Verkiezingsprogramma's 2025 overtech
De SP wil de macht van grote techbedrijven inperken, digitale rechten van burgers versterken en technologie inzetten voor publieke waarde in plaats van winstbejag. Ze pleiten voor strenge regulering van AI, bescherming van privacy, open source software bij de overheid, en het recht op een offline leven. Hun visie is kritisch op surveillancekapitalisme en digitalisering die leidt tot afhankelijkheid, discriminatie of ontmenselijking.
Macht van Big Tech inperken
De SP ziet de groeiende macht van grote techbedrijven als een bedreiging voor privacy, innovatie en democratie. Ze willen het verdienmodel van deze bedrijven aanpakken, consumenten beschermen en open standaarden afdwingen.
“De digitale wereld moet niet onder beklemmende staatscontrole staan, maar ook niet gedomineerd worden door winstbeluste Big Tech bedrijven.”
“Om de macht en invloed van deze bedrijven op de samenleving en politiek te breken, moet het verdienmodel aangepakt worden.”
“Wij verzetten ons tegen de groeiende macht van grote (tech)platformbedrijven zoals Amazon, Google, Facebook, Booking.com en Uber.”
“Dit systeem ondermijnt privacy, innovatie, arbeidsrechten en zelfs onze democratie. Wij zetten ons in voor strengere regulering, open standaarden, transparantie over algoritmes en een sterkere positie voor consumenten, werknemers en kleinere ondernemers in de digitale economie.”
Strenge regulering van AI en algoritmes
De SP wil kunstmatige intelligentie en algoritmes streng reguleren om misbruik, discriminatie en ontmenselijking te voorkomen. Ze eisen transparantie, menselijke controle en ethische toetsing voordat technologie wordt ingezet.
“Kunstmatige Intelligentie maakt het steeds moeilijker om te achterhalen wat echt en wat nep is... Daarom is strenge regulering nodig.”
“Het moet altijd duidelijk zijn wanneer iets door AI is gemaakt.”
“Beslissingen die mensen raken, mogen nooit alleen door een algoritme worden genomen.”
“Nieuwe technologieën worden eerst onderworpen aan een ethische toets, voordat zij kunnen toetreden tot de markt.”
“Bij beslissingen die impact hebben op iemands leven... blijven altijd mensen betrokken. We staan niet toe dat dergelijke beslissingen volledig geautomatiseerd worden via algoritmes.”
Bescherming van privacy en digitale rechten
De SP wil dataminimalisatie, het recht op verwijdering van gegevens, en een verbod op massale dataverzameling zonder verdenking. Ze willen consumentenrechten uitbreiden naar digitale producten en privacy beschermen tegen overheid en bedrijven.
“Dataminimalisatie wordt de norm. Overheden en bedrijven mogen geen overbodige persoonsgegevens verzamelen, zoals locatiegegevens zonder duidelijke noodzaak.”
“Iedereen moet het recht hebben om zijn gegevens te laten verwijderen.”
“Als er geen concrete verdenking tegen iemand bestaat, mogen er geen gegevens binnengeharkt worden.”
“Consumenten krijgen bij het gebruik van ‘gratis’ diensten (waarbij ze betalen met data, zoals op sociale media) dezelfde bescherming als wanneer ze zouden betalen met geld.”
Open source en digitale autonomie overheid
De SP wil de afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven verminderen door open source software en open standaarden te verplichten bij de overheid. Publieke data moet in Nederland worden opgeslagen.
Recht op een offline leven en digitale inclusie
De SP vindt dat iedereen moet kunnen kiezen om offline te leven en niet gedwongen mag worden tot digitalisering. Niet-digitale alternatieven blijven beschikbaar, en digitale vaardigheden worden ondersteund.
Milieuschade door techbedrijven en datacentra beperken
De SP wil grote, energieverslindende datacentra weren en strenge milieuregels opleggen aan alle datacentra om schade aan het milieu te minimaliseren.
“We voorkomen dat grote techbedrijven te veel marktmacht krijgen via datacentra. Grote, energieverslindende datacentra worden geweerd.”
“Alle datacentra moeten voldoen aan strenge regels, zodat ze zuinig omgaan met stroom, water en grondstoffen en zo min mogelijk schade aan het milieu veroorzaken.”
NSC ziet technologie als essentieel voor economische groei, veiligheid en maatschappelijke weerbaarheid, maar waarschuwt voor afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven en de risico’s van digitalisering. De partij wil investeren in strategische technologieën (zoals AI, chips en quantum), digitale autonomie vergroten, en burgers beschermen tegen negatieve effecten van tech, zoals privacyschendingen en cyberdreigingen. Concrete voorstellen zijn onder meer een AI-fabriek in Groningen, strengere privacyregels, een centrale cyberautoriteit, en investeringen in technisch onderwijs.
Investeren in strategische technologieën en technisch talent
NSC wil Nederland minder afhankelijk maken van buitenlandse technologie en de positie in sleuteltechnologieën versterken door gerichte investeringen en samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven. Dit moet de economische weerbaarheid vergroten en innovatie stimuleren.
“We investeren in technisch talent. Daarbij zetten we extra in op de instroom in mbo-, hbo- en wo-opleidingen voor strategische sectoren die echt om mensen staan te springen zoals de halfgeleiderindustrie, AI en energietechnologie.”
“Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
“We steunen de oprichting van een AI-fabriek in Groningen die rekenkracht, data en talent beschikbaar maakt voor het mkb en strategische sectoren.”
“We ondersteunen daarnaast de ontwikkeling van GPT-NL als Nederlands taalmodel.”
Vergroten van digitale autonomie en weerbaarheid
NSC wil de afhankelijkheid van Amerikaanse technologie verminderen en de digitale infrastructuur en veiligheid versterken. Dit omvat investeringen in eigen cloud-infrastructuur, quantumveilige cryptografie, en een centrale cyberautoriteit.
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur.”
“We ondersteunen het EuroStack initiatief om meer Europese digitale technologie te ontwikkelen.”
“De overheid moet snel overstappen op quantumveilige cryptografie, met prioriteit voor verouderde en vitale systemen.”
“Nederlandse ondernemers moeten ondersteund worden in het bevorderen van hun digitale weerbaarheid. Dit vereist dat er binnen de overheid één centrale cyberautoriteit als coördinator en aanspreekpunt fungeert, in plaats van de versnipperde verantwoordelijkheid nu.”
Beschermen van burgers tegen negatieve effecten van tech
NSC erkent de risico’s van digitalisering, zoals privacyschendingen, AI-misbruik en de macht van grote techbedrijven, en wil burgers hiertegen beschermen door strengere handhaving, transparantie en het beperken van datadeling met techreuzen.
“We moeten voorkomen dat de overheid data van onze burgers voedt aan de tech-reuzen omdat zij hun AI-modellen daarop trainen.”
“De macht van de grote technologiebedrijven wordt steeds groter, ten koste van de rechten van mensen. Digitalisering biedt kansen, maar we moeten onze samenleving beschermen tegen de keerzijden hiervan, zoals cybercrime, deepfakes en privacyschendingen.”
“Burgers staan nog te vaak machteloos tegen AI-toepassingen die een grote impact hebben op hun persoonlijke levenssfeer. Er moet strengere handhaving zijn op de bestaande regels.”
“We maken het reguleren van aanbevelingsalgoritmes op zeer grote sociale mediaplatforms tot een Europese prioriteit. Deze algoritmes moeten transparant zijn en geoptimaliseerd worden met het oog op mentale gezondheid van gebruikers, in plaats van maximale schermtijd.”
Verbeteren van digitale infrastructuur en cybersecurity
NSC wil de digitale infrastructuur versterken en beveiligen tegen sabotage, cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, met aandacht voor privacy en fysieke back-ups van gevoelige data.
“We dragen zorg voor de aanleg en het onderhoud van onze digitale infrastructuur. Datacentra moeten passen in het landschap en er moet slim omgegaan worden met energietoevoer en restwarmte. Onze zeekabels moeten beschermd worden tegen de reële sabotagedreiging.”
“De cyberweerbaarheid van ons land moet omhoog. We voeren de Cyberbeveiligingswet en de Wet Weerbaarheid Kritieke Entiteiten snel in om duidelijke cybersecuritykaders voor de overheid en de vitale sector vast te stellen.”
“Er komt een verbod op kill switches bij (consumenten)apparatuur zoals zonnepanelen, laadpalen en warmtepompen, zodat deze niet vanuit het buitenland uitgeschakeld kunnen worden en zo een black-out veroorzaken.”
“Elk systeem dat verbonden is met internet is in principe hackbaar. Daarom moeten er niet-digitale opslagplaatsen zijn voor zeer gevoelige gegevens zoals biometrie voor paspoorten.”
Transparantie en controle op algoritmes en AI in de overheid
NSC wil dat het gebruik van algoritmes en AI door de overheid transparant, controleerbaar en eerlijk gebeurt, om discriminatie en fouten te voorkomen.
“Algoritmische risicoprofilering moet periodiek onderworpen worden aan een kwalitatieve en kwantitatieve toets om te voorkomen dat mensen gediscrimineerd worden of ten onrechte als fraudeur worden aangemerkt. Vastlegging in het algoritmeregister wordt verplicht.”
“Daarom wordt binnen de Tweede Kamer een Bureau voor Technologie opgericht ter ondersteuning van de wetgevende en controlerende taak.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) wil technologie onder publieke en democratische controle brengen, met prioriteit voor privacy, digitale soevereiniteit en het beperken van de macht van Big Tech. Ze pleiten voor strenge regulering van AI, bescherming van persoonsgegevens, stimulering van open source alternatieven, en een verbod op gentechnologie in landbouw en veeteelt. Hun visie is dat technologie altijd dienstbaar moet zijn aan mens, dier, natuur en democratie, en nooit aan winst of macht.
Digitale soevereiniteit en beperking Big Tech
PvdD wil de macht van grote techbedrijven doorbreken en digitale infrastructuur in publieke handen brengen om democratische controle en privacy te waarborgen. Ze pleiten voor publieke alternatieven, minder afhankelijkheid van Big Tech, en open source oplossingen.
“We doorbreken de dominantie van Big Tech. Techreuzen ondermijnen de democratische rechtsstaat, publieke controle en nationale soevereiniteit. We stellen grenzen aan de macht van deze bedrijven, versterken publieke alternatieven en voorkomen dat Europese IT-wetgeving via lobby of juridische trucs wordt uitgehold.”
“De Partij voor de Dieren kiest voor digitale soevereiniteit en publieke regie. Technologie moet transparant, controleerbaar en dienstbaar zijn aan mens, dier, natuur en democratie, nooit aan winst of macht.”
“De overheid gaat open standaarden, open-sourcesoftware en open hardware stimuleren en waar mogelijk gebruiken. Dit gebeurt sowieso in publieke sectoren: overheden, scholen en zorginstellingen stappen af van Big Tech-diensten. De overheid ontwikkelt een exitstrategie en investeert in open source, non-profit en Europese alternatieven.”
Strenge regulering en publieke controle op AI
PvdD wil dat AI uitsluitend wordt ingezet onder publieke en democratische controle, met nadruk op ethiek, transparantie, ecologische grenzen en mensenrechten. Commerciële inzet van AI mag alleen als deze sociaal en ecologisch verantwoord is.
“De Partij voor de Dieren wil dat AI snel onder publieke en democratische controle komt, met nadrukkelijke aandacht voor ecologische grenzen, mensenrechten, dierenwelzijn, mededogen en sociale rechtvaardigheid.”
“AI mag uitsluitend commercieel worden ingezet wanneer de toepassing verenigbaar is met duurzame en sociaal rechtvaardige principes. Toepassingen die bijdragen aan ongelijkheid, overconsumptie en gedragsmanipulatie vallen daar niet onder en krijgen in Nederland geen ruimte.”
“Alle AI-systemen die invloed hebben op mensenlevens, inclusief systemen die worden ingezet ten behoeve van de veiligheid, worden aan de voorkant ontworpen en later getoetst op beheersbaarheid, ethiek, lichamelijke integriteit en privacy. Deze systemen moeten aantoonbaar anti-discriminatoir zijn.”
“De regie over essentiële AI-infrastructuur komt in publieke handen. De overheid zorgt ervoor dat in Europees verband geïnvesteerd wordt in goede publieke AI-technologie, zodat er geen afhankelijkheid ontstaat van problematische regimes of buitenlandse commerciële partijen.”
Strikte bescherming van privacy en persoonsgegevens
PvdD stelt privacy centraal in hun techbeleid, met nadruk op eigenaarschap van persoonsgegevens, verbod op deepfakes zonder toestemming, en strenge eisen aan datagebruik en algoritmes.
“Iedereen krijgt het wettelijke recht op zijn of haar eigen gezicht en stem. Deepfakes die zonder toestemming iemands identiteit gebruiken, worden verboden.”
“Bedrijven mogen via kleine lettertjes in gebruiksvoorwaarden nooit eigenaar worden van persoonsgegevens, beelden of bestanden.”
“Bedrijven worden streng gehouden aan de principes ‘Privacy by Design’ en ‘Privacy by Default’. Dat betekent dat er zo min mogelijk data verzameld worden en de standaardinstellingen altijd privacyvriendelijk zijn.”
“Bedrijven worden gedwongen meer transparantie te geven over hun opslag en gebruik van data en de werking van algoritmes.”
Geen gentechnologie in landbouw en veeteelt
PvdD is fel tegen de inzet van gentechnologie (inclusief CRISPR-Cas) in landbouw en veeteelt, vanwege risico’s voor biodiversiteit, milieu en dierenwelzijn.
“De Partij voor de Dieren verzet zich daartegen, en is tegen de inzet van gentech, inclusief nieuwe technieken zoals CRISPR-Cas.”
“Nederland wordt gentechvrij. De teelt en import van genetisch gemanipuleerde gewassen wordt verboden.”
“Het genetisch manipuleren en klonen van dieren is ethisch onaanvaardbaar en brengt ernstig dierenleed met zich mee.”
Transparantie en controle op AI-content en -impact
PvdD wil dat AI-gegenereerde beelden, audio en teksten altijd herkenbaar zijn, en dat transparantie over de ecologische impact van AI verplicht wordt.
“Beelden en audio die gemaakt zijn door AI moeten altijd direct te herkennen zijn door bijvoorbeeld een watermerk of logo. Teksten die zich (deels) baseren op informatie die door AI gegenereerd is, vermelden dit expliciet.”
“Transparantie over energie- en waterverbruik van AI-systemen is verplicht.”
Altijd analoge alternatieven en geen appdwang
Digitale diensten van overheid, zorg en banken moeten altijd toegankelijk blijven zonder verplichte apps of Big Tech-platformen; analoge alternatieven blijven beschikbaar.
“Diensten van overheid, scholen, zorginstellingen en banken mogen nooit alleen nog maar via apps en platformen van Big Tech bereikbaar zijn. Het blijft voor burgers altijd mogelijk om hun digitale zaken te kunnen regelen via websites en/of platformonafhankelijke protocollen.”
“We zorgen altijd voor een analoge terugvaloptie bij vitale systemen.”
Volt wil dat Europa technologisch onafhankelijk wordt en pleit voor grootschalige investeringen in innovatie, digitale infrastructuur en strategische technologieën zoals AI, kwantumtechnologie en biotech. Ze stellen een Europees Tech Fund, een ministerie van Digitale Zaken en strengere regulering van grote techbedrijven voor, met als doel digitale autonomie, bescherming van burgerrechten en het behoud van Europees talent. Hun visie is gericht op een sterke, ethische en innovatieve Europese techsector die minder afhankelijk is van de VS en China.
Europees Tech Fund en Silicon Europa
Volt wil een krachtig Europees ecosysteem voor technologie, met een gezamenlijk investeringsfonds en een geïntegreerde markt om innovatie en strategische autonomie te bevorderen. Dit moet voorkomen dat talent en bedrijven naar de VS of China vertrekken en de EU minder afhankelijk maken van buitenlandse technologie.
“Wij kiezen voor een Europees Tech Fund dat risicovolle investeringen doet in innovaties zoals AI, kwantumtechnologie en biotech.”
“Wij bouwen één krachtige Europese industrie: een Silicon Europa. Een plek waar kennis, start-ups en investeerders samenkomen, gebouwd op Europese waarden.”
“Om de digitale en technologische autonomie van de EU te versterken richten we een Europees Tech Fund op dat risicodragend investeert in strategische innovaties, van AI en kwantumtechnologie tot cleantech en biotech.”
Ministerie van Digitale Zaken en Digitale Burgerrechten
Volt wil een minister en ministerie van Digitale Zaken oprichten om digitale infrastructuur, innovatie en burgerrechten te beschermen. Ze leggen nadruk op transparantie van algoritmes, privacy, en ethisch gebruik van AI.
“Daarom komt er een minister en ministerie van Digitale Zaken. We zorgen dat iedereen die dat wil, mee kan doen in de digitale samenleving.”
“Algoritmes moeten transparant en eerlijk zijn. Zij mogen geen inbreuk maken op onze privacy of grondrechten. En kunstmatige intelligentie (AI) moet altijd worden ingezet in het belang van de samenleving.”
Digitale Autonomie en Minder Afhankelijkheid van Big Tech
Volt streeft naar digitale soevereiniteit door te investeren in Europese alternatieven voor cloud, AI en cybersecurity, en door afhankelijkheid van niet-EU-technologie inzichtelijk en meetbaar te maken.
“EU-bedrijven die alternatieven ontwikkelen voor Amerikaanse cloud-, AI- en cybersecuritydiensten worden erkend als innovatieve spelers en krijgen betere toegang tot financiering.”
“Met de Digital Sovereignty Score maken we de digitale afhankelijkheid van overheden inzichtelijk.”
“We verkleinen onze afhankelijkheid van grote techbedrijven.”
Digitale Geletterdheid en IT-onderwijs
Volt wil digitale vaardigheden en kennis over technologie structureel in het onderwijs verankeren, zodat jongeren voorbereid zijn op een digitale toekomst en de arbeidsmarkt.
“Volt pleit ervoor dat middelbare scholieren leren over kunstmatige intelligentie (AI) en hoe deze technologie verantwoord wordt ingezet.”
“Volt versterkt de digitale geletterdheid van kinderen en jongeren door digitaal onderwijs - naast lezen, rekenen en schrijven - te bestempelen als basisvaardigheid in het funderend onderwijs.”
“We investeren in IT-onderwijs in zowel het middelbaar als in het hoger onderwijs.”
Ethische en Transparante AI
Volt wil dat AI en algoritmen transparant, ethisch en in lijn met grondrechten worden ingezet, met duidelijke kaders en toetsing, en dat burgers beschermd worden tegen misbruik.
“AI en algoritmen die door de overheid en in de uitvoering gebruikt worden om beslissingen te nemen die invloed hebben op mensen, moeten verplicht getoetst worden aan grondrechten en ethische kaders.”
“De technologie wordt opgebouwd uit opensource-componenten en getraind met betrouwbare data van de overheid en de maatschappij.”
Bescherming van Data en Privacy
Volt stelt privacy by design verplicht en wil burgers altijd inzicht geven in het gebruik van hun data.
“Privacy by design is het uitgangspunt bij ieder nieuw systeem.”
“Burgers hebben altijd inzicht in wie hun gegevens bekijken en waarvoor.”
D66 wil technologische innovatie inzetten voor maatschappelijke doelen, met nadruk op digitale autonomie, het verminderen van afhankelijkheid van grote buitenlandse techbedrijven en het beschermen van burgers tegen negatieve effecten van technologie. De partij pleit voor een sterke Europese en nationale techsector, verantwoord gebruik van AI, en stevige regulering van techbedrijven, vooral waar het publieke belangen en kinderwelzijn betreft. D66 stelt voor om een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie aan te stellen en investeert gericht in sleuteltechnologieën en open source.
Minder afhankelijk van grote buitenlandse techbedrijven
D66 ziet de dominantie van grote buitenlandse techbedrijven als een bedreiging voor democratie, veiligheid en autonomie. Ze willen digitale onafhankelijkheid en kiezen voor Europese alternatieven, met stevige handhaving en toezicht op techbedrijven die publieke belangen raken.
“Maar dan moeten we af van onze afhankelijkheid van grote techbedrijven die winst maken met onze aandacht, data en verslaving. Grote techbedrijven bedreigen onze democratie en de sociale samenhang.”
“We kiezen voor Europese alternatieven en helpen vanuit de overheid door als eerste klant (launching customer) om producten op de markt te brengen.”
“Een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie krijgt onder meer de taak om het Rijk en publieke sectoren los te maken van grote techbedrijven uit Amerika en China.”
“Digitale autonomie is daarvoor cruciaal. Waar we die autonomie nog niet hebben, beschermen sterke toezichthouders mensen en maatschappij tegen de schadelijke effecten van de verdienmodellen van grote techbedrijven.”
Investeren in Europese en nationale techsector en sleuteltechnologieën
D66 wil Nederland en Europa technologisch onafhankelijk maken door te investeren in de eigen ICT-sector, AI, halfgeleiders en sleuteltechnologieën. Ze stimuleren innovatie via subsidies, overheidsinkoop en samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen.
“D66 zet vol in op een sterke nationale en Europese ICT-sector. We maken onze positie in de halfgeleiderindustrie nog sterker: dat is de productie van bijvoorbeeld computerchips. We investeren in innovatieve start-ups en scale-ups in software.”
“Nederland loopt internationaal voorop in sleuteltechnologieën. D66 wil die voorsprong benutten om onze maatschappelijke uitdagingen te helpen oplossen. We stimuleren deze belangrijke technologieën met subsidies en inkoop van de overheid.”
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken.”
“Open source speelt hierin een sleutelrol: het vergroot samenwerking, versnelt innovatie en zorgt dat kennis breed toegankelijk blijft voor de samenleving.”
Bewindspersoon voor Technologie en Innovatie
Om versnippering van beleid te voorkomen en regie te houden op technologische innovatie, wil D66 een aparte bewindspersoon met eigen begroting en mandaat.
“D66 wil een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, met een eigen begroting en een stevig mandaat. Daarmee zorgen we voor focus en regie binnen de overheid om onze maatschappelijke doelen te bereiken.”
Verantwoorde en waardengedreven inzet van AI
D66 wil dat Nederland en Europa koploper worden in verantwoord gebruik van AI, gebaseerd op Europese waarden. Ze erkennen de kansen van AI, maar willen risico’s voor werk, veiligheid en democratie beperken.
“Nederland wordt koploper in Europa in waardengedreven en verantwoorde AI. AI biedt enorme kansen, maar zorgt ook voor risico’s voor werk, veiligheid en democratie.”
“We bouwen daarom onze eigen kennis en kracht op het gebied van AI op, op basis van Europese waarden en standaarden.”
Bescherming van burgers en kinderen tegen schadelijke tech-effecten
D66 wil burgers beschermen tegen verslaving, misbruik van data en schadelijke algoritmes, met speciale aandacht voor kinderen. Ze pleiten voor strenge regulering van techbedrijven en duidelijke leeftijdsgrenzen voor verslavende apps.
“Veel volwassenen worstelen al met telefoonverslaving, maar kinderen nog meer. Hun nieuwsgierige brein is een verdienmodel voor grote techbedrijven. Daarom beschermt D66 het welzijn, de ontwikkeling en de online leefwereld van kinderen tegen verslaving, slechtere leerprestaties en misdrijven.”
“Zolang grote techbedrijven niet gereguleerd zijn, wil D66 een duidelijke leeftijdsgrens van 15 jaar voor verslavende apps die zorgen dat je maar blijft scrollen.”
“Techbedrijven worden verplicht om nepbeelden binnen 24 uur te verwijderen. Sociale mediaplatforms moeten meer doen om online haatberichten te verwijderen.”
GroenLinks-PvdA wil technologie en digitalisering inzetten voor publieke waarden, democratische controle en sociale gelijkheid, met een sterke nadruk op Europese autonomie en het tegengaan van de macht van grote techbedrijven. Ze pleiten voor strengere regulering van AI en Big Tech, investeren in Europese digitale infrastructuur en stimuleren verantwoorde, duurzame innovatie. Hun beleid richt zich op publieke controle, bescherming van mensenrechten, en het toegankelijk maken van digitale kansen voor iedereen.
Europese digitale autonomie en minder afhankelijkheid van Big Tech
GroenLinks-PvdA wil de macht van Amerikaanse en Chinese techgiganten doorbreken en investeren in Europese alternatieven, digitale infrastructuur en technologie. Dit moet leiden tot meer strategische autonomie, bescherming van mensenrechten en een eerlijker speelveld voor Europese bedrijven.
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale infrastructuur, een eigen Cloud en veilige AI. We lanceren een Civiel Techfonds om verantwoorde technologie aan te jagen en mensenrechtenorganisaties te steunen. We pleiten voor het opknippen van Big Tech en een heffing op niet-Europese Big Tech-bedrijven.”
“Nederland kent veel innovatieve ICT-bedrijven, maar is toch afhankelijk van Amerikaanse en Chinese leveranciers. Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“Voor het stellen van prioriteiten in het bouwen aan digitale autonomie, kiezen we een risico-gedreven aanpak, waarbij we de gehele technologiestack in samenhang benaderen.”
Strenge regulering en publieke controle op AI en algoritmes
De partij wil AI en algoritmes inzetten voor maatschappelijke doelen, maar stelt strenge eisen aan transparantie, eerlijkheid en mensenrechten. Riskante AI-systemen worden verboden, en er komt meer toezicht op algoritmes en digitale veiligheid.
“We creëren eerlijke algoritmes, versterken onze veiligheid en investeren in kunstmatige intelligentie die bijdraagt aan de samenleving.”
“We verbieden riskante AI-systemen, zoals systemen voor realtime gezichts- of emotieherkenning. AI-gegenereerde content moet altijd als zodanig herkenbaar zijn, met duidelijke bronvermelding.”
“We beschermen onze privacy en mensenrechten door meer middelen en bevoegdheden voor de Autoriteit Persoonsgegevens, de Autoriteit Consument en Markt en de algoritmetoezichthouder en faciliteren samenwerking met andere Europese toezichthouders.”
Duurzame en circulaire digitalisering
GroenLinks-PvdA wil dat digitalisering en technologische innovatie bijdragen aan duurzaamheid en circulariteit. Ze pleiten voor Europese regelgeving voor repareerbare hardware en investeren in groene ICT.
“We sturen als overheid op circulariteit en efficiëntie. Wie hardware of media zoals films en videogames aanschaft, moet erop vertrouwen dat het blijvend bruikbaar is. We zetten ons in voor Europese regelgeving die modulaire en repareerbare hardware stimuleert en veroudering tegengaat.”
“De digitale samenleving verbruikt veel stroom, vaak door onnodig AI-gebruik of door ICT alsmaar te laten draaien. Tegelijkertijd kan digitalisering ook helpen om bedrijven duurzamer te maken. We verbreden het Actieplan Duurzame Digitalisering en leiden genoeg ICT’ers op voor een groene digitale toekomst.”
Toegankelijke digitalisering en digitale geletterdheid voor iedereen
De partij wil dat iedereen kan meedoen in de digitale samenleving, met toegankelijke overheidsdiensten, betaalbaar internet en structurele aandacht voor digitale vaardigheden in het onderwijs.
“Alle overheidswebsites moeten toegankelijk zijn (A-status) en er moet altijd een niet-digitaal alternatief zijn voor contact met de overheid. We maken afspraken met telecombedrijven om internet voor iedereen betaalbaar te maken.”
“Mediawijsheid en digitale geletterdheid worden een vast onderdeel van het onderwijscurriculum. Elke jongere moet voldoende geletterd en gecijferd het onderwijs verlaten.”
Aanpak van verslavende algoritmen en bescherming van privacy
GroenLinks-PvdA wil het verdienmodel van verslavende algoritmen en online tracking doorbreken, met een verbod op gepersonaliseerde content en strengere regels voor sociale media.
“Digitale diensten, zoals sociale media, worden bewust verslavend gemaakt. Zo vreten online platforms onze aandacht, verzamelen ze op grote schaal persoonlijke data en maken ze een verdienmodel van smartphoneverslaving. Dit heeft grote en negatieve gevolgen voor onze privacy, gezondheid, autonomie, het publieke debat en de democratie. We doorbreken het verdienmodel hierachter door een verbod op Europees niveau van gepersonaliseerde content en online tracking.”
Investeren in innovatie, onderzoek en opensource technologie
De partij stimuleert fundamenteel onderzoek, innovatie en de ontwikkeling van opensource software en hardware, met publieke investeringen en een focus op maatschappelijke behoeften.
“Wij zetten ons in voor forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling. Daarbij zijn Europese waarden en maatschappelijke behoeften leidend.”
“Door middel van aanbestedingen en subsidies ondersteunen we de ontwikkeling van betrouwbare opensourcesoftware en -hardware met broncodes die iedereen kan controleren.”
Verantwoorde inzet van technologie in de zorg
Digitalisering in de zorg moet de kwaliteit verbeteren en de regie bij patiënten vergroten, maar mag geen vervanging zijn van persoonlijk contact.
“Digitale zorg kan van toegevoegde waarde zijn wanneer het de kwaliteit verbetert, patiënten meer regie geeft en zorgverleners ontlast. Voorwaarde is dat technologie veilig, toegankelijk en betrouwbaar is.”
Het CDA ziet technologische innovatie, met name op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI), digitale autonomie en sleuteltechnologieën, als essentieel voor de economische en maatschappelijke weerbaarheid van Nederland en Europa. Ze willen investeren in Europese chipproductie, eigen cloud-toepassingen, AI-ontwikkeling en digitale ethiek, met een sterke nadruk op minder afhankelijkheid van Big Tech en verantwoord gebruik van technologie. Concrete voorstellen zijn onder meer het stimuleren van GPT-NL, een AI-fabriek, een AI-commissaris, en strengere regulering van techplatforms.
Investeren in Europese digitale autonomie en chipsector
Het CDA wil de afhankelijkheid van niet-Europese technologie verminderen door te investeren in Europese cloud-oplossingen, chipproductie en datacentra. Dit moet de strategische positie van Nederland en Europa versterken en de digitale soevereiniteit vergroten.
“We willen minder afhankelijk worden van Big Tech buiten Europa. Daarom investeren we in digitale autonomie, bijvoorbeeld door als Europa eigen cloud-toepassingen te maken, en met gelijkgestemde landen te bouwen aan de versterking van de Europese chipsector.”
“We stimuleren de ontwikkeling van chipproductie en -ontwerp met gelijkgestemde Europese landen. Ook dragen we actief bij aan de daadwerkelijke productie van geavanceerde chips in Nederland of Europa.”
“Ook stimuleren we de bouw van Europees-autonome datacentra.”
Stimuleren en reguleren van kunstmatige intelligentie (AI)
Het CDA ziet AI als een strategisch speerpunt en wil investeren in Nederlandse en Europese AI-ontwikkeling, met aandacht voor ethiek, toezicht en samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs. Ze pleiten voor een AI-commissaris en centrale regie, maar ook voor strikte naleving van wetgeving en ethische normen.
“Binnen het groeifonds komt ruimte voor investeringen in sleuteltechnologieën met een sterke focus op AI. Er komt daarnaast een commissaris AI voor centrale regie.”
“We stimuleren doorontwikkeling van het Nederlands ‘large language-model’ GPT-NL als basis voor AI.”
“Wij willen een betere verankering van digitale ethiek: AI-ethiek, het begrijpen van algoritmes, mediawijsheid en cyberveiligheid in funderend en vervolgonderwijs en bibliotheken.”
“Toezichthouders behouden hun onafhankelijke rol, en zien toe op naleving van de geldende wetgeving op het gebied van AI.”
Strengere regulering en handhaving van techplatforms
Het CDA wil platforms die zich niet aan de regels houden strenger aanpakken, desinformatie tegengaan en privacy waarborgen. Ze pleiten voor aanscherping van Europese regelgeving en sancties bij grove overtredingen.
“We bestraffen platforms die zich niet aan de regels houden. Bij herhaalde en grove schending willen we dat websites en platforms (tijdelijk) uit de lucht worden gehaald.”
“Techbedrijven worden verplicht om standaard de veiligste en meest privacy-vriendelijke instellingen te gebruiken.”
“Naast strenge handhaving moet Nederland initiatief nemen voor aanscherping van de DSA, waarmee we platforms als Telegram en X dwingen meer te doen om desinformatie en schadelijke of zelfs criminele content te weren.”
Investeren in sleuteltechnologieën en innovatie-ecosystemen
Het CDA wil gericht investeren in sleuteltechnologieën zoals AI, quantum-computing, groene chemie en batterijtechnologie, en het innovatievermogen van Nederland versterken via samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid.
“We brengen Nederlandse toponderzoeksinstellingen beter in stelling om innovatie aan te jagen. Wij zien grote kansen op het gebied van onder andere technologieën als groene chemie, waterstof, synthetische brandstoffen, groen gasproductie, efficiëntere CO₂-vrije opslag en flexibiliteit, negatieve emissies en kleine modulaire kernreactoren.”
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
“en valorisatie dat zich richt op de sleuteltechnologieën van de toekomst, zoals AI, quantum-computing, groene chemie, batterijtechnologie en biotechnologie.”
De SGP ziet technologie als een krachtig hulpmiddel dat ethisch verantwoord en in dienst van de mens moet worden ingezet, met duidelijke grenzen aan controle, privacy en menselijke waardigheid. Ze pleiten voor strengere ethische kaders rond AI, technologische soevereiniteit, transparantie over data, en investeren in regionale technologische productie. Concrete voorstellen zijn onder meer een ethische toelatingscommissie voor nieuwe technologie, investeringen in AI-productie in Nederland, en strengere regels voor data-eigenaarschap en deepfakes.
Strenge ethische kaders en menselijke regie bij AI
De SGP benadrukt dat technologische innovatie, met name AI, altijd ondergeschikt moet zijn aan menselijke waardigheid en verantwoordelijkheid. Ze willen dat AI-systemen transparant, controleerbaar en ethisch verantwoord zijn, met de mens als eindverantwoordelijke.
“AI-systemen moeten voldoen aan de principes van proportionaliteit, subsidiariteit, dataminimalisatie en transparantie. De eindbeslissing moet altijd bij een mens liggen.”
“Er moeten ethische richtlijnen worden geïntegreerd voor AI waaronder het voorkomen van vooringenomenheid en het beschermen van privacy. Regelmatige controles en onafhankelijke evaluaties zijn noodzakelijk om te garanderen dat AI-systemen op een eerlijke, veilige en betrouwbare manier functioneren.”
“Er dient altijd helder onderscheid te zijn tussen wat door een mens en wat door AI gegenereerd is.”
“Voor de toelating van nieuwe technologische ontwikkelingen met grote impact op de samenleving is een ethische toelatingscommissie nodig.”
“Kunstmatige intelligentie (AI) dient zich te verhouden tot een onderliggend mensbeeld. De mens beschikt over een ziel, verstand en geest, maar AI niet. Bijbels gezien is de mens daarom de enige die moreel verantwoordelijk gehouden kan worden voor de functie die technologie vervult.”
Investeren in technologische soevereiniteit en regionale productie
De SGP wil minder afhankelijk zijn van buitenlandse technologische grootmachten en pleit voor investeringen in eigen technologische productiecapaciteit, met nadruk op het nationale belang.
“Nederland heeft meer technologische soevereiniteit nodig. De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
“Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.”
Transparantie en eigenaarschap van data, verbod op deepfakes
De SGP wil burgers meer controle geven over hun eigen data en pleit voor een verbod op deepfakes, met copyright op lichaam, gezicht en stem.
“Bedrijven en organisaties moeten transparant zijn over het gebruik van data van burgers.”
“De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data. Niet de autofabrikant en het energiebedrijf, maar de auto- en de woningbezitter moeten bepalen wat er met ‘hun’ data gebeurt.”
“Er komt een verbod op het creëren en verspreiden van deepfakes. Burgers krijgen, naar Deens voorbeeld, op grond van de Auteurswet copyright op hun eigen lichaam, gezichtskenmerken en stem.”
Macht van grote techplatforms beperken
De SGP wil de macht van grote technologieplatforms inperken om concurrentie te waarborgen, desnoods door aanpassing van mededingingsregels.
“De macht van grote platforms moet aan banden worden gelegd zodat concurrentie mogelijk blijft. Indien nodig worden hiervoor mededingingsregels aangepast.”
Arbeidsbesparende technologie stimuleren in sectoren met personeelstekort
De SGP ziet technologie als oplossing voor personeelstekorten, vooral in sectoren met veel laagbetaalde arbeid, en wil innovatie in de maakindustrie stimuleren.
“Ondernemingen die veel gebruikmaken van laagbetaalde, veelal buitenlandse medewerkers stimuleren we in te zetten op arbeidsbesparende technologie en slimmer werken. Ook publieke sectoren moeten hierin stappen zetten.”
Ethische technologie-educatie in het onderwijs
De SGP vindt dat het onderwijs meer aandacht moet besteden aan de ethische kant van technologie en de maatschappelijke impact van nieuwe technologische ontwikkelingen.
“In het onderwijs dient meer aandacht te komen voor de ethische kant van technologie. Het is nuttig om de ontwikkeling en het ontstaan van nieuwe technologie tegen het licht te houden.”
De ChristenUnie ziet technologie als een kans, maar benadrukt strikte ethische, maatschappelijke en privacykaders, vooral rond AI, big tech en digitalisering. Ze willen meer regie van de overheid, transparantie over algoritmes, bescherming tegen misbruik door techbedrijven, en stimuleren Europese technologische autonomie. Concrete voorstellen zijn onder meer een verplicht algoritmeregister, privacybescherming, kritische houding tegenover de digitale euro en Europese digitale identiteit, en stimulering van bewezen technologie in de zorg.
Strenge regulering en transparantie van AI en algoritmes
De ChristenUnie wil dat de overheid duidelijke ethische kaders stelt voor kunstmatige intelligentie en algoritmes, met transparantie en menselijke controle als uitgangspunt. Ze zien AI als een maatschappelijke uitdaging met risico’s voor privacy en de rechtsstaat, en willen een verplicht algoritmeregister en meer grip op techbedrijven.
“De overheid moet grenzen stellen waar het gaat om de inzet van technieken en de regulering van ons digitale maatschappelijke verkeer, bijvoorbeeld bij het gebruik van kunstmatige intelligentie en algoritmes.”
“Het algoritmeregister wordt uitgebreid en verplicht gesteld, zodat transparant is hoe algoritmes worden ingezet.”
“De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) is een van de grootste maatschappelijke uitdagingen van onze tijd, met potentieel ontwrichtende gevolgen voor onder andere de rechtsstaat. Daarom vindt de ChristenUnie dat dit duidelijke ethische kaders en regie van de overheid vraagt.”
Bescherming tegen macht van grote techbedrijven
De partij wil dat de overheid meer grip krijgt op grote techbedrijven, met verplichtingen voor social media-platforms en een voorkeur voor Europese of open source alternatieven. Ze willen polarisatie tegengaan en afhankelijkheid van niet-Europese techbedrijven verminderen.
“Ons recht op privacy en onze vrije en ongefilterde toegang tot gegevens kunnen in het gedrang komen als we niet meer grip krijgen op grote techbedrijven die grote hoeveelheden data over ons verzamelen en steeds meer bepalen welke informatie wij zien.”
“Social media bedrijven worden verplicht om minder 'polariserende algoritmes' in te zetten, bijvoorbeeld door gebruikers keuze vrijheid te geven over hoe aanbevelingen tot stand komen.”
“De overheid zorgt ervoor dat ze zelf niet afhankelijk wordt van niet-Europese techbedrijven, door zo veel mogelijk gebruik te maken van Europese alternatieven of open source oplossingen.”
Kritisch op Europese digitale identiteit en digitale euro
De ChristenUnie is kritisch over de invoering van een Europese Digitale Identiteit (eID) en de digitale euro, vooral vanwege privacyzorgen en het risico op centralisatie.
“De ChristenUnie is kritisch op de ontwikkelingen rondom de Europese Digitale Identiteit (eID). Als er een eID komt, moet dit vrijwillig, transparant en privacy-proof zijn. Er komt geen Europees Burgerservicenummer.”
“Het huidige voorstel voor een digitale euro is een oplossing op zoek naar een probleem, waar de ChristenUnie vooral bezwaren tegen heeft (bijvoorbeeld als het gaat om privacywaarborgen).”
Stimuleren van bewezen technologie in de zorg
De partij wil dat bewezen effectieve technologieën in de zorg breed worden toegepast, mits privacy en menselijke maat gewaarborgd blijven. AI mag artsen ondersteunen, maar niet vervangen.
“Slimme technologie die bewezen goed werkt in een zorginstelling of thuissituatie, wordt onderdeel van het dagelijkse leven en de zorgverlening. De bekostiging in de zorgwetten wordt hierop aangepast.”
“Kunstmatige intelligentie kan een middel tot mogelijke detectie zijn voor een arts, zolang de arts eindverantwoordelijk blijft en het middel niet interfereert met de goede relatie tussen arts en patiënt. Voorwaarde is dat de privacy van patiënten wordt geborgd en commercieel gebruik van data uitgesloten.”
Europese technologische autonomie en cyberveiligheid
De ChristenUnie wil minder afhankelijk zijn van niet-Europese technologie, inzet op Europese cloudoplossingen en versterking van cyberveiligheid.
“Voor het waarborgen van onze strategische autonomie is het hebben van een Europese cloudoplossingen noodzakelijk. Nederland zet zich in om dit te realiseren.”
“Nederland is goed in cyberveiligheid en dat willen we zo houden. Extra geld voor defensie gebruiken we daarom ook voor het verbeteren van cyberveiligheid.”
FVD ziet technologie als een kans voor economische groei, innovatie en individuele vrijheid, maar waarschuwt voor de macht van grote techbedrijven en overheidscontrole. Ze willen Big Tech reguleren, privacy beschermen, AI en digitale innovatie stimuleren, en techniekonderwijs versterken. Hun voorstellen richten zich op meer concurrentie, minder censuur, betere digitale infrastructuur en het toekomstbestendig maken van onderwijs en overheid.
Big Tech reguleren en concurrentie bevorderen
FVD vindt dat grote technologiebedrijven te veel macht hebben over de publieke ruimte en pleit voor wetgeving die concurrentie stimuleert en censuur tegengaat. Ze willen social media-platformen als publieke ruimte erkennen en alleen strafbare uitingen laten modereren.
“We voeren een wet in die bepaalt dat Big Tech-bedrijven alleen strafbare uitingen mogen modereren, zodat legale meningen nooit worden verwijderd of onzichtbaar worden gemaakt.”
“We zorgen voor wetgeving en voorwaarden die concurrentie bevorderen, zodat burgers alternatieven hebben en monopolies worden doorbroken.”
“We beschouwen social media-platformen als onderdeel van de publieke ruimte, zodat dezelfde vrijheden gelden als offline.”
Privacy beschermen en digitalisering hervormen
FVD wil privacy versterken door anonimiteit op internet te garanderen, de AVG te vervangen door praktische privacyregels, en digitale overheidssystemen te moderniseren. Ze zijn tegen verplichte identiteitskoppeling en pleiten voor vertrouwelijke digitale communicatie.
“We maken anonimiteit de norm. We verzetten ons tegen verplichte identiteitskoppeling aan accounts, zodat iedereen zonder angst kennis kan vergaren en meningen kan uiten.”
“We schaffen de AVG af en vervangen die door duidelijke en praktische privacyregels, zodat privacy echt beschermd wordt zonder onnodige bureaucratie.”
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
“Iedereen moet vertrouwelijk en zonder toezicht of censuur kunnen communiceren, ook online.”
AI en nieuwe technologie integreren in onderwijs en overheid
FVD wil dat beroepsonderwijs en de overheid actief nieuwe technologieën zoals AI omarmen, zodat vakmensen en ambtenaren toekomstbestendig zijn en de arbeidsmarkt versterkt wordt.
“We integreren nieuwe technologie en AI in beroepsopleidingen, zodat vakmensen leren werken met moderne tools en hun positie op de arbeidsmarkt wordt versterkt.”
“We zetten kunstmatige intelligentie in binnen de overheid, zodat productiviteit stijgt en minder ambtenaren nodig zijn.”
Investeren in digitale infrastructuur en technologische innovatie
FVD pleit voor investeringen in supersnel glasvezelinternet, hyperloop-technologie en het stimuleren van blockchainbedrijven om innovatie en economische groei te bevorderen.
“We zorgen voor supersnel glasvezelinternet in het hele land, zodat de digitale economie en communicatie optimaal functioneren.”
“We investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.”
“We stimuleren blockchainbedrijven, zodat innovatie wordt gestimuleerd en financiële vrijheid wordt vergroot.”
De VVD ziet technologische innovatie als essentieel voor economische groei, veiligheid en strategische autonomie van Nederland en Europa. Ze willen fors investeren in sleuteltechnologieën zoals kunstmatige intelligentie, quantumtechnologie en defensietechnologie, en pleiten voor minder belemmerende regelgeving, bescherming van vitale tech-sectoren en versterking van techniekonderwijs. De partij benadrukt het belang van samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen om technologische koploper te worden en te blijven.
Investeren in sleuteltechnologieën en innovatie
De VVD wil Nederland technologisch leidend maken door te investeren in groeitechnologieën zoals AI, quantumtechnologie en chips. Dit moet niet alleen de economie versterken, maar ook de strategische autonomie waarborgen en afhankelijkheid van andere landen verminderen.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“Vol inzetten op kunstmatige intelligentie: Kunstmatige intelligentie heeft de toekomst. Het is tijd dat we meer redeneren vanuit kansen, dan vanuit angst. We doen daarom investeringen in kunstmatige intelligentie via de investeringsagenda voor nationale groei en de investeringsmaatschappij.”
“Nederland is een wereldspeler in sleuteltechnologieën als fotonica, quantumcomputing en biotechnologie. We moeten alles op alles zetten om deze sleuteltechnologieën in Nederland te houden.”
“Nederland heeft alles in huis om een technologische koploper te zijn.”
Beschermen van vitale technologie en bedrijven
De VVD wil voorkomen dat strategisch belangrijke technologieën en bedrijven in buitenlandse handen vallen, vooral als dit de nationale veiligheid of economische positie kan schaden. Ze pleiten voor strengere screening en exportbeperkingen.
“We blijven exportbeperkingen strategisch inzetten om landen als China en Iran de toegang tot sensitieve technologieën te ontzeggen. Ook scherpen we de screening aan van studenten en onderzoekers uit hoog-risicolanden die toegang willen tot deze gevoelige technologiegebieden.”
“We breiden ons instrumentarium uit om onze meest vitale ondernemers te beschermen en ongewenste overnames die onze nationale veiligheid schaden, te voorkomen.”
Minder belemmerende en flexibelere regelgeving voor tech-innovatie
De VVD vindt dat Europese en nationale regelgeving innovatie in technologie te vaak belemmert. Ze willen regelgeving versoepelen, vooral rond AI en digitale technologie, om concurrentiekracht te behouden.
“We maken ons daarom in de EU hard voor onder andere het versoepelen van de Artificiële Intelligentie-verordening (AI-act), General Data Protection Regulation (GDPR), Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Corporate Sustainability Due Dilligence Directive en de Regulation on Deforestation-free products (EUDR).”
Versterken van techniekonderwijs en digitale vaardigheden
Om het tekort aan technisch personeel op te lossen en de aansluiting op de arbeidsmarkt te verbeteren, wil de VVD het techniekonderwijs versterken en digitale vaardigheden in het onderwijs centraal stellen.
“We richten ons onderwijs meer in op techniek en op het opleiden van vakpersoneel. Door leerlingen technische kennis en praktische vaardigheden te leren maken we hen enthousiast voor een toekomst in de techniek.”
“We borgen veilig internet op scholen en privacy in het gebruik van digitale lesmaterialen. Ook trainen we onderwijsprofessionals beter in digitale vaardigheden.”
Technologische innovatie voor defensie en veiligheid
De VVD ziet technologische innovatie als cruciaal voor de krijgsmacht en nationale veiligheid. Ze willen investeren in defensietechnologie, digitalisering en samenwerking met de industrie om technologische voorsprong te behouden.
“Nederland heeft alles in huis om een technologische koploper te zijn. Veel technologieën die we dagelijks gebruiken, zoals het internet (ARPANET) en GPS, vinden hun oorsprong in militair onderzoek.”
“Daarnaast moeten we fors investeren in digitalisering. Dat zorgt ervoor dat zodra een sensor een tegenstander waarneemt, deze zo snel mogelijk geraakt wordt door het voor die aanval meest dodelijke wapen.”
“Daarnaast versterken we gericht een aantal innovatieve niches, zoals quantumtechnologie en drones.”
BBB ziet technologie als een middel dat in dienst moet staan van mensen en nationale autonomie, met nadruk op digitale soevereiniteit, cybersecurity, en het beperken van afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven. De partij wil investeren in digitale infrastructuur, cybersecurity, en innovatie, met prioriteit voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen. BBB pleit voor verantwoorde inzet van AI, bescherming van privacy, en versterking van digitale vaardigheden in onderwijs en samenleving.
Digitale soevereiniteit en minder afhankelijkheid van big tech
BBB wil de digitale infrastructuur en autonomie van Nederland versterken door afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven te verminderen en strategisch leveranciersbeleid te voeren. Dit moet de nationale veiligheid, economie en privacy beschermen.
“Voor BBB staat technologie altijd in dienst van mensen, niet andersom... BBB erkent ook de noodzaak om de monopoliepositie van big tech te bekritiseren en een strategisch leveranciersbeleid te voeren om afhankelijkheid te verminderen.”
“De digitale ruggengraat van onze samenleving is van levensbelang. Vitale infrastructuren worden razendsnel belangrijker voor onze nationale veiligheid, economie en leefbaarheid.”
Investeren in cybersecurity en digitale weerbaarheid
BBB ziet cybersecurity als een basisvoorwaarde voor welvaart en democratie. De partij wil gerichte investeringen in Nederlandse cybersecuritybedrijven, digitale educatie vanaf de basisschool, en versterking van privacybescherming.
“Gerichte investeringen in cybersecurity. Nederlandse cybersecurity bedrijven krijgen voorrang bij veiligheidsprojecten en digitale bewaking van publieke sectoren.”
“Digitale educatie vanaf de basis. Voorlichting en onderwijs over cyberveiligheid begint op de basisschool en loopt door tot het beroepsonderwijs en bijscholing voor ondernemers.”
“Versterk de positie van Functionarissen Gegevensbescherming (FG’s). Waarborg de effectieve handhaving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) om datalekken te voorkomen en de privacy te beschermen.”
Verantwoorde inzet van AI en digitale wetgeving
BBB wil dat de overheid AI verantwoord inzet, met transparantie, menselijk toezicht en risicobeperking. Nieuwe wetgeving moet aansluiten bij bestaande IT-systemen en digitale haalbaarheid wordt getoetst.
“De overheid zet AI op een verantwoorde en doelmatige manier in, met nadruk op transparantie, menselijk toezicht en het beperken van risico’s.”
“Nieuwe wetgeving moet getoetst worden zodat deze wetgeving aansluit bij de IT systemen van de overheid.”
Digitale infrastructuur als basisvoorziening
BBB beschouwt digitale netwerken zoals glasvezel en mobiel internet als essentiële basisvoorzieningen en wil deze betrouwbaar en breed beschikbaar maken.
“Glasvezel, mobiel internet en energieinfrastructuur moeten in Nederland beschikbaar en betrouwbaar zijn.”
Kansengelijkheid en innovatie met prioriteit voor Nederlandse bedrijven
BBB wil dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen voorrang krijgen bij overheidsaanbestedingen op het gebied van innovatie en digitalisering, om zo brede toegankelijkheid en gelijke kansen te bevorderen.
“Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen krijgen voorrang bij aanbestedingen van de overheid.”
Digitale vaardigheden en techniek in het onderwijs
BBB wil digitale vaardigheden structureel opnemen in het curriculum en meer nadruk op techniek en praktijkgericht onderwijs, om jongeren beter voor te bereiden op de digitale samenleving.
“Er dient daarom meer aandacht te komen voor lezen, schrijven en rekenen op basisscholen en in het voortgezet onderwijs en verankering van digitale vaardigheden in het curriculum.”
“Praktijkgericht onderwijs met levensvaardigheden zoals huishoudkunde, financiële zelfredzaamheid en techniek hoort een zwaarder accent te krijgen.”
BVNL wil technologische innovatie stimuleren door te investeren in onderzoek en samenwerking tussen bedrijven, startups en academici, met bijzondere aandacht voor privacy, cybersecurity en digitale inclusie. De partij benadrukt het belang van encryptie, bescherming van grondrechten en het verbeteren van digitale vaardigheden voor alle burgers. BVNL is kritisch op overheidscontrole via digitalisering en pleit voor transparantie, verantwoordingsmechanismen en het recht op een offline leven.
Investeren in technologische innovatie en samenwerking
BVNL wil Nederland als voorloper op het gebied van technologie positioneren door een innovatievriendelijk klimaat te creëren en investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten. Samenwerking tussen publieke en private partijen wordt gezien als essentieel om technologische vooruitgang te stimuleren.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
Bescherming van privacy en encryptie
BVNL ziet privacy als een fundamenteel recht en wil encryptie beschermen tegen verzwakking of verbod. De partij beschouwt veilige technologieën als essentieel voor het waarborgen van persoonlijke gegevens en communicatiegeheim.
“BVNL staat voor een digitale toekomst waarin burgers vrijelijk hun mening kunnen uiten, waarin encryptie beschermd wordt en waarin technologie de privacy en veiligheid van mensen versterkt.”
“BVNL is vastberaden om het behoud van encryptie te waarborgen, omdat dit essentieel is voor de bescherming van persoonlijke gegevens en het communicatiegeheim. We zullen ons verzetten tegen pogingen om encryptie te verzwakken of te verbieden, en in plaats daarvan investeren in veilige technologieën die privacy en online veiligheid bevorderen.”
Verbeteren van digitale vaardigheden en inclusie
BVNL wil dat iedereen kan deelnemen aan de digitale samenleving door te investeren in educatie, training en ondersteuning, met speciale aandacht voor het overbruggen van de digitale kloof.
“We willen ervoor zorgen dat elke burger de kans krijgt om volledig deel te nemen aan de digitale samenleving. Dit betekent dat we actief programma's en initiatieven zullen bevorderen om digitale vaardigheden te ontwikkelen en toegang tot technologie te vergroten.”
“Private initiatieven voor cybersecuritytrainingen en digitale scholing om digitale geletterdheid verhogen.”
Cybersecurity en bescherming tegen cybercriminaliteit
De partij onderstreept het belang van cybersecurity voor zowel individuen als organisaties en pleit voor duidelijke wetgeving, bewustwording en voorlichting om burgers en bedrijven te beschermen tegen digitale dreigingen.
“De overheid moet daarom wetten en regels opstellen met betrekking tot cybersecurity, waaronder privacywetten, meldingsvereisten bij datalekken en strafrechtelijke vervolging van cybercriminelen.”
“Tevens moeten we bewustwording creëren rondom cybersecurity bij zowel burgers als bedrijven. Door middel van voorlichtingscampagnes kunnen mensen worden geïnformeerd over mogelijke risico's en hoe ze zichzelf kunnen beschermen.”
Recht op offline leven en toegang tot diensten
BVNL vindt dat burgers het recht moeten behouden op een offline leven en dat essentiële maatschappelijke diensten ook offline toegankelijk moeten blijven.
“Dat het recht behouden blijft op een offline leven en offline toegang tot essentiële maatschappelijke diensten gewaarborgd blijft.”
JA21 ziet technologische innovatie als essentieel voor economische groei, nationale veiligheid en het behoud van strategische autonomie. De partij wil Nederland minder afhankelijk maken van buitenlandse techbedrijven, digitalisering en AI actief stimuleren (vooral in het bedrijfsleven en de zorg), en investeren in digitale vaardigheden en cyberveiligheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het stimuleren van AI-toepassingen, investeren in digitale soevereiniteit, en het toepassen van de nieuwste technologieën in defensie.
Stimuleren van digitalisering en AI in bedrijfsleven
JA21 wil dat Nederland een topspeler wordt op het gebied van technologie door ondernemers ruimte te geven voor digitalisering en innovatie, met focus op praktische AI-toepassingen en minder regeldruk. De partij ziet productiviteit als uitgangspunt, niet alleen ethische kaders.
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.”
“Versnipperd beleid en talloze loketten voor bedrijven die willen digitaliseren voorkomen met een nationale strategie waarin het bedrijfsleven gezamenlijk optrekt met de overheid en kennisinstituten.”
Investeren in digitale soevereiniteit en cyberveiligheid
JA21 wil de afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven verminderen en pleit voor investeringen in strategische technologie, een nationale cloud, en uitbreiding van cyberdefensie.
“Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
“Digitale soevereiniteit. Investeer in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving. Geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.”
“Cyberafschrikking. Breid het Defensie Cyber Commando uit. Hack ons? Reken op een tegenactie.”
Toepassen van technologische innovatie in defensie
JA21 wil dat de krijgsmacht de nieuwste technologische ontwikkelingen, zoals drones en AI, integreert om de veiligheid en effectiviteit te vergroten.
“De krijgsmacht moet op innovatieve wijze de laatste technologische ontwikkelingen toepassen in de organisatie, waaronder met de integratie van drones en AI.”
AI en innovatie inzetten om zorgkosten te beheersen
JA21 ziet grootschalige inzet van AI in de zorg als noodzakelijk om toekomstige kostenstijgingen op te vangen en wil instellingen verplichten kennis van AI op bestuursniveau te vergroten.
50PLUS ziet technologie als een kans om het leven van ouderen te verbeteren, maar benadrukt dat digitale veiligheid, inclusie en toegankelijkheid prioriteit moeten krijgen. De partij wil investeren in digitale weerbaarheid, AI inzetten ten behoeve van ouderen, en gemeenten wettelijk verplichten digitale inclusie te waarborgen. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbeteren van digitale vaardigheden bij ouderen, het beperken van anonieme accounts, en het waarborgen van alternatieven voor digibeten.
Investeren in digitale veiligheid en weerbaarheid
50PLUS vindt digitale veiligheid urgent en wil onafhankelijkheid van commerciële en buitenlandse partijen. Er wordt gepleit voor extra investeringen in de beveiliging van systemen en betere coördinatie van digitale zaken en AI door de overheid, om ouderen te beschermen tegen digitale dreigingen.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
“Digitale zaken en AI-implementatie worden door de overheid beter gecoördineerd.”
Technologie en AI inzetten voor ouderen
De partij ziet technologie en kunstmatige intelligentie als middelen om het leven van ouderen te vergemakkelijken, de zorg te verbeteren en zelfstandigheid te bevorderen. 50PLUS omarmt technologische innovatie, mits deze ouderen daadwerkelijk ondersteunt.
“Kunstmatige Intelligentie (AI) in dienst van ouderen. AI biedt enorme kansen voor ouderen. 50PLUS omarmt technologie die het leven makkelijker maakt, zorg verbetert en ouderen langer zelfstandig laat wonen.”
Digitale inclusie als gemeentelijke plicht
Om te voorkomen dat ouderen buitengesloten raken, wil 50PLUS dat gemeenten wettelijk verantwoordelijk worden voor digitale inclusie en zelfredzaamheid van ouderen. Dit moet vergelijkbaar zijn met de bestaande WMO-verantwoordelijkheden.
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen. Net zoals gemeenten verantwoordelijk zijn voor de WMO, worden zij ook verantwoordelijk voor de digitale zelfredzaamheid van hun oudere inwoners.”
Verbeteren digitale vaardigheden en beperken anonieme accounts
50PLUS wil digitale cursussen voor ouderen stimuleren en anonieme accounts op internet verbieden of sterk beperken, om digitale veiligheid en weerbaarheid te vergroten.
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
“Anonieme accounts worden verboden of in ieder geval sterk beperkt.”
Waarborgen van alternatieven voor digibeten
De partij erkent dat niet iedereen digitaal vaardig is en wil dat er altijd conventionele alternatieven blijven bestaan voor mensen die moeite hebben met digitalisering, zoals papieren formulieren en fysieke loketten.
“Overheidsdiensten en facilitaire bedrijven bieden ouderen en gehandicapten die moeite hebben met digitale formulieren, een papieren alternatief.”
“Overheidsdiensten en maatschappelijke organisaties (zoals DigiD, MijnOverheid, zorgportalen) zijn altijd ook bereikbaar via post, telefoon of fysieke balie.”
DENK wil technologie inzetten voor het beschermen van digitale mensenrechten en het beperken van de macht van grote techbedrijven. Ze pleiten voor strenge regulering van algoritmes, meer toezicht op privacy en investeringen in digitale veiligheid. Hun visie is kritisch op machtsmisbruik door technologie en gericht op transparantie, non-discriminatie en onafhankelijkheid van digitale infrastructuur.
Strenge regulering en transparantie van algoritmes
DENK ziet het toenemende gebruik van algoritmen als een bedreiging voor fundamentele rechten en wil daarom wettelijke waarborgen, transparantie en non-discriminatie afdwingen. Ze willen het gebruik van afkomstgerelateerde kenmerken verbieden en eisen een verplicht algoritmeregister voor zowel overheid als bedrijven.
“Er komt een algoritmewet. In deze wet worden waarborgen voor mensenrechten bij algoritmen verplicht. Het gebruik van afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen en risicoprofielen wordt verboden. Ook worden strenge eisen ingevoerd die verplicht stellen dat algoritmes op non discriminatoire wijze worden ontworpen, getest én gecontroleerd.”
“Algoritmes worden transparant. Er komt een verplicht algoritmeregister, dat geldt voor zowel overheden als bedrijven die algoritmen inzetten.”
Meer toezicht en bescherming tegen big tech
DENK wil de Autoriteit Persoonsgegevens versterken en de macht van grote techbedrijven inperken om privacy en digitale veiligheid beter te waarborgen. Ze pleiten voor Europese regulering en investeren in een veilige, onafhankelijke digitale infrastructuur.
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
“Betere bescherming privacy. Wij willen inzetten op betere waarborgen van de online privacy. Dat betekent dat handel in persoonsgegevens aan banden wordt gelegd en de macht van de bigtech bedrijven Europees moet worden ingeperkt.”
“Veilige infrastructuur. Er moet meer geïnvesteerd worden in digitale veiligheid. We moeten ook inzetten op onafhankelijkheid van onze systemen van andere landen en grote bedrijven.”
Extra ondersteuning voor digitale beveiliging kleine organisaties
DENK erkent dat kleine organisaties kwetsbaar zijn voor digitale dreigingen en wil daarom extra ondersteuning bieden om hun digitale beveiliging te verbeteren. Dit is onderdeel van hun bredere inzet op een veilige digitale infrastructuur.
“Wij willen extra ondersteuning voor kleine organisaties om hun digitale beveiliging op orde te krijgen. De overheid investeert in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens.”
BIJ1 is kritisch over de inzet van technologie, vooral waar het gaat om militaire toepassingen en privacy. Ze willen een directe stop op AI-systemen voor militaire doeleinden en pleiten voor strengere privacybescherming tegen surveillance en automatische gezichtsherkenning. Hun visie is dat technologische ontwikkelingen altijd in dienst moeten staan van mensenrechten, vrede en democratie.
Directe stop op AI voor militaire doeleinden
BIJ1 wil technologische innovatie niet inzetten voor oorlog en onderdrukking, maar juist voor civiele toepassingen. Ze zien AI in militaire context als een gevaar voor vrede en mensenrechten, en willen daarom een onmiddellijke stop op de ontwikkeling en het gebruik van AI-systemen voor militaire doeleinden.
“Daarbij komt er direct een stop op het ontwikkelen en gebruiken van AI-systemen voor militaire doeleinden.”
Verbod op automatische gezichtsherkenning en grootschalige surveillance
De partij is fel tegen het gebruik van technologie voor grootschalige surveillance en privacy-inbreuk door de overheid. Ze willen automatische gezichtsherkenning verbieden en cameratoezicht beperken tot uitzonderingen, waarbij privacy van burgers centraal staat.
De PVV benoemt technologie vooral indirect, met nadruk op technische beroepen in het mbo en op het belang van technici voor de economie. Er zijn geen concrete voorstellen voor innovatie, digitalisering of technologische ontwikkeling; de partij focust op behoud van traditioneel vakmanschap en het oplossen van praktische problemen zoals netcongestie. Technologie wordt vooral gezien als ondersteunend aan bestaande sectoren, niet als speerpunt voor toekomstig beleid.
Meer waardering voor technische beroepen in het mbo
De PVV benadrukt het belang van technische vakmensen voor de Nederlandse economie en pleit voor meer waardering en ondersteuning van het mbo als opleidingsplek voor technici. Dit standpunt adresseert het tekort aan technisch personeel en het belang van praktisch vakmanschap, maar bevat geen voorstellen voor technologische innovatie of digitalisering.
“Het mbo is het kloppend hart van onze economie. Hier worden onze vakmensen opgeleid: de bouwers, verzorgers, monteurs, chauffeurs, koks, beveiligers, kappers, technici en zoveel meer. Zonder mbo geen draaiend Nederland.”
Oplossen van netcongestie, geen focus op nieuwe tech
De PVV ziet technologische ontwikkelingen zoals warmtepompen, zonnepanelen en laadpalen vooral als oorzaak van problemen op het elektriciteitsnet, en pleit voor het oplossen van netcongestie zonder verdere inzet op nieuwe technologieën in de energietransitie. Technologie wordt hier niet als kans, maar als probleem gezien.