Verkiezingsprogramma's 2025 overuniversiteiten en hogescholen
JA21 wil universiteiten en hogescholen minder afhankelijk maken van studentenaantallen en buitenlandse studenten, met meer nadruk op kwaliteit, maatschappelijke relevantie en het Nederlands als voertaal. Ze pleiten voor een financieringsmodel gebaseerd op kwaliteit en impact, het terugdraaien van bezuinigingen, beperking van buitenlandse instroom, en het tegengaan van activisme en ideologische beïnvloeding binnen het hoger onderwijs. De partij benadrukt het belang van een veilige, academisch vrije omgeving en het behoud van internationale samenwerking, met name met Israëlische instellingen.
Financiering op basis van kwaliteit en maatschappelijke impact
JA21 wil af van het huidige financieringsmodel dat instellingen beloont op basis van studentenaantallen, omdat dit leidt tot 'pretstudies' en een focus op het werven van buitenlandse studenten. In plaats daarvan moet financiering gebaseerd zijn op kwaliteit, maatschappelijke impact en aansluiting bij de arbeidsmarkt.
“Een financieringsmodel op basis van kwaliteit, relevantie en maatschappelijke impact i.p.v. op basis van het aantal studenten;”
“Voorts dient de financiering te worden gebaseerd op kwaliteit en maatschappelijke impact. Het Rijk moet sturen door de bekostiging afhankelijk te maken van of voldaan wordt aan een maatschappelijke behoefte of vraag vanuit het bedrijfsleven.”
“Kennisinstellingen in het hoger onderwijs worden naar rato van studentenaantallen door de rijksoverheid gefinancierd. Dit zorgt voor een ‘perverse prikkel’ om aantrekkelijke studies aan te bieden die vooral aansluiten bij de leef- en denkwereld van de aankomende student.”
Minder buitenlandse studenten, voorrang voor Nederlandse studenten
JA21 wil de instroom van buitenlandse studenten beperken en Nederlandse studenten voorrang geven bij inschrijving en huisvesting, om de druk op de woningmarkt te verlichten en de toegankelijkheid te vergroten.
“Minder instroom van buitenlandse studenten en voorrang bij inschrijving en huisvesting van Nederlandse studenten;”
“Het financieringsmodel zorgt er ook voor dat het werven van internationale studenten een verdienmodel is geworden. Dat gaat ten koste van Nederlandse studenten, bijvoorbeeld door de enorme druk op de woning- en kamermarkt.”
Nederlands weer centraal als voertaal
JA21 vindt dat het Nederlands weer de standaardtaal moet zijn op universiteiten en hogescholen, met uitzondering van internationaal gerichte studies, omdat het gebruik van Engels volgens hen de academische diepgang en uitdrukkingsvaardigheid vermindert.
“Het Nederlands weer centraal staat als de taal waarin in het onderwijs wordt gegeven op universiteit en hogeschool (uitzonderingen daargelaten).”
“Het gebruik van Engels als taal waarin het onderwijs wordt gegeven, leidt veelal tot een verarming van de academische vorming omdat studenten en docenten ondanks goede kennis van het Engels zich toch minder genuanceerd en breed kunnen uitdrukken. Dit gaat ten koste van de diepgang van het onderwijs.”
Terugdraaien bezuinigingen op wetenschappelijk onderwijs
JA21 wil de recente bezuiniging van €500 miljoen op het wetenschappelijk onderwijs ongedaan maken om de kwaliteit van het hoger onderwijs te waarborgen.
Universiteiten en hogescholen moeten activisme-vrij zijn
JA21 stelt dat universiteiten en hogescholen vrij moeten zijn van activisme en ideologische beïnvloeding. Docenten mogen hun overtuigingen niet opdringen en instellingen moeten zorgen voor een veilige, neutrale leeromgeving.
“Ons onderwijs hoort vrij van activisme te zijn. De docent moet zijn persoonlijke of maatschappelijke overtuigingen niet aan zijn studenten opdringen.”
“Universiteiten en HBO-instellingen moeten zorgen voor een veilige omgeving bijvoorbeeld door kaders te stellen wat betreft het ‘activisme-vrij’ zijn van de collegebanken en gebouwen, door uit te spreken dat ideologische beïnvloeding niet wordt getolereerd en bij schending tot ontslag kan leiden, door tijdig in te grijpen wanneer actiegroepen het onderwijsproces verstoren door de onderwijsgebouwen binnen te dringen en vernielingen aan te richten én schade op de daders te verhalen.”
Geen boycot Israëlische instellingen, bescherming Joodse studenten
JA21 vindt dat universiteiten en hogescholen niet moeten zwichten voor druk om banden met Israëlische instellingen te verbreken en dat zij pal moeten staan voor de veiligheid van Joodse studenten.
“Nederlandse universiteiten en hogescholen niet moeten zwichten wanneer druk wordt uitgeoefend om banden met Israelische onderwijsinstellingen op te schorten of te beëindigen.”
“De besturen van de Nederlandse universiteiten en hogescholen dienen pal te staan voor al hun Joodse studenten die zonder intimidatie het lesprogramma moeten kunnen volgen. Voor oplevend antisemitisme kan geen plaats zijn...”
NSC wil universiteiten en hogescholen weer sterker verankeren in de Nederlandse samenleving door het terugdringen van Engelstaligheid, het beperken van de instroom van internationale studenten en het bevorderen van onderzoek gericht op Nederlandse vraagstukken. Ze pleiten voor meer academische vrijheid, stabielere financiering, betere studentenhuisvesting en een grotere rol voor het Nederlands in het hoger onderwijs. Daarnaast willen ze investeren in fundamenteel onderzoek en kennisveiligheid waarborgen.
Nederlands als hoofdtaal en beperking internationalisering
NSC vindt dat het hoger onderwijs te veel is losgezongen van de Nederlandse samenleving door de dominantie van het Engels en de instroom van internationale studenten. Ze willen opleidingen standaard weer in het Nederlands aanbieden, met beperkte uitzonderingen, en universiteiten/hogescholen verantwoordelijk maken voor gratis taallessen Nederlands voor internationale studenten.
“Opleidingen worden voortaan in beginsel weer aangeboden in de Nederlandse taal. Gerichte uitzonderingen zijn mogelijk in de masterfase en voor bepaalde tekortenstudies. Ook bij die uitzonderingen krijgt Nederlands een stevige plek in het curriculum. Universiteiten en hogescholen krijgen de opdracht om structureel voldoende capaciteit te organiseren voor gratis taallessen Nederlands voor internationale studenten.”
“Er moet streng toezicht gehouden worden op het terugdringen van het gebruik van Engels in opleidingen. Als deze omslag te langzaam verloopt, moet de overheid ingrijpen, bijvoorbeeld door de invoering van een taaltoets of aanpassing in de bekostiging. Het Nederlands moet weer de voertaal zijn in het hoger onderwijs.”
“We willen af van de doorgeslagen behoefte van onderwijsinstellingen om zoveel mogelijk (internationale) studenten aan te trekken.”
Instroom internationale studenten koppelen aan maatschappelijke behoefte
NSC wil de instroom van internationale studenten beperken en koppelen aan verblijfspercentages na afstuderen (‘stay-rate’), en aan de beschikbare capaciteit in huisvesting en opleidingen.
“Om de meerwaarde van internationale studenten voor de Nederlandse samenleving en arbeidsmarkt te waarborgen, voeren we een ‘stay-rate garantie’ in. Dit betekent dat het aantal internationale studenten dat een studieprogramma of onderwijsinstelling mag aannemen, gedeeltelijk afhankelijk wordt van hun verblijfspercentage in Nederland na afstuderen. Universiteiten en hogescholen moeten streven naar een minimale ‘stay-rate’ van 50% na vijf jaar.”
“De instroom van buitenlandse studenten wordt gerelateerd aan de beschikbare capaciteit aan woonruimte en opleidingsplaatsen in studentensteden. Hierbij kan maatwerk worden toegepast per regio en sector. Bij voorkeur door een bindend convenant in het hoger onderwijs (hbo en wo) waarop kritisch toezicht gehouden wordt en bijgestuurd kan worden als normen worden overschreden.”
Onderzoek en onderwijs richten op Nederlandse vraagstukken
NSC vindt dat universiteiten en hogescholen zich meer moeten richten op Nederlandse beleidsvraagstukken en maatschappelijke problemen, in plaats van internationale thema’s.
“Het hoger onderwijs moet weer meer aandacht hebben voor de oplossingen van problemen en uitdagingen in ons eigen land. We versterken het onderzoek dat gericht is op Nederlandse beleidsvraagstukken.”
Academische vrijheid en onafhankelijkheid waarborgen
NSC wil academische vrijheid en open debat op universiteiten versterken, onder meer door een onafhankelijk fonds voor tegendraads onderzoek en striktere regels rond belangenverstrengeling.
“We staan pal voor academische vrijheid en een open debat op universiteiten. Juist daar moet ruimte zijn voor uiteenlopende opvattingen, ook over gevoelige of controversiële onderwerpen. We richten een onafhankelijk fonds op dat nieuwsgierig en tegendraads onderzoek ondersteunt en gevestigde consensus binnen vakgebieden kritisch bevraagt.”
“Hoogleraren vervullen regelmatig nevenfuncties in het bedrijfsleven, bijvoorbeeld bij belastingadvieskantoren. We leggen strikte regels voor transparantie op en stellen duidelijke grenzen om belangenverstrengeling te voorkomen. Functionele onafhankelijkheid krijgt een belangrijkere rol bij de selectie van hoogleraren, ook voor bijzondere leerstoelen.”
“Ter versterking van de academische tegenmacht zorgen universiteiten voor een goed gefinancierde, onafhankelijke universiteitspers en een krachtige universiteitsraad, die volledig is geïnformeerd en voldoende wordt ondersteund.”
Stabielere en gerichte financiering voor universiteiten
NSC wil af van het huidige financieringsmodel dat universiteiten aanzet tot het aantrekken van zoveel mogelijk (buitenlandse) studenten, en pleit voor stabielere financiering en versterking van de primaire geldstroom.
“De onderwijsfinanciering moet stabieler worden, ook bij demografische krimp. Het huidige model maakt van het hoger onderwijs een diplomafabriek, gericht op zoveel mogelijk (buitenlandse) studenten.”
“Om de positie van Nederland als kennisland te behouden is een substantieel budget voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en kennisvalorisatie van belang. We steunen de versterking van de primaire geldstroom (‘sectorgelden’) voor universiteiten.”
Studentenhuisvesting en toegankelijkheid hoger onderwijs
NSC erkent het tekort aan studentenhuisvesting en wil betaalbaar wonen op en rond campussen stimuleren, en de toegankelijkheid van het hoger onderwijs waarborgen via de basisbeurs.
“Huisvesting van studenten in mbo, hbo en wo is een groot probleem. Steeds meer studenten wonen noodgedwongen nog thuis en missen zo een belangrijke stap naar zelfregie en volwassenheid. We steunen regio’s met plannen voor ‘betaalbaar wonen op de campus/rondom instellingen’. Dit heeft ook een positief effect op de beschikbaarheid van woningen elders in de stad. Verder moet de toegankelijkheid van het hoger onderwijs worden gewaarborgd, daarom blijven we voorstander van de basisbeurs.”
Kennisveiligheid en transparantie bij universiteiten
NSC wil dat universiteiten actief kennisveiligheid waarborgen en volledige transparantie bieden over financiering, vooral bij buitenlandse geldstromen.
“Universiteiten moeten voorkomen dat waardevolle kennis ongewenst in buitenlandse handen valt. Kennisveiligheid vereist actief screeningsbeleid en volledige transparantie over financiering van leerstoelen, zeker als geld afkomstig is van bedrijven of buitenlandse mogendheden.”
De Partij voor de Dieren wil universiteiten en hogescholen minder laten functioneren als leerfabrieken en meer als instellingen waar kwaliteit, toegankelijkheid en onafhankelijkheid centraal staan. Ze pleiten voor minder financiële prikkels gericht op studentenaantallen, meer vaste financiering, democratisering van het bestuur, strengere eisen aan onafhankelijkheid van onderzoek en betere ondersteuning van studenten. De partij wil de invloed van commerciële belangen beperken en de positie van studenten en docenten versterken.
Minder financiële prikkels voor studentenaantallen
De PvdD wil af van het huidige bekostigingssysteem dat universiteiten en hogescholen stimuleert om zoveel mogelijk studenten aan te trekken, omdat dit leidt tot massaliteit en kwaliteitsverlies. Ze pleiten voor een groter vast deel in de bekostiging en een kleiner variabel deel.
“De sterke financiële groeiprikkel van universiteiten en hogescholen wordt daarom gereduceerd door in de bekostiging van deze instellingen het vaste deel te vergroten, en het variabele, studentgebonden deel te verkleinen.”
“Veel hogescholen en universiteiten zijn leerfabrieken geworden, waar studenten massaal colleges volgen en weinig contact hebben met hun docenten. Het aantrekken van maximale hoeveelheden studenten levert deze instellingen veel collegegeld op.”
Democratisering van universiteiten en hogescholen
De partij wil dat studenten en docenten meer invloed krijgen in het bestuur van universiteiten en hogescholen, en dat bestuurders gekozen worden in plaats van benoemd.
“Mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten worden gedemocratiseerd: studenten en docenten krijgen meer invloed in de medezeggenschapsraden. Bestuurders worden gekozen, in plaats van benoemd door de minister.”
Strengere eisen aan onafhankelijkheid en financiering van onderzoek
De PvdD wil de invloed van bedrijven en commerciële belangen op onderzoek aan universiteiten en hogescholen beperken. Ze pleiten voor meer vaste, publieke financiering en strengere eisen aan bijzondere leerstoelen en cofinanciering.
“Daarnaast beperken we de invloed van bedrijven en multinationals op het onderzoek, want goed onderzoek dient allereerst de belangen van de maatschappij en de onafhankelijke wetenschap, niet die van het kapitaal.”
“Er komen strengere onafhankelijkheidseisen bij het instellen van bijzondere leerstoelen die gefinancierd worden door het bedrijfsleven of maatschappelijke organisaties en stichtingen.”
“Verplichte cofinanciering door bedrijven bij onderzoeksvoorstellen wordt zoveel mogelijk vermeden.”
Verantwoord beleid voor buitenlandse studenten en Engelstalig onderwijs
De partij wil dat het aantal buitenlandse studenten wordt afgestemd op huisvesting en onderwijskwaliteit, en dat beleid hierover in samenwerking met universiteiten en hogescholen wordt gemaakt.
“Het aantal buitenlandse studenten dat wordt aangetrokken moet worden afgestemd op beschikbare huisvesting voor studenten en het borgen van de onderwijskwaliteit. [...] De overheid maakt in samenwerking met universiteiten en hogescholen verantwoord beleid omtrent buitenlandse studenten en Engelstalig onderwijs.”
Betere ondersteuning en welzijn voor studenten
De PvdD wil meer studentenpsychologen, flexstuderen, en betere begeleiding voor studenten aan universiteiten en hogescholen.
“Het aanbod van studentenpsychologen wordt verruimd, zodat studenten op een redelijke termijn hulp kunnen inroepen.”
“Flexstuderen maakt het voor studenten gemakkelijker hun studie een jaar te combineren met een bestuursfunctie of medezeggenschapsraad, mantelzorg of ander maatschappelijk werk, zonder dat jaar het volledige bedrag aan collegegeld kwijt te zijn.”
“Iedere student krijgt een studentbegeleider toegewezen met wie op regelmatige basis studie-resultaten worden besproken. Daarnaast krijgt iedere student directe en laagdrempelige toegang tot een studieadviseur, studentendecaan en vertrouwenspersoon.”
Transparantie en toezicht op nevenactiviteiten en belangenverstrengeling
De partij wil een openbaar register van nevenactiviteiten en toezicht op belangenverstrengeling bij universiteiten en hogescholen.
“Er komt een openbaar register van nevenactiviteiten van alle onderzoekers, professoren en docenten op universiteiten en hogescholen. Er wordt gehandhaafd op het goed bijhouden hiervan.”
“Er wordt door de ethische commissies van de onderwijsinstellingen toezicht gehouden op eventuele belangenverstrengeling van onderwijzend personeel en onderzoekers, met name bij commerciële nevenfuncties.”
De SGP wil het hoger onderwijs (universiteiten en hogescholen) Nederlandstaliger maken, de regionale en levensbeschouwelijke diversiteit waarborgen, en studentenwelzijn verbeteren. Ze pleiten voor minder Engelstalige opleidingen, meer praktijkgericht onderzoek, en striktere maatregelen tegen antisemitisme en wangedrag. De partij benadrukt het belang van stabiele financiering, regionale spreiding, en bescherming van de Nederlandse taal en identiteit in het hoger onderwijs.
Nederlandse taal als voertaal in het hoger onderwijs
De SGP vindt dat het gebruik van het Nederlands in universiteiten en hogescholen moet worden versterkt, vooral in bacheloropleidingen. Ze willen het aantal Engelstalige opleidingen kritisch terugdringen en strengere eisen stellen aan de beheersing van het Nederlands door buitenlandse studenten en docenten. Dit moet de toegankelijkheid en de binding met de Nederlandse samenleving vergroten.
“De Nederlandse taal wordt versterkt als voertaal in het hoger onderwijs, zeker in de bacheloropleiding. De gezamenlijke inzet van instellingen om hun Engelstalige opleidingen kritisch door te lichten en waar gepast om te zetten in Nederlandse opleidingen wordt verder versterkt door bestuurlijke afspraken met de minister.”
“Er komen strengere normen voor beheersing van het Nederlands door buitenlandse studenten en docenten.”
Meer aandacht voor regionale en levensbeschouwelijke universiteiten
De SGP wil dat de overheid rekening houdt met de regionale spreiding van universiteiten en hogescholen, en bijzondere aandacht geeft aan levensbeschouwelijke instellingen. Dit moet het aanbod van opleidingen in krimpgebieden en de diversiteit van het hoger onderwijs waarborgen.
Versterking van praktijkgericht onderzoek en financiering
De partij pleit voor meer financiering van praktijkgericht onderzoek aan hogescholen en een sterkere eerste geldstroom voor instellingen. Ze willen voorkomen dat de overheid via bekostigingsinstrumenten te veel invloed krijgt op het opleidingenaanbod.
“De financiering van praktijkgericht onderzoek wordt versterkt. Het praktijkgericht onderzoek krijgt een substantiëler aandeel in de verdeling van onderzoeksmiddelen.”
“De eerste geldstroom van instellingen wordt versterkt. Het is onwenselijk dat de Rijksoverheid door instrumenten zoals capaciteitsbekostiging nog meer invloed krijgt op het opleidingen-aanbod en de verdeling van studenten.”
Streng optreden tegen antisemitisme en wangedrag
De SGP wil dat universiteiten streng optreden tegen antisemitisme en ernstig wangedrag van studenten. Ze pleiten voor uitschrijving bij ernstig misdragen en het uitsluiten van studenten bij antisemitisch gemotiveerd gedrag of steun aan boycots van Israël.
“Universiteiten mogen studenten van onderwijsactiviteiten uitsluiten bij antisemitisch gemotiveerd gedrag of steun aan boycot van Israël (BDS), Samidoun of andere antisemitische organisaties.”
“Studenten die zich ernstig misdragen en intimiderend gedrag vertonen worden door het bevoegd gezag uitgeschreven.”
Overheidsrol bij internationale samenwerking en veiligheid
De SGP vindt dat ethische commissies van universiteiten niet geschikt zijn om buitenlandse conflicten te beoordelen. De overheid moet een grotere rol spelen bij het beoordelen van risico’s bij samenwerking met instellingen uit onvrije landen.
“Ethische commissies van universiteiten zijn niet uitgerust en niet de geëigende instantie om buitenlandse conflicten te beoordelen. Bij het beoordelen van risico’s van onderzoekers uit landen zoals Iran en samenwerkingsrelaties met instellingen in onvrije landen zoals China spelen overheidsdiensten een belangrijke rol in samenwerking met de sector.”
Verbetering studentenwelzijn en ondersteuning
De partij wil meer aandacht voor studentenwelzijn, met speciale ondersteuning voor studerende moeders en mantelzorgers. Ook moet collegegeldvrij studeren beter gefaciliteerd worden om deelname aan het studentenleven en medezeggenschap te bevorderen.
De VVD wil dat universiteiten en hogescholen sterker sturen op aansluiting bij de arbeidsmarkt, profilering en samenwerking, en minder op concurrentie om studentenaantallen. Ze pleiten voor meer overheidsregie op studentenaantallen per opleiding, een focus op kansrijk opleiden, beperking van internationale instroom tot tekortsectoren, en het waarborgen van academische vrijheid en kennisveiligheid. De partij koppelt financiering deels aan arbeidsmarktperspectief en wil universiteiten in de wereldtop positioneren.
Meer regie op studentenaantallen en profilering
De VVD wil dat de overheid meer stuurt op de verdeling van studenten over opleidingen, met bekostiging op basis van capaciteit en arbeidsmarktperspectief. Instellingen moeten zich profileren en samenwerken in plaats van concurreren op aantallen studenten.
“Om de aansluiting op de arbeidsmarkt te verbeteren gaat de overheid meer sturen op de verdeling van aantallen studenten over opleidingen. De bekostiging moet gebaseerd worden op de capaciteit. We gaan instellingen vragen meer samen te werken, zich te profileren op thema’s en minder te concurreren op studentenaantallen.”
“We stimuleren hogescholen en universiteiten om op te leiden voor de arbeidsmarktbehoefte en laten een deel van de bekostiging afhangen van het baanperspectief van afgestudeerde studenten.”
Beperking internationale studenten tot tekortsectoren
De VVD wil de instroom van internationale studenten beperken tot sectoren met arbeidsmarktkrapte, zoals technologie en bètawetenschappen, en stelt een internationale talentstrategie voor. In andere sectoren wordt de instroom beperkt, met aandacht voor regionale behoeften.
“Maar we kunnen het aantal internationale studenten niet ongericht laten groeien. Daarom moeten we dat beperken tot studenten, wetenschappers en kenniswerkers in vakgebieden waar we een tekort hebben en die we hard nodig hebben zoals technologie, bètawetenschappen, AI en wiskunde.”
“We beperken het aantal internationale studenten in andere sectoren met inachtneming van de onderscheidende profielen van de universiteiten en hogescholen.”
Koppeling financiering aan arbeidsmarktperspectief en studiesucces
De VVD wil dat opleidingen met goed arbeidsmarktperspectief aantrekkelijker worden gemaakt, onder andere door lager collegegeld en een kortstudeerbonus. Instellingen die studenten te lang laten studeren, betalen een vertragingsbijdrage.
“We maken studies in tekortsectoren zoals onder andere tech, zorg, onderwijs, veiligheid en klimaat aantrekkelijker door het collegegeld te verlagen. We beperken de studieplaatsen van studies waar evident geen (goed) arbeidsmarktperspectief is.”
“Wie nominaal afstudeert en daarmee snel aan de slag kan op de arbeidsmarkt, krijgt een kortstudeerbonus. Hbo- en wo-bachelorstudenten die nominaal afstuderen (binnen vier jaar hbo en binnen drie jaar wo) krijgen een bonus.”
“Instellingen die hun studenten te lang over hun studie laten doen, betalen een vertragingsbijdrage.”
Ambitie: Nederlandse universiteiten in de wereldtop
De VVD wil investeren in kennisinstellingen zodat minimaal één Nederlandse universiteit tot de mondiale top-25 behoort en drie andere tot de top-100.
“We zorgen voor voldoende middelen en ruimte in regelgeving en stellen het tot doel dat in de toekomst tenminste één Nederlandse universiteit behoort bij de mondiale top-25 en tenminste drie andere bij de top-100.”
Waarborgen academische vrijheid en open debatcultuur
De VVD benadrukt het belang van academische vrijheid en een open debatcultuur binnen universiteiten en hogescholen, als voorwaarde voor kwalitatief hoogwaardig onderwijs en wetenschap.
“Het vrije woord en academische vrijheid zijn cruciaal voor de kwaliteit van het hoger onderwijs en de wetenschap in ons land. Toch zien we polarisatie en onwil om andere meningen te horen toenemen, ook binnen hogescholen en universiteiten. Hogescholen en universiteiten zijn verantwoordelijk voor een open debatcultuur waarin iedere mening telt, in vrijheid en veiligheid.”
Bescherming van kennisveiligheid en screening van onderzoekers
De VVD wil gevoelige kennis beschermen tegen ongewenste buitenlandse invloed en spionage, door screening van onderzoekers en internationale samenwerkingen, met nadruk op risicolanden.
“Gevoelige kennis mag niet in verkeerde handen vallen. Universiteiten, kennisinstellingen, veiligheidsdiensten en de overheid moeten samenwerken om Nederland veilig te houden. We screenen waar nodig onderzoekers en internationale samenwerkingen zodat militaire of dual-use-kennis nooit in verkeerde handen valt.”
“Onderzoekers die loyaal zijn aan onvrije regimes worden geweerd uit gevoelige kennisgebieden. Om h/eimelijke beïnvloeding tegen te gaan wordt de herkomst van onderzoeksfinanciering openbaar.”
FVD wil universiteiten en hogescholen exclusiever en Nederlandstaliger maken, met meer focus op kwaliteit, selectie en nationale studenten. Ze pleiten voor strengere toelatingseisen, het beperken van internationale studenten, afschaffing van output-financiering en de NWO, en het herstel van het Nederlands als voertaal.
Strengere toelating en selectie op kwaliteit
FVD vindt dat universiteiten en hogescholen te veel zijn afgegleden naar massaliteit en diploma-fabrieken, waardoor het niveau en de waarde van diploma’s dalen. Ze willen strengere toelatingseisen en selectie op motivatie en talent, zodat alleen gemotiveerde en talentvolle studenten worden toegelaten.
“We verhogen de toelatingseisen voor universiteiten en hogescholen, zodat alleen gemotiveerde en talentvolle studenten worden toegelaten.”
“Tegelijkertijd zijn toelatingseisen te laag en worden studenten nauwelijks geselecteerd op motivatie en talent. Hierdoor wordt het niveau uitgehold en daalt de waarde van een universitair diploma.”
Stoppen met output-financiering
FVD stelt dat output-financiering universiteiten en hogescholen aanzet tot het verlagen van het niveau om meer diploma’s uit te reiken. Ze willen deze financieringsvorm afschaffen zodat instellingen weer op kwaliteit focussen.
Nederlands als voertaal en beperking internationale studenten
FVD wil het Nederlands herstellen als hoofdtaal in het hoger onderwijs en het aantal internationale studenten sterk beperken. Universiteiten moeten zich primair richten op Nederlandse studenten en cultuur.
“We herstellen het Nederlands als hoofdtaal in het wetenschappelijk onderwijs, zodat studenten zich allereerst in hun eigen taal op hoog niveau leren uitdrukken.”
“Het aantal internationale studenten moet sterk worden beperkt, zodat universiteiten zich in de eerste plaats richten op Nederlandse studenten en cultuur.”
“We beperken het aantal internationale studenten en stoppen met actief werven, zodat Nederlandse studenten voorrang krijgen.”
Afschaffen NWO en directe rijksfinanciering
FVD wil de NWO afschaffen zodat universiteiten rechtstreeks door het Rijk worden gefinancierd. Dit moet meer pluriformiteit en vrijheid in onderzoek opleveren.
“We schaffen de NWO af en laten universiteiten rechtstreeks door het Rijk financieren, zodat zij zelf hun onderzoeksprioriteiten bepalen en de diversiteit aan onderzoek wordt vergroot.”
“Ook schaffen we de NWO af, zodat universiteiten rechtstreeks vanuit het Rijk worden gefinancierd en meer pluriformiteit ontstaat in het onderzoek dat hoogleraren kunnen entameren.”
Vrijheid van meningsuiting en verbod op ‘woke’-beleid
FVD wil universiteiten vrijwaren van cancel culture, diversity officers en safe spaces, zodat het vrije debat en scherpe ideeën weer centraal staan.
“We verbieden cancel culture, diversity officers en safe spaces, zodat universiteiten weer plekken zijn voor vrij debat en scherpe ideeën.”
GroenLinks-PvdA wil universiteiten en hogescholen minder afhankelijk maken van studentenaantallen, investeren in onderzoek en praktijkgericht onderwijs, en meer zekerheid bieden in financiering en arbeidsvoorwaarden. Ze pleiten voor bescherming van academische vrijheid, grip op internationalisering, en het stimuleren van samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en mbo. De partij zet in op gelijke kansen, stabiele financiering en het tegengaan van concurrentieprikkels in het hoger onderwijs.
Minder afhankelijkheid van studentenaantallen en stabielere financiering
GroenLinks-PvdA wil dat universiteiten en hogescholen minder afhankelijk zijn van het aantal uitgereikte diploma’s voor hun financiering, zodat er meer zekerheid en stabiliteit ontstaat. Dit moet leiden tot betere arbeidsvoorwaarden, zoals sneller vaste contracten, en minder concurrentie tussen instellingen.
“De financiering van het onderwijs op universiteiten en hogescholen wordt minder afhankelijk van het aantal uitgereikte diploma’s. Er komt meer zekerheid en stabiliteit in financiering, zodat universiteiten en hogescholen sneller vaste contracten kunnen aanbieden.”
“We steunen de voorstellen vanuit de hogescholen en universiteiten om beter te sturen op de internationalisering van het onderwijsaanbod. Stabiele en toereikende bekostiging vanuit de overheid is hierbij van groot belang zodat er minder prikkels komen om onderling te concurreren.”
Investeren in onderzoek, wetenschap en praktijkgericht onderwijs
De partij wil fors investeren in wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek, met het oog op innovatie en het oplossen van maatschappelijke problemen. Ze erkennen de rol van hogescholen in praktijkgericht onderzoek en regionale ontwikkeling, en willen toewerken naar de Lissabon-doelstelling voor onderzoeksinvesteringen.
“We draaien de onderwijsbezuinigingen van dit kabinet terug en investeren fors in onderzoek, wetenschap en innovatie.”
“We investeren fors in wetenschappelijk onderzoek. We werken toe naar de Lissabon-doelstelling om 3 procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden. Hierbij is regionale samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en het mbo van groot belang.”
“Daarom investeren wij in praktijkgericht onderzoek, omdat dat onder andere bijdraagt aan de oplossing van maatschappelijke problemen. We erkennen en ondersteunen een rol van het hbo in de regio.”
Bescherming van academische vrijheid
GroenLinks-PvdA vindt academische vrijheid essentieel voor goed wetenschappelijk onderwijs en een open samenleving. Ze willen deze vrijheid wettelijk beter beschermen tegen externe druk.
“Academische vrijheid is van fundamenteel belang voor goede wetenschapsbeoefening en een open, democratische kennissamenleving. Het gaat om de vrijheid van onderzoekers om naar eigen inzicht onderzoek te doen en onderwijs te geven zonder druk van buitenaf. Die vrijheid staat onder druk en moet daarom wettelijk beter worden beschermd.”
Gelijke rechten en kansen voor studenten
De partij streeft naar gelijke rechten voor alle studenten, ongeacht of ze mbo, hbo of wo volgen, en wil het mentale welzijn van studenten verbeteren door verhoging van het inkomen en een eerlijke basisbeurs.
“We verhogen daarom het inkomen voor mbo-, hbo- en wo-studenten. Minderjarige mbo-studenten die niet meer thuis wonen krijgen ook een basisbeurs.”
“We willen gelijke rechten voor alle studenten, of je nu mbo-, hbo- of een wo-opleiding volgt.”
Stimuleren van samenwerking boven concurrentie
GroenLinks-PvdA wil samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en mbo stimuleren, in plaats van concurrentie, om maatschappelijke uitdagingen beter aan te pakken.
“Hierbij is regionale samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en het mbo van groot belang.”
“We halen alle prikkels uit de bekostiging en de beoordeling van de Onderwijsinspectie die scholen aanmoedigen te concurreren. We sturen juist aan op samenwerking tussen scholen.”
BBB wil universiteiten en hogescholen meer regionaal verankeren, praktijkgericht maken en hun autonomie vergroten. Ze pleiten voor minder bureaucratie, meer Nederlandstalig onderwijs, strengere kostenbeheersing en een kritische blik op de instroom van internationale studenten. De partij wil dat universiteiten en hogescholen bijdragen aan maatschappelijke opgaven en regionale ontwikkeling, met meer aandacht voor sociale veiligheid en academische vrijheid.
Meer praktijkgericht en regionaal onderwijs
BBB vindt dat universiteiten en hogescholen zich sterker moeten richten op praktijkgericht onderzoek en regionale samenwerking, in plaats van internationale rankings en abstracte modellen. Dit moet bijdragen aan de regionale economie en maatschappelijke vraagstukken.
“Universiteiten moeten hun maatschappelijke verantwoordelijkheid serieus nemen en zich niet enkel richten op internationale rankings of abstracte modellen.”
“De aan universiteiten en HBO’s sterk gestegen instroom van internationale studenten wordt steeds meer afgestemd op het behoud van lokaal en regionaal onderwijsaanbod. Tevens aansluitend op de vraag uit bedrijfsleven, instellingen en maatschappelijke organisaties.”
“Daarnaast zorgen meer mogelijkheden voor praktisch onderzoek voor het bedrijfsleven, instellingen en organisaties voor een stimulans van de regionale economie.”
Vergroten autonomie universiteiten en minder externe inmenging
BBB wil de autonomie van universiteiten vergroten en de invloed van externe organisaties en consultants beperken. Universiteiten moeten meer zeggenschap krijgen over hun eigen beleid en financiering.
“De autonomie van vooral de universiteiten moet worden vergroot. Daarbij wordt de rol van organisaties zoals de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek teruggebracht en hun budget en activiteiten aan universiteiten zelf overgeheveld.”
“De inhuur van allerlei externen zonder directe toegevoegde waarde voor onderwijs of onderzoek moet stoppen.”
Kostenbeheersing en financiering uit bezuinigingen
BBB wil dat de kosten voor universiteiten en hogescholen niet verder stijgen en dat verbeteringen vooral uit bezuinigingen worden betaald.
“De kosten voor HBO’s en universiteiten mogen niet meer ongelimiteerd toenemen. Alle verbeteringen dienen in principe te worden bekostigd uit bezuinigingen.”
Nederlands als voertaal, Engels alleen indien noodzakelijk
BBB stelt dat Nederlands de norm moet zijn in het hoger onderwijs, met Engels alleen waar strikt noodzakelijk.
“Alle academische disciplines bieden Nederlandstalig onderwijs aan op universiteiten en hogescholen. Gebruik van Engels is toegestaan wanneer dit voor de betreffende studie onontkoombaar is.”
Kritische blik op internationale studenten
De partij wil de instroom van internationale studenten per instelling beoordelen, met het belang van de regio als leidraad, en ziet meer in numerus fixus dan in taaltoetsen.
“De toegankelijkheid voor internationale studenten moet per onderwijsinstelling worden bekeken. Het belang voor de regio en het bestaan van deze onderwijsinstellingen moet leidend zijn. Wij zien meer in een uitbreiding van ‘numerus fixus’ en zeker niets in de ‘toets anderstalig onderwijs’.”
Meer aandacht voor sociale veiligheid en academische vrijheid
BBB benadrukt het belang van sociale veiligheid, vrijheid van meningsuiting en een open debatcultuur binnen universiteiten.
“Universiteiten horen plekken te zijn waar studenten en docenten zich veilig voelen om te spreken, te twijfelen en van mening te verschillen. Wetenschap bloeit niet in een monocultuur, maar in een klimaat van openheid en debat.”
De SP wil universiteiten en hogescholen volledig publiek maken, toegankelijk voor iedereen en vrij van marktwerking en commerciële prikkels. Studeren moet gratis worden, internationalisering mag geen verdienmodel zijn, en onafhankelijk onderzoek staat centraal. De partij pleit voor meer zeggenschap voor studenten en medewerkers en wil de financiële afhankelijkheid van internationale studenten beëindigen.
Studeren gratis en toegankelijk maken
De SP vindt dat onderwijs op universiteiten en hogescholen gratis moet zijn, zodat studeren geen schuldenval meer is en iedereen gelijke kansen krijgt. Het leenstelsel wordt afgeschaft, de basisbeurs verhoogd, en er komt compensatie voor de 'schulden-generatie'.
“We beginnen met het schrappen van het lesgeld voor mbostudenten en maken daarna ook studeren op hogescholen en universiteiten gratis.”
“Iedere student krijgt een hogere basisbeurs, zodat studeren geen schuldenval meer is. Het leenstelsel schaffen we definitief af. De generatie die daaronder viel krijgt een ruimhartige compensatie.”
Stoppen met onderwijs als verdienmodel en marktwerking
De SP verzet zich tegen het gebruik van universiteiten en hogescholen als verdienmodel, vooral via internationalisering en Engelstalige opleidingen. Instellingen moeten niet afhankelijk zijn van internationale studenten voor hun financiering, en onderwijs moet geen exportproduct zijn.
“Overvolle collegezalen en Engelse opleidingen zijn voor veel universiteiten en hogescholen een verdienmodel geworden en dat gaat ten koste van de toegankelijkheid en kwaliteit van het onderwijs. Wij stoppen met deze doorgeschoten marktlogica.”
“We zorgen ervoor dat instellingen niet langer afhankelijk zijn van internationale werving om financieel rond te komen. Tegelijk brengen we de instroom beter in balans en blijft elke opleiding volledig in het Nederlands te volgen.”
“We moeten investeren in universiteiten en hogescholen zodat zij niet afhankelijk zijn van hun inkomsten uit het aantrekken van internationale studenten.”
Meer zeggenschap voor studenten en medewerkers
De SP wil dat studenten en medewerkers meer inspraak krijgen in het bestuur van universiteiten, met een democratischer bestuursmodel en de mogelijkheid om falende bestuurders weg te sturen.
“We willen maximale inspraak van studenten en (onderwijs)medewerkers. Dat kan met een meer democratisch bestuursmodel: kleinschalige instellingen met een dienstbare schoolleiding. Falende bestuurders in het onderwijs kunnen bij wanbestuur worden weggestuurd door de medezeggenschapsraad.”
“We maken werk van een democratische universiteit, waar studenten en (onderwijs)medewerkers meer te zeggen krijgen over het onderwijs.”
Onafhankelijk en publiek gefinancierd onderzoek
De SP vindt dat onderzoek aan universiteiten onafhankelijk moet zijn van commerciële belangen. Er komt een onafhankelijk fonds en bedrijven krijgen geen zeggenschap over onderzoek.
“Onderzoek moet vrij zijn van marktsturing, druk van opdrachtgevers en belangenverstrengeling. Daarom richten we een onafhankelijk fonds op waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van het onderzoek.”
“Publicaties blijven altijd in handen van de wetenschappers zelf.”
Volt wil universiteiten en hogescholen toegankelijker, inclusiever en toekomstbestendiger maken, met nadruk op publieke waarden, internationale samenwerking en studentenwelzijn. Ze pleiten voor hervorming van de financiering, meer Europese samenwerking, een open-source digitale leeromgeving en het verlagen van drempels voor internationale en kwetsbare studenten. De kern van hun visie is dat hoger onderwijs moet bijdragen aan maatschappelijke waarde, gelijke kansen en Europese integratie.
Financiering op basis van publieke waarden, niet inschrijvingen
Volt wil af van prestatiebekostiging en marketinggedreven werving, en pleit voor financiering van universiteiten en hogescholen op basis van toegankelijkheid, kwaliteit en maatschappelijke bijdrage. Dit moet de focus verleggen van kwantiteit naar publieke waarde.
“Volt pleit voor het afbouwen van prestatiebekostiging en voor het hervormen van internationale studentenwerving. Onderwijsinstellingen mogen zich profileren op inhoud en maatschappelijke bijdrage, maar hoeven niet langer met marketingbudgetten op zoek naar zo veel mogelijk inschrijvingen. Volt stimuleert bekostiging op basis van publieke waarden zoals toegankelijkheid, kleinschaligheid, kwaliteit van begeleiding, onderzoeksethiek en regionale samenwerking.”
Meer Europese samenwerking en erkenning
Volt wil dat Nederlandse universiteiten en hogescholen nauwer samenwerken met Europese partners, gezamenlijke opleidingen ontwikkelen en diploma’s EU-breed erkend worden. Dit moet grensoverschrijdend studeren en werken vergemakkelijken.
“We versterken het Europese Universiteiten Initiatief waarbij universiteiten en hogescholen in heel de EU gezamenlijke opleidings- en studietrajecten vormgeven. Meer universiteiten in Nederland sluiten zich hierbij aan.”
“Diploma’s in het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs moeten uiteindelijk in heel de EU erkend worden. Daarbij leggen we voor Nederland nu de focus op erkenning van diploma’s in de grensregio’s.”
Open-source publieke digitale leeromgeving
Volt wil dat universiteiten en hogescholen overstappen op een open-source, publiek gefinancierde digitale leeromgeving, om afhankelijkheid van commerciële platforms te verminderen en privacy te waarborgen.
“Studenten en docenten moeten veilig en toegankelijk kunnen werken in één digitale omgeving, met functies voor roosters, studiemateriaal, opdrachten, communicatie, toetsen en loopbaangegevens, zonder afhankelijk te zijn van commerciële platforms of softwarebedrijven. Deze publieke leeromgeving is open-source en voldoet aan hoge standaarden op het gebied van privacy, transparantie en digitale autonomie. Onderwijsinstellingen krijgen structurele ondersteuning bij de overstap en het gebruik. De ontwikkeling en het beheer worden publiek gefinancierd.”
Lagere drempels voor internationale en kwetsbare studenten
Volt wil het voor internationale studenten makkelijker maken om te studeren en voor ongedocumenteerde jongeren de toegang tot het hoger onderwijs verbeteren, onder andere door lagere financiële drempels.
“Volt ziet erop toe dat de Rijksoverheid de zogenoemde 56-uursarbeidsnorm voor internationale studenten om in aanmerking te komen voor studiefinanciering, verlaagt naar 32 uur, in lijn met Europese wet- en regelgeving.”
“Ongedocumenteerde jongeren die in Nederland het basis- en/of middelbaar onderwijs hebben gevolgd, moeten toegang krijgen tot hoger onderwijs zodra ze achttien jaar worden. Dat betekent dat we afspraken maken met onderwijsinstellingen en het instellingscollegegeld dat niet-EU/ EER-studenten normaliter moeten betalen, verlagen naar het wettelijk collegegeld, naar voorbeeld van de pilot in Amsterdam.”
Verenigingsleven en studentenwelzijn versterken
Volt wil dat universiteiten en hogescholen het studentenleven actief ondersteunen, onder meer door financiële steun aan verenigingen en het collegegeldvrij maken van bestuurswerk.
“We zorgen dat studentensport, -horeca en -cultuur blijven bestaan, door mogelijk te maken dat universiteiten en hbo’s deze financieel kunnen blijven steunen.”
“Een manier om burgerschap(slessen) in de praktijk te brengen, is het besturen van een vereniging. Daarom wil Volt Collegegeldvrij besturen de norm maken op alle onderwijsinstellingen indien er geen studiepunten worden behaald.”
Minder prestatiedruk: afschaffen bindend studieadvies
Volt wil het bindend studieadvies (BSA) vervangen door een niet-bindend advies, om prestatiedruk en stress onder studenten te verminderen.
“Een bindend studieadvies (BSA) draagt bij aan de toenemende prestatiedruk voor studenten. Dit terwijl het mentale welzijn van deze groep al erg laag is. Volt wil daarom het bindend studieadvies omzetten in een niet-bindend studieadvies: aan het eind van het eerste jaar krijgen studenten een studieadvies van hun onderwijsinstelling, waarna ze zelf de keuze maken om al dan niet door te gaan.”
De ChristenUnie vindt dat universiteiten en hogescholen primair gericht moeten zijn op het opleiden van Nederlandse studenten, met behoud van een breed en kwalitatief hoogstaand aanbod. Ze willen investeren in praktijkgericht onderzoek, de financiering van instellingen minder afhankelijk maken van studentenaantallen, en de instroom van internationale studenten beperken tot wat Nederland nodig heeft. Levensbeschouwelijke instellingen krijgen bijzondere aandacht en bescherming.
Minder internationale studenten, focus op Nederlandse studenten
De ChristenUnie wil het aantal internationale studenten beperken en het opleiden van Nederlandse studenten centraal stellen. Dit om de druk op voorzieningen te verminderen en te voorkomen dat instellingen afhankelijk worden van buitenlandse instroom voor hun voortbestaan.
“Het opleiden van Nederlandse studenten vormt de kerntaak van Nederlandse universiteiten; we zetten daarom in op vermindering van het aantal studiemigranten.”
“We passen het financieringsmodel aan om te voorkomen dat internationale studenten nodig zijn voor het voortbestaan van studies of instellingen.”
“Het aanbieden van Nederlandstalig bacheloronderwijs is het uitgangspunt.”
Investeren in praktijkgericht onderzoek en samenwerking
De partij wil blijvend investeren in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en samenwerking binnen het hoger onderwijs stimuleren via fondsen en subsidies. Dit moet bijdragen aan innovatie en een gevarieerd aanbod.
“We investeren blijvend in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en bevorderen de samenwerking binnen het hoger onderwijs door geschikte fondsen en subsidies.”
Nieuwe, rechtvaardigere financiering voor instellingen
De ChristenUnie wil het financieringssysteem van universiteiten en hogescholen hervormen, zodat studentenaantallen minder zwaar wegen en instellingen meer financiële zekerheid krijgen. Dit moet de kwaliteit van onderwijs en onderzoek ten goede komen.
Bescherming van kleine studies en levensbeschouwelijke instellingen
De partij vindt het belangrijk dat kleine studies en levensbeschouwelijke universiteiten behouden blijven vanwege hun unieke bijdrage aan het hoger onderwijs en de samenleving.
“Er is gerichte ondersteuning en coördinatie nodig om bepaalde disciplines, bijvoorbeeld in de geesteswetenschappen, te behouden voor Nederland.”
“De theologische en andere levensbeschouwelijke universiteiten vervullen een belangrijke functie in het bestel. Zij stimuleren de ontwikkeling van levensbeschouwelijke perspectieven in het onderwijs en samenleving. We zorgen dat deze instellingen afdoende gefinancierd worden en kunnen blijven voortbestaan.”
D66 wil universiteiten en hogescholen financieel versterken, minder afhankelijk maken van internationale studenten, en investeren in studentenwelzijn en huisvesting. Ze pleiten voor meer vaste aanstellingen, sterkere medezeggenschap, en een grotere basisbeurs voor studenten. De partij ziet universiteiten en hogescholen als motoren van innovatie en gelijke kansen, en wil hun toegankelijkheid, kwaliteit en onafhankelijkheid waarborgen.
Universiteiten en hogescholen financieel versterken en minder afhankelijk maken van internationale instroom
D66 wil dat universiteiten en hogescholen niet langer afhankelijk zijn van het aantal (internationale) studenten voor hun financiering. Ze willen het bekostigingssysteem aanpassen zodat instellingen meer financiële zekerheid krijgen, ook bij dalende studentenaantallen.
“D66 wil dat onderwijsinstellingen niet afhankelijk zijn van internationale instroom om financieel rond te kunnen komen. Daarom passen we het systeem aan: een groter vast bedrag per instelling en een kleiner bedrag per student.”
Investeren in studentenwelzijn, huisvesting en gelijke behandeling
D66 wil het studentenwelzijn verbeteren, meer studentenhuisvesting bouwen, en gelijke behandeling van mbo-, hbo- en wo-studenten waarborgen. Ze verhogen de basisbeurs en willen een wettelijke minimum stagevergoeding.
“We bouwen veel meer studentenhuizen voor alle studenten: mbo, hbo en wo. Bestaande gebouwen worden omgebouwd naar studentenhuizen. We versoepelen de regels voor kamerverhuur. We maken het makkelijk om huizen te splitsen en te delen.”
“Wij willen een eerlijke stagevergoeding voor elke student. Daarom komt er een wettelijke minimum stagevergoeding, die werkgevers betalen. Er mag geen verschil bestaan tussen stages in het mbo, hbo en wo.”
“D66 verhoogt de basisbeurs met €166 euro per maand, zodat studenten beter kunnen rondkomen. Een mbo-student krijgt dezelfde aanvullende beurs als een student aan de hogeschool of universiteit.”
Meer vaste aanstellingen en sterkere medezeggenschap
D66 wil het aantal tijdelijke contracten bij universiteiten terugdringen en de positie van studenten en docenten in de medezeggenschap versterken.
“Te veel onderzoekers werken jarenlang op tijdelijke contracten. Dat zorgt voor veel onzekerheid en maakt dat wetenschap moeilijk te combineren is met het privéleven. D66 wil daarom meer vaste aanstellingen bij universiteiten.”
“D66 wil sterkere medezeggenschap van studenten en docenten. Daarom komen er landelijk betere regels voor vergoedingen, faciliteiten en voorwaarden.”
Investeren in onderzoek en vrije wetenschap
D66 wil fors meer investeren in wetenschap en innovatie, met een groot deel van het geld direct naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen. Ze benadrukken het belang van academische vrijheid en open toegang tot publiek gefinancierd onderzoek.
BIJ1 wil universiteiten en hogescholen democratiseren, gratis en toegankelijk maken, en inzetten op diversiteit en academische vrijheid. Ze pleiten voor het afschaffen van collegegeld, democratische verkiezingen van besturen, het beëindigen van outputfinanciering, en het verbreken van banden met Israëlische instellingen.
Collegegeld afschaffen en studieschulden kwijtschelden
BIJ1 vindt dat hoger onderwijs gratis moet zijn en dat de financiële drempels voor studenten moeten verdwijnen. Dit moet gelijke toegang bevorderen en de druk van studieschulden wegnemen.
“Het collegegeld schaffen we af: beroepsonderwijs en de universiteit worden gratis. De basisbeurs maken we fors hoger naar een leefbaar niveau, voor inwonende en uitwonende studenten. Studieschulden van de ‘pechgeneratie’ schelden we kwijt.”
“We schaffen collegegeld af: al het onderwijs wordt gratis. Alle studieschulden van de ‘pechgeneratie’ schelden we volledig kwijt.”
Democratisering van besturen en diversiteit bevorderen
BIJ1 wil dat besturen en raden van toezicht van universiteiten en hogescholen democratisch gekozen worden door medewerkers en studenten. Daarnaast moeten diversiteitscommissies en -quota verplicht worden om inclusiviteit te waarborgen.
“Besturen en raden van toezicht van mbo’s, hogescholen en universiteiten worden democratisch verkozen. Dat gebeurt via democratisch verkozen raden van medewerkers en studenten, op centraal en facultair niveau. Elke instelling krijgt een diversiteitscommissie en er komen diversiteitsquota in alle onderwijs- en bestuurslagen in het theoretisch en wetenschappelijk onderwijs.”
Outputfinanciering afschaffen
BIJ1 wil af van het systeem waarbij financiering afhankelijk is van het aantal afgestudeerden, om zo de onderwijskwaliteit en academische vrijheid te beschermen.
“‘Outputfinanciering’ schaffen we af. Het geldbedrag dat onderwijsinstellingen ontvangen, hangt niet langer af van het deel afgestudeerden.”
Academische vrijheid waarborgen
De partij vindt het essentieel dat de overheid samenwerkt met universiteiten en hogescholen om academische vrijheid te garanderen.
“De overheid werkt samen met hogescholen en universiteiten om de academische vrijheid te garanderen.”
Academische boycot van Israël
BIJ1 wil alle banden tussen Nederlandse en Israëlische onderwijsinstellingen verbreken als politieke maatregel.
“We voeren ‘academische boycot’ voor ‘Israël’ in: we verbreken alle banden tussen Nederlandse en ‘Israëlische’ onderwijsinstellingen.”
Internationalisering rechtvaardig balanceren
De partij wil wetten die internationale studenten weren schrappen en zoekt naar eerlijke manieren om internationalisering te balanceren, bijvoorbeeld via loting.
“Wetten om internationale studenten uit het hoger onderwijs te weren wordt geschrapt. We kijken binnen hoger onderwijsinstellingen naar duurzame en rechtvaardige manieren om internationalisering binnen het onderwijs te balanceren. Zonder dat dit alleen te kosten gaat van internationale studenten en medewerkers. Dit kan via systemen als loting.”
Het CDA ziet universiteiten en hogescholen als motoren van innovatie en regionale ontwikkeling, en wil hun rol versterken door samenwerking, specialisatie en minder bekostiging op studentenaantallen. Ze pleiten voor meer regie op internationale studenten, betere studentenhuisvesting, en extra waardering voor excellente studenten. De partij zet in op flexibeler onderwijs, regionale kennisecosystemen en een leven lang ontwikkelen.
Meer samenwerking en specialisatie, minder bekostiging op aantallen
Het CDA wil dat universiteiten en hogescholen zich meer specialiseren en samenwerken binnen regionale kennisecosystemen, waarbij bekostiging minder afhankelijk wordt van studentenaantallen. Dit moet leiden tot meer innovatie en een betere aansluiting op regionale behoeften.
“Met het hoger onderwijs sluiten we een Kennispact. Daar hoort bij dat er meer regie komt op samenwerking en specialisatie. Bekostiging van hogere onderwijsinstellingen wordt minder gericht op aantallen studenten. We kiezen voor hoger onderwijsinstellingen als onderdeel van regionale kennisecosystemen waarin ieder doet waar hij goed in is.”
Studentenhuisvesting verbeteren door samenwerking
Het CDA wil dat universiteiten, hogescholen, gemeenten en woningcorporaties samen investeren in passende studentenhuisvesting, met aandacht voor ontmoetingsruimten en het afschaffen van de kostendelersnorm.
“Het CDA wil dat gemeenten, universiteiten, hogescholen en woningcorporaties samen investeren in passende studentenhuisvesting met specifieke aandacht voor ontmoetingsruimten. We maken tijdelijke contracten voor studenten weer mogelijk en creëren huisvesting door de kostendelersnorm af te schaffen.”
Regie op internationale studenten en verplichte taalcursus
Het CDA wil per regio afspraken maken over het aantal internationale studenten en verplicht een cursus Nederlands voor buitenlandse studenten in de propedeuse.
Beursprogramma voor excellente studenten
Het CDA wil prestaties waarderen door een beursprogramma voor excellente studenten in te voeren.
“We waarderen prestaties. Er komt een beursprogramma voor excellente studenten.”
Flexstuderen en ruimte voor nevenactiviteiten
Het CDA wil flexstuderen mogelijk maken, zodat studenten per vak collegegeld kunnen betalen en meer ruimte krijgen voor activiteiten naast hun studie.
“Studenten krijgen meer ruimte voor activiteiten naast hun studie. Daarom maken we flexstuderen mogelijk. Door collegegeld per vak te kunnen betalen, verlagen we de druk voor studenten die zich op een positieve manier inzetten voor de samenleving, bijvoorbeeld als jonge mantelzorger, vrijwilliger, bestuurslid of topsporter.”
Leven lang ontwikkelen en flexibele trajecten in hbo en wo
Het CDA wil wettelijke erkenning van deelopleidingen en duale trajecten op het hbo en wo, zodat mensen zich gedurende hun leven kunnen blijven ontwikkelen.
“We willen meer flexibel en vraaggericht aanbod en wettelijke erkenning van deelopleidingen en duale trajecten op het hbo en wo.”
DENK wil universiteiten en hogescholen toegankelijker, betaalbaarder en eerlijker maken door te investeren in het hoger onderwijs, selectieprocedures eerlijker te maken en financiële drempels te verlagen. De partij pleit voor het afschaffen van rente op studieschulden, volledige compensatie voor de 'pechgeneratie', en een academische boycot van Israëlische universiteiten. DENK richt zich sterk op kansengelijkheid en het tegengaan van discriminatie binnen het hoger onderwijs.
Meer investeren in hoger onderwijs en toegankelijkheid vergroten
DENK wil het hoger onderwijs betaalbaar en toegankelijk maken voor iedereen door te investeren in universiteiten en hogescholen en financiële drempels te verlagen. Dit moet bijdragen aan een sterke kenniseconomie en gelijke kansen voor alle studenten.
“Extra investeringen in het hoger onderwijs, zodat wij studenten het beste onderwijs bieden en Nederland een sterke kenniseconomie blijft.”
“Afschaffen van rente op studieschulden. Die moet terug naar nul procent en daar blijven.”
“Volledige compensatie voor de pechgeneratie. Gedeeltelijke compensatie doet geen recht aan het onrecht.”
“Verhoging van de basisbeurs en verruiming van inkomensgrenzen voor de aanvullende beurs, zodat meer studenten hiervoor in aanmerking komen.”
Selectieprocedures eerlijker maken en discriminatie tegengaan
DENK wil dat universiteiten en hogescholen hun selectieprocedures toetsen op bias en ongelijkheid, en dat selectie-instrumenten die ongelijkheid veroorzaken worden afgeschaft. Hiermee wil de partij gelijke kansen bevorderen en discriminatie tegengaan.
“Hbo en wo-instellingen worden verplicht om hun selectie-instrumenten te toetsen op bias en ongelijkheid. Selectieprocedures die ongelijkheid in de hand werken worden afgeschaft.”
Academische boycot van Israëlische universiteiten
DENK wil alle samenwerking met Israëlische universiteiten beëindigen als onderdeel van hun internationale en mensenrechtenstandpunt.
“Alle samenwerking met 'Israëlische' universiteiten wordt beëindigd. Een academische boycot van 'Israël'.”
BVNL wil het aantal buitenlandse studenten aan universiteiten en hogescholen sterk beperken om de kansen voor Nederlandse studenten op opleidingsplekken en studentenwoningen te vergroten. Daarnaast pleit de partij voor het verwijderen van ideologische en 'woke' invloeden uit het hoger onderwijs, met nadruk op waarheidsvinding, kritisch denken en vrijheid van meningsuiting.
Sterke beperking buitenlandse studenten
BVNL ziet het grote aantal buitenlandse studenten als een probleem voor de toegankelijkheid van universiteiten en hogescholen voor Nederlandse studenten, zowel qua opleidingsplekken als huisvesting. Door het aantal buitenlandse studenten te beperken, wil BVNL de druk op de studentenhuisvesting verlagen en de kansen voor Nederlandse studenten vergroten.
“Scholen en universiteiten zetten in op minder buitenlandse studenten die met Nederlandse studenten concurreren voor een opleidingsplek en studentenkamer.”
“Door een sterke beperking van het aantal buitenlandse studenten, krijgen Nederlandse studenten veel meer kans op een studentenwoning.”
“Minder buitenlandse studenten, waardoor Nederlandse studenten meer kans krijgen op een opleidingsplek of een studentenkamer.”
Verwijderen van ideologische indoctrinatie en 'woke-isme'
BVNL stelt dat universiteiten en hogescholen zich moeten richten op waarheidsvinding, kritisch denken en vrijheid van meningsuiting, en dat ideologische indoctrinatie ('woke-isme') uit het hoger onderwijs moet verdwijnen. De partij ziet ideologische beïnvloeding als een bedreiging voor academische vrijheid en objectiviteit.
“Woke-isme en ideologische indoctrinatie moet verdwijnen uit het hoger onderwijs, waar waarheidsvinding, kritisch nadenken, discussie en vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel moeten staan.”
“Het hele onderwijs, van basisschool tot en met universiteit, wordt gevrijwaard van politiek-ideologische vorming van welke stroming of richting dan ook.”
De PVV wil het hoger onderwijs in Nederland sterk beperken voor buitenlandse studenten en pleit voor het volledig Nederlandstalig maken van bacheloropleidingen aan universiteiten en hogescholen. De partij ziet universiteiten en hogescholen primair als instellingen voor Nederlandse studenten en wil studiemigratie maximaal inperken. Hun visie is gericht op behoud van de Nederlandse taal en cultuur in het hoger onderwijs en het tegengaan van internationale instroom.
Bacheloropleidingen volledig in het Nederlands
De PVV vindt dat bacheloropleidingen aan universiteiten en hogescholen weer volledig in het Nederlands moeten worden gegeven. Dit moet de Nederlandse taal en cultuur beschermen en de toegankelijkheid voor Nederlandse studenten waarborgen.
Maximale beperking van buitenlandse studenten (studiemigratie)
De PVV wil het aantal buitenlandse studenten aan universiteiten en hogescholen maximaal beperken. De partij ziet het hoger onderwijs als een voorziening voor Nederlanders en wil voorkomen dat buitenlandse studenten na hun studie vertrekken.
50PLUS wil dat universiteiten en hogescholen meer verantwoordelijkheid nemen voor de instroom en huisvesting van buitenlandse studenten en pleit ervoor dat het hoger en universitair onderwijs in principe in het Nederlands wordt aangeboden. Hiermee wil de partij de druk op voorzieningen beperken en de Nederlandse taal en integratie bevorderen.
Universiteiten en hogescholen verantwoordelijk voor studiemigratie en huisvesting
50PLUS vindt dat universiteiten en hogescholen medeverantwoordelijk moeten zijn voor het aantal buitenlandse studenten en hun huisvesting, om zo de druk op de samenleving en voorzieningen te beperken. Dit moet leiden tot een gezondere balans in studiemigratie en minder overbelasting van de systemen.
Hoger en universitair onderwijs in principe in het Nederlands
50PLUS wil dat het hoger en universitair onderwijs in beginsel in het Nederlands wordt aangeboden, met alleen uitzonderingen bij bijzondere redenen. Hiermee wil de partij de positie van de Nederlandse taal versterken en integratie bevorderen.
“Hoger en universitair onderwijs wordt in beginsel in het Nederlands aangeboden. Er kunnen bijzondere redenen zijn voor uitzonderingen.”