Verkiezingsprogramma's 2025 overvoor euthanasie omdat het vrijheid is. tegen het buiten proportioneel geweld van Israël. voor inviduele vrijheid en vrije marktwerking. goed voor ondernemers
JA21 steunt de huidige euthanasiewetgeving, maar wijst uitbreiding naar niet-medisch lijden af en koppelt het niet expliciet aan individuele vrijheid. De partij is uitgesproken vóór individuele vrijheid en vrije marktwerking, met veel concrete voorstellen om ondernemers te ontlasten en de economie te dereguleren. Over Israël kiest JA21 geen positie tegen buitenproportioneel geweld, maar benadrukt juist steun voor Israël en een kritische houding tegenover Palestijnse eisen.
Behoud huidige euthanasiewet, geen uitbreiding
JA21 ondersteunt de bestaande euthanasiepraktijk, maar verzet zich tegen uitbreiding naar mensen zonder uitzichtloos, medisch lijden. Het standpunt is vooral gericht op zorgvuldigheid en bescherming van kwetsbaren, niet op individuele vrijheid als hoogste waarde.
“Wij steunen de huidige euthanasiepraktijk, die door artsen en patiënten als zorgvuldig wordt ervaren. Verdere uitbreiding van deze wet naar mensen zonder uitzichtloos, medisch lijden of naar wilsonbekwamen, achten wij dus onwenselijk.”
Niet tegen buitenproportioneel geweld Israël, juist steun
JA21 neemt geen afstand van buitenproportioneel geweld door Israël, maar kiest expliciet partij voor Israël en stelt eisen aan Palestijnen. De partij pleit voor een koerswijziging waarbij Nederland de Palestijnse vluchtelingenstatus wil beëindigen en de Abraham-akkoorden steunt.
“Van Israël mag niet worden geëist dat zij akkoord gaat met een Palestijnse staat in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever met het risico van het voortbestaan van het Hamas-bewind en de continuering van terreuraanvallen.”
“Nederland moet pleiten voor het beëindigen van de overerfbare vluchtelingenstatus van de Palestijnen.”
“In dat kader is JA21 van oordeel dat Nederland de Abraham-akkoorden, die de relaties tussen Arabische landen en Israël normaliseren, actief moet ondersteunen...”
Voor individuele vrijheid en vrije marktwerking
JA21 positioneert zich als conservatief-liberaal en benadrukt individuele vrijheid, minder overheidsbemoeienis en vrije marktwerking. De partij wil regeldruk verminderen, subsidies afbouwen en concurrentie bevorderen.
“Als brede conservatief-liberale partij staan wij uniek in het politieke veld. Wij kiezen voor een kleinere overheid, grootse plannen en een open blik, zonder de menselijke maat en ons gemeenschapsgevoel uit het oog te verliezen.”
“Marktwerking herstellen door onnodige overheidsinmenging te beëindigen en concurrentie te bevorderen.”
“Mensen hun eigen keuzes laten maken door complexe regelgeving te vervangen door eenvoudige, heldere kaders.”
Ondernemers ontlasten: minder lasten, minder regels
JA21 heeft een uitgebreid pakket aan concrete maatregelen om ondernemers te ondersteunen: lagere lasten, eenvoudiger belastingen, minder regeldruk, directe investeringsaftrek en afschaffing van erf- en schenkbelasting. De partij wil dat de overheid faciliteert in plaats van belemmert.
“Bedrijven en ondernemers moeten een eerlijke kans maken om te groeien en te innoveren. Het huidige belastingstelsel staat dit echter in de weg door zijn complexiteit en bureaucratie.”
“Een eenvoudige vennootschapsbelasting voor alle ondernemingen door het huidige tweeschijvenstelsel (19% en 25,8%) te vervangen door één helder tarief van 20% voor alle ondernemingen.”
“Regeldruk terugdringen door met de stofkam door huidige wet- en regelgeving te gaan en overbodige regelgeving te schrappen. Voor elke nieuwe regel moet een oude regel verdwijnen.”
“Mkb maximaal faciliteren door het eenvoudiger te maken om te investeren in het mkb, en regeldruk en rapportageverplichtingen te verminderen.”
“De erf- en schenkbelasting afschaffen, waardoor de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) niet meer nodig is.”
“Bedrijven ruimte geven door de lasten te verminderen en investeringen onmiddellijk aftrekbaar te maken.”
BIJ1 is vóór volledige zelfbeschikking over het eigen leven, inclusief het recht op euthanasie, en neemt een uitgesproken standpunt in tegen het geweld en de bezetting door Israël. De partij is fel tegen vrije marktwerking en stelt juist een democratisch geleide economie voor, waarbij ondernemersvrijheid en marktwerking sterk worden ingeperkt. BIJ1 kiest voor collectieve zeggenschap, strenge regulering van bedrijven en het beëindigen van kapitalistische structuren.
Volledige zelfbeschikking en legaal euthanasierecht
BIJ1 vindt dat iedereen het recht moet hebben om over het eigen leven en sterven te beschikken, ook als men niet ziek is. Het recht op een waardige dood wordt gezien als onderdeel van individuele vrijheid, mits zorgvuldig getoetst.
“Ieder mens moet kunnen kiezen voor een waardige dood in eigen regie, ook als zij niet ziek zijn. Mensen met een weloverwogen persisterende doodswens moeten daarom toegang kunnen krijgen tot een legaal, waardig, veilig en betrouwbaar stervensmiddel...”
“BIJ1 gelooft daarbij in de volledige zelfbeschikking van ieder mens om te kiezen voor een waardige dood in eigen regie.”
“Het recht op zelfbeschikking is een groot goed, van je geboorte tot aan je dood.”
Radicaal tegen Israëlisch geweld en steun aan Israël
BIJ1 veroordeelt het geweld van Israël als genocide en pleit voor het stopzetten van alle vormen van steun, sancties, en vervolging van betrokkenen.
“Elke vorm van steun aan genocidestaat ‘Israël’ stopt. ‘Israël’ pleegt genocide op het Palestijnse volk. We werken aan boycots, desinvesteringen en sancties (BDS) tegen genocidestaat ‘Israël’ in elke sector.”
“We eisen directe, materiële en diplomatieke actie: embargo’s op wapens, ‘Israëlische’ tegoeden bevriezen, alle samenwerking met het ‘Israëlische’ leger en ‘veiligheidsapparaat’ verbreken. En elke vorm van politieke of economische steun aan de illegale bezetter stopzetten.”
“Nederland neemt het initiatief van een internationale rechtbank om alle betrokkenen te vervolgen die direct verantwoordelijk zijn voor de genocide op, en onderdrukking van de Palestijnen.”
Tegen vrije marktwerking, vóór democratische economie
BIJ1 verwerpt vrije marktwerking en pleit voor een democratisch geleide economie waarin werkenden en niet aandeelhouders de macht hebben. Vrije markt en ondernemersvrijheid worden expliciet afgewezen.
“Om een eerlijk loon te garanderen willen we de kapitalistische economie vervangen voor een democratisch geleide economie.”
“Concurrentie is niet in het voordeel van de burger. De belangrijke sectoren van de economie komen daarom volledig in publieke handen. Zoals banken, energiebedrijven, netbeheerders, het onderwijs, de zorg en het ov.”
“We stoppen graaiflatie (torenhoge winsten maken op levensmiddelen) door bedrijven te verplichten transparant te zijn over hun kostenstructuur en kiezen van prijzen. Onredelijke winsten van bedrijven gaan we zwaar belasten.”
Niet goed voor ondernemers, maar voor collectieve zeggenschap
BIJ1 stelt dat ondernemersvrijheid ondergeschikt is aan collectieve belangen en dat grote bedrijven democratisch bestuurd moeten worden door werknemers.
“In elke sector maken de werkende mensen keuzes over de productie, verkoop, lonen en prijzen. Niet de aandeelhouders en managers, maar de werkende mensen aan de knoppen.”
“Grote vermogens romen we af door een vermogensplafond. Waarbij we vermogen boven een democratisch vastgestelde grens met 100% belasten.”
“Nieuwe bedrijven worden standaard opgericht als werknemerscoöperaties.”
DENK is fel tegen het buitenproportioneel geweld van Israël en pleit voor zware sancties en volledige boycots. Op het gebied van euthanasie is DENK juist terughoudend en wijst verruiming af, met nadruk op het voorkomen van levensbeëindiging. Voor ondernemers kiest DENK voor concrete steunmaatregelen, maar hun visie op individuele vrijheid en vrije marktwerking is beperkt en vooral gericht op bescherming van zelfstandigen en het MKB.
Zware sancties en boycot tegen Israël
DENK veroordeelt het geweld van Israël zeer scherp en pleit voor de zwaarst mogelijke sancties, volledige boycots en het verbreken van alle samenwerking. Dit standpunt is een van de meest uitgesproken en concrete punten in hun programma.
“Vanaf het begin van de brute genocide die “Israël” pleegt in Gaza staat DENK elke dag vooraan om de zwaarst mogelijke maatregelen tegen “Israël” te eisen.”
“De misdaden die “Israël” pleegt moeten beantwoord worden met de zwaarst mogelijke sancties. Alleen door massieve druk op “Israël” kan het geweld worden gestopt.”
“Nederland stopt alle vormen van militaire samenwerking met “Israël”. Het militaire verdrag tussen Nederland en “Israël” gaat door de shredder en er worden geen inlichtingen meer met “Israël” gedeeld.”
“Alle economische samenwerking met “Israël” wordt gestopt. Handelsbevordering vanuit de Nederlandse overheid wordt gestaakt en de handelspost in de ambassade in Tel Aviv wordt permanent gesloten.”
Tegen verruiming euthanasie, focus op preventie
DENK is niet voor euthanasie vanuit het principe van individuele vrijheid. In plaats daarvan wil de partij de mogelijkheden juist niet verruimen en inzetten op het voorkomen van de wens tot levensbeëindiging.
“Wij willen geen verruiming van de mogelijkheden voor euthanasie. Wij willen inzetten op meer maatregelen om de wens tot het beëindigen van het leven te voorkomen, bijvoorbeeld door de aanpak van depressie en eenzaamheid.”
Steun voor ondernemers, vooral MKB
DENK erkent het belang van ondernemers, vooral in het MKB, en stelt concrete maatregelen voor zoals een publieke kredietbank, betaalbaar vangnet bij ziekte en lastenverlaging. De partij is echter niet uitgesproken voor volledige vrije marktwerking, maar richt zich op praktische ondersteuning en bescherming.
“Wij waarderen de belangrijke rol van ondernemers in het MKB in het creëren van banen en economische groei. Wij willen deze ondernemers steunen.”
“We richten een publieke kredietbank op voor kleine ondernemers. Die verstrekt eerlijke leningen aan ondernemers die bij gewone banken geen kans krijgen.”
“We zorgen voor een betaalbaar vangnet voor de loondoorbetaling bij ziekte voor kleinere ondernemers.”
“Wij willen een verlaging van de belastingen en lasten voor kleinere ondernemingen.”
“We toetsen nieuwe wetten en regels altijd op de gevolgen voor ondernemers. Ondernemers moeten kunnen ondernemen, niet vastlopen in papierwerk.”
Beperkte ruimte voor individuele vrijheid en vrije marktwerking
DENK erkent de vrijheid van zelfstandig ondernemerschap (ZZP), maar koppelt dit aan bescherming tegen schijnzelfstandigheid en collectieve verzekeringen. Vrije marktwerking wordt niet als doel op zich gepresenteerd.
“Als mensen bewust kiezen voor de vrijheid van het werken als een ZZP’er, moet dat altijd mogelijk zijn. Daarom komt er in de vorm van een werkbare definitie een wettelijke verankering van zelfstandigheid, zodat de huidige onduidelijkheid niet meer leidt tot onnodige verdringing van zelfstandigen van de arbeidsmarkt.”
“Wij willen dat mensen die bewust kiezen voor de vrijheid om zelfstandig (ZZP) te zijn, niet onnodig worden belemmerd. Tegelijkertijd moeten we oog hebben voor risico’s. Dat betekent dat we moeten blijven inzetten op de aanpak van schijnzelfstandigheid.”
FVD positioneert zich als uitgesproken voor individuele vrijheid en vrije marktwerking, met een sterke focus op het terugdringen van overheidsbemoeienis en het stimuleren van ondernemerschap. Ze zijn kritisch op buitenproportioneel geweld van Israël en pleiten voor ondernemersvriendelijk beleid, waaronder lagere belastingen, minder regels en meer ruimte voor MKB en ZZP’ers. Over euthanasie wordt in het programma geen expliciet standpunt ingenomen.
Tegen buitenproportioneel geweld van Israël
FVD veroordeelt het geweld van Hamas, maar noemt de Israëlische reactie in Gaza buitenproportioneel en onaanvaardbaar. Ze pleiten voor een tweestatenoplossing en erkenning van een Palestijnse staat binnen de grenzen van 1967.
“We veroordelen ten zeerste het optreden van Hamas op 7 oktober 2023 maar beschouwen de respons van de regering-Netanyahu in Gaza eveneens als volstrekt buitenproportioneel en onaanvaardbaar.”
“We spreken ons in internationaal verband uit voor de totstandkoming van een tweestatenoplossing en erkennen een Palestijnse staat binnen de grenzen van 1967.”
Voor individuele vrijheid en vrije marktwerking
FVD wil de overheid fors verkleinen, individuele autonomie vergroten en vrije marktwerking stimuleren. Ze zijn tegen betutteling, willen minder regels en meer keuzevrijheid voor burgers en ondernemers.
“Laat de mensen dus veel meer vrij, is ons devies.”
“Gooi de huurmarkt open, dwing MKB’ers niet om hele HR-afdelingen op te tuigen.”
“We trekken steun voor het Preventieakkoord in, zodat mensen zelf kunnen beslissen hoe zij willen leven.”
“We garanderen dat vaccinatie altijd vrijwillig blijft, zodat burgers vrij zijn om zelf te beslissen over hun lichaam.”
“Gezondheidszorg moet dus weer draaien om vertrouwen, professionaliteit en keuzevrijheid, in plaats van overregulering en betutteling.”
Goed voor ondernemers: lagere lasten, minder regels
FVD stelt ondernemers centraal met concrete voorstellen zoals lagere belastingen, minder bureaucratie, hogere zelfstandigenaftrek en het afschaffen van verplichte verzekeringen voor ZZP’ers.
“Wij willen dat MKB-ers en ZZP-ers weer de ruimte krijgen om te ondernemen, te groeien en te investeren in plaats van steeds meer tijd en geld kwijt te zijn aan bureaucratie.”
“We verhogen de zelfstandigenaftrek voor ZZP-ers naar €15.000, zodat hard werken loont.”
“We dwingen ZZP’ers niet om pensioen- of arbeidsongeschiktheidsverzekeringen af te sluiten, zodat ze zelf kunnen beslissen hoe ze hun geld besteden.”
“We voeren een vlaktaks in op het inkomen in Box-1, zodat meer verdienen niet wordt afgestraft en altijd volstrekt transparant is hoeveel inkomstenbelasting moet worden betaald.”
“De Rijksoverheidsuitgaven moeten verplicht ieder jaar 3% krimpen, zodat de overheid niet groter maar kleiner wordt.”
De VVD kiest duidelijk voor individuele vrijheid, een goed ondernemersklimaat en vrije marktwerking, met concrete voorstellen om ondernemers te ondersteunen en bureaucratie te verminderen. Op het gebied van euthanasie benadrukt de partij het recht op zelfbeschikking en behoud van liberale waarden. Ten aanzien van Israël steunt de VVD het recht op zelfverdediging, maar stelt ook kritische voorwaarden aan het oorlogsrecht en humanitaire hulp.
Zelfbeschikking en recht op euthanasie
De VVD ziet het recht op een waardig levenseinde als een essentieel onderdeel van individuele vrijheid en wil geen beperkingen op bestaande euthanasiewetgeving. De partij wil duidelijkheid en ruimte voor zelfbeschikking, met behoud van zorgvuldigheidseisen.
“Zelfbeschikking voor een waardig en barmhartig levenseinde zijn onlosmakelijk verbonden met liberale zorg, ook voor mensen met dementie en psychiatrische patiënten. We zorgen ervoor dat op het vlak van euthanasie geen stap terug in de tijd wordt gezet.”
“We maken duidelijker wanneer iemand op basis van een schriftelijke wilsverklaring euthanasie verleend kan krijgen.”
Kritisch op Israëlisch geweld, steun voor oorlogsrecht en humanitaire hulp
De VVD steunt Israël in het recht op zelfverdediging, maar is kritisch op disproportioneel geweld en schendingen van het oorlogsrecht. De partij eist naleving van humanitaire normen en spreekt zich uit tegen het gebruik van honger als oorlogswapen en het verhinderen van hulp.
“Tegelijkertijd kijken we uiterst kritisch naar het handelen van de Israëlische regering. Israël moet zich houden aan het oorlogsrecht. Honger mag nooit als oorlogswapen worden ingezet en het weigeren of verhinderen van humanitaire hulp in welke vorm dan ook is onacceptabel.”
“Evenzeer steunen we sancties tegen extremistische ministers en gewelddadige kolonisten, en een Europees verbod op producten uit illegale nederzettingen.”
Ruimte voor individuele vrijheid en vrije marktwerking
De VVD stelt individuele vrijheid centraal en wil de invloed van de overheid beperken om ruimte te geven aan een goed functionerende vrije markt. De partij ziet economische groei en ondernemerschap als voorwaarden voor vrijheid en welvaart.
Concrete steun en minder regels voor ondernemers
De VVD wil het ondernemersklimaat wettelijk beschermen, bureaucratie verminderen, belastingen laag houden en ondernemers meer zekerheid en vrijheid bieden. Er zijn concrete voorstellen voor snellere procedures, minder regeldruk en meer voorspelbaar beleid.
“We leggen wettelijk vast dat de overheid de plicht heeft om het ondernemersklimaat te verbeteren.”
“Het stimuleren van groei bestaat uit grote keuzes en kleine maatregelen. Het betekent onszelf onafhankelijker maken van andere landen en vrijhandel stimuleren, maar het betekent ook dat lage belastingen voor ondernemers altijd onze inzet is.”
“We willen dat procedures voor het aanvragen van vergunningen, vooral bij het mkb, drastisch versneld worden.”
“We grijpen daarom in als gemeenten doorschieten in hun regeldrift. Dat kan door met gemeenten standaarden te ontwikkelen voor lage regeldruk, net zoals bij armoederegelingen gebeurt. Hierbij hebben we speciale aandacht voor het mkb.”
“We staan daarnaast voor voorspelbaar beleid, zodat een ondernemer weer de juiste beslissingen kan nemen door vooruit te kijken.”
D66 kiest expliciet voor individuele vrijheid, onderstreept door hun pleidooi voor verruiming van de euthanasiewet en het recht op zelfbeschikking. Ze veroordelen het buitenproportionele geweld van Israël en pleiten voor sancties en erkenning van Palestina. Voor ondernemers wil D66 een eerlijk speelveld, minder regeldruk en ruimte voor innovatie, maar ze stellen duidelijke grenzen aan marktmacht en stellen het publieke belang boven private winst.
Verruiming euthanasiewet en recht op zelfbeschikking
D66 ziet het recht op euthanasie als een fundamentele uiting van individuele vrijheid en zelfbeschikking. Ze willen de wet verruimen, ook voor psychisch lijden en dementie, en euthanasie volledig uit het strafrecht halen. Dit past bij hun bredere visie dat mensen zelf moeten kunnen beslissen over hun leven en lichaam.
“D66 staat voor een samenleving waarin ieder mens het recht heeft om zelf te beslissen over het begin en het einde van het leven, over vruchtbaarheidsbehandelingen en ouderschap, over identiteit en medische behandelingen.”
“Daarom pleit D66 voor: • Een wettelijke regeling voor hulp bij een voltooid leven. • Verruiming van de euthanasiewet, ook bij psychisch lijden en dementie. • Snellere toegang tot stervenshulp via expertisecentra. • Het volledig uit het strafrecht halen van euthanasie.”
“Ook op medisch-ethische thema’s laat D66 haar diepste waarden spreken: vrijheid van het individu en het recht op zelfbeschikking.”
Veroordeling buitenproportioneel geweld Israël en sancties
D66 veroordeelt expliciet het geweld van Israël tegen Palestijnen, noemt het genocide, en pleit voor sancties tegen de Israëlische regering, opschorting van het EU-associatieverdrag en erkenning van Palestina. Ze benadrukken het belang van internationaal recht en gelijke rechten.
“D66 veroordeelt de continue en grove schendingen van het internationaal recht door Israël. Ook veroordelen we de terroristische aanslag door Hamas op 7 oktober 2023. De genocide in Gaza, de grootschalige vernietiging, het vermoorden en uithongeren van de Palestijnen, en het geweld tegen de Palestijnen door Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever moeten onmiddellijk stoppen. Deze misdaden moeten bestraft worden.”
“Nederland moet de gehele regering-Netanyahu sanctioneren, per direct stoppen met de export van wapens en dual-use goederen die mogelijk bijdragen aan het geweld in Gaza, de import verbieden van goederen uit de bezette gebieden en per direct het EU-associatieverdrag opschorten. Vrede begint met gelijke rechten. De onwettige bezetting van de Palestijnse gebieden moet worden beëindigd. Nederland moet nu de Palestijnse staat erkennen en het Palestijnse recht op zelfbeschikking bevestigen.”
Ruimte voor ondernemers, minder regeldruk, maar grenzen aan marktmacht
D66 wil ondernemers ondersteunen met minder regeldruk, eenvoudiger belastingstelsel en betere toegang tot financiering. Tegelijkertijd stellen ze dat private winsten niet ten koste mogen gaan van het publieke belang en grijpen ze in bij te veel marktmacht. Ze stimuleren innovatie, verduurzaming en een eerlijk speelveld.
“D66 maakt het aantrekkelijker om een bedrijf te starten of te laten groeien. Veel ondernemers maken zich zorgen over de regeldruk en de verlening van vergunningen. Dat gaan we simpeler maken. Zodat ondernemers minder druk zijn met regels en zich kunnen concentreren op het bouwen aan hun bedrijf.”
“We versterken het vestigingsklimaat, zoals met een eerlijk en eenvoudig belastingstelsel, en met minder en stabiele regels. Ondernemers krijgen toegang tot een gelijk speelveld, goede aansluiting met het onderwijs en de arbeidsmarkt, en financiering om te kunnen groeien.”
“Private winsten mogen niet ten koste gaan van het publieke belang. Voor ondernemers die maatschappelijk ondernemen, is een gelijk speelveld belangrijk. Daarom is een sterke overheid nodig die de spelregels bepaalt waarbinnen bedrijven maatschappelijk verantwoord ondernemen.”
“D66 staat voor een eerlijke economie. Te veel macht bij één bedrijf zorgt voor hoge prijzen, lage kwaliteit en remt innovatie af. Nieuwe ondernemers worden hierdoor buitengesloten. D66 wil eerlijke concurrentie en grijpt stevig in bij te veel marktmacht.”
Voor individuele vrijheid, maar met sociale en publieke waarborgen
D66 benadrukt individuele vrijheid, maar altijd in samenhang met bescherming van kwetsbaren en het publieke belang. Vrije marktwerking wordt ondersteund zolang het publieke belang niet wordt geschaad en er eerlijke concurrentie is.
De PVV is vóór individuele vrijheid op sommige terreinen, maar beperkt deze waar het hun ideologie raakt; het programma bevat geen expliciete steun voor euthanasie als vrijheid. De partij steunt Israël onvoorwaardelijk, ook bij militair geweld, en is niet kritisch op buitenproportioneel geweld. Op economisch vlak kiest de PVV voor minder regels en lasten voor ondernemers, maar is selectief in vrije marktwerking, vooral waar het publieke belangen betreft.
Onvoorwaardelijke steun aan Israël, ook bij militair geweld
De PVV steunt Israël expliciet en zonder voorbehoud, ook als het gaat om militair geweld tegen Hamas. Er is geen enkele kritiek op mogelijk buitenproportioneel geweld; in tegendeel, de partij pleit voor het volledig vernietigen van Hamas en het voortzetten van wapenleveranties.
Selectieve steun voor individuele vrijheid en vrije marktwerking
De PVV pleit voor minder regels en lasten voor ondernemers en burgers, maar beperkt marktwerking in sectoren als zorg en mobiliteit. Vrijheid wordt vooral benadrukt waar het de eigen achterban of nationale belangen dient.
“Vrije verkoop voor boerderijwinkels – zonder onnodige regeldruk, registraties en btw-heffingen”
“Geen rekeningrijden, geen verbod op de verkoop van brandstofauto’s, niet verplicht elektrisch rijden”
“Acute zorg uit de marktwerking halen”
“Stoppen met woekerwinsten in de zorg, weren van private equity”
Minder lasten en regels voor ondernemers
De PVV wil ondernemers en sectoren als landbouw, visserij en transport ontlasten van Europese en nationale regelgeving, en benadrukt het belang van nationale productie en concurrentiekracht.
“Laat boeren en tuinders doen waar zij goed in zijn; zet onze nationale voedselvoorziening op 1!”
“We moeten bedrijven koesteren in plaats van wegpesten. Geen gedwongen elektrificatie in de scheepvaart.”
“Verlagen brandstofaccijns in 2026”
“Versoepeling van de Brusselse regels; verminderen van het aantal natuurgebieden met Natura 2000-status en/of verkleinen van gebieden”
De SGP is fel tegen euthanasie vanuit het principe van bescherming van het leven en wijst individuele vrijheid als grond voor euthanasie expliciet af. De partij steunt Israël onvoorwaardelijk en veroordeelt niet het geweld van Israël, maar juist het geweld van Hamas. Op economisch vlak is de SGP voorstander van een sociaal-waarden gedreven economie met ruimte voor ondernemers, maar niet van volledige vrije marktwerking of radicale individuele vrijheid.
Tegen euthanasie en individuele zelfbeschikking
De SGP verwerpt euthanasie als uiting van individuele vrijheid en wil de euthanasiewet intrekken. Zij benadrukt bescherming van het leven en wijst een klimaat van zelfbeschikking over het levenseinde af.
“De SGP wil de euthanasiewet intrekken. De SGP is daarom tegen verruiming van hulp bij zelfdoding, zowel wat betreft euthanasie als een doodswens bij ‘voltooid leven wet’.”
“Er is geen ‘recht op euthanasie’. Artsen moeten worden beschermd tegen druk van familie.”
“Ook is sprake van een sterk ideologische druk om steeds radicaler de individuele zelfbeschikking door te voeren, zoals bij genderidentiteit en het zelfgekozen levenseinde.”
Onvoorwaardelijke steun aan Israël, geen kritiek op Israëlisch geweld
De SGP steunt Israël expliciet en veroordeelt niet het geweld van Israël, maar juist het geweld van Hamas. De partij pleit voor meer steun aan Israël en verzet zich tegen internationale kritiek op Israël.
“Nederland moet binnen de Verenigde Naties (VN) strijden tegen de eenzijdige en overtrokken kritiek op Israël. Nederland stemt voortaan tegen anti-Israëlische resoluties.”
“Onze steun is cruciaal nu talloze vijanden Israël van de kaart willen vegen. Internationaal wordt Israël oneerlijk behandeld.”
“Daarbij is het pure kwaad van Hamas het grootste obstakel voor vrede.”
Economisch: Waardengedreven economie, steun voor ondernemers
De SGP is voor een economie die sociaal, duurzaam en innovatief is, met oog voor ondernemers en minder regeldruk, maar niet voor volledige vrije marktwerking of radicale individuele vrijheid.
“Onze economie is er voor de samenleving – niet andersom. En een samenleving die niet omziet naar de meest kwetsbaren is geen sámenleving.”
“Aan de overheid de taak de samenleving op te laten bloeien in plaats van dicht te reguleren.”
“Ondernemers zijn de motor van onze economie. Ze zorgen voor banen, zodat anderen kunnen werken voor hun dagelijks brood.”
“Dat vraagt om een goed vestigingsklimaat, met rechtvaardige belastingen voor burgers én minder administratieve rompslomp voor ondernemers.”
“Het vaste contract wordt aantrekkelijker gemaakt, onder andere door werkgeverslasten te verlichten en meer ruimte te bieden voor tussenvormen.”
Volt is voor individuele vrijheid, waaronder het recht op euthanasie, en neemt een uitgesproken standpunt in tegen buitenproportioneel geweld van Israël, met concrete sanctievoorstellen. Op economisch vlak steunt Volt ondernemers, vooral als zij duurzaam en sociaal innoveren, maar combineert dit met een kritische houding tegenover ongebreidelde marktwerking en pleit voor een eerlijke bijdrage van grote vermogens.
Legalisering van euthanasie als recht op zelfbeschikking
Volt beschouwt het recht op euthanasie als onderdeel van lichamelijke autonomie en individuele vrijheid. Zij willen dat hulp bij vrijwillige en weloverwogen euthanasie niet langer strafbaar is, en verankeren het recht op zelfbeschikking in de Grondwet.
“Mensen met een vrijwillige en weloverwogen, blijvende stervenswens kunnen legaal en onder begeleiding toegang krijgen tot euthanasie. Hulp bij vrijwillige en weloverwogen euthanasie hoort niet thuis in ons Wetboek van Strafrecht.”
“Volt verankert het recht op lichamelijke autonomie als fundamenteel grondrecht in de Grondwet.”
Sancties en embargo’s tegen Israël wegens buitenproportioneel geweld
Volt veroordeelt het buitenproportioneel geweld van Israël en pleit voor harde maatregelen, waaronder sancties, embargo’s en internationale rechtsvervolging, zolang Israël zich niet aan mensenrechten en internationaal recht houdt.
“Een streng economisch sanctiepakket tegen Israël.”
“Het opschorten van militaire samenwerking en een volledig embargo op de import en export van wapens en (militaire) technologie.”
“Aansluiting bij de genocidezaak van Zuid-Afrika tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof.”
“Het opschorten van het associatieverdrag tussen de EU en Israël, op basis van de mensenrechtenclausule in artikel 2 van datzelfde associatieverdrag.”
Stimuleren van duurzaam en sociaal ondernemerschap
Volt ondersteunt ondernemers, vooral als zij bijdragen aan duurzaamheid en maatschappelijke waarde. Er is nadruk op innovatie, steun voor het mkb, en het creëren van een aantrekkelijk ondernemersklimaat, maar Volt stelt ook eisen aan maatschappelijke verantwoordelijkheid en eerlijke belastingafdracht.
“We stimuleren duurzaam ondernemerschap en ondersteunen ondernemers met de ontwikkeling en implementatie van sociaal rechtvaardige, duurzame bedrijfsmodellen met duidelijke toegevoegde waarde voor de maatschappij, zoals steward-ownership.”
“Kleine en middelgrote bedrijven krijgen steun bij verduurzamen. Er komt een Europees durfkapitaal, dat geld geeft voor onderzoek en innovaties.”
“We pleiten voor een goede opbouw van Europese randvoorwaarden bij het ondernemen. We investeren in een stabiel ondernemersklimaat, genoeg huisvesting, goede scholen, sociale voorzieningen en een duurzaam stroomnet.”
Kritische houding tegenover vrije marktwerking zonder maatschappelijke voorwaarden
Volt gelooft in individuele vrijheid, maar stelt grenzen aan vrije marktwerking waar publieke belangen in het geding zijn. Ze willen monopolies en overmatige winsten op maatschappelijk gevoelige terreinen tegengaan en publieke zeggenschap behouden over essentiële innovaties.
BVNL stelt individuele vrijheid centraal, waaronder het recht op euthanasie en minimale overheidsbemoeienis bij medisch-ethische keuzes. De partij kiest nadrukkelijk voor een vrije markt, lage belastingen en een ondernemersvriendelijk beleid, en steunt Israël mits het zich aan het internationale oorlogsrecht houdt. De kern van hun visie is klassiek-liberaal: een kleine overheid, maximale individuele keuzevrijheid en een sterke positie voor ondernemers.
Individuele keuzevrijheid bij euthanasie
BVNL vindt dat medisch-ethische keuzes, zoals euthanasie, toebehoren aan het individu en niet aan de staat. Dit standpunt is geworteld in hun bredere visie op individuele vrijheid en minimale overheidsdwang.
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam. Of het nu gaat om vaccinatie, medische behandelingen, seksuele voorkeur, levensovertuiging, of levensbeëindiging: deze keuzes behoren toe aan de mens zelf.”
“Als volwassen mensen euthanasie willen plegen binnen de huidige wetgeving dan is dat een eigen keuze.”
Steun aan Israël, mits binnen internationaal oorlogsrecht
BVNL steunt Israël in de strijd tegen terrorisme, maar benadrukt dat Israël zich aan het internationale oorlogsrecht moet houden. Dit impliceert een afwijzing van buitenproportioneel geweld.
“Belang Van Nederland steunt Israël in de strijd tegen terrorisme, maar Israël dient zich, net als ieder ander land aan het internationale oorlogsrecht te houden.”
Vrije marktwerking en ondernemersvriendelijk beleid
BVNL kiest expliciet voor een vrije markteconomie, lage belastingen, minder regels en een kleine overheid. Ondernemers, ZZP’ers en bedrijven krijgen meer ruimte en minder overheidsbemoeienis, met concrete voorstellen zoals een vlaktaks, afschaffing van subsidies en versoepeling van het arbeidsrecht.
“Belang Van Nederland kiest voor een ondernemersvriendelijke koers die gestoeld is op vrijemarkteconomie, sober fiscaal beleid, lage belastingen en structurele hervormingen.”
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
“BVNL wil de belastingen en werkgeverslasten voor ondernemers omlaag brengen, de bureaucratie verminderen en het gelijke speelveld weer terugbrengen in de markt door in elk geval geen regels te maken die strenger zijn dan het EU-gemiddelde.”
“BVNL kiest voor een kleine overheid, een vrije markt met zo min mogelijk staatsinterventie en het behoud van het goede uit de rijke Nederlandse traditie.”
Minimale overheidsbemoeienis en maximale individuele vrijheid
De partij pleit voor een kleine, dienstbare overheid die zich terughoudend opstelt en individuele vrijheid als hoogste waarde ziet, zowel voor burgers als ondernemers.
“De overheid moet klein, betrouwbaar, volledig transparant en efficiënt zijn, met een zeer terughoudende rol in het leven van mensen. De nadruk ligt op eigen initiatief, vrijheid van keuze en respect voor die van een ander en minimale overheidsbemoeienis.”
“Onze samenleving floreert wanneer mensen vrij zijn, maar ook verantwoordelijk. Vrijheid is de absolute kernwaarde en is aan ieder individueel mens gegeven bij geboorte.”
Het CDA is tegen euthanasie als individuele vrijheid, benadrukt het belang van internationaal recht en mensenrechten in het Israëlisch-Palestijns conflict, kiest niet voor maximale individuele vrijheid of vrije marktwerking, maar voor gemeenschapswaarden, en wil het ondernemersklimaat verbeteren met gericht beleid. De partij zet in op bescherming van het leven, handhaving van internationaal recht, en versterking van het ondernemersklimaat door innovatie en minder regeldruk.
Tegen euthanasie als individuele vrijheid
Het CDA verwerpt euthanasie als een kwestie van individuele vrijheid en is expliciet tegen de Wet Voltooid Leven. De partij benadrukt de beschermwaardigheid van het leven en wil meer onderzoek naar de oorzaken van euthanasie onder jongeren.
“We zijn geen voorstander van de Wet Voltooid Leven. De problematiek rondom euthanasie van jongeren onder de dertig volgen we nauw. We willen meer onderzoek naar de oorzaken van de stijging van het aantal gevallen.”
“De overheid kan zo sturing geven vanuit het principe van fundamentele beschermwaardigheid van het leven.”
Kritisch op buitenproportioneel geweld Israël, sancties mogelijk
Het CDA erkent Israëls recht op zelfverdediging, maar veroordeelt schendingen van het internationaal recht en het leed onder Palestijnen. De partij pleit voor handhaving van het internationaal recht, humanitaire hulp, sancties tegen Israël bij grove schendingen, en een tweestatenoplossing.
“De invulling van dat recht is echter verworden tot een offensief dat het internationale recht schendt en onvoorstelbaar leed veroorzaakt onder de Palestijnse burgerbevolking.”
“Doelgerichte aanvallen op burgers, journalisten en hulpverleners vormen een grove schending van dit internationaal recht. Hierbij past grotere druk op Israël bijvoorbeeld door de handelsvoordelen uit het EU-Israël-associatieverdrag op te schorten, of sancties op personen.”
“Het illegale Israëlische nederzettingenbeleid ondermijnt de tweestatenoplossing en brengt vrede verder weg. Het kabinet moet verder gaan dan ontmoedigen en effectieve maatregelen nemen, zoals sancties tegen verantwoordelijken en een verbod op producten uit de illegale nederzettingen.”
Niet voor maximale individuele vrijheid of vrije marktwerking
Het CDA kiest niet voor een samenleving waarin individuele vrijheid of marktwerking centraal staat, maar voor gemeenschapswaarden en gezamenlijke verantwoordelijkheid. De partij verwerpt het idee dat de markt alles oplost.
“En geloven we dat de markt alles oplost, of dat de overheid voor alles verantwoordelijk is. Het CDA kiest voor de samenleving. Zonder het ‘wij’ van de gemeenschap kan het ‘ik’ niet bestaan.”
Verbeteren ondernemersklimaat en stimuleren innovatie
Het CDA wil het ondernemersklimaat versterken door minder regeldruk, behoud van fiscale regelingen, stimulering van innovatie en investeringen, en het aantrekkelijker maken van werkgeverschap. De partij erkent het belang van ondernemers voor de economie en brede welvaart.
“Het plezier om te ondernemen moet terugkomen. Het Nederlandse ondernemers- en vestigingsklimaat is de laatste jaren achteruitgegaan.”
“We voeren actief economisch en fiscaal beleid om bedrijven en investeringen aan te trekken en te behouden. We behouden de expatregeling, de innovatiebox en de (uitgebreide) WBSO, scherpen de renteaftrekbeperking niet verder aan en komen niet aan de inkoop van eigen aandelen.”
“We vereenvoudigen en vervangen de versnipperde fiscale regelingen en herinvesteren dit in effectieve ondernemersregelingen gericht op investeren, innoveren en werkgeverschap.”
“Wij pleiten voor de oprichting van een Taskforce Oneerlijke Concurrentie om te zorgen voor een gelijk speelveld voor ondernemers.”
De ChristenUnie is uitgesproken tegen euthanasie en abortus vanuit het principe van beschermwaardigheid van het leven, en verwerpt het idee van euthanasie als individuele vrijheid. De partij steunt het bestaansrecht van Israël, maar veroordeelt schendingen van het humanitair oorlogsrecht en pleit voor sancties bij disproportioneel geweld. Op economisch vlak kiest de ChristenUnie niet voor ongebreidelde individuele vrijheid of vrije marktwerking, maar voor een gereguleerde economie met ruimte voor ondernemers, mits deze bijdragen aan duurzaamheid en maatschappelijke waarden.
Tegen euthanasie als individuele vrijheid
De ChristenUnie verzet zich principieel tegen euthanasie, ook als dit wordt gemotiveerd door individuele vrijheid, en streeft naar een daling van het aantal euthanasiegevallen via betere zorg en begeleiding.
“De ChristenUnie zich altijd verzet tegen de Nederlandse abortus- en euthanasiepraktijk die indruist tegen één van onze meest elementaire waarden: de beschermwaardigheid van het menselijk leven.”
“We willen dat ouderen zorg en waardering ontvangen en hun betekenis erkend wordt, en dat er geen glibberig pad naar normalisering van euthanasie bij lichamelijke achteruitgang of levensmoeheid ontstaat.”
“De ChristenUnie is tegen een wettelijke regeling voor euthanasie bij mensen met een ‘voltooid leven’. ‘Middel X’, zelfdodingscapsules of nog te ontwikkelen zelfdodingsmiddelen blijven verboden.”
“We zetten in op trendbreuk: een daling van het aantal euthanasiegevallen via verbeterde voorlichting over natuurlijk sterven, goede en voldoende beschikbare hospice- en palliatieve zorg.”
Tegen buitenproportioneel geweld door Israël
De ChristenUnie erkent Israëls recht op zelfverdediging, maar veroordeelt schendingen van het humanitair oorlogsrecht en steunt sancties tegen daders van disproportioneel geweld, met bijzondere aandacht voor het lijden van burgers.
“Israëls recht op zelfverdediging staat overeind, maar mag niet inhouden dat het humanitair oorlogsrecht wordt geschonden. Daar waar dat gebeurt spreekt Nederland zich in Europees verband krachtig uit en treft passende maatregelen, waarbij (persoons)gerichte sancties en heroverweging van het EU-associatieakkoord niet worden uitgesloten.”
“Het nederzettingenbeleid van de huidige regering frustreert een duurzame vrede en is in strijd met het internationaal recht. De ChristenUnie steunt persoonsgerichte sancties tegen kolonisten die veroordeeld zijn voor terreurdaden.”
Tegen ongebreidelde individuele vrijheid en vrije marktwerking
De ChristenUnie verwerpt het idee dat individuele vrijheid en vrije marktwerking altijd tot het beste resultaat leiden, en pleit voor duidelijke overheidsnormen en beperking van marktwerking, vooral in de zorg.
“Dat de mens zelf het beste weet wat goed voor hem is, zichzelf altijd in de hand heeft en in vrijheid de juiste keuzes maakt, is een mythe. Dat geldt ook voor de illusie dat de markt zichzelf altijd zo ordent dat kwetsbare mensen worden beschermd.”
“Marktwerking hoort niet thuis in de zorg. Het leidt tot prikkels die niet passen bij een samenleving waarin we omzien naar elkaar.”
Ruimte voor ondernemers binnen maatschappelijke kaders
De ChristenUnie wil ondernemers ruimte geven, vooral voor innovatie en duurzaamheid, maar binnen duidelijke maatschappelijke en ecologische grenzen en met minder regeldruk.
“De overheid reduceert de regeldruk en wordt een stabiele en betrouwbare partner voor bedrijven. Het uitblijven van (snelle) vergunningverlening, een gebrek aan netcapaciteit en veel regeldruk staan een goed ondernemersklimaat in de weg. Deze obstakels worden met vaart aangepakt.”
“Ondernemers krijgen de ruimte. Dat een vitale en duurzame economie mogelijk is, laten veel bedrijven al zien. Ze dragen door slimme innovaties bij aan de waardecreatie van de toekomst.”
NSC kiest voor behoud van de huidige euthanasiewetgeving, met extra terughoudendheid bij psychisch lijden en geen steun voor verdere verruiming. In het Israëlisch-Palestijns conflict pleit NSC voor een tweestatenoplossing en spreekt zich uit tegen illegale nederzettingen, maar vermijdt expliciete veroordeling van buitenproportioneel geweld. Op economisch vlak wil NSC ondernemers ondersteunen door minder administratieve lasten en een eerlijker speelveld, maar keert zich tegen doorgeschoten marktwerking en het neoliberalisme.
Behoud huidige euthanasiewetgeving, geen verruiming uit vrijheidsoverweging
NSC handhaaft de bestaande euthanasiewetgeving, maar is terughoudend bij uitbreiding, vooral bij psychisch lijden en wilsonbekwamen. Het recht op euthanasie wordt niet als individuele vrijheid of zelfbeschikking gepresenteerd, maar als een zorgvuldig afgebakend medisch-ethisch vraagstuk.
“We handhaven de huidige wetgeving rondom euthanasie in Nederland bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden. We pleiten voor een moratorium op euthanasie en hulp bij zelfdoding bij psychisch lijden onder de 30 jaar.”
“Verder zijn we terughoudend en bezorgd over euthanasie bij wilsonbekwame mensen. We steunen de Wet voltooid leven niet.”
Pleidooi voor tweestatenoplossing, geen expliciete veroordeling Israëlisch geweld
NSC spreekt zijn zorgen uit over het geweld in het Midden-Oosten en steunt een tweestatenoplossing, maar veroordeelt niet expliciet het buitenproportioneel geweld van Israël. De partij is wel tegen illegale nederzettingen.
“In het Israëlisch-Palestijnse conflict blijft Nieuw Sociaal Contract zich inzetten voor een tweestaten-oplossing met een veilig Israël en een onafhankelijke Palestijnse staat, zonder enige betrokkenheid van de terroristische organisatie Hamas.”
“We zijn tegen illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en elders.”
Minder administratieve lasten en eerlijk speelveld voor ondernemers
NSC wil het ondernemersklimaat verbeteren door minder bureaucratie, een gelijk speelveld tussen familiebedrijven en private equity, en betere toegang tot financiering voor het mkb. De partij is kritisch op doorgeschoten marktwerking en private equity in publieke sectoren.
“We willen daarom minder administratieve lasten voor mkb’ers, onder meer door bestaande prikkels tegen het licht te houden en bij nieuwe wetgeving een mkb-uitvoeringstoets in te voeren.”
“We zorgen ervoor dat er een gelijk speelveld ontstaat tussen deze twee groepen en zullen dus een aantal belastingvoordelen van private equity terugdringen.”
“Omdat de grote banken vaak niet thuis geven als het mkb geld wil lenen, bevorderen we de toegang tot alternatieve financiering.”
Kritisch op doorgeschoten marktwerking, geen onbegrensde vrije markt
NSC keert zich tegen het neoliberalisme en wil marktwerking beperken waar deze publieke belangen schaadt, met name in de zorg en andere essentiële sectoren. Vrije marktwerking is dus geen doel op zich.
“We keren ons af van het neoliberalisme, waarin het eigenbelang centraal staat en de sterksten alles krijgen.”
“Terugdringen van marktwerking in de zorg.”
“Als de markt faalt, betalen gewone Nederlanders de prijs. In sectoren zoals de dierenartsenzorg hebben nieuwe spelers op de markt, vaak gefinancierd door private equity, in korte tijd de prijzen opgedreven. Daarom neemt Nieuw Sociaal Contract gerichte maatregelen om markten eerlijker te laten functioneren.”
De Partij voor de Dieren is vóór het recht op euthanasie en zelfbeschikking, en keert zich krachtig tegen het buitenproportioneel geweld van Israël in Palestina. De partij is kritisch op marktwerking en vrije marktprincipes, en kiest voor strenge regulering en verduurzaming boven het belang van ondernemers of het stimuleren van vrije marktwerking.
Voor recht op euthanasie en zelfbeschikking
De PvdD vindt dat mensen zelf mogen bepalen wanneer ze op een waardige manier willen sterven, mits er een zorgvuldig traject aan voorafgaat. Dit standpunt is geworteld in het principe van individuele vrijheid en zelfbeschikking, met aandacht voor kwetsbare groepen.
“De Partij voor de Dieren hecht aan zelfbeschikking en vindt dat mensen zelf mogen bepalen wanneer ze sterven, op een waardige manier. Hier moet een zorgvuldig traject aan voorafgaan.”
“De Partij voor de Dieren onderschrijft het principe dat mensen beschikken over hun eigen leven, zeker als het gaat om een stervenswens.”
Tegen buitenproportioneel geweld van Israël
De partij veroordeelt expliciet het geweld van Israël in Gaza, noemt het genocide en etnische zuivering, en pleit voor sancties, een boycot en het verbreken van samenwerking tot het geweld stopt. Dit standpunt is gebaseerd op het internationaal recht en solidariteit met slachtoffers van onderdrukking.
“De Partij voor de Dieren kiest resoluut voor rechtvaardigheid, vrede en het internationaal recht. Wij spreken ons uit tegen genocide, tegen apartheid, tegen bezetting – en vóór menselijkheid.”
“Dit betekent dat wij ons, zoals we van het begin af aan gedaan hebben, uitspreken tegen de misdaden die Israël in Gaza begaat.”
“Er komt een volledige militaire, economische, politieke, sportieve en academische boycot van Israël, totdat de genocide en bezetting worden gestopt.”
Tegen vrije marktwerking, vooral in publieke sectoren
De PvdD is uitgesproken tegen marktwerking in zorg, onderwijs en andere publieke diensten, en wil deze sectoren uit de markt halen en in publieke handen brengen. De partij ziet marktwerking als schadelijk voor mens, dier en milieu, en kiest voor strenge regulering en democratisering van de economie.
“We zetten ons in tegen de doorgeslagen marktwerking in zorg, onderwijs en openbaar vervoer.”
“De zorg is geen markt, maar een basisvoorziening. Marktwerking hoort niet thuis in de zorg.”
“De EU stopt met regels die marktwerking opdringen aan de publieke sector. Publieke diensten blijven wat ons betreft zoveel mogelijk in overheidshanden om het algemeen belang te dienen.”
Niet gericht op vrije markt of ondernemersbelang
De partij kiest niet voor vrije marktwerking of het stimuleren van ondernemers, maar voor verduurzaming, strenge normen en het belasten van grote bedrijven. Wel wordt regeldruk voor kleine ondernemers beperkt door duidelijke regels, maar het ondernemersbelang is ondergeschikt aan milieu, dierenwelzijn en sociale rechtvaardigheid.
“We kiezen voor strenge normen voor milieu, dierenwelzijn en mensenrechten, maar vatten die in begrijpelijke regels zonder ingewikkelde uitzonderingen. Zo weten ondernemers waar ze aan toe zijn en gaan we overmatige regeldruk tegen.”
“We stoppen met subsidies aan de grootste vervuilers en stimuleren kleinschalige duurzame initiatieven. Ook ons belastingstelsel gaan we veel eerlijker inrichten. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Grote ondernemingen en de allerrijksten betalen meer, kleine bedrijven en bewoners minder.”
De SP is fel tegen buitenproportioneel geweld van Israël en pleit voor stevige sancties en internationale vervolging van oorlogsmisdaden. Op het gebied van individuele vrijheid en vrije marktwerking kiest de SP juist voor sterke overheidsregie, beperking van marktwerking en bescherming van publieke belangen boven ondernemersvrijheid. Specifiek beleid voor euthanasie als vrijheid of expliciet ondernemersvriendelijk beleid ontbreekt; de nadruk ligt op collectieve voorzieningen en het tegengaan van marktmacht.
Strenge sancties en vervolging bij geweld Israël
De SP veroordeelt het buitenproportioneel geweld van Israël en wil harde maatregelen zoals een wapenembargo, handelsboycot en sancties tegen de Israëlische regering. Het doel is om de regering onder druk te zetten en gerechtigheid te brengen voor oorlogsmisdaden, met nadruk op het beschermen van mensenrechten en het beëindigen van genocide.
“Om de Israëlische regering maximaal onder druk te zetten willen wij een volledig wapenembargo, opschorting van het EUassociatieakkoord met Israël en een algeheel handelsboycot, waarbij zaken als humanitaire hulp, medicijnen en voedsel zijn uitgezonderd.”
“Zo moeten er ook sancties komen specifiek gericht tegen alle leden van het kabinet Netanyahu.”
“Oorlogsmisdadigers moeten worden vervolgd, er mag geen straffeloosheid bestaan.”
“Het associatieakkoord met Israël moet worden opgeschort totdat de genocide in Gaza en de illegale bezetting van Palestijns land is beëindigd en de verantwoordelijken aan het Internationaal Strafhof zijn overgedragen.”
Tegen vrije marktwerking, vóór sterke overheidsregie
De SP wijst vrije marktwerking af, vooral in essentiële sectoren als zorg, energie en basisvoorzieningen. De partij wil marktmacht van grote bedrijven inperken, prijzen reguleren en publieke zeggenschap herstellen, wat haaks staat op het klassieke liberale idee van individuele vrijheid en vrije markt.
“De zorg is geen markt. Dat wat van ons allemaal is, horen we niet over te laten aan commerciële cowboys.”
“We accepteren daarom geen privatiseringen. Die maken op de lange termijn de veiligheid en leveringszekerheid van cruciale producten en diensten onzeker, waardoor de schokbestendigheid van onze economie onder druk komt te staan.”
“We gaan de prijzen van basisproducten, zoals gezond eten, medicijnen, energie en internet, controleren, reguleren en blokkeren.”
“Er moet een eerlijk speelveld zijn, met ruimte voor innovatieve en nieuwe bedrijven. Op dit moment zorgt steeds verdere concentratie van marktmacht in handen van een paar grote spelers en digitale platforms ervoor dat innovatie wordt tegengehouden, de prijzen worden opgedreven en de keuzevrijheid beknot wordt voor consumenten en voor het mkb.”
Niet expliciet goed voor ondernemers, focus op mkb-bescherming
De SP richt zich niet op het bevorderen van ondernemersvrijheid of het stimuleren van vrije marktwerking, maar wil het mkb beschermen tegen de macht van grote bedrijven en multinationals. De nadruk ligt op eerlijk speelveld en het tegengaan van privileges voor grote bedrijven.
BBB kiest voor individuele vrijheid en een ondernemingsvriendelijk beleid, met ruimte voor euthanasie bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden, maar zonder uitbreiding naar een voltooidlevenwet. Op het Midden-Oostenbeleid erkent BBB Israëls recht op zelfverdediging, maar benadrukt dat dit proportioneel moet zijn en dat humanitair recht altijd moet worden gerespecteerd. De partij zet sterk in op het verminderen van regeldruk, het stimuleren van vrije marktwerking en het ondersteunen van ondernemers, vooral het mkb en familiebedrijven.
Euthanasie bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden, geen voltooidlevenwet
BBB staat euthanasie toe bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden, mits zorgvuldig uitgevoerd in een medische setting, maar wijst uitbreiding naar een voltooidlevenwet af. De partij ziet euthanasie als een daad van barmhartigheid binnen strikte kaders, niet als een kwestie van absolute individuele vrijheid.
“Bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden kan actieve levensbeëindiging een daad van barmhartigheid zijn. Dit moet altijd in een medische setting plaatsvinden, na zorgvuldige besluitvorming.”
“De voltooidlevenwet voegt niets toe aan de huidige euthanasiepraktijk en zullen wij dan ook niet steunen.”
Israël: Recht op zelfverdediging, maar proportioneel en binnen humanitair recht
BBB erkent het recht van Israël op zelfverdediging, maar stelt expliciet dat dit proportioneel moet zijn en binnen de grenzen van het internationaal humanitair recht. De partij veroordeelt disproportioneel geweld en benadrukt het belang van humanitaire hulp en respect voor rechten van alle inwoners.
“Israël is een democratie en heeft het recht op zelfverdediging, maar wel proportioneel, waarbij ook Israël zich aan internationaal recht, humanitair en oorlogsrecht moet houden.”
“Humanitaire hulp en voedselzekerheid moeten te allen tijde worden toegelaten en mogen nooit als wapen worden ingezet.”
Minder regeldruk en meer vrijheid voor ondernemers
BBB wil de regeldruk en bureaucratie voor ondernemers, vooral het mkb, drastisch verminderen en vrije marktwerking stimuleren. De partij ziet ondernemers als essentieel voor de economie en pleit voor beleid dat innovatie, groei en zelfstandigheid ondersteunt.
“We willen minder tijdverspilling aan papieren verplichtingen, minder angst voor boetes en meer ruimte voor gezond verstand. Vooral het midden en kleinbedrijf lijdt onder regels en bureaucratie.”
“BBB wil ruimte geven aan ondernemers, regels terugdringen, strategische sectoren versterken en investeren in innovatie en vakmanschap in de regio.”
“Familiebedrijven en het mkb moeten gestimuleerd worden door hen ruimte te bieden voor brede innovatie, zodat zij kunnen groeien en zich aanpassen aan veranderende marktomstandigheden.”
“BBB wil dat zelfstandigheid mogelijk blijft... zodat zelfstandige ondernemers kunnen blijven ondernemen zonder verstikkende regelgeving, maar met duidelijke spelregels.”
Geen betuttelend beleid, voor individuele keuzevrijheid
BBB verzet zich tegen overheidsbetutteling en pleit voor individuele keuzevrijheid, vooral op het gebied van consumptie en ondernemerschap. De partij vindt dat mensen zelf verstandige keuzes kunnen maken zonder overmatige inmenging van de overheid.
“BBB is geen voorstander van betuttelend beleid. Geen suikertaks, geen vleesbelasting, geen overheidsinmenging op ons bord of in ons keukenkastje. Mensen kunnen zelf verstandige keuzes maken. Vrijheid gaat hand in hand met verantwoordelijkheid.”
GroenLinks-PvdA kiest voor het versterken van individuele vrijheid op het gebied van euthanasie en spreekt zich krachtig uit tegen het buitenproportionele geweld van Israël, met concrete sancties als beleidsvoorstel. De partij benadrukt solidariteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid boven vrije marktwerking, en ondersteunt ondernemers vooral als zij bijdragen aan innovatie en goed werkgeverschap, maar is kritisch op winstbejag en marktwerking. Vrije marktwerking wordt duidelijk ondergeschikt gemaakt aan sociale rechtvaardigheid en publieke belangen.
Euthanasie uit het Wetboek van Strafrecht
GroenLinks-PvdA ziet het recht op euthanasie als een kwestie van individuele vrijheid en zelfbeschikking, en wil dit wettelijk verankeren door euthanasie uit het strafrecht te halen. Dit adresseren ze als onderdeel van hun bredere visie op lichamelijke autonomie en vrijheid.
“Wie ondraaglijk en uitzichtloos lijdt, ongeacht of dat lichamelijk of geestelijk is, kan een beroep doen op het recht op zelfbeschikking. Daarom halen we euthanasie uit het Wetboek van Strafrecht.”
Sancties en druk tegen Israëlisch geweld
De partij veroordeelt expliciet het buitenproportionele geweld van Israël in Gaza en pleit voor stevige sancties, opschorting van samenwerking en erkenning van de Palestijnse staat. Dit standpunt is concreet en onderscheidend in het Nederlandse politieke landschap.
“We zetten maximale druk op Israël met stevige sancties, waaronder volledige opschorting van het EU-Israël Associatieakkoord, het stopzetten van militaire samenwerking, de import, export en doorvoer van wapens,”
“Nederland erkent de Palestijnse staat. Nederland gaat direct over tot erkenning van de Palestijnse staat.”
Kritisch op vrije marktwerking, mens boven markt
GroenLinks-PvdA verwerpt doorgeschoten marktwerking, vooral in de zorg en economie, en stelt solidariteit, publieke belangen en samenwerking centraal. Vrije marktwerking wordt niet als doel op zich gezien, maar als iets dat ondergeschikt is aan sociale rechtvaardigheid en publieke waarden.
“Niet de markt, maar de mens centraal.”
“Als winst maken de prioriteit is, staat goede zorg altijd op de tweede plek. Doorgeslagen commercialisering in de zorg leidt tot dure medicijnen, onnodige bureaucratie en steeds wisselende gezichten aan het bed. Wij dringen winstbejag terug, zodat zorg weer draait om mensen.”
“We pakken de doorgeschoten marktwerking aan en passen het zorgstelsel aan”
Steun voor ondernemers met maatschappelijke verantwoordelijkheid
De partij ondersteunt ondernemers die bijdragen aan innovatie en goed werkgeverschap, maar keert zich tegen bedrijven die regels omzeilen of winst boven mensen stellen. Het Rijnlandse model en maatschappelijke verantwoordelijkheid staan centraal, niet ongebreidelde marktwerking.
“Ondernemers die goed zorgen voor hun werknemers en Nederlandse bedrijven die werken aan innovaties die onze economie verder helpen, moeten concurreren met profiteurs die de regels voor goed werkgeverschap omzeilen en winsten doorsluizen naar het buitenland.”
“Wij kiezen voor een andere koers: een samenleving waarin solidariteit sterker is dan verdeeldheid. Waar we samen bouwen aan een sterke en schone economie, die onze productiviteit bevordert, innovatie stimuleert, en waarin iedereen kan meedoen.”
“Ondernemers nemen maatschappelijke verantwoordelijkheid, werknemers krijgen weer zekerheid en vaste contracten, en sociale partners krijgen meer zeggenschap.”
50PLUS is voor het verruimen van euthanasie bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden, maar koppelt dit niet expliciet aan individuele vrijheid. De partij steunt individuele vrijheid en vrije marktwerking vooral via het stimuleren van ondernemerschap, het beperken van overheidsbemoeienis en het bevorderen van een gunstig ondernemersklimaat. Er is geen standpunt gevonden over Israël of buitenproportioneel geweld. De partij is positief over ondernemers, vooral in de agrarische sector en door het verminderen van regelgeving en lasten.
Verruiming euthanasie bij uitzichtloos lijden
50PLUS wil de mogelijkheden tot euthanasie verruimen bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden, maar noemt dit niet expliciet een kwestie van individuele vrijheid. Het standpunt is vooral medisch-ethisch gemotiveerd, gericht op waardig levenseinde.
“De mogelijkheden tot euthanasie worden verruimd als er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden.”
Stimuleren van ondernemerschap en vrije markt
De partij wil een gunstig ondernemersklimaat door minder regelgeving, lagere lasten en het stimuleren van innovatie, vooral voor jonge ondernemers en in de agrarische sector. Dit sluit aan bij vrije marktwerking en het belang van ondernemers.
“Onze agrariërs hebben de hele wereld laten zien hoe je maximale productie haalt uit een minimale hoeveelheid grond. Wij willen bijdragen aan een goed perspectief voor de jonge ondernemers in de agrarische sector in Nederland.”
“Een topteam ambtenaren en ondernemers onderzoekt alle overheidsuitgaven van alle ministeries op effectiviteit met als doel ten minste 10 miljard euro aan fraude, verspilling en ondoelmatigheden op te sporen aan de uitgavenkant van de collectieve sector.”
“Stoppen met actieve industriepolitiek op nationaal en op Europees niveau, omdat dit beleid altijd eindigt in tranen.”
Minder overheidsbemoeienis en lastenverlichting
50PLUS pleit voor minder regels, lagere lasten en een gelijk speelveld binnen Europa, wat vrije marktwerking ondersteunt en ondernemers ten goede komt.