Verkiezingsprogramma's 2025 oververgrijzing
50PLUS ziet vergrijzing als een structurele maatschappelijke uitdaging die vraagt om specifieke maatregelen op het gebied van arbeid, wonen, zorg en hittebescherming. De partij pleit voor het stimuleren van arbeidsparticipatie van ouderen, het bouwen van levensloopbestendige woningen, het versterken van ouderenzorg en het invoeren van gerichte hittebescherming voor ouderen. Hun visie is dat ouderen een kracht zijn voor de samenleving en dat beleid gericht moet zijn op waardigheid, zelfstandigheid en bescherming van deze groeiende groep.
Stimuleren arbeidsparticipatie en tegengaan leeftijdsdiscriminatie
50PLUS wil dat ouderen langer en met meer zekerheid kunnen blijven werken, door leeftijdsdiscriminatie te bestrijden en bedrijven te stimuleren om ouderen in dienst te nemen. Dit moet voorkomen dat ouderen tussen wal en schip vallen door de vergrijzing van de arbeidsmarkt.
“Bedrijven worden financieel gestimuleerd om ouderen in dienst te nemen, bijvoorbeeld door belastingvoordelen of subsidies voor de aanpassing van werkplekken.”
“Speciale scholingsprogramma’s voor oudere werknemers om hun vaardigheden up-to-date te houden en kansen op de arbeidsmarkt te vergroten.”
“Maatregelen om te zorgen dat 50-plussers niet vroegtijdig uitvallen door ziekte of ontslag, om de arbeidsparticipatie van ouderen te verhogen.”
Bouwen van levensloopbestendige woningen voor ouderen
Door de vergrijzing is er volgens 50PLUS dringend behoefte aan meer geschikte woningen voor ouderen, zodat zij kunnen doorstromen en langer zelfstandig kunnen wonen. Dit helpt ook de woningmarkt voor jongeren te ontlasten.
“De doelstelling van 290.000 levensloopbestendige woningen wordt gefaseerd gerealiseerd met oog voor netcongestie en bouwcapaciteit om de doorstroming weer écht op gang te krijgen.”
“Innovatieve woonvormen worden gestimuleerd: levensloopbestendige woningen en kleinschalige woonhofjes waar zorg, gemeenschap en zelfstandigheid worden gecombineerd.”
Structurele investeringen in ouderenzorg en mantelzorg
50PLUS wil de ouderenzorg toekomstbestendig maken door te investeren in eerstelijnszorg, mantelzorg en het invoeren van een Ouderenzorgwet. Dit is noodzakelijk vanwege de toenemende zorgvraag door vergrijzing.
“We pleiten daarom voor het versterken van de eerstelijnszorg, betere ondersteuning van mantelzorgers en structurele investeringen in ouderenzorg en verpleeghuizen.”
“We pleiten voor de invoering van een Ouderenzorgwet, waarin aan ouderen vergelijkbare rechten worden toegekend met de rechten van jongeren volgens de Jeugdzorgwet.”
Gerichte hittebescherming voor ouderen
Door de vergrijzing en het toenemende aantal hittegolven wil 50PLUS ouderen specifiek beschermen tegen de risico’s van extreme hitte, met concrete maatregelen op lokaal niveau.
“Een Nationaal Hitteplan waarbij elke gemeente binnen 3 jaar een plan heeft voor bescherming van ouderen tijdens hittegolven.”
“Subsidie van 2.000 euro voor airconditioning voor 75-plussers met hart-, long- of andere chronische aandoeningen.”
“Koele ruimtes in elke wijk waar ouderen terecht kunnen tijdens hitte, zoals in bibliotheken, wijkcentra en verzorgingshuizen.”
D66 erkent de vergrijzing als een belangrijke uitdaging voor Nederland, vooral op het gebied van zorg, wonen en de arbeidsmarkt. Hun belangrijkste voorstellen zijn het stimuleren van passende en levensloopbestendige woningen voor ouderen, het bevorderen van doorstroming op de woningmarkt, investeren in innovatieve zorgoplossingen en het inzetten op arbeidsmigratie om personeelstekorten door vergrijzing op te vangen. D66 wil dat ouderen actief en zelfstandig kunnen blijven wonen, met voldoende ondersteuning en inclusieve buurten.
Meer passende en levensloopbestendige woningen voor ouderen
D66 ziet het tekort aan geschikte woningen voor ouderen als een urgent probleem dat door de vergrijzing alleen maar groter wordt. Door meer levensloopbestendige woningen te bouwen en doorstroming te bevorderen, wil D66 zowel ouderen als jongere woningzoekenden helpen. Het doel is dat ouderen zelfstandig en prettig kunnen blijven wonen, wat ook de druk op zorg en voorzieningen verlaagt.
“We helpen oudere mensen om een nieuwe woning te vinden, zodat er ook plek vrijkomt voor jongeren en gezinnen.”
“De eerste stap is meer huizen bouwen voor oudere mensen, zodat wie dat wil, kan verhuizen naar een passende plek.”
“We halen de doelen voor seniorenwoningen nu bij lange na niet.”
“Oudere mensen en mensen met een zorgbehoefte verdienen passende woonvormen. We bouwen levensloopbestendige woningen en verbinden zorg, welzijn en wonen.”
Investeren in innovatieve en kleinschalige zorg voor ouderen
D66 wil dat ouderen langer vitaal en zelfstandig kunnen blijven wonen, onder andere door te investeren in technologische innovaties en sociale netwerken in de wijk. Kleinschalige woonvormen en sociale buurtnetwerken moeten vereenzaming tegengaan en de zorgvraag verlagen. Technologie wordt ingezet om gezondheidsrisico’s te signaleren en ouderen te ondersteunen, mits privacy gewaarborgd blijft.
“D66 investeert in levendige wijken met kleinschalige woonvormen voor oudere mensen en in sociale buurtnetwerken van zorgverleners, mantelzorgers en vrijwilligers.”
“Technologische innovaties kunnen helpen om gezondheidsrisico’s op tijd te signaleren, zoals systemen die hulp inschakelen wanneer iemand valt. Ze ondersteunen oudere mensen om zelfstandig te wonen.”
Arbeidsmigratie om personeelstekorten door vergrijzing op te vangen
D66 erkent dat de vergrijzing leidt tot grote personeelstekorten, vooral in de zorg. Naast innovatie en het aantrekkelijker maken van werken, zet D66 expliciet in op gerichte arbeidsmigratie om de samenleving draaiend te houden en voorzieningen toegankelijk te houden.
“In de zorg alleen al staan meer dan 60.000 vacatures open – een aantal dat in de komende jaren minstens vier keer zo groot wordt. Ondertussen stijgt de werkdruk, terwijl de vergrijzing de problemen nog groter zal maken. D66 wil dit aanpakken.”
“Daarom zet D66 ook in op arbeidsmigratie: gericht, menselijk en slim. Zo houden we onze samenleving draaiend, blijven onze voorzieningen toegankelijk en onze economie sterk.”
FVD erkent de vergrijzing als een uitdaging voor de Nederlandse samenleving, met name op het gebied van ouderenzorg en pensioenen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verlagen van de AOW-leeftijd, het structureel indexeren van pensioenen, en het investeren in toegankelijke en waardige ouderenzorg. De partij wil ouderen prioriteit geven en hun koopkracht en welzijn waarborgen.
AOW-leeftijd verlagen en flexibeler maken
FVD wil de AOW-leeftijd terugbrengen naar 66 jaar en mensen met zware beroepen na 40 jaar werk recht op AOW geven. Ze vinden dat de huidige verhoging van de AOW-leeftijd onrechtvaardig is voor mensen met fysiek zwaar werk en willen meer keuzevrijheid rond doorwerken na de AOW-leeftijd.
“We verlagen de AOW-leeftijd naar 66 jaar en geven mensen met fysiek zware beroepen recht op AOW na 40 jaar werk.”
“Iedereen moet recht hebben op AOW na veertig jaar zwaar werk, en de algemene AOW-leeftijd moet weer terug naar 66 jaar.”
“We geven mensen de mogelijkheid vrijwillig door te werken na de AOW-leeftijd, zodat wie wil blijven werken daartoe de kans krijgt.”
Pensioenen structureel indexeren en deelnemers meer zeggenschap geven
FVD wil dat pensioenen structureel worden geïndexeerd (met terugwerkende kracht tot 2015) om de koopkracht van ouderen te behouden. Ze pleiten voor meer zeggenschap voor pensioendeelnemers en minder invloed van vakbonden en werkgevers, en willen politieke beleggingen verbieden.
“We indexeren pensioenen structureel op inflatie, met terugwerkende kracht tot 2015, zodat ouderen hun koopkracht behouden.”
“We versterken de positie van pensioendeelnemers in de besturen en beperken de macht van vakbonden en werkgevers, zodat de belangen van deelnemers écht centraal staan.”
“We verbieden pensioenfondsen om te investeren op basis van politieke agenda’s zoals duurzaamheid of klimaat, zodat rendement leidend is.”
Investeren in ouderenzorg en bestrijden eenzaamheid
FVD vindt dat ouderen prioriteit verdienen in het zorgbeleid. Ze willen investeren in ouderenzorg, eenzaamheid bestrijden en verzorgingshuizen behouden, zodat ouderen waardigheid en goede zorg krijgen.
“Ouderen verdienen onze prioriteit. We investeren in ouderenzorg, bestrijden eenzaamheid en behouden verzorgingshuizen, zodat de mensen die ons land hebben opgebouwd de waardigheid krijgen die ze verdienen.”
“We trekken meer geld uit voor verpleegkundigen, en geven ouderenzorg de aandacht die het verdient.”
De SGP ziet vergrijzing als een grote maatschappelijke en financiële uitdaging die de zorg, het pensioenstelsel en de arbeidsmarkt onder druk zet. Hun belangrijkste voorstellen zijn het stimuleren van hogere geboortecijfers in plaats van migratie als oplossing, het toekomstbestendig maken van de ouderenzorg en het pensioenstelsel, en het versterken van informele zorg. De partij benadrukt het belang van familie, gemeenschap en betaalbaarheid om de gevolgen van vergrijzing op te vangen.
Geboortecijfer verhogen, migratie niet als oplossing
De SGP stelt dat het dalende geboortecijfer en de toenemende vergrijzing grote demografische problemen veroorzaken, en verwerpt migratie als structurele oplossing. In plaats daarvan wil de partij actief inzetten op gezinsbeleid en het verhogen van het geboortecijfer.
“Omdat migratie niet de oplossing is voor de vergrijzing wordt een rem op migratie gezet. Om niet nog verder te vergrijzen op de lange termijn moet het geboortecijfer echt omhoog.”
Zorg en ondersteuning voor ouderen versterken
De SGP erkent dat de vergrijzing leidt tot een toenemende zorgvraag en wil daarom de ouderenzorg versterken, de regeldruk verminderen en informele zorg stimuleren. De partij vindt dat de directe omgeving van ouderen (familie, kerk, buren) een grotere rol moet spelen, maar dat professionele zorg toegankelijk moet blijven.
“De combinatie van vergrijzing en de daardoor toenemende zorgvraag is niet alleen een maatschappelijke en financiële uitdaging, maar legt ook grote druk op de arbeidsmarkt. Deze trend is onhoudbaar en moet sterk worden geremd.”
“Nederland vergrijst. Ouderen blijven langer vitaal en actief. Zij kunnen tot op hoge leeftijd een bijdrage leveren aan de samenleving. De wijsheid van de grijsheid koesteren we!”
“We zien dat steeds meer ouderen zorg en ondersteuning nodig hebben. De ouderenzorg staat onder grote druk.”
Pensioenstelsel en AOW betaalbaar houden
De SGP waarschuwt dat de vergrijzing het pensioenstelsel en de AOW onder druk zet en wil deze voorzieningen toekomstbestendig en betaalbaar houden. Ze pleiten voor een sterkere koppeling van de pensioenleeftijd aan de levensverwachting en bescherming van de koopkracht van gepensioneerden.
“De SGP wil een toekomstbestendig AOW-stelsel, maar dit staat door de vergrijzing onder druk. Daarom zetten we in op verbeteringen die de pensioenvoorzieningen robuust en betaalbaar houden.”
“Tegelijk staat het huidige stelsel onder druk door toenemende vergrijzing. Dat dwingt tot keuzes. Zodat de oude dag beschermd blijft, voor nu en later.”
Wonen en voorzieningen voor ouderen verbeteren
De SGP erkent dat vergrijzing vraagt om meer geschikte woningen en voorzieningen voor ouderen, en wil investeren in passende woonvormen en bereikbaarheid.
NSC erkent de vergrijzing als een structurele uitdaging voor Nederland en wil ouderen langer zelfstandig laten wonen, met passende zorg en betaalbare, levensloopbestendige woningen. Ze pleiten voor het verbeteren van koopkracht en pensioenen voor ouderen, en willen de ouderenzorg en het zorgstelsel aanpassen aan de demografische ontwikkelingen. Hun visie is gericht op bestaanszekerheid, waardig ouder worden en het versterken van de sociale samenhang.
Meer betaalbare en geschikte seniorenwoningen
NSC ziet het tekort aan passende woningen voor ouderen als een knelpunt door de vergrijzing. Ze willen dat er substantieel meer levensloopbestendige en zorgwoningen komen, zodat ouderen zelfstandig kunnen blijven wonen en doorstroming op de woningmarkt wordt bevorderd.
“Het is nodig om meer geschikte seniorenwoningen te bouwen met voorzieningen zoals ICT, domotica en nabije zorg, waarin senioren zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen.”
“We willen dat de komende jaren substantieel meer betaalbare levensloopbestendige en meer zorgwoningen komen.”
Ouderzorg: Zelfstandigheid en passende zorg
NSC wil dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, met goede eerstelijnszorg en thuiszorg. Ze ondersteunen burgerinitiatieven voor woonzorgvormen en willen meer verpleeghuisbedden laten aansluiten op de demografische ontwikkelingen.
“In de ouderenzorg hanteren we als uitgangspunt dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig wonen en de regie over hun leven houden.”
“We willen verpleeghuizen weer de mogelijkheid bieden om meer bedden vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) aan te bieden. De groei zal moeten aansluiten op de demografische ontwikkelingen.”
Verbeteren koopkracht en pensioen voor ouderen
NSC erkent dat de koopkracht van gepensioneerden onder druk staat door onvoldoende geïndexeerde pensioenen. Ze willen wetgeving die beter stuurt op koopkracht en houden vast aan een AOW-leeftijd die meestijgt met de levensverwachting.
Aandacht voor eenzaamheid onder ouderen
NSC benoemt eenzaamheid onder ouderen als een groeiend probleem door de vergrijzing en wil hier breed maatschappelijk aandacht voor.
“Er is brede aandacht in de samenleving nodig voor mentale problemen onder tieners en jongvolwassenen en voor eenzaamheid onder ouderen.”
BBB erkent de vergrijzing als een belangrijke uitdaging voor de arbeidsmarkt, zorg en pensioenen. De partij wil investeren in ouderenzorg, het pensioenstelsel beschermen en de arbeidsmarkt toekomstbestendig maken door in te spelen op de gevolgen van vergrijzing. Concrete voorstellen zijn onder meer het terugbrengen van verzorgingshuizen, herstel van toegang tot langdurige zorg voor ouderen, en het waarborgen van koopkracht en zekerheid in de oudedagsvoorziening.
Investeren in ouderenzorg en passende woonvormen
BBB ziet dat de vergrijzing leidt tot een groeiende zorgvraag en pleit voor meer passende woon- en zorgvoorzieningen voor ouderen. De partij wil verzorgingshuizen in nieuwe stijl terugbrengen en de toegang tot langdurige zorg voor ouderen met lichte zorgzwaarte herstellen, om zo menselijke waardigheid en ontlasting van mantelzorgers te waarborgen.
“We kijken daarom naar wat nodig is om het concept van het verzorgingshuis, maar dan in nieuwe stijl en afgestemd op woonwensen en leefstijlen van de ouderen van nu, weer terug te brengen.”
“Herstel toegang Wet langdurige zorg (Wlz) voor ouderen met lichte zorgzwaarte. Sinds 2015 zijn ouderen met een lichte zorgzwaarteindicatie (VV2 en VV3) uitgesloten van de Wlz. Daardoor komen zij vaak in de knel: te veel zorg voor zelfstandig wonen, te weinig voor intramurale opname. BBB wil deze toegang herstellen.”
Beschermen van pensioen en oudedagsvoorziening
BBB wil zekerheid en koopkracht voor ouderen behouden ondanks de vergrijzing. De partij is tegen de huidige pensioenwet, wil de AOW ongemoeid laten, en streeft naar betere communicatie en meer zeggenschap voor pensioendeelnemers.
“Handen af van de AOW. De AOW-uitkeringen worden niet zwaarder belast dan nu het geval is en we handhaven de koppeling aan het wettelijk minimumloon.”
“De koopkracht van aanvullende pensioenen via de werkgever wordt weer het uitgangspunt, niet een sluitpost. De nieuwe pensioenwet passen we aan zodat pensioenuitvoerders makkelijker kunnen sturen op koopkrachtbehoud.”
“BBB was en blijft tegenstander van deze ingrijpende stelselwijziging en overdracht van opgebouwde pensioenrechten zonder instemming van de deelnemers. Pensioen is van de mensen zelf, niet van de overheid, fondsen of sociale partners.”
Arbeidsmarkt toekomstbestendig maken door vergrijzing
BBB erkent dat technologische ontwikkelingen en vergrijzing de arbeidsmarkt veranderen. De partij wil scholing en innovatie stimuleren, met meer aandacht voor vakmanschap en het benutten van lokaal arbeidspotentieel, zodat de economie en zorgsectoren voorbereid zijn op een krimpende beroepsbevolking.
“Technologische ontwikkelingen, de vergrijzing en veranderende eisen aan productie en dienstverlening zorgen voor ingrijpende veranderingen op de arbeidsmarkt.”
BVNL erkent de vergrijzing als een uitdaging, maar ziet immigratie niet als oplossing voor bevolkingskrimp en vergrijzing. In plaats daarvan pleit de partij voor het bouwen van meer seniorenwoningen en het herstellen van verzorgingshuizen, met extra aandacht voor respectvolle ouderenzorg en keuzevrijheid in pensioenen.
Geen immigratie als oplossing voor vergrijzing
BVNL wijst immigratie als antwoord op vergrijzing en bevolkingskrimp expliciet af. De partij stelt dat zonder immigratie de bevolking zou krimpen, maar ziet dit niet als probleem dat met migratie moet worden opgelost. In plaats daarvan benadrukt BVNL dat immigratie leidt tot andere maatschappelijke problemen.
“Zonder immigratie zou de Nederlandse bevolking krimpen, maar door de ongebreidelde immigratie loopt de bevolkingsgroei uit de hand. Dit heeft vergaande gevolgen voor de leefbaarheid in Nederland.”
“Voer een asielstop in. De Nederlandse bevolking krimpt, dus zonder immigratie zou er een overschot zijn aan woningen en zouden de huur- en koopprijzen kelderen.”
Meer seniorenwoningen en terugkeer verzorgingshuizen
BVNL wil inspelen op de vergrijzing door het bouwen van meer bejaardentehuizen en hofjes, en het terugbrengen van verzorgingshuizen. Dit moet bijdragen aan betere, respectvolle ouderenzorg en het tegengaan van eenzaamheid onder ouderen.
Respectvolle ouderenzorg en pensioenkeuzevrijheid
De partij benadrukt het belang van respectvolle behandeling van ouderen en het herstellen van keuzevrijheid en koopkracht in pensioenen, mede als antwoord op de vergrijzende samenleving.
Het CDA erkent de vergrijzing als een structurele uitdaging voor de zorg, sociale zekerheid en economie, en pleit voor toekomstbestendige oplossingen die solidariteit en eigen verantwoordelijkheid combineren. De partij wil de AOW ongemoeid laten, zet in op het stimuleren van langer doorwerken, en investeert in passende woonvormen en mantelzorg om ouderen langer zelfstandig te laten wonen. Tegelijkertijd benadrukt het CDA dat de stijgende zorgkosten en het tekort aan personeel vragen om ingrijpende veranderingen in de zorg en arbeidsmarkt.
AOW blijft basispensioen, niet aanpassen
Het CDA beschouwt de AOW als een solide basis voor ouderen en wil deze regeling niet wijzigen, ondanks de toenemende vergrijzing. Hiermee wil de partij zekerheid bieden aan huidige en toekomstige generaties ouderen.
“De AOW blijft het basispensioen voor alle ouderen en is de afgelopen jaren al toekomstbestendig gemaakt, en laten we daarom ongemoeid.”
Stimuleren van langer doorwerken na pensioendatum
Om de gevolgen van vergrijzing op de arbeidsmarkt en pensioenen op te vangen, stimuleert het CDA dat mensen op vrijwillige basis langer doorwerken. Dit moet bijdragen aan de houdbaarheid van het pensioenstelsel en de inzetbaarheid van ouderen.
“We stimuleren dat mensen ook na hun pensioendatum op vrijwillige basis langer doorwerken.”
Investeren in passende woonvormen en mantelzorg
Het CDA wil ouderen ondersteunen om langer zelfstandig te blijven wonen door te investeren in sociale woonvormen, mantelzorgwoningen en het afschaffen van financiële belemmeringen voor samenwonen. Dit moet de druk op de zorg verminderen en de kwaliteit van leven van ouderen verhogen.
Zorgstelsel toekomstbestendig maken door vergrijzing
Het CDA erkent dat de dubbele vergrijzing leidt tot stijgende zorgkosten en personeelstekorten, en pleit voor ingrijpende veranderingen in het zorgstelsel om de toegankelijkheid en betaalbaarheid te waarborgen.
“Door de dubbele vergrijzing zullen we met minder mensen meer moeten verdienen. Onze sociale zekerheid, zorg en belastingstelsel zijn aan onderhoud en vernieuwing toe, om toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit te borgen.”
“Ouderen worden gelukkig steeds ouder en doen steeds meer een beroep op zorg en ondersteuning... Die kosten stijgen harder dan ons inkomen. Dat is niet houdbaar.”
De ChristenUnie ziet vergrijzing als een grote maatschappelijke uitdaging die vraagt om gezamenlijke inzet van overheid, samenleving en ouderen zelf. Hun belangrijkste voorstellen richten zich op het stimuleren van langer doorwerken, het versterken van solidariteit in het pensioenstelsel, en het bevorderen van geclusterd wonen en passende zorg voor ouderen. De partij benadrukt het belang van samenwerking tussen generaties en het waarderen van de bijdrage van ouderen aan de samenleving.
Langer doorwerken en benutten van talenten ouderen
De ChristenUnie beschouwt de vergrijzing als een uitdaging voor de arbeidsmarkt en pleit ervoor dat ieders talent, inclusief dat van ouderen, wordt benut om maatschappelijke opgaven het hoofd te bieden. Ze zien overleg tussen generaties en het stimuleren van deelname van ouderen aan werk en samenleving als essentieel.
“Ieders talent is nodig om de uitdagingen van deze tijd (zoals de verduurzaming of vergrijzing) het hoofd te bieden.”
Geclusterd wonen en passende zorg voor ouderen
Om de gevolgen van vergrijzing op het gebied van wonen en zorg op te vangen, wil de ChristenUnie dat gemeenten afspraken maken over geclusterd wonen, dagbesteding en zorg voor ouderen. Dit moet eenzaamheid tegengaan en ouderen in staat stellen langer zelfstandig te blijven wonen met passende ondersteuning.
“Geclusterd wonen van ouderen met een (beginnende) zorgvraag gebeurt nog op te kleine schaal. Daarom maakt elke gemeente afspraken met zorg- en welzijnsorganisaties, kerken, woningcorporaties en verenigingen over huisvesting, zinvolle dagbesteding, bestrijding van eenzaamheid en de invulling van zorg en ondersteuning.”
Solidariteit en bescherming in het pensioenstelsel
De ChristenUnie wil het collectieve pensioenstelsel behouden en versterken, juist vanwege de vergrijzing. Solidariteit en collectiviteit blijven volgens hen de fundamenten, zodat ouderen beschermd zijn tegen armoede en het draagvlak voor het stelsel behouden blijft.
“Mede door het stelsel van AOW als eerste pijler en aanvullend pensioen als tweede pijler, zijn ouderen in Nederland goed beschermd tegen armoede.”
“Met de Wet toekomst pensioenen is het besluit genomen om het pensioenstelsel te hervormen waarbij solidariteit en collectiviteit de fundamenten blijven van het pensioenstelsel.”
Arbeidsmarktkrapte door vergrijzing aanpakken
De ChristenUnie erkent dat de vergrijzing leidt tot een krimpende beroepsbevolking en arbeidsmarktkrapte, en ziet dit als een grote puzzel voor de economie en publieke sectoren. Ze pleiten voor structurele oplossingen om deze krapte het hoofd te bieden.
“De krimpende beroepsbevolking, bestaande arbeidsmarktkrapte, grote maatschappelijke uitdagingen (bijvoorbeeld verduurzaming) en groeiende vraag naar personeel in publieke sectoren zoals defensie en zorg, is een grote puzzel voor de arbeidsmarkt en economie.”
Natuurlijk verloop in de landbouw door vergrijzing
De ChristenUnie benoemt dat vergrijzing in de landbouwsector leidt tot natuurlijk verloop, wat kansen biedt om schadelijke emissies terug te dringen zonder gedwongen krimp.
“natuurlijk verloop door vergrijzing. Met de boer aan het roer kunnen veel schadelijke emissies worden teruggedrongen.”
GroenLinks-PvdA erkent de uitdagingen van vergrijzing vooral in de context van ouderenzorg en de toenemende druk op mantelzorgers. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verbeteren van de ouderenzorg door marktwerking terug te dringen, het versterken van gemeenschapszin en mantelzorg, en het bouwen van geschikte woningen voor ouderen. De partij wil waardig ouder worden centraal stellen en de samenleving beter voorbereiden op een groeiende oudere bevolking.
Marktwerking terugdringen en ouderenzorg verbeteren
GroenLinks-PvdA wil de negatieve gevolgen van marktwerking in de ouderenzorg aanpakken en de toegang tot zorg voor ouderen verbeteren. Ze zien dat vergrijzing leidt tot meer druk op de ouderenzorg en willen publieke en collectieve oplossingen versterken.
“Onze ouderenzorg staat onder druk en daarmee ook het waardig ouder worden. Ouderen moeten hun weg zoeken in een web van regelingen. Vervolgens is de kans op een wachtlijst groot. We pakken de doorgeslagen marktwerking in de ouderenzorg aan.”
Meer ruimte voor ouderinitiatieven en gemeenschapszin
De partij wil initiatieven van ouderen en hun families ondersteunen en de sociale samenhang in buurten versterken, zodat ouderen langer zelfstandig en in verbondenheid kunnen wonen.
“Ouderinitiatieven, waarbij familieleden zorg inkopen en huisvesting regelen, krijgen meer ruimte.”
“Bijvoorbeeld door de gemeenschapszin in buurten te vergroten met ontmoetingsplekken en een sterk verenigingsleven.”
Mantelzorg versterken en ondersteunen
GroenLinks-PvdA erkent dat steeds meer mensen mantelzorg verlenen door vergrijzing en wil mantelzorgers beter ondersteunen, onder andere met vergoedingen en uitgebreid verlof.
“Werknemers krijgen recht op mantelzorg met een vergoeding, en het kortdurende mantelzorgverlof wordt uitgebreid.”
Geschikte woningen bouwen voor ouderen
De partij wil meer toegankelijke en geschikte woningen voor ouderen realiseren, zodat zij langer zelfstandig kunnen wonen met de juiste voorzieningen.
“Voor ouderen bouwen we woningen rondom voorzieningen, en woningen waar je ook zorg kunt krijgen.”
De SP ziet vergrijzing vooral als een reden om de sociale zekerheid en bestaanszekerheid voor ouderen te versterken. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verlagen van de AOW-leeftijd naar 65 jaar, het verhogen van de AOW en pensioenen, en het bouwen van meer geschikte woningen voor ouderen. De partij wil zo garanderen dat ouderen waardig kunnen leven en niet in armoede terechtkomen.
AOW-leeftijd terug naar 65 jaar en verhoging AOW
De SP wil de AOW-leeftijd structureel verlagen naar 65 jaar en de AOW direct koppelen aan het minimumloon, zodat ouderen eerder kunnen stoppen met werken en meer te besteden hebben. Dit wordt gepresenteerd als antwoord op de vergrijzing en als correctie op eerdere verhogingen van de pensioenleeftijd.
“We verlagen de AOW-leeftijd naar 65 jaar. Iedereen moet het recht hebben om te kunnen stoppen met werken vanaf 65 jaar.”
“De AOW stijgt één-op-één mee met het minimumloon. Zo zorgen we dat gepensioneerden flink meer te besteden krijgen.”
“De uitkeringen stijgen mee. Uitkeringen die gekoppeld zijn aan het minimumloon, zoals WIA, Wajong, bijstand en AOW stijgen mee met de verhoging van het minimumloon. Zo krijgen gepensioneerden meer te besteden en zorgen we voor een bijstand waarmee niemand in armoede hoeft te leven.”
Nieuwe, eerlijkere pensioenwet en afschaffen casinopensioenwet
De SP wil het huidige pensioenstelsel hervormen door de zogeheten 'casinopensioenwet' zoveel mogelijk terug te draaien en een eerlijker pensioenwet in te voeren. Dit moet zorgen voor meer zekerheid en koopkracht voor gepensioneerden in een vergrijzende samenleving.
“We maken een nieuwe en veel eerlijkere pensioenwet. Na afloop van je werkende leven moet je kunnen genieten van een goed pensioen. Daarom draaien we de casinopensioenwet zoveel mogelijk terug.”
Meer betaalbare en toegankelijke woningen voor ouderen
De partij erkent dat vergrijzing vraagt om meer geschikte huisvesting voor ouderen. Daarom wil de SP investeren in betaalbare, toegankelijke en passende woningen, zodat ouderen zelfstandig kunnen blijven wonen met zorg in de buurt.
“Meer woonruimte voor ouderen. In de buurt en op met de menselijke maat. Veel ouderen willen graag zelfstandig blijven wonen, maar de woningen die daarbij passen zijn er vaak niet. Daarom bouwen we meer betaalbare, toegankelijke en passende woningen voor ouderen.”
BIJ1 erkent de uitdagingen van vergrijzing vooral op het gebied van pensioen, AOW en ouderenzorg. De partij wil dat niemand na de AOW-leeftijd hoeft door te werken, pleit voor hogere kwaliteit in ouderenzorg en wil specifieke problemen voor ouderen met een migratieachtergrond aanpakken. Hun visie is gericht op bestaanszekerheid, respect en gelijke behandeling voor ouderen, met bijzondere aandacht voor zware beroepen en discriminatie.
AOW en Pensioen op Leefbaar Niveau
BIJ1 vindt dat de AOW en aanvullende pensioenen voldoende moeten zijn zodat niemand na de AOW-leeftijd hoeft door te werken. Dit is een direct antwoord op de financiële druk die door vergrijzing ontstaat, en het voorkomt armoede onder ouderen.
“Wij willen dat AOW en aanvullend pensioen van zo een niveau zijn dat niemand noodgedwongen hoeft door te werken na de AOW-leeftijd.”
Eerder Uittreden voor Zware Beroepen
De partij erkent dat mensen in zware beroepen gemiddeld korter leven en wil het makkelijker maken voor deze groep om eerder te stoppen met werken. Dit is relevant voor vergrijzing omdat het inspeelt op de ongelijkheid in levensverwachting en arbeidsbelasting bij een ouder wordende beroepsbevolking.
“De Regeling Vervroegd Uittreden (RVU) die in 2024 door stakingen tot stand is gekomen is een goede 1e stap, maar wij willen de RVU-heffing helemaal afschaffen. Zodat het voor werknemers mogelijk wordt om een hoger bedrag of vroegere ingangsdatum af te dwingen via de cao-tafel.”
Soepelere Regels voor Ouderen met Migratieachtergrond
BIJ1 wil de regels voor aanvullende inkomensondersteuning (AIO) versoepelen voor ouderen met een migratieachtergrond, omdat zij vaak te maken hebben met een AOW-gat. Dit standpunt adresseert een specifieke kwetsbare groep binnen de vergrijzende bevolking.
“Veel ouderen met een migratieachtergrond vragen de AIO (aanvullende inkomensondersteuning) aan vanwege het AOW-gat. De regels hiervan maken we soepeler.”
Hogere Kwaliteit en Respect in Ouderenzorg
De partij vindt dat ouderen respect verdienen en dat de kwaliteit van verzorgingstehuizen omhoog moet. Dit is een reactie op de toenemende zorgvraag door vergrijzing en het risico op ondermaatse zorg.
“Onze ouderen verdienen respect. De kwaliteitscriteria voor verzorgingstehuizen moeten omhoog. Verzorgingstehuizen mogen geen dumpplek zijn. Daarom ondersteunen we het initiatief van zorgbuurthuizen, die sociale functies en zorg samenbrengen.”
JA21 erkent de vergrijzing als een belangrijke demografische trend die vraagt om meer toegankelijke en flexibele woonvormen voor ouderen. Hun belangrijkste voorstel is het stimuleren van de bouw van bejaardenhuizen en moderne ouderenhuisvesting, en het afstemmen van het woningaanbod op de groeiende vraag naar kleinere, toegankelijke woningen. De partij pleit voor marktwerking en tijdelijke woonoplossingen waar langdurige groei onzeker is.
Meer toegankelijke en flexibele woningen voor ouderen
JA21 ziet de vergrijzing als aanleiding om het woningaanbod aan te passen, met een nadruk op kleine, toegankelijke woningen en innovatieve woonvormen voor senioren. Dit moet de doorstroming bevorderen en inspelen op de piekvraag naar geschikte huisvesting voor ouderen, met oog voor sociale cohesie en zelfstandigheid.
“De vergrijzing leidt tot een piekvraag naar kleine, toegankelijke woningen; met name appartementen en flexibele woonvormen voor ouderen.”
“Dit bijvoorbeeld door weer bejaardenhuizen te bouwen en moderne vormen van ouderenhuisvesting te stimuleren, zoals woonconcepten waarbij senioren samenwonen rondom een gemeenschappelijk hofje gericht op onderlinge hulp, zelfstandigheid en sociale cohesie.”
Marktwerking en tijdelijke woonoplossingen bij demografische krimp
JA21 wil dat de woningmarkt inspeelt op demografische trends, met tijdelijke of flexibele woonoplossingen in regio’s waar na de vergrijzingspiek geen groei meer wordt verwacht. Dit voorkomt leegstand en sluit aan bij veranderende bevolkingssamenstelling.
“Na 2040 is in veel regio’s buiten de grote steden nauwelijks nog groei van het aantal huishoudens. Dit pleit voor tijdelijke of flexibele woonoplossingen op locaties waar langdurige groei niet vaststaat.”
“Dat de markt de ruimte krijgt om de woningproductie af te stemmen op de demografische trends, zowel qua woningtype, grootte en regionale verschillen.”
De PVV erkent de vergrijzing als een uitdaging voor de ouderenzorg en wil investeren in betere zorgvoorzieningen voor ouderen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het investeren in ouderenzorg, het creëren van meer verpleeghuisplekken en het verlagen van de AOW-leeftijd naar 65 jaar. De partij legt de nadruk op het behoud van betaalbaarheid en toegankelijkheid van zorg voor ouderen.
Investeren in ouderenzorg en meer verpleeghuisplekken
De PVV ziet de vergrijzing als reden om fors te investeren in ouderenzorg en het aantal verpleeghuisplekken uit te breiden. Hiermee wil de partij de druk op de zorg verminderen en de kwaliteit van leven voor ouderen verbeteren.
Verlaging AOW-leeftijd naar 65 jaar
De PVV wil de AOW-leeftijd verlagen naar 65 jaar, waarmee zij ouderen eerder inkomenszekerheid willen bieden. Dit voorstel speelt in op de wens van veel ouderen om eerder te kunnen stoppen met werken, mede gezien de toenemende vergrijzing.
“We verlagen de AOW-leeftijd naar 65 jaar.”
De VVD ziet vergrijzing als een grote uitdaging voor de houdbaarheid van de zorg, sociale zekerheid en overheidsfinanciën. Hun belangrijkste voorstellen zijn het stevig ingrijpen in zorg en sociale zekerheid om de kosten beheersbaar te houden, het koppelen van de pensioenleeftijd aan de levensverwachting, en het stimuleren van langer doorwerken. De partij legt de nadruk op financiële discipline en het toekomstbestendig maken van het sociale stelsel.
Stevig ingrijpen in zorg en sociale zekerheid om kosten vergrijzing te beheersen
De VVD erkent dat de vergrijzing leidt tot stijgende kosten voor zorg en sociale zekerheid en wil daarom ingrijpende maatregelen nemen om deze uitgaven onder controle te houden. Dit is nodig om de overheidsfinanciën gezond te houden en toekomstige generaties niet op te zadelen met schulden.
“We zullen extra maatregelen moeten nemen om de stijgende kosten van de zorg en de vergrijzing onder controle te kunnen houden, zodat we ook in de toekomst goede zorg en een sterk sociaal vangnet hebben. Dit zal stevig ingrijpen vragen in de zorg en de sociale zekerheid om de overheidsfinanciën ook in de toekomst op orde te houden.”
Pensioenleeftijd koppelen aan levensverwachting en langer doorwerken stimuleren
De VVD wil dat de pensioenleeftijd automatisch meestijgt met de levensverwachting en stimuleert langer doorwerken, mede om de gevolgen van vergrijzing op te vangen. Dit moet ervoor zorgen dat er voldoende mensen beschikbaar blijven op de arbeidsmarkt en het pensioenstelsel betaalbaar blijft.
Meer mensen aan het werk in de zorg vanwege vergrijzing
De VVD benoemt specifiek dat door de vergrijzing meer personeel in de zorg nodig zal zijn en wil daarom de werkdruk aanpakken en het beroep aantrekkelijker maken.
“Gezien de vergrijzing zullen we de komende jaren meer mensen in de zorg nodig hebben.”
Volt erkent dat de vergrijzing de zorgvraag en het zorgsysteem onder druk zet en wil het zorgsysteem toekomstbestendig maken door in te zetten op preventie, waardering van zorgpersoneel en technologische innovatie in de ouderenzorg. Daarnaast wil Volt de doorstroming op de woningmarkt bevorderen door het aantrekkelijker te maken voor ouderen om naar een passende woning te verhuizen, zodat woningen vrijkomen voor andere groepen.
Toekomstbestendige zorg door vergrijzing
Volt ziet de vergrijzing als een belangrijke oorzaak van de toenemende druk op het zorgsysteem en pleit voor structurele hervormingen gericht op preventie, betere arbeidsvoorwaarden voor zorgpersoneel en het stimuleren van technologische innovatie in de ouderenzorg. Hiermee wil Volt de zorg toegankelijk en betaalbaar houden voor de groeiende groep ouderen.
“Door de vergrijzing en de toenemende zorgvraag staat het zorgsysteem steeds meer onder druk.”
“We stimuleren de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën in de ouderenzorg, zoals robots en AI. Zo ontlasten we de ouderen zelf, de professionele zorgverleners en de mantelzorgers.”
Bevorderen doorstroming ouderen op de woningmarkt
Volt signaleert dat veel ouderen in woningen blijven wonen die niet meer passen bij hun levensfase, wat de doorstroming op de woningmarkt belemmert. Door een nationaal doorstroomoffensief wil Volt het aantrekkelijker maken voor senioren om te verhuizen naar een passende woning, zodat er meer woningen beschikbaar komen voor jonge gezinnen en starters.
“Veel ouderen blijven wonen in een woning die niet meer past bij hun levensfase. Dat is begrijpelijk, maar het vormt wel een knelpunt op de woningmarkt. Volt pleit voor een nationaal doorstroomoffensief dat het voor senioren ook echt aantrekkelijk maakt om door te stromen naar een passende woning.”
DENK benoemt vergrijzing niet expliciet als maatschappelijk probleem en presenteert geen samenhangend beleid gericht op de uitdagingen van een ouder wordende bevolking. Het programma bevat slechts enkele zijdelingse voorstellen die ouderen raken, zoals het bevorderen van doorstroming op de woningmarkt en aandacht voor de kwaliteit van ouderenzorg. Specifiek beleid of visie op vergrijzing als demografisch vraagstuk ontbreekt.
Bevorderen van doorstroming voor ouderen op de woningmarkt
DENK wil ouderen ondersteunen die kleiner willen wonen, om zo de woningmarkt efficiënter te benutten. Dit wordt gepresenteerd als maatregel om woningruimte vrij te maken, maar niet expliciet als antwoord op vergrijzing.
“We bevorderen de doorstroming op de woningmarkt, door bijvoorbeeld verhuisbegeleiding en hulp aan ouderen die de behoefte hebben om kleiner te gaan wonen. Hiermee maken we effectiever gebruik van de woningruimte.”
Meer budget voor liefdevolle ouderenzorg
DENK uit zorgen over de kwaliteit van ouderenzorg en wil meer budget beschikbaar stellen, maar verbindt dit niet expliciet aan de vergrijzing of aan structurele demografische ontwikkelingen.
“Wij maken ons grote zorgen over de kwaliteit van de ouderenzorg. Wij willen daarom dat er meer budget beschikbaar komt om onze ouderen liefdevolle zorg te geven.”
De Partij voor de Dieren erkent de uitdagingen van vergrijzing, vooral het tekort aan vakmensen door een ouder wordende bevolking. Hun belangrijkste voorstel is investeren in praktijkgericht beroepsonderwijs om te zorgen dat essentiële ambachten niet verdwijnen en de arbeidsmarkt toekomstbestendig blijft. Zo willen ze de negatieve gevolgen van vergrijzing op de economie en samenleving beperken.
Investeren in beroepsonderwijs om vakmensen te behouden
De PvdD ziet vergrijzing als een bedreiging voor het behoud van belangrijke ambachten en vakmensen. Door te investeren in praktijkgericht middelbaar beroepsonderwijs willen ze voorkomen dat kennis en vaardigheden verloren gaan, en zorgen voor voldoende vakmensen in de toekomst. Dit is hun concrete antwoord op de uitdagingen die vergrijzing met zich meebrengt voor de arbeidsmarkt.
“Hierdoor gaan circulaire ambachten die juist heel hard nodig zijn, zoals reparatie of houtbewerking, niet verloren door vergrijzing. We investeren in praktijkgericht middelbaar beroepsonderwijs waardoor er ook in de toekomst voldoende vakmensen zijn.”