Verkiezingsprogramma's 2025 overtweede kamerverkiezing 2025
DENK positioneert zich bij de Tweede Kamerverkiezingen 2025 als een partij die scherpe keuzes maakt voor bestaanszekerheid, gelijke rechten en een rechtvaardige samenleving. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het verhogen van het minimumloon, fors investeren in betaalbare woningen, het afschaffen van het eigen risico in de zorg, en het nemen van harde maatregelen tegen discriminatie en extreemrechts beleid. DENK benadrukt de urgentie van hun geluid als tegenwicht tegen het huidige politieke klimaat en zet in op structurele hervormingen op het gebied van onderwijs, wonen, zorg en democratische vernieuwing.
Verhogen bestaanszekerheid en armoedebestrijding
DENK maakt bestaanszekerheid en het verkleinen van de kloof tussen arm en rijk tot topprioriteit, met concrete maatregelen zoals het verhogen van het minimumloon en het verlagen van de BTW. Dit adresseren ze als antwoord op de groeiende ongelijkheid en armoede in Nederland, en presenteren het als een kernpunt voor de verkiezingen van 2025.
“Wij willen een eerlijk loon voor alle Nederlanders. Daarom zijn wij voor een verhoging van het minimumloon naar 18 euro per uur.”
“Wij willen dat de prijzen van boodschappen omlaag gaan. Dit doen wij door het nemen van prijsmaatregelen en het verlagen van de BTW.”
“Wij staan voor extra investeringen in armoedebestrijding en in toegankelijkere armoederegelingen. Er komt een fulltime Minister voor Armoedebestrijding.”
Forse investeringen in betaalbare woningen
DENK stelt het oplossen van de woningcrisis centraal, met als doel jaarlijks 100.000 woningen te bouwen, een Rijkswoningbouwfonds op te richten en procedures te versnellen. Dit standpunt is een directe reactie op de woningnood en de druk op bestaanszekerheid, en wordt als speerpunt gepresenteerd voor de verkiezingen.
“Het doel is om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen.”
“Er komt een Rijkswoningbouwfonds waarin we meer geld reserveren om de bouw van betaalbare woningen te stimuleren.”
“We gaan drastisch procedures versnellen. Dat betekent dat overbodige en belemmerende regelgeving verdwijnt.”
Afschaffen eigen risico en zorg betaalbaar maken
DENK wil de zorg toegankelijker maken door het eigen risico volledig af te schaffen en de zorgpremie te verlagen, vooral voor lage- en middeninkomens. Dit standpunt speelt in op de zorgen over betaalbaarheid van zorg en wordt als onderscheidend punt naar voren gebracht in het verkiezingsprogramma.
Democratische vernieuwing: gekozen burgemeester en uitbreiding Tweede Kamer
DENK pleit voor meer inspraak en transparantie in het openbaar bestuur, onder andere door het rechtstreeks kiezen van burgemeesters, het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar, en het uitbreiden van de Tweede Kamer naar 250 zetels. Deze voorstellen zijn bedoeld om de democratie te versterken en de controle op de overheid te vergroten, en worden expliciet gekoppeld aan de verkiezingen van 2025.
Keiharde maatregelen tegen discriminatie en extreemrechts
DENK positioneert zichzelf als het schild tegen discriminatie en extreemrechts, met voorstellen zoals een Nationaal Coördinator tegen Moslimhaat, een wettelijk verbod op Koranverbranding, en harde kritiek op het huidige kabinet. Dit standpunt wordt gepresenteerd als urgent en onmisbaar voor de verkiezingen van 2025.
“DENK is dé verzekeringspolis voor de bescherming van jouw rechten. De bestrijding van discriminatie en de strijd tegen extreemrechts is waarom wij zijn opgericht.”
“Nationaal Coördinator tegen Moslimhaat. Deze coördinator krijgt doorzettingsmacht en budget om de aanpak tegen moslimdiscriminatie op te voeren.”
“Wettelijk verbod Koranverbranding en schennis van heilige boeken. Het vernietigen, verbranden of verscheuren van de Bijbel, Thora, Koran, Veda’s of welke heilige geschriften dan ook, wordt strafbaar gesteld.”
Harde sancties tegen Israël en steun voor Palestina
DENK neemt een uitgesproken standpunt in tegen Israëlisch beleid en pleit voor zware sancties, het stopzetten van militaire samenwerking en een permanent wapenembargo. Dit wordt gepresenteerd als een morele en politieke noodzaak, mede als reactie op het Nederlandse beleid en de actualiteit rond Gaza.
De PVV positioneert zich bij de Tweede Kamerverkiezing 2025 als een partij die Nederland radicaal wil veranderen door een totale asielstop, het terugdringen van immigratie, het herstellen van veiligheid en het prioriteren van Nederlanders op het gebied van wonen, zorg en economie. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het sluiten van de grenzen voor asielzoekers, het afschaffen van voorrang voor statushouders bij sociale woningen, het stoppen van klimaatmaatregelen en het verlagen van lasten voor burgers. De kern van hun visie is het herstellen van nationale soevereiniteit en het beschermen van Nederlandse belangen boven internationale verplichtingen.
Totale asielstop en immigratiebeperking
De PVV wil een volledige asielstop en drastische beperking van immigratie, omdat zij vinden dat Nederland te vol is en de samenleving onder druk staat door immigratie en asielzoekers. Dit wordt als hét speerpunt gepresenteerd voor de verkiezingen van 2025, met voorstellen voor een noodwet, het sluiten van de grenzen en het beperken van juridische procedures voor asielzoekers.
“1 Totale asielstop”
“Nederland is Nederland niet meer. We hebben te veel vreemdelingen, te veel asielzoekers, te veel islam en veel te veel azc’s. Het opengrenzenbeleid maakt ons land helemaal kapot. De PVV is er klaar mee. Het roer moet drastisch om.”
“Tegelijkertijd komen we met een noodwet. Daarin regelen we een asielbehandelstop. Ook leggen we vast dat asielzoekers niet meer tegen een afgewezen asielaanvraag kunnen procederen.”
“In Brussel zullen we door het inzetten van veto’s of het weigeren van de te hoge Nederlandse bijdrage aan de EU-begroting een opt-out op asiel en immigratie afdwingen.”
Geen voorrang en strengere regels voor statushouders
De PVV wil dat statushouders geen voorrang meer krijgen op sociale huurwoningen en stelt strengere eisen aan hun verblijf. Dit is een reactie op het woningtekort en de ervaren ongelijkheid tussen Nederlanders en statushouders.
Stoppen met klimaatmaatregelen en lastenverlichting
De partij wil stoppen met klimaatmaatregelen en richt zich op het verlagen van de energierekening en het schrappen van verplichtingen rond duurzaamheid. Dit wordt gepresenteerd als een manier om de koopkracht van Nederlanders te verbeteren.
Prioriteit voor Nederlanders bij wonen en economie
De PVV wil dat Nederlanders weer voorrang krijgen bij woningen en economische voordelen, en stelt dat de overheid te veel geld uitgeeft aan buitenland en asielzoekers in plaats van aan eigen burgers.
“Het woningtekort is opgelopen naar 400.000. Een gemiddelde koopwoning kost bijna vijf ton! Dat is voor de meeste Nederlanders niet te betalen.”
“De PVV verlaagt volgend jaar de sociale huren met 10%.”
“De hypotheekrenteaftrek blijft; daar wordt niet aan getornd!”
“De Nederlandse economie groeit nog nauwelijks en staat eigenlijk al jaren stil. We hebben de hoogste inflatie van Europa en een lage economische groei. De PVV wil de economie weer een boost geven door de lasten van burgers te verlagen.”
Stoppen met financiële bijdragen aan buitenland en EU
De PVV wil fors bezuinigen op uitgaven aan asielopvang, ontwikkelingshulp en betalingen aan de EU, om zo meer geld beschikbaar te maken voor Nederlandse burgers.
“We sluiten onze grenzen voor alle asielzoekers en sturen Oekraïense mannen terug naar Oekraïne. Alleen al dit jaar besteden we € 6 miljard aan de asielopvang en € 3 miljard aan de opvang van Oekraïners.”
“De PVV stopt ook met ontwikkelingshulp. Elk jaar maken we vele miljarden over naar Afrika. Ook willen we miljarden minder afdragen aan de Europese Unie.”
“Bijna de helft van wat we met zijn allen verdienen in Nederland wordt door de overheid besteed – alleen vaak aan de verkeerde dingen. Miljarden worden verspild aan zaken waar de Nederlander niets aan heeft en ook helemaal niet om heeft gevraagd.”
50PLUS presenteert zich bij de Tweede Kamerverkiezing 2025 als dé partij voor de belangen van 50-plussers, met nadruk op inkomenszekerheid, wonen, zorg en veiligheid. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het behouden en verbeteren van de AOW, het bouwen van levensloopbestendige woningen, en het versterken van ouderenzorg. De partij positioneert zich als een kritische stem voor ouderen, met duidelijke standpunten tegen leeftijdsdiscriminatie en voor directe invloed van burgers.
AOW behouden en verbeteren
50PLUS maakt van de AOW een speerpunt in de verkiezingen van 2025, met voorstellen om deze uitkering te beschermen en uit te breiden. Dit adresseren ze als een fundamenteel recht voor ouderen, waarmee ze zich onderscheiden van andere partijen.
“De AOW is het onaantastbare fundament van onze welvaartsstaat en blijft, wat 50PLUS betreft, staan als een huis.”
“De AOW-leeftijd blijft de komende kabinetsperiode gelijk.”
“Er wordt een dertiende maand ingevoerd voor AOW’ers, ter compensatie van het afschaffen van de Inkomensondersteuning-AOW (IO-AOW).”
Meer levensloopbestendige woningen bouwen
De partij koppelt de woningnood direct aan de verkiezingen van 2025 en stelt voor om fors te bouwen voor ouderen, zodat doorstroming op de woningmarkt ontstaat en jongeren ook profiteren.
Structurele investeringen in ouderenzorg
50PLUS zet in op versterking van de ouderenzorg, met nadruk op toegankelijkheid, waardigheid en minder bureaucratie. Dit is een kernpunt in hun campagne voor de Tweede Kamerverkiezing 2025.
“We pleiten daarom voor het versterken van de eerstelijnszorg, betere ondersteuning van mantelzorgers en structurele investeringen in ouderenzorg en verpleeghuizen.”
“We pleiten voor de invoering van een Ouderenzorgwet, waarin aan ouderen vergelijkbare rechten worden toegekend met de rechten van...”
Strijd tegen leeftijdsdiscriminatie en voor koopkrachtverbetering
De partij profileert zich als beschermer van de koopkracht van ouderen en bestrijder van leeftijdsdiscriminatie, met concrete fiscale voorstellen.
Meer directe democratie en burgerinspraak
50PLUS wil dat burgers meer directe invloed krijgen, wat ze expliciet koppelen aan hun visie voor de komende kabinetsperiode.
“Verder is meer inspraak van de burger van groot belang; wij pleiten voor directe democratie.”
Forum voor Democratie (FVD) positioneert de Tweede Kamerverkiezing van 2025 als een unieke kans om fundamenteel te breken met het huidige beleid en Nederland weer "vrij, trots en bruisend" te maken. De partij zet in op directe democratie via bindende referenda, direct gekozen bestuurders, het terugdringen van internationale invloed op nationale wetgeving, en het openbreken van het politieke "kartel". FVD presenteert zichzelf als een radicale vernieuwingsbeweging die de macht terug wil geven aan de burger en het bestaande systeem wil doorbreken.
Directe democratie: bindende referenda en gekozen bestuurders
FVD ziet de verkiezing van 2025 als hét moment om de democratie te hervormen door burgers meer directe invloed te geven. Dit moet via bindende referenda naar Zwitsers model en het rechtstreeks kiezen van bestuurders zoals burgemeesters, waarmee de partij de afstand tussen burger en politiek wil verkleinen.
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat u direct zelf kunt beslissen over belangrijke kwesties. Burgemeesters en andere bestuurders worden niet langer benoemd door een kleine kring, maar rechtstreeks gekozen.”
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat burgers direct zélf kunnen beslissen over belangrijke kwesties. Burgemeesters en andere publieke functionarissen worden niet langer aangesteld, maar rechtstreeks gekozen door de bevolking.”
“Wij willen: Bindende referenda naar Zwitsers model. We voeren bindende referenda in, zodat burgers zich rechtstreeks kunnen uitspreken over belangrijke politieke besluiten. Rechtstreeks gekozen bestuurders. We laten burgemeesters en Commissarissen van de Koning direct door de bevolking kiezen, zodat bestuurders verantwoording afleggen aan de kiezer in plaats van aan politieke partijen.”
Nationale soevereiniteit boven internationale verdragen
FVD wil dat de verkiezing van 2025 leidt tot het schrappen van bepalingen die internationale verdragen boven nationale wetgeving plaatsen. Hiermee wil de partij voorkomen dat rechters beleid afdwingen op basis van internationale afspraken en de democratische controle herstellen.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
“We beëindigen de directe werking van internationaal recht in het Nederlandse stelsel, zodat verdragen niet langer automatisch boven onze nationale wetten staan en rechters onze nationale wetten daar ook niet langer aan kunnen ‘toetsen’.”
Openbreken van het politieke kartel en bestuurlijke vernieuwing
FVD gebruikt de verkiezing van 2025 als breekpunt om het "partijkartel" te ontmantelen. Dit betekent het afschaffen van partijpolitieke benoemingen, het vernieuwen van de ambtelijke top, het afschaffen van adviesorganen en het stoppen van subsidies aan activistische organisaties, zodat nieuwe ideeën en talenten een kans krijgen.
“We breken het partijkartel open, stoppen partijpolitieke benoemingen en zorgen dat nieuwe ideeën en talenten weer een kans krijgen.”
“Wij willen: Ambtelijke top vernieuwen. We laten topambtenaren en ambassadeurs opnieuw solliciteren bij de start van een nieuwe regering en schaffen de Algemene Bestuursdienst (ABD) af, zodat de ambtelijke macht niet langer in handen blijft van een gesloten kring.”
“We schaffen achterhaalde adviesorganen zoals CPB, SCP, SER en PBL af, zodat beleid niet langer wordt bepaald door technocraten en lobbyclubs.”
“We stoppen alle subsidies voor organisaties die proefprocessen voeren tegen de staat. Ook niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) krijgen geen subsidie meer.”
Verkiezing 2025 als fundamenteel keuzemoment
FVD presenteert de Tweede Kamerverkiezing van 2025 expliciet als een kantelpunt voor Nederland, waarbij kiezers kunnen kiezen voor een radicaal andere koers en het herstel van nationale waarden.
“Woensdag 29 oktober 2025 biedt een nieuwe kans voor Nederland. Een kans om af te rekenen met de dominante trends van de afgelopen decennia. Een kans om te breken met het slachtofferdenken, de oikofobie, de regelzucht; met de ongebreidelde immigratie en de onbetaalbare klimaatplannen.”
“Maar waar het om gaat op 29 oktober, is onze fundamentele koers. De richting die het land uit moet. De visie die we hebben voor het Nederland van de volgende generatie.”
BIJ1 presenteert zich bij de Tweede Kamerverkiezing 2025 als een partij die radicaal kiest voor sociale rechtvaardigheid, democratisering en het terugdringen van marktwerking in essentiële sectoren. De partij pleit voor ingrijpende hervormingen op het gebied van wonen, zorg, onderwijs en democratie, met nadruk op gelijkwaardigheid, inclusie en het aanpakken van structurele ongelijkheid. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het nationaliseren van de zorg, het bouwen van sociale woningen, het afschaffen van collegegeld en het vergroten van democratische inspraak.
Huren verlagen en sociale woningbouw fors uitbreiden
BIJ1 wil de wooncrisis aanpakken door huren te verlagen, leegstand streng te bestraffen en fors te investeren in sociale woningbouw. De partij ziet wonen als een recht, niet als handelswaar, en wil speculatie en marktwerking terugdringen.
“Alle huren omlaag. We zorgen dat huisjesmelkers niet méér huur aan jou kunnen rekenen dan eerlijk is, met bindende maximumprijzen voor elke woning. Te hoge huren maken we lager. Ook in de vrije sector, met terugwerkende kracht.”
“1 miljoen sociale woningen erbij. Een Nationaal Bouwbedrijf bouwt woningen voor mensen, niet voor winst.”
“Wie een woning onnodig leeg laat staan, betaalt een boete van 2,8% van de WOZ-waarde per maand (100% van de waarde in 3 jaar). Na 3 jaar onteigenen (terugpakken) we de woning en wijzen die toe aan mensen om te wonen.”
Zorg volledig nationaliseren en toegankelijk maken
De partij wil de zorg volledig in publieke handen brengen, marktwerking en winstoogmerk uitbannen, en zorg toegankelijk maken voor iedereen zonder eigen risico of drempels.
“De zorg komt volledig in handen van de overheid, van ziekenhuis tot verzekeraar. Winst en markt-bureaucratie in de zorg worden zo verleden tijd. Het ‘eigen risico’ en rekeningen aan de balie schaffen we af.”
Gratis onderwijs en kwijtschelding studieschulden
BIJ1 streeft naar gratis onderwijs op alle niveaus en wil de studieschulden van de zogenoemde ‘pechgeneratie’ volledig kwijtschelden, om zo gelijke kansen te bevorderen.
“We schaffen collegegeld af: al het onderwijs wordt gratis. Alle studieschulden van de ‘pechgeneratie’ schelden we volledig kwijt.”
Democratie versterken en Tweede Kamer vergroten
De partij wil de democratie versterken door het aantal Tweede Kamerleden te vergroten, het salaris van voltijd volksvertegenwoordigers te verlagen, en meer directe inspraak van burgers te organiseren.
“Het aantal Kamerleden in de Tweede Kamer moet proportioneel meegroeien met het aantal inwoners in Nederland, want volksvertegenwoordigers kunnen hun werk alleen goed doen wanneer ze voldoende tijd en ondersteuning krijgen. Dat betekent dat het huidige aantal van 150 Kamerleden flink moet worden vergroot.”
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
Radicale gelijkwaardigheid en dekolonisatie centraal
BIJ1 stelt radicale gelijkwaardigheid en dekolonisatie centraal, met bijzondere aandacht voor het Caribisch deel van Nederland en het aanpakken van structureel racisme.
Het CDA positioneert zich voor de Tweede Kamerverkiezing 2025 als een partij die orde op zaken wil stellen, verantwoordelijkheid centraal stelt en fatsoenlijk bestuur voorop zet. Ze pleiten voor concrete hervormingen zoals een motiequotum in de Tweede Kamer, verplichte interne partijdemocratie bij partijen, en een langere zittingsduur voor de Eerste Kamer. Hun kernvisie is dat politiek weer verbindend, betrouwbaar en toekomstgericht moet zijn, met duidelijke keuzes voor woningbouw, migratiebeheersing en versterking van de democratische rechtsstaat.
Motiequotum en versterking interne partijdemocratie
Het CDA wil het functioneren van de Tweede Kamer verbeteren door het aantal moties per fractie te beperken en te eisen dat alle partijen intern democratisch georganiseerd zijn. Dit moet het debat inhoudelijker maken en de betrokkenheid van burgers vergroten.
“In de Tweede Kamer komt een motiequotum, zodat het debat weer gaat over wat echt belangrijk is. Alle politieke partijen moeten intern democratisch georganiseerd zijn.”
“Om de profileringsdrang die blijkt uit de stortvloed aan moties te beteugelen, willen we een motie-quotum invoeren: een maximumaantal moties dat een fractie jaarlijks kan indienen.”
“Daarom wordt interne partijdemocratie een eis voor politieke partijen.”
Verlenging zittingsduur Eerste Kamer
Het CDA stelt voor om de zittingsduur van de Eerste Kamer te verlengen naar zes jaar, met gedeeltelijke verkiezingen om de drie jaar. Dit moet de rol van de senaat als ‘Kamer van bezinning’ versterken en het politieke systeem stabieler maken.
“De Eerste Kamer wordt om de drie jaar voor 38 en 37 leden verkozen en de zittingsduur wordt 6 jaar.”
“De zittingsduur van de Eerste Kamer wordt verlengd naar zes jaar, waarbij om de drie jaar beurtelings 38 en 37 leden worden gekozen. Dit versterkt de rol van de senaat als ‘Kamer van bezinning’.”
Verhoogde kiesdrempel onderzoeken
Om de weerbaarheid van de democratie te vergroten, onderzoekt het CDA of een hogere kiesdrempel wenselijk is. Dit moet versnippering tegengaan en de stabiliteit van het parlementaire stelsel bevorderen.
“We onderzoeken of een verhoogde kiesdrempel kan bijdragen aan de weerbaarheid van de democratie.”
Politiek moet verantwoordelijkheid nemen en verbinden
Het CDA benadrukt dat de verkiezingen van 2025 gaan over het herstellen van vertrouwen, het nemen van verantwoordelijkheid en het verbinden van de samenleving. Ze keren zich tegen populisme en pleiten voor een politiek die gericht is op het gemeenschappelijk belang.
“Voor veel Nederlanders is daarom de belangrijkste vraag voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober: welke politiek brengt Nederland weer vooruit?”
“Het CDA kiest voor verantwoordelijkheid, fatsoen en vertrouwen als de weg vooruit. Een politiek die eerlijk is over wat moet en hoopvol over wat kan. Een politiek die doet wat nodig is.”
“De afgelopen jaren hebben laten zien dat politieke experimenten en meebuigen met populistische politiek vooral nog meer chaos en spektakel opleveren. Maar de oplossingen en resultaten blijven uit.”
De SGP presenteert zich bij de Tweede Kamerverkiezingen 2025 als een partij die inzet op een kleinere, daadkrachtige overheid, behoud van christelijke waarden en een streng migratie- en asielbeleid. De partij legt nadruk op financiële degelijkheid, investeringen in defensie, woningbouw en infrastructuur, en wil minder overheidsbemoeienis en regelgeving. Kernpunten zijn het beperken van migratie, het versterken van de Nederlandse identiteit en het doelmatig besteden van belastinggeld.
Streng migratie- en asielbeleid
De SGP wil de instroom van asielzoekers en migranten beperken, met nadruk op terugkeer van afgewezen asielzoekers en het voorkomen van misbruik van procedures. Gemeenten krijgen meer zeggenschap over asielopvang, en er komt meer aandacht voor culturele integratie.
“Het indienen van herhaalde, vaak kansloze asielaanvragen om het proces te rekken moet aan banden worden gelegd, bijvoorbeeld door verlaging van de rechtsbijstandvergoeding of een maximumaantal aanvragen per persoon.”
“Gemeenten krijgen ruimte en keuzevrijheid bij de invulling van hun aandeel in de asielopvangopgave. De Rijksoverheid kan gemeenten niet dwingend opleggen een azc te plaatsen.”
“Bij toelating van (arbeids)migranten wordt allereerst gekeken naar werving van Nederlanders en Nederlandstaligen in het buitenland, vervolgens naar mensen met zo min mogelijk culturele afstand tot de Nederlandse samenleving.”
Minder overheidsbemoeienis en kleinere overheid
De SGP pleit voor een kleinere overheid die zich richt op kerntaken, minder regels en minder subsidies, met als doel de overheidsuitgaven te beteugelen en belastinggeld doelmatig te besteden.
Investeren in defensie, woningbouw en infrastructuur
De partij ziet grote financiële uitdagingen en wil prioriteit geven aan investeringen in defensie, woningbouw en (regionale) infrastructuur, zonder onnodige belastingverhogingen.
“Er liggen grote financiële uitdagingen voor de toekomst van Nederland. Met stip op één de broodnodige investeringen in Defensie. Maar ook worden we geconfronteerd met enorme opgaven op het gebied van (regionale) infrastructuur, verduurzaming en de aanpak van de woningnood.”
Behoud van christelijke waarden en Nederlandse identiteit
De SGP benadrukt het belang van de Nederlandse taal, cultuur en christelijke waarden, en verzet zich tegen progressief-seculiere normen als verplichte integratievoorwaarde.
De SP positioneert de Tweede Kamerverkiezingen van 2025 als een cruciaal moment om Nederland fundamenteel socialer en menselijker te maken, met een duidelijke keuze voor grote veranderingen ten gunste van de werkende klasse. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het nationaliseren van energievoorzieningen, het bouwen van betaalbare woningen, het invoeren van gratis openbaar vervoer, en het verhogen van belastingen voor de allerrijksten. De kern van hun visie is een radicale breuk met het huidige beleid, gericht op solidariteit, publieke voorzieningen en het tegengaan van ongelijkheid.
Grote sociale koerswijziging als inzet verkiezingen
De SP ziet de verkiezingen van 2025 als een unieke kans om te kiezen voor een radicaal socialer Nederland, in tegenstelling tot het beleid van rechtse partijen en het politieke midden. Ze benadrukken dat de problemen in het land groot zijn en vragen om ingrijpende veranderingen, niet om kleine aanpassingen. De partij positioneert zichzelf expliciet als alternatief voor het huidige beleid en roept op tot een fundamentele koerswijziging.
“De Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober 2025 zijn cruciaal voor Nederland. Het is een grote kans om ons land menselijker en socialer te maken. In dit verkiezingsprogramma staan onze alternatieven. Onze alternatieven vragen niet om een onsje meer of minder sociaal. De problemen in ons land zijn dermate groot, dat dit om grote veranderingen vraagt. Wij gaan voor SUPERSOCIAAL.”
“Deze verkiezingen zijn een kans om de sociaalste keuzes te maken. Onze alternatieven vragen niet om een onsje meer of minder sociaal. De problemen in ons land zijn dermate groot, dat dit om grote veranderingen vraagt. Dat vraagt om een politiek die de sociaalste keuzes maakt en niet naar het midden schuift voor de macht.”
Afwijzing militarisering en prioriteit voor sociale uitgaven
De SP keert zich fel tegen de groeiende militarisering en de verhoging van defensie-uitgaven, die volgens hen ten koste gaan van zorg, onderwijs en sociale zekerheid. Ze stellen dat de verkiezingen een keuze zijn tussen investeren in mensen of in militaire uitgaven, en waarschuwen voor de gevolgen van het huidige beleid.
“Partijleiders van Timmermans tot en met Wilders hebben zich gecommitteerd aan de Trumpnorm van vijf procent. Het gaat hierbij om het astronomische bedrag van 35 miljard euro per jaar extra. Dit leidt nu al en zal nog meer leiden tot bezuinigingen op onze zorg, onderwijs en sociale zekerheid. Partijen die anders beweren, houden de mensen in het land voor de gek.”
“hoe, in slechts enkele maanden, onze welvaartsstaat wordt omgebouwd tot een oorlogsmachine. Het maakt onze wereld niet veiliger, het verzwakt onze economie en beschadigt onze samenleving. We zullen er alles aan moeten doen om dit te stoppen.”
Radicale herverdeling: hogere belastingen voor rijken, investeren in publieke voorzieningen
De SP stelt voor om de belasting op kapitaal en grote vermogens fors te verhogen en een miljonairsbelasting in te voeren, zodat publieke voorzieningen kunnen worden versterkt en de lasten voor werkenden kunnen dalen. Dit is een kernpunt in hun visie op een eerlijker Nederland en wordt als essentieel alternatief gepresenteerd bij de verkiezingen.
“Daarom verhogen we de belasting voor het inkomen uit kapitaal naar het niveau van de inkomstenbelasting, voeren we een miljonairsbelasting in voor vermogens boven 5 miljoen euro en stoppen we met subsidies voor miljardairs. Hiermee vragen we meer van de allerrijksten en zo kunnen we de plannen voor vooruitgang betalen, publieke voorzieningen versterken, de lonen verhogen en de inkomstenbelasting verlagen.”
Nationaliseren van energievoorzieningen voor betaalbaarheid en duurzaamheid
De SP wil de energievoorzieningen nationaliseren om energie betaalbaar en duurzaam te maken, en zo solidariteit boven winst te stellen. Dit voorstel wordt als concreet alternatief gepresenteerd voor het huidige beleid en als onderdeel van hun sociale koers voor de verkiezingen van 2025.
“De SP nationaliseert de energievoorzieningen en maakt ze daarmee weer betaalbaar én duurzaam, met publieke zeggenschap en solidariteit als uitgangspunt.”
Gratis en toegankelijk openbaar vervoer
De partij pleit voor gratis openbaar vervoer voor iedereen, als onderdeel van hun visie op een eerlijk en sociaal Nederland. Dit voorstel wordt expliciet genoemd als een van de grote veranderingen waarvoor de verkiezingen van 2025 een kans bieden.
“We maken ons hard voor openbaar vervoer dat niemand uitsluit door de omvang van hun portemonnee. De reis naar werk, familie en zorg is belangrijk voor mens, maatschappij, klimaat en economie. Daarom moet het openbaar vervoer zo snel mogelijk vrije toegang bieden.”
De VVD positioneert de Tweede Kamerverkiezing van 2025 als een cruciaal moment voor Nederland, waarbij kiezers volgens de partij kiezen tussen een centrum-rechtse koers die werken beloont en ruimte geeft aan werkenden, of een linkse koers die volgens de VVD leidt tot meer regels en lasten. De partij pleit voor minder regels, lastenverlichting voor middeninkomens, en meer centrale regie op thema’s als woningbouw en democratische stabiliteit.
Verkiezing als Keuzemoment: Centrum-rechts versus Links
De VVD presenteert de Tweede Kamerverkiezing 2025 als een tweesprong: kiezen voor hun centrum-rechtse visie of voor een linkse koers die volgens hen werkenden benadeelt. Ze benadrukken dat deze verkiezing bepalend is voor de ruimte en waardering van werkenden en de toekomst van Nederland.
“Met deze verkiezingen staat Nederland op een tweesprong. Gaat Nederland linksaf, dan zullen werkende Nederlanders onvoldoende ruimte krijgen om zelf hun leven te leiden.”
“Deze verkiezingen zijn wat ons betreft de belangrijkste sinds de Tweede Wereldoorlog. Onze vrijheid, veiligheid en welvaart staan onder druk.”
Minder Regels, Meer Woningbouw en Doorstroming
De VVD koppelt de verkiezing direct aan hun pleidooi voor minder regels en meer centrale regie op de woningmarkt, met als doel het bouwen van meer woningen en het vergroten van de betaalbaarheid voor werkenden.
“We gaan flink schrappen in bouwregels en nemen maatregelen die de betaalbaarheid van koop- én huurhuizen vergroten. De rem op bouwen, transformeren en herbestemmen moet eraf. Dat vraagt om centrale regie.”
“Wij kiezen voor meer regie, meer doorstroming, meer huizen, maar minder regels. Een functionerende woningmarkt waar je met een normaal salaris een goed huis kunt betalen.”
Lastenverlichting en Stoppen met Nivelleren
De partij stelt dat de verkiezing een keuze is om de lasten voor werkenden te verlagen en de herverdelingsmachine te beperken, zodat werken weer loont.
“De VVD perkt de Haagse herverdelingsmachine in. We stoppen met steeds maar weer verder nivelleren, verlagen de lasten voor middeninkomens en zetten de werkende Nederlander weer op één.”
Democratische Stabiliteit en Minder Versnippering
De VVD koppelt de verkiezing aan voorstellen voor een stabieler parlementair systeem, zoals een beperkte kiesdrempel en het verkorten van de periode tussen kabinetsval en verkiezingen.
BVNL pleit bij de Tweede Kamerverkiezing 2025 voor een fundamentele hervorming van het openbaar bestuur, meer directe democratie via bindende referenda, en het terugdringen van supranationale invloed op de Nederlandse politiek. De partij wil de macht dichter bij de burger leggen, de Tweede Kamer haar controlerende rol teruggeven, en pleit voor directe verkiezingen van de Eerste Kamer.
Grondige hervorming van het openbaar bestuur en meer directe democratie
BVNL ziet de huidige bestuurscultuur als inefficiënt en te verweven met belangen en supranationale organisaties. De partij wil de Tweede Kamer versterken, bestuurlijke lagen democratiseren, en burgers meer directe invloed geven via bindende referenda.
“Er moet een grondige reorganisatie komen van het openbaar bestuur. Er is alom sprake van netwerkcorruptie en vriendjespolitiek. Media horen onafhankelijk te zijn en niet naar de pijpen van de macht te dansen. De verwevenheid tussen de overheid en de media moet worden verbroken. De Tweede Kamer moet haar controlerende taak terugkrijgen en de inefficiënte en stroperige werkwijze moet grondig worden herzien.”
“BVNL wil: • Een bindend referendum, zodat de politiek weer dichter bij de mensen komt.”
“De Eerste Kamer wordt direct gekozen en niet via de Provinciale Staten. Deze verkiezingen vinden tegelijkertijd plaats.”
Stoppen met supranationale en ondemocratische invloed
BVNL wil dat Nederlandse bewindspersonen geen lid meer mogen zijn van supranationale, ondemocratische organisaties zoals het WEF, en dat deelname aan dergelijke bijeenkomsten nooit boven nationale parlementaire verplichtingen mag gaan.
“Ministers, Staatssecretarissen en andere provinciale of lokale bestuurders mogen geen lid meer zijn van politieke, ondemocratische supranationale organisaties, zoals het World Economic Forum (WEF). Nederland geeft ook geen geld meer aan dit soort organisaties. Deelname aan bijeenkomsten en overleggen van dergelijke organisaties door Nederlandse bewindspersonen mogen nimmer voorrang krijgen boven nationale parlementaire verplichtingen en hierover moet bovendien volledige openheid worden verschaft.”
Beperking zittingsduur premier en directe verkiezing bestuurders
BVNL wil de macht van bestuurders beperken door een maximumtermijn voor de premier en directe verkiezingen van burgemeesters en Commissarissen van de Koning.
De Partij voor de Dieren (PvdD) presenteert haar verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen van oktober 2025 met een duidelijke focus op democratische vernieuwing, vergroting van burgerparticipatie en versterking van de positie van de Tweede Kamer. Belangrijke voorstellen zijn het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar, het herinvoeren van het raadgevend referendum, en het uitbreiden van de ondersteuning voor Kamerleden, vooral bij kleine fracties. De kern van hun visie is een meer inclusieve, transparante en democratische politiek waarin burgers en toekomstige generaties meer invloed krijgen.
Kiesgerechtigde leeftijd verlagen naar 16 jaar
De PvdD wil jongeren meer invloed geven op politieke besluitvorming door de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen naar 16 jaar. Dit wordt gezien als een manier om de stem van toekomstige generaties beter te laten horen en jongeren structureel te betrekken bij de democratie.
“De kiesgerechtigde leeftijd wordt daarom verlaagd naar 16 jaar en daarvoor worden de Grondwet en de Kieswet aangepast.”
Herinvoeren en uitbreiden van referenda en burgerparticipatie
De partij pleit voor het herinvoeren van het raadgevend referendum en het invoeren van een correctief bindend referendum bij verstrekkende besluiten. Daarnaast wordt burgerparticipatie laagdrempeliger gemaakt via platforms en inspraakmogelijkheden, zodat burgers daadwerkelijk invloed kunnen uitoefenen op belangrijke politieke keuzes.
“Het raadgevend referendum wordt heringevoerd en krijgt een plaats bij belangrijke besluiten.”
“We voeren een correctief bindend referendum in bij verstrekkende besluiten die bijvoorbeeld onze democratie kunnen aantasten, zoals handelsverdragen.”
“Er komt een platform dat burgerparticipatie op laagdrempelige manier toegankelijk maakt, met uitleg over hoe je politiek actief kan worden, met een agenda van politieke bijeenkomsten, een vacaturebank voor politieke nieuwelingen en oproepen voor bijvoorbeeld burgerfora.”
Versterken van de Tweede Kamer en kleine fracties
Om de controlerende en wetgevende taak van de Tweede Kamer te versterken, wil de PvdD de ondersteuning van Kamerleden uitbreiden, vooral bij kleine fracties. Ook wordt het aantal zetels verhoogd, met behoud van de huidige kiesdrempel, zodat de Kamer beter tegenwicht kan bieden aan de regering.
“De Tweede Kamer wordt versterkt door de ondersteuning van Kamerleden uit te breiden, met name bij kleine fracties. Zij krijgen meer capaciteit om eigen onderzoek te doen en wetsvoorstellen kritisch te beoordelen. Zo worden zij minder afhankelijk van lobbyisten. Ook verhogen we het aantal zetels, met behoud van de huidige kiesdrempel.”
BBB presenteert zich voor de Tweede Kamerverkiezing 2025 als een partij die inzet op een nuchter, regionaal betrokken en dienstbaar bestuur, met concrete voorstellen om de invloed van regio’s te vergroten en de afstand tussen burger en politiek te verkleinen. De partij wil onder meer commissievergaderingen van de Tweede Kamer in de regio houden en benoemingsprocedures democratiseren. BBB benadrukt dat haar programma is opgesteld voor de periode 2025-2029 en dat zij zich met deze visie en voorstellen onderscheidt richting de verkiezingen.
Tweede Kamer dichter bij de regio brengen
BBB wil de betrokkenheid van burgers bij de landelijke politiek vergroten door de Tweede Kamer letterlijk en figuurlijk dichter bij de regio te brengen. Dit moet de zichtbaarheid en het begrip voor regionale vraagstukken verbeteren en de kloof tussen Den Haag en de rest van Nederland verkleinen.
“Tweede Kamer in de buurt. Commissievergaderingen over regiogerelateerde onderwerpen moeten naast in Den Haag ook in de regio zelf worden gehouden om betrokkenheid en zicht op de praktijk te vergroten.”
Democratisering benoemingsprocedures Tweede Kamer
BBB streeft naar meer transparantie en minder politieke kleuring bij benoemingen door de Tweede Kamer een grotere rol te geven in het voordragen van kandidaten, naar voorbeeld van de Hoge Raad. Dit moet het vertrouwen in het politieke proces versterken.
“De Hoge Raad stuurt een lijst van aanbeveling met zes kandidaten naar de voorzitter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal. De Tweede Kamer draagt vervolgens drie van deze zes kandidaten voor aan de regering.”
Programmaperiode en verkiezingsfocus expliciet benoemd
BBB positioneert haar programma expliciet als richtinggevend voor de Tweede Kamerverkiezing van 2025, met een duidelijke visie en concrete standpunten voor de komende kabinetsperiode.
JA21 positioneert zich bij de Tweede Kamerverkiezingen 2025 als een partij die radicaal wil breken met het huidige beleid, met nadruk op herstel van nationale zeggenschap, strenge migratiebeperking, en een kleinere, efficiëntere overheid. Hun programma bevat concrete voorstellen zoals het invoeren van referenda over migratie, het aanstellen van een Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie, en het juridisch verankeren van migratieplafonds. De kern van hun visie is het herstellen van controle voor de Nederlandse burger en het beschermen van Nederlandse cultuur, veiligheid en welvaart.
Meer zeggenschap voor burgers via referenda en decentralisatie
JA21 wil de invloed van burgers op nationaal beleid vergroten, met name op thema’s als migratie, bevolkingsgroei en natuur. Dit moet gebeuren door het organiseren van referenda en het decentraliseren van besluitvorming, zodat de burger meer directe inspraak krijgt.
“Meer zeggenschap van burgers over hun eigen leefomgeving door te focussen op decentralisatie en referenda over onder meer het migratiebeleid, de bevolkingsgroei en de natuur in Nederland te organiseren.”
Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie aanstellen
Om de overheid kleiner, efficiënter en meer dienstbaar te maken, stelt JA21 voor een speciale minister aan te stellen die bureaucratie terugdringt en de autonomie van burgers bewaakt. Dit is een directe reactie op het wantrouwen richting een uitdijende overheid.
“De minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie krijgt duidelijke taken: in de eerste plaats het terugdringen van de sluipende groei van de bureaucratie en het stoppen van de steeds snellere groei binnen ministeries en andere overheidsinstanties.”
Juridisch verankeren van migratieplafonds en scherpe selectie
JA21 wil de bevolkingsgroei beperken door migratieplafonds wettelijk vast te leggen en strenge selectie toe te passen op arbeidsmigranten en gezinshereniging. Dit is een fundamenteel onderscheidend punt in hun verkiezingsprogramma.
“Een beleid ontwikkelen om de bevolkingsgroei van Nederland te beperken. Dat betekent onder meer het juridisch verankeren van migratie plafonds en scherpe selectie van arbeidsmigratanten en gezinshereniging.”
Herziening internationale verdragen voor nationale soevereiniteit
JA21 pleit voor het herzien van internationale verdragen, zodat Nederland weer volledige controle krijgt over het eigen migratiebeleid. Dit standpunt is bedoeld om de soevereiniteit van het Nederlandse parlement te herstellen.
“JA21 herziet de knellende internationale verdragen en legt de soevereiniteit over onze grenzen weer waar hij hoort: bij ons Nederlandse parlement.”
NSC wil de Tweede Kamerverkiezing 2025 aangrijpen om het politieke systeem transparanter, inhoudelijker en dichter bij de burger te maken. De partij pleit voor een regionaal kiesstelsel met meervoudige districten, meer open debat en minder dichtgetimmerde coalitieakkoorden. Daarnaast blijft NSC vasthouden aan fysiek stemmen om de veiligheid en het stemgeheim te waarborgen.
Regionaal kiesstelsel met meervoudige districten
NSC wil de band tussen kiezer en Kamerlid versterken door een regionaal kiesstelsel in te voeren. Dit moet zorgen dat belangen uit alle regio’s beter worden gehoord en vertegenwoordigd in de Tweede Kamer.
“We willen de band tussen kiezer en Kamerlid versterken door een regionaal kiesstelsel in te voeren met meervoudige kiesdistricten. In dit stelsel wordt een vast aantal Kamerzetels aan districten toegedeeld (denk aan 100-125). Elk kiesdistrict stuurt zijn eigen volksvertegenwoordigers naar Den Haag, waarbij districten met veel kiezers meer Kamerleden kunnen afvaardigen dan regio’s met minder kiezers. De overgebleven zetels worden zo toegewezen dat er sprake blijft van evenredige vertegenwoordiging. De zorgen en belangen van mensen uit alle delen van het gehele land worden zo beter gehoord in het parlement.”
Fysiek stemmen blijft de norm
NSC verwerpt digitaal stemmen vanwege zorgen over beveiliging en het waarborgen van het stemgeheim. Fysiek stemmen wordt als noodzakelijk gezien om de integriteit van de verkiezingen te beschermen.
“Hoewel digitaal stemmen tijdens verkiezingen makkelijk lijkt, is het niet voldoende te beveiligen zonder het stemgeheim aan te tasten. Ook kan buiten het stemhokje druk worden uitgeoefend om een bepaalde stemkeuze te maken. Daarom blijven we in Nederland fysiek stemmen.”
Meer open debat en minder dichtgetimmerde coalitieakkoorden
NSC wil dat de Tweede Kamer meer ruimte biedt voor inhoudelijk debat en minder voor politieke deals achter gesloten deuren. Coalitieakkoorden moeten beperkt blijven tot hoofdlijnen, zodat het parlement zijn controlerende en wetgevende taak beter kan uitvoeren.
“Coalitieakkoorden moeten zich beperken tot hoofdlijnen van beleid en financiële kaders. Ze leggen niet precies vast hoe de doelen bereikt worden. Er moet ruimte zijn voor debat en om in te spelen op veranderende omstandigheden; geen dichtgetimmerde afspraken dus.”
“Goed bestuur begint met een andere politieke cultuur in de Kamer. Al jaren ontbreekt het aan voldoende inhoud en diepgaand debat in de Kamer. Daardoor blijft de aanpak van grote, maatschappelijke problemen uit.”
Volt positioneert zich voor de Tweede Kamerverkiezing 2025 als een partij die fundamentele democratische vernieuwing wil, met concrete voorstellen zoals het uitbreiden van de Tweede Kamer naar 250 zetels, het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar 16 jaar, en het invoeren van een permanent burgerberaad. Hun visie is gericht op het versterken van de volksvertegenwoordiging, het vergroten van de invloed van burgers en jongeren, en het eerlijker en transparanter maken van het politieke systeem. Volt benadrukt dat deze hervormingen noodzakelijk zijn om het vertrouwen in de politiek te herstellen en de democratie toekomstbestendig te maken.
Tweede Kamer uitbreiden naar 250 zetels
Volt stelt dat de huidige Tweede Kamer te klein is om haar taken goed uit te voeren en wil daarom het aantal zetels verhogen naar 250. Dit moet de volksvertegenwoordiging versterken en de wetgevende en controlerende taak verbeteren.
“We breiden de Tweede Kamer uit van 150 naar 250 zetels. Onze Tweede Kamer is namelijk te klein, zeker in vergelijking met andere Europese landen. Een grotere Tweede Kamer is nodig om de wetgevende en controlerende taak van de Tweede Kamer te versterken, en vooral om de taak van volksvertegenwoordiging beter te vervullen.”
Stemgerechtigde leeftijd verlagen naar 16 jaar
Volt wil jongeren meer invloed geven op het beleid dat hun toekomst bepaalt door de stemgerechtigde leeftijd te verlagen naar 16 jaar. Dit wordt gezien als een noodzakelijke stap om jongeren beter te betrekken bij de democratie.
“De stem van jongeren vergroten we door de stemgerechtigde leeftijd te verlagen van achttien naar zestien jaar. Het is belangrijk dat juist jongeren eerder kunnen en mogen meedenken en stemmen over beleid.”
Permanent burgerberaad invoeren
Volt wil een nationaal, permanent burgerberaad oprichten dat verantwoordelijk is voor het organiseren van burgerberaden over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Dit moet de betrokkenheid van burgers vergroten en hun stem structureel in de besluitvorming brengen.
“We richten het allereerste, nationale, permanente burgerberaad ter wereld op. Dit instituut is verantwoordelijk voor het organiseren van burgerberaden in Nederland. Een groep ingelote inwoners kan dan - al dan niet in samenspraak met de politiek - burgerberaden agenderen over onderwerpen die hen na aan het hart liggen, zoals zorg, het klimaat of pensioenen.”
Financiële paragraaf volgt na CPB-doorrekening
Volt geeft aan dat de financiële onderbouwing van het programma pas na het partijcongres en de CPB-doorrekening wordt toegevoegd, waarmee ze transparantie en realisme in hun plannen willen waarborgen richting de verkiezingen.
“In dit hoofdstuk wordt later (tussen het Congres op 30 augustus 2025 en de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober 2025) een financiële paragraaf toegevoegd. De cijfers in deze paragraaf hangen af van de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) die pas na het congres bekend zullen worden.”
D66 presenteert zich bij de Tweede Kamerverkiezing 2025 als een partij die inzet op het versterken van de democratie, het vergroten van burgerinvloed en het moderniseren van het staatsbestel. De partij wil onder meer het parlement uitbreiden, referenda mogelijk maken, en de Eerste Kamer en politieke functies van de koning afschaffen. D66 benadrukt dat deze hervormingen noodzakelijk zijn om het vertrouwen in de democratie te herstellen en de politiek beter te laten functioneren.
Parlement uitbreiden en versterken
D66 vindt dat het huidige aantal Kamerleden en hun ondersteuning onvoldoende is voor de complexiteit van het beleid en de groei van de bevolking. Daarom wil de partij het parlement uitbreiden en meer ondersteuning bieden, zodat het zijn wetgevende en controlerende taak beter kan uitvoeren.
“Het parlement kan de wetgevende taak en de rol van controleur van de regering nu niet goed genoeg uitvoeren. Dat komt onder meer doordat het aantal Kamerleden en hun ondersteuning al jaren te klein is voor de toenemende complexiteit van beleid en de groei van het aantal inwoners. Daarom breiden we het parlement uit en zorgen we voor meer ondersteuning.”
Referenda en burgerfora invoeren
Om de invloed van burgers op wetgeving te vergroten, wil D66 referenda mogelijk maken en vaker burgerfora organiseren. Hiermee wil de partij burgers directer betrekken bij grote thema’s en besluiten.
“We maken referenda mogelijk om wetgeving te stoppen. Ook organiseren we vaker burgerfora om mensen zelf aan het woord te laten over de grote thema’s in ons land.”
Eerste Kamer en politieke rol koning afschaffen
D66 wil de Eerste Kamer en de politieke functies van de koning afschaffen, omdat deze volgens de partij niet passen in een moderne staatsinrichting. Dit voorstel is bedoeld om het staatsbestel te moderniseren en de democratie te versterken.
“De Eerste Kamer wordt nu indirect gekozen. En de koning heeft nog steeds politieke rollen en taken. Dat past niet in onze moderne staatsinrichting. Daarom schaffen we de Eerste Kamer en de politieke functies van de koning af.”
GroenLinks-PvdA wil de democratische legitimiteit van de Tweede Kamerverkiezingen versterken door procedures te versnellen, jongeren meer te betrekken en het kiesrecht uit te breiden naar de Caribische delen van het Koninkrijk. Ze pleiten voor een kortere periode tussen de val van een kabinet en nieuwe verkiezingen, verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar, en stemrecht voor alle Nederlanders, ongeacht woonplaats binnen het Koninkrijk. De partij ziet deze maatregelen als essentieel om de representativiteit en slagkracht van de democratie te vergroten.
Kortere procedure tussen kabinetsval en verkiezingen
GroenLinks-PvdA vindt dat de periode tussen de val van een kabinet en de Tweede Kamerverkiezingen te lang is, waardoor het land te lang stil staat. Ze willen de registratieprocedures versnellen en gemeenten beter ondersteunen bij het organiseren van verkiezingen, zonder het kiesstelsel te wijzigen.
“De tijd tussen de val van een kabinet en nieuwe verkiezingen is te lang. Nederland staat daardoor inclusief een lange formatie vaak een jaar stil. We verkorten daarom de procedures voor registratie voor deelname en bieden gemeenten meer hulp bij het opzetten van verkiezingen. Het kiesstelsel blijft onveranderd.”
Kiesrecht uitbreiden en jongeren betrekken
De partij wil de kiesgerechtigde leeftijd verlagen naar 16 jaar en het stemrecht voor de Tweede Kamer uitbreiden naar inwoners van Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. Hiermee willen ze de betrokkenheid van jongeren vergroten en de democratische rechten van alle Nederlanders waarborgen.
“We verlagen de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en we rollen een campagne uit om de opkomst onder jongeren te verhogen.”
“De achterstelling van Nederlanders die op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten wonen wordt beëindigd: ook zij krijgen stemrecht voor de Tweede Kamer en invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer.”
De ChristenUnie presenteert zich bij de Tweede Kamerverkiezing 2025 als een partij die opstaat voor het goede, met nadruk op het versterken van de democratie, het afwijzen van grootschalige politieke vernieuwingen zoals referenda, en het behouden van een representatief stelsel zonder kiesdrempel of districten. Hun visie is gericht op het beschermen van minderheden, het waarborgen van partijdemocratie, en het versterken van de relatie tussen burger en politiek.
Handhaven representatieve democratie, geen referenda of kiesdrempel
De ChristenUnie verzet zich tegen grootschalige politieke vernieuwing zoals referenda, districtenstelsel en kiesdrempel, omdat deze volgens hen de relatie tussen burger en politiek niet versterken en de positie van minderheden kunnen schaden. Ze willen het mandaat van de kiezer voor vier jaar behouden en benadrukken het belang van ruimte voor minderheden binnen de democratie.
“Grootschalige politieke vernieuwing is geen oplossing voor het versterken van de relatie tussen burger en politiek. Referenda bieden schijninvloed en horen dus niet thuis in de grondwet. De Tweede Kamer wordt als gekozen volksvertegenwoordiging niet langer automatisch ontbonden als een regering valt. Het mandaat van de kiezers geldt voor vier jaar. We voeren geen districtenstelsel of kiesdrempel in. In een districtenstelsel gaat het meer over poppetjes en minder over inhoud. Een kiesdrempel en districtenstelsel zorgen er bovendien voor dat het moeilijker wordt voor kleinere groepen in de samenleving om een eigen politieke inbreng te hebben. Wij geloven dat je de kracht van een samenleving kunt afmeten aan de ruimte die meerderheden geven aan minderheden.”
Verplichte partijdemocratie en leden voor politieke partijen
De ChristenUnie wil dat politieke partijen interne democratie verplicht stellen en leden hebben, om zo de betrokkenheid van burgers bij de politiek te vergroten en de legitimiteit van partijen te waarborgen.
“Interne partijdemocratie wordt een eis voor politieke partijen. Politieke partijen moeten leden hebben.”