Verkiezingsprogramma's 2025 oververduurzaming
Volt ziet verduurzaming als een noodzakelijke, structurele omslag voor economie, wonen en industrie, waarbij financiële prikkels, wetgeving en ondersteuning centraal staan. De partij wil verduurzaming versnellen via concrete maatregelen zoals strengere normen, subsidies, fiscale stimulansen en het afbouwen van fossiele voordelen, met speciale aandacht voor het mkb, woningbouw en industrie. Hun visie is ambitieus, gericht op een klimaatneutrale samenleving in 2040, waarbij de vervuiler betaalt en duurzame keuzes aantrekkelijker worden gemaakt.
Strengere normen en financiële stimulansen voor verduurzaming van bedrijven
Volt erkent dat verduurzaming niet altijd direct rendeert, maar ziet het als essentieel voor de toekomst. Daarom wil de partij ondernemers ondersteunen met risicovrije leningen, subsidies, fiscale voordelen en duidelijke groene doelstellingen, zodat verduurzaming aantrekkelijker en haalbaarder wordt, vooral voor het mkb.
“Verduurzaming is niet in alle gevallen een investering die op korte termijn rendeert, maar dat maakt het niet minder belangrijk. Daarom creëren wij leenmogelijkheden tegen risicovrije rente bij de overheid voor ondernemers die willen verduurzamen.”
“We creëren een financieel beloningsinstrument voor ondernemers die willen verduurzamen. We communiceren duidelijke doelen en groene Key Performance Indicators, waarmee we ondernemers extra steun bij het verduurzamen bieden in de vorm van subsidies of fiscale regelingen.”
“We verlagen de ondergrens voor de energie-investeringsaftrek (EIA). Mkb’ers willen verduurzamen, maar lopen vast op kosten en regels.”
“We bieden gratis verduurzamingsadvies aan om het mkb te helpen bij het besparen van energie.”
Verduurzaming van de gebouwde omgeving versnellen
Volt wil dat alle nieuwbouw vanaf 2030 aan de Zero Emission Building-standaard voldoet en stimuleert het verduurzamen van bestaande woningen via subsidies, goedkope leningen en het gebruik van duurzame materialen. Hiermee wil de partij energieverspilling tegengaan en woningen toekomstbestendig maken.
“Alle nieuwbouw moet vanaf 2030 voldoen aan de Zero Emission Building (ZEB)-standaard.”
“Volt wil gebouwgebonden leningen met vaste lage rentes voor mensen die hun huis willen verduurzamen door onder andere de regeling Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) uit te breiden.”
“We bouwen circulair, duurzaam en snel. Dit doen we door vol in te zetten op biobased bouwen met lokaal geproduceerde bouwmaterialen.”
“In het Nationaal Isolatieplan af enkel te investeren in duurzame isolatiematerialen, zoals vlas of hennep.”
Vervuiler betaalt: fiscale vergroening en afbouw fossiele voordelen
Volt wil het belastingstelsel vergroenen door vervuiling en overmatig grondstofgebruik zwaarder te belasten en fossiele subsidies en uitzonderingen uit te faseren. Zo worden duurzame keuzes goedkoper en wordt de transitie naar een duurzame economie versneld.
“Ons huidige belastingsysteem houdt vervuiling in stand. Dat veranderen we. We belasten vervuiling, verspilling en overmatig gebruik van grondstoffen zwaarder. De vervuiler betaalt voor de schade die hij aanricht.”
“We stoppen per direct met fossiele subsidies in Nederland én in de EU.”
“We faseren alle uitzonderingen op de energiebelasting uit - zoals de verlaging van de belasting op aardgas en elektriciteit voor grootverbruikers.”
Strenge eisen en uitfasering voor vervuilende industrie
Volt wil dat grote vervuilers vergroenen of verdwijnen, met Tata Steel als expliciet voorbeeld. Bedrijven die niet kunnen of willen verduurzamen, verliezen hun vergunning; kleine en middelgrote bedrijven krijgen juist steun bij verduurzaming.
“Tata Steel gaat zo snel mogelijk dicht. Op een gezonde en betaalbare manier groen staal produceren is daar niet op korte termijn haalbaar, maar in andere Europese landen kan dat wel. Ook andere vervuilende bedrijven die niet kunnen vergroenen, faseren we zorgvuldig uit. Middelgrote en kleine bedrijven geven we extra steun bij het verduurzamen.”
“We verplichten de meest vervuilende bedrijven uit de oude economie zich zo snel mogelijk aan te passen aan de nieuwe strengere vergunningen. Met als uiterste middel het intrekken van de vergunningen en vervolgens stopzetten van bedrijfsactiviteiten van de onderneming.”
Verduurzaming van digitale infrastructuur en circulaire economie
Volt wil dat digitale bedrijven transparant zijn over hun ecologische impact en wettelijk gebonden worden aan concrete verduurzamingsdoelen. Daarnaast stimuleert Volt circulaire productieprocessen en het gebruik van duurzame materialen.
“Door verduurzaming van hardware en efficiëntere (inzet van) software kan het energieverbruik omlaag worden gebracht. Daarvoor willen we wettelijk concrete, afdwingbare doelstellingen vaststellen.”
“We creëren gelijke kansen voor circulaire koplopers met een subsidie van Stimulering Circulaire Economie (SCE) voor de onrendabele top van duurzame productieprocessen.”
“We streven naar het gebruik en bijmenging van duurzame materialen bij producten die verkocht worden in de EU.”
BVNL ziet verduurzaming vooral als een individuele keuze en verzet zich tegen verplichte of gesubsidieerde verduurzamingsmaatregelen. De partij wil verduurzaming alleen stimuleren als het technisch en financieel rendabel is, en pleit voor het schrappen van verplichtingen zoals warmtepompen, gasloos bouwen en extra eisen bij woningkoop. Kernenergie, aardgas en innovatie krijgen voorrang boven windmolens, zonne-akkers en grootschalige subsidies.
Geen verplichte verduurzaming of extra eisen
BVNL vindt dat verduurzaming geen dwang mag zijn en dat huiseigenaren niet verplicht mogen worden tot extra maatregelen. De partij ziet verduurzaming als een keuze van de gebruiker en wil bestaande verplichtingen en eisen terugdraaien of schrappen.
“Huiseigenaren mogen bij aankoop van een huis nooit worden verplicht om extra maatregelen voor verduurzaming te nemen.”
“Maar minder energie verbruiken door woningen goed te isoleren is een keus van de gebruiker zelf.”
“Duurzaamheid mag nooit een obsessie worden. Technisch en financieel rendement is leidend.”
“Door alle beperkende overheidsmaatregelen, zoals de bureaucratische stikstofbouwstop, de CO2-paniek, duurzaamheidseisen, de exorbitante uitbreiding van de bouwvoorschriften in de afgelopen 25 jaar, verplichte warmtepompen, gasloos bouwen... werden er in de afgelopen jaren te weinig woningen gebouwd...”
Stoppen met subsidies en verplichtingen voor verduurzaming
BVNL wil subsidies voor verduurzaming zoveel mogelijk stoppen en verplichtingen zoals hybride systemen, warmtepompen en zonnepanelen op onbebouwde grond afschaffen. Alleen echt duurzame maatregelen zoals isolatie tellen mee, en verwarmen op aardgas wordt als duurzaam gezien.
“Subsidies worden zoveel mogelijk gestopt.”
“Hybride systemen worden niet verplicht in 2026 en gasgestookte CV-ketels blijven toegestaan. Warmtepompen worden niet verplicht.”
“Nieuwe huizen moeten worden gebouwd met het meest zuinige energielabel A++++ waarbij ook verwarmen op aardgas als duurzaam wordt bestempeld en alleen echt duurzame maatregelen zoals goede isolatie meetellen.”
“Er worden geen zonnepanelen geplaatst op onbebouwde grond of op water. Zonnepanelen op daken is een keuze die we bij de eigenaar van het gebouw laten en is vergunningsvrij.”
Focus op kernenergie, aardgas en innovatie in plaats van wind en zon
BVNL kiest voor kernenergie, aardgas en innovatie als duurzame energiebronnen en verzet zich tegen windmolens en zonne-akkers op land of zee. De partij wil inzetten op technische oplossingen die bijdragen aan een goed milieu, zonder de Europese Green Deal of het Klimaatakkoord te volgen.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“Wij zijn tegen windmolens op land en zee, of het opofferen van bouwgrond of landbouwgrond ten behoeve van zonne-akkers.”
“Nederland zet in op innovatie en technisch verstandige oplossingen die bijdragen aan een goed milieu.”
Gemeentelijke verduurzaming versoepelen
BVNL wil dat gemeenten geen extra eisen mogen stellen en dat verduurzamingsmaatregelen aan monumenten zonder vergunning mogelijk zijn, om belemmeringen voor verduurzaming te verminderen zolang het vrijwillig is.
Het CDA ziet verduurzaming als een noodzakelijke, realistische transitie die breed moet worden gedragen door overheid, bedrijven en burgers, met oog voor betaalbaarheid en uitvoerbaarheid. De partij kiest voor concrete maatregelen zoals verplichte verduurzamingsplannen per wijk, bindende afspraken met de industrie, en investeringen in een diverse energiemix inclusief kernenergie en CCS. Daarbij ligt de nadruk op het vereenvoudigen van regelgeving, het stimuleren van innovatie en het behouden van een gelijk speelveld binnen Europa.
Verplichte verduurzamingsplannen en stimulering bij woningen
Het CDA wil gemeenten verplichten om per wijk verduurzamingsplannen op te stellen en het voor Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) eenvoudiger maken om te verduurzamen. Hiermee wil de partij de verduurzaming van de gebouwde omgeving versnellen en drempels voor collectieve aanpak wegnemen.
Bindende afspraken en maatwerk voor verduurzaming industrie
Het CDA kiest voor bindende, wederkerige afspraken met de grootste vervuilende bedrijven om de industrie te verduurzamen, in plaats van extra nationale heffingen. Dit moet leiden tot een duurzame economie en het behoud van industrie in Nederland.
Investeren in diverse energiemix en infrastructuur
De partij investeert in een brede mix van energiebronnen (kernenergie, wind, zon, waterstof, groen gas, CCS) en wil wetgeving aanpassen om verduurzamingsprojecten niet te laten vastlopen. Dit moet zorgen voor leveringszekerheid en een haalbare energietransitie.
“We hebben niet de luxe opties uit te sluiten. We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
“Tijdige realisatie van projecten op het gebied van Carbon Capture and Storage (CCS) is essentieel voor de verduurzaming van de industrie waarbij CO₂-uitstoot onvermijdelijk is.”
“We passen wetgeving aan zodat energieprojecten die uiteindelijk leiden tot minder stikstofuitstoot niet stil komen te liggen.”
Stimuleren van energiebesparing en lokale initiatieven
Het CDA wil energiebesparing stimuleren via nationale programma’s en lokale initiatieven, met actieve rol voor gemeenten en ondersteuning van bewonerscollectieven. Dit verlaagt de energievraag en betrekt burgers direct bij verduurzaming.
“We stimuleren energiebesparing via onder andere het Nationaal Isolatieprogramma, het Warmtefonds en de ISDE.”
“Lokale energiebesparingsprogramma’s, zoals energiecoaches en FIXbrigades, worden wijkgericht opgezet met sterke bewonersbetrokkenheid.”
“We ondersteunen energiecoöperaties en bewonersinitiatieven met landelijke regelingen en gerichte begeleiding, vooral bij energiebesparing.”
Europese aanpak en gelijk speelveld voor verduurzaming
Het CDA benadrukt dat verduurzaming alleen effectief is met een Europese aanpak en een gelijk speelveld, zodat Nederlandse bedrijven niet worden benadeeld en de klimaatdoelen haalbaar blijven.
Overheid als voorbeeld en strengere aanpak greenwashing
De overheid moet het goede voorbeeld geven bij aanbestedingen en investeren, en misleidende duurzaamheidsclaims strenger aanpakken om het vertrouwen van consumenten in verduurzaming te versterken.
“De overheid heeft een voorbeeldfunctie als aanbesteder en investeerder. In het overheidsaanbestedingbeleid wordt rekening gehouden met de duurzaamheid, circulariteit en klimaatafdruk van producten.”
“We versterken het vertrouwen van consumenten in de duurzame economie door misleidende claims tegen te gaan. Daarom gaat de ACM strenger optreden tegen misleidende duurzaamheidsclaims, met sancties.”
De SGP ziet verduurzaming als noodzakelijk, maar wil dit nuchter en realistisch aanpakken, met oog voor betaalbaarheid, leveringszekerheid en een eerlijk speelveld voor Nederlandse bedrijven. De partij zet in op energiebesparing, innovatie (zoals kernenergie en waterstof), stimulering van circulaire economie en verduurzaming van industrie, landbouw, woningen en vervoer, mits dit haalbaar en betaalbaar blijft voor burgers en bedrijven.
Energiebesparing en betrouwbare energievoorziening
De SGP vindt dat verduurzaming begint bij energiebesparing en een betrouwbare, betaalbare energievoorziening, waarbij innovatie en een diverse energiemix centraal staan. Ze willen minder afhankelijk zijn van fossiele import, inzetten op kernenergie en alternatieve bronnen, en netcongestie aanpakken.
“Verduurzaming begint bij besparen. We streven naar verlaging van ons energiegebruik, met een derde in de komende twee decennia.”
“De energievoorziening wordt verduurzaamd en de import van fossiele brandstoffen afgebouwd. We kiezen daarbij wel voor een brede en evenwichtige energiemix met het oog op betrouwbaarheid en leveringszekerheid.”
“Aanpak van netcongestie, slimmer gebruik van beschikbare netcapaciteit en snelle verzwaring van het elektriciteitsnet verdienen daarom de hoogste prioriteit.”
Verduurzaming van industrie met oog voor concurrentiepositie
De SGP wil verduurzaming van de industrie, maar alleen als het speelveld eerlijk blijft en verplaatsing van productie naar landen met lagere milieueisen wordt voorkomen. Ze pleiten voor investeringen in infrastructuur, stimulering van groene waterstof en CO2-hergebruik, en het voorkomen van extra lasten voor de industrie.
“We staan voor verduurzaming van de industrie, maar wel met oog voor een zo eerlijk mogelijk speelveld.”
“Overheid en netbeheerders investeren tijdig in waterstof- en elektriciteitsinfrastructuur voor de industrie, ook buitenom de grote industrieclusters.”
“De overheid kijkt naar een heffing op het grootschalig lozen van restwarmte, tenminste bij datacenters, in combinatie met een terugsluis naar de sector voor verduurzaming van productieprocessen en moedigt het nuttig gebruik in (industriële) warmtenetten aan.”
Duurzame woningen en energiebesparing voor huishoudens
De SGP wil investeren in energiebesparing en duurzame verwarming van woningen, met oog voor energiearmoede en betaalbaarheid. Ze pleiten voor grootschalige isolatieprogramma’s, hybride warmtepompen als standaard en energieneutraliteit waar mogelijk.
“Het Rijk investeert extra in het Warmtefonds en de Investeringsregeling Subsidie Duurzame Energie en maakt samen met gemeenten en woningcorporaties werk van grootschalige isolatieprogramma’s om de kostprijs voor gebouwisolatie te verlagen.”
“Er wordt toegewerkt naar de hybride warmtepomp als standaard in plaats van de cv-ketel, mits het voor iedereen haalbaar en betaalbaar wordt gemaakt.”
“Energieneutraliteit is de norm voor gebouwen waar dit goed mogelijk is.”
Circulaire economie en minder consumptie
De SGP wil minder grondstoffenverbruik, meer hergebruik en een circulaire economie stimuleren. Ze pleiten voor producteisen die levensduur en repareerbaarheid verhogen, heffingen op wegwerp- en fast fashion, en het stimuleren van recycling.
“De SGP wil Europese producteisen zo aanscherpen dat producten en apparaten langer meegaan, eenvoudig gerepareerd of gedemonteerd kunnen worden en dat een serieus aandeel recyclaat in plaats van ruwe grondstoffen gebruikt wordt.”
“Goedkope ultra fast fashion worden uitgebannen door een fikse heffing op kledingstukken die maar kort meegaan.”
“De vraag naar producten en (schaarse) grondstoffen moet omlaag. De overheid geeft daarbij het goede voorbeeld.”
Verduurzaming van landbouw en vervoer
De SGP ondersteunt verduurzaming van landbouw via investeringsfondsen en wil verduurzaming van vervoer stimuleren, onder meer door vergroening van de binnenvaart en het aantrekkelijker maken van openbaar vervoer.
“Het Investeringsfonds Duurzame Landbouw dat ondernemers middels investeringssteun, omschakelvergoedingen en garantstellingen helpt bij verduurzaming wordt versterkt.”
“Verduurzaming van de binnenvaart door vervanging van motoren en aanleg van bunkerplaatsen voor duurzame brandstoffen en stroom verdient steun.”
GroenLinks-PvdA ziet verduurzaming als een noodzakelijke en sociale transitie, waarbij de overheid fors investeert in het vergroenen van industrie, woningen en energievoorziening. De partij wil concrete maatregelen zoals het isoleren van woningen, het afbouwen van fossiele subsidies, en het ondersteunen van lokale verduurzamingsinitiatieven, met speciale aandacht voor betaalbaarheid en het aanpakken van grote vervuilers. Hun visie is dat verduurzaming hand in hand moet gaan met sociale rechtvaardigheid en brede betrokkenheid van burgers en bedrijven.
Forse investeringen in verduurzaming van industrie en energie
GroenLinks-PvdA wil de industrie en energievoorziening versneld verduurzamen door te investeren in schone energie, het uitbreiden van het elektriciteitsnet en het afbouwen van fossiele subsidies. Dit moet zorgen voor een betaalbare energierekening, een concurrerende industrie en minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.
“Wij zetten alle zeilen bij met groene energie en het verduurzamen van onze industrie.”
“De opbrengsten zetten we in voor woningbouw en lastenverlichting, waardoor mensen meer overhouden van hun loon.”
“We investeren fors in het uitbreiden van het elektriciteitsnet. We investeren in schone en betaalbare energie uit wind-op-zee.”
“We bouwen fossiele subsidies af, zoveel mogelijk in Europees verband. We behouden de CO₂-heffing zodat bedrijven de prijs betalen voor hun uitstoot, en zij de overstap maken op hernieuwbare bronnen. Het geld dat daarmee wordt opgehaald investeren we in verduurzaming van de huidige industrie en de opbouw van nieuwe industrie.”
Grootschalige verduurzaming van woningen en wijken
De partij zet in op een grootschalig isolatie-offensief en een wijkaanpak om woningen energiezuiniger te maken, met prioriteit voor kwetsbare huishoudens. Dit verlaagt de energierekening, verbetert de leefbaarheid en pakt energiearmoede aan.
“De overheid gaat flink investeren in een grootschalig isolatie-offensief. In tochtige huizen zonder dubbel glas wonen gezinnen die ‘s winters kiezen tussen verwarming of eten. Dáár beginnen we.”
“We vergroten leefbaarheid door verduurzaming via een gerichte wijkaanpak.”
“Woningcorporaties geven we voldoende financiering om zo snel mogelijk alle corporatiewoningen te verduurzamen.”
“De hiervoor gereserveerde 14 miljard euro gebruiken we daarom om huishoudens, bedrijven en boeren te helpen met verduurzamingsmaatregelen die wel snel en zeker effect hebben.”
Steun en verplichtingen voor bedrijven bij verduurzaming
Bedrijven worden zowel financieel ondersteund als verplicht tot verduurzaming via normering, deadlines en het principe ‘de vervuiler betaalt’. Grote vervuilers gaan meer betalen en krijgen strenge voorwaarden opgelegd; wie niet meewerkt, wordt aangepakt.
“We helpen bedrijven die willen verduurzamen financieel, maar onder strenge voorwaarden. Zoals een geloofwaardig pad naar klimaatneutraliteit.”
“Grote vervuilende bedrijven gaan eerlijk belasting betalen over vervuilende uitstoot. Fossiele subsidies bouwen we af.”
“We laten grote vervuilers een eerlijke bijdrage leveren aan de kosten van de duurzaamheidstransitie. Dat doen wij door het principe van ‘de vervuiler betaalt’ centraal te stellen in al ons klimaatbeleid.”
Ondersteuning van lokale en sociale verduurzamingsinitiatieven
De partij stimuleert lokale initiatieven zoals energiegemeenschappen, fixbrigades en witgoedregelingen, zodat ook mensen met een laag inkomen kunnen verduurzamen. Dit vergroot de betrokkenheid en versnelt de energietransitie op buurtniveau.
“De laatste jaren zijn op tal van plekken initiatieven gestart voor de verduurzaming van wijken, zoals energiegemeenschappen en witgoedregelingen waarbij huishoudens met een laag inkomen hun oude, energieslurpende koelkast, vriezer of wasmachine kunnen inruilen voor een energiezuinig exemplaar. Dit soort succesvolle initiatieven en regelingen ondersteunen we en breiden we uit.”
“Fixbrigades en energiecoaches kunnen met kleine ingrepen een groot verschil maken op het energiegebruik van woningen, zoals met tochtstrips, radiatorfolie, ledlampen of het zuiniger instellen van de CV-ketel.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) ziet verduurzaming als een noodzakelijke, rechtvaardige en ambitieuze transitie naar een energieneutrale, circulaire en natuurvriendelijke samenleving. Hun belangrijkste voorstellen zijn het versneld verduurzamen van de woningvoorraad (met isolatie, zonnepanelen en circulair bouwen), het ondersteunen van huishoudens en kwetsbare groepen bij deze transitie, en het stellen van strenge eisen aan industrie en bouw om energieverbruik en materiaalgebruik drastisch te verminderen. De kern van hun visie is dat verduurzaming sociaal rechtvaardig, integraal en met harde doelen moet worden aangepakt, waarbij natuur en mens centraal staan.
Versneld verduurzamen van de woningvoorraad
PvdD wil dat alle woningen in 2030 energieneutraal zijn, met grootschalige isolatie, zonnepanelen als norm en circulair, gasvrij en natuurinclusief bouwen. Dit moet energiearmoede tegengaan en bijdragen aan klimaatdoelen.
“Er komt een duidelijk plan voor verduurzaming van de woningvoorraad met afrekenbare doelen. De woningvoorraad is in 2030 energieneutraal. Zonnepanelen op daken worden de norm.”
“Alle nieuwbouw wordt circulair gebouwd, gasvrij, natuurinclusief, minstens energieneutraal, en zo mogelijk energiepositief.”
“Eigenaren en VvE’s worden ondersteund bij de verduurzaming van woningen.”
Financiële ondersteuning en sociale rechtvaardigheid bij verduurzaming
De partij legt nadruk op het financieel ondersteunen van huishoudens, vooral kwetsbare groepen, zodat verduurzaming niet leidt tot hogere lasten of ongelijkheid.
“Natuurinclusieve isolatie en verduurzaming wordt financieel aantrekkelijker door het verhogen van subsidies en verduurzamingsleningen die ervoor zorgen dat de maandelijkse lasten gelijk blijven.”
“Er komt een nationale doelstelling om energiearmoede uit te bannen en een renovatiefonds voor grootschalige verduurzaming van woningen met oog voor kwetsbare huishoudens.”
“Fixbrigades komen overal beschikbaar voor iedereen die wil verduurzamen, mensen met een laag inkomen komen als eerste aan de beurt.”
Strenge eisen aan industrie en bouw voor verduurzaming
PvdD wil dat industrie en bouwsectoren fors verduurzamen door strengere energiebesparingsplichten, circulair bouwen, gebruik van hernieuwbare materialen en het beperken van materiaalgebonden emissies.
Energie besparen en prioriteit voor huishoudens
De partij wil het totale energieverbruik halveren, energie besparen centraal stellen en huishoudens voorrang geven boven industrie en datacenters bij de verdeling van schone energie.
“In 2030 gebruikt Nederland 50% minder energie ten opzichte van 1990. Er komt een Nationaal Plan Energiebesparing.”
“Huishoudens krijgen voorrang. Plannen voor megadatacenters worden niet goedgekeurd, want ze gaan ten koste van stroom voor huishoudens en publieke voorzieningen zoals scholen.”
“Groene stroom wordt opgewekt om huishoudens van schone energie te voorzien en andere industrieën te verduurzamen, niet voor datacenters.”
Circulair en natuurinclusief bouwen als norm
PvdD wil dat alle bouw circulair, lowtech en natuurinclusief wordt, met gebruik van hernieuwbare, gerecyclede materialen en materialenpaspoorten om hergebruik te maximaliseren.
“We bouwen, lowtech, circulair en natuurinclusief. Er wordt zo veel mogelijk gebruikgemaakt van natuurlijke, hernieuwbare en gerecyclede materialen en van natuurlijke bouwprincipes.”
“Alle gebouwen worden voorzien van een materialenpaspoort, zodat deze materialen bij sloop opnieuw kunnen worden ingezet, ook bij verbouwing en isolatie van bestaande gebouwen.”
D66 ziet verduurzaming als een noodzakelijke en sociale transitie, waarbij zowel woningen, industrie als mobiliteit groener en energiezuiniger moeten worden. De partij kiest voor concrete maatregelen zoals het verplicht verbeteren van slecht geïsoleerde huurwoningen, het versneld afbouwen van fossiele subsidies, en het stimuleren van circulaire productie. D66 legt nadruk op eerlijke verdeling van kosten en baten, innovatie, en het betrekken van alle groepen in de samenleving bij de verduurzaming.
Verplicht verduurzamen van woningen en sociale ondersteuning
D66 wil dat woningen energiezuiniger worden, met speciale aandacht voor huurders en mensen met lage inkomens. Verhuurders worden verplicht tot verduurzaming, en de overheid ondersteunt bewoners zodat verduurzaming niet leidt tot hogere maandlasten.
“Ook huurders moeten profiteren van de verduurzaming van hun huis. Verhuurders worden verplicht om huizen met een slecht energielabel te verbeteren. Ze mogen die investering op termijn terugverdienen via een bescheiden huurverhoging, maar wel zodat huurders er per saldo altijd op vooruitgaan.”
“We starten een grootschalig isolatieplan: vóór 2030 verduurzamen we minimaal 1 miljoen huurwoningen.”
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches. Zo daalt de energierekening en stijgt het wooncomfort.”
Versneld afbouwen van fossiele subsidies en vergroenen van industrie
D66 wil dat bedrijven sneller verduurzamen door het afbouwen van fossiele subsidies, het invoeren van een vlaktaks op energiebelasting, en het stellen van duidelijke einddata voor fossiele technieken. De overheid stimuleert duurzame innovatie en maakt vergroening aantrekkelijker dan vervuiling.
“D66 wil fossiele subsidies sneller afbouwen en geeft ruimte aan duurzame innovatie. Dit bespaart miljarden euro’s en zorgt voor een gelijk speelveld voor duurzame bedrijven.”
“Om de fossiele subsidies sneller af te bouwen wordt een vlaktaks voor energiebelasting op aardgas en elektriciteit ingevoerd. Dit ter vervanging van het degressieve stelsel van energiebelasting.”
“We stellen per sector een duidelijke einddatum voor fossiele technieken en we maken duidelijke plannen voor de overstap naar duurzame alternatieven.”
Circulaire economie en producentenverantwoordelijkheid
D66 streeft naar een volledig circulaire economie in 2050, waarbij hergebruik de norm is en producenten verantwoordelijk blijven voor hun producten gedurende de hele levenscyclus. Dit moet innovatie stimuleren en sectoren gericht laten verduurzamen.
“In 2050 is Nederland volledig circulair. In 2030 is het gebruik van nieuwe grondstoffen al gehalveerd. Overheden geven het goede voorbeeld: in 2035 is minstens de helft van hun aanbestedingen circulair en in 2045 alles. We maken per sector circulaire doelen, zoals voor de bouw, textiel, plastics en metalen. Daarmee stimuleren we innovatie, zorgen we dat iedereen bijdraagt en dat sectoren gericht kunnen verduurzamen.”
“Producenten blijven verantwoordelijk voor hun producten, van introductie en verkoop tot hergebruik of recycling aan het einde van de levensduur.”
Verduurzaming van mobiliteit
D66 wil de mobiliteit verduurzamen door het stimuleren van elektrisch rijden, het invoeren van rekeningrijden, en het ondersteunen van gemeenten bij emissievrije zones. Dit moet de uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof terugdringen.
“D66 wil de automobiliteit verduurzamen en zo de uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof terugdringen. We maken autorijden eerlijker door rekeningrijden in te voeren: niet langer het bezit maar het gebruik van de auto wordt belast.”
“We stimuleren betaalbare elektrische auto’s met subsidies en belastingvoordelen.”
Ondersteuning mkb bij verduurzaming
D66 erkent dat verduurzaming voor het mkb een uitdaging kan zijn en biedt daarom voorspelbare regels, toegankelijke subsidies en snellere procedures om ook kleine en middelgrote bedrijven te helpen verduurzamen.
“Voor kleine en middelgrote ondernemers kan verduurzaming een uitdaging zijn. Dat is vooral zo voor ondernemers in sectoren die veel energie gebruiken. D66 helpt hen hierbij met duidelijke en voorspelbare regels.”
“We zorgen voor toegankelijke subsidies, zekerheid voor investeringen en snellere procedures voor beroep en bezwaar. Zo kunnen ondernemers sneller door en kan ook het mkb de stap zetten naar een groen bedrijfsmodel.”
JA21 staat kritisch tegenover overheidssturing op verduurzaming en ondersteunt verduurzaming alleen als het economisch rendabel is. De partij kiest voor technologische innovatie, kernenergie en betaalbaarheid boven dwingende maatregelen of subsidies, en verzet zich tegen het opleggen van een ‘duurzamere’ levensstijl via belastingen of regelgeving. JA21 wil verduurzaming vooral via marktwerking, innovatie en pragmatische keuzes realiseren, zonder torenhoge kosten of symboolpolitiek.
Verduurzaming alleen als het economisch rendeert
JA21 ondersteunt verduurzaming uitsluitend wanneer het financieel en technologisch haalbaar is, en verzet zich tegen ideologisch of dwingend beleid. De partij vindt dat verduurzaming geen doel op zich moet zijn, maar alleen moet plaatsvinden als het daadwerkelijk bijdraagt aan economische groei of efficiëntie.
Focus op technologische innovatie en kernenergie
In plaats van dwingende verduurzamingsmaatregelen kiest JA21 voor technologische innovatie, kernenergie en het behoud van fossiele brandstoffen zolang alternatieven niet volwaardig zijn. De partij ziet kernenergie als de structurele oplossing voor een duurzaam en betrouwbaar energiesysteem.
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
“Kernenergie is voor JA21 de toekomst: het is duurzaam, biedt zekerheid, creëert banen en zorgt voor innovatie.”
“We moeten erkennen dat duurzame energie nog geen volwaardig alternatief is voor energie opgewekt door fossiele brandstof, en dat het versneld loslaten van fossiele brandstoffen grote effecten heeft voor de betrouwbaarheid en de betaalbaarheid van ons energienet.”
Geen dwingende of kostbare verduurzamingsmaatregelen
JA21 verzet zich tegen subsidies, extra belastingen, en dwingende regelgeving gericht op verduurzaming, omdat deze volgens de partij innovatie belemmeren en de betaalbaarheid onder druk zetten. De partij wil geen nationale koppen op Europese regels en wil bestaande nationale klimaatheffingen afschaffen.
“Drastische afbouw van subsidies die markten verstoren en innovatie belemmeren.”
“We introduceren geen nationale CO2-heffingen bovenop Europese regels en we schaffen bestaande nationale CO2-heffingen af.”
“Het ideologisch gedreven energiebeleid raakt Nederlandse gezinnen en bedrijven flink in de portemonnee.”
Verduurzaming via innovatie in plaats van dwang
JA21 ziet innovatie als de weg naar verduurzaming, bijvoorbeeld in de luchtvaart en landbouw, en wijst dwingende elektrificatie en generieke maatregelen af. De partij wil ruimte geven aan technologische oplossingen en maatwerk, in plaats van uniforme verplichtingen.
“Luchtvaart is essentieel voor handel, werkgelegenheid en internationale verbindingen en daarom pleit JA21 voor een stabiele langetermijnvisie waarbij economische groei en technologische verduurzaming worden gecombineerd.”
“Geen dwingende elektrificatie van zwaar transport en bouwmaterieel.”
“Wij kiezen voor een bredere inzet van technologische innovaties, fiscale regelingen die bijdragen aan een solide voedselproducerende sector, gecombineerd met vrijwillige extensivering- en beëindigingsregelingen nabij Natura2000-gebieden.”
NSC ziet verduurzaming als noodzakelijk voor betaalbare energie, klimaatdoelen en het beschermen van de leefomgeving, maar wil dat dit uitvoerbaar en betaalbaar blijft voor huishoudens en bedrijven. De partij kiest voor een pragmatische aanpak: stimulering van energiebesparing, isolatie, circulaire economie, en een sterke rol voor kernenergie, met oog voor sociale rechtvaardigheid en Europese afstemming. NSC is kritisch op nationale koppen bovenop Europees beleid en wil subsidies en regelingen vooral toegankelijk maken voor wie ze het hardst nodig heeft.
Energiebesparing en betaalbare verduurzaming voor huishoudens
NSC legt nadruk op energiebesparing als de meest effectieve en betaalbare manier van verduurzaming, met speciale aandacht voor huishoudens die het moeilijk hebben. Subsidies en regelingen moeten eenvoudig en toegankelijk zijn, en de opbrengst van CO2-rechten wordt ingezet voor woningisolatie.
“Ook subsidies en regelingen voor verduurzaming moeten eenvoudig en toegankelijk zijn, zodat juist de mensen die dit het hardst nodig hebben kunnen investeren in energiebesparing.”
“Het verduurzamen van woningen is van belang om de energiearmoede terug te dringen en om de aarde goed achter te laten voor volgende generaties. De nationale opbrengst van de veiling van CO2-rechten voor de gebouwde omgeving (ETS2) moet met voorrang worden besteed aan de isolatie van woningen.”
“De beste manier om de uitstoot te verminderen en energiekosten te laten dalen ligt voor de hand: minder energie verbruiken. Er moet een nationaal programma energiebesparing komen.”
Europese afstemming en beperking nationale koppen
NSC wil voorkomen dat nationale verduurzamingsmaatregelen leiden tot verplaatsing van CO2-uitstoot naar het buitenland. Daarom pleit de partij voor afbouw van fossiele subsidies in Europees verband en het beperken van strengere nationale eisen bovenop Europese afspraken.
“We beperken de nationale ‘koppen’ op de Europese aanpak als het gaat om reductiedoelen, tempo, subsidies en belastingen. We willen ervoor waken dat het effect van een maatregel is dat de CO2 emissies zich naar een ander land verplaatsen.”
“De nationale ‘fossiele subsidies’ die grote bedrijven ontvangen in de vorm van vrijstellingen en degressieve tarieven in de energiebelasting willen we in Europees verband afbouwen.”
Kernenergie als onmisbare schone energiebron
NSC ziet kernenergie als essentieel voor een betrouwbare, CO2-vrije energievoorziening en wil fors investeren in nieuwe kerncentrales en innovatieve reactoren.
“Kernenergie levert een onmisbare bijdrage aan een continue en CO2-vrije energievoorziening. We treffen voorbereidingen voor de bouw van ten minste vier nieuwe kerncentrales en verkennen daarnaast actief de mogelijkheden voor Small Modular Reactors (SMR’s).”
Geen grootschalige zonnevelden of windparken op land
De partij is tegen grote zonnevelden op landbouwgrond en grote windparken op land, en kiest voor zonnepanelen op daken en kleinschalige lokale energiecoöperaties.
“We zijn tegen de aanleg van zonnevelden op goede landbouwgronden en in natuurgebieden en tegen grote windparken op land. Zonnepanelen kunnen het best op daken en langs wegen en spoorlijnen worden opgesteld.”
“We steunen het vormen van lokale energiecoöperaties voor kleinschalige energieopwekking in wijken, dorpen en op bedrijventerreinen.”
Circulaire economie en biobased materialen stimuleren
NSC wil de economie verduurzamen door in te zetten op circulaire productie, biobased materialen en het gebruik van afval als grondstof, met bijzondere aandacht voor de chemische industrie.
“Nieuw Sociaal Contract zet in op een circulaire economie. Hiervoor zijn duidelijke keuzes in de politiek noodzakelijk. We maken de transformatie van een fossiele chemische industrie naar een op duurzame koolstof gebaseerde chemische industrie mogelijk.”
“We stimuleren de toepassing van biobased grondstoffen zoals hout en vezels, voor hoogwaardige toepassingen in onder meer de bouw en de chemie.”
Tijdelijke rol voor CCS, geen subsidie voor biomassa
NSC accepteert CO2-afvang en -opslag (CCS) als tijdelijke maatregel, maar wijst subsidies voor biomassa en BECCS af en wil de focus houden op structurele verduurzaming.
“Het afvangen en opslaan van CO2 (CCS) is een tijdelijke oplossing. Deze mag niet afleiden van de noodzaak om het gebruik van fossiele grondstoffen af te bouwen.”
“We zijn tegen het verbranden van biomassa om energie op te wekken. We willen daarom geen subsidie voor BECCS of houtige biomassa.”
FVD is uitgesproken tegen verduurzaming als beleidsdoel en verwerpt vrijwel alle vormen van verplicht duurzaamheidsbeleid. De partij wil alle klimaat- en verduurzamingsmaatregelen schrappen, inclusief duurzaamheidseisen bij nieuwbouw, en pleit voor volledige vrijheid in energie- en verwarmingskeuze. In plaats van verduurzaming zet FVD in op fossiele energie, kernenergie en het loslaten van CO₂-reductiedoelen.
Volledig schrappen van verduurzamingsbeleid
FVD beschouwt verduurzaming als kostbaar, ineffectief en schadelijk voor de economie en wil daarom alle verplichtingen en doelen op dit gebied afschaffen. De partij ziet geen noodzaak voor verduurzaming en wil terug naar fossiele energiebronnen en kernenergie, met als doel betaalbaarheid en betrouwbaarheid.
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We stoppen met verplichte duurzaamheidseisen, zodat bouwen makkelijker en goedkoper wordt.”
“Geen verduurzaming van het huidige woningaanbod waardoor kapitaal beschikbaar komt voor de aanbouw van nieuwe woningen.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“We schaffen alle klimaatregels, zodat energie weer betaalbaar en betrouwbaar wordt.”
Vrijheid in energie- en verwarmingskeuze
FVD wil burgers en bedrijven volledige vrijheid geven in hun keuze voor energiebronnen en verwarmingssystemen, zonder enige verplichting tot verduurzaming of overstap naar duurzame alternatieven.
“We laten gasgestookte cv-ketels toe en maken de warmtepomp niet verplicht, zodat mensen zelf kunnen kiezen hoe ze hun huis verwarmen.”
“We heffen het aardgasverbod voor nieuwbouw op, zodat huishoudens betaalbaar en betrouwbaar kunnen verwarmen.”
“We schaffen het gasverbod voor nieuwbouw af, zodat mensen vrij blijven in hun energiekeuze.”
Stoppen met subsidies en verplichtingen voor duurzame energie
FVD wil alle subsidies en verplichtingen voor duurzame energie beëindigen, en bestaande wind- en zonneparken ontmantelen, omdat deze volgens de partij niet bijdragen aan een betrouwbare of betaalbare energievoorziening.
“We voeren een wettelijk verbod in op nieuwe windturbines en breken bestaande windparken en zonneakkers systematisch af, zodat ons landschap wordt beschermd en onze energievoorziening niet langer afhankelijk is van het weer.”
“Elke vorm van subsidie op de aanleg van zonnepanelen op daken wordt ingetrokken.”
“We sluiten biomassacentrales, zodat bossen niet langer worden opgeofferd voor schijnoplossingen.”
BIJ1 ziet verduurzaming als een collectieve, rechtvaardige en radicale transitie die niet door marktwerking, maar door publieke investeringen en eigenaarschap moet worden vormgegeven. De partij pleit voor massale overheidsinvesteringen in woningverduurzaming, het nationaliseren van energie en vervoer, en het onteigenen van vervuilende bedrijven, waarbij de lasten niet bij burgers maar bij grote vervuilers komen te liggen. Hun visie is gericht op klimaatrechtvaardigheid, sociale gelijkheid en het structureel veranderen van productie- en consumptiepatronen.
Massale publieke investering in woningverduurzaming
BIJ1 wil dat de overheid alle slecht geïsoleerde woningen binnen tien jaar verduurzaamt, te beginnen bij sociale huur en koopwoningen in arbeiderswijken. Dit moet volledig publiek gefinancierd en uitgevoerd worden, zonder kosten voor bewoners, om energiearmoede te bestrijden en de uitstoot structureel te verminderen.
“De staat voert een nationaal isolatieoffensief uit waarbij alle slecht geïsoleerde woningen binnen 10 jaar worden aangepakt, te beginnen bij sociale huur en koopwoningen in arbeiderswijken. Isolatie wordt volledig bekostigd door de overheid en uitgevoerd door publieke teams, zonder kosten voor bewoners.”
“Isolatie is geen individuele verantwoordelijkheid, maar een gezamenlijke plicht voor de natuur.”
Energievoorziening volledig in publieke handen, geen marktwerking
De energietransitie moet volgens BIJ1 een publieke taak zijn, waarbij energieproductie, -infrastructuur en verduurzaming onder collectief eigendom en democratische controle vallen. Ze keren zich expliciet tegen marktwerking, greenwashing en publiek-private schijnconstructies.
“De energietransitie wordt een publieke taak, geen winstmachine. De overheid investeert massaal in klimaatneutrale, -positieve en circulaire infrastructuur, woningverduurzaming en publieke energieproductie — onder collectief eigendom en democratische controle. Geen subsidies aan greenwashed multinationals, geen publiek-private schijnconstructies, maar volledige ontmarkting van de energievoorziening.”
Onteigening en nationalisatie van fossiele en vervuilende bedrijven
Om verduurzaming te versnellen en klimaatrechtvaardigheid te waarborgen, wil BIJ1 vervuilende bedrijven onteigenen en hun middelen inzetten voor publieke doelen. Opruimkosten en herstel worden uit hun eigen activa betaald, niet door de samenleving.
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen. Opruimkosten, bodemsanering en herstel worden niet afgewenteld op de samenleving, maar betaald uit hun eigen activa — ook bij faillissement of uitkoop.”
Verduurzaming als collectieve, sociale plicht – niet als individuele verantwoordelijkheid
BIJ1 benadrukt dat verduurzaming geen individuele, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid is, waarbij de lasten niet bij burgers maar bij grote vervuilers komen te liggen. Ze willen een radicaal eerlijk en circulair gebruik van grondstoffen, met speciale aandacht voor klimaatrechtvaardigheid.
“Wij zullen onze manier van productie, maar ook van consumptie, volledig moeten herzien om te komen tot een rechtvaardige en verduurzaamde samenleving.”
Geen subsidies of steun aan fossiele industrie en greenwashing
BIJ1 wil alle subsidies en financiële steun aan fossiele brandstoffen en biomassacentrales beëindigen, en geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden verstrekken. Ze keren zich tegen greenwashing en eisen bindende, ambitieuze klimaatdoelen.
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet. Er komen geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, op land en op zee.”
Verduurzaming van landbouw: transitie naar biologisch en agro-ecologisch
De landbouw moet volledig verduurzamen door uitfasering van kunstmest en pesticiden, afbouw van de veestapel en een transitie naar biologische, agro-ecologische systemen. Publieke investeringen en een publieke investeringsbank moeten deze omslag ondersteunen.
“Nederland beweegt in 10 jaar naar een biologisch, agro-ecologisch landbouwsysteem. In deze transitieperiode krijgen boeren vanuit de overheid een gegarandeerd boeren-inkomen.”
“Om natuur, klimaat en grondstoffen te sparen, worden kunstmest en chemische pesticiden uitgefaseerd en vanaf 2030 afgeschaft.”
“Om boeren te bevrijden uit de wurggreep van de Rabobank komt er een publieke investeringsbank die investeringen in de ecologische transitie vergemakkelijkt.”
Nationalisatie en verduurzaming van openbaar vervoer
BIJ1 wil het openbaar vervoer nationaliseren, onder democratische controle plaatsen en volledig elektrificeren. Dit draagt bij aan verduurzaming van mobiliteit en vermindering van de CO2-uitstoot.
“Ov-bedrijven nationaliseren we en plaatsen we onder democratische controle van werknemers. Het openbaar vervoer wordt gratis en toegankelijk, en is uiterlijk in 2035 volledig elektrisch.”
De SP zet sterk in op verduurzaming als middel om zowel het milieu als de bestaanszekerheid van mensen te verbeteren. Hun belangrijkste voorstellen zijn het grootschalig verduurzamen van woningen, het stimuleren van hergebruik en reparatie, en het publiek organiseren van duurzame energievoorziening. De partij koppelt verduurzaming expliciet aan sociale rechtvaardigheid en betaalbaarheid voor iedereen.
Grootschalige verduurzaming van de woningvoorraad
De SP wil een grootschalig verduurzamingsoffensief voor woningen, gericht op lagere woonlasten, beter wooncomfort en het afdwingen van verduurzaming door huurders. Dit moet energiearmoede tegengaan en de bestaande woningvoorraad versneld energiezuinig maken.
Recht op verduurzaming en afdwingbaarheid voor huurders
De SP wil huurders het recht geven om verduurzaming van hun woning af te dwingen als de verhuurder niet in actie komt. Dit moet voorkomen dat mensen vastzitten in slecht geïsoleerde, dure woningen.
“Huurders krijgen het recht om verduurzaming van hun woning af te dwingen. Als een verhuurder niet in actie komt, moeten huurders zelf verbeteringen kunnen voorstellen en laten uitvoeren.”
Collectieve en toegankelijke verduurzaming via zonne-energie
De partij pleit voor collectieve aanpak van zonne-energie op alle geschikte daken, zodat ook mensen met een laag inkomen profiteren van verduurzaming en lagere energiekosten.
“We stimuleren zonneenergie op alle geschikte daken van woningen en gebouwen. Door dit grootschalig en collectief aan te pakken via woonverenigingen, woningcorporaties en energiecoöperaties, zorgen we dat ook huurders en mensen met een klein inkomen profiteren van lagere energiekosten en verduurzaming.”
Circulaire economie: hergebruik, reparatie en recycling als norm
De SP wil af van de wegwerpeconomie en zet in op een circulaire economie waarin producten langer meegaan, herbruikbaar en repareerbaar zijn, en recycling de norm wordt. Dit vermindert verspilling en maakt Nederland minder afhankelijk van buitenlandse grondstoffen.
Recht op reparatie en minder afval
De SP wil het recht op reparatie wettelijk vastleggen en overbodige verpakkingen verbieden, zodat producten langer meegaan en afval wordt verminderd.
Verduurzaming van mobiliteit en goederenvervoer
De partij stimuleert verduurzaming van vervoer, onder andere door binnenvaart te bevorderen en elektrisch of op waterstof varen te subsidiëren.
50PLUS is kritisch over het huidige nationale verduurzamingsbeleid en pleit voor een Europese aanpak zonder extra nationale regels. De partij wil verduurzaming vooral via technologische innovatie (zoals kernenergie en circulaire economie) en benadrukt betaalbaarheid en behoud van concurrentiepositie, zonder nationale verplichtingen die verder gaan dan Europese afspraken.
Europese aanpak, geen extra nationale regels
50PLUS vindt dat verduurzaming alleen effectief is als het op Europees of mondiaal niveau gebeurt, en verzet zich tegen nationale koppen op Europese regelgeving. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren zodra Europese CO2-beprijzing wordt opgeschaald, om zo de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
Technologische innovatie: kernenergie en circulaire economie
De partij kiest voor verduurzaming via technologische innovatie, met nadruk op kernenergie en een circulaire economie. Ze willen snelle bouw van nieuwe kerncentrales, stimuleren thuisbatterijen, en streven naar recycling die concurrerend is met het gebruik van nieuwe grondstoffen.
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales.”
“Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
“Een circulaire economie waarbij het recyclen van grondstoffen concurrerend is met het gebruik van basisgrondstoffen.”
“Stimulering van het gebruik van thuisbatterijen, zodat burgers die hun eigen elektriciteit opwekken hier ook optimaal van kunnen profiteren.”
Geen nationale verplichtingen zonder betaalbare alternatieven
50PLUS is tegen nationale verplichtingen voor verduurzamingsmaatregelen als er geen volwaardige en betaalbare alternatieven zijn, met name rond de energietransitie in woningen.
“Geen verplichting voor warmtepompen of afsluiting van gas, zonder volwaardige, passende én betaalbare alternatieven.”
De ChristenUnie ziet verduurzaming als een morele opdracht en wil Nederland versneld vergroenen door concrete maatregelen in de bouw, industrie en energievoorziening. Ze pleiten voor strengere normen, financiële prikkels en Europese samenwerking om duurzame productie, circulaire economie en energietransitie te stimuleren. De partij kiest voor doelgerichte, innovatieve en sociaal rechtvaardige verduurzaming, met oog voor betaalbaarheid en een gelijk speelveld.
Strengere normen en financiële prikkels voor verduurzaming van industrie en producten
De ChristenUnie wil bedrijven en producten die verduurzamen financieel belonen en vervuilers laten betalen, met nadruk op Europese samenwerking om weglek te voorkomen. Ze zien normering en beprijzing als effectieve instrumenten om duurzame productie en consumptie te stimuleren.
“Bedrijven die een plan hebben om volledig te verduurzamen, krijgen steun.”
“Duurzame producten die voldoen aan milieu- en productiestandaarden zijn doorgaans duurder dan vervuilende alternatieven... We willen dat die kosten worden meegerekend, zodat de werkelijke prijs (‘true price’) van producten wordt betaald.”
“We zien aanvullende Europese regelgeving voor verduurzaming en maatschappelijk verantwoord ondernemen niet als bedreiging, maar als een kans.”
Verduurzaming van de gebouwde omgeving en woningbouw
De partij wil dat nieuwbouw en bestaande woningen niet alleen energiezuinig, maar ook duurzaam en circulair worden gebouwd. Ze stimuleren innovatieve bouwmethoden en sturen op totale milieu-impact, met financiële beloningen voor circulaire en biobased materialen.
“We willen dat nieuwbouwwoningen niet alleen energiezuinig zijn, maar ook duurzaam gebouwd worden. Daarom werken we mee aan een nieuwe Europese rekenmethode die kijkt naar de totale impact van een woning: van de CO2-uitstoot van de gebruikte bouwmaterialen tot het energieverbruik en de energieopwekking per uur.”
“Wie kiest voor herbruikbare (circulaire) of biobased materialen, zoals duurzaam hout of hennep, wordt daarvoor beloond.”
Versnellen van de energietransitie met focus op hernieuwbare energie en infrastructuur
De ChristenUnie wil het energiesysteem verduurzamen door te investeren in wind, zon, waterstof en energieopslag, en door fossiele centrales uit te faseren. Ze benadrukken het belang van een sterke energie-infrastructuur en lokale participatie in duurzame energieprojecten.
“In het Klimaatfonds trekken we extra geld uit voor energie-infrastructuur, zoals elektriciteits- en warmtenetten, isolatie van huizen en verduurzaming van de industrie, zodat Nederland een sterke en schone industriële sector behoudt.”
“Waar mogelijk willen we toe naar een lokaal vormgegeven energiesysteem van volledig hernieuwbare energie inclusief mogelijkheden voor batterij-opslag.”
Stimuleren van de circulaire economie en ketenverantwoordelijkheid
De partij wil de circulaire economie versnellen door Europese normering van de vraag, ketenafspraken en producentenverantwoordelijkheid. Ze pleiten voor financiële ondersteuning van hergebruik en verbod op verbranding van recyclebare materialen.
De PVV is uitgesproken tegen verdere verduurzaming van de energievoorziening en bouwsector, en wil bestaande duurzaamheidsmaatregelen en -subsidies grotendeels terugdraaien. De partij pleit voor het stoppen van de energietransitie, het schrappen van klimaatsubsidies, het afschaffen van nieuwe duurzaamheidseisen en het beëindigen van de bouw van wind- en zonneparken. Hun kernvisie is dat verduurzaming leidt tot hogere lasten, onbetaalbare energie en onnodige regelgeving, en dat leveringszekerheid en betaalbaarheid voorop moeten staan.
Stoppen met energietransitie en verduurzaming van energie
De PVV wil alle verduurzamingsmaatregelen in de energiesector terugdraaien, geen nieuwe wind- of zonneparken toestaan, en bestaande subsidies en verplichtingen schrappen. De partij ziet verduurzaming als oorzaak van hogere energielasten en onbetrouwbare energievoorziening, en kiest voor fossiele energie en kernenergie.
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom.”
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken”
“SDE++ en andere klimaatsubsidies schrappen”
“Het ministerie van Klimaat en Groene Groei veranderen we in het ministerie van Betaalbare Energie: geen CO2-flauwekul, maar leveringszekerheid en lagere energielasten.”
Schrappen van duurzaamheidseisen in de bouw
De PVV wil geen nieuwe duurzaamheidseisen of verplichte verduurzaming in de bouwsector. Volgens de partij maken deze eisen woningen duurder en belemmeren ze de bouw van betaalbare woningen.
“We stoppen met het eindeloze geneuzel over duurzaam en circulair bouwen. Er komen geen verplichte warmtepomp en geen nieuwe duurzaamheidseisen; we gaan ook niet verplicht van het gas af.”
“Schrappen en vereenvoudigen van bouweisen; geen nieuwe duurzaamheidseisen, geen verplichte warmtepomp, niet verplicht van het gas”
Afschaffen van klimaatwetgeving en internationale afspraken
De PVV wil zich terugtrekken uit internationale klimaatafspraken en nationale klimaatwetgeving intrekken, omdat zij deze als ineffectief en kostbaar beschouwen.
Stoppen met overheidssturing en campagnes voor verduurzaming
De PVV verzet zich tegen overheidsbemoeienis en campagnes die gedragsverandering of verduurzaming stimuleren, omdat ze deze als betuttelend en ineffectief zien.
“Ook stoppen we met alle betutteling van de overheid, zoals de klimaatcampagne Zet ook de knop om: 'gebruik een herbruikbaar tasje, gebruik wasbare luiers, eet vaker vega(n), maak je eigen compost, douche korter' – de lijst met belachelijke tips is eindeloos.”
DENK ziet verduurzaming als een noodzakelijke investering om klimaatverandering tegen te gaan, met nadruk op sociale rechtvaardigheid en betaalbaarheid voor burgers. De partij wil grote vervuilers zwaarder belasten, investeren in duurzame energie en woningen, en verduurzaming koppelen aan lagere lasten voor huishoudens. DENK kiest voor concrete maatregelen zoals een Klimaatfonds, subsidies voor woningisolatie en zonnepanelen, en het stimuleren van schoner vervoer.
Klimaatfonds en investeringen in verduurzaming
DENK wil een toereikend Klimaatfonds om noodzakelijke investeringen in verduurzaming en energietransitie te financieren. Het doel is om de economie te vergroenen en de klimaatdoelen te halen, met nadruk op uitvoerbaarheid en betaalbaarheid voor burgers.
“Een toereikend Klimaatfonds waaruit de noodzakelijke investeringen gedaan kunnen worden voor de verduurzaming van ons land. DENK staat pal voor voldoende investeringen in de vergroening van onze economie en in de energietransitie. De uitgaven uit dit fonds moeten aantoonbaar de duurzaamheid bevorderen.”
Grote vervuilers zwaarder belasten en stimuleren tot verduurzaming
DENK wil dat bedrijven die veel vervuilen of energie verbruiken, een hogere bijdrage leveren via belastingen en heffingen. Dit moet een extra stimulans zijn om te verduurzamen en de lasten eerlijker te verdelen.
“Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
Verduurzaming van woningen en lagere energielasten voor huishoudens
De partij koppelt verduurzaming van woningen direct aan het verlagen van woonlasten, met actieve overheidssteun voor isolatie en zonnepanelen, vooral voor huurders en particulieren.
“Huishoudens profiteren van verduurzaming door een lagere energierekening. De overheid ondersteunt dit actief, met name door méér subsidies beschikbaar te stellen voor het isoleren van huurwoningen en zonnepanelen voor particulieren.”
“Wij willen fors investeren in verduurzaming van woningen. Naast dat wij hiermee bijdragen aan de klimaatdoelstellingen, worden de woonlasten voor mensen hiermee beperkt.”
Verplicht aandeel duurzame energie en massale inzet op schone energie
DENK wil energiebedrijven wettelijk verplichten om jaarlijks een groter aandeel duurzame energie op te wekken, met als einddoel volledige duurzaamheid. Er wordt geïnvesteerd in zonne- en windenergie, en kolencentrales moeten zo snel mogelijk verdwijnen.
“Energiebedrijven worden wettelijk verplicht een groeiend aandeel duurzame energie op te wekken. Elk jaar stijgt dat verplichte aandeel, totdat volledige duurzaamheid is bereikt.”
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk.”
Verduurzaming van mobiliteit en openbaar vervoer
DENK koppelt verduurzaming van mobiliteit aan betaalbaarheid en toegankelijkheid, met investeringen in openbaar vervoer en elektrisch rijden. Verduurzaming mag niet ten koste gaan van de bereikbaarheid voor lage en middeninkomens.
“Wij gaan investeren in elektrisch rijden. Er komt een toegankelijke regeling om elektrisch rijden betaalbaar te maken voor lage en middeninkomens.”
“Wij investeren in het openbaar vervoer. Hiermee zorgen wij voor een dekkende dienstregeling, goedkopere kaartjes, beter kwaliteit en dragen wij bij aan verduurzaming.”
De VVD ziet verduurzaming als noodzakelijk voor een schone, sterke en onafhankelijke economie, maar wil dit bereiken via pragmatische, realistische en betaalbare maatregelen zonder de concurrentiepositie van Nederland te schaden. De partij zet in op het ondersteunen van bedrijven en huishoudens bij verduurzaming, het schrappen van belemmerende regels, en het stimuleren van innovatie, met nadruk op een gelijk speelveld binnen Europa en het vermijden van extra lasten.
Bedrijven en huishoudens ondersteunen bij verduurzaming
De VVD wil dat verduurzaming haalbaar en betaalbaar is voor zowel bedrijven als huishoudens, en ziet het als een manier om energie-onafhankelijkheid en economische groei te waarborgen. De overheid moet actief ondersteunen, onder andere via investeringskortingen, maatwerkafspraken en het stimuleren van innovatie, maar zonder extra lasten of ongelijk speelveld.
“We helpen huishoudens en ondernemers te verduurzamen: Verduurzaming is dé weg naar een onafhankelijke, schone economie en een betaalbare energierekening. We zorgen er daarom voor dat iedereen mee kan doen: van isolatie en elektrisch rijden tot schonere productieprocessen. Verduurzaming moet effectief en realistisch zijn.”
“We helpen de industrie te verduurzamen: Dit is belangrijk om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit onvrije landen te verkleinen. We zien echter dat de industrie het zwaar heeft en verduurzaming in de praktijk moeizaam verloopt. Daarom onderzoeken we een investeringskorting voor bedrijven die willen verduurzamen en ondersteunen we bedrijven richting 2030 via maatwerkafspraken met een concreet en allesomvattend plan voor verduurzaming.”
“Als we ondernemers vragen te verduurzamen, dan moet de overheid zijn zaken op orde hebben. Als bedrijven en huishoudens niet kunnen verduurzamen omdat de overheid de zaak niet op orde heeft, bijvoorbeeld vanwege netcongestie of omdat infrastructuur vertraagd is, dan mogen ondernemers rekenen op extra ruimte.”
Minder regels en bureaucratie bij verduurzaming
De VVD wil belemmerende en vertragende regelgeving rondom verduurzaming schrappen, zodat verduurzamingsmaatregelen sneller en eenvoudiger kunnen worden uitgevoerd, vooral bij woningen en in de industrie. Daarbij wordt ook gekeken naar het versoepelen van regels voor flora en fauna, VvE’s en huurders.
“Sneller verduurzamen met minder bureaucratie: Huurrechtelijk maken we de 70%-instemmingsregel bij groot onderhoud en verduurzaming slimmer. Huurders die niet reageren, tellen niet meer mee voor het percentage. En als de totale woonlasten (huur plus energie) na de ingreep dalen, vervalt de instemmingsregel helemaal. Verduurzaming mag niet belemmerd worden door verstikkende regels zoals regels met betrekking tot flora en fauna.”
“We passen verouderde regels aan die verenigingen van eigenaren (vve’s) nu nog in de weg zitten bij investeringen in energiebesparing en leefbaarheid op complexniveau. Bestaande splitsingsaktes zijn vaak niet meer aan te passen, en dat belemmert noodzakelijke verbeteringen. Daarom zorgen we voor een wettelijke correctie die verduurzaming op complexniveau mogelijk maakt.”
Geen extra nationale lasten, wel Europees gelijk speelveld
De VVD wil nationale lasten zoals de CO2-heffing schrappen om te voorkomen dat bedrijven vertrekken en pleit voor één Europees systeem, zodat verduurzaming niet ten koste gaat van de concurrentiepositie van Nederland.
“Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven. Bedrijven geven aan dat dit een van de redenen is waarom ze naar het buitenland vertrekken. Daarom schrappen we de heffing en gaan we met de sector op zoek naar een alternatief systeem, waarbij we ons inzetten voor één Europees systeem voor duurzame industrie en mijnbouw en waarmee we een gelijk speelveld waarborgen.”
Stimuleren van circulaire economie en innovatie
De VVD ziet circulariteit en innovatie als middelen om verduurzaming te versnellen en de afhankelijkheid van schaarse grondstoffen te verminderen. De overheid moet investeren in circulaire technologie, het recht op reparatie stimuleren en onnodige regels schrappen.
“Circulariteit is geen doel op zichzelf, maar een middel om uitstoot te verminderen, uitputting van de aarde te voorkomen en om geopolitieke afhankelijkheid voor schaarse grondstoffen te beperken Een schone economie is een circulaire economie. Daarom zetten we, in Europees verband, vol in op circulariteit, langere levensduur van producten, kwaliteit in plaats van kwantiteit en hergebruik.”
“We streven naar 50% circulariteit in 2030 en 100% circulariteit in 2050. We willen daarom onnodige regels schrappen, we blijven investeringen in circulaire technologie en innovatie stimuleren, en samen met ondernemers nemen we praktische knelpunten weg.”
BBB staat kritisch tegenover opgelegde en gesubsidieerde verduurzaming, en wil vooral ruimte geven aan innovatie, lokale initiatieven en technologie-neutrale oplossingen. Ze pleiten voor het afbouwen van subsidies, het stoppen van dwingende regelgeving, en het ondersteunen van verduurzaming op een manier die haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar is voor burgers en bedrijven. BBB wil verduurzaming stimuleren door innovatie en ondernemerschap, niet door extra lasten of verplichtingen.
Stoppen met subsidies en dwingende verduurzamingsregels
BBB wil af van centrale subsidies en opgelegde EU-regels rondom verduurzaming, omdat deze volgens hen leiden tot hoge kosten, bureaucratie en ineffectiviteit. Ze kiezen voor een technologie-neutrale benadering waarbij bedrijven en huishoudens zelf bepalen hoe ze verduurzamen, en willen een rem op onuitvoerbare EU-richtlijnen.
“De subsidieregeling SDE++ kost miljarden per jaar en leidt tot dure megaprojecten op zee, op land en in landbouwgebied. BBB wil een technologie neutrale aanpak, waarbij bedrijven en huishoudens verduurzamen op hun eigen manier – zonder afhankelijkheid van de ‘subsidieindustrie’. Vanaf 2026 beëindigen we de SDE++ regeling.”
“Rem op onuitvoerbare verduurzaming. BBB wil een rem op de verstikkende en onuitvoerbare EU richtlijnen ten aanzien van verduurzaming (zoals bijhouden van CO2 administratie en plastic tax) en andere regelgeving.”
Verduurzaming via innovatie en ondernemerschap stimuleren
BBB wil verduurzaming vooral stimuleren door innovatie, energiebesparing en het ondersteunen van bedrijven die emissies terugdringen. Ze zijn voorstander van ruimte voor lokale en kleinschalige initiatieven en willen ondernemers ondersteunen in plaats van straffen.
“In plaats daarvan stimuleren we innovatie, energiebesparing en slimme infrastructuur. We geven ruimte aan lokale initiatieven en kleinschalige projecten die betaalbaar zijn en draagvlak hebben.”
“Boeren moeten handelingsperspectief krijgen bij de verduurzaming van hun bedrijfsvoering, zodat zij met vertrouwen kunnen investeren in milieuvriendelijke methoden. Bedrijven die emissies terugdringen moeten de ruimte krijgen om te groeien en te bloeien.”
Kritisch op nationale koppen en extra lasten voor verduurzaming
BBB is tegen extra nationale lasten, heffingen of strengere regels bovenop Europees beleid, omdat dit volgens hen bedrijven wegjaagt en verduurzaming belemmert.
“We herzien afspraken als ze leiden tot onrealistische ambities of onbetaalbare oplossingen. Geen nationale koppen op Europees beleid.”
“BBB kiest voor een realistisch klimaatbeleid dat ondernemers niet straft, maar ondersteunt bij innovatie en verduurzaming. Door het afschaffen van de nationale CO2 heffing behouden we banen, versterken we onze industrie en voorkomen we ‘carbon lekkage’ naar landen met een minder ambitieus klimaatbeleid.”