Verkiezingsprogramma's 2025 overuitkopen boeren
BBB is fel tegen het gedwongen uitkopen of onteigenen van boeren en pleit voor het behoud van boerenbedrijven als kern van voedselzekerheid en plattelandseconomie. Uitkoop of extensivering mag alleen uiterst beperkt en vrijwillig worden ingezet, uitsluitend waar het strikt noodzakelijk is voor Europese natuur- en waterdoelen. BBB wil boeren vooral perspectief bieden via innovatie, maatwerk en het schrappen van extra nationale regels.
Geen gedwongen uitkoop of onteigening van boeren
BBB verzet zich expliciet tegen het gedwongen uitkopen, onteigenen, verplaatsen of extensiveren van boerenbedrijven, met als argument dat dit leidt tot kaalslag op het platteland, verlies van voedselzekerheid en ondermijning van bestaanszekerheid. Alleen in strikt noodzakelijke gevallen, en dan nog vrijwillig, mag extensivering plaatsvinden.
“Geen gedwongen onteigening. Geen gedwongen onteigening of gedwongen uitkoop, gedwongen verplaatsing of gedwongen extensivering op basis van stikstof.”
“Extensiveringsinstrumenten worden alleen toegepast waar strikt noodzakelijk voor het behalen van Europese doelen rond natuur en waterkwaliteit.”
“Veel politieke partijen willen de veestapel halveren en boeren gedwongen uitkopen. Hun boodschap aan boeren is: stop ermee, zoek ander werk. Maar je vraagt een boer niet om geen boer meer te zijn, net zomin als je een kip vraagt om geen ei meer te leggen.”
Voedselzekerheid en boerenperspectief centraal
BBB koppelt het afwijzen van uitkoop aan het belang van voedselzekerheid en het behoud van het boerenbedrijf als strategische sector. In plaats van uitkoop wil BBB boeren perspectief bieden door innovatie, maatwerk en het schrappen van extra nationale regels.
“Boeren verdienen toekomstperspectief, geen afbraakbeleid.”
“BBB kiest voor realistisch beleid zonder gedwongen maatregelen, met ruimte voor boeren, vissers en voedselproducenten om te blijven doen waar ze goed in zijn.”
“We zetten ons in voor realistisch natuurbeleid dat uitgaat van samenwerking met boeren, niet van het wegjagen ervan.”
De ChristenUnie is kritisch over het grootschalig uitkopen van boeren en wil de nadruk leggen op doel- en emissiesturing, zodat boerenbedrijven kunnen blijven bestaan en stikstofreductie wordt bereikt via innovatie en extensivering. Uitkoop van boerenbedrijven wordt alleen als laatste redmiddel gezien; de partij kiest primair voor het ondersteunen van boeren bij verduurzaming, extensivering en omschakeling, met minder nadruk op opkoop.
Minder nadruk op uitkopen, meer op doelsturing en innovatie
De ChristenUnie vindt dat het huidige beleid te veel gericht is op het opkopen van boerenbedrijven en wil dit beperken. In plaats daarvan pleit de partij voor bindende, bedrijfsspecifieke doelen voor stikstofreductie, waarbij boeren ondersteund worden met innovatie, extensivering en managementmaatregelen. Uitkoop wordt alleen ingezet als boeren zich onvoldoende inspannen om aan de doelen te voldoen.
“Er komt daarmee veel minder nadruk in het beleid op opkoop van boerenbedrijven. De nadruk op emissie- en doelsturing is effectiever, zorgt ervoor dat er minder boerenbedrijven verdwijnen en vergt ook minder belastinggeld.”
“Als een boerenbedrijf in alle redelijkheid te weinig doet om onder zijn emissieplafond uit te komen, dan is op dat moment minder dieren houden de consequentie.”
“Daar waar boeren zich redelijkerwijs te weinig inspannen voor het behalen van een haalbaar doel, kan krimp van de veestapel op bedrijfsniveau de consequentie zijn.”
Ondersteuning voor extensivering en omschakeling, niet primair uitkoop
De partij wil boeren actief ondersteunen bij extensivering, omschakeling naar biologische landbouw en agrarisch natuurbeheer, met financiële middelen en grond via de Nationale Grondbank. Uitkoop is geen hoofdinstrument; de focus ligt op het toekomstperspectief van boeren en het behouden van familiebedrijven.
“Er komt een agarische hoofdstructuur, waar ruimte blijft voor hoogproductieve landbouw, en overgangszones rond natuurgebieden, waarin sprake is van extensivering van veehouderij en landgebruik.”
“De overheid helpt boeren die willen extensiveren actief aan de benodigde grond via de Nationale Grondbank.”
“Daartegenover staat dat er 5 miljard euro extra uitgetrokken wordt om boeren te helpen bij doelsturing, extensivering, omschakeling naar biologische landbouw, agrarisch natuurbeheer en natuurherstel.”
FVD is fel tegen zowel gedwongen als ‘vrijwillige’ uitkoop van boeren met belastinggeld en wil dat boeren kunnen blijven boeren zonder overheidsdwang. Hun kernvoorstel is het volledig afschaffen van het stikstofbeleid en het stoppen van elke vorm van onteigening of uitkoop, om zo de agrarische sector te behouden en versterken.
Geen gedwongen of ‘vrijwillige’ uitkoop van boeren
FVD verzet zich principieel tegen het uitkopen van boeren, zowel via dwang als via ‘vrijwillige’ regelingen met belastinggeld. Zij zien dit als een bedreiging voor het voortbestaan van de agrarische sector en vinden dat boeren niet het slachtoffer mogen worden van overheidsbeleid gebaseerd op discutabele stikstofmodellen.
“We verzetten ons tegen gedwongen onteigening en ook tegen ‘vrijwillige’ uitkoop met belastinggeld; behoud van de agrarische sector staat voorop.”
“We gaan nooit over tot gedwongen onteigening van boeren en ook niet tot ‘vrijwillige’ uitkoop met belastinggeld, zodat de agrarische sector in Nederland behouden blijft.”
“Gedwongen onteigening, ‘vrijwillige’ uitkoop met belastinggeld en het beperken van de veestapel horen niet thuis in een gezond landbouwbeleid.”
“We stoppen de (semi-)gedwongen onteigeningen...”
Volledig schrappen van het stikstofbeleid als basis
FVD koppelt hun afwijzing van uitkoop direct aan het volledig schrappen van het stikstofbeleid. Zij stellen dat er geen stikstofcrisis is en dat boeren gewoon moeten kunnen blijven boeren, zonder druk tot uitkoop of onteigening.
BIJ1 wil een snelle, rechtvaardige en sociaal verantwoorde uitkoopregeling voor boeren die getroffen worden door de stikstofcrisis, met bijzondere aandacht voor boeren die door overheidsbeleid tot schaalvergroting zijn aangezet. De partij koppelt het uitkopen van boeren aan een bredere transitie naar biologische, agro-ecologische landbouw en wil dat de overheid en publieke instellingen een centrale rol spelen in het opkopen van grond en schulden, zodat boeren niet de dupe worden van decennia aan verkeerd beleid.
Directe, sociaal verantwoorde uitkoopregeling voor boeren
BIJ1 pleit voor het direct openstellen van een sociaal verantwoorde uitkoopregeling voor boeren die getroffen worden door de stikstofcrisis. De partij erkent dat veel boeren door overheidsbeleid tot schaalvergroting zijn aangezet en wil dat de uitkoop op een rechtvaardige manier gebeurt, met oog voor hun positie.
“We pleiten voor het direct openstellen van een sociaal verantwoorde uitkoopregeling en rechtvaardigheid voor getroffen boeren. Dit moet op een rechtvaardige manier gebeuren. Veel boeren zijn immers door de politiek decennialang gestimuleerd om te groeien, terwijl dit -met oog op de stikstofproblematiek- een onhoudbare beleidsrichting is.”
“Het is onacceptabel dat de zittende politiek de aanpak van de stikstofcrisis blijft vertragen. Deze vertraging zet Nederland op slot en heeft een grote impact op onze natuur, woningbouw en industrie. Er is een drastische reductie van de veestapel nodig: deze moet met grote snelheid minstens gehalveerd. Dit moet echter op een rechtvaardige manier gebeuren. Veel boeren zijn immers door de politiek decennialang gestimuleerd om te groeien, terwijl dit -met oog op de stikstofproblematiek- een onhoudbare beleidsrichting was. We pleiten voor het direct openstellen van een sociaal verantwoorde uitkoopregeling en rechtvaardigheid voor getroffen boeren.”
Uitkopen, sluiten en onteigenen van grote intensieve veehouders (megastallen)
Naast vrijwillige uitkoop wil BIJ1 ook het sluiten en onteigenen van grote intensieve veehouders (megastallen) als onderdeel van het afbouwen van de bio-industrie. Dit is een meer dwingende maatregel gericht op de grootste vervuilers.
“De bio-industrie willen we afbouwen en uiteindelijk zien verdwijnen. Dit moet deels gebeuren door het uitkopen, sluiten en onteigenen van grote intensieve veehouders (megastallen).”
Nationale Grondbank krijgt eerste recht op koop bij bedrijfsbeëindiging
Om te voorkomen dat landbouwgrond in handen komt van speculanten of grote bedrijven, wil BIJ1 dat een Nationale Grondbank bij bedrijfsbeëindiging het eerste recht op koop krijgt van grond en emissierechten. Deze worden vervolgens verpacht aan biologische, agro-ecologische boeren.
“Bij bedrijfsbeëindiging krijgt een Nationale Grondbank het 1e recht op koop van grond en van dieren- en emissierechten. Deze kunnen vervolgens aan biologische, agro-ecologische boeren verpacht worden.”
Publieke investeringsbank koopt schulden van boeren af
BIJ1 wil boeren bevrijden uit de schuldenlast bij commerciële banken (zoals de Rabobank) door een publieke investeringsbank op te richten die schulden afkoopt van boeren die tot schaalvergroting zijn gedwongen. De Rabobank moet deze schulden als verlies afschrijven, zodat de maatschappij niet opdraait voor de kosten.
“Om boeren te bevrijden uit de wurggreep van de Rabobank komt er een publieke investeringsbank die investeringen in de ecologische transitie vergemakkelijkt. Deze bank koopt schulden af van boeren die in de zogenaamde ‘groene revolutie’ gedwongen zijn tot schaalvergroting. De overheid zet zich in om Rabobank te dwingen deze schulden af te schrijven als verlies, zodat de maatschappij hier niet voor op hoeft te dragen.”
De PVV is fel tegen het uitkopen of onteigenen van boeren, zowel gedwongen als vrijwillig, en wil boeren juist beschermen tegen dergelijke maatregelen. Hun belangrijkste voorstel is om gedwongen uitkoop en onteigening volledig uit te sluiten en boeren de ruimte te geven om te blijven produceren, waarbij stikstofregels en Natura 2000-gebieden worden versoepeld. De kern van hun visie is dat de nationale voedselvoorziening voorop moet staan en dat boeren niet het slachtoffer mogen worden van stikstof- of natuurbeleid.
Geen gedwongen uitkoop of onteigening van boeren
De PVV verzet zich krachtig tegen elke vorm van gedwongen uitkoop of onteigening van boeren, omdat zij vinden dat boeren essentieel zijn voor de Nederlandse voedselvoorziening en cultuur. Volgens de partij zijn stikstofregels en Natura 2000-gebieden het probleem, niet de boeren zelf, en daarom moet het beleid gericht zijn op het beschermen van boeren in plaats van ze uit te kopen.
Boeren behouden voor nationale voedselvoorziening
De PVV wil dat boeren kunnen blijven produceren en zich niet hoeven te laten uitkopen, omdat zij van mening zijn dat de nationale voedselvoorziening prioriteit heeft. Ze pleiten voor het verminderen van Natura 2000-gebieden en het versoepelen van stikstofregels om boeren de ruimte te geven.
“Laat boeren en tuinders doen waar zij goed in zijn; zet onze nationale voedselvoorziening op 1!”
“Versoepeling van de Brusselse regels; verminderen van het aantal natuurgebieden met Natura 2000-status en/of verkleinen van gebieden”
“Voor de PVV is niet stikstof, maar zijn de stikstofregels hét probleem: Brusselse regels en nationale regels.”
De VVD kiest niet voor het verplicht uitkopen van boeren, maar zet in op vrijwillige, belonende en doelgerichte maatregelen om stikstofuitstoot te verminderen. Uitkopen wordt alleen als vrijwillige optie genoemd, waarbij innovatie, verduurzaming en het behoud van ondernemerschap centraal staan; de partij wil boeren perspectief bieden en juridische zekerheid geven, zonder de agrarische sector te krimpen.
Vrijwillige uitkoop en beloning voor extra emissiereductie
De VVD is tegen gedwongen uitkoop van boeren en wil alleen vrijwillige regelingen inzetten, waarbij boeren worden beloond voor extra emissiereducties. Het doel is om boeren perspectief te bieden en onzekerheid te verminderen, met behoud van een sterke agrarische sector.
“We gaan bezien hoe we vrijwillige en extra emissiereducties kunnen belonen.”
“uitvoering waarbij de gebiedsgerichte aanpak centraal staat, onder meer met ruimtelijke ordeningsinstrumentarium, ondersteuning van nieuwe verdienmodellen, vrijwillige regelingen en gerichte inzet van middelen voor agrarisch natuurbeheer.”
Doelsturing en innovatie als alternatief voor uitkoop
De VVD wil boeren vooral ruimte geven om via innovatie en doelsturing aan stikstofdoelen te voldoen, in plaats van uitkoop als hoofdroute. Boeren krijgen reductiedoelstellingen, maar mogen zelf bepalen hoe ze die halen, bijvoorbeeld door emissiereducerende innovaties of extensivering.
“Agrarische ondernemers worden dan niet meer afgerekend op modelmatig berekende neerslag, maar kunnen hun emissies monitoren en krijgen de ruimte om te voldoen aan een heldere doelstelling op een manier die past bij hun bedrijf. Bijvoorbeeld met emissiereducerende innovaties, managementmaatregelen of extensivering.”
Duidelijkheid en perspectief voor boeren, geen krimp agrarische sector
De VVD benadrukt het belang van duidelijkheid en toekomstperspectief voor boeren, en verzet zich tegen beleid dat leidt tot een krimpende agrarische sector of economie. Uitkoop wordt niet als structurele oplossing gepresenteerd, maar als een van de vrijwillige opties binnen een breder pakket.
Het CDA kiest niet voor grootschalige generieke uitkoop van boeren, maar wil grondmobiliteit en bedrijfsbeëindiging vooral via vrijwillige, gerichte en regionale instrumenten organiseren. Ze stellen regionale grondbanken voor om gronden van stoppende boeren zonder opvolger over te dragen aan jonge boeren, en zetten in op stimulerende regelingen en herinrichting, niet op gedwongen uitkoop.
Regionale grondbanken voor vrijwillige grondmobiliteit
Het CDA wil uitkoop van boeren vooral faciliteren via regionale grondbanken, gericht op het overdragen van gronden van boeren zonder opvolgers aan jonge boeren die willen doorgaan. Dit moet de landbouwstructuur versterken en de transitie ondersteunen, zonder generieke of gedwongen uitkoop.
“Gronden en bedrijfslocaties van boeren zonder bedrijfsopvolgers moeten met behulp van regie en stimulerende regelingen vanuit de overheid, worden verschoven naar de (jonge) boeren die door willen.”
“Om grondmobiliteit te creëren komen er regionale grondbanken onder de regie van regionale landinrichtingscommissies om zo herinrichting van landbouw en natuur te creëren.”
Geen generieke of gedwongen uitkoop, maar maatwerk en stimulering
Het CDA verwerpt een eenzijdige, landelijke uitkoop en kiest voor maatwerk per gebied, met stimulerende regelingen en langjarig beleid. Ze willen zekerheid en perspectief bieden aan boeren, waarbij uitkoop slechts één van de vrijwillige instrumenten is.
NSC wil het uitkopen van boeren beperken tot vrijwillige regelingen, met een duidelijke focus op intensieve veehouderij in concentratiegebieden en verouderde bedrijven. Gedwongen uitkoop wordt expliciet afgewezen; jonge en duurzame boeren moeten juist perspectief krijgen. De partij wil stoppen met de huidige aanpak van piekbelasters en kiest voor een gebiedsgerichte, integrale benadering waarbij rechtszekerheid voor grondeigenaren centraal staat.
Uitkoop alleen vrijwillig, geen gedwongen uitkoop
NSC is tegen gedwongen uitkoop van boeren en wil dat uitkoopregelingen uitsluitend op vrijwillige basis plaatsvinden. Dit standpunt komt voort uit het belang dat NSC hecht aan rechtszekerheid en het perspectief voor boeren, met name jonge en duurzame bedrijven. Gedwongen uitkoop wordt gezien als onrechtvaardig en schadelijk voor het vertrouwen in de overheid.
“We zijn tegen gedwongen uitkoop.”
Focus op uitkoop intensieve veehouderij en verouderde bedrijven
Uitkoopregelingen worden door NSC gericht op intensieve veehouderij in concentratiegebieden, stoppers en verouderde bedrijven. De partij wil af van de generieke aanpak van piekbelasters op basis van rekenmodellen en kiest voor een meer doelgerichte, regionale benadering. Dit moet bijdragen aan het verminderen van milieudruk en het creëren van ruimte voor toekomstbestendige landbouw.
“In het opkoopbeleid wordt de focus verlegd naar de intensieve veehouderij in de concentratiegebieden.”
“We stoppen met de huidige aanpak en opkoop van piekbelasters die gebaseerd is op het neerslagmodel Aerius. Toekomstige opkoopprogramma’s spitsen zich toe op concentratiegebieden, stoppers en verouderde bedrijven.”
Perspectief en ondersteuning voor jonge en duurzame boeren
NSC benadrukt dat uitkoopregelingen niet ten koste mogen gaan van jonge boeren, duurzame bedrijven en bedrijven met toekomstperspectief. Zij moeten juist ondersteund worden met een transitieplan, zodat zij kunnen blijven bijdragen aan een toekomstbestendige landbouw.
“Voor jonge boeren, duurzame boeren en bedrijven moet er een toekomst zijn; zij worden met een transitieplan ondersteund.”
De SGP is kritisch over het uitkopen van boeren en ziet vrijwillige opkoop of extensiveringsregelingen slechts als een van de mogelijke instrumenten, waarbij onteigening expliciet wordt afgewezen. De partij legt de nadruk op het bieden van perspectief voor blijvende boeren, het beperken van fiscale lasten bij bedrijfsbeëindiging, en het stimuleren van verduurzaming via investeringssteun en omschakelvergoedingen. Uitkoop mag volgens de SGP alleen vrijwillig en niet generiek plaatsvinden, met oog voor het behoud van landbouwgrond en het platteland.
Uitkoop alleen vrijwillig, niet generiek of via onteigening
De SGP verwerpt gedwongen uitkoop en onteigening van boeren en pleit voor vrijwillige opkoop- of extensiveringsregelingen als onderdeel van een breder pakket aan maatregelen. Het beschermen van grondeigendom en het voorkomen van leegstand en verpaupering op het platteland zijn belangrijke overwegingen.
“De spanning op de mestmarkt kan omlaag door een vorm van derogatie, volledige verrekening van gasvormige stikstofverliezen en vrijwillige opkoop- of extensiveringsregelingen, niet door een generieke korting op fosfaatrechten.”
“Onteigening moet zeker niet makkelijker gemaakt worden. De SGP vindt goede bescherming van grondeigendom belangrijk.”
Fiscale lasten bij bedrijfsbeëindiging verlagen
De SGP wil het voor stoppende boeren aantrekkelijker maken om vrijwillig te stoppen door de fiscale afrekening aanzienlijk te beperken, zodat het perspectief voor blijvers behouden blijft en de financiële drempel voor bedrijfsbeëindiging lager wordt.
“De fiscale afrekening voor stoppende landbouwbedrijven gaat omlaag door deze aanslag op korte termijn aanzienlijk te beperken en deze korting daarna langzaam weer te verminderen. Het geeft perspectief voor blijvers.”
Verduurzaming stimuleren via investeringssteun en omschakelvergoedingen
In plaats van uitkoop als hoofdmaatregel, zet de SGP in op het versterken van een investeringsfonds dat boeren ondersteunt bij verduurzaming, omschakeling en innovatie, zodat bedrijfsontwikkeling mogelijk blijft en boeren niet onnodig hoeven te stoppen.
“Het Investeringsfonds Duurzame Landbouw dat ondernemers middels investeringssteun, omschakelvergoedingen en garantstellingen helpt bij verduurzaming wordt versterkt.”
De SP is tegen het grootschalig uitkopen van boeren en wil juist méér boeren behouden door de landbouw te verduurzamen en de macht van banken, supermarkten en agroconcerns te beperken. In plaats van boeren uit te kopen, pleit de SP voor actieve overheidssturing, financiële steun voor omschakeling naar duurzame landbouw, en het beschikbaar stellen van grond aan jonge boeren via een Publiek Landfonds.
Geen grootschalige uitkoop van boeren, maar steun voor omschakeling
De SP verzet zich tegen het verminderen van het aantal boeren via uitkoopregelingen en kiest voor het ondersteunen van boeren bij de overstap naar duurzame landbouw. De partij wil minder dieren, niet minder boeren, en vindt dat de kosten van de transitie gedragen moeten worden door ketenpartijen die van het oude systeem hebben geprofiteerd.
“De SP maakt die omslag rechtvaardig: niet minder boeren, maar minder dieren en meer grip op hoe we zorgen voor onze grond, ons voedsel en ons land.”
“Niet de individuele boer, maar de agroconcerns, supermarkten en banken die decennialang hebben verdiend aan schaalvergroting en overproductie, gaan meebetalen aan deze omslag.”
“Landbouwsubsidies worden volledig ingezet voor omschakeling naar duurzame en biologische landbouw. Omschakelaars krijgen de eerste jaren financiële steun.”
Publiek Landfonds voor toegang tot grond jonge boeren
In plaats van uitkoop van bestaande boerenbedrijven, wil de SP dat de overheid actief landbouwgrond opkoopt en deze beschikbaar stelt aan jonge en startende boeren die duurzaam willen werken. Dit voorkomt dat grote investeerders en speculanten de grondmarkt domineren en ondersteunt een nieuwe generatie duurzame boeren.
“Er komt een Publiek Landfonds dat landbouwgrond opkoopt en beschikbaar stelt aan jonge en startende boeren die willen werken aan een circulaire en duurzame landbouw.”
BVNL is fel tegen het uitkopen van boeren, zowel verplicht als "vrijwillig" door de overheid. Zij willen het stikstofbeleid en bijbehorende fondsen volledig schrappen en vinden dat belastinggeld niet gebruikt mag worden om landbouwgrond op te kopen voor natuurherstel. BVNL pleit voor het direct stoppen van alle vormen van uitkoop van boeren.
Geen uitkoop van boeren, ook niet vrijwillig
BVNL verwerpt het uitkopen van boeren door de overheid, omdat zij dit zien als een onnodige en inefficiënte besteding van belastinggeld. Volgens BVNL is er geen reden om landbouwgrond op te kopen en terug te geven aan de natuur, en moet het huidige stikstofbeleid per direct worden beëindigd.
“Er worden geen boeren meer uitgekocht. Ook niet zogenaamd vrijwillig door de overheid. Er is geen enkele reden om met belastinggeld landbouwgrond te kopen om vervolgens terug te geven aan de natuur.”
“Het stikstofbeleid gaat per direct de prullenbak in, zodat boeren weer rustig kunnen boeren en vissers weer gewoon kunnen vissen.”
“Het stikstoffonds van € 25 miljard wordt ontmanteld.”
GroenLinks-PvdA wil boeren gericht uitkopen, vooral intensieve veehouders nabij natuurgebieden, om natuurherstel en woningbouw mogelijk te maken. Ze zijn bereid tot gedwongen uitkoop als vrijwillige maatregelen onvoldoende effect hebben, met prioriteit voor piekbelasters en sectoren die vooral voor export produceren. Uitkoop wordt gezien als noodzakelijk om de stikstofuitstoot te verminderen en vergunningverlening voor maatschappelijke projecten weer op gang te brengen.
Gerichte en zo nodig gedwongen uitkoop van boeren nabij natuurgebieden
GroenLinks-PvdA pleit voor het gericht uitkopen van intensieve veehouders, met name rondom kwetsbare natuurgebieden, om de stikstofuitstoot snel te verminderen en ruimte te creëren voor woningbouw en andere maatschappelijke doelen. Als vrijwillige uitkoop niet snel genoeg gaat, zijn ze bereid tot dwingende of zelfs gedwongen uitkoopmaatregelen.
“Rondom natuurgebieden als de Veluwe en de Peel starten we direct met het uitkopen van intensieve veehouders zodat binnen een half jaar de vergunningverlening voor woningbouw weer loopt.”
“Om de natuur te laten herstellen is het als eerste van belang piekbelasters gericht uit te kopen, te verplaatsen, of te begeleiden naar een vorm van landbouw die minder druk legt op de omgeving. Als stok achter de deur zijn we bereid tot gedwongen uitkoop zodat de natuur voldoende kan herstellen en het land van het slot kan.”
Prioriteit voor sectoren die vooral voor export produceren
De partij wil dat sectoren die grotendeels voor de export produceren als eerste krimpen, waarbij uitkoop als instrument wordt ingezet om de veestapel te verkleinen en de landbouw grondgebonden te maken.
“Sectoren die voor het overgrote deel produceren voor de export, moeten als eerste krimpen.”
JA21 is fel tegen de gedwongen uitkoop van boeren en noemt het lukraak uitkopen van boeren voor miljarden euro’s “waanzinnig kostbaar” en ineffectief voor de natuur. In plaats daarvan pleit de partij voor technologische innovatie, fiscale stimulansen en vrijwillige regelingen voor boeren nabij Natura2000-gebieden, met nadruk op regionale maatwerkaanpak en het waarborgen van voedselzekerheid.
Tegen gedwongen uitkoop van boeren
JA21 verzet zich expliciet tegen het gedwongen uitkopen van boeren, omdat dit volgens de partij zeer kostbaar is en weinig bijdraagt aan natuurherstel. Ze zien dit als symboolpolitiek en pleiten voor alternatieven die boeren perspectief bieden en de landbouwsector toekomstbestendig houden.
“Het lukraak uitkopen van boeren voor miljarden euro’s is waanzinnig kostbaar en doet feitelijk weinig voor onze natuur. JA21 is en blijft fel gekant tegen de gedwongen uitkoop van agrariërs.”
“Wij staan voor toekomstbestendige sectoren en verzetten ons tegen symboolpolitiek en gedwongen uitkoop van boeren.”
Voorkeur voor vrijwillige en innovatieve alternatieven
In plaats van uitkoop wil JA21 inzetten op technologische innovatie, fiscale regelingen en vrijwillige extensivering- en beëindigingsregelingen, vooral nabij Natura2000-gebieden. De partij vindt dat deze aanpak meer perspectief biedt voor boeren en beter aansluit bij regionale verschillen en voedselzekerheid.
“Wij kiezen voor een bredere inzet van technologische innovaties, fiscale regelingen die bijdragen aan een solide voedselproducerende sector, gecombineerd met vrijwillige extensivering- en beëindigingsregelingen nabij Natura2000-gebieden.”
De Partij voor de Dieren is kritisch over het uitkopen van boeren als structurele oplossing en pleit in plaats daarvan voor het stimuleren van omschakeling naar plantaardige, biologische landbouw. Alleen megastallen worden expliciet genoemd als eerste kandidaten voor opkoop, waarbij het uitkopen van reguliere boeren niet als hoofdinstrument wordt gezien. De partij wil publieke middelen vooral inzetten voor duurzame transitie, niet voor het afbouwen van veehouderij via generieke uitkoop.
Megastallen als eerste opgekocht
De PvdD wil het tijdperk van de megastallen beëindigen en noemt deze expliciet als eerste doelgroep voor opkoop in het kader van stikstof- en klimaataanpak. Dit is de enige concrete uitkoopmaatregel; reguliere boeren worden niet als primaire doelgroep genoemd.
“Het tijdperk van de megastallen is voorbij. Deze stallen zullen als eerste opgekocht worden in het kader van de stikstof- en klimaataanpak.”
Publiek geld voor omschakeling, niet generieke uitkoop
De partij stelt dat publieke middelen niet moeten worden ingezet voor symptoombestrijding of generieke uitkoop, maar voor het ondersteunen van boeren bij de omschakeling naar plantaardige, biologische productie. Uitkoop wordt niet als structurele oplossing gezien.
“De honderden miljoenen euro’s aan landbouwsubsidies uit de huidige begroting worden gebruikt om boeren te helpen overschakelen naar biologische, plantaardige productie. Daarna worden de subsidies afgeschaft.”
“We besparen de belastingbetaler veel geld en de boeren veel regeldruk door te stoppen met symptoombestrijding. Er komt een verbod op luchtwassers. Subsidies om de milieuschade van de veehouderij te beperken, worden niet meer besteed aan technologische lapmiddelen zoals zogenaamd emissiearme stalsystemen.”
50PLUS spreekt in haar verkiezingsprogramma geen expliciet standpunt uit over het uitkopen van boeren. De partij benadrukt vooral het belang van een goed perspectief voor boeren, voedselzekerheid en innovatie, maar doet geen concrete voorstellen of uitspraken over het uitkopen van boerenbedrijven.
Geen expliciet voorstel voor uitkopen boeren
Het verkiezingsprogramma van 50PLUS bevat geen concrete beleidsmaatregelen of standpunten over het uitkopen van boeren. De partij richt zich op het ondersteunen van boeren die willen vernieuwen en bijdragen aan voedselzekerheid en natuurherstel, maar noemt nergens het instrument van uitkoop of opkoop van boerenbedrijven als oplossing voor stikstof- of natuurproblemen.
DENK is voor het verminderen van stikstofuitstoot en wil hiervoor inzetten op vrijwillige uitkoopregelingen voor boeren. Gedwongen uitkoop wordt alleen als uiterste middel niet uitgesloten. De partij benadrukt daarnaast het belang van innovatie en strengere regels voor een duurzamere landbouw.
Vrijwillige uitkoop van boeren als hoofdmaatregel
DENK wil de stikstofuitstoot terugdringen door vooral in te zetten op vrijwillige uitkoopregelingen voor boeren. Gedwongen uitkoop wordt slechts als laatste redmiddel gezien. Dit beleid is bedoeld om de natuur te beschermen en tegelijkertijd boeren perspectief te bieden.
“Wij gaan inzetten op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw, waarbij als ultimum remedium gedwongen uitkoop niet door ons wordt uitgesloten.”
Ondersteuning van duurzame innovatie in de landbouw
Naast uitkoopregelingen wil DENK bewezen en effectieve innovaties in de landbouw ondersteunen die bijdragen aan vergroening. Hiermee wil de partij boeren stimuleren om te verduurzamen in plaats van alleen te stoppen.
“Bewezen en effectieve innovaties in de landbouw die tot vergroening leiden moeten worden ondersteund.”
Volt is voorstander van het uitkopen van boeren die niet kunnen of willen verduurzamen, met de voorkeur voor vrijwillige uitkoop maar verplichte uitkoop als het noodzakelijk is. Ze willen daarnaast een grondbank oprichten zodat opgekochte grond gericht kan worden ingezet voor natuurvriendelijke landbouw. Volt koppelt deze maatregelen aan het streven naar verduurzaming van de landbouw en het oplossen van het stikstofprobleem.
Uitkoopregeling voor niet-verduurzamende boeren
Volt wil boeren die niet in staat zijn te verduurzamen een uitkoopregeling bieden, waarbij vrijwillige uitkoop de voorkeur heeft, maar verplichte uitkoop mogelijk is als het echt niet anders kan. Dit wordt gepresenteerd als een noodzakelijke maatregel om de landbouw te verduurzamen en het stikstofprobleem aan te pakken.
“Volt biedt de bedrijven die niet in staat zijn te verduurzamen een uitkoopregeling. We hanteren daarbij het principe: een vrijwillige uitkoopregeling daar waar mogelijk, een verplichte uitkoopregeling als het echt niet anders kan.”
Grondbank en recht op eerste koop door overheid
Volt wil dat de overheid het recht op eerste koop krijgt bij stoppende boeren, zodat de grond via een grondbank kan worden ingezet voor extensieve, natuurvriendelijke landbouw. Dit voorkomt speculatie en zorgt dat de transitie naar duurzame landbouw wordt versneld.
“Daarnaast richten we een grondbank op en zorgen we ervoor dat de overheid het recht op eerste koop van grond heeft. Zo kan grond van boeren die met hun bedrijf stoppen, worden opgekocht, en tegen een lagere prijs en met voorwaarden voor een natuurvriendelijke bedrijfsvoering uitgegeven worden aan boeren die willen extensiveren.”
D66 ziet het uitkopen van boeren niet als een doel op zich, maar als een instrument om de overgang naar een duurzamere, natuurinclusieve en minder intensieve landbouw te ondersteunen. Uitkoop wordt alleen ingezet als het gekoppeld is aan gebiedsgerichte doelen en duurzame toekomstplannen voor de sector, waarbij willekeurige opkoop wordt afgewezen. D66 wil boeren vooral helpen bij de omslag naar duurzame landbouw, met uitkoop als laatste redmiddel en altijd in samenhang met bredere gebiedsgerichte plannen.
Uitkoop boeren alleen als instrument voor duurzame omslag
D66 beschouwt uitkoop van boeren niet als een zelfstandig doel, maar als een middel om de transitie naar natuurinclusieve en minder intensieve landbouw te faciliteren. Uitkoop wordt alleen overwogen als het nadrukkelijk gekoppeld is aan gebiedsgerichte doelen en duurzame toekomstplannen, en niet als willekeurige opkoop. Het beleid is gericht op het ondersteunen van boeren bij de noodzakelijke omslag, waarbij uitkoop slechts één van de instrumenten is.
“D66 ziet uitkoop van boeren niet als doel op zich. Uitkoop is een instrument dat de omslag naar een natuurinclusieve en minder intensieve landbouw moet ondersteunen. We willen boeren helpen die omslag te maken. Niet met willekeurige opkoop. Wel met een nieuw voorstel dat uitkoop nadrukkelijk verbindt aan doelen per gebied en aan duurzame plannen voor de toekomst van de sector.”