Verkiezingsprogramma's 2025 overVergelijk de plannen van D66 en Volt over investeren in de toekomst, innovatie, economie en geopolitieke kracht.
De VVD zet vol in op economische groei en innovatie als fundament voor toekomstige welvaart en geopolitieke kracht, met een sterke nadruk op het versterken van het ondernemersklimaat, investeren in (digitale) infrastructuur en technologie, en het vergroten van strategische autonomie binnen Europa. De partij kiest voor pragmatische, liberale oplossingen: minder regeldruk, meer investeringen in onderzoek en ontwikkeling, en een krachtige defensie als onderdeel van economische en geopolitieke weerbaarheid. Concrete voorstellen zijn onder meer een investeringsagenda voor nationale groei, forse investeringen in innovatie en technologie (zoals quantumcomputers en AI), en het versterken van de Europese samenwerking op strategische terreinen.
Forse investeringen in innovatie en technologie
De VVD wil Nederland koploper maken in innovatie door gericht te investeren in onderzoek, ontwikkeling en nieuwe technologieën zoals quantumcomputers en kunstmatige intelligentie. Dit moet de economische groei aanjagen en de internationale concurrentiepositie versterken.
“We zetten ons in voor de bouw van een quantumcomputer in Nederland. Deze investeringen kunnen betaald worden uit de investeringsagenda voor nationale groei.”
“We richten daarnaast een investeringsmaatschappij op die is gericht op start- en scale-ups, zodat zij het geld hebben om op te schalen. We zetten vol in op kunstmatige intelligentie.”
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“We jagen innovatie verder aan: We breiden de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk uit. Ondernemers die willen investeren in innovatie, kunnen dat zo doen tegen gunstige belastingvoorwaarden. We behouden de innovatiebox.”
Investeren in strategische (digitale) infrastructuur
De VVD ziet investeringen in (digitale) infrastructuur als essentieel voor economische groei, innovatie en het versterken van de geopolitieke positie van Nederland en Europa.
“We investeren in de groei van morgen door de grootste knelpunten in onze economie op te lossen, zoals met investeringen in onze (data-)infrastructuur en in de energietransitie.”
“We investeren met de investeringsagenda voor nationale groei in onze infrastructuur en daarmee de bereikbaarheid van woonwijken, zodat we nieuwe auto-, spoor- en waterwegen kunnen aanleggen en bestaande verbindingen goed kunnen onderhouden.”
“We breiden het elektriciteitsnet fors uit. We verdelen de kosten daarvoor eerlijk over de verschillende generaties die profiteren van de investeringen.”
Sterk ondernemersklimaat en minder regeldruk
De VVD wil het ondernemersklimaat versterken door regeldruk te verminderen, financiering te verbeteren en een gelijk speelveld binnen Europa te creëren. Dit moet innovatie en economische groei stimuleren.
“We hanteren een meetbare doelstelling om het aantal onnodige regels te verminderen. We beoordelen met meetbare doelen of bestaande regels effectief zijn en herzien regels waar nodig.”
“We leggen wettelijk vast dat de overheid de plicht heeft om het ondernemersklimaat te verbeteren.”
“We zetten hier binnen Europa op in via het gelijktrekken van regels voor onder andere insolventie en meer geharmoniseerd toezicht.”
“We willen een gelijk speelveld voor de industrie met de rest van Europa.”
Strategische autonomie en Europese samenwerking
De VVD koppelt economische kracht direct aan geopolitieke weerbaarheid en pleit voor strategische autonomie binnen Europa, met een focus op samenwerking op het gebied van defensie, innovatie en kritieke infrastructuur.
“Vrijhandel is de motor van onze welvaart, maar in de nieuwe geopolitieke realiteit is handel ook een wapen. Daarom kiest de VVD voor vrijhandel met spierballen. We moeten strategisch soeverein zijn, niet naïef autonoom.”
“Europese samenwerking is noodzakelijk om onze veiligheid te waarborgen, onze economie concurrerend te houden en invloed van onbetrouwbare autocratische grootmachten tegen te gaan.”
“Europa moet zich ontwikkelen tot een derde geopolitieke macht naast de Verenigde Staten en China. We hebben een Europees front nodig van landen die bereid zijn te doen wat nodig is, met een kopgroep die doorpakt waar anderen stilvallen.”
“We zetten vol in op een gezamenlijke Europese aanpak, waarbij de EU Global Gateway wordt uitgebouwd tot een krachtig, realistisch alternatief voor Chinese projecten zoals het ‘Belt and Road Initiative’.”
Krachtige defensie als economische en geopolitieke basis
De VVD ziet een sterke, technologisch geavanceerde krijgsmacht als essentieel voor economische stabiliteit en geopolitieke invloed, en koppelt investeringen in defensie direct aan economische groei.
“De investeringen die nodig zijn voor onze veiligheid vragen om fundamentele keuzes. Die kunnen we alleen maken met een sterke en concurrerende economie.”
“Om de Russische dreiging het hoofd te bieden en onze manier van leven veilig te stellen, moeten we beschikken over een technologisch superieure krijgsmacht. Daarvoor kunnen we niet lui op anderen leunen. We moeten zelf voor onze veiligheid kunnen zorgen, uiteraard samen met onze bondgenoten. Dit vraagt om een forse investering in onze defensie.”
“Op termijn is een investering van tenminste 3,5% is nodig om onze krijgsmacht te moderniseren en onze NAVO-verplichtingen na te komen.”
JA21 kiest voor investeren in economische groei, innovatie en geopolitieke kracht door minder regeldruk, lagere lasten voor ondernemers, strategische investeringen in technologie, defensie en energie (vooral kernenergie), en het versterken van de Nederlandse soevereiniteit. De partij verzet zich tegen extra nationale en Europese regelgeving, wil afhankelijkheden van instabiele landen verminderen, en zet in op een realistische, rendabele benadering van duurzaamheid en innovatie. JA21 benadrukt het belang van een sterke krijgsmacht, digitale soevereiniteit en een faciliterende overheid die ondernemers en strategische sectoren ondersteunt.
Lagere lasten en minder regeldruk voor ondernemers
JA21 ziet het versterken van het vestigingsklimaat en het stimuleren van ondernemerschap als essentieel voor economische groei en innovatie. De partij wil lasten verlagen, regeldruk verminderen en nationale koppen op EU-regels afschaffen om bedrijven ruimte te geven te investeren en te innoveren.
“Ondernemen weer lonend maken door de lasten op ondernemers en familiebedrijven te verlagen en een fiscaal aantrekkelijk klimaat te creëren. Het bedrijfsleven mag niet langer als financieringsbron voor nieuwe overheidsambities dienen.”
“Nationale koppen op EU-regels afschaffen: we introduceren geen nieuwe wetgeving die verder gaat dan EU-regelgeving.”
“Mkb maximaal faciliteren door het eenvoudiger te maken om te investeren in het mkb, en regeldruk en rapportageverplichtingen te verminderen.”
Investeren in technologie, digitalisering en innovatie
JA21 wil dat Nederland een topspeler wordt op het gebied van technologie en digitalisering, met een nationale strategie, investeringen in digitale vaardigheden, en directe aftrekbaarheid van R&D-kosten. De partij benadrukt digitale soevereiniteit en het verminderen van afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven.
“Nederland moet een topspeler worden op het gebied van technologie en heeft daartoe het potentieel.”
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“Zorgen voor digitale soevereiniteit. Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
Strategische investeringen in energie en kernenergie
JA21 kiest voor kernenergie als pijler van een betaalbaar, betrouwbaar en innovatief energiesysteem, en wil investeren in waterbeheer, dijken en klimaatadaptatie. Duurzaamheid wordt alleen ondersteund als het economisch rendeert; nationale klimaatheffingen worden afgewezen.
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
“Ten minste 20 Gigawatt aan nieuwe kerncentrales realiseren in de komende 25 jaar.”
“Duurzaamheid en circulaire economie alleen ondersteunen als het rendeert.”
“Geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving bovenop Europese regels.”
Versterken van defensie en geopolitieke autonomie
JA21 wil fors investeren in defensie, innovatie in de defensie-industrie stimuleren, en afhankelijkheden van instabiele landen verminderen. De partij zet in op handelsverdragen, versterking van trans-Atlantische banden, en een realistisch buitenlandbeleid gericht op welvaart en veiligheid.
“JA21 wil fors investeren in een krijgsmacht die ook in de toekomst in staat zal zijn om de Nederlandse belangen te beschermen.”
“De Nederlandse defensie-industrie versterken door minder belemmerende regelgeving en vergunningseisen, en door het verstrekken van langdurige opdrachten. Zo stimuleren we innovatie en werkgelegenheid in eigen land.”
“Strategische sectoren en kritieke productieketens behouden en waar nodig terughalen naar Nederland. We ondersteunen deze sectoren zodat Nederland kan beschikken over essentiële goederen en technologieën zonder te veel afhankelijk te zijn van politiek instabiele landen.”
“Handelsverdragen sluiten om banden met het buitenland en eigen welvaart te versterken.”
Digitale en economische soevereiniteit
JA21 wil digitale en economische soevereiniteit waarborgen door te investeren in een nationale cloud, het terugdringen van afhankelijkheid van buitenlandse technologie, en het behouden van fiscale autonomie.
De ChristenUnie kiest voor structurele, langetermijninvesteringen in innovatie, infrastructuur en een duurzame economie, met nadruk op brede welvaart, rentmeesterschap en strategische autonomie. Ze willen investeren in innovatie via een nationale investeringsbank, fors inzetten op energietransitie en infrastructuur, en de economie versterken door samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven. Hun visie is gericht op het vitaliseren en vergroenen van de economie, met oog voor mens, natuur en geopolitieke weerbaarheid.
Structurele investeringen in innovatie en economie
De ChristenUnie pleit voor grootschalige, structurele investeringen in innovatie, infrastructuur en verduurzaming, als antwoord op stagnerende productiviteit en economische kracht. Ze willen een nationale investeringsbank, 3% van het nationaal inkomen naar innovatie en onderzoek, en betere toegang tot groeikapitaal voor het mkb en start-ups. Dit alles moet bijdragen aan een toekomstbestendige economie en het oplossen van knelpunten als netcongestie en vergunningverlening.
“Om onze toekomstige welvaart zeker te stellen is het van belang om nu te investeren in innovatie en productiviteit. Dat vraagt om een beter samenspel van wetenschap, kennisinstituten, opleidingen en bedrijven. Er komt een nationale investeringsbank, als voortzetting van InvestNL. Op macroniveau bedragen op termijn de publieke en private uitgaven aan innovatie en onderzoek 3% van het nationaal inkomen. We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits.”
“Het kabinet dat na de verkiezingen aantreedt, moet Nederland van het slot halen. Met dappere keuzes, doortastend beleid, grootschalige investeringen in onderhoud, uitvoering, (energie)infrastructuur en duidelijke wetgeving, komt Nederland uit het stikstofmoeras en krijgen bedrijven perspectief op een duurzame toekomst.”
“Het uitblijven van (snelle) vergunningverlening, een gebrek aan netcapaciteit en veel regeldruk staan een goed ondernemersklimaat in de weg. Deze obstakels worden met vaart aangepakt, zie hiervoor hoofdstuk 2 ’Nederland van het slot’.”
Prudent financieel beleid: investeren in wat rendeert
De ChristenUnie wil alleen investeren in zaken die zich maatschappelijk en economisch terugverdienen, zoals woningbouw, infrastructuur en energienetten. Ze zijn kritisch op het aangaan van extra schulden voor consumptieve uitgaven en benadrukken het belang van houdbare overheidsfinanciën als randvoorwaarde voor duurzame economische bloei.
“In tegenstelling tot het huidige kabinet gaan we geen consumptieve uitgaven financieren met meer schuld, maar stoppen we juist geld in investeringen die zich terugverdienen, zoals woningbouw, infrastructuur en energienetten. Solide en houdbare overheidsfinancien zijn een randvoorwaarde voor de duurzame bloei van ons land.”
“De duurzame economie van de toekomst kan alleen bloeien bij de juiste macro-economische condities. De ChristenUnie staat daarom voor een prudent financieel beleid en beheersing van de staatsschuld. Investeren is goed en moet, maar wel in de juiste zaken. En de rekening mag niet eenzijdig worden doorgeschoven naar toekomstige generaties.”
Missiegedreven innovatie en brede welvaart
Innovatie moet bijdragen aan brede welvaart, duurzaamheid en het Rijnlandse model, niet aan kortetermijnwinst of consumentisme. De ChristenUnie wil ondernemerschap stimuleren, samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven versterken, en inzetten op vakmanschap en circulaire economie.
“De ChristenUnie stelt mens, maatschappij en milieu centraal en voelt zich thuis bij het Rijnlandse model van de economie. Niet het maximaliseren van de kortetermijnwinsten, maar het duurzaam en langjarig floreren van ondernemingen en werknemers staat voorop.”
“We zetten in op de nieuwe economie via innovatie en nemen afscheid van het consumentisme dat de grenzen van de schepping niet respecteert. We willen een einde aan de overconsumptie van goedkope prullaria die horen bij een wegwerpeconomie.”
“We investeren volop in het beroepsonderwijs en geven ruimte aan jonge ondernemers. Dat is nodig, nu veel kennis met pensioen gaat. Elke provincie verdient een techniekhavo en technasia. Bedrijven worden via samenwerkingen actief betrokken bij het onderwijs, zowel in het voortgezet als vervolgonderwijs.”
Strategische autonomie en geopolitieke kracht
De ChristenUnie wil dat Nederland en Europa minder afhankelijk worden van andere landen voor essentiële producten, grondstoffen, digitale diensten, voedsel en energie. Ze pleiten voor versterking van de Europese defensiesamenwerking, cyberveiligheid en strategische autonomie op Europees niveau.
“In deze tijd met geopolitiek schuivende panelen is strategische autonomie op Europees niveau cruciaal. We willen dat Nederland (en Europa) minder afhankelijk wordt van anderen waar het gaat om essentiële producten zoals grondstoffen, basisproducten, digitale diensten (incl. onafhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen), voedsel en energie.”
“Daarom moet de samenwerking binnen de Europese pijler van de NAVO worden versterkt. Dit doen we door investeringen, werkwijze en strategieën beter op elkaar aan te laten sluiten (bijvoorbeeld via het NAVO Defensieplanningsproces).”
“Nederland moet zich goed beschermen tegen spionage, diefstal van militaire technologie, ontwrichting door desinformatie en het hacken van wapensystemen en vitale infrastructuur (zoals een waterkering). Nederland is goed in cyberveiligheid en dat willen we zo houden.”
Versnellen energietransitie en verduurzaming industrie
De ChristenUnie investeert fors in de energietransitie, met een mix van wind, zon en kernenergie, en zet in op innovatie in de industrie en infrastructuur. Ze willen de uitstoot van broeikasgassen versneld terugdringen, inzetten op waterstofinnovatie en Europese samenwerking voor een gelijk speelveld.
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales. Daarnaast onderzoeken we de inzet van kleine modulaire kerncentrales (SMR’s) van Europese producenten als alternatief voor of aanvulling op grote kerncentrales.”
“We maken in Europees verband werk van het normeren van de vraag, zodat er ook Europese markten zijn voor de duurzaam (en circulair) geproduceerde producten. We stimuleren waterstofinnovatie, om duurzaam geproduceerd waterstof breed beschikbaar te maken.”
“In het Klimaatfonds trekken we extra geld uit voor energie-infrastructuur, zoals elektriciteits- en wartmenetten, isolatie van huizen en verduurzaming van de industrie, zodat Nederland een sterke en schone industriële sector behoudt.”
GroenLinks-PvdA kiest voor forse publieke investeringen in innovatie, duurzame economie en strategische autonomie, met een sterke nadruk op samenwerking met Europa en het eerlijk verdelen van lasten. De partij wil Nederland en de EU wereldleider maken in schone technologie, investeren in onderzoek, AI en digitale infrastructuur, en de economische en geopolitieke weerbaarheid versterken. Hun visie is sociaal, groen en gericht op lange termijn welzijn en onafhankelijkheid.
Forse publieke investeringen in innovatie en wetenschap
GroenLinks-PvdA ziet investeren in innovatie, wetenschap en technologie als essentieel voor economische groei, productiviteit en het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen. Ze willen structureel 3% van het nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie besteden en investeren in een AI-fabriek, digitale infrastructuur en start-ups.
“We werken toe naar de Lissabon-doelstelling om drie procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden.”
“We investeren in de komst van een AI-fabriek in Groningen, waar start-ups en overheden vrijuit kunnen experimenteren met nieuwe toepassingen.”
“De overheid gaat actief mee-investeren in baanbrekende innovaties: van fundamenteel en praktijkgericht onderzoek op universiteiten en hogescholen tot commerciële toepassing in innovatieve bedrijven.”
“We draaien de onderwijsbezuinigingen van dit kabinet terug en investeren fors in onderzoek, wetenschap en innovatie.”
Strategische autonomie en economische weerbaarheid via Europa
De partij wil de afhankelijkheid van autocratische landen verminderen door te investeren in schone energie, Europese digitale infrastructuur en een grondstoffenstrategie. Ze pleiten voor Europese samenwerking om economische en geopolitieke kracht te vergroten.
“Om onze welvaart te behouden, moeten we als Europa minder afhankelijk worden van landen als China voor onze grondstoffen. Nederland zet zich in Europa in voor een grondstoffenstrategie en bekijkt hoe we edelmetalen op een duurzame manier zelf kunnen delven.”
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale infrastructuur, een eigen Cloud en veilige AI.”
“Met investeringen in schone energie van eigen bodem, zoals zon en wind, maken we ons minder afhankelijk van autoritaire regimes.”
“Samen met Europa garanderen we onze autonomie in een onzekere wereld.”
Eerlijke verdeling van lasten en publieke voorzieningen
GroenLinks-PvdA financiert investeringen door hogere bijdragen van topinkomens, vermogenden en grote bedrijven, en kiest expliciet voor publieke voorzieningen boven winst. Ze stellen dat investeren nu noodzakelijk is om toekomstige kosten en ongelijkheid te voorkomen.
“We maken ruimte voor de grote uitgaven door een eerlijke bijdrage te vragen aan de topinkomens, vermogenden en meest winstgevende bedrijven. Voor ons geldt altijd: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten.”
“In de zorg, het onderwijs, de kinderopvang en het openbaar vervoer moet het algemeen belang voorop staan, niet de winst voor investeerders.”
“Wij kiezen ervoor om de komende jaren te investeren in onze publieke voorzieningen, economie, infrastructuur en veiligheid. Op lange termijn heeft Nederland er baat bij dat we die investeringen nu doen en niet uitstellen.”
Groene industriepolitiek en duurzame economie
De partij kiest voor een actieve industriepolitiek gericht op schone technologie, het stimuleren van duurzame productie en het afbouwen van fossiele subsidies. Ze willen Nederland en de EU wereldleider maken in de schone economie.
“Wij kiezen voor bedrijven die toekomst hebben in Nederland. Ruimte, personeel, energie, netcapaciteit en grondstoffen zijn namelijk schaars en de wereld verandert snel. Daarom helpen we bedrijven die passen in de schone en eerlijke economie van de toekomst, samen met Europese bondgenoten. Zo maken we Nederland en de EU wereldleider in schone economie.”
“We stoppen subsidies op fossiele brandstoffen en vervuilers gaan de prijs betalen voor hun uitstoot. Wij zetten alle zeilen bij met groene energie en het verduurzamen van onze industrie.”
“Met een Toekomstfonds van 25 miljard euro geven we de economie een impuls, door te investeren in een duurzame, innovatieve industrie, wetenschap, onderzoek en nieuwe spoorlijnen.”
Volt kiest voor grootschalige, Europese investeringen in innovatie, technologie en strategische industrieën om de EU economisch en geopolitiek onafhankelijker te maken. De partij wil een leidende rol voor de overheid in het stimuleren van start-ups, een Europees Tech Fund, en een sterke focus op digitale autonomie en sleuteltechnologieën zoals AI en quantum. Volt ziet de toekomst van de economie in een gezamenlijke Europese aanpak, met minder afhankelijkheid van andere grootmachten en meer investeringen in duurzame sectoren.
Grootschalige Europese investeringen in innovatie en technologie
Volt pleit voor een actieve, sturende rol van de overheid en de EU in het ontwikkelen van een volwassen start-upklimaat en het opbouwen van een Europese techindustrie. Dit moet Europa minder afhankelijk maken van de VS en China en zorgen dat kennis en bedrijven in Europa blijven.
“De overheid neemt een leidende en sturende rol op zich in de ontwikkeling van een volwassen start-upklimaat door niet alleen gerichter maar ook méér te investeren in start-ups. Dit doet de overheid zowel via de Nationale Investeringsbank, zogenaamde incubators en innovatiehubs. Deze organisaties zullen niet alleen vanuit de Nederlandse begroting, maar ook vanuit Europese gelden gekapitaliseerd worden.”
“Wij kiezen voor nieuwe impactvolle ideeën die ons naar een mooie toekomst leiden... En innovatieve ideeën om versneld een Europese duurzame techindustrie op te bouwen.”
“Wij bouwen één krachtige Europese industrie: een Silicon Europa. Een plek waar kennis, start-ups en investeerders samenkomen, gebouwd op Europese waarden.”
“Wij kiezen voor een Europees Tech Fund dat risicovolle investeringen doet in innovaties zoals AI, kwantumtechnologie en biotech.”
Economische en geopolitieke onafhankelijkheid van de EU
Volt wil dat de EU economisch en geopolitiek onafhankelijk wordt van andere grootmachten door te investeren in strategische sectoren, eigen digitale infrastructuur en een gezamenlijke grondstoffenstrategie. Dit moet de EU weerbaar maken tegen externe schokken en geopolitieke druk.
“De EU moet economisch onafhankelijk worden van andere grootmachten... We bouwen aan een sterke EU met eigen digitale infrastructuur (Eurostack) en een eigen strategische industrie. We investeren in sleuteltechnologieën en sectoren die ook over 50 jaar nog relevant zijn voor onze economie.”
“We zetten in op een Europese grondstoffenstrategie, waarbij de inkoop van kritieke grondstoffen door het Europese blok wordt gecoördineerd. We breiden het aantal strategische partners uit en beveiligen toeleveringsketens.”
“We willen één Europese winstbelasting als aanvulling op de eigen middelen van de EU. Zo voorkomen we een race to the bottom, waarin lidstaten tegen elkaar uitgespeeld worden door grote multinationals.”
Focus op digitale autonomie en sleuteltechnologieën
Volt benadrukt het belang van digitale soevereiniteit en wil investeren in Europese alternatieven voor Amerikaanse technologie, met speciale aandacht voor AI, quantum en cybersecurity. Dit moet voorkomen dat Europese bedrijven en data afhankelijk zijn van buitenlandse partijen.
“We ontwikkelen alternatieven die ons minder afhankelijk maken van niet-EU-landen. EU-bedrijven die alternatieven ontwikkelen voor Amerikaanse cloud-, AI- en cybersecuritydiensten worden erkend als innovatieve spelers en krijgen betere toegang tot financiering.”
“Nederland moet inzetten op durfkapitaal voor deep-tech en AI-start-ups. We pleiten voor zowel een Nederlands als een EU-investeringsfonds die zich op ethische en open technologieën richten om te voorkomen dat start-ups in AI, quantum computing en cybersecurity... vaak verkocht worden aan buitenlandse partijen.”
“We brengen Nederlandse bouwstenen, initiatieven en financiers van de EuroStack in kaart en verbinden deze met de EU-programma’s.”
Investeren in duurzame sectoren en afbouwen van oude industrie
Volt wil alle overheidssteun aan oude industrieën stopzetten en uitsluitend investeren in sectoren met groeiperspectief, waarbij een Europese minister van Industrie de verdeling van industrie over de EU coördineert.
“We staken alle overheidssteun aan de oude industrie en besteden onze tijd, aandacht en ons geld nog uitsluitend aan sectoren met groeiperspectief.”
“Die verdeling van industrie zal geregeld worden door een Europese minister van Industrie, die zo efficiënt en groen mogelijk in onze gezamenlijke industriebehoeften zal voorzien.”
Langetermijnvisie en centrale regie op innovatie en economie
Volt wil minder ad-hocbeleid en meer visiedebatten over de grote uitdagingen van de toekomst, met centrale regie op ruimtelijke ordening en investeringen die passen binnen een langetermijnvisie.
“We gaan minder debatteren over de politieke ‘waan van de dag’ (de Haagse realiteit) en meer over de grote uitdagingen die voor ons liggen. Volt wil vaker visiedebatten houden over waar we op de lange termijn naartoe moeten.”
“Volt gaat ervoor zorgen dat infrastructurele investeringen passen binnen een langetermijnvisie op de inrichting van Nederland en de omliggende landen, rekeninghoudend met demografische en klimatologische veranderingen.”
50PLUS is kritisch op nationale koppen en symboolpolitiek en pleit voor een economisch beleid dat vooral Europees wordt afgestemd, met focus op concurrentiekracht, energiezekerheid en behoud van welvaart. De partij wil stoppen met actieve industriepolitiek, zet in op kernenergie en benadrukt het belang van een gelijk speelveld binnen Europa, terwijl ze defensie-uitgaven en strategische autonomie in NAVO- en EU-verband willen versterken. Innovatie wordt vooral gezien als middel om bestaande sectoren, zoals landbouw en industrie, toekomstbestendig te maken, niet als doel op zich.
Stoppen met nationale koppen en symboolpolitiek
50PLUS verzet zich tegen extra nationale regels en symboolmaatregelen bovenop Europese afspraken, omdat dit de concurrentiepositie van Nederland schaadt en innovatie belemmert. Ze willen dat Nederland zich houdt aan Europese kaders en geen eigen CO2-heffingen of strengere landbouwregels invoert.
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Een Nederlands landbouwbeleid dat niet strenger is dan dat van onze buurlanden.”
“Stoppen met actieve industriepolitiek op nationaal en op Europees niveau, omdat dit beleid altijd eindigt in tranen.”
Focus op Europese samenwerking en gelijk speelveld
50PLUS vindt dat effectief klimaat- en economisch beleid alleen op Europees of mondiaal niveau kan plaatsvinden. Ze pleiten voor het uitfaseren van nationaal beleid zodra Europese afspraken zijn gemaakt, en willen optimale CO2-beprijzing op EU-niveau.
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
Investeren in kernenergie en energiezekerheid
Om de economie en innovatiekracht te versterken, wil 50PLUS fors inzetten op kernenergie. Dit moet het elektriciteitsnet ontlasten, bedrijven behouden en Nederland laten meedoen in de high-tech revolutie.
Behoud en stimulering van strategische sectoren
50PLUS ziet innovatie vooral als middel om bestaande sectoren, zoals landbouw en industrie, toekomstbestendig te maken. Ze willen jonge ondernemers in de agrarische sector perspectief bieden en innovatie koppelen aan voedselzekerheid en natuurherstel.
Versterking van defensie en geopolitieke autonomie
50PLUS wil de defensie-uitgaven verhogen volgens NAVO-afspraken, de nationale defensie-industrie versterken en Europa minder afhankelijk maken van andere wereldmachten. Dit moet de geopolitieke kracht van Nederland en de EU vergroten.
BBB kiest voor investeren in de toekomst via een Nationale Investeringsbank, versterking van regionale economieën en strategische autonomie, met een sterke nadruk op innovatie, infrastructuur en defensie. Hun visie is pragmatisch en gericht op minder bureaucratie, minder regelgeving en meer regionale slagkracht, waarbij economische groei, innovatie en geopolitieke kracht hand in hand moeten gaan. BBB wil Nederland minder afhankelijk maken van het buitenland en zet in op een krachtige economie als basis voor veiligheid en welvaart.
Oprichting Nationale Investeringsbank voor innovatie en economie
BBB wil een Nationale Investeringsbank oprichten om gericht te investeren in innovatie, mkb en infrastructuur, en zo de economie en strategische autonomie te versterken. Dit moet versnipperde fondsen vervangen en Nederland minder afhankelijk maken van buitenlandse kapitaalstromen.
“De oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken die: Vermogen van de overheid koppelt aan landelijke en regionale projecten; Investeert in mkb, innovatie en infrastructuur; Marktpartijen cofinanciert via garantstellingen en leningen; De rol overneemt van de huidige gefragmenteerde en niet goed werkende fondsen zoals het Groeifonds en InvestNL die daarmee kunnen worden opgeheven.”
“Een Nationale Investeringsbank versterkt de regionale economie, maakt Nederland minder afhankelijk van buitenlandse kapitaalstromen en versnelt de energietransitie en landbouwtransitie zonder bureaucratie.”
Investeren in regionale economische clusters en strategische autonomie
BBB wil groeikansen buiten de Randstad benutten door te investeren in regionale economische clusters en essentiële productiecapaciteit in Nederland of Europa te behouden. Dit moet de concurrentiekracht vergroten en strategische autonomie waarborgen.
“De rijksoverheid onderzoekt de mogelijkheden om gericht te investeren in kansrijke regionale economische clusters, zoals agrofood in Noordoost Nederland, hightech in Twente en zorginnovatie in Limburg.”
“Essentiële productiecapaciteit en kritieke kennis behouden we in Nederland of Europa.”
Minder regelgeving en meer ruimte voor ondernemerschap
BBB ziet regeldruk en hoge lasten als rem op innovatie en economische groei. Ze willen drastisch minder regelgeving, meer ruimte voor ondernemers en een economie die past bij de kracht van Nederland.
Innovatie stimuleren via aanbestedingen en investeringen
BBB wil innovatie stimuleren door Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen voorrang te geven bij overheidsaanbestedingen en door te investeren via de Nationale Investeringsbank.
“Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen krijgen voorrang bij aanbestedingen van de overheid.”
“We stimuleren innovatie door nationale investe...”
Versterking van defensie en koppeling economie aan geopolitieke kracht
BBB ziet een sterke economie als fundament voor veiligheid en geopolitieke kracht. Ze willen fors investeren in defensie, infrastructuur en strategische sectoren om Nederland weerbaar te maken in een instabiele wereld.
“Nederland gaat zijn militaire slagkracht niet alleen herstellen, maar versterken tot een niveau dat past bij een moderne natiestaat in de frontlinie van vrijheid en democratie.”
“We versterken onze Defensie, we vergroten onze veiligheid én we bouwen tegelijkertijd aan onze economie, concurrentiepositie, regio’s en onderwijs.”
“BBB onder schrijft het belang van een sterke en geloofwaardige krijgsmacht die beschermt wat ons Nederland dierbaar is. We steunen daarom het streven naar een versterking van de NAVO en het verhogen van de Nederlandse defensieuitgaven.”
Technologie-neutrale innovatie en energietransitie
BBB wil stoppen met technologie-specifieke subsidies en kiest voor een technologie-neutrale aanpak, waarbij innovatie, energiebesparing en slimme infrastructuur centraal staan.
“BBB wil een technologie neutrale aanpak, waarbij bedrijven en huishoudens verduurzamen op hun eigen manier – zonder afhankelijkheid van de ‘subsidieindustrie’. Vanaf 2026 beëindigen we de SDE++ regeling.”
“In plaats daarvan stimuleren we innovatie, energiebesparing en slimme infrastructuur.”
Het CDA zet in op investeren in innovatie, een toekomstbestendige economie en versterking van de Europese geopolitieke positie, met nadruk op publiek-private samenwerking, regionale ecosystemen en een nationale investeringsbank. De partij wil strategische autonomie vergroten, cruciale sectoren beschermen en innovatie stimuleren via gerichte investeringen in technologie, onderwijs en infrastructuur. CDA kiest voor een realistische, op samenwerking gerichte aanpak, waarbij economische groei, duurzaamheid en geopolitieke kracht hand in hand gaan.
Investeren in innovatie en technologie via nationale investeringsbank
Het CDA wil innovatie en economische groei stimuleren door een nationale investeringsbank op te richten en gerichte investeringen in onderzoek, R&D en technologie te doen. Hiermee wil de partij het verdienvermogen van Nederland vergroten en de concurrentiepositie versterken, met speciale aandacht voor risicovolle techbedrijven en regionale ecosystemen.
“We richten een nationale investeringsbank op die investeringen in Nederland aanjaagt. Daarnaast investeren we in innovatie, R&D en onderzoek om ons verdienvermogen in de toekomst te vergroten.”
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal. Daarmee stimuleren we ook private investeerders om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.”
Stimuleren van publiek-private samenwerking en regionale innovatieclusters
Het CDA gelooft dat samenwerking tussen overheid, bedrijven en kennisinstellingen essentieel is voor innovatie en economische groei. Door te investeren in regionale ecosystemen en economische clusters wil de partij de kracht van regio’s benutten en innovatie versnellen.
“We kiezen voor regionale ecosystemen, waar we samen met kennisinstellingen, bedrijven en medeoverheden investeren in innovatie.”
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
“Samen met grote bedrijven, MKB en start ups en met onderwijsinstellingen laten we economische clusters groeien die de regio sterker maken.”
Versterken van Europese economie en strategische autonomie
Het CDA wil de Europese economie innovatiever en concurrerender maken, strategische afhankelijkheden afbouwen en cruciale sectoren beschermen. Dit moet Europa minder kwetsbaar maken voor buitenlandse invloed en oneerlijke handelspraktijken, en de geopolitieke kracht van Nederland en de EU vergroten.
“We willen zowel in EU-verband als nationaal ons mededingingsbeleid herzien, innovatie versnellen, investeringen en financieringen stimuleren en vooroplopen in digitale technologie.”
“Waar mogelijk moeten we strategische afhankelijkheden afbouwen, cruciale sectoren beschermen tegen ongewenste overnames en optreden tegen oneerlijke handelspraktijken (waaronder dumping van goedkope producten) die Europese industrieën benadelen.”
“De Europese economie dreigt te stagneren. Dat noopt tot urgentie, daadkracht en intensieve publiek-private samenwerking.”
Investeren in opkomende markten en geopolitieke partnerschappen
Het CDA ziet investeren in opkomende markten en het aangaan van partnerschappen met opkomende wereldmachten als India als essentieel voor het versterken van de geopolitieke positie van Nederland en de EU. Dit moet ook een alternatief bieden voor Chinese en Russische invloed.
“We investeren in opkomende markten in ontwikkelingslanden. Door perspectief te bieden en als gelijke partners samen te werken, nemen we ook oorzaken voor migratie weg. Een aantrekkelijk Europees investeringspakket biedt een alternatief voor Chinese en Russische invloed in Afrika en Latijns-Amerika.”
“We versterken de banden met landen, met name India, die als opkomende wereldmachten cruciale partners zijn voor Nederland en de Europese Unie.”
Groene industriepolitiek en duurzame economie met Europees speelveld
Het CDA wil een duurzame economie realiseren via een Europese aanpak, bindende afspraken met grote vervuilers en een mix van duurzame energie en kernenergie. De partij kiest voor groene industriepolitiek en wil nationale CO₂-heffingen schrappen om het vestigingsklimaat te beschermen.
“Een duurzame economie bereiken we alleen met een Europese aanpak en een gelijk speelveld in Europa. Daarom volgen we de Europese klimaatdoelen en passen we de Nederlandse klimaatwet daarop aan. De nationale CO₂-heffing schrappen we, want we willen bedrijven niet wegjagen. We willen groene industriepolitiek.”
“We ontwikkelen een langetermijnstrategie om groene industrie naar Nederland te halen en te behouden.”
“We vertalen de Clean Industrial Deal naar Nederland voor het ontwikkelen van schone technologieën, circulaire productie en de vermindering van CO₂-uitstoot.”
BVNL kiest voor een economisch rechtse koers met een kleine overheid, lage belastingen en een ondernemersvriendelijk klimaat, waarbij innovatie vooral door de vrije markt en minder overheidsbemoeienis moet ontstaan. Investeringen in de toekomst richten zich op het versterken van het vestigingsklimaat, het stimuleren van technologische innovatie via samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen, en het behouden van Nederlandse soevereiniteit op economisch en geopolitiek vlak. BVNL verzet zich tegen supranationale inmenging, grootschalige subsidies en centrale sturing, en wil vooral ruimte geven aan ondernemers en technologische vooruitgang.
Lagere belastingen en minder overheidsbemoeienis
BVNL ziet een kleinere overheid en lagere lasten als de sleutel tot economische groei, innovatie en een sterk vestigingsklimaat. Door minder regels en lagere belastingen wil BVNL ondernemerschap stimuleren en Nederland aantrekkelijk houden voor bedrijven.
“BVNL wil een kleinere overheid, minder ambtenaren en minder bureaucratie. De overheid wordt veel te groot, er zijn te veel ambtenaren, er is teveel controledrang en de bureaucratie neemt onevenredig toe. BVNL stelt zich ten doel om binnen twee regeerperiodes de rijksoverheidsuitgaven met ten minste 35% te verminderen, primair door het schrappen van subsidies, adviesorganen, overheidsreclame, klimaatbeleid, internationale hulp en niet-kerntaken.”
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“BVNL kiest voor een ondernemersvriendelijke koers die gestoeld is op vrijemarkteconomie, sober fiscaal beleid, lage belastingen en structurele hervormingen.”
Innovatie via vrije markt en samenwerking, niet via subsidies
BVNL wil innovatie stimuleren door een gunstig ondernemersklimaat en samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen, maar is tegen grootschalige subsidies en overheidssturing. Technologische vooruitgang moet vooral uit de markt komen.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“De overheid moet innovaties faciliteren en stoppen met het belemmeren van de vrije markt.”
“Subsidies worden zoveel mogelijk gestopt.”
Economische soevereiniteit en terughoudendheid richting EU
BVNL wil dat Nederland economisch en geopolitiek soeverein blijft, met minder afhankelijkheid van supranationale organisaties zoals de EU. Internationale samenwerking is alleen acceptabel als het direct het Nederlands belang dient.
“BVNL wil dat Nederland weer soeverein wordt. We moeten stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar ongekozen supranationale organen zoals de WHO, de EU, de VN en de NAVO.”
“Daar waar het Nederlands belang haaks staat op Brusselse regelgeving zullen wij Brussel informeren dat Nederland zijn eigen soevereine koers vaart.”
“Handelsakkoorden worden alleen geratificeerd als deze het belang Van Nederland dienen.”
Investeren in infrastructuur en technologie
BVNL ziet investeren in infrastructuur en technologische ontwikkeling als essentieel voor economische kracht, maar wil dit vooral doen door efficiëntie en marktwerking, niet door centrale sturing of klimaatbeleid.
“Meer investeren in de uitbreiding van de capaciteit van het wegennet. Files worden aangepakt door de capaciteit van de wegen af te stemmen op de hoeveelheid auto’s en er wordt geïnvesteerd in het openbaar vervoer.”
“We willen investeren in educatieve programma's voor jongeren, training voor werkenden en ondersteuning bieden aan ouderen om de digitale kloof te overbruggen.”
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen.”
D66 zet sterk in op investeren in innovatie, technologie en een duurzame economie om Nederland en Europa toekomstbestendig en geopolitiek sterker te maken. De partij wil grootschalige publieke investeringen, een centrale regie op innovatie, en een leidende rol voor Nederland in Europese samenwerking, met nadruk op strategische autonomie en groene groei. Concrete voorstellen zijn onder meer een Nationale Investeringsbank, een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, en forse Europese investeringen in publieke goederen en defensie.
Grootschalige publieke investeringen in innovatie en transitie
D66 wil met forse publieke investeringen de grote maatschappelijke transities versnellen, zoals de energietransitie en digitalisering. Dit moet Nederland en Europa minder afhankelijk maken van andere grootmachten en de economie toekomstbestendig maken.
“Onze ambities voor het klimaat, voor energie, technologie, innovatie, water en voor bodem vragen om durf en langetermijndenken. D66 kiest voor slimme investeringen die ons sterker, schoner en onafhankelijker maken. We willen een Nationale Investeringsbank voor grote transities.”
“D66 wil jaarlijks €750 tot €800 miljard euro extra aan Europese investeringen. Dat financieren we met gezamenlijke leningen.”
“Met een Europese begroting die twee keer zo groot is, kunnen we samen écht een veranderende wereld aan. Dit doen we met eigen Europese inkomstenbronnen. Het geld gaat naar investeringen die iedereen aangaan, zoals in defensie, groene energie en vitale voorzieningen als havens.”
Centrale regie op technologie en innovatie
D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie met een eigen begroting en mandaat, zodat innovatiebeleid niet langer versnipperd is. De overheid moet als launching customer innovatie stimuleren en investeren in sleuteltechnologieën.
“D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, met een eigen begroting en een stevig mandaat. Daarmee zorgen we voor focus en regie binnen de overheid om onze maatschappelijke doelen te bereiken.”
“We investeren in innovatie die écht het verschil maakt voor de samenleving en op de lange termijn loont. Daarom richten we ons op een aantal duidelijke maatschappelijke missies, zoals voor een circulaire economie, digitale weerbaarheid en fysieke veiligheid.”
“Door zelf de eerste klant te zijn (launching customer), kan de overheid invloed hebben op innovatie, het goede voorbeeld geven, nieuwe markten openen en de impact van investeringen groter maken.”
Europese strategische autonomie en industriebeleid
D66 wil dat Europa onafhankelijker wordt van China en de VS door zelf te investeren in cruciale sectoren en technologieën. Dit moet de geopolitieke en economische kracht van Europa vergroten.
“Chinese staatssteun en het eigen-volk-eerstbeleid van de Verenigde Staten bedreigen onze economische veiligheid. Europa moet strategisch slimmer en onafhankelijker worden. Met groen Europees industriebeleid produceren en innoveren we zelf meer in cruciale sectoren, zoals in microchips en kritieke grondstoffen.”
“Europa is wakker geschud: we zullen een eigen Europese techindustrie moeten bouwen, die goed is voor de maatschappij in plaats van die te verstoren.”
Investeren in defensie en Europese krijgsmacht
D66 wil fors investeren in defensie en streeft op termijn naar een Europese krijgsmacht, om de geopolitieke positie van Europa te versterken en minder afhankelijk te zijn van de VS.
“D66 streeft op lange termijn naar een Europese krijgsmacht. Op de korte termijn wil D66 een sterke Europese positie binnen de NAVO, met Europese strategische commandovoering, Europees materieel en Europees personeel.”
“We komen de NAVO-afspraak na om minimaal 3,5% van het bbp aan defensie uit te geven en minimaal 1,5% van het bbp aan de kritieke infrastructuur, civiele paraatheid, veerkracht en het versterken van onze defensie-industrie.”
Nederland als koploper in duurzame en digitale economie
D66 wil dat Nederland vooroploopt in de schone maakindustrie, circulaire economie en digitale technologie, met duidelijke einddata voor fossiele technieken en stimulering van duurzame innovatie.
“D66 wil dat Nederland vooroploopt in de schone maakindustrie: van circulaire bouwmaterialen en groene chemie tot biobased plastics en groene waterstof.”
“Nederland wordt koploper in Europa in waardengedreven en verantwoorde AI. ... D66 wil dat we producent zijn, geen consument. We bouwen daarom onze eigen kennis en kracht op het gebied van AI op, op basis van Europese waarden en standaarden.”
FVD kiest voor forse investeringen in traditionele infrastructuur, energie-autonomie via fossiele brandstoffen en kernenergie, en het stimuleren van ondernemerschap door lastenverlichting en minder regels. Innovatie wordt vooral gezien als technologische vernieuwing in transport en energie, terwijl geopolitieke kracht gezocht wordt in neutraliteit en het versterken van de handelspositie buiten de EU. De partij verwerpt klimaatbeleid en Europese integratie, en wil Nederland als zelfstandig, trots handelsland positioneren.
Investeren in infrastructuur en technologische innovatie
FVD wil Nederland toekomstbestendig maken door te investeren in fysieke infrastructuur (wegen, openbaar vervoer, luchthaven in de Noordzee) en technologische innovatie (hyperloop, glasvezel). Dit moet de economie versterken en de internationale positie van Nederland als handelsland waarborgen.
“We verbreden en optimaliseren alle snelwegen om doorstroming te verbeteren en regionale economieën te versterken. We investeren in top-openbaar vervoer met langere treinen en meer bushaltes, ook in de regio. Een nieuwe luchthaven in de Noordzee en innovaties zoals hyperloops en supersnel glasvezelinternet maken Nederland toekomstbestendig.”
“We starten de aanleg van een nieuwe luchthaven in de Noordzee, investeren in onderzoek naar hyperloops en geven ruim baan aan de haven van Rotterdam.”
“We willen investeren in hyperloop-technologie als supersnelle verbinding tussen steden en landen, en zorgen dat heel Nederland wordt voorzien van supersnel glasvezel internet.”
Energie-autonomie door fossiel en kernenergie, geen klimaatbeleid
FVD verwerpt klimaatbeleid en investeert juist in fossiele brandstoffen en kernenergie om energiezekerheid, lage prijzen en economische groei te garanderen. Innovatie richt zich op thoriumreactoren en nationale controle over de energiesector.
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren. Daarom stoppen we met de kostbare klimaatplannen. We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“Gaswinning in Groningen moet worden hervat met eerlijke compensatie voor getroffen inwoners, en ook de (schalie)gasvelden in de Noord- en Waddenzee moeten worden ontgonnen. Tegelijk bouwen we tien nieuwe kerncentrales en investeren we in onderzoek naar thorium, zodat Nederland ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en goedkope energievoorziening.”
“We nationaliseren de energiesector om winsten in Nederland te houden en blackouts te voorkomen.”
Lastenverlichting en ruimte voor ondernemerschap
FVD wil economische groei en innovatie stimuleren door forse belastingverlagingen, minder regels en een kleinere overheid. Dit moet ondernemerschap en investeringen aanjagen en Nederland aantrekkelijk maken voor bedrijven.
“Forum voor Democratie ziet een bruisend Nederland voor zich waar ambitie wordt beloond en hard werken altijd loont. Extra inspanning moet direct voelbaar zijn in de portemonnee, vrij van hoge belastingen of verstikkende regels.”
“We gaan voor een radicale verlaging van de belastingen. We voeren een belastingvrije voet in van €30.000,- voor alle werkenden en gepensioneerden, en we maken de eerste €1.000 verdiend in een tweede baan (bij minimaal 32 uur hoofdbaan) belastingvrij.”
“De Rijksoverheidsuitgaven moeten verplicht ieder jaar 3% krimpen, zodat de overheid niet groter maar kleiner wordt.”
Geopolitieke neutraliteit en handelsland buiten EU
FVD wil Nederland als neutraal handelsland naar Zwitsers model positioneren, met focus op eigen handelsverdragen, het schrappen van sancties en het beperken van buitenlandse uitgaven. De partij verwerpt Europese inmenging en wil de handelspositie wereldwijd versterken, met bijzondere aandacht voor de Cariben.
“Forum voor Democratie wil een Nederland dat als neutraal handelsland schittert, naar Zwitsers voorbeeld. We stoppen met miljardenuitgaven aan buitenlandse conflicten, zoals de oorlog in Oekraïne, en richten ons op vrede en samenwerking.”
“Handelsverdragen sluiten we voortaan zelf, zonder EU-bemoeienis, en we koesteren de Nederlandse diaspora.”
“We versterken onze handelsmacht door de banden met de Caribische eilanden verder uit te bouwen, met lagere belastingen en vrije vestiging om investeerders aan te trekken.”
De SGP kiest voor forse investeringen in defensie, innovatie en infrastructuur, maar pleit tegelijkertijd voor een terughoudende en doelmatige overheid die zich richt op kerntaken. De partij wil het verdienvermogen van Nederland versterken door ondernemers ruimte te geven, te investeren in duurzame energie en innovatie, en kritisch te zijn op overheidsuitgaven en regeldruk. Geopolitiek zet de SGP in op NAVO-samenwerking en een krachtige internationale positie, zonder bevoegdheden over te dragen aan de EU.
Forse verhoging defensie-uitgaven en innovatie
De SGP wil structureel veel meer investeren in defensie, met nadruk op modernisering, innovatie en maatschappelijke weerbaarheid. Dit wordt gezien als essentieel voor de geopolitieke kracht van Nederland en Europa, waarbij de NAVO centraal blijft staan.
“De SGP wil gaan voldoen aan de nieuwe NAVO-norm voor defensie-uitgaven. In 2035 besteedt Nederland 5% van het BBP aan onze Defensie, waarbij 1,5% wordt besteed aan bredere investeringen in maatschappelijke weerbaarheid en infrastructuur.”
“Nederland investeert in innovatie, drones, counterdrone systemen en overige cybercapaciteiten.”
“De NAVO blijft de hoeksteen van ons veiligheidsbeleid. Nederland gaat aan haar doelstellingen voor eenheden en wapensystemen voldoen door de krijgsmacht verder uit te bouwen.”
Investeren in duurzame energie en innovatie
De SGP wil de energievoorziening verduurzamen met een brede energiemix, inzet op innovatie en investeringen in het elektriciteitsnet. Dit moet het verdienvermogen versterken en Nederland minder afhankelijk maken van fossiele import.
“De SGP wil daarom meer inzet op ontwikkeling en opschaling van alternatieve energiebronnen met een meer voorspelbare productie, als aquathermie, geothermie, kernenergie, getijdenenergie en ‘superkritische’ vergassing van biomassareststromen.”
“De komende jaren worden grote investeringen gedaan in het elektriciteitsnet. Daar heeft Nederland de komende decennia profijt van. De rekening van deze investeringen wordt uitgesmeerd in de tijd via bijvoorbeeld een amortisatiefonds.”
“We staan voor verduurzaming van de industrie, maar wel met oog voor een zo eerlijk mogelijk speelveld.”
Minder regeldruk, meer ruimte voor ondernemers
De SGP wil het ondernemersklimaat versterken door regeldruk te verminderen, onnodige lasten te beperken en innovatie te stimuleren, zodat bedrijven niet uitwijken naar het buitenland.
“Nederland investeert in een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Daarom wordt bezien welke vergunningen, exportbeperkingen en regels internationale handel onnodig belemmeren. Het kan niet zo zijn dat in Nederland gewortelde bedrijven vanwege regeldruk de toevlucht zoeken in het buitenland.”
“Bedrijven worden (financieel) gestimuleerd duurzame en eerlijke keuzes te maken en te investeren in de lange termijn, door middel van fiscale aanpassingen en verruiming van subsidies.”
Kritisch op Europese integratie, NAVO centraal
De SGP wil geen verdere overdracht van bevoegdheden aan de EU op het gebied van defensie en economie, maar ziet samenwerking als nuttig waar het toegevoegde waarde heeft. De NAVO blijft de belangrijkste pijler voor geopolitieke kracht.
“De NAVO is onze belangrijkste veiligheidspartner. De EU vult slechts aan waar dit meerwaarde biedt en zij bevoegdheid heeft. Een goed initiatief is bijvoorbeeld de European Defence and Technology Industrial Base. De SGP wil echter geen Europees leger en vindt de nieuwe Europese Defensiecommissaris ongewenst.”
“Nederland blijft alert op Europese defensiesamenwerking.”
Doelmatige overheidsuitgaven en focus op kerntaken
De SGP wil investeren in de toekomst, maar benadrukt dat dit gepaard moet gaan met een kleinere, efficiënte overheid en doelmatige besteding van belastinggeld.
BIJ1 kiest radicaal voor een economie en geopolitiek beleid gericht op solidariteit, democratisering en het doorbreken van kapitalistische en imperialistische structuren. In plaats van investeren in militaire macht, innovatie via marktprikkels of economische groei, wil BIJ1 publieke investeringen, internationale samenwerking op basis van gelijkwaardigheid en het onteigenen van vervuilende bedrijven. Innovatie en economische kracht worden niet gezien als doelen op zich, maar als middelen voor sociale rechtvaardigheid en klimaatrechtvaardigheid.
Internationale samenwerking buiten NAVO/EU en tegen militarisering
BIJ1 verwerpt de klassieke geopolitieke kracht via NAVO/EU en militaire investeringen, en kiest voor internationale samenwerking buiten deze structuren, zonder militair mandaat. Economische en geopolitieke kracht moeten niet gebaseerd zijn op militaire macht of westerse dominantie, maar op solidariteit en democratische controle.
“Nederland investeert in een internationaal netwerk van solidaire landen voor noodhulp, rampenopvang en civiele vredesinterventies, buiten NAVO en EU om — onder democratische controle, zonder militair mandaat.”
“Nederland start direct het traject om uit de NAVO te treden en voltooit dit binnen 4 jaar. Tot dat moment verhogen we op geen enkel moment het budget van defensie.”
Economie en innovatie in publieke handen, anti-kapitalistisch
BIJ1 wil economische macht en innovatie onttrekken aan multinationals en aandeelhouders, en deze in handen brengen van werknemers en het publiek. Investeringen moeten niet gericht zijn op winstmaximalisatie, maar op publieke doelen, klimaatrechtvaardigheid en democratische zeggenschap.
“De energietransitie is geen technocratisch moderniseringsproject, maar een machtsvraag: breken met de groene kapitalisten, stoppen met westers industrieprotectionisme, en de energievoorziening in handen brengen van arbeiders en bewoners — lokaal én mondiaal.”
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties.”
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen.”
Radicale hervorming van de EU en internationale economie
BIJ1 wil de EU en internationale economische samenwerking fundamenteel hervormen: weg van winst en macht voor multinationals, naar een unie van waarden, gelijkwaardigheid en klimaatrechtvaardigheid. Geopolitieke kracht wordt gezocht in multipolaire samenwerking, niet in blokvorming of economische/militaire druk.
“Het liberale, imperialistische en racistische verlengstuk van de CEO’s en multinationals van deze wereld maken we tot een nieuwe unie die werkt voor mensen, dieren en de planeet. In plaats van een unie van winst, wordt de EU een unie van waarden.”
“In plaats van wetten en regels over buitenland, handel en veiligheid af te stemmen op belangen en militaire overtuigingen van de VS, moet Europa haar blik verruimen naar samenwerking met landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika op basis van gelijkwaardigheid, vrede en solidariteit.”
Ontwikkelingssamenwerking en internationale economie: anti-neokoloniaal
BIJ1 verwerpt het gebruik van economische macht en ontwikkelingssamenwerking als instrument voor westers eigenbelang of geopolitieke invloed. Investeringen in de toekomst moeten gericht zijn op herstel, eerlijk delen en het beëindigen van schuldenlast en economische wurggreep.
“BIJ1 stopt met dit neokoloniale model. Echte ontwikkelingssamenwerking is gericht op herstel, radicaal eerlijk delen en solidariteit. Voor zelfbeschikking, klimaatrechtvaardigheid en het recht op ontwikkeling buiten westerse ‘voorwaarden’ om.”
“Nederland verzet zich tegen het neokolonialisme van internationale instellingen zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank. Zij ondermijnen de politieke zelfstandigheid van landen via schuldenlast en opgelegde hervormingen.”
Geen investeringen in militaire innovatie of wapenindustrie
BIJ1 wil geen publieke investeringen in militaire innovatie, en stuurt aan op het ombuigen van technische kennis uit de wapenindustrie naar civiele toepassingen.
“Nederland stopt geen geld van de overheid meer in militair onderzoek, beëindigt geweld gerelateerde samenwerking met universiteiten en ontmantelt militaire industrieel-academische netwerken.”
“We moedigen de inzet aan van ontwikkelde technische kennis in de wapenindustrie voor de civiele industrie.”
De PVV verwerpt grootschalige investeringen in innovatie, klimaat en Europese samenwerking, en kiest in plaats daarvan voor lastenverlichting, nationale soevereiniteit en het schrappen van uitgaven aan internationale doelen. Hun economische visie draait om het terughalen van geld uit Brussel, het stoppen van ontwikkelingshulp en klimaatmaatregelen, en het investeren in betaalbare energie en defensie gericht op Nederland zelf. Innovatie en toekomstinvesteringen worden vooral gezien als nationale aangelegenheden, zonder Europese inmenging of prioriteit voor duurzaamheid.
Lastenverlichting en focus op nationale economie
De PVV wil de economie stimuleren door lasten voor burgers te verlagen en uitgaven aan internationale doelen, klimaat en EU fors te schrappen. Innovatie en investeringen moeten ten goede komen aan Nederlanders, niet aan internationale of Europese projecten.
“De PVV wil de economie weer een boost geven door de lasten van burgers te verlagen. Bijna de helft van wat we met zijn allen verdienen in Nederland wordt door de overheid besteed – alleen vaak aan de verkeerde dingen. Miljarden worden verspild aan zaken waar de Nederlander niets aan heeft en ook helemaal niet om heeft gevraagd.”
“We dekken onze voorstellen door elders de uitgaven te beperken. ... De PVV stopt ook met ontwikkelingshulp. Elk jaar maken we vele miljarden over naar Afrika. Ook willen we miljarden minder afdragen aan de Europese Unie.”
“We schrappen alle uitgaven uit het Klimaatfonds.”
Stoppen met klimaat- en energietransitie-investeringen
De PVV verwerpt investeringen in de energietransitie, innovatie op het gebied van duurzaamheid en klimaatmaatregelen. In plaats daarvan willen ze inzetten op betaalbare energie, kerncentrales en fossiele brandstoffen.
“Geen miljardenverspilling aan klimaatbeleid, maar een betaalbare energierekening.”
“Het ministerie van Klimaat en Groene Groei wordt het ministerie van Betaalbare Energie”
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken”
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom. We gaan niet verplicht van het gas af, houden onze kolen- en gascentrales open en bouwen meer kerncentrales – stabiel en betrouwbaar.”
Terughalen van nationale soevereiniteit en afwijzen Europese geopolitieke kracht
De PVV wil geen verdere Europese integratie, geen overdracht van bevoegdheden of geld aan de EU, en geen investeringen in Europese geopolitieke kracht. Ze pleiten voor een soeverein Nederland dat zelf beslist over economie, innovatie en defensie.
“De PVV kiest voor een soeverein Nederland. Dat betekent: baas in eigen land, baas over eigen geld, eigen grenzen en eigen regels.”
“Waar wij fel tegen zijn, is een geopolitieke Europese Unie, een Europese superstaat. Nederland behoort tot de grootste nettobetalers, maar wat krijgen we ervoor terug: een Unie die steeds meer macht naar zich toetrekt en ons alles tot in de puntjes dicteert.”
“Niet nóg meer miljarden en bevoegdheden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen”
Investeren in defensie, maar alleen voor nationale belangen
De PVV wil investeren in defensie, maar uitsluitend gericht op de bescherming van het eigen grondgebied en niet op internationale missies of Europese defensie-ambities.
“Wij hebben de ambitie om de Defensie uitgaven te laten groeien, en zullen dit stapsgewijs vormgeven. In ons defensiebeleid staat het Nederlandse belang voorop. De basistaak van onze Krijgsmacht is de bescherming van ons eigen grondgebied. Wij willen dus geen buitenlandse militaire missies, maar militaire inzet aan onze eigen grenzen: grensbewaking.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) kiest voor een radicaal andere koers dan D66 en Volt door welzijn en ecologische grenzen centraal te stellen, in plaats van economische groei en geopolitieke macht. Hun belangrijkste voorstellen zijn het afbouwen van fossiele brandstoffen, het investeren in lokale en publieke infrastructuur, en het vervangen van het BBP door brede welvaart als leidraad. PvdD verwerpt militaire macht als geopolitiek instrument en pleit voor diplomatie, solidariteit en internationale samenwerking gericht op duurzaamheid en rechtvaardigheid.
Investeren in brede welvaart, niet economische groei
PvdD verwerpt het groeimodel en wil investeren in welzijn, natuur en klimaat in plaats van economische expansie. Dit staat haaks op de meer op innovatie en economische groei gerichte benadering van D66 en Volt. De partij wil brede welvaart als beleidsdoel en investeert in sectoren die bijdragen aan een duurzame, rechtvaardige samenleving.
Energie-infrastructuur in publieke handen, prioriteit voor huishoudens
PvdD wil dat energie-infrastructuur volledig publiek wordt en huishoudens en publieke voorzieningen voorrang krijgen boven industrie en datacenters. Dit verschilt van D66 en Volt, die innovatie en economische groei via digitalisering en industrie vaak centraal stellen.
“De waterstofinfrastructuur blijft in publieke handen.”
“Huishoudens krijgen voorrang. Plannen voor megadatacenters worden niet goedgekeurd, want ze gaan ten koste van stroom voor huishoudens en publieke voorzieningen zoals scholen.”
“Ons energiesysteem komt in publieke handen. Omwonenden hebben zeggenschap over het soort energieprojecten in hun omgeving.”
Radicale afbouw fossiele industrie en subsidies
PvdD kiest voor een snelle en strikte afbouw van fossiele brandstoffen en subsidies, met de industrie als eerste doelwit. Dit is veel radicaler dan de doorgaans gefaseerde aanpak van D66 en Volt.
“Er komt een ambitieus afbouwplan voor fossiele brandstoffen, waarbij de industrie als eerste wordt aangepakt.”
“We stoppen direct met nieuwe concessies voor gas- en olievelden, schaffen investeringssubsidies af en stoppen met uitbreiding van fossiele infrastructuur, zoals LNG-terminals, in lijn met het Fossiele Brandstof Non-Proliferatieverdrag.”
Investeren in onderwijs, cultuur en wetenschap als fundament
PvdD ziet investeren in onderwijs, cultuur en wetenschap als essentieel voor een vrije, democratische en duurzame samenleving, niet primair als motor voor economische groei of innovatiekracht.
“We moeten onze verantwoordelijkheid pakken en structureel investeren in de toekomst. Iedereen die dat wil of dat nodig heeft, zou zich een leven lang moeten kunnen ontwikkelen.”
Afwijzing van militaire macht als geopolitiek instrument
PvdD verwerpt de NAVO-norm en militaire macht als geopolitiek instrument, en kiest voor diplomatie, samenwerking en investeringen in vrede, klimaat en mensenrechten. Dit contrasteert sterk met de nadruk van D66 en Volt op Europese strategische autonomie en defensie.
“De NAVO-norm wordt gedicteerd door Trump: daar doen wij niet aan mee. We wegen zorgvuldig af wat nodig is op basis van goed onderbouwde plannen. Géén blanco cheque voor defensie.”
“De Partij voor de Dieren zet in op een alternatief voor de NAVO: een nieuwe vorm van samenwerking met betrouwbare bondgenoten, zonder de VS. Een samenwerking op basis van internationaal recht, gelijkwaardigheid en solidariteit, gericht op verdediging.”
“Investeringen in defensie mogen niet ten koste gaan van klimaat, natuur, sociale zekerheid, zorg en onderwijs.”
DENK kiest voor forse publieke investeringen in onderwijs, klimaat, zorg en infrastructuur, gefinancierd door hogere belastingen voor grote bedrijven en superrijken. Innovatie en economische groei worden vooral gezien als middelen om brede welvaart, duurzaamheid en kansengelijkheid te bevorderen, niet als doel op zich. Geopolitiek pleit DENK voor meer Europese samenwerking zonder verlies van nationale soevereiniteit, en voor een rechtvaardige internationale rol gericht op solidariteit en diplomatie.
Meer publieke investeringen in onderwijs, klimaat en zorg
DENK wil de staatsschuld laten oplopen om te investeren in publieke diensten, klimaat en brede welvaart, en financiert dit door hogere belastingen voor grote bedrijven en superrijken. Innovatie wordt vooral ingezet voor verduurzaming en vergroening, niet primair voor economische concurrentiekracht.
“Het is voor ons geen taboe om de staatsschuld te laten oplopen, om investeringen in onze samenleving mogelijk te maken. Nu er op defensiegebied uitzonderingen op de begrotingsregels gemaakt worden, willen wij deze uitzonderingen ook voor investeringen in bijvoorbeeld publieke diensten die de brede welvaart van de samenleving vergroten en in het klimaatbeleid.”
“Extra investeringen in het hoger onderwijs, zodat wij studenten het beste onderwijs bieden en Nederland een sterke kenniseconomie blijft.”
“DENK staat pal voor voldoende investeringen in de vergroening van onze economie en in de energietransitie.”
“Wij staan daarom voor meer geld voor het onderwijs, voor betaalbare woningen, voor het openbaar vervoer, voor de zorg en voor andere publieke voorzieningen.”
Eerlijke lastenverdeling: hogere belastingen voor grote bedrijven en superrijken
DENK financiert investeringen door een eerlijkere bijdrage te vragen van grote bedrijven, superrijken en vervuilende bedrijven, en wil belastingvoordelen die ongelijkheid vergroten afschaffen.
“Wij verhogen daarom de winstbelasting voor grote bedrijven en schaffen ondoelmatige belastingvoordelen die de ongelijkheid vergroten af. Binnen de inkomstenbelasting zorgen wij voor een rechtvaardigere verdeling door van superrijken een eerlijke bijdrage te vragen.”
“De grote vervuilende bedrijven moeten ook hun eerlijke deel bijdragen, volgens het principe dat de vervuiler betaalt.”
Europese samenwerking zonder verlies van soevereiniteit
DENK is voor Europese samenwerking op thema’s als defensie en internationale uitdagingen, maar wil nationale zeggenschap behouden en is tegen een Europees leger.
“Wij zijn pragmatische voorstanders van de EU: als wij uitdagingen beter in Europees verband kunnen aanpakken, dan zijn wij daar een voorstander van. Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
Internationale solidariteit en diplomatie als geopolitieke kracht
DENK ziet internationale solidariteit, ontwikkelingssamenwerking en diplomatie als de kern van de Nederlandse geopolitieke rol, niet militaire macht of economische dominantie.
“DENK pleit voor effectieve ontwikkelingssamenwerking om internationale solidariteit te versterken. Als welvarend land heeft Nederland de verantwoordelijkheid om andere landen te ondersteunen.”
“Als gastland van het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof dient Nederland altijd in te zetten op diplomatie, conflictbemiddeling en internationale gerechtigheid.”
NSC kiest voor gerichte investeringen in strategische sectoren, innovatie en technisch talent om de economische en geopolitieke positie van Nederland te versterken. Ze willen een Nationale Investeringsbank oprichten, prioriteit geven aan sleuteltechnologieën als AI en chips, en de afhankelijkheid van strategische goederen verminderen via Europese samenwerking. De partij benadrukt het belang van een voorspelbaar vestigingsklimaat, bescherming van strategische industrieën en een sterke rol van Nederland binnen de EU, zonder nationale soevereiniteit op te geven.
Gerichte investeringen in strategische sectoren en innovatie
NSC wil de economische toekomst veiligstellen door te investeren in sectoren met de hoogste verdienkansen, innovatie-instrumenten te bundelen en een Nationale Investeringsbank op te richten. Dit moet Nederland concurrerender maken en technologische voorsprong geven, vergelijkbaar met Duitsland en Frankrijk.
“We starten met het opstellen van een Nationale Groeimarktenstrategie. Hierin bepalen we om de tien jaar de vijf sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen voor Nederland. Per sector worden innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen gebundeld, zodat beleid, financiering en infrastructuur elkaar versterken.”
“Voor langjarige innovatie en doorgroei richten we een Nationale Investeringsbank op. Nederland loopt achter op landen als Duitsland en Frankrijk, waar publieke investeringsbanken al jarenlang miljarden inzetten voor strategische technologieën. Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
Investeren in technisch talent en regionale innovatie
Om de innovatiekracht te vergroten, investeert NSC extra in technisch talent en regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs en overheid. Dit moet de aansluiting tussen opleidingen en arbeidsmarkt verbeteren en regionale economische groei stimuleren.
“We investeren in technisch talent. Daarbij zetten we extra in op de instroom in mbo-, hbo- en wo-opleidingen voor strategische sectoren die echt om mensen staan te springen zoals de halfgeleiderindustrie, AI en energietechnologie.”
“We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven. Naast financiering gaat het hierbij vooral om gezamenlijke inzet op strategie, internationalisering en digitalisering.”
Bescherming en prioritering van strategische industrieën
NSC wil strategische industrieën beschermen tegen ongewenste overnames en prioriteit geven bij netcapaciteit, om zo de economische en technologische onafhankelijkheid te waarborgen.
Europese samenwerking voor economische en geopolitieke kracht
NSC ziet Europese samenwerking als essentieel voor het verminderen van afhankelijkheid van strategische goederen, het veiligstellen van technologie en het bieden van geopolitiek tegenwicht, maar wil nationale soevereiniteit behouden.
“We moeten in Europa samen optrekken als het gaat om wereldhandel, het verminderen van de afhankelijkheid van strategische goederen en grondstoffen, het afdwingen van een gelijk speelveld voor onze bedrijven en het veiligstellen van technologie.”
“We hechten aan een stevige Europese samenwerking met behoud van onze huidige nationale onafhankelijkheid.”
Versterken van defensie en technologische autonomie
NSC investeert fors in defensie en wil de innovatiekracht van de economie inzetten voor een hoogwaardige defensie-industrie, met minder afhankelijkheid van andere landen voor militaire kerncapaciteiten.
“We committeren ons daarom aan de nieuwe NAVO-norm in 2035 van 3,5% van de economie voor Defensie-uitgaven en 1,5% voor gerelateerde uitgaven zoals infrastructuur.”
“Wij willen de innovatiekracht van de Nederlandse economie benutten om een stimulans te geven aan de ontwikkeling van een hoogwaardige defensie-industrie met een accent op strategic enablers (militaire kerncapaciteiten waarvoor we op dit moment nog afhankelijk zijn van de Verenigde Staten).”
De SP kiest voor grootschalige publieke investeringen in infrastructuur, onderwijs, innovatie en duurzame energie, met een sterke nadruk op sociale rechtvaardigheid en het terugdringen van ongelijkheid. De partij wil de regie van de overheid herstellen, strategische sectoren beschermen en investeren in mensen en regio’s, in plaats van te vertrouwen op marktwerking of neoliberale modellen. Innovatie en economische groei moeten ten goede komen aan iedereen, niet alleen aan bedrijven of kapitaalkrachtigen, en geopolitieke kracht wordt vooral gezien als onafhankelijkheid van markten en het versterken van publieke voorzieningen.
Forse publieke investeringen in infrastructuur, onderwijs en innovatie
De SP pleit voor een investeringskabinet dat grootschalig investeert in cruciale infrastructuur, volkshuisvesting, onderwijs en innovatie, om zo de economie structureel te versterken en sociale ongelijkheid te verminderen. De partij ziet investeren in mensen en middelen als de sleutel tot een sterke, toekomstbestendige economie, waarbij de overheid de regie neemt en marktwerking wordt teruggedrongen.
“Nederland heeft een regering nodig die fors en duurzaam gaat investeren in cruciale infrastructuur, volkshuisvesting, onderwijs en innovatie. En zo de economie en de positie van werknemers structureel versterkt. Dit doen we onder andere via de rijksbegroting, een Nationale Investeringsbank en een Investeringsfonds voor Vooruitgang.”
“Door te investeren in mensen, middelen en innovatie zorgen we voor de groei en ontwikkeling van de Nederlandse economie. We scheppen gezamenlijk de voorwaarden voor een bloeiende en innovatieve economie en zorgen ervoor dat alle gebieden in Nederland gestimuleerd en ondersteund worden.”
Overheidspremie op strategische sectoren en minder marktwerking
De SP wil de regie terugpakken in strategische sectoren en publieke voorzieningen, en deze beschermen tegen marktwerking en overnames door private equity. De partij ziet het verlaten van strategische industrieën en het overlaten van de economie aan de markt als een bron van kwetsbaarheid en afhankelijkheid.
“Jaren van falende politiek hebben ervoor gezorgd dat strategische industrieën ons land verlaten en cruciale investeringen in de woningbouw, de energievoorziening en het spoor achterblijven. ... De afwezige overheid heeft de economie te veel aan de markt overgelaten en daarmee is ons land te kwetsbaar en afhankelijk gemaakt van internationale ontwikkelingen. We pakken de regie terug en investeren in onze mensen, bedrijven en voorzieningen.”
“We verbieden private equity in de publieke sector. Cruciale en publieke sectoren zoals de zorg, farmacie, kinderopvang, volkshuisvesting, energie, openbaar vervoer en ons onderwijs moeten beschermd worden tegen overnames door private equitybeleggers.”
Investeren in duurzame energie en innovatie, geen kernenergie
De SP kiest voor investeringen in zon, wind, groene waterstof en een sterk elektriciteitsnet, en wijst kernenergie en fossiele projecten af. Innovatie wordt ingezet voor een duurzame energievoorziening en het versterken van de economie, met oog voor natuur en regionale werkgelegenheid.
“We investeren in nieuwe innovaties en technische oplossingen om zo een sterk elektriciteitsnet te bouwen. Zo zorgen we dat Nederland klaar is voor morgen én sterker wordt vandaag.”
“Wij investeren in het uitbreiden van windparken op zee, zonnepanelen op alle geschikte daken, aardwarmte en een toekomstbestendige energieinfrastructuur voor elektriciteit en groene waterstof, met opslagcapaciteit voor de (tijdelijk) overtollige elektriciteit.”
“Voor energie die betaalbaar, schoon en snel is. Dus geen kernenergie. Nieuwe kerncentrales zijn extreem duur, bouwtijden lopen altijd uit en leveren pas over tientallen jaren stroom.”
Kritiek op neoliberale economische modellen en alternatieve rekenmethodes
De SP verwerpt het dominante neoliberale economische denken en wil alternatieve rekenbureaus inzetten om beleid te beoordelen op maatschappelijke en sociale effecten, niet alleen op economische groei.
“Daarom zetten wij in op alternatieven voor de neoliberale modellen van het CPB en alternatieve rekenbureaus die met een kritische blik kijken naar economische, financiële en maatschappelijke gevolgen van beleid.”
Geopolitieke kracht via sociale unie en onafhankelijkheid van markten
De SP ziet geopolitieke kracht niet in militarisering of marktintegratie, maar in het versterken van publieke voorzieningen, sociale rechtvaardigheid en onafhankelijkheid van grote bedrijven en markten, zowel nationaal als binnen de EU.
“De EU is van een Europees vredesproject verworden tot een neoliberaal instrument van het bedrijfsleven. De SP wil af van een Europa dat werkt voor het kapitaal en naar een sociale unie.”
“We bouwen een robuust energiesysteem op met Europese partners, gericht op democratische zeggenschap en duurzaamheid.”