandoeningen. Dit moet leiden tot betere zorg en meer gezonde levensjaren voor vrouwen.
“We zetten in op het concreter, ambitieuzer en uitvoerbaar maken van de Nationale Strategie Vrouwengezondheid en gaan hier actief met vrouwen over in gesprek. We breiden onderzoek uit naar vrouwspecifieke aandoeningen – waaronder endometriose en adenomyose – en aandoeningen die zich bij vrouwen anders manifesteren dan bij mannen. Dat laatste doen we door het verplicht opnemen van vrouw-manverschillen in alle medisch-wetenschappelijk onderzoek.”
Toegankelijke en veilige abortuszorg
De VVD vindt dat iedere vrouw zelf moet kunnen beslissen over een ongewenste zwangerschap en wil abortuszorg veilig, toegankelijk en uit het Wetboek van Strafrecht houden. Ook mogen huisartsen de abortuspil voorschrijven en wordt privacy van vrouwen gewaarborgd.
“Iedere vrouw moet zelf kunnen beslissen bij een onbedoelde en/of ongewenste zwangerschap. We willen voor altijd goede, veilige en toegankelijke abortuszorg.”
“Huisartsen die dat willen, mogen de abortuspil voorschrijven aan vrouwen die ongewenst zwanger zijn.”
“De VVD zet zich actief in om legale abortus uit het Wetboek van Strafrecht te halen, zodra er een volwaardig alternatief komt dat vrouwen beschermt en de bestaande termijnen rond abortus waarborgt.”
“Er komt geen register waarin de redenen voor vrouwen om een abortus uit te voeren, wordt bijgehouden.”
Tegengaan van schadelijke praktijken en geweld tegen vrouwen
De VVD wil schadelijke praktijken zoals maagdenvliesherstel en eergerelateerd geweld tegengaan, en zet in op een integrale aanpak van femicide en seksueel geweld tegen vrouwen.
“Medische handelingen die voortkomen uit eer of onderdrukking van vrouwen, zoals ‘maagdenvliesherstel’, zijn onverenigbaar met onze waarden.”
“De VVD wil dat de strafrechtketen veel strenger optreedt tegen schadelijke praktijken binnen gesloten gemeenschappen, zoals eerwraak.”
“Er komt een integrale aanpak tegen vrouwenmoord met specifieke aandacht voor de daaraan voorafgaande rode vlaggen zoals online, economisch en psychisch geweld.”
Economische zelfstandigheid voor vrouwen
De VVD wil dat vrouwen altijd zelfstandig met de gemeente kunnen spreken over werk, inkomen en schulden, en dat gemeenten vrouwen actief aan het werk helpen, ook binnen statushoudergezinnen.
“De VVD wil dat vrouwen altijd zelfstandig met de gemeente kunnen spreken over werk, inkomen en schulden, zonder tussenkomst van man, familie of gemeenschap.”
“Het moet landelijk de norm worden dat gemeenten vrouwen ook aan het werk helpen, als het gezin gebruik maakt van een uitkering.”
JA21 erkent dat de vrijheid en veiligheid van vrouwen onder druk staan door huiselijk geweld, femicide, eerwraak en genitale verminking. De partij wil daadkrachtige maatregelen nemen, zoals het investeren in opvanglocaties, het uit huis plaatsen van daders in plaats van slachtoffers, en het juridisch aanpakken van daders. JA21 benadrukt het belang van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw en wil deze actief uitdragen in het onderwijs.
Daders uit huis plaatsen en opvang voor slachtoffers
JA21 vindt dat niet het slachtoffer, maar de dader van huiselijk geweld uit huis moet worden geplaatst en stevig begeleid moet worden. Daarnaast wil de partij investeren in meer opvanglocaties voor slachtoffers en het Centrum Seksueel Geweld, zodat vrouwen beter beschermd zijn en niet hun leven hoeven aan te passen aan de dader.
“Dat willen wij omdraaien: niet het slachtoffer, maar de dader moet uit huis worden geplaatst, stevige begeleiding krijgen en, bij veroordeling, de gevangenis in.”
“Investeren in meer opvanglocaties voor slachtoffers van huiselijk geweld en voor het Centrum Seksueel Geweld.”
“Afkoelhuizen voor daders, zodat slachtoffers van huiselijk geweld in hun eigen huis kunnen blijven en daders in afwachting van hun zaak op een afgeschermde locatie zitten.”
Preventie, bescherming en juridische maatregelen tegen geweld
JA21 wil concrete maatregelen om vrouwen te beschermen tegen geweld, zoals het uitrollen van slachtofferdevices, een Nederlandse variant van ‘Claire’s Law’, en het verhalen van kosten op daders. Ook wil de partij wettelijke mogelijkheden om uitreisverboden op te leggen bij genitale verminking en huiselijk geweld als grond voor intrekking van verblijfsvergunningen.
“Verder uitrollen van het slachtofferdevice en de StopApp over heel Nederland, zodat slachtoffers van stalking, huiselijk geweld of seksuele straatintimidatie beter beschermd worden tegen daders.”
“Een Nederlandse variant van ‘Claire’s Law’, een Engelse wet waarbij mensen bij de politie kunnen navragen of een partner of ex-partner een verleden heeft van huiselijk geweld, stalking of misbruik.”
“Het juridisch mogelijk maken om de gemaakte financiële kosten als gevolg van huiselijk geweld te verhalen op de veroordeelde pleger.”
“Een wettelijke grondslag creëren waardoor rechters een uitreisverbod op kunnen leggen bij vermoedens van genitale verminking, conform de motie Eerdmans.”
“Dat huiselijk geweld als grond kan worden gebruikt voor intrekking van de verblijfsvergunning.”
Gelijkwaardigheid man en vrouw actief uitdragen
JA21 wil de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw actief bevorderen, onder andere door dit in het onderwijs te verankeren en kinderen weerbaarder te maken tegen seksueel misbruik en geweld.
“De gelijkwaardigheid tussen man en vrouw actief uitdragen in ons onderwijs en kinderen op de basisschool en middelbare school weerbaarder maken tegen seksueel misbruik, geweld, pesten en het aanzetten tot crimineel gedrag.”
De Partij voor de Dieren pleit voor een toegankelijke, inclusieve en op maat gemaakte vrouwenzorg, met bijzondere aandacht voor de gezondheid en zelfbeschikking van vrouwen. Ze willen een Nationale Strategie Vrouwengezondheid, investeren in keuzevrijheid rond bevallen en abortus, en zorgen voor betere toegang tot specifieke zorg en ondersteuning. Hun visie benadrukt gelijke rechten, diversiteit en het wegnemen van financiële en structurele barrières in de vrouwenzorg.
Nationale Strategie Vrouwengezondheid en Diversiteit
De PvdD wil een Nationale Strategie Vrouwengezondheid met concrete maatregelen en passend budget, en meer aandacht voor diversiteit in zorgopleidingen, behandelingen en medicijnontwikkeling. Dit moet leiden tot betere gezondheid voor vrouwen en een inclusieve zorg die rekening houdt met sekse, gender en culturele verschillen.
“Er komt een Nationale Strategie Vrouwengezondheid met concrete maatregelen die de gezondheid van vrouwen verbeteren, en een passend budget.”
“Er komt meer aandacht voor diversiteit binnen zorgopleidingen, zorgbehandelingen en bij medicijnontwikkeling. Hierbij valt te denken aan gezondheidsgerelateerde verschillen tussen sociaaleconomische status, sekse, gender, cultuur en etniciteit. Een toegankelijke, inclusieve gezondheidszorg op maat wordt het uitgangspunt.”
Vrijheid en Toegankelijkheid bij Bevallen en Abortus
De partij benadrukt het recht van vrouwen op zelfbeschikking over hun lichaam, met vrije keuze over bevallen en abortus. Ze willen dat thuisbevallen altijd mogelijk blijft, de eigen bijdrage voor poliklinische bevallingen wordt afgeschaft, en abortus volledig vergoed blijft.
“De keuze over hoe en waar te bevallen ligt bij de persoon die bevalt. Thuisbevallen blijft mogelijk, maar is nooit noodgedwongen door een gebrek aan beschikbare verloskamers. De eigen bijdrage voor poliklinische bevallingen schaffen we af.”
“Vrouwen hebben het recht zelf te beslissen over hun lichaam en dus ook over abortus.”
“Abortus blijft voor iedereen vergoed binnen de basisverzekering.”
Toegankelijke Menstruatie- en Vruchtbaarheidszorg
De PvdD wil menstruatieproducten en -faciliteiten verplicht stellen op werk, school en bij de overheid, en vruchtbaarheidszorg voor iedereen met een medische of sociale indicatie in het basispakket. Dit verlaagt drempels en bevordert gelijke toegang tot essentiële vrouwenzorg.
“Werkgevers, scholen en overheidsinstellingen worden verplicht hun toiletten te voorzien van veilige en duurzame menstruatieproducten en -faciliteiten, zodat iedereen daar gebruik van kan maken.”
“Vruchtbaarheidszorg wordt voor iedereen met een medische of sociale indicatie opgenomen in het basispakket.”
Investeren in Kleinschalige Geboortezorg en Perinatale Nazorg
De partij wil investeren in kleinschalige geboortecentra, doulabegeleiding en perinatale nazorg, om het recht op een natuurlijke bevalling zonder onnodige interventies te beschermen en vrouwen meer regie te geven.
“We beschermen het recht op een natuurlijke bevalling zonder onnodige interventies, wel met genoeg aandacht en regie rondom bevallen. Daarom investeren we in kleinschalige geboortecentra, doulabegeleiding en perinatale nazorg.”
De SGP benadrukt het belang van bescherming van kwetsbaar leven en zet in op zorg voor vrouwen rondom zwangerschap, met een sterke focus op het voorkomen van abortus en het bieden van alternatieven en nazorg. De partij wil onafhankelijke keuzehulp, betere informatievoorziening, en extra ondersteuning voor zwangere vrouwen, met concrete voorstellen zoals het Moeder en Kind Fonds, het schrappen van eigen bijdragen voor kraamzorg, en urgentie bij huisvesting. De SGP benadert vrouwenzorg primair vanuit een christelijk-ethisch perspectief, waarbij het beschermen van moeder en ongeboren kind centraal staat.
Onafhankelijke keuzehulp en alternatieven bij onbedoelde zwangerschap
De SGP vindt dat vrouwen bij een onbedoelde zwangerschap altijd onafhankelijke, niet aan de abortuskliniek verbonden keuzehulp moeten krijgen, met nadruk op alternatieven voor abortus en bescherming tegen drang of dwang. Dit moet vrouwen helpen weloverwogen keuzes te maken en mogelijke negatieve gevolgen te overzien.
“Vrouwen krijgen altijd onafhankelijke voorlichting door deskundige keuzehulpbegeleiders aangeboden. Deze keuzehulpgesprekken vinden buiten de abortuskliniek plaats.”
“Artsen moeten vrouwen standaard alternatieven voor abortus aanbieden. Ook moeten ze vrouwen erop wijzen dat drang en dwang om een abortus te ondergaan verboden is.”
“Vrouwen krijgen informatie over de emotionele, psychische en fysieke klachten die na een abortus kunnen ontstaan. Nazorg na een (herhaalde) abortus wordt verder verbeterd.”
Extra ondersteuning en zorg voor zwangere vrouwen en moeders
De SGP wil de zorg en ondersteuning rondom zwangerschap en bevalling verbeteren en toegankelijker maken, onder andere door financiële drempels weg te nemen en extra hulp te bieden aan kwetsbare vrouwen. Dit moet bijdragen aan betere uitkomsten voor moeder en kind en het voorkomen van problematische situaties.
“Zorg en ondersteuning rondom de zwangerschap en bevalling moet voor iedere vrouw toegankelijk zijn. De SGP wil daarom via een bestuurlijk akkoord investeren in de kraamzorg. De eigen bijdragen voor een ziekenhuisbevalling zonder indicatie en voor kraamzorg worden geschrapt.”
“Er komt een Moeder en Kind Fonds om hulp en ondersteuning te bieden aan onbedoeld zwangere vrouwen en hun (on)geboren kindje.”
“In de Huisvestingswet wordt een urgentiecategorie toegevoegd voor vrouwen die tijdens de zwangerschap of direct na de geboorte van hun kind geen woonruimte kunnen vinden.”
“In elke provincie komt tenminste één ‘babyhuis’ voor kwetsbare moeders en hun kindje.”
Meer aandacht voor verschillen tussen mannen- en vrouwenlichamen in de zorg
De SGP vindt dat er in onderzoek, diagnostiek en behandeling meer oog moet zijn voor de verschillen tussen mannen- en vrouwenlichamen, om de kwaliteit van vrouwenzorg te verbeteren.
“Mannen- en vrouwenlichamen verschillen van elkaar. Hiervoor is meer aandacht nodig, in wetenschappelijk onderzoek, bij diagnostiek en bij medische behandelingen.”
Volt erkent dat vrouwenzorg structureel tekortschiet en wil de genderkloof in de gezondheidszorg actief opheffen. Ze pleiten voor meer onderzoek, snellere diagnoses en betere behandeling van vrouwelijke aandoeningen, en investeren in innovatieve, pijnvrije methoden voor borstkankeronderzoek. Hun visie is gericht op gelijke gezondheidskansen voor vrouwen door middel van een verbrede Nationale Strategie Vrouwengezondheid en meer aandacht voor sekse- en genderverschillen in de zorg.
Genderkloof in de gezondheidszorg opheffen
Volt stelt dat de gezondheidszorg te veel is afgestemd op het mannelijke, witte standaardlichaam en wil dit veranderen door meer onderzoek, betere herkenning van vrouwelijke symptomen en innovatieve zorgmiddelen. Ze willen de Nationale Strategie Vrouwengezondheid verbreden en intensiveren, met extra budget, om de gezondheid van vrouwen te verbeteren en gendergelijkheid te bevorderen.
“Volt heft de genderkloof in de gezondheidszorg op. Daarvoor verbreden en intensiveren we de Nationale Strategie Vrouwengezondheid. Dit doen we met een passend budget. Deze aanpak vergroot de gezondheid van vrouwen en bevordert de gendergelijkheid.”
“Zo wil Volt investeren in snellere diagnose, betere zorg en meer onderzoek naar vrouwelijke aandoeningen, zoals endometriose.”
“Volt investeert ook in de ontwikkeling van innovatieve en pijnvrije methoden voor borstkankeronderzoek, waarbij we risicovoorspelling met AI en risicostratificatie stimuleren.”
“Volt stimuleert structureel onderzoek en innovatie gericht op etnische, culturele en genderverschillen in de zorg. We investeren in eerlijke diagnostiek en behandeling, zodat medische kennis niet meer alleen is gebaseerd op een standaard lichaam dat vooral mannelijk, wit en westers is.”
Eerlijke behandeling en bescherming van vrouwen in kwetsbare posities
Volt erkent dat vrouwen vaker slachtoffer zijn van geweld en discriminatie, en wil extra bescherming bieden aan vrouwen in kwetsbare posities. Ze willen dat geweld tegen vrouwen als maatschappelijk probleem wordt gezien en structurele maatregelen nemen om femicide en (seksueel) geweld te voorkomen.
“Er moet extra bescherming zijn voor vrouwen in kwetsbare posities. Bijna de helft van de Nederlandse vrouwen heeft aangegeven na haar 15e levensjaar slachtoffer te zijn geworden van lichamelijk of seksueel geweld. Volt wil dat geweld tegen vrouwen niet gezien wordt als privéprobleem, maar als een maatschappelijk probleem en dat de overdracht van huiselijk geweld na één generatie stopt.”
“Femicide is de meest extreme vorm van structureel geweld tegen vrouwen en vraagt om daadkrachtig en samenhangend beleid. Volt zet structureel in op de preventie van (ex-)partnergeweld en bescherming van (potentiële) slachtoffers, met een integrale aanpak als uitgangspunt.”
“Er komt een structurele financiering van opvang en nazorg, zodat vrouwen veilig kunnen vluchten en zelfstandig een nieuw leven kunnen opbouwen.”
Innovatie en inclusie in vrouwenspecifieke zorgmiddelen
Volt wil dat zorgmiddelen en diagnostiek beter aansluiten bij diverse lichaamstypes en genders, met specifieke aandacht voor gynaecologische hulpmiddelen en anticonceptie. Dit moet leiden tot eerlijkere en effectievere zorg voor vrouwen.
“Ook stimuleren we de ontwikkeling van zorgmiddelen die aansluiten bij diverse lichaamstypes, zoals gynaecologische hulpmiddelen en anticonceptie.”
BIJ1 pleit voor toegankelijke, inclusieve en gelijkwaardige vrouwenzorg, met bijzondere aandacht voor abortus, anticonceptie, vruchtbaarheidsbehandelingen en het aanpakken van racisme en seksisme in de zorg. Ze willen volledige vergoeding van anticonceptie en abortus, meer onderzoek naar ziektebeelden bij vrouwen (en niet-witte vrouwen), en het actief bestrijden van taboes en discriminatie in de gezondheidszorg. Hun visie is dat vrouwenzorg niet alleen medisch, maar ook sociaal en cultureel inclusief moet zijn.
Volledige vergoeding en normalisering van anticonceptie en abortus
BIJ1 wil dat anticonceptie en abortus volledig worden vergoed en uit het strafrecht worden gehaald. Ze willen het taboe op abortus actief bestrijden en abortuszorg onder de reguliere zorg laten vallen, zodat deze toegankelijker en minder gestigmatiseerd wordt.
“Er komt een volledige vergoeding van anticonceptie en het taboe rondom abortus wordt actief bestreden. Abortus wordt uit het Wetboek van Strafrecht gehaald.”
“Abortuszorg gaat bovendien onder de reguliere zorg vallen; er komen abortusafdelingen in verloskundigenpraktijken en andere medische centra.”
“Verloskundigen en de huisarts moeten de abortuspil kunnen voorschrijven en werken hierin actief samen met abortusartsen.”
Uitbreiding en vergoeding van vruchtbaarheidsbehandelingen
BIJ1 wil dat vruchtbaarheidsbehandelingen zoals IVF en KID volledig worden vergoed en dat het aantal behandelingen wordt uitgebreid op basis van kansen, niet kosten. Dit geldt expliciet ook voor LHBTQIA+ stellen.
“Vruchtbaarheidsbehandelingen zoals IVF en KID moeten vergoed worden. Het aantal vergoede behandelingen moet uitgebreid worden op basis van kansen, niet kosten. Dit geldt ook voor LHBTQIA+ stellen.”
Meer onderzoek en aandacht voor ziektebeelden bij vrouwen (en niet-witte vrouwen)
BIJ1 erkent dat medisch onderzoek en zorg te vaak op de witte cis man zijn gericht. Ze willen meer investeren in onderzoek naar ziektebeelden, geneesmiddelen en behandelmethoden bij vrouwen en niet-witte vrouwen, en meer aandacht voor het bestrijden van racistische stereotypen in de opleiding van zorgverleners.
“Er wordt meer geïnvesteerd in onderzoek naar ziektebeelden, geneesmiddelen en behandelmethoden bij niet-witte mensen, vrouwen en niet-witte vrouwen.”
“In de opleiding van artsen, hulpverleners, thuis- en ouderenzorg en medisch personeel komt meer aandacht voor de bestrijding van racistische stereotypen.”
Aanpak van racisme en seksisme in de zorg
BIJ1 benoemt expliciet het probleem van racisme en seksisme in de zorg en wil dit actief bestrijden, zodat vrouwenzorg eerlijker en inclusiever wordt.
“We pakken racisme en seksisme in de zorg aan. Het effect van racisme in de zorg...”
De ChristenUnie benadrukt het belang van zorg en bescherming voor vrouwen, met specifieke aandacht voor ongewenste zwangerschap, moeder- en kindzorg, en de aanpak van geweld tegen vrouwen. Hun beleid richt zich op het voorkomen van onbedoelde zwangerschappen, het bieden van praktische hulp aan zwangere vrouwen, en het versterken van de ondersteuning en bescherming van vrouwen tegen huiselijk geweld en femicide. De partij is kritisch op versoepeling van abortuswetgeving en wil juist meer begeleiding en alternatieven bieden.
Praktische hulp en begeleiding voor onbedoeld zwangere vrouwen
De ChristenUnie wil dat geen enkele vrouw zich door praktische omstandigheden gedwongen voelt tot abortus en pleit voor betere begeleiding, counseling en nazorg via de huisarts. Ze willen praktische belemmeringen zoals huisvesting en opleiding wegnemen en investeren in preventie van ongewenste zwangerschappen.
“Geen enkele vrouw moet zich door praktische zaken als huisvesting, inkomen, werk of studie, genoodzaakt voelen om te kiezen voor abortus. Om die reden vinden wij het gepast en getuigen van goede zorg als in de counseling van ongewenst zwangere vrouwen aandacht wordt besteed aan de overwegingen om een zwangerschap wel of niet te willen uitdragen. Praktische redenen voor een abortus moeten weggenomen worden, bijvoorbeeld via een urgentieverklaring voor een woning of hulp bij het voortzetten van een opleiding.”
“De beste manier om begeleiding, counseling en nazorg voor onbedoeld zwangere vrouwen (en betrokken vaders) te waarborgen, is via de huisarts.”
Investeren in moeder- en kindzorg, vooral internationaal
De partij zet zich in voor toegankelijke moeder- en kindzorg, met extra aandacht voor vrouwen in kwetsbare posities, vooral in ontwikkelingslanden. Ze willen geen steun aan programma’s die abortus bevorderen, maar juist inzetten op preventie en zorg.
“We zetten in op de verbetering van de eerstelijnsgezondheidszorg, in het bijzonder voor vrouwen, jongeren en kinderen. We stoppen met ontwikkelingsprogramma’s die abortus bevorderen. We geven voorlichting over en preventie van ongewenste zwangerschappen en seksueel overdraagbare aandoeningen. We ondersteunen goede, toegankelijke moeder- en kindzorg.”
Aanpak van huiselijk geweld, seksueel geweld en femicide
De ChristenUnie erkent de ernstige impact van huiselijk geweld, seksueel geweld en femicide op vrouwen en wil de drempels voor melding verlagen, opvang en ondersteuning verbeteren, en strengere straffen voor daders. Ze willen leren van internationale aanpakken om femicide te voorkomen.
“Teveel volwassenen en kinderen zijn jaarlijks slachtoffer van ernstig geweld in huiselijke kring, straatintimidatie, seksueel geweld, femicide of van eerwraak. Ook worden in Nederland veel vrouwen vermoord door – vaak – hun (ex-)partner. Dit is onverteerbaar.”
“Om het tij te keren, verlagen we drempels om geweld of stalking te melden, zorgen we voor gezinsgerichte ondersteuning en opvangplaatsen voor slachtoffers, maken het voor instanties eenvoudiger om gegevens uit te wisselen ter bevordering van de veiligheid en versterken we de Centra voor Seksueel Geweld. We leren van de aanpak uit andere landen om femicide te voorkomen.”
Strikte abortuswetgeving en bescherming van het ongeboren leven
De ChristenUnie is tegen verdere versoepeling van de abortuswetgeving en wil wettelijke zorgvuldigheidseisen behouden of aanscherpen, inclusief herinvoering van de beraadtermijn en bescherming van vrouwen tegen gedwongen abortus.
“De ChristenUnie is tegen de versoepelingen van de abortuswetgeving in de afgelopen jaren en blijft pleiten voor zorgvuldigheid en bescherming van het ongeboren leven. De zorgvuldigheidseisen in de wet dienen nageleefd te worden. De noodsituatie van de vrouw, waarvan volgens de wet sprake moet zijn, dient duidelijk te zijn voor de arts. We zijn voor herinvoering van de beraadtermijn.”
“De zwangerschapsafbreking wordt niet uit het Wetboek van Strafrecht gehaald. Dit is een bescherming van het ongeboren leven en het beschermt de vrouw tegen een gedwongen abortus.”
NSC noemt vrouwenzorg nauwelijks expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar raakt het onderwerp indirect via beleid rond kraamzorg, anticonceptie, abortus en de aanpak van femicide en huiselijk geweld. De partij wil kraamzorg behouden en betaalbaarder maken, anticonceptie drempelloos toegankelijk maken, abortus veilig en legaal houden, en femicide en psychisch geweld strenger aanpakken. Specifiek beleid voor bredere vrouwenzorg (zoals gynaecologische zorg, endometriose, menstruatiearmoede, etc.) ontbreekt.
Kraamzorg behouden en betaalbaarder maken
NSC erkent het belang van kraamzorg als onderdeel van vrouwenzorg en wil deze behouden en de eigen bijdrage afschaffen. Dit moet de toegankelijkheid en betaalbaarheid voor vrouwen verbeteren, vooral rondom de bevalling en de eerste periode na de geboorte.
Anticonceptie drempelloos toegankelijk maken
Toegang tot anticonceptie wordt gezien als essentieel om ongewenste zwangerschappen te voorkomen en vrouwen regie te geven over hun reproductieve gezondheid. NSC wil de toegang tot anticonceptie zo laagdrempelig mogelijk maken.
Abortus veilig en legaal houden
Abortus blijft volgens NSC legaal en veilig, maar de partij benadrukt preventie via voorlichting en anticonceptie. Dit raakt direct aan vrouwenzorg door het waarborgen van keuzevrijheid en medische veiligheid.
“We handhaven de huidige wetgeving rondom abortus. Abortus moet veilig en legaal zijn, en moet zoveel mogelijk worden voorkomen door goede voorlichting, goede toegang tot zorg en het vrij verkrijgbaar zijn van anticonceptie.”
Strengere aanpak van femicide en psychisch geweld
NSC erkent femicide als een structureel probleem en wil psychisch geweld apart strafbaar stellen. Dit is relevant voor vrouwenzorg omdat het de bescherming van vrouwen tegen geweld en de signalering daarvan in de zorgketen betreft.
“Femicide is geen incident, maar een structureel maatschappelijk probleem dat zichtbaar moet worden gemaakt en moet worden aangepakt.”
“Er komt daarom een aparte strafbaarstelling voor het plegen van psychisch geweld, zodat handelingen voorafgaand aan femicide, maar ook ander psychisch geweld als homo-conversiehandelingen, effectief aangepakt kunnen worden.”
De SP vindt dat vrouwen recht hebben op betere, specifiek op hun lichaam en gezondheid afgestemde zorg. Ze willen een Nationale Strategie Vrouwengezondheid, meer onderzoek naar vrouwspecifieke aandoeningen, en anticonceptie volledig in het basispakket. De partij benadrukt dat medische wetenschap en zorgpraktijk te veel op mannen zijn gericht en wil dat veranderen met concrete beleidsmaatregelen.
Betere en specifiekere medische zorg voor vrouwen
De SP stelt dat de gezondheidszorg te veel op mannen is gericht, waardoor aandoeningen bij vrouwen te laat of niet worden herkend. Ze willen dat de medische wetenschap en zorgpraktijk meer rekening houden met het vrouwenlichaam en vrouwspecifieke aandoeningen sneller en beter behandelen.
“We zorgen ervoor dat de medische wetenschap meer op vrouwen wordt gericht, want die is nu nog vooral op mannen gericht. Zo zorgen we ervoor dat aandoeningen bij vrouwen vaker en sneller herkend worden en behandelingen beter worden afgestemd op het vrouwenlichaam en vrouwspecifieke aandoeningen beter en sneller worden behandeld.”
Nationale Strategie Vrouwengezondheid en betrokkenheid vrouwen
De SP wil een landelijke strategie met financiering om vrouwenzorg structureel te verbeteren, waarbij vrouwen zelf worden betrokken bij het beleid.
“Er komt een Nationale Strategie Vrouwengezondheid met bijbehorende financiering, en waarbij vrouwen worden betrokken.”
Anticonceptie volledig in het basispakket
De SP wil dat anticonceptie, inclusief de pil, het spiraaltje, condooms en sterilisatie, volledig wordt vergoed om de kosten niet alleen bij vrouwen te leggen en ongewenste zwangerschappen te voorkomen.
“Anticonceptie zoals de pil, het spiraaltje, en condooms en sterilisatie komen in het basispakket. Dat voorkomt dat de rekening hiervoor alleen bij vrouwen komt te liggen en helpt om soa’s, zoals HIV, en ongewenste zwangerschappen te voorkomen.”
Verbeteren van geboortezorg en begeleiding zwangere vrouwen
De SP investeert in begeleiding van zwangere vrouwen, goede geboortezorg en kraamzorg om de gezondheid van moeder en kind te bevorderen.
“Daarom investeren we in begeleiding van zwangere vrouwen, goede geboortezorg, kraamzorg en ondersteuning voor jonge ouders om het kind een kansrijke start te geven.”
Vroegtijdig bevolkingsonderzoek naar vrouwelijke kankers
De SP wil de leeftijd voor deelname aan bevolkingsonderzoek naar onder andere baarmoederhalskanker en borstkanker vervroegen om levens te redden.
“De leeftijd van deelname aan bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker, prostaatkanker, borstkanker en darmkanker wordt vervroegd. Dit redt jaarlijks duizenden levens, voorkomt veel leed en bespaart kosten.”
GroenLinks-PvdA wil vrouwenzorg verbeteren door het recht op abortus te versterken, anticonceptie in het basispakket op te nemen en meer aandacht te geven aan aandoeningen die vooral vrouwen treffen. Ze erkennen dat de medische wereld het mannenlichaam vaak als norm neemt en willen deze ongelijkheid aanpakken. Hun voorstellen zijn concreet gericht op betere toegang, erkenning en inclusie in de zorg voor vrouwen.
Recht op abortus versterken
GroenLinks-PvdA wil het recht van vrouwen op zelfbeschikking over hun lichaam versterken door abortus uit het Wetboek van Strafrecht te halen en vrouwen te beschermen tegen intimidatie bij klinieken. Dit adresseren ze als een fundamenteel onderdeel van vrouwenzorg en lichamelijke autonomie.
“We staan pal voor het recht van vrouwen om over hun eigen lichaam te beslissen. Dat recht willen we versterken. Abortus verdwijnt uit het Wetboek van Strafrecht. We zetten in op goede hulpverlening en nazorg voor wie een abortus laat uitvoeren en we beschermen vrouwen tegen intimidatie bij klinieken.”
Anticonceptie in het basispakket
Om de toegankelijkheid van vrouwenzorg te vergroten, wil GroenLinks-PvdA anticonceptie volledig vergoeden. Dit verlaagt financiële drempels en erkent anticonceptie als essentieel onderdeel van gezondheidszorg voor vrouwen.
“Anticonceptie komt in het basispakket.”
Meer aandacht voor vrouw-specifieke aandoeningen
De partij erkent dat aandoeningen die vooral vrouwen treffen vaak onderbelicht zijn in de medische wereld. Ze willen meer kennis, onderzoek en erkenning voor deze aandoeningen, zodat vrouwen betere zorg krijgen.
“In de medische wereld is het mannenlichaam nog altijd de norm, waardoor aandoeningen bij vrouwen minder goed herkend worden. Dat speelt bijvoorbeeld bij hart- en vaatziekten. Ook is vaak relatief weinig bekend over aandoeningen die vooral vrouwen treffen, zoals PMDD, endometriose...”
Gezondheidsverschillen op grond van geslacht tegengaan
GroenLinks-PvdA benoemt het tegengaan van gezondheidsverschillen op basis van geslacht expliciet als doel, en koppelt dit aan hun bredere visie op inclusieve zorg.
“Gezondheidsverschillen op grond van etniciteit of geslacht gaan we tegen Zie het hoofdstuk zorg.”
Het BBB-verkiezingsprogramma bevat nauwelijks specifieke voorstellen of een uitgewerkte visie op vrouwenzorg. De partij benoemt vooral algemene zorgthema’s, met slechts enkele korte passages over vrouwenrechten, veiligheid en abortus, maar zonder concrete plannen voor vrouwgerichte gezondheidszorg of structurele verbetering van vrouwenzorg.
Vrijheid en veiligheid voor vrouwen
BBB erkent het toenemende probleem van intimidatie, geweld en femicide tegen vrouwen en benadrukt het belang van vrijheid en veiligheid voor vrouwen in Nederland. Er worden echter geen concrete beleidsmaatregelen genoemd om vrouwenzorg of -veiligheid structureel te verbeteren.
“Vrijheid en veiligheid voor vrouwen. In Nederland horen vrouwen zich vrij te kunnen bewegen, ongeacht wat ze dragen of waar ze wonen. Toch neemt het aantal meldingen van intimidatie en geweld tegen vrouwen toe. Femicide (het doden van vrouwen omdat ze vrouw zijn) is een groeiend probleem. Dat kunnen, willen en mogen we niet negeren.”
Abortus: recht, maar met nadruk op zorgvuldigheid
BBB erkent abortus als een belangrijk recht voor vrouwen en wil dat het veilig en toegankelijk blijft, maar benadrukt ook het belang van zorgvuldigheid en aandacht voor het ongeboren leven. Er wordt extra aandacht gevraagd voor preventie van ongewenste zwangerschap, maar zonder concrete voorstellen voor verbetering van vrouwenzorg.
“Abortus is een belangrijk recht en moet veilig en toegankelijk zijn voor vrouwen, maar er moet niet lichtzinnig mee omgegaan worden. Hierbij vinden we ook het ongeboren leven belangrijk. Daarom willen we dat er zorgvuldig gekeken wordt naar de termijnen en nieuwe ontwikkelingen. Daarnaast willen we extra aandacht besteden aan de preventie van ongewenste zwangerschap.”
Aanpak schadelijke praktijken tegen vrouwen
BBB benoemt de toename van eergerelateerd geweld, vrouwenbesnijdenis en uithuwelijking en wil deze praktijken aanpakken via het inburgerings- en integratietraject en het strafrecht. Dit raakt aan vrouwenzorg vanuit het perspectief van bescherming tegen schadelijke praktijken, maar bevat geen zorginhoudelijke voorstellen.
“Aanpak schadelijke praktijken. De invloeden vanuit de extremistisch islamitische hoek nemen toe tegen vrouwen in ons land. Eergerelateerd geweld, vrouwenbesnijdenis en uithuwelijking nemen al jaren toe. Hier willen we een speciale aanpak in zowel het inburgerings en integratietraject als in het strafrecht.”
D66 erkent dat vrouwenzorg specifieke aandacht vereist binnen het zorgstelsel en wil dat onderzoek, behandeling en opleidingen beter rekening houden met vrouwspecifieke gezondheidsproblemen. Ze pleiten voor meer onderzoek naar vrouwspecifieke aandoeningen, het tegengaan van bijwerkingen bij vrouwen, en het vergroten van kennis over verschillen tussen mannen en vrouwen in de zorg.
Meer onderzoek en aandacht voor vrouwspecifieke aandoeningen
D66 signaleert dat vrouwspecifieke aandoeningen zoals overgangsklachten, cyclusstoornissen en endometriose vaak te laat worden herkend en behandeld, en dat vrouwen onnodig veel bijwerkingen ervaren van medicijnen. Ze willen dat onderzoek en behandeling expliciet rekening houden met verschillen tussen mannen en vrouwen om de kwaliteit van vrouwenzorg te verbeteren.
“Vrouwen ervaren bijvoorbeeld onnodig veel bijwerkingen bij medicijnen. Vrouwspecifieke aandoeningen, zoals overgangsklachten, cyclusstoornissen en endometriose, blijven vaak te lang onopgemerkt en onbehandeld.”
“Voor een succesvolle behandeling is het belangrijk dat onderzoek inclusief is en rekening houdt met verschillende lichamen.”
Meer aandacht voor gender in zorgopleidingen
D66 vindt dat zorgopleidingen expliciet aandacht moeten besteden aan verschillen tussen patiënten, waaronder gender, om zo de kwaliteit van zorg voor vrouwen te verbeteren.
“D66 vindt dat zorgopleidingen extra aandacht moeten geven aan verschillen tussen patiënten, zoals verschillen in cultuur, etniciteit en gender.”
FVD noemt vrouwenzorg nauwelijks expliciet, maar doet enkele concrete voorstellen die relevant zijn voor vrouwen, zoals het volledig vergoeden van anticonceptie en het beperken van abortus. Hun focus ligt op het toegankelijk en betaalbaar maken van zorg, met specifieke aandacht voor vrije artsenkeuze en het terugbrengen van anticonceptie in het basispakket. Vrouwenzorg als apart thema wordt niet uitgewerkt; de voorstellen zijn onderdeel van bredere zorgparagrafen.
Volledige vergoeding anticonceptie
FVD wil anticonceptie volledig vergoeden, zodat deze voor iedereen toegankelijk en betaalbaar is. Dit voorstel is direct relevant voor vrouwenzorg, omdat het financiële drempels voor vrouwen verlaagt en hun autonomie ondersteunt.
Abortus beperken tot zestien weken
FVD wil de termijn voor abortus beperken tot zestien weken en een verplichte bedenktermijn invoeren. Dit standpunt raakt direct aan vrouwenzorg, omdat het de toegang tot abortus voor vrouwen inperkt en extra voorwaarden stelt.
“We beperken abortus tot zestien weken zwangerschap en stellen vanaf acht weken een verplichte vijfdaagse bedenktermijn in, zodat zorgvuldigheid en waardigheid van het leven samengaat met individuele beslissingsvrijheid.”
Het PVV-verkiezingsprogramma bevat geen expliciet beleid of concrete voorstellen die specifiek gericht zijn op "vrouwenzorg" als aparte categorie binnen de gezondheidszorg. De partij benoemt wel het belang van toegankelijke zorg in het algemeen, met aandacht voor geboortezorg en veiligheid voor vrouwen, maar zonder specifieke uitwerking voor vrouwenzorg. De voorstellen zijn breed en richten zich op het hele zorgsysteem en op vrouwenveiligheid in de openbare ruimte.
Behoud van geboortezorg in regionale ziekenhuizen
De PVV benadrukt het belang van regionale ziekenhuizen met onder andere geboortezorg, zodat vrouwen niet onnodig ver hoeven te reizen voor deze essentiële zorg. Dit standpunt adresseert het probleem van afnemende bereikbaarheid van vrouw-specifieke medische zorg, maar blijft algemeen en zonder verdere uitwerking voor andere aspecten van vrouwenzorg.
“Deze regionale ziekenhuizen hebben belangrijke afdelingen: van een intensive care tot de spoedeisende hulp, geboortezorg of andere verpleegafdelingen. Het kan niet zo zijn dat mensen voor deze zorg onnodig lang naar een ander ziekenhuis moeten rijden.”
“Regionale ziekenhuizen behouden met spoedeisende hulp, intensive care en geboortezorg – indien nodig met financiële steun”
Vergroten van veiligheid voor vrouwen in de openbare ruimte
De PVV benoemt de onveiligheid die veel vrouwen ervaren op straat en stelt voor pepperspray te legaliseren, zodat vrouwen zich beter kunnen verdedigen. Dit standpunt richt zich op de fysieke veiligheid van vrouwen, niet op medische vrouwenzorg.
“Verder wil de PVV pepperspray legaliseren. Het kan niet zo zijn dat bijna de helft van de vrouwen ’s avonds met een sleutelbos in de hand als wapen over straat loopt, omdat ze bang zijn slachtoffer te worden van een misdrijf. Vrouwen moeten zich altijd kunnen verdedigen!”
BVNL noemt in haar verkiezingsprogramma nauwelijks expliciet "vrouwenzorg", maar doet één concreet voorstel: de volledige vergoeding van de anticonceptiepil voor alle vrouwen vanaf de vruchtbare leeftijd. Verder wordt abortus als individueel recht van de vrouw erkend binnen de huidige wetgeving. Specifiek beleid voor bredere vrouwenzorg, zoals zwangerschap, geboortezorg of gendergerelateerde gezondheidszorg, ontbreekt.
Volledige vergoeding anticonceptiepil
BVNL wil de anticonceptiepil volledig vergoeden voor alle vrouwen vanaf de vruchtbare leeftijd, met als doel het aantal ongewenste zwangerschappen, abortussen en gezinsproblematiek te verminderen. Dit is het enige expliciete beleidsvoorstel dat direct op vrouwenzorg is gericht.
“De anticonceptiepil wordt volledig vergoed voor alle vrouwen vanaf de vruchtbare leeftijd. Terugkeer van de pil in het basispakket moet tot minder ongewenste zwangerschappen, minder abortussen en minder gezinsproblematiek leiden.”
Abortus blijft individueel recht van de vrouw
BVNL erkent het recht op abortus als een individuele keuze van de vrouw, binnen de grenzen van de huidige wetgeving. Dit standpunt benadrukt individuele autonomie, maar bevat geen verdere beleidsvoorstellen over toegang of verbetering van abortuszorg.
“Abortus is binnen de grenzen van de huidige wetgeving het individuele recht van de vrouw.”
DENK noemt vrouwenzorg niet expliciet als apart thema, maar adresseert enkele relevante onderwerpen indirect, vooral rond abortus en geweld tegen vrouwen. Hun belangrijkste concrete voorstellen zijn het behouden van een verplichte bedenktermijn en raadgeving bij abortus, het beperken van de abortus-wekengrens, en het instellen van een Nationaal Coördinator tegen Geweld tegen Vrouwen. De partij legt nadruk op het beschermen van zowel de autonomie van de vrouw als het ongeboren leven, en op het bestrijden van geweld tegen vrouwen.
Striktere voorwaarden voor abortus
DENK wil het abortusbeleid aanscherpen door een verplichte bedenktermijn en raadgeving te behouden en de wekengrens te verlagen, met als doel zowel de autonomie van de vrouw als het ongeboren leven te beschermen. Dit standpunt adresseert direct een belangrijk aspect van vrouwenzorg, namelijk reproductieve rechten en medische begeleiding.
“Bij abortus moeten wij recht doen aan de gezondheid en de autonomie van de vrouw én aan de rechten van het ongeboren leven. Dat betekent dat wij de voorwaarden rond abortus zo inrichten dat deze twee uitgangspunten leidend zijn. Wij zijn voor een verplichte bedenktermijn en raadgeving bij abortus en willen de wekengrens meer in lijn brengen met onze buurlanden.”
Nationaal beleid tegen geweld tegen vrouwen
DENK wil geweld tegen vrouwen en femicide krachtig aanpakken door zwaardere straffen, betere handhaving en de aanstelling van een Nationaal Coördinator tegen Geweld tegen Vrouwen. Dit voorstel richt zich op de veiligheid en bescherming van vrouwen, een essentieel onderdeel van vrouwenzorg.
“Wij willen zero tolerance van geweld tegen vrouwen en femicide. Er komt een Nationaal Coördinator tegen Geweld tegen Vrouwen die een nationaal plan gaat opstellen. Er komen veel zwaardere straffen en er wordt geïnvesteerd in handhaving. Wij maken budget vrij voor veilige straten en laagdrempelige meldmogelijkheden.”
50PLUS benoemt vrouwenonveiligheid en vrouwenmoord als specifieke aandachtspunten binnen hun zorg- en veiligheidsbeleid, maar werkt dit nauwelijks uit tot concrete voorstellen voor vrouwenzorg. Het programma bevat geen aparte visie of uitgebreide maatregelen voor medische vrouwenzorg, maar richt zich vooral op het bestrijden van geweld tegen vrouwen.
Maatregelen tegen vrouwenonveiligheid en vrouwenmoord
50PLUS erkent het probleem van vrouwenonveiligheid en vrouwenmoord en pleit voor maatregelen om deze te bestrijden. Dit standpunt richt zich op de bescherming van vrouwen tegen geweld, maar bevat geen verdere uitwerking over medische of bredere vrouwenzorg.
“Maatregelen tegen vrouwenonveiligheid en vrouwenmoord.”
Het CDA erkent het belang van vrouwgerichte gezondheidszorg en wil deze verbeteren door meer aandacht te geven aan vrouwelijke gezondheidszorg in medische opleidingen en door te investeren in onderzoek naar ziektes en symptomen die vaker bij vrouwen voorkomen. Het programma bevat verder geen uitgebreide of diepgaande voorstellen specifiek gericht op vrouwenzorg, maar benoemt het belang van gelijkwaardigheid en het tegengaan van discriminatie in bredere zin.
Meer aandacht voor vrouwenzorg in opleidingen en onderzoek
Het CDA wil de kwaliteit van vrouwenzorg verbeteren door medische opleidingen te verplichten meer aandacht te besteden aan vrouwelijke gezondheidszorg en door te investeren in onderzoek naar aandoeningen die vrouwen vaker treffen. Hiermee wil de partij de bestaande kennisachterstand en onderdiagnose bij vrouwen aanpakken.
“We willen specifieke aandacht voor vrouwelijke gezondheidszorg in medische opleidingen. Ook gaan we door met investeren in onderzoek naar en kennis over ziektes en symptomen die vaker bij vrouwen voorkomen.”