Verkiezingsprogramma's 2025 oververkort verzicht verkiezingsprogramma pvda-groenlinks
De PVV zet zich scherp af tegen het beleid van PvdA-GroenLinks, met name op het gebied van klimaat, migratie, cultuur en sociale voorzieningen. De partij verwerpt klimaatmaatregelen, pleit voor een totale asielstop, wil nationale soevereiniteit versterken en stelt de belangen van Nederlanders centraal. Concrete voorstellen zijn onder meer het stoppen van klimaatbeleid, het sluiten van grenzen voor asielzoekers, het afschaffen van het eigen risico in de zorg en het schrappen van uitgaven aan ontwikkelingshulp en de EU.
Stoppen met klimaatbeleid en energietransitie
De PVV verwerpt het klimaatbeleid en de energietransitie, die juist kernpunten zijn van PvdA-GroenLinks. De partij noemt klimaatmaatregelen "miljardenverspilling" en wil deze volledig terugdraaien, met als doel lagere lasten voor burgers en behoud van traditionele energiebronnen.
Totale asielstop en beperking immigratie
Waar PvdA-GroenLinks inzet op humane opvang en integratie, kiest de PVV voor een volledige asielstop en het sluiten van de grenzen. De partij koppelt migratie direct aan problemen op het gebied van veiligheid, huisvesting en sociale voorzieningen.
“Totale asielstop: alle asielzoekers worden aan de grens geweigerd (artikel 72 VWEU)”
“Wij voeren onmiddellijk een azc-stop in, gaan azc’s sluiten, asielzoekers aan de grens terugsturen, criminele vreemdelingen uitzetten – en Nederland terugveroveren.”
“We sluiten onze grenzen voor alle asielzoekers en sturen Oekraïense mannen terug naar Oekraïne.”
Stoppen met ontwikkelingshulp en EU-afdrachten
De PVV wil stoppen met ontwikkelingshulp en miljarden minder afdragen aan de EU, in tegenstelling tot PvdA-GroenLinks die internationale solidariteit en Europese samenwerking benadrukken. De partij stelt dat deze middelen beter aan Nederlanders besteed kunnen worden.
“De PVV stopt ook met ontwikkelingshulp. Elk jaar maken we vele miljarden over naar Afrika. Ook willen we miljarden minder afdragen aan de Europese Unie.”
“We schrappen alle uitgaven uit het Klimaatfonds.”
“Niet nóg meer miljarden en bevoegdheden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen”
Beschermen van Nederlandse cultuur en identiteit
De PVV positioneert zich fel tegen wat zij ziet als "linkse haat" tegen Nederlandse tradities en geschiedenis, en keert zich tegen excuses voor het slavernijverleden en multiculturalisme, wat haaks staat op het inclusieve cultuurbeleid van PvdA-GroenLinks.
Afschaffen eigen risico en tandarts in basispakket
De PVV wil het eigen risico in de zorg volledig afschaffen en de tandarts terug in het basispakket, met als doel de zorg toegankelijker en betaalbaarder te maken voor Nederlanders. Dit contrasteert met het beleid van PvdA-GroenLinks, dat inzet op solidariteit maar niet zo ver gaat in het schrappen van eigen bijdragen.
Stoppen met financiering NPO en cultuur
De PVV wil de publieke omroep (NPO) en subsidies voor kunst en cultuur volledig stopzetten, in tegenstelling tot PvdA-GroenLinks die deze sectoren juist willen versterken.
JA21 positioneert zich als een uitgesproken tegenpool van PvdA-GroenLinks, met een focus op minder EU-invloed, streng migratiebeleid, lagere lasten voor ondernemers en een kleinere overheid. De partij verzet zich tegen verdere Europese integratie, pleit voor beperking van migratie en wil duurzaamheid alleen ondersteunen als het economisch rendeert. Hun kernvisie draait om nationale soevereiniteit, economische vrijheid en het terugdringen van bureaucratie.
Minder EU-invloed en nationale soevereiniteit
JA21 wil de macht van de EU beperken en nationale zeggenschap herstellen, in tegenstelling tot PvdA-GroenLinks die juist meer Europese samenwerking nastreeft. Ze verzetten zich tegen verdere politieke integratie, extra EU-regels en de invoering van een digitale euro.
“Geen invoering van een digitale euro en geen digitale Europese identiteit.”
“Rigoureuze deregulering van beperkende EU-wetgeving die onze ondernemers en industrie al te lang vastzet.”
“Nationale koppen op EU-regels afschaffen: we introduceren geen nieuwe wetgeving die verder gaat dan EU-regelgeving.”
“De Europese Unie moet zich leren beperken. De EU moet terug naar haar kerntaken waarmee we onze soevereiniteit behouden en economische groei kunnen veiligstellen.”
Streng migratiebeleid en beperking bevolkingsgroei
JA21 kiest voor een restrictief migratiebeleid, gericht op het beperken van asiel- en arbeidsmigratie en het juridisch vastleggen van migratieplafonds. Dit staat haaks op het inclusieve migratiebeleid van PvdA-GroenLinks.
“Een beleid ontwikkelen om de bevolkingsgroei van Nederland te beperken. Dat betekent onder meer het juridisch verankeren van migratie plafonds en scherpe selectie van arbeidsmigranten en gezinshereniging.”
“Grensbewaking intensiveren: uitbreiding capaciteit Marechaussee om permanente grenscontroles aan de binnengrenzen... mogelijk te maken zolang de asielcrisis voortduurt.”
“Het inwilligingspercentage van asielverzoeken fors omlaag: loslaten ‘voordeel van de twijfel’-principe, beter en vaker onderzoeken van asielaanvragen...”
Lagere lasten en minder regels voor ondernemers
JA21 wil het ondernemersklimaat verbeteren door lastenverlaging, minder regeldruk en het schrappen van nationale koppen op EU-regels. Dit contrasteert met de hogere lasten en strengere regulering die PvdA-GroenLinks voorstaat.
“Ondernemen weer lonend maken door de lasten op ondernemers en familiebedrijven te verlagen en een fiscaal aantrekkelijk klimaat te creëren.”
“Minder regeldruk door een minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie aan te stellen die met een harde reductiedoelstelling een einde maakt aan de toenemende regeldruk...”
“Mkb maximaal faciliteren door het eenvoudiger te maken om te investeren in het mkb, en regeldruk en rapportageverplichtingen te verminderen.”
Duurzaamheid alleen als het economisch rendeert
JA21 ondersteunt duurzaamheid en circulaire economie uitsluitend als het financieel rendabel is, en verzet zich tegen nationale klimaatheffingen bovenop EU-regels. Dit is een duidelijk verschil met het ambitieuze klimaatbeleid van PvdA-GroenLinks.
Kleinere overheid en meer directe democratie
JA21 pleit voor een kleinere, efficiëntere overheid en meer directe invloed van burgers via referenda, in tegenstelling tot de grotere rol voor de overheid die PvdA-GroenLinks voorstaat.
“Een Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie die de inspraak van Nederlanders bewaakt en de overheid afslankt.”
“Meer zeggenschap van burgers over hun eigen leefomgeving door te focussen op decentralisatie en referenda over onder meer het migratiebeleid, de bevolkingsgroei en de natuur in Nederland te organiseren.”
Forum voor Democratie (FVD) positioneert zich radicaal tegenover het beleid van PvdA-GroenLinks, met een nadruk op het volledig stoppen van immigratie, klimaat- en stikstofbeleid, en het fors verkleinen van de overheid. Hun belangrijkste voorstellen zijn het beëindigen van asielopvang, het schrappen van alle klimaatmaatregelen en internationale verdragen, en het invoeren van een vlaktaks met forse belastingverlagingen. FVD presenteert zichzelf als alternatief voor de progressieve koers van PvdA-GroenLinks, met een focus op nationale soevereiniteit, economische vrijheid en het terugdraaien van Europese en internationale invloed.
Immigratie volledig stoppen en remigratie stimuleren
FVD verwerpt het progressieve migratiebeleid van PvdA-GroenLinks en wil immigratie volledig stoppen, naturalisaties bevriezen en remigratie actief bevorderen. Dit standpunt is een directe tegenpool van het inclusieve migratiebeleid van PvdA-GroenLinks.
“We stoppen volledig met asielopvang in Nederland, investeren in opvang in de regio en stellen illegaal verblijf in Nederland strafbaar. Daarnaast voeren we een tienjarige stop op naturalisaties in, bieden steun voor remigratie naar landen van herkomst en introduceren een GreenCard-systeem voor economisch waardevolle migranten om tijdelijk in Nederland te verblijven.”
Klimaatbeleid en energietransitie volledig schrappen
FVD wil alle klimaatmaatregelen, het Klimaatakkoord van Parijs en de energietransitie beëindigen, in tegenstelling tot het groene beleid van PvdA-GroenLinks. Ze zetten in op fossiele energie, kernenergie en lastenverlichting, en keren zich expliciet tegen wind- en zonne-energie.
“We trekken de klimaatwet in, zeggen het klimaatverdrag van Parijs op en stoppen zodoende volledig met alle vormen van ‘duurzaamheidsbeleid’.”
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
Stikstofbeleid en EU-regelgeving afschaffen, boeren volledige vrijheid
FVD wil het stikstofbeleid en Europese natuur- en landbouwregels volledig schrappen, boeren maximale vrijheid geven en voedselsoevereiniteit centraal stellen. Dit staat haaks op het natuur- en stikstofbeleid van PvdA-GroenLinks.
“Het stikstofbeleid gaat volledig van tafel. Boeren moeten kunnen blijven boeren, vrij van onzinnige regels en (semi-)gedwongen onteigeningen.”
“We werken in Europees verband aan het afschaffen van de Green Deal die de boerenstand kortwiekt, zolang het bestaat wordt het in Nederland niet gehandhaafd - inclusief het CO2-handelssysteem (ETS).”
“We maken voedselautonomie tot nationaal speerpunt: Nederland moet zoveel mogelijk zelf in staat zijn de eigen bevolking te voeden.”
Radicale belastingverlaging en kleinere overheid
FVD wil een vlaktaks, forse belastingverlagingen, afschaffing van erf- en schenkbelasting en een structurele krimp van de overheid, als alternatief voor het herverdelingsbeleid van PvdA-GroenLinks.
“We voeren een belastingvrije voet in van €30.000,- voor alle werkenden en gepensioneerden, en we maken de eerste €1.000 verdiend in een tweede baan (bij minimaal 32 uur hoofdbaan) belastingvrij.”
“De Rijksoverheidsuitgaven moeten verplicht ieder jaar 3% krimpen, zodat de overheid niet groter maar kleiner wordt.”
“We voeren een vlaktaks in op het inkomen in Box-1, zodat meer verdienen niet wordt afgestraft en altijd volstrekt transparant is hoeveel inkomstenbelasting moet worden betaald.”
Nationale soevereiniteit boven internationale verdragen
FVD wil de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen stellen en de invloed van EU en internationale afspraken minimaliseren, in tegenstelling tot het internationale en Europese perspectief van PvdA-GroenLinks.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
Directe democratie en afschaffen technocratische instituties
FVD pleit voor bindende referenda, direct gekozen bestuurders en het afschaffen van planbureaus en adviesorganen, als reactie op wat zij zien als technocratische en elitaire besluitvorming bij partijen als PvdA-GroenLinks.
BBB positioneert zich als tegenpool van PvdA-GroenLinks door te pleiten voor minder centrale sturing, minder nationale en Europese regels, en een nuchter, uitvoerbaar beleid dat uitgaat van regionale kracht en gezond verstand. De partij verzet zich tegen doorgeschoten klimaat- en migratiebeleid, wil minder lasten en regels voor burgers en ondernemers, en benadrukt het belang van voedselzekerheid, regionale zeggenschap en financiële degelijkheid. BBB kiest voor een sobere overheid, behoud van agrarische sectoren, beperking van migratie en een realistisch klimaatbeleid zonder extra nationale koppen op EU-wetgeving.
Minder nationale en Europese regels, meer regionale zeggenschap
BBB verzet zich tegen de centralistische en regulerende koers van PvdA-GroenLinks en pleit voor minder nationale koppen op EU-beleid, meer regionale invloed en een overheid die dichtbij bestuurt. Dit is een fundamenteel verschil met de meer centraal-gestuurde, regulerende benadering van PvdA-GroenLinks.
“Extra nationale regels bovenop EU wetgeving worden zoveel mogelijk geschrapt. Zo krijgen we een gelijk speelveld voor de agrarische en visserijsector. Er komen ook geen nieuwe nationale regels bovenop EU wetgeving.”
“We streven naar een overheid die dichtbij bestuurt. Dat is een overheid die beseft dat democratie méér is dan alleen een stem uitbrengen. Mensen moeten ook na de verkiezingen invloed kunnen uitoefenen, zoals door inspraak, advies of het delen van hun ervaring.”
Realistisch klimaatbeleid, geen extra lasten of versnelling
BBB wijst het versnellen van klimaatmaatregelen en extra nationale lasten af, in tegenstelling tot PvdA-GroenLinks die juist inzet op versnelling en verzwaring van klimaatbeleid. BBB wil stoppen met nationale CO₂-heffingen, SDE++-subsidies en het wettelijk vastleggen van vergaande klimaatdoelen.
“Het afschaffen van nationale koppen op Europees klimaatbeleid (zoals extra CO₂heffing).”
“Stoppen met extra CO₂-heffing voor industrie. De Nederlandse industrie staat onder grote druk door oplopende kosten, internationale concurrentie en een onzeker investeringsklimaat. BBB wil de extra nationale CO₂ heffing voor de industrie daarom terugdraaien.”
“Vanaf 2026 beëindigen we de SDE++ regeling. Subsidies op verlieslatende technieken worden afgebouwd.”
“Geen juridisch vastgelegde CO₂-vrije elektriciteit in 2035. De doelstelling om in 2035 uitsluitend CO₂ vrije elektriciteit op te wekken wordt niet wettelijk vastgelegd.”
Behoud en versterking van de agrarische sector
Waar PvdA-GroenLinks inzet op krimp van de veestapel en transitie van de landbouw, kiest BBB expliciet voor behoud en versterking van de agrarische sector en voedselzekerheid. BBB verzet zich tegen gedwongen krimp en benadrukt het belang van boeren, tuinders en vissers.
“Veel politieke partijen willen de veestapel halveren en boeren gedwongen uitkopen. Hun boodschap aan boeren is: stop ermee, zoek ander werk. Maar je vraagt een boer niet om geen boer meer te zijn, net zomin als je een kip vraagt om geen ei meer te leggen.”
“Boeren, tuinders, vissers en telers verdienen vertrouwen en ruimte om hun werk goed te doen. BBB kiest voor beleid dat werkt in de praktijk, met respect voor vakkennis, innovatie en rechtszekerheid.”
Strenger migratiebeleid en beperking instroom
BBB kiest voor een veel strenger migratiebeleid dan PvdA-GroenLinks, met beperking van asielinstroom, opzegging van het VN-Vluchtelingenverdrag en het afschaffen van voorrang voor statushouders bij sociale huurwoningen.
“BBB kiest voor een koerswijziging: wij willen het VN Vluchtelingenverdrag in zijn huidige vorm opzeggen en vervangen door een uitvoerbaar nationaal beleid. We stellen een maximum aan de instroom, investeren in opvang in de regio en sluiten terugkeerakkoorden met herkomstlanden.”
“BBB maakt een einde aan voorrang voor statushouders bij het toekennen van sociale huurwoningen. Iedereen sluit achteraan in de rij van woningzoekers, ook statushouders.”
Sober begrotingsbeleid en minder overheid
BBB kiest voor een sobere, doelmatige overheid en verantwoord begrotingsbeleid, in tegenstelling tot de investeringsagenda van PvdA-GroenLinks. BBB wil bezuinigen op inefficiënt beleid en uitvoeringskosten, en stelt een nullijn voor rijksambtenaren in.
“In 2028 stellen we een nullijn in voor rijksambtenaren, inclusief ambtsdragers. Dat betekent dat er dat jaar geen loonstijgingen worden doorgevoerd.”
“Te bezuinigen op inefficiënt beleid en uitgaven die geen sociaal rendement opleveren. Te bezuinigen op uitvoeringskosten buiten wonen, veiligheid, zorg en onderwijs.”
BVNL staat lijnrecht tegenover het verkiezingsprogramma van PvdA-GroenLinks: waar PvdA-GroenLinks inzet op een sterke, actieve overheid, vergroening en sociale herverdeling, pleit BVNL juist voor een drastisch kleinere overheid, afschaffing van klimaat- en stikstofbeleid, minder belastingen en het terugdraaien van sociale en groene maatregelen. BVNL wil individuele vrijheid, economische deregulering en het beëindigen van subsidies en fondsen voor klimaat, natuur en sociale voorzieningen. Hun kernvisie is klassiek-liberaal, economisch rechts en cultureel conservatief, met een nadruk op soevereiniteit en minimale overheidsbemoeienis.
Overheid fors verkleinen en dereguleren
BVNL verwerpt het idee van een grote, actieve overheid zoals PvdA-GroenLinks voorstaat. Zij willen juist fors snijden in overheidsuitgaven, ambtenaren en bureaucratie, en pleiten voor het afschaffen van subsidies, adviesorganen en niet-kerntaken.
“BVNL stelt zich ten doel om binnen twee regeerperiodes de rijksoverheidsuitgaven met ten minste 35% te verminderen, primair door het schrappen van subsidies, adviesorganen, overheidsreclame, klimaatbeleid, internationale hulp en niet-kerntaken.”
“De overheid moet en kan een stuk kleiner worden. Ambtenaren dienen de democratie. Zij die dit weigeren zullen worden ontslagen.”
Klimaat- en stikstofbeleid volledig afschaffen
In tegenstelling tot PvdA-GroenLinks, die klimaat en natuur centraal stellen, wil BVNL alle klimaat- en stikstofmaatregelen beëindigen, fondsen ontmantelen en Nederland terugtrekken uit de Green Deal.
“Het stikstofbeleid gaat per direct de prullenbak in, zodat boeren weer rustig kunnen boeren en vissers weer gewoon kunnen vissen.”
“Het stikstoffonds van € 25 miljard wordt ontmanteld.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie...”
Afschaffen van sociale herverdeling en toeslagen
Waar PvdA-GroenLinks inzet op sociale zekerheid en herverdeling, wil BVNL het toeslagenstelsel en veel sociale regelingen afschaffen, en een vlaktaks invoeren.
“BVNL wil een vlaktaks invoeren van 25% op arbeidsinkomen, winst uit onderneming en winst uit vermogen, met een belastingvrije voet van €20.000,-. Tegelijkertijd worden alle andere belastingen en toeslagen afgeschaft.”
“Huurtoeslag (huursubsidie) schaffen we af, maar zolang deze regeling bestaat is hij alleen beschikbaar voor Nederlanders, niet voor expats en buitenlandse studenten.”
Strenge migratie- en asielstop
In tegenstelling tot het inclusieve migratiebeleid van PvdA-GroenLinks, pleit BVNL voor een volledige asielstop en het sluiten van de grenzen.
“BVNL wil een asielstop. Het absorptievermogen is bereikt en Nederland kan de eindeloze toestroom van asielzoekers niet meer aan.”
Marktwerking en individuele vrijheid centraal
BVNL wil de woningmarkt, arbeidsmarkt en zorg vergaand liberaliseren, met minder regels, meer marktwerking en individuele keuzevrijheid, tegenover de regulering en collectieve voorzieningen van PvdA-GroenLinks.
“Het MKB is de ruggengraat van de samenleving, maar wordt steeds meer als melkkoe gebruikt. Daarom willen wij lagere belastingen, minder bureaucratie, simpeler arbeidsrecht en meer vrijheid voor het MKB.”
“De woningmarkt te liberaliseren en te dereguleren, zodat er meer woningen kunnen worden bijgebouwd.”
“Zorg in natura wordt afgeschaft en alle zorg gaat worden aangeboden via een Persoonsgebonden Budget (PGB). Dit geeft zorgbehoevenden regie over hun zorgtraject, vermindert bureaucratie en sluit aan bij het streven van BVNL naar minder overheidsbemoeienis en meer individuele autonomie.”
DENK onderscheidt zich van PvdA-GroenLinks door een uitgesproken focus op bestaanszekerheid, armoedebestrijding, betaalbare zorg en wonen, en een sterk progressief sociaal beleid. De partij pleit voor een forse verhoging van het minimumloon, het volledig afschaffen van het eigen risico in de zorg, grootschalige investeringen in woningbouw, en een rechtvaardiger belastingstelsel waarbij grote bedrijven en superrijken meer bijdragen. DENK legt de nadruk op concrete, directe maatregelen om ongelijkheid te verkleinen en publieke voorzieningen te versterken.
Minimumloon verhogen naar 18 euro per uur
DENK kiest voor een forse verhoging van het minimumloon, waarmee zij zich duidelijk positioneert als partij die bestaanszekerheid centraal stelt en inkomensongelijkheid wil verkleinen. Dit is een concreet verschil met PvdA-GroenLinks, die doorgaans een minder scherpe verhoging voorstelt.
“Wij willen een eerlijk loon voor alle Nederlanders. Daarom zijn wij voor een verhoging van het minimumloon naar 18 euro per uur.”
Volledig afschaffen eigen risico in de zorg
Waar PvdA-GroenLinks het eigen risico wil verlagen of beperken, kiest DENK voor volledige afschaffing. Dit maakt zorg toegankelijker voor iedereen, ongeacht inkomen, en is een van de meest concrete en onderscheidende voorstellen van DENK.
“Het volledig afschaffen van het eigen risico in de zorg.”
Grootschalige bouw van betaalbare woningen
DENK wil jaarlijks 100.000 woningen bouwen en stelt een Rijkswoningbouwfonds en een Rijksbouwbedrijf voor, waarmee zij de regie stevig bij de overheid legt. Dit is ambitieuzer en centraler gestuurd dan de meeste voorstellen van PvdA-GroenLinks.
“Het doel is om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen.”
“Er komt een Rijkswoningbouwfonds waarin we meer geld reserveren om de bouw van betaalbare woningen te stimuleren.”
“We richten een Rijksbouwbedrijf op dat de verantwoordelijkheid krijgt om woningbouwprojecten te ontwikkelen.”
Rechtvaardiger belastingstelsel: hogere lasten voor grote bedrijven en superrijken
DENK wil de winstbelasting voor grote bedrijven verhogen en belastingvoordelen voor de rijken afschaffen, waarmee zij een sterk herverdelend fiscaal beleid voorstaat. Dit is concreter en scherper geformuleerd dan bij PvdA-GroenLinks.
Betaalbaarheid van het dagelijks leven: BTW en boodschappen
DENK wil de prijzen van boodschappen actief verlagen door prijsmaatregelen en het verlagen van de BTW, waarmee zij direct inzet op het verlichten van de kosten voor burgers.
“Wij willen dat de prijzen van boodschappen omlaag gaan. Dit doen wij door het nemen van prijsmaatregelen en het verlagen van de BTW.”
Extra investeringen in armoedebestrijding en sociale zekerheid
DENK stelt een fulltime minister voor armoedebestrijding aan en verhoogt uitkeringen en kinderbijslag, waarmee zij armoede structureel wil terugdringen. Dit is een concreet en onderscheidend voorstel ten opzichte van PvdA-GroenLinks.
“Er komt een fulltime Minister voor Armoedebestrijding.”
“Wij willen gezinnen ondersteunen met een hogere kinderbijslag en een hoger kindgebonden budget.”
“Werkloosheidsuitkeringen en bijstandsuitkeringen zullen voldoende stijgen met de prijzen om de koopkracht van mensen op peil te houden.”
Uitbreiding basispakket zorg met mondzorg en fysiotherapie
DENK wil het basispakket uitbreiden met mondzorg, tandheelkundige controles en fysiotherapie, waarmee zij verder gaat dan de meeste andere partijen.
“Wij breiden het basispakket uit. Mondzorg, tandheelkundige controles en fysiotherapie komen terug in het pakket.”
50PLUS onderscheidt zich van PvdA-GroenLinks door een uitgesproken focus op ouderen, behoud van de AOW, en een kritische houding tegenover klimaat- en migratiebeleid. De partij pleit voor het onaantastbaar maken van de AOW, het afschaffen van erf- en schenkbelasting, een streng migratiebeleid, en het terugdraaien van nationale klimaatmaatregelen die verder gaan dan Europese afspraken. Hun visie is gericht op bestaanszekerheid, financiële bescherming van ouderen en behoud van nationale regie.
Onaantastbare AOW en financiële bescherming ouderen
50PLUS stelt de AOW centraal als fundament van bestaanszekerheid en verzet zich tegen bezuinigingen of versoberingen, in tegenstelling tot linkse partijen die hervormingen of verhogingen van de AOW-leeftijd steunen. De partij wil ouderen financieel ontzien en extra beschermen.
Kritiek op nationaal klimaatbeleid en focus op Europese afspraken
50PLUS is kritisch op nationaal klimaatbeleid dat verder gaat dan Europese afspraken en pleit voor het stoppen van extra nationale regels en heffingen. Dit contrasteert met PvdA-GroenLinks, die juist voorop willen lopen in klimaatmaatregelen.
Streng migratiebeleid en beperking arbeids- en studiemigratie
50PLUS kiest voor een streng migratiebeleid met nadruk op beperking van arbeids- en studiemigratie, in tegenstelling tot het meer open migratiestandpunt van PvdA-GroenLinks.
“50PLUS kiest voor een streng migratiebeleid dat onderscheid maakt tussen vormen van migratie en voorkomt dat systemen overbelast raken.”
“Arbeidsmigranten en studenten die tijdelijk in Nederland wonen, bouwen tijdens hun verblijf hier AOW-rechten op. 50PLUS wil dat deze AOW-rechten worden afgekocht bij vertrek uit Nederland.”
Kritiek op overheidsuitgaven en pleidooi voor bezuinigingen
50PLUS is kritisch op de groei van de overheid en pleit voor forse bezuinigingen en het terugdringen van bureaucratie, waar PvdA-GroenLinks juist vaak pleit voor publieke investeringen.
“Wij pleiten daarom voor een breed consolidatiepakket voor de Rijksbegroting, waarbij alle overheidsuitgaven van alle ministeries onder de loep worden genomen.”
“Een topteam ambtenaren en ondernemers onderzoekt alle overheidsuitgaven van alle ministeries op effectiviteit met als doel ten minste 10 miljard euro aan fraude, verspilling en ondoelmatigheden op te sporen aan de uitgavenkant van de collectieve sector.”
GroenLinks-PvdA presenteert zich als een brede linkse volkspartij die inzet op solidariteit, sociale rechtvaardigheid en een groene toekomst. Hun belangrijkste voorstellen zijn het aanpakken van woningnood door meer betaalbare woningen te bouwen, het versneld verduurzamen van de economie en het herstellen van de verzorgingsstaat. De partij wil ongelijkheid tegengaan, klimaatverandering krachtig aanpakken en investeren in publieke voorzieningen zodat iedereen kan meedoen.
Meer betaalbare woningen bouwen en speculatie tegengaan
GroenLinks-PvdA wil de woningnood oplossen door actief te bouwen, speculatie te bestrijden en grond weer in publieke handen te brengen. Ze richten zich op het beschermen van starters en het tegengaan van leegstand en winstbejag door investeerders.
“Huizen zijn om in te wonen, niet om winst mee te maken. Vandaag verdienen profiteurs aan de woningnood door speculatie met grond en vastgoed. Dat moet stoppen. De winsten van grondspeculanten gaan we afromen en inzetten voor woningbouw. We pakken vastgoedspeculanten aan die woningen leeg laten staan. In het hele land komt er een opkoopbescherming die starters beschermt.”
“Wij maken duidelijke keuzes hoe we onze schaarse grond inzetten. Daarom gaan we actief grond opkopen zodat grond weer in publieke handen komt, moeten de intensieve veehouderij en verloederde bedrijventerreinen plaatsmaken voor woningen en komt er een bouwstimulans zodat grondeigenaren sneller gaan bouwen.”
“Het is voor jongeren steeds moeilijker om een woning te vinden op de plek waar ze zijn opgegroeid. We maken het makkelijker voor gemeenten om mensen met binding met de stad of het dorp een woning toe te wijzen.”
“Private equity koopt het beheer van vve’s op, met als doel zoveel mogelijk winst te maken. Woningbezitters lopen het risico dat de tarieven plots fors omhooggaan. We beschermen woningbezitters en weren private equity uit vve’s.”
Klimaatverandering aanpakken en fossiele subsidies afbouwen
De partij wil versneld inzetten op verduurzaming, het afbouwen van fossiele subsidies en het laten betalen van grote vervuilers. Ze zien de groene transitie als een kans voor iedereen en willen de lasten eerlijk verdelen.
“We stoppen subsidies op fossiele brandstoffen en vervuilers gaan de prijs betalen voor hun uitstoot. Wij zetten alle zeilen bij met groene energie en het verduurzamen van onze industrie.”
“Vrijstellingen en fiscale subsidies voor grootgebruikers en producenten van fossiele energie worden afgebouwd.”
“Dat bedrijven die veel CO₂ uitstoten, meer gaan meebetalen aan de kosten van de duurzaamheidstransitie, is wat ons betreft niet meer dan logisch.”
Versterken van solidariteit en de verzorgingsstaat
GroenLinks-PvdA wil de samenleving weer centraal stellen door solidariteit te bevorderen, de verzorgingsstaat te herstellen en ongelijkheid te bestrijden. Ze keren zich tegen marktwerking in publieke voorzieningen en willen dat iedereen kan meedoen.
“Het is tijd voor solidariteit. Wij geloven dat je samen verder komt dan alleen.”
“De huidige toestand van ons land is geen natuurverschijnsel. Het is het gevolg van politieke keuzes. Opeenvolgende kabinetten kozen voor marktwerking in plaats van solidariteit.”
“Ondertussen werd de verzorgingsstaat uitgehold en werd mensen wijsgemaakt dat succes een keuze is, en achterblijven je eigen schuld.”
Jongeren meer betrekken bij democratie
De partij wil jongeren actiever betrekken bij de politiek door de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen en hun stem te versterken.
“We verlagen de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en we rollen een campagne uit om de opkomst onder jongeren te verhogen.”
BIJ1 onderscheidt zich van PvdA-GroenLinks door radicaal linkse en antikapitalistische voorstellen, gericht op het nationaliseren van essentiële sectoren, het drastisch vergroten van sociale huisvesting, en het volledig afschaffen van marktwerking in zorg en onderwijs. De partij kiest voor harde ingrepen tegen marktpartijen, gratis basisvoorzieningen, en een sterke democratisering van economie en samenleving. BIJ1’s visie is fundamenteel egalitair en anti-markt, met nadruk op collectief eigendom, bindende burgerinspraak, en internationale solidariteit.
Nationaliseren van zorg, onderwijs en energie
BIJ1 wil essentiële sectoren volledig in publieke handen brengen, in tegenstelling tot PvdA-GroenLinks die marktwerking deels wil beperken maar niet volledig afschaft. Dit moet leiden tot betaalbaarheid, toegankelijkheid en het beëindigen van winstoogmerk in publieke diensten.
Radicale aanpak van wooncrisis: nationalisatie en maximumprijzen
BIJ1 kiest voor harde ingrepen in de woningmarkt, waaronder het nationaliseren van woningcorporaties, bindende maximumhuren (ook met terugwerkende kracht), en onteigening bij leegstand. Dit gaat verder dan het reguleren van huren of bouwen van extra woningen zoals PvdA-GroenLinks voorstelt.
“We zorgen dat huisjesmelkers niet méér huur aan jou kunnen rekenen dan eerlijk is, met bindende maximumprijzen voor elke woning. Te hoge huren maken we lager. Ook in de vrije sector, met terugwerkende kracht.”
“Woningcorporaties komen weer volledig onder controle van de overheid en maken we democratisch.”
“Wie een woning onnodig leeg laat staan, betaalt een boete van 2,8% van de WOZ-waarde per maand (100% van de waarde in 3 jaar). Na 3 jaar onteigenen (terugpakken) we de woning en wijzen die toe aan mensen om te wonen.”
Maximumprijzen en winstmarges op basisbehoeften
BIJ1 wil maximumprijzen en maximale winstmarges op essentiële goederen, en een coöperatief voedselsysteem als alternatief voor de markt. Dit is een veel verdergaande ingreep dan prijsregulering of belastingmaatregelen.
Gratis openbaar vervoer voor iedereen
BIJ1 pleit voor volledig gratis openbaar vervoer, waar PvdA-GroenLinks doorgaans inzet op betaalbaarheid en uitbreiding, maar niet op volledige kosteloosheid.
“Gratis ov. Van je huis naar je werk, naar familie, naar...”
Bindende burgerinspraak en werknemersmacht
BIJ1 wil burgers en werknemers bindende zeggenschap geven over beleid en bedrijfsvoering, wat verder gaat dan inspraak of medezeggenschap zoals bij PvdA-GroenLinks.
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties.”
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) zet in op een radicaal andere koers dan traditionele partijen, met prioriteit voor klimaat, natuur, dierenrechten en sociale rechtvaardigheid. Ze willen fossiele subsidies direct beëindigen, landbouw en economie verduurzamen, en fors investeren in sociale voorzieningen en betaalbaar wonen. De partij kiest voor een economie binnen de grenzen van de planeet, waarbij welzijn boven economische groei staat.
Direct stoppen met fossiele subsidies en landbouwsubsidies
PvdD wil per direct alle fossiele subsidies en landbouwsubsidies afschaffen, en het vrijgekomen geld inzetten voor verduurzaming en omschakeling naar een plantaardig voedselsysteem. Dit is een fundamenteel verschil met veel andere partijen, die vaak voor een geleidelijke afbouw kiezen.
“De fossiele subsidies, in totaal 40 miljard publiek geld per jaar, worden per direct beëindigd. Landbouwsubsidies zijn ook fossiele subsidies. Nederland pleit in de EU voor het afschaffen van landbouwsubsidies. Het geld dat vrijkomt, wordt ingezet om boeren te helpen omschakelen naar een meer biologisch, plantaardig voedselsysteem.”
Economie gericht op welzijn, niet op groei
De PvdD verwerpt het BBP als leidraad en wil een economie die welzijn en ecologische grenzen centraal stelt. Dit betekent een radicale systeemverandering, waarbij economische groei niet langer het doel is.
“Ons huidige economische model is onhoudbaar. We hebben een systeem dat uitgaat van een sprookje: dat economische groei vanzelf leidt tot welvaart voor iedereen. Maar dat is niet zo.”
“In plaats van het Bruto Binnenlands Product (BBP) maken we de Monitor Brede Welvaart leidend in beleid. De overheid stopt met rapporteren van economische groei.”
Forse verduurzaming van landbouw en voedselproductie
De partij wil de veestapel drastisch inkrimpen, landbouwgrond teruggeven aan de natuur, en boeren ondersteunen bij de omschakeling naar biologische en plantaardige productie. Dit is veel verdergaand dan de meeste andere partijen.
“Wanneer we de juiste weg inslaan, kunnen we iedereen toegang geven tot gezond, diervriendelijk en betaalbaar voedsel. Omdat we veel minder veevoer hoeven te verbouwen, komt er enorm veel landbouwgrond vrij: bijna de helft van Nederland.”
“Het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid gaat grondig op de schop. De honderden miljoenen euro’s aan landbouwsubsidies uit de huidige begroting worden gebruikt om boeren te helpen overschakelen naar biologische, plantaardige productie. Daarna worden de subsidies afgeschaft.”
Betaalbaar en groen wonen als grondrecht
PvdD wil fors meer sociale huurwoningen bouwen, nieuwe woonvormen stimuleren, en bouwen alleen op klimaatbestendige locaties. Ze willen de woningmarkt onttrekken aan speculatie en prioriteit geven aan brede welvaart.
“Er komen meer betaalbare woningen: minimaal 40% van de nieuwbouwwoningen is sociale huur.”
“Het moet makkelijker worden een hypotheek af te sluiten met meer dan twee mensen, en dit moet bij alle hypotheekverstrekkers kunnen. Op die manier wordt ‘cohousing’ mogelijk gemaakt en kunnen verschillende gezinsconstructies gefaciliteerd worden.”
“Woningen bouwen we alleen op klimaatbestendige locaties. Laaggelegen polders onder zeeniveau zijn dat niet, zoals Rijnenburg nabij Utrecht.”
Vervuiler betaalt, vergroening van belastingen
De partij wil de lasten verschuiven van arbeid naar vervuiling, met hogere belastingen op CO₂, plastic, vliegen en vlees, en lagere btw op circulaire producten. Dit moet duurzaam gedrag stimuleren en de vervuiler laten betalen.
“Vervuilers gaan meer betalen. We voeren de nationale CO₂-heffing opnieuw in en verhogen deze sneller, laten de belasting op ongerecycled plastic betalen door plasticproducenten, introduceren een progressieve vliegtaks voor veelvliegers en privéjets en voeren een giftaks in op milieuschadelijke transacties. We voeren een slachttaks in die de maatschappelijke kosten reflecteert van de veehouderij.”
“Gezond en planeetvriendelijk gedrag wordt minder belast. Zo verlagen we de btw op reparatie en circulaire producten naar 0%.”
Volt onderscheidt zich van traditionele partijen door te kiezen voor radicale vernieuwing, met een sterke focus op Europese samenwerking, klimaatneutraliteit in 2040 en het versterken van de democratie. Hun belangrijkste voorstellen zijn het versneld afbouwen van fossiele energie, het uitbreiden van de Tweede Kamer, het invoeren van een jongerenberaad, en het belasten van vermogen en vervuiling zwaarder dan arbeid. Volt wil structurele, ambitieuze hervormingen die verder gaan dan de gebruikelijke plannen van partijen als PvdA-GroenLinks.
Klimaatneutraliteit in 2040, sneller dan PvdA-GroenLinks
Volt kiest voor een ambitieuzer klimaatdoel dan PvdA-GroenLinks door al in 2040 volledig klimaatneutraal te willen zijn, zowel in Nederland als in de EU. Dit betekent een snellere afbouw van fossiele energie en strengere wetgeving voor bedrijven.
Tweede Kamer uitbreiden naar 250 zetels
Volt stelt voor om de Tweede Kamer fors uit te breiden, wat verder gaat dan de voorstellen van PvdA-GroenLinks, om zo de democratische vertegenwoordiging te versterken.
“We breiden de Tweede Kamer uit van 150 naar 250 zetels. Onze Tweede Kamer is namelijk te klein,”
Jongerenberaad en stemrecht vanaf 16 jaar
Volt wil jongeren structureel meer invloed geven op beleid door een Derde Kamer (jongerenberaad) in te voeren en de stemgerechtigde leeftijd te verlagen naar 16 jaar, wat verder gaat dan de meeste voorstellen van PvdA-GroenLinks.
“We voeren een Derde Kamer in: een jongerenberaad dat wetten beoordeelt en de politiek adviseert.”
“Daarom verlagen we de leeftijd dat je mag stemmen naar zestien jaar.”
Vermogen en vervuiling zwaarder belasten dan arbeid
Volt kiest voor een radicale vergroening van het belastingstelsel en het zwaarder belasten van vermogen, met als doel huizenprijzen te laten dalen en duurzame keuzes te stimuleren.
“We bouwen de hypotheekrenteaftrek en het eigenwoningforfait zo snel mogelijk af en verplaatsen de eigen woning stapsgewijs naar box 3. De gestegen maandlasten voor huiseigenaren worden gecompenseerd met een lagere inkomstenbelasting en een basisinkomen. Op deze manier belasten we vermogen meer dan arbeid én dalen de huizenprijzen.”
“We belasten vervuiling, verspilling en overmatig gebruik van grondstoffen zwaarder. De vervuiler betaalt voor de schade die hij aanricht.”
Europese integratie en democratisering
Volt pleit voor diepgaande hervormingen van de EU, waaronder het recht van initiatief voor het Europees Parlement en het omvormen van de Raad van de Europese Unie tot een Europese Senaat, waarmee ze zich duidelijk onderscheiden van PvdA-GroenLinks.
“Het Europees Parlement krijgt het recht van initiatief: het kan zelf wetsvoorstellen indienen. Zo brengen we Europese wetgeving in handen van democratisch gekozen volksvertegenwoordigers.”
“De Raad van de Europese Unie wordt omgevormd tot een Europese Senaat met een gelijk aantal senatoren voor elke lidstaat. De Europese Raad wordt afgeschaft.”
Het CDA-verkiezingsprogramma legt de nadruk op een betrouwbare, dienstbare overheid, het versterken van de samenleving en het stimuleren van betaalbaarheid en verduurzaming, met behoud van traditionele waarden. De partij kiest voor het geleidelijk afbouwen van de hypotheekrenteaftrek, vereenvoudiging van regelgeving, en een strengere aanpak van migratie en zorgfraude. De CDA-visie verschilt van PvdA-GroenLinks door een meer behoudende, stapsgewijze benadering en minder nadruk op radicale vergroening of inkomensnivellering.
Geleidelijke afbouw hypotheekrenteaftrek en fiscale compensatie
Het CDA wil de hypotheekrenteaftrek geleidelijk afbouwen over een lange periode, waarbij de opbrengsten direct worden gebruikt om de inkomstenbelasting te verlagen. Dit is een gematigde hervorming, gericht op het toegankelijker en betaalbaarder maken van de woningmarkt, in tegenstelling tot de vaak snellere en verdergaande voorstellen van PvdA-GroenLinks.
“Daarom bouwen we de hypotheekrenteaftrek geleidelijk af. De opbrengsten gebruiken we een op een om de inkomstenbelasting te verlagen. Het kabinet dient hiertoe voorstellen in. Daarbij stellen we een aantal belangrijke randvoorwaarden die in de uitwerking moeten worden geregeld: › De geleidelijke afbouw vindt plaats over een lange transitieperiode van dertig jaar, zodat huiseigenaren die met de aftrek rekening hebben gehouden in hun financiële planning, niet in de knel komen.”
Vereenvoudiging van regelgeving en kleinere overheid
Het CDA pleit voor het verminderen van regeldruk en het verkleinen van de overheid, met als doel een effectievere en meer betrouwbare overheid. Dit staat in contrast met de vaak meer sturende rol die PvdA-GroenLinks de overheid toedicht.
Strengere migratie- en asielmaatregelen
Het CDA kiest voor strengere migratie- en asielmaatregelen, waaronder het afsluiten van migratieovereenkomsten, het beperken van gezinshereniging en het strafbaar stellen van niet meewerken aan terugkeer. Dit is een duidelijk verschil met het doorgaans ruimhartigere migratiebeleid van PvdA-GroenLinks.
“We sluiten vanuit de Europese Unie met zoveel mogelijk landen aan de Europese buitengrenzen migratieovereenkomsten af, gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaken van migratie, grensbewaking, het bestrijden van illegale mensensmokkel en het meewerken aan terugkeer van afgewezen asielzoekers.”
“We zijn voorstander van de maatregelen uit de Asielnoodmaatregelenwet waarin we kiezen voor tijdelijke asielvergunningen, gezinshereniging terugbrengen tot het kerngezin, de voornemenprocedure bij de IND afschaffen, uitbreiding van de ongewenstverklaring en de maatregelen die het stapelen van asielverzoeken onmogelijk maakt.”
“Het is strafbaar voor uitgeprocedeerde asielzoekers om niet mee te werken aan terugkeer naar het land van herkomst.”
Automatische en directe uitkering van toeslagen
Het CDA wil toeslagen automatisch en direct uitkeren om fouten en naheffingen te voorkomen, waarmee het systeem eenvoudiger en eerlijker wordt. Dit sluit deels aan bij de wens van PvdA-GroenLinks tot een eerlijker toeslagenstelsel, maar de CDA-benadering is technocratischer en minder gericht op inkomensnivellering.
De ChristenUnie kiest voor structurele, integrale oplossingen voor grote maatschappelijke uitdagingen zoals woningnood, klimaat, energie en armoede, met nadruk op eenvoud, solidariteit en duurzaamheid. Ze pleiten voor forse investeringen in woningbouw, het vervangen van het toeslagenstelsel door een belastingkorting, en het wettelijk uitbannen van kinderarmoede. Hun visie is gericht op een sterke, rechtvaardige samenleving waarin overheid en burgers samen verantwoordelijkheid dragen.
Forse investeringen in woningbouw en infrastructuur
De ChristenUnie wil Nederland "van het slot halen" door grootschalig te investeren in woningbouw, infrastructuur en verduurzaming, met duidelijke keuzes en wetgeving. Dit onderscheidt zich van partijen die minder nadruk leggen op structurele investeringen en integraliteit.
“We bouwen 100.000 woningen per jaar, waarvan ten minste tweederde goed te betalen is voor mensen met een gewoon inkomen. Daarvoor trekken we de komende jaren miljarden extra uit en maken we ruimte voor ontmoeting in buurten.”
“Het kabinet dat na de verkiezingen aantreedt, moet Nederland van het slot halen. Met dappere keuzes, doortastend beleid, grootschalige investeringen in onderhoud, uitvoering, (energie)infrastructuur en duidelijke wetgeving, komt Nederland uit het stikstofmoeras en krijgen bedrijven perspectief op een duurzame toekomst.”
Eenvoudig belastingstelsel en afschaffen toeslagen
De ChristenUnie wil het complexe toeslagenstelsel vervangen door een eenvoudige, verzilverbare belastingkorting en een belastingvrij inkomen tot €30.000, om onzekerheid en armoedeval te voorkomen. Dit is een radicaal ander voorstel dan veel andere partijen, waaronder PvdA-GroenLinks, die vaak kiezen voor aanpassing in plaats van afschaffing.
“De wirwar van toeslagen vervangen we door een eenvoudige belastingkorting. Zo blijft het gegarandeerd de eerste € 30.000 die per jaar verdient belastingvrij én is er geen sprake meer van onzekerheid en terugvorderingen.”
“In plaats van toeslagen krijgt iedere Nederlander maandelijks een korting op de te betalen inkomstenbelasting. Als de korting hoger is dan de belasting, wordt het restant uitbetaald.”
Kinderarmoede wettelijk uitbannen en hogere kinderbijslag
De ChristenUnie maakt het uitbannen van kinderarmoede tot wettelijk doel en verhoogt de kinderbijslag fors, zodat elk kind gelijke kansen krijgt. Dit is een concreet en onderscheidend voorstel ten opzichte van andere partijen.
“Het verlagen van kinderarmoede wordt een wettelijk doel.”
“Daarom verhoogt de ChristenUnie de kinderbijslag naar € 4500 per kind per jaar, maken we de kinderopvang en gastouderopvang (zo goed als) gratis en vereenvoudigen we de verlofregelingen zodat ouders er kunnen zijn voor hun kinderen als dat nodig is.”
Structurele aanpak van armoede en inkomensonzekerheid
De ChristenUnie wil inkomensonzekerheid en armoede structureel aanpakken door voorspelbaar inkomen en het eenvoudiger maken van regelingen, in plaats van tijdelijke of gefragmenteerde maatregelen.
“We willen een eenvoudiger systeem voor inkomen en toeslagen waarbij mensen van tevoren duidelijkheid hebben over hun inkomen. Daarom vervangen we de toeslagen door slimmere alternatieven.”
“De Rijksoverheid gaat weer werken met een doelstelling om de (kinder)armoede te verlagen in plaats van armoede niet te laten toenemen.”
NSC presenteert een verkiezingsprogramma dat sterk inzet op bestaanszekerheid, goed bestuur en het herstellen van vertrouwen tussen overheid en burger. De partij kiest voor concrete maatregelen zoals het versnellen van woningbouw, het beperken van migratie, het versterken van de rechtsstaat en het waarborgen van betaalbare energie. NSC onderscheidt zich door een pragmatische, uitvoeringsgerichte benadering en een duidelijke focus op het herstellen van de menselijke maat in beleid.
Versnellen van woningbouw en beperken bezwaarprocedures
NSC wil de wooncrisis oplossen door procedures te versnellen en bezwaar- en beroepsmogelijkheden te beperken, zodat er sneller gebouwd kan worden. Dit is een duidelijk verschil met PvdA-GroenLinks, die doorgaans meer nadruk leggen op participatie en bescherming van burgerrechten in ruimtelijke procedures.
“Locaties die vanwege de wooncrisis zeer snel moeten worden bebouwd volgen een verkorte (bezwaar)procedure. Provincies krijgen een belangrijke stem in het aanwijzen van deze versnellingslocaties.”
“De gemeentelijke goedkeuring van bouwplannen wordt aan strikte termijnen gebonden en de mogelijkheden voor bezwaar en beroep worden ingeperkt.”
Minder macht voor coalitieakkoorden, meer ruimte voor debat
NSC wil coalitieakkoorden beperken tot hoofdlijnen en financiële kaders, zodat er meer ruimte is voor parlementair debat en minder dichtgetimmerde afspraken. Dit contrasteert met de meer programmatische aanpak van PvdA-GroenLinks.
“Coalitieakkoorden moeten zich beperken tot hoofdlijnen van beleid en financiële kaders. Ze leggen niet precies vast hoe de doelen bereikt worden. Er moet ruimte zijn voor debat en om in te spelen op veranderende omstandigheden; geen dichtgetimmerde afspraken dus.”
Klimaatdoelen via kernenergie en beperking wind/zonneparken op land
NSC kiest voor kernenergie als onmisbare schone energiebron en is tegen grote windparken en zonnevelden op landbouwgrond, waar PvdA-GroenLinks juist inzet op grootschalige duurzame energie op land.
Strengere migratiebeperking en versobering expatregeling
NSC wil migratie beperken door onder andere een werkgeversheffing voor sectoren met veel arbeidsmigranten en het versoberen van de expatregeling. Dit is een duidelijk restrictiever beleid dan PvdA-GroenLinks voorstaat.
“We nemen diverse financiële maatregelen om migratie te beperken. Zo voeren we naar Engels voorbeeld een werkgeversheffing in voor sectoren met veel arbeidsmigranten; de opbrengsten worden benut om meer startbanen te creëren en voor het gebruik van arbeidsbesparende technologie. Ook versoberen we fiscale regelingen die arbeidsmigratie in de hand werken, zoals de expatregeling.”
Meer macht voor rechter: toetsing aan Grondwet
NSC wil dat de rechter wetten kan toetsen aan de Grondwet, wat een fundamentele wijziging is ten opzichte van de huidige situatie en aansluit bij de wens van PvdA-GroenLinks, maar NSC koppelt dit expliciet aan het versterken van burgerrechten tegenover de overheid.
“We zijn het enige land in Europa waar de rechter wetten niet kan toetsen aan de Grondwet.”
Fysiek stemmen blijft de norm
NSC wijst digitaal stemmen af vanwege zorgen over stemgeheim en beïnvloeding, waar PvdA-GroenLinks juist meer openstaat voor digitale innovatie.
“Hoewel digitaal stemmen tijdens verkiezingen makkelijk lijkt, is het niet voldoende te beveiligen zonder het stemgeheim aan te tasten. Ook kan buiten het stemhokje druk worden uitgeoefend om een bepaalde stemkeuze te maken. Daarom blijven we in Nederland fysiek stemmen.”
De SGP onderscheidt zich duidelijk van PvdA-GroenLinks door te kiezen voor een kleinere, efficiëntere overheid, behoud van traditionele gezinswaarden, en een kritische houding ten opzichte van hogere belastingen en Europese integratie. De partij legt nadruk op het beperken van overheidsuitgaven, het beschermen van het ongeboren leven, en het stellen van grenzen aan migratie. Concrete voorstellen zijn onder meer het verlagen van de 24-wekengrens voor abortus, het beperken van sociale uitgaven, en het afwijzen van een Europees leger.
Beperken van overheidsuitgaven en kleinere overheid
De SGP wil de groei van de overheidsuitgaven beperken, met name door kritisch te kijken naar zorg, sociale zekerheid en subsidies. Dit staat haaks op de PvdA-GroenLinks-benadering van meer overheidsinvesteringen in publieke sectoren. De SGP pleit voor een kleinere, daadkrachtige overheid die zich richt op kerntaken.
“Wij willen dat er goed gekeken wordt hoe de groei van de overheidsuitgaven beperkt kan worden, zeker nu de Defensie-investeringen gaan stijgen. De SGP kijkt daarom kritisch naar de uitgaven aan (onnodige) zorg, sociale zekerheid en de uitgaven bij de overheid zelf.”
“Om de overheidsuitgaven te kunnen beteugelen, is een kleinere en daadkrachtige overheid nodig. Een overheid die haar grenzen kent.”
Beschermen van het ongeboren leven en strengere abortusregels
De SGP neemt een uitgesproken pro-life-standpunt in, met voorstellen die veel strenger zijn dan die van PvdA-GroenLinks. De partij wil abortus in het strafrecht houden, de bedenktermijn verhogen en de 24-wekengrens verlagen.
Grenzen aan migratie en nadruk op integratie
De SGP wil strengere eisen stellen aan migratie en integratie, in tegenstelling tot het meer open migratiebeleid van PvdA-GroenLinks. De partij benadrukt het belang van gedeelde waarden en het voorkomen van een samenleving als "los zand".
“in beginsel tijdelijk en bij toelating moeten cultuur en religie een grotere rol gaan spelen. We bouwen immers aan een samenleving die een gemeenschap wil zijn, geen los zand.”
Kritisch op Europese integratie en geen Europees leger
De SGP is kritisch over verdere Europese integratie en verzet zich tegen een Europees leger, terwijl PvdA-GroenLinks juist meer Europese samenwerking nastreeft.
“De SGP wil echter geen Europees leger en vindt de nieuwe Europese Defensiecommissaris ongewenst. Niet Brussel, maar Den Haag blijft besluiten over het uitzenden van troepen.”
Behoud van fiscale voordelen voor landbouw en steun aan boeren
De SGP kiest voor behoud van fiscale voordelen en steunregelingen voor boeren, waar PvdA-GroenLinks juist inzet op vergroening en het verminderen van landbouwsubsidies.
“De SGP wil behoud van fiscale voordelen voor de land- en tuinbouw, zoals de landbouwvrijstelling, en van steunregelingen voor jonge boeren.”
De VVD zet zich af tegen het linkse beleid van PvdA-GroenLinks door te pleiten voor minder herverdeling, lagere lasten voor werkenden, een kleinere overheid en minder regels. De partij wil investeren in veiligheid en defensie, maar bezuinigen op sociale zekerheid en zorg, en kiest voor economische groei boven nivellering. De kern van hun visie is dat werken weer moet lonen, de overheid moet krimpen en de lasten voor de middenklasse omlaag moeten.
Minder herverdeling, lastenverlaging voor werkenden
De VVD verzet zich expliciet tegen het linkse herverdelingsbeleid van PvdA-GroenLinks, dat volgens hen leidt tot hogere lasten en minder ruimte voor werkenden. Ze willen de lasten voor de middenklasse verlagen, nivellering stoppen en de werkende Nederlander centraal stellen.
“De middenklasse betaalt de rekening zodat de rest erop vooruitgaat, maar gaat er zelf veel minder op vooruit. Dat is niet alleen oneerlijk, het ondermijnt ook het draagvlak voor onze verzorgingsstaat. De afgelopen tijd is de VVD begonnen met het afbouwen van de Haagse herverdelingsmachine. We hebben werk gemaakt van lastenverlichting, niet verder nivelleren en als VVD schreven we onze Agenda voor Werkend Nederland.”
“Kiest Nederland voor verstandig centrum-rechts, dan gaat werken weer lonen en krijgen mensen die bijdragen meer ruimte, waardering en vooruitgang. De VVD perkt de Haagse herverdelingsmachine in. We stoppen met steeds maar weer verder nivelleren, verlagen de lasten voor middeninkomens en zetten de werkende Nederlander weer op één.”
Kleiner overheid, minder regels en bureaucratie
De VVD positioneert zich tegenover het linkse idee van een grote, sturende overheid. Ze willen een kleinere, effectievere overheid, minder regeldruk en meer ruimte voor burgers en ondernemers.
“De VVD kiest voor een overheid die uitgaat van een sterke samenleving en alle Nederlanders gelijkwaardig behandelt. Met een deltaplan ‘ontregelen’ willen we de overheid doelmatiger en effectiever maken, beleid en uitvoering dichter bij elkaar brengen, minder regeldruk en af van doorgeslagen bureaucratie.”
“Niet door een grote, dure overheid op te tuigen en te laten herverdelen, maar door de vaste lasten te verlagen en regels die het leven duurder maken te schrappen.”
Bezuinigen op zorg en sociale zekerheid, investeren in veiligheid
In tegenstelling tot PvdA-GroenLinks, die meer investeren in zorg en sociale zekerheid voorstaan, kiest de VVD voor bezuinigingen op deze terreinen om ruimte te maken voor investeringen in defensie en veiligheid.
“Meer bij defensie en veiligheid, minder naar sociale zekerheid en zorg: De VVD kiest voor investeren in onze veiligheid, van je eigen straat tot op mondiaal niveau. We maken geld vrij om de economie flink te laten groeien, zodat we ook in de toekomst een welvarend land zijn. Dat betekent wel dat we keuzes zullen moeten maken in de zorg en de sociale zekerheid, zoals een kleiner basispakket, meer eigen bijdragen, een efficiënter zorgstelsel en een veel meer activerende sociale zekerheid.”
Minder nivellering en focus op economische groei
De VVD wijst het linkse streven naar nivellering af en kiest voor economische groei als basis voor welvaart, waarbij de overheid niet harder mag groeien dan de economie.
D66 kiest in haar verkiezingsprogramma voor een sociaal-liberale koers gericht op brede welvaart, duurzaamheid en gelijke kansen, met nadruk op betaalbaar wonen, klimaatneutraliteit en een sterke democratische rechtsstaat. De partij wil onder meer de woningmarkt hervormen, klimaatdoelen versnellen en investeren in onderwijs en innovatie. D66 onderscheidt zich door concrete voorstellen zoals het afbouwen van de hypotheekrenteaftrek, het wettelijk vastleggen van sociale woningbouw en het versneld vergroenen van de economie.
Wettelijk vastleggen van sociale woningbouw
D66 wil de woningmarkt eerlijker maken door het aandeel sociale huur bij nieuwbouw wettelijk vast te leggen. Dit moet zorgen voor gemengde wijken en meer betaalbare woningen, vooral voor starters en mensen met lagere inkomens. Het voorstel adresseert het tekort aan betaalbare woningen en sluit aan bij de wens van PvdA-GroenLinks voor meer sociale woningbouw, maar D66 kiest expliciet voor wettelijke borging.
“We leggen wettelijk vast dat bij nieuwbouw in elke gemeente minstens 30% sociale huur komt, zodat gemeenschappen in wijken gemengd blijven.”
Afschaffen hypotheekrenteaftrek en verkleinen fiscale verschillen
D66 wil het belastingvoordeel van woningbezit afbouwen en de fiscale verschillen tussen huurders en kopers verkleinen. Dit moet de woningmarkt eerlijker maken en de stijging van huizenprijzen afremmen. Dit standpunt is concreet en onderscheidend, en raakt direct aan het verkorte overzicht van PvdA-GroenLinks, die ook hervormingen op de woningmarkt voorstaan.
“We bouwen het belastingvoordeel van woningbezit af en gaan beleggers meer belasten.”
“We verkleinen de verschillen in fiscale voordelen tussen huurders en mensen met een koopwoning. Dit doen we onder andere via de afbouw van de hypotheekrenteaftrek, verlaging van het btw-tarief op nieuwbouw en aanscherping van het eigenwoningforfait voor de duurste huizen.”
Versneld halen van klimaatdoelen en vergroening economie
D66 wil sneller dan wettelijk vereist klimaatneutraliteit bereiken, met stevige tussendoelen en investeringen in duurzame energie en innovatie. De partij kiest voor een scherpe koers richting 2040, met concrete maatregelen voor industrie, energie en arbeidsmarkt. Dit onderscheidt zich van andere partijen door de expliciete versnelling en de focus op brede welvaart.
“D66 brengt Nederland terug op koers voor de klimaatdoelen van 2030, 2040 en 2050. In 2030 is er 55% minder uitstoot van broeikasgassen, in lijn met de door minister Jetten ingevoerde Klimaatwet. In 2040 is dat 90% minder, overeenkomstig met de doelstelling van de EU, en in 2050 is Nederland klimaatneutraal. Dit leggen we vast in de Klimaatwet. D66 blijft daarbij streven naar klimaatneutraliteit in 2040.”
Investeren in brede welvaart en lange termijn
D66 wil begroten op basis van brede welvaart, waarbij niet alleen economische groei maar ook sociale en ecologische effecten worden meegewogen. Dit betekent dat investeringen in bijvoorbeeld kansengelijkheid en het voorkomen van klimaatschade als waardevol worden gezien, niet alleen als kostenpost. Dit is een onderscheidend punt ten opzichte van traditionele begrotingsmethoden.
“D66 verandert dit, door te begroten voor de brede welvaart. Hierin wegen ook de lange-termijn-effecten van beleid mee in de begroting. Zo wordt bijvoorbeeld het oplossen van een groot probleem als kansenongelijkheid een investering die waarde oplevert, in plaats van een kostenpost. Het voorkomen van klimaatschade maken we ook zichtbaar als vermeden kosten.”
De SP positioneert zich scherp tegenover het beleid van PvdA-GroenLinks, met name door kritiek te leveren op hun rol in eerdere kabinetten en hun bereidheid tot compromissen met rechtse partijen. De SP benadrukt dat zij niet kiezen voor het "midden" of voor "afbraakpolitiek", maar voor radicale sociale verandering, waarbij ze zich afzetten tegen de koers van PvdA-GroenLinks in het verleden. Hun belangrijkste voorstellen zijn het afwijzen van bezuinigingen op zorg, onderwijs en sociale zekerheid, en het kiezen voor een "supersociaal" alternatief.
Afwijzing van PvdA-GroenLinks' compromissen en beleid
De SP verwijt PvdA-GroenLinks dat zij in het verleden hebben meegewerkt aan beleid dat leidde tot afbraak van sociale voorzieningen, met name in samenwerking met de VVD. De partij positioneert zich als het alternatief voor deze koers en benadrukt dat zij niet zullen schuiven naar het midden voor de macht.
“Wordt het weer de afbraakpolitiek van de VVD met spijt van de PvdA zoals in Rutte II? Wordt het weer asociaal? Óf maken we Nederland sociaal?”
“Het maakt onze wereld niet veiliger, het verzwakt onze economie en beschadigt onze samenleving. We zullen er alles aan moeten doen om dit te stoppen. Deze verkiezingen zijn een kans om de sociaalste keuzes te maken. Onze alternatieven vragen niet om een onsje meer of minder sociaal.”
Kritiek op militarisering en bezuinigingen gesteund door PvdA-GroenLinks
De SP bekritiseert expliciet de steun van PvdA-GroenLinks aan hogere militaire uitgaven (de "Trumpnorm") en waarschuwt dat dit leidt tot bezuinigingen op sociale domeinen. Zij stellen dat partijen als PvdA-GroenLinks hiermee de bevolking misleiden.
“Partijleiders van Timmermans tot en met Wilders hebben zich gecommitteerd aan de Trumpnorm van vijf procent. Het gaat hierbij om het astronomische bedrag van 35 miljard euro per jaar extra. Dit leidt nu al en zal nog meer leiden tot bezuinigingen op onze zorg, onderwijs en sociale zekerheid. Partijen die anders beweren, houden de mensen in het land voor de gek.”
Kiezen voor radicale sociale verandering in plaats van het midden
De SP benadrukt dat zij niet kiezen voor een beetje meer of minder sociaal beleid, maar voor fundamentele verandering, en dat zij zich niet laten verleiden tot compromissen voor macht, zoals zij PvdA-GroenLinks verwijten.
“Onze alternatieven vragen niet om een onsje meer of minder sociaal. De problemen in ons land zijn dermate groot, dat dit om grote veranderingen vraagt. Dat vraagt om een politiek die de sociaalste keuzes maakt en niet naar het midden schuift voor de macht.”