BIJ1 is fel tegen de strafbaarstelling van illegaliteit en pleit juist voor het legaliseren en beschermen van mensen zonder verblijfsvergunning. Zij willen alle vormen van criminalisering van illegaliteit afschaffen, structurele verblijfsrechten mogelijk maken en toegang tot basisvoorzieningen garanderen voor ongedocumenteerden. Hun visie is dat migratie geen misdaad is en dat mensenrechten altijd voorop moeten staan.
BIJ1 verwerpt expliciet de strafbaarstelling van illegaliteit en wil deze en aanverwante maatregelen terugdraaien. Zij zien het criminaliseren van mensen zonder verblijfsvergunning als onmenselijk en contraproductief, en willen in plaats daarvan structurele oplossingen bieden voor verblijf en toegang tot voorzieningen.
“Iedereen zonder geldige verblijfsvergunning in Nederland krijgt een structurele, wettelijke mogelijkheid om verblijfspapieren te verkrijgen, ongeacht leeftijd of verblijfsduur. Dit geldt ook voor staatlozen.”
“De Koppelingswet, die mensen zonder verblijfsvergunning uitsluit van voorzieningen, wordt afgeschaft.”
“Niemand komt in vreemdelingenbewaring. Alle detentiecentra voor uitgeprocedeerde gevluchte mensen en ongedocumenteerde mensen worden gesloten, net zoals detentie-achtige faciliteiten, zoals de handhaving en toezichtslocatie (htl), vrijheidsbeperkende locaties (vbl) en de procesbeschikbaarheidslocaties (pbl). Nederland stopt met deportaties en de Dienst Terugkeer en Vertrek wordt opgeheven.”
“De asielnoodmatregelenwet en het tweestatusstelsel worden niet uitgevoerd. De voorstellen leiden tot verslechtering van de situatie van mensen op de vlucht in Nederland en leiden zelfs tot het criminaliseren van illegaliteit.”
Naast het afschaffen van strafbaarstelling, wil BIJ1 dat ongedocumenteerden toegang krijgen tot basisvoorzieningen zoals werk, studie, opvang en medische zorg. Zij vinden dat uitsluiting van deze groepen leidt tot verdere marginalisering en onrechtvaardigheid.
“Ook ongedocumenteerde mensen mogen werken en studeren.”
“Voedselbanken worden toegankelijk voor ongedocumenteerde mensen, ongeacht nationaliteit en verblijfsstatus.”
“Artsen en ander medisch personeel worden getraind op de rechten die ongedocumenteerde personen hebben rondom zorg. Dit verbetert voor hen de toegankelijkheid van medische zorg.”
“Arbeidsmigranten en ongedocumenteerde mensen verdienen dezelfde rechten als elke andere werknemer. Ongedocumenteerde mensen die te maken krijgen met geweld of dwang op het werk, moeten dit kunnen melden zonder dat ze risico lopen op ontslag of uit het land gezet worden.”
De PVV wil illegaliteit en hulp aan illegalen expliciet strafbaar stellen en pleit voor een harde aanpak van illegaal verblijf in Nederland. Zij willen niet alleen het verblijf zelf strafbaar maken, maar ook het bieden van hulp aan illegalen, en pleiten voor directe uitzetting en uitbreiding van de Vreemdelingenpolitie. Het doel is om Nederland onaantrekkelijk te maken voor illegalen en de handhaving fors te verscherpen.
De PVV wil dat zowel illegaal verblijf als het bieden van hulp aan illegalen strafbaar wordt, conform hun eigen amendement dat in de Tweede Kamer is aangenomen. Hiermee willen ze voorkomen dat Nederland een vrijplaats wordt voor mensen zonder verblijfsrecht en degenen die hen ondersteunen.
Naast strafbaarstelling wil de PVV voorzieningen voor illegalen verbieden en de capaciteit van de Vreemdelingenpolitie uitbreiden om alle illegalen actief uit te zetten. Dit moet het verblijf van illegalen in Nederland praktisch onmogelijk maken.
De Partij voor de Dieren is fel tegen de strafbaarstelling van illegaliteit en het criminaliseren van mensen zonder verblijfsvergunning (“ongedocumenteerden”) of het helpen van deze mensen. Zij willen bestaande wetten die deze groepen uitsluiten of criminaliseren, zoals de Koppelingswet, afschaffen en pleiten voor humane opvang en toegang tot basisvoorzieningen voor iedereen, ongeacht verblijfsstatus.
De PvdD verzet zich principieel tegen het strafbaar stellen van mensen zonder de juiste papieren en tegen het criminaliseren van hulp aan deze groep. Zij zien dit als een dieptepunt in dehumanisering en een aanval op fundamentele mensenrechten. Het beleid moet gericht zijn op bescherming en inclusie, niet op uitsluiting of straf.
“Het strafbaar stellen van mensen die niet over de juiste documenten beschikken, net als het strafbaar stellen van hulp aan deze mensen, is een nieuw dieptepunt in de dehumanisering van mensen in kwetsbare situaties.”
“Mensen zonder papieren (“ongedocumenteerden”), worden niet gecriminaliseerd. Hetzelfde geldt voor het helpen van mensen zonder documenten.”
De partij wil de Koppelingswet afschaffen, zodat ongedocumenteerden niet langer worden uitgesloten van essentiële voorzieningen als zorg, onderwijs, onderdak en werk. Dit is onderdeel van hun bredere visie op het waarborgen van mensenrechten en het tegengaan van sociale uitsluiting.
“We schaffen de Koppelingswet af. Deze wet beperkt of ontneemt ongedocumenteerde mensen toegang tot zorg, onderwijs, onderdak, werk en nog veel meer levensbehoeften.”
De PvdD pleit voor goede opvang, begeleiding en toegang tot zorg voor mensen zonder verblijfsvergunning, waarbij gemeenten en het Rijk samenwerken om schrijnende situaties te voorkomen.
“De opvang en begeleiding van mensen zonder documenten moet goed geregeld worden. Mensen zonder verblijfsvergunning krijgen toegang tot dag- en nachtopvang en worden juridisch en maatschappelijk begeleid.”
BVNL wil illegaliteit expliciet strafbaar stellen en pleit voor een actief uitzetbeleid voor mensen zonder verblijfsrecht. De partij stelt voor om illegalen niet langer te gedogen, maar hen strafrechtelijk te vervolgen en uit te zetten, waarbij ook ondersteunende instanties worden aangepakt. Dit beleid is bedoeld om illegale migratie te ontmoedigen en de handhaving van het vreemdelingenrecht te versterken.
BVNL vindt dat illegaliteit in Nederland strafbaar moet worden en dat illegalen actief moeten worden uitgezet, in plaats van hen de mogelijkheid te geven opnieuw asiel aan te vragen. Hiermee wil de partij een einde maken aan het gedogen van illegaliteit en de effectiviteit van het terugkeerbeleid vergroten.
“Illegaliteit moet strafbaar gemaakt worden én illegalen moeten actief worden uitgezet in plaats van aangemoedigd om opnieuw een asielaanvraag in te dienen.”
BVNL wil dat gemeenten of andere instanties die illegalen ondersteunen, worden beboet. Hiermee beoogt de partij het faciliteren van illegaliteit te ontmoedigen en de verantwoordelijkheid bij lokale overheden en organisaties te leggen.
“Gemeenten of andere instanties die illegalen ondersteunen zullen worden beboet.”
De partij stelt voor om de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (voorheen ‘bed, bad, brood’) op te heffen, zodat er geen structurele opvang meer is voor mensen zonder verblijfsrecht. Dit moet het verblijf van illegalen in Nederland onaantrekkelijk maken.
“De Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (voormalig ‘bed, bad, brood’) heffen we op.”
Het CDA wil het niet meewerken aan terugkeer door uitgeprocedeerde asielzoekers strafbaar stellen, maar benadrukt dat hulp aan deze groep niet strafbaar mag zijn. De partij koppelt strafbaarstelling dus expliciet aan het weigeren van terugkeer, en niet aan illegaliteit op zichzelf, en onderstreept het belang van medemenselijkheid.
Het CDA vindt dat uitgeprocedeerde asielzoekers die niet meewerken aan hun terugkeer naar het land van herkomst zich strafbaar moeten maken. Hiermee wil de partij de effectiviteit van het terugkeerbeleid vergroten en grip krijgen op migratie, zonder algemene illegaliteit strafbaar te stellen.
Het CDA maakt expliciet onderscheid tussen het strafbaar stellen van niet-meewerken aan terugkeer en het strafbaar stellen van hulp aan uitgeprocedeerde asielzoekers. De partij vindt dat hulp bieden niet strafbaar mag zijn, om medemenselijkheid te waarborgen.
“Het strafbaar stellen van mensen of organisaties die uitgeprocedeerde asielzoekers helpen, is onbespreekbaar. Medemenselijkheid is geen misdrijf.”
FVD wil illegaal verblijf in Nederland strafbaar stellen en actief inzetten op opsporing en uitzetting van illegalen. Gemeenten die illegaal verblijf faciliteren worden beboet, en er worden verdragen gesloten met derde landen om uitgeprocedeerde illegalen op te vangen. Het doel is Nederland onaantrekkelijk te maken voor illegalen en uitgeprocedeerden, en zo de instroom en het verblijf van mensen zonder verblijfsrecht te minimaliseren.
FVD pleit voor het expliciet strafbaar maken van illegaal verblijf in Nederland. Dit moet voorkomen dat uitgeprocedeerde asielzoekers en andere illegalen in Nederland blijven, en maakt actieve opsporing en uitzetting mogelijk. Het voorstel is bedoeld om Nederland minder aantrekkelijk te maken als toevluchtsoord voor mensen zonder verblijfsrecht.
“We maken illegaal verblijf strafbaar en zetten actief in op opsporing en uitzetting, zodat ons land niet langer een toevluchtsoord is voor uitgeprocedeerden.”
FVD wil dat gemeenten die voorzieningen bieden aan illegalen worden beboet. Hiermee wil de partij voorkomen dat lokale overheden beleid voeren dat illegaal verblijf mogelijk maakt of stimuleert.
“We stoppen gemeentelijke regelingen die illegaal verblijf faciliteren en beboeten gemeenten die dit toch doen, zodat illegaliteit niet beloond wordt.”
Naast strafbaarstelling en uitzetting wil FVD verdragen sluiten met derde landen om uitgeprocedeerde illegalen daar op te vangen, vooral als zij weigeren terug te keren naar hun land van herkomst. Dit is bedoeld om te voorkomen dat Nederland verplicht blijft deze groep op te vangen.
“We sluiten verdragen met (Afrikaanse) landen voor het opnemen van illegalen die in Nederland zijn uitgeprocedeerd en weigeren om terug te keren, zodat Nederland niet langer gedwongen wordt deze personen op te vangen.”
50PLUS spreekt zich in het verkiezingsprogramma niet expliciet uit voor of tegen de strafbaarstelling van illegaliteit. Het programma richt zich vooral op het beperken van de instroom van migranten, het terugsturen van afgewezen asielzoekers en het beperken van rechten na afwijzing, maar noemt nergens het strafbaar stellen van illegaal verblijf als beleidsvoorstel.
50PLUS wil dat mensen die geen recht op asiel hebben, worden teruggestuurd en geen recht meer hebben op opvang, maar noemt niet dat illegaal verblijf strafbaar moet worden gesteld. De nadruk ligt op het beperken van rechten en het versnellen van procedures, niet op strafrechtelijke vervolging van illegaliteit.
De ChristenUnie is duidelijk tegen de strafbaarstelling van illegaliteit en vindt dat hulp aan ongedocumenteerden nooit strafbaar mag zijn. Zij pleiten voor een menswaardige benadering van afgewezen asielzoekers, met oog voor terugkeer, doormigratie of legalisering van verblijf als terugkeer niet mogelijk is. De kern van hun visie is dat illegaliteit niet gecriminaliseerd moet worden en dat hulpverlening altijd mogelijk moet blijven.
De ChristenUnie verzet zich expliciet tegen het strafbaar stellen van illegaliteit en het strafbaar maken van hulp aan mensen zonder verblijfsstatus. Zij vinden dat mensenrechten en menswaardigheid voorop moeten staan, ook bij afgewezen asielzoekers en ongedocumenteerden. Dit standpunt adresseert het risico op criminalisering van kwetsbare groepen en beschermt hulpverleners en betrokken burgers.
D66 is uitgesproken tegen de strafbaarstelling van illegaliteit en wil mensen zonder verblijfsstatus niet criminaliseren. In plaats daarvan pleit de partij voor een realistisch perspectief voor mensen zonder verblijfspapieren, met hulp bij integratie of terugkeer, en snellere terugkeerprocedures in samenwerking met herkomstlanden.
D66 verwerpt het idee om illegaliteit strafbaar te stellen, omdat dit mensen zonder verblijfsstatus verder marginaliseert en niet bijdraagt aan een humane of effectieve migratie-aanpak. De partij kiest voor een benadering die gericht is op perspectief en begeleiding, in plaats van criminalisering.
“We zijn tegen de strafbaarstelling van illegaliteit. We zorgen ook voor realistisch perspectief voor mensen zonder verblijfstatus. Mensen worden geholpen met een toekomst in Nederland of terugkeer naar het land van herkomst.”
Naast het afwijzen van strafbaarstelling, wil D66 dat mensen zonder verblijfsstatus sneller terugkeren naar hun land van herkomst. Hiervoor wil de partij afspraken maken met herkomstlanden, bij voorkeur op Europees niveau, om het proces menselijker en efficiënter te maken.
“D66 wil voor mensen zonder verblijfsstatus snellere terugkeer naar land van herkomst. Hierover maken we afspraken met herkomstlanden, bij voorkeur doen we dat op Europees niveau.”
JA21 wil illegaliteit strafbaar stellen, net als in buurlanden, en het faciliteren van illegaliteit eveneens strafbaar maken. Zij pleiten voor het beëindigen van opvang en voorzieningen voor illegalen, en willen strengere handhaving en terugkeer van afgewezen asielzoekers afdwingen. De kern van hun visie is dat illegaliteit niet getolereerd mag worden en dat streng optreden noodzakelijk is om de druk op samenleving en voorzieningen te verlichten.
JA21 vindt dat het ontbreken van een strafbaarstelling van illegaliteit leidt tot aanhoudende aanwezigheid van uitgeprocedeerde asielzoekers en illegalen in Nederland. Door illegaliteit strafbaar te maken, willen zij terugkeer afdwingen en het verblijf van afgewezen asielzoekers ontmoedigen. Ook het faciliteren van illegaliteit moet strafbaar worden, zodat opvang en hulp aan illegalen wordt ontmoedigd.
“Dat afwijzing ook echt terugkeer betekent: illegaliteit net als onze buurlanden strafbaar stellen, evenals het faciliteren hiervan, stoppen met de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV) en andere vormen van illegalenopvang.”
Naast strafbaarstelling wil JA21 strengere handhaving op het verblijf van illegalen, onder andere door het onderzoeken van enkelbanden om te voorkomen dat uitgeprocedeerde asielzoekers in de illegaliteit verdwijnen. Hiermee willen ze voorkomen dat mensen onder de radar verdwijnen en de uitzetting daadwerkelijk laten plaatsvinden.
“Onderzoeken van de enkelband als optie om te voorkomen dat uitgeprocedeerde asielzoekers in de illegaliteit verdwijnen in afwachting van uitzetting.”
NSC is tegen het strafbaar stellen van illegaliteit als zodanig, maar wil niet-meewerken aan terugkeer van afgewezen asielzoekers wél strafbaar maken. Medemenselijke hulp aan illegale vreemdelingen mag volgens NSC nooit strafbaar zijn. De partij kiest dus voor een onderscheid tussen het strafbaar stellen van gedrag (niet meewerken aan terugkeer) en het niet criminaliseren van het illegaal verblijven zelf of hulp daaraan.
NSC wil het niet meewerken aan terugkeer van afgewezen asielzoekers strafbaar maken, om het terugkeerbeleid te versterken. Dit is een gerichte maatregel die zich niet richt op illegaliteit als zodanig, maar op het frustreren van het terugkeerproces.
“Het terugkeerbeleid voor afgewezen asielzoekers moet strenger worden uitgevoerd. Niet meewerken aan terugkeer wordt strafbaar.”
NSC maakt expliciet onderscheid tussen het strafbaar stellen van illegaliteit en het strafbaar stellen van hulp aan illegalen. De partij vindt dat hulp aan mensen zonder verblijfsstatus nooit strafbaar mag zijn, waarmee zij zich uitspreekt tegen criminalisering van solidariteit.
“Medemenselijke hulp aan illegale vreemdelingen mag nooit strafbaar worden.”
De SGP is voorstander van het strafbaar stellen van illegaal verblijf en het streng handhaven van regels rondom illegaliteit. De partij wil dat het actief tegenwerken van uitzetting en het opzettelijk voordeel halen uit het helpen bij illegaal verblijf strafbaar wordt, met uitzondering van humanitaire hulp. Daarnaast pleit de SGP voor een harde aanpak van illegale vreemdelingen die strafbare feiten plegen.
De SGP wil dat het actief tegenwerken van uitzetting en het profiteren van het helpen bij illegaal verblijf strafbaar wordt gesteld. Hiermee wil de partij voorkomen dat illegaliteit wordt gefaciliteerd, terwijl humanitaire hulp aan uitgeprocedeerde asielzoekers niet strafbaar wordt.
“In lijn met de voorgestelde EU-mensensmokkelrichtlijn wordt het actief tegenwerken van de overheid bij uitzetting, het opzettelijk voordeel halen uit het helpen bij illegaal verblijf of de vreemdeling ernstige schade te berokkenen, strafbaar. Humanitaire hulp aan uitgeprocedeerde asielzoekers wordt vanzelfsprekend niet strafbaar.”
De SGP wil dat illegale vreemdelingen die verdacht worden van strafbare feiten altijd voor de rechter komen en niet via een strafbeschikking worden afgedaan. Dit om te voorkomen dat hun verblijfsstatus onterecht wordt beïnvloed en om streng op te treden tegen illegaliteit in combinatie met criminaliteit.
“Illegale vreemdelingen die verdacht worden van strafbare feiten komen altijd voor de rechter. Een strafbeschikking is niet mogelijk, gelet op de glijdende schaal die meeweegt in de beoordeling bij het recht op verblijf.”
Volt is uitgesproken tegen de strafbaarstelling van illegaliteit en wil deze volledig afschaffen. Zij vinden dat niemand illegaal is en pleiten voor herstel van basisvoorzieningen en rechten voor ongedocumenteerden, zoals opvang, gezondheidszorg en arbeidsrechten. Hun visie is gericht op menswaardigheid en het beëindigen van criminalisering van mensen zonder verblijfsstatus.
Volt wil de strafbaarstelling van illegaliteit schrappen omdat zij vinden dat niemand illegaal is en dat mensen zonder verblijfsstatus recht hebben op basisvoorzieningen en bescherming. Hiermee willen ze de criminalisering van ongedocumenteerden beëindigen en hun toegang tot opvang, zorg en werk waarborgen.
“Geen mens is illegaal. Volt schaft de strafbaarstelling illegaliteit af. Verder worden opvang en begeleiding door maatschappelijk middenveld en gespecialiseerde diensten gefinancierd. De bed-bad-brood-regeling wordt in ere hersteld en toegang tot gezondheidszorg en arbeidsrechten wordt gegarandeerd. Gemeenten krijgen hiervoor financiële ondersteuning.”
Volt wil dat ook ongedocumenteerden toegang krijgen tot werk, een BSN en de mogelijkheid om belasting te betalen, zodat zij niet langer worden uitgesloten van deelname aan de samenleving.
“Ook ongedocumenteerden en derdelanders met een visum kunnen een BSN krijgen, werken en belasting betalen.”
BBB wil illegaliteit strafbaar stellen en pleit voor het opnemen van onrechtmatig verblijf als strafbaar feit in de Nederlandse wet. Daarbij willen ze ook het faciliteren van illegaal verblijf strafbaar maken, met uitzondering van het bieden van (nood)hulp. Het doel is om illegaal verblijf en misbruik van het systeem krachtig tegen te gaan en uitzetting te vergemakkelijken.
BBB vindt dat onrechtmatig verblijf in Nederland een strafbaar feit moet worden, evenals het bewust faciliteren van illegaal verblijf, zoals onderverhuur of werk verschaffen aan mensen zonder verblijfsrecht. Hiermee wil de partij het verblijf van mensen zonder rechtstitel ontmoedigen en het makkelijker maken om hen uit te zetten, terwijl humanitaire hulp niet strafbaar wordt.
“Illegaliteit strafbaar stellen. Onrechtmatig verblijf in Nederland moet een strafbaar feit worden. Dit geldt ook voor het doelbewust, structureel en/of commercieel faciliteren van illegaal verblijf, zoals het bewust onderverhuren van een kamer of woning aan iemand die hier illegaal is, of werk verschaffen. Dit geldt niet voor het bieden van (nood)hulp aan iemand die hier illegaal verblijft, zoals het verstrekken van voedsel of medische hulp. Dankzij de asielnoodmaatregelenwet wordt dit onderdeel van onze wet en regelgeving.”
GroenLinks-PvdA is expliciet tegen de strafbaarstelling van illegaliteit en wil voorkomen dat mensen zonder verblijfsvergunning verder worden gemarginaliseerd of gecriminaliseerd. Hun belangrijkste voorstel is om de strafbaarstelling van illegaliteit niet in te voeren en in plaats daarvan te kiezen voor een humaan beleid gericht op perspectief en bescherming van mensen zonder papieren.
GroenLinks-PvdA verwerpt het idee om illegaliteit strafbaar te stellen, omdat dit leidt tot verdere uitsluiting en onzekerheid voor mensen zonder verblijfsvergunning. De partij kiest voor een benadering die uitgaat van menselijke waardigheid en bescherming, in plaats van criminalisering.
“We zijn tegen de strafbaarstelling van illegaliteit.”
De SP is fel tegen het strafbaar stellen van illegaliteit en het strafbaar maken van hulp aan ongedocumenteerden. Zij vinden dat mensen zonder verblijfsvergunning niet de criminaliteit in geduwd moeten worden en moeten kunnen rekenen op toegang tot basisvoorzieningen. De partij pleit voor een menswaardige benadering en verzet zich expliciet tegen criminalisering van ongedocumenteerden en hun helpers.
De SP verzet zich principieel tegen het strafbaar stellen van mensen die ongedocumenteerd zijn, evenals tegen het strafbaar maken van mensen die hen helpen. Volgens de partij leidt strafbaarstelling tot meer uitbuiting en onmenselijke situaties, zonder dat het bijdraagt aan een oplossing. De nadruk ligt op het waarborgen van toegang tot basisvoorzieningen voor iedereen, ongeacht verblijfsstatus.
“Mensen helpen is nooit strafbaar. Mensen illegaal verklaren slaat nergens op. Het duwt hen het illegale circuit in, waar uitbuiting en mishandeling aan de orde van de dag zijn. Dit is onmenselijk en werkt bovendien niet toe naar een oplossing. Daarom verzetten we ons tegen het strafbaar stellen van mensen die ongedocumenteerd zijn of van mensen die hen helpen. Ongedocumenteerden moeten toegang kunnen krijgen tot eerste levensbehoeften als zorg, voedsel en opvang.”
De VVD wil het verblijf van illegale immigranten in Nederland strafbaar stellen en pleit voor strengere maatregelen tegen illegaal verblijf. Dit moet bijdragen aan het beperken van de instroom van migranten en het versterken van de handhaving op migratiegebied. De partij koppelt deze strafbaarstelling aan bredere migratiebeheersing en uitzetting van ongewenste vreemdelingen.
De VVD stelt voor om het verblijf van illegale immigranten strafbaar te maken, met als doel de instroom van migranten te beperken en het draagvlak voor legale migratie te behouden. Dit sluit aan bij hun bredere inzet op striktere migratieregels en het sneller kunnen uitzetten van ongewenste vreemdelingen.
“Daarnaast wordt het verblijf van deze illegale immigranten strafbaar.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma