Verkiezingsprogramma's 2025 overstikstof D66
BVNL beschouwt het stikstofprobleem als een kunstmatig en bureaucratisch probleem, vooral gecreëerd en in stand gehouden door partijen als D66. Zij willen het gehele stikstofbeleid per direct afschaffen, inclusief bijbehorende fondsen en modellen, en pleiten voor het stoppen van het lastigvallen van boeren en ondernemers. BVNL stelt dat er technisch gezien geen stikstofprobleem is en dat het huidige beleid de woningbouw, landbouw en economie onnodig belemmert.
Stikstofbeleid volledig afschaffen
BVNL wil het huidige stikstofbeleid, dat zij zien als een bureaucratische belemmering en ideologisch gestuurd door partijen als D66, per direct beëindigen. Zij vinden dat het stikstofprobleem niet technisch bestaat en dat het beleid vooral boeren, vissers en ondernemers onnodig schaadt. Het beleid moet volgens BVNL direct de prullenbak in, inclusief het stikstoffonds en het gebruik van het Aerius-model.
“Het stikstofbeleid gaat per direct de prullenbak in, zodat boeren weer rustig kunnen boeren en vissers weer gewoon kunnen vissen.”
“BVNL wil dat het “stikstofprobleem” van tafel gaat. Technisch gezien is er geen stikstofprobleem en we moeten stoppen met het lastigvallen van boeren, vissers en andere ondernemers op grond van een zelf gecreëerd bureaucratisch probleem.”
“Het stikstoffonds van € 25 miljard wordt ontmanteld.”
“Het Aeriusmodel mag niet meer worden gebruikt en er wordt slechts gewerkt met gemeten waarden.”
Geen uitkoop of beperking van boeren
BVNL verzet zich tegen het uitkopen van boeren, vrijwillig of niet, en tegen het opkopen van landbouwgrond voor natuur. Zij stellen dat er geen reden is om met belastinggeld landbouwgrond op te kopen en dat de productiecapaciteit van de landbouw volledig benut moet worden.
“Er worden geen boeren meer uitgekocht. Ook niet zogenaamd vrijwillig door de overheid. Er is geen enkele reden om met belastinggeld landbouwgrond te kopen om vervolgens terug te geven aan de natuur.”
“Er komt meer ruimte voor het uitrijden van dierlijke mest. Op dit moment worden agrarische ondernemers gedwongen hun gewassen te summier te bemesten of uit te wijken naar kunstmest dat bovendien slecht is voor het grondwater.”
Stoppen met bureaucratische bouwstop en vergunningen weer afgeven
BVNL stelt dat het stikstofbeleid de woningbouw onnodig belemmert en wil daarom de bouwstop opheffen en vergunningen weer afgeven. Zij zien deregulering als de oplossing voor het woningtekort.
Ontmantelen van stikstof- en klimaatfondsen
BVNL wil alle fondsen die met het stikstof- en klimaatbeleid te maken hebben, ontmantelen en stelt dat alle uitgaven via de Rijksbegroting moeten lopen onder parlementaire controle.
“Er wordt een einde gemaakt aan het gebruik van fondsen, zoals het stikstoffonds en het klimaatfonds. Alle bedragen moeten via de Rijksbegroting lopen en onderworpen zijn aan parlementaire controle.”
Afwijzing van Europese Green Deal en ideologische sturing
BVNL verwerpt de Green Deal en de Europese sturing op stikstof en klimaat, omdat zij deze als ideologisch en schadelijk voor de Nederlandse economie en voedselzekerheid beschouwen.
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
JA21 verzet zich fel tegen het stikstofbeleid zoals dat door D66 en eerdere kabinetten is gevoerd, met name tegen de kritische depositiewaarde (KDW) en gedwongen uitkoop van boeren. De partij wil af van generieke, juridisch knellende maatregelen en kiest voor maatwerk, meer economische ruimte en het schrappen van de KDW, waarmee zij zich duidelijk afzet tegen de koers van D66. JA21 pleit voor realistische, uitvoerbare oplossingen die rechtszekerheid bieden en de bouw en landbouwsector weer vlot trekken.
Schrappen van de kritische depositiewaarde (KDW) en afwijzen D66-beleid
JA21 wijst het door D66 gesteunde stikstofbeleid af, met name de KDW, omdat dit leidt tot juridische blokkades, economische stilstand en onzekerheid voor boeren en bouwers. De partij wil deze norm schrappen en vervangen door maatwerk en een rekenkundige ondergrens, om zo vergunningverlening te versnellen en minder afhankelijk te zijn van modellen.
“JA21 wil af van de kritische depositiewaarde (KDW), die wettelijk voorschrijft hoeveel stikstof een natuurgebied aankan zonder dat de natuur er verslechtert.”
“Steun uitspreken voor het schrappen van de KDW en het invoeren van de rekenkundige ondergrens van 1 mol.”
“JA21 kiest niet voor stilstand maar voor oplossingen die werken voor de boer en de visser, voor het dier en de natuur, en daarmee voor de Nederlandse samenleving als geheel. JA21 staat pal achter de Nederlandse landbouw- en visserijsector. Deze sector heeft al lange tijd te maken met verstikkend beleid, waaronder een vastgelopen stikstofdossier en onrealistische Europese normen.”
Geen gedwongen uitkoop, maar vrijwillige en regionale oplossingen
JA21 verzet zich tegen gedwongen uitkoop van boeren, een maatregel die zij als symboolpolitiek van D66 en het kabinet ziet. In plaats daarvan wil de partij inzetten op vrijwillige regelingen en regionale maatwerkpakketten, met respect voor het platteland en de rechtszekerheid van ondernemers.
“Wij staan voor toekomstbestendige sectoren en verzetten ons tegen symboolpolitiek en gedwongen uitkoop van boeren.”
“Afzien van generieke maatregelen en inzetten op regionale maatwerkpakketten rondom de meest kwetsbare natuurgebieden.”
“Voldoende financiële middelen voor vrijwillige extensiverings- en beëindigingsregelingen.”
Vergunningsprocedures versnellen en juridische blokkades opheffen
JA21 ziet het stikstofdossier vooral als een juridisch probleem dat de bouw en economie belemmert. De partij wil vergunningverlening versnellen door het loslaten van knellende normen en het invoeren van een ondergrens, zodat projecten sneller kunnen doorgaan en de economische schade wordt beperkt.
“Het stikstofdossier houdt Nederland nu al ruim zes jaar in haar greep. Duizenden projecten liggen stil en volgens Bouwend Nederland zorgt het stikstofslot ervoor dat tot 2030 maar liefst 244.000 woningen niet gebouwd kunnen worden.”
“Tezamen met de invoering van de rekenkundige ondergrens van 1 mol aan het einde van dit jaar, kan in potentie een groot aantal van de Programma Aanpak Stikstof (PAS) melders geholpen worden.”
“Vergunningsprocedures versnellen voor onder andere stikstof en aansluitingen op het energienet.”
“JA21 pleit voor een herziening of uitbreiding van de crisis- en herstelwet specifiek voor stikstof waarbij woningbouw en infrastructuur als dringend belang projecten worden aangewezen en tijdelijk kunnen worden vrijgesteld.”
De ChristenUnie wil de stikstofuitstoot in Nederland fors verminderen, maar kiest nadrukkelijk voor een andere koers dan D66: minder nadruk op het opkopen van boerenbedrijven en sturen op depositie, en meer op daadwerkelijke emissiereductie per sector en bedrijf. De partij pleit voor bindende emissienormen, sectorale plafonds en bedrijfsspecifieke doelen, met behoud van perspectief voor boeren en ruimte voor woningbouw. ChristenUnie verwerpt de eenzijdige focus op stikstof en benadrukt een integrale aanpak van natuur, klimaat en economie.
Sturen op daadwerkelijke emissiereductie, niet op depositie
De ChristenUnie verwerpt het sturen op stikstofdepositie en de nadruk op opkoop van boerenbedrijven, zoals D66 vaak voorstaat. In plaats daarvan willen ze sturen op daadwerkelijke uitstoot, met bindende emissienormen per sector en bedrijf, zodat boeren perspectief houden en vergunningverlening voor woningbouw versneld kan worden.
“We stappen af van ingewikkelde berekeningen over waar stikstof precies terechtkomt en richten ons op het verminderen van de daadwerkelijke uitstoot.”
“Sturen op neerslag van stikstof in de natuur (depositie) is onwerkbaar gebleken. Het herleiden van depositiewaardes naar bedrijven is immers uiterst ingewikkeld en onzeker. Daarom moeten er landelijke, sectorale en uiteindelijk bedrijfsspecifieke emissienormen worden vastgelegd.”
“Daarom stappen we zo veel mogelijk over van sturen op middelen naar sturen op doelen. Elk boerenbedrijf krijgt een bindend bedrijfsspecifiek doel dat is afgeleid van de landelijke opgave en sectorale emissieplafonds. Er komt daarmee veel minder nadruk in het beleid op opkoop van boerenbedrijven.”
Minder nadruk op opkoop, meer op innovatie en extensivering
In tegenstelling tot D66, dat vaak inzet op grootschalige uitkoop, wil de ChristenUnie boeren behouden door te sturen op innovatie, extensivering en managementmaatregelen. Opkoop is slechts beperkt aan de orde; het doel is behoud van boerenbedrijven en minder belastinggeld.
“De nadruk op emissie- en doelsturing is effectiever, zorgt ervoor dat er minder boerenbedrijven verdwijnen en vergt ook minder belastinggeld.”
“Met managementmaatregelen, slimme innovaties en een gunstige extensiveringsregeling in kwetsbare gebieden, zodat een bedrijf met minder vee uit kan, is aanzienlijke ammoniakreductie mogelijk.”
Alle sectoren dragen naar rato bij, niet alleen landbouw
De ChristenUnie benadrukt dat niet alleen de landbouw, maar ook industrie, mobiliteit en luchtvaart bindende stikstofdoelen krijgen. Dit onderscheidt zich van het beeld dat vooral boeren moeten inleveren.
Integrale aanpak: stikstof niet als enige probleem
De partij verwerpt een eenzijdige focus op stikstof, zoals ze D66 verwijten, en pleit voor een integrale benadering van natuurherstel, klimaat, water en milieu.
“Soms lijkt het alsof stikstof het enige probleem is voor de natuur. Dat is niet zo. Beleid om Nederland van het slot te krijgen, moet zich daarom niet eenzijdig richten op stikstofreductie maar integraal op natuurherstel en -ontwikkeling in samenhang met klimaat-, water- en milieubeleid.”
FVD verwerpt het stikstofbeleid volledig en positioneert zich radicaal tegenover partijen als D66, die zij impliciet en expliciet associëren met het huidige stikstofbeleid en het 'kartel' van gevestigde partijen. FVD wil alle stikstofregels schrappen, modellen en Kritische Depositiewaarden uit de wet halen, en boeren volledig vrijwaren van beperkingen en onteigeningen. Hun kernvisie is dat het stikstofprobleem niet bestaat, het beleid ideologisch en schadelijk is, en dat boeren juist ruimte en vertrouwen verdienen.
Volledig schrappen van stikstofbeleid en modellen
FVD stelt dat het stikstofbeleid gebaseerd is op onrealistische modellen en ideologische aannames, vooral gedragen door partijen als D66. Ze willen het beleid volledig afschaffen, inclusief de Kritische Depositiewaarden (KDW) en het AERIUS-model, en natuurbeleid uitsluitend baseren op feitelijke metingen. Dit standpunt is een directe afwijzing van het beleid waar D66 voor staat.
“We vegen het hele stikstofbeleid van tafel en halen de Kritische Depositiewaarden (KDW) uit de wet en uit de vergunningverlening, omdat er geen stikstofcrisis is en boeren gewoon kunnen blijven boeren.”
“Het huidige stikstofbeleid is gebaseerd op computermodellen en aannames die geen verband houden met de werkelijkheid.”
“Met het schrappen van de KDW’s vervalt ook het AERIUS-model, dat niet geschikt is voor het nauwkeurig bepalen van stikstofdepositie en daarom niet langer moet worden gebruikt.”
“Forum voor Democratie kiest voor een radicaal andere koers. We willen het volledige stikstofbeleid van tafel en natuurbeleid uitsluitend baseren op empirische gegevens: de daadwerkelijke toestand van onze natuur.”
Stoppen met onteigeningen en boeren vrijwaren van beperkingen
FVD verzet zich fel tegen onteigeningen, uitkoopregelingen en het beperken van de veestapel, maatregelen die zij associëren met het beleid van D66 en het 'kartel'. Ze willen boeren volledige vrijheid geven en stellen dat deze maatregelen onterecht en schadelijk zijn.
Kritiek op het 'kartel' en D66 als exponent van het stikstofbeleid
FVD positioneert D66 als onderdeel van een gesloten partijkartel dat afwijkende visies op stikstofbeleid uitsluit en kritiek wegzet als 'extreem'. Dit standpunt adresseert het bredere politieke klimaat rond stikstof en de rol van D66 daarin.
“Kritiek op het klimaatbeleid, het stikstofbeleid of de macht van de EU wordt stelselmatig weggezet als ‘extreem’ of ‘ongefundeerd’, terwijl het in werkelijkheid gaat om serieuze vragen die miljoenen Nederlanders bezighouden.”
“In ons land vormen de gevestigde partijen een gesloten partijkartel.”
BBB verzet zich fel tegen het stikstofbeleid zoals dat door D66 en vergelijkbare partijen wordt voorgestaan, met name tegen het halveren van de veestapel en het gedwongen uitkopen van boeren. De partij wil af van de huidige stikstofregels en pleit voor een realistisch, uitvoerbaar beleid dat innovatie en sociaaleconomische belangen centraal stelt, in plaats van ideologische of juridische krimp. BBB wil de kritische depositiewaarde (KDW) vervangen door instandhoudingsdoelstellingen en het vergunningensysteem hervormen zodat boeren, bouwers en Defensie niet langer worden geblokkeerd.
Afwijzen van D66-achtig stikstofbeleid (halvering veestapel, gedwongen uitkoop)
BBB keert zich expliciet tegen het beleid van partijen als D66 die inzetten op het halveren van de veestapel en het gedwongen uitkopen van boeren. Volgens BBB is dit beleid onrealistisch, schadelijk voor boeren en losgezongen van de praktijk. De partij benadrukt het belang van boeren voor voedselproductie en het platteland, en wil hen juist ruimte geven.
“Veel politieke partijen willen de veestapel halveren en boeren gedwongen uitkopen. Hun boodschap aan boeren is: stop ermee, zoek ander werk. Maar je vraagt een boer niet om geen boer meer te zijn, net zomin als je een kip vraagt om geen ei meer te leggen.”
“De stikstofregels, de afbouw van de derogatie, overhaaste klimaatmaatregelen en opeenvolgende...”
Hervormen van stikstofregels en vergunningensysteem
BBB vindt dat het huidige stikstofbeleid (waar D66 voorstander van is) niet werkt en zelfs andere sectoren zoals Defensie en woningbouw blokkeert. De partij wil het vergunningensysteem hervormen zodat er ruimte komt voor urgentie en realiteitszin, en pleit voor een einde aan krimp als standaardoplossing.
“De stikstofwetcrisis belemmert niet alleen boeren en woningbouwers, maar ook onze krijgsmacht. Defensie loopt vast op dezelfde stikstofregels als andere sectoren. Oefenterreinen, kazernes en materieelinvesteringen worden vertraagd of geblokkeerd door een vergunningensysteem dat geen ruimte laat voor urgentie of realiteitszin.”
“Doel is het lostrekken van de vergunningverlening, herstel van vertrouwen in de rechtsstaat en een einde aan krimp als standaardoplossing.”
Vervangen van KDW door instandhoudingsdoelstellingen
BBB wil af van de kritische depositiewaarde (KDW) als juridisch criterium voor stikstof, en deze vervangen door instandhoudingsdoelstellingen zoals in andere Europese landen. Dit moet zorgen voor meer praktische uitvoerbaarheid en minder juridische blokkades.
“Kritische depositiewaarde (KDW) doelstellingen in de Omgevingswet worden vervangen door instandhoudingsdoelstellingen zoals ze staan in de Natuur herstel Verordening. De staat van de natuur wordt beoordeeld op basis van waarneming zoals ook in landen als Italië gebeurt.”
Kritiek op ideologisch en Europees gedreven stikstofbeleid
BBB uit kritiek op het feit dat het stikstofbeleid te veel wordt bepaald door Europese regels en ideologie, zoals door D66 wordt nagestreefd. De partij wil nationale beleidsruimte en een sociaaleconomische toets.
“Nederland moet ook kritisch kijken naar internationale verdragen die onze beleidsruimte beperken. Vooral op het gebied van migratie, asiel, klimaat, stikstof, energie en landbouw. Internationale samenwerking mag nooit ten koste gaan van onze democratische zeggenschap.”
“Deze vormen de basis voor nieuwe beheerplannen met een sociaaleconomische toets op de natuurherstel en bronmaatregelen.”
Het CDA wil het stikstofbeleid versoepelen ten opzichte van de koers van D66, met meer ruimte voor innovatie, hogere normen voor stikstof uit mest op grasland, en een focus op emissiereductie per bedrijf in plaats van generieke krimp. Het CDA benadrukt het belang van vergunningverlening voor bouw en landbouw, legalisering van PAS-melders, en het herstellen van het Stikstoffonds om boeren perspectief te bieden. De partij kiest voor een pragmatische, sectorbrede aanpak met minder strenge en meer haalbare doelen dan D66.
Hogere stikstofnormen en focus op innovatie
Het CDA wil hogere stikstofnormen op grasland en meer ruimte voor technische innovaties, in tegenstelling tot de strengere generieke reductiedoelen van D66. Dit moet de landbouwsector perspectief bieden zonder onnodige krimp, en vergunningverlening weer mogelijk maken.
“Het CDA wil toewerken naar een hogere norm voor stikstof uit dierlijke mest op grasland. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit op grasland geen extra uitspoeling veroorzaakt en daarmee geen risico vormt voor de waterkwaliteit.”
“Via innovaties en managementmaatregelen kan nu al veel reductie worden gerealiseerd en daar moet snel mee worden begonnen.”
“Het genoemde geborgde pakket leidt tot het kunnen toepassen van een hogere rekenkundige ondergrens, gesteund door de wetenschap, zodat vergunningen kunnen worden verleend voor onder andere bouwprojecten, de aanpak van netcongestie en stikstof verlagende innovaties.”
Emissiereductie per bedrijf en legalisering PAS-melders
Het CDA kiest voor emissiereductie per bedrijf en het legaliseren van PAS-melders, in plaats van generieke sectorale krimp. Hiermee wil de partij koplopers belonen en bedrijven die achterblijven stimuleren tot extra inspanning, met als doel vergunningverlening en natuurherstel.
“We sturen op stikstofreductie voor de landbouwsector, en alle overige sectoren, in 2035 (met een tussendoel in 2030). Dit kan door het instellen van een emissienorm per bedrijf. Hiermee belonen we koplopers en ligt er een grotere opgave bij bedrijven die nog meer moeten doen.”
“PAS-melders en interimmers worden zo snel mogelijk gelegaliseerd.”
Herstel Stikstoffonds en sectorbrede aanpak
Het CDA wil het Stikstoffonds herstellen en kiest voor een sectorbrede, wettelijk geborgde aanpak met monitoring, in plaats van de eenzijdige focus op landbouwkrimp zoals bij D66. Dit moet zorgen voor structurele financiering en voortgang in alle sectoren.
“We herstellen het Stikstoffonds, zodat ruime middelen beschikbaar zijn om de noodzakelijke transitie in de agrarische sector en natuurbeheer mogelijk te maken.”
“Deze beweging moet leiden tot emissiereductie in alle sectoren op zeer korte en langere termijn, via wettelijk geborgde doelstellingen, zodat er weer vergunningen kunnen worden verleend, zodat biodiversiteit kan verbeteren, PAS-melders en interimmers kunnen worden gelegaliseerd.”
GroenLinks-PvdA wil Nederland van het stikstofslot halen door natuurherstel en een afdwingbare daling van stikstofuitstoot, met prioriteit voor het uitkopen of omvormen van piekbelasters en het inzetten van een stikstofbank. Hun aanpak is concreter en dwingender dan die van D66, met bereidheid tot gedwongen uitkoop en directe maatregelen rond natuurgebieden om woningbouw mogelijk te maken. De partij koppelt stikstofbeleid expliciet aan woningbouw, natuurherstel en het beëindigen van de industriële veehouderij.
Gedwongen uitkoop en omvorming piekbelasters
GroenLinks-PvdA kiest voor een harde aanpak van stikstofuitstoot door gericht piekbelasters uit te kopen, te verplaatsen of te dwingen tot extensievere landbouw, met als stok achter de deur gedwongen uitkoop. Dit is een duidelijk dwingender koers dan D66, die doorgaans inzet op vrijwilligheid en innovatie. Het doel is natuurherstel én het creëren van ruimte voor maatschappelijke projecten zoals woningbouw.
“Om de natuur te laten herstellen is het als eerste van belang piekbelasters gericht uit te kopen, te verplaatsen, of te begeleiden naar een vorm van landbouw die minder druk legt op de omgeving. Als stok achter de deur zijn we bereid tot gedwongen uitkoop zodat de natuur voldoende kan herstellen en het land van het slot kan.”
“Rondom natuurgebieden als de Veluwe en de Peel starten we direct met het uitkopen van intensieve veehouders zodat binnen een half jaar de vergunningverlening voor woningbouw weer loopt.”
Stikstofbank en prioriteit voor maatschappelijke projecten
De partij wil een stikstofbank oprichten waarbij de overheid het eerste recht van koop heeft op vrijgekomen stikstofruimte, zodat deze ruimte gericht kan worden ingezet voor projecten met maatschappelijk belang zoals woningbouw, energietransitie en infrastructuur. Dit is een meer centrale en sturende benadering dan het D66-beleid.
“Vrijgekomen stikstofruimte komt in een stikstofbank waar de overheid eerste recht van koop heeft voor projecten met een maatschappelijk belang zoals woningbouw, de energietransitie, defensie en infrastructuur.”
Einde aan industriële veehouderij en kleinere veestapel
GroenLinks-PvdA wil een einde maken aan de industriële veehouderij en de veestapel verkleinen, wat verder gaat dan het D66-standpunt dat vooral inzet op innovatie en verduurzaming. Dit wordt expliciet gekoppeld aan het oplossen van het stikstofprobleem.
Koppeling stikstofbeleid aan woningbouw en grondgebruik
De partij koppelt het stikstofbeleid direct aan het versnellen van woningbouw door ruimte te creëren via het terugdringen van de intensieve veehouderij en het actief inzetten van grond voor woningen. Dit is een expliciete beleidskeuze die verder gaat dan de benadering van D66.
“We halen Nederland van het stikstofslot.”
“Daarom gaan we actief grond opkopen zodat grond weer in publieke handen komt, moeten de intensieve veehouderij en verloederde bedrijventerreinen plaatsmaken voor woningen en komt er een bouwstimulans zodat grondeigenaren sneller gaan bouwen.”
NSC neemt afstand van het stikstofbeleid zoals dat door D66 is vormgegeven, met name de nadruk op rekenmodellen en het gebruik van het Aerius-model. NSC wil de stikstofuitstoot significant verminderen via doelsturing, gebiedsgerichte aanpak en meer ruimte voor boeren, maar pleit voor minder modelmatige detailsturing en meer aandacht voor sociaal-economische gevolgen. De partij kiest voor reductiedoelen op uitstoot, legalisering van PAS-melders, en een fundamentele aanpassing van het vergunningenstelsel, waarbij inspiratie wordt gehaald uit Duitsland en Frankrijk.
Minder nadruk op rekenmodellen en Aerius
NSC bekritiseert het huidige stikstofbeleid, dat sterk leunt op rekenmodellen zoals Aerius, en stelt dat dit beleid desastreuze gevolgen heeft voor boeren en het landelijke gebied. De partij wil af van deze modelmatige detailsturing en pleit voor een aanpak die meer uitgaat van gemeten uitstoot en bestuurlijke ruimte.
“Tegelijkertijd willen we stoppen met de aanpak die volledig leunt op rekenmodellen. Activiteiten met de geringste stikstofuitstoot krijgen nu vaak geen vergunning meer vanwege de modelmatige detailsturing in Nederland. Dit heeft een desastreus effect op agrarische bedrijven en op mensen in het landelijke gebied.”
“We stoppen met de huidige aanpak en opkoop van piekbelasters die gebaseerd is op het neerslagmodel Aerius.”
“Het beleid in Den Haag steunt te veel op een modellenwerkelijkheid waardoor besluiten objectiever lijken dan ze zijn. Modellen speelden een dubieuze rol in zowel de stikstofcrisis, de gascrisis, het toeslagenschandaal als in de coronacrisis.”
Reductiedoelen voor uitstoot, niet depositie
NSC wil de wettelijke normen voor stikstofdepositie vervangen door reductiedoelen voor daadwerkelijke uitstoot, met onderscheid tussen ammoniak en stikstofoxiden. Uitstoot moet bij de bron worden gemeten en beperkt, wat een duidelijke breuk is met het D66-beleid.
“We vervangen de normen voor stikstofdepositie in de wet door reductiedoelen voor stikstofuitstoot, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen uitstoot van ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx). Deze uitstoot wordt gemeten en beperkt bij de bron.”
Meer ruimte en beloning voor boeren
NSC wil boeren meer vrijheid geven om zelf te bepalen hoe ze aan uitstootnormen voldoen, met beloningen voor goede prestaties. De partij wil af van generieke opkoop en richt zich op maatwerk, met speciale aandacht voor jonge en duurzame boeren.
“Boeren krijgen meer ruimte om te bepalen hoe zij de uitstootnormen halen, op basis van doelsturing. Boeren die het goed doen, moeten een beloning krijgen.”
“Toekomstige opkoopprogramma’s spitsen zich toe op concentratiegebieden, stoppers en verouderde bedrijven. Voor jonge boeren, duurzame boeren en bedrijven moet er een toekomst zijn; zij worden met een transitieplan ondersteund.”
Legalisering PAS-melders en fundamentele aanpassing vergunningenstelsel
NSC geeft prioriteit aan het legaliseren van PAS-melders en interimmers, en wil het vergunningenstelsel fundamenteel aanpassen, mede op basis van de praktijk in Duitsland en Frankrijk.
“De legalisering van de PAS-melders en interimmers die al jarenlang in een schrijnende positie verkeren, krijgt de hoogste prioriteit. Om de PAS-melders eindelijk te legaliseren en hen rechtszekerheid te geven, passen we het natuurvergunningstelsel fundamenteel aan. We doen dit mede op basis van de praktijk in naburige EU-landen, in het bijzonder Duitsland en Frankrijk.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) is zeer kritisch op het huidige stikstofbeleid en zet zich af tegen technocratische oplossingen en het beleid van partijen als D66, die volgens hen te veel inzetten op technische lapmiddelen en het verplaatsen van problemen. PvdD pleit voor een forse krimp van de veestapel, het verplicht verminderen van stikstofuitstoot door álle sectoren, en het afwijzen van technische oplossingen zoals emissiearme stallen. Hun visie is radicaal: alleen een fundamentele omslag in landbouw en industrie kan de stikstofcrisis oplossen en de natuur herstellen.
Forse krimp veestapel en álle sectoren verplichten
PvdD vindt dat niet alleen de veehouderij, maar álle sectoren die stikstof uitstoten, verplicht moeten worden hun uitstoot te verminderen. Ze wijzen technocratische oplossingen af en pleiten voor een fundamentele systeemverandering, met een forse krimp van de veestapel als kern.
“De natuur moet worden hersteld. Het vertrouwen dat de overheid rechtvaardig beleid maakt ook. Daarom is het noodzakelijk dat alle sectoren die stikstof uitstoten hun uitstoot verplicht verminderen, niet alleen de veehouderij. De maximumsnelheid moet naar beneden, de luchtvaart moet krimpen, biomassacentrales moeten dicht en de uitstoot van de industrie moet drastisch worden teruggedrongen.”
“Een forse krimp van het aantal dieren in de veehouderij is noodzakelijk.”
Afwijzen van technische lapmiddelen en verplaatsen van problemen
PvdD verwerpt technische oplossingen zoals emissiearme stallen, luchtwassers en het verplaatsen van megastallen, die door partijen als D66 vaak worden voorgesteld. Volgens PvdD lossen deze maatregelen het stikstofprobleem niet op, zijn ze duur en veroorzaken ze extra dierenleed.
“Het verplaatsen van megastallen en het inzetten van technische lapmiddelen, zoals luchtwassers, zogenaamde emissiearme stalsystemen en koeientoiletten, lossen het stikstofprobleem niet op, zijn peperduur en leiden tot extra dierenleed. Daarom zijn ze voor de Partij voor de Dieren onacceptabel.”
Meer natuur en robuuste natuurgebieden
PvdD benadrukt het belang van grote, robuuste natuurgebieden als structurele oplossing voor de stikstofcrisis, in plaats van tijdelijke of technische maatregelen.
“Grote, robuuste natuurgebieden zijn beter bestand tegen negatieve milieu-invloeden, zoals stikstofuitstoot en klimaatverandering.”
Stikstofcrisis blokkeert woningbouw
PvdD benoemt expliciet dat de stikstofcrisis, mede door falend beleid, de bouw van betaalbare woningen blokkeert. Zij koppelen de oplossing van de stikstofcrisis direct aan het mogelijk maken van woningbouw.
Volt erkent het stikstofprobleem als urgent en pleit voor een rechtvaardige, structurele reductie van stikstofuitstoot, met duidelijke normen en maatwerk per gebied. Ze willen bestaande Europese richtlijnen strikt naleven, boeren perspectief bieden via een Afrekenbare StoffenBalans, en het onderscheid tussen verschillende stikstofverbindingen centraal stellen. Volt kiest voor een brede, wetenschappelijk onderbouwde aanpak die verschilt van D66 door meer nadruk op gebiedsgericht maatwerk, participatie van alle betrokkenen en het verbieden van stikstofrechtenhandel.
Structurele en rechtvaardige stikstofreductie met gebiedsnormen
Volt wil de stikstofuitstoot structureel en rechtvaardig verminderen door maatwerk op gebiedsniveau en het invoeren van een Afrekenbare StoffenBalans, zodat boeren duidelijkheid krijgen en zelf kunnen bepalen hoe ze doelen halen. Dit onderscheidt zich van D66 door de expliciete focus op gebiedsnormen en het instrument Afrekenbare StoffenBalans, conform het Remkes-rapport.
“Volt pleit voor structurele oplossingen. De stikstofuitstoot moet omlaag. De Adviescommissie Stifstofproblematiek heeft concrete instrumenten aangedragen, zoals maatwerk door op gebiedsniveau normen vast te stellen en een de Afrekenbare StoffenBalans in te voeren. Dit geeft duidelijkheid aan boeren over de te behalen doelen op bedrijfsniveau en geeft hen de mogelijkheid om zelf te beslissen op welke manier zij deze doelen kunnen behalen.”
“We voeren een Afrekenbare StoffenBalans in als beleidsinstrument voor emissiereductie door doelsturing, conform het rapport “Niet alles kan overal” van de Adviescommissie Stikstofproblematiek (Remkes-rapport).”
Strikte naleving van Europese stikstofrichtlijnen
Volt wil dat Nederland zich zo snel mogelijk strikt houdt aan bestaande Europese stikstofrichtlijnen, waarmee ze zich duidelijk positioneren tegenover partijen die ruimte zoeken binnen of buiten deze kaders.
“Nederland moet zich zo snel mogelijk gaat houden aan bestaande Europese richtlijnen wat betreft stikstof.”
Verbod op handel in stikstofrechten
Volt wil de handel in stikstofrechten verbieden, omdat deze volgens hen een georganiseerde afname van stikstof in de weg staat en verschillende stikstofvormen onterecht uitwisselbaar maakt. Dit is een onderscheidend standpunt ten opzichte van D66, dat deze handel niet expliciet wil verbieden.
“Op dit moment worden stikstofrechten door private partijen opgekocht en doorverkocht aan de hoogste bieders. Volt wil dit verbieden, want het staat een goed georganiseerde afname van stikstof in de weg. Daarnaast worden hierbij verschillende vormen van stikstof door elkaar vervangen, die totaal verschillende effecten hebben op de natuur en verschillen in hoever ze van de bron neerslaan.”
Onderscheid tussen NOx en NH3 in beleid en metingen
Volt benadrukt het belang van onderscheid tussen stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3) in zowel beleid als monitoring, omdat deze stoffen zich anders gedragen en een eigen aanpak vereisen. Dit wetenschappelijk onderscheid is niet altijd zo expliciet bij andere partijen.
“Stikstofverbindingen onderscheiden zich in NOx (stikstofoxiden) en NH3 (ammoniak). Volt wil dat in de maatregelen voor stikstofreductie rekening wordt gehouden met dit onderscheid. Dit omdat beide soorten stoffen zich anders gedragen en een eigen aanpak nodig hebben. NOx- en NH3-uitstoot worden afzonderlijk gemeten en bewaakt.”
Legaliseer boeren die omschakelen naar natuurinclusieve landbouw
Volt wil PAS-melders, interimmers en niet-melders legaliseren als zij een plan hebben om over te gaan op natuurinclusieve, circulaire landbouw, en ruimhartig compenseren wie dat niet kan. Dit biedt een concreet perspectief voor getroffen boeren.
“Volt wil PAS-melders, interimmers en niet-melders die een plan hebben uitgewerkt om binnen een reële termijn over te gaan op natuurinclusieve, circulaire landbouw legaliseren. Landbouwers voor wie dit niet mogelijk is, worden ruimhartig financieel gecompenseerd voor de eerdere, onuitvoerbare, beloftes van de overheid.”
De SGP verzet zich tegen de stikstofaanpak zoals die door D66 is voorgesteld, met name tegen het wettelijk vastleggen van onhaalbare reductiedoelen en gedwongen opkoop van boerenbedrijven. In plaats daarvan pleit de SGP voor een doelgerichte, praktische stikstofaanpak zonder dwang, met prioriteit voor innovatie, legalisering van knelgevallen en het voorkomen van juridisering en onhaalbare doelen.
Tegen wettelijke stikstofdoelen en D66-aanpak
De SGP wijst expliciet het vastleggen van strikte, onhaalbare stikstofdoelen in de wet af, zoals door D66 bepleit, en verzet zich tegen gedwongen opkoop van boeren. Zij willen een flexibeler, praktijkgericht beleid dat boeren perspectief biedt en juridische problemen voorkomt.
“Niet door het vastleggen van onhaalbare doelen in de wet, maar door een wettelijk programma voor geborgde en doelgerichte daling van de stikstofuitstoot.”
“De SGP verzet zich tegen gedwongen opkoop of het intrekken van op juiste wijze verleende vergunningen. Dat mag geen uitgangspunt van beleid zijn.”
Legalisering van PAS-knelgevallen en bescherming van boeren
De SGP vindt dat boeren die te goeder trouw hebben gehandeld, niet de dupe mogen worden van veranderend stikstofbeleid. Legaliseringsmaatregelen en bescherming tegen juridische onzekerheid krijgen prioriteit.
“Legalisering van PAS-knelgevallen en andere knelgevallen die te goeder trouw gehandeld hebben, heeft prioriteit. Het is onze inzet om handhaving richting bedrijven die te goeder trouw gehandeld hebben, te voorkomen.”
Praktische, gebiedsgerichte stikstofaanpak en innovatie
De SGP wil inzetten op gebiedsgerichte samenwerking, innovatie en technische oplossingen in plaats van generieke, landelijke dwangmaatregelen. Ze benadrukken het belang van lokale initiatieven en investeringen in innovatie.
“In verschillende gebieden, zoals de Foodvalley, wordt door gebiedspartijen, gemeenten en provincie al goed samengewerkt aan uitstootreductie, herstructurering en natuurherstel. Dat verdient alle steun en ruimte vanuit het Rijk.”
“De SGP wil investeren in meer praktijkonderzoek en meer proefboerderijen.”
De VVD erkent de stikstofproblematiek als een grote belemmering voor economische groei en woningbouw, maar verzet zich tegen een eenzijdige, strenge benadering zoals die van D66. De partij wil stikstofreductie realiseren via pragmatische, sectorbrede maatregelen en pleit voor het loslaten van de focus op stikstofnormen ten gunste van de feitelijke staat van de natuur, met meer ruimte voor innovatie en economische ontwikkeling.
Substantiële stikstofreductie, maar niet via D66-aanpak
De VVD wil stikstofuitstoot verminderen om de economie te ontgrendelen, maar verwerpt de strikte, eenzijdige stikstofnormen die zij met D66 associeert. In plaats daarvan pleit de VVD voor sectorbrede emissiesturing, innovatie en het leidend maken van de feitelijke staat van de natuur bij vergunningen, zodat economie en natuur samen kunnen bloeien.
“We moeten daarom op korte termijn concrete resultaten boeken om te voorkomen dat de bouw van woningen en wegen langer stilligt en dat boeren in nog meer onzekerheid komen. Keuzes die leiden tot substantiële vermindering van de stikstofuitstoot en de invloed van andere drukfactoren, het werkbaar maken van de complexe wet- en regelgeving, maar ook een betere monitoring van de staat van de natuur en het treffen van adequate beheersmaatregelen, zijn noodzakelijk zodat Nederland van het slot gaat.”
“We willen dat er weer ruimte komt voor vergunningverlening. Dat is het doel, en daarom gaan we zorgen voor concrete en generieke stikstofreductie. We gaan per sector sturen op emissies zodat alle sectoren evenredig bijdragen, bijvoorbeeld met elektrificatie, technische innovatie of extensivering.”
“Uiteindelijk moeten we af van de eenzijdige focus op stikstof door niet stikstofnormen maar de feitelijke staat van de natuur, vastgesteld op basis van onafhankelijke en langdurige monitoring, leidend te maken bij vergunningverlening, zodat economie én natuur in Nederland weer kunnen bloeien.”
Meer ruimte voor innovatie en economische groei
De VVD benadrukt dat economische groei en innovatie niet mogen worden belemmerd door de stikstofaanpak, en wil juist ruimte creëren voor ondernemers en boeren, in tegenstelling tot de restrictieve koers van D66.
“Nederland zit bovendien op een stikstofslot. Ondernemers snakken naar ruimte en duidelijkheid. Boeren zitten al te lang in onzekerheid. Recent onderzoek toont aan dat de stikstofproblematiek tot tientallen miljarden euro’s aan economische schade leidt.”
“Er moeten weer vergunningen komen voor agrariërs om aan de slag te gaan met stikstofreducerende innovaties.”
50PLUS is kritisch op het huidige stikstofbeleid en de aanpak van partijen als D66, die volgens hen te veel inzetten op nationale en symbolische maatregelen. De partij wil af van extra nationale regels bovenop Europese afspraken, pleit voor herziening van Natura 2000-gebieden en wil het stikstof- en klimaatbeleid meer Europees en minder ideologisch maken.
Geen nationale extra stikstofregels bovenop Europa
50PLUS verzet zich tegen het opleggen van strengere nationale stikstofregels, zoals D66 voorstaat, en wil dat Nederland zich beperkt tot Europese afspraken. Ze vinden dat nationale symboolpolitiek en extra regels de economie schaden zonder het milieu daadwerkelijk beter te beschermen.
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Slecht doordachte en slecht uitgevoerde plannen op het terrein van energie, klimaat, stikstof en natuurbeleid, hebben ervoor gezorgd dat Nederland zijn aansluiting bij de economische top van de wereld dreigt kwijt te raken.”
Herziening Natura 2000-gebieden
50PLUS wil de indeling van Natura 2000-gebieden herzien, waarmee ze zich afzetten tegen het strenge beschermingsregime dat door partijen als D66 wordt verdedigd. Ze vinden dat het huidige beleid te rigide is en niet aansluit bij de Nederlandse situatie.
“Herziening van de indeling van Natura 2000-gebieden. Grote aaneengesloten...”
Uitfasering nationaal klimaatbeleid na Europese afspraken
De partij wil het nationale klimaat- en stikstofbeleid uitfaseren zodra er op Europees niveau afspraken zijn gemaakt over CO2-beprijzing, waarmee ze afstand nemen van het voortrekkersgedrag van D66.
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
BIJ1 is zeer kritisch over het uitblijven van effectieve stikstofmaatregelen door de huidige politiek, waaronder partijen als D66. Ze pleiten voor een snelle en rechtvaardige halvering van de veestapel, directe uitkoopregelingen voor boeren, en een fundamentele omslag naar diervriendelijkere en biologische landbouw. Hun aanpak is radicaal, sociaal en gericht op structurele verandering, waarbij ze expliciet afstand nemen van het huidige beleid dat volgens hen de stikstofcrisis laat voortduren.
Drastische en rechtvaardige halvering van de veestapel
BIJ1 vindt het onacceptabel dat de stikstofcrisis wordt vertraagd door de zittende politiek (waar D66 deel van uitmaakt) en stelt dat een snelle, rechtvaardige halvering van de veestapel noodzakelijk is. Ze leggen de verantwoordelijkheid deels bij het politieke beleid van de afgelopen decennia en willen boeren sociaal verantwoord uitkopen.
“Het is onacceptabel dat de zittende politiek de aanpak van de stikstofcrisis blijft vertragen. Deze vertraging zet Nederland op slot en heeft een grote impact op onze natuur, woningbouw en industrie. Er is een drastische reductie van de veestapel nodig: deze moet met grote snelheid minstens gehalveerd. Dit moet echter op een rechtvaardige manier gebeuren.”
“We pleiten voor het direct openstellen van een sociaal verantwoorde uitkoopregeling en rechtvaardigheid voor getroffen boeren. Dit moet op een rechtvaardige manier gebeuren. Veel boeren zijn immers door de politiek decennialang gestimuleerd om te groeien, terwijl dit -met oog op de stikstofproblematiek- een onhoudbare beleidsrichting is.”
Overheidsgeld naar biologische en agro-ecologische landbouw
BIJ1 wil het landbouwbeleid radicaal omgooien door overheidsgeld en Europees landbouwbudget in te zetten voor biologische en agro-ecologische transitie, en banken en agro-industriële bedrijven extra te belasten.
“Het budget van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) wordt ingezet voor de transitie naar een biologisch, agro-ecologische landbouw. Daarnaast komt er een landbouwbelasting voor de banken en agro-industriële bedrijven die jarenlang miljarden winst hebben gemaakt met de industriële landbouw.”
Publieke investeringsbank voor ecologische transitie
Om boeren te ondersteunen bij de omslag naar duurzame landbouw en uit de greep van commerciële banken te halen, wil BIJ1 een publieke investeringsbank oprichten.
“Om boeren te bevrijden uit de wurggreep van de Rabobank komt er een publieke investeringsbank die investeringen in de ecologische transitie vergemakkelijkt.”
D66 wil de stikstofuitstoot in Nederland snel en structureel verminderen, met juridisch vastgelegde doelen en prioriteit voor kwetsbare natuurgebieden. De partij blijft vasthouden aan halvering van de stikstofuitstoot in 2030 en koppelt dit aan een toekomstperspectief voor landbouw en natuur, zonder de doelen te verlagen.
Snelle en structurele vermindering van stikstofuitstoot
D66 erkent dat de stikstofproblematiek de bouw en natuur ernstig belemmert en wil daarom een snelle, niet-vrijblijvende en juridisch vastgelegde vermindering van stikstofuitstoot. Dit moet het mogelijk maken om weer vergunningen te verlenen en de natuur te herstellen.
“D66 wil snelle vermindering van de stikstofuitstoot, op basis van een plan met duidelijke doelen, die niet vrijblijvend zijn en die juridisch vastliggen. Zo kunnen we weer vergunningen verlenen.”
Halvering stikstofuitstoot in 2030 en prioriteit voor kwetsbare gebieden
D66 blijft vasthouden aan de halvering van de stikstofuitstoot in 2030 en geeft prioriteit aan de meest kwetsbare natuurgebieden. De partij wil de doelstellingen voor de landbouw niet verlagen en trekt het hoger beroep van de Staat in de Greenpeace-zaak in.
“D66 blijft gecommitteerd aan halvering van de stikstofuitstoot in 2030 en het halen van de waterkwaliteitsdoelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water in 2027.”
“We houden ons aan stikstofdoelstellingen voor 2030. We geven voorrang aan de meest kwetsbare gebieden. Het hoger beroep dat de Staat in de Greenpeace-zaak heeft aangespannen, wordt ingetrokken. De doelstellingen voor de landbouw blijven staan en worden niet verlaagd.”
Integrale gebiedsplanning met stikstofreductie als onderdeel
D66 wil dat gebiedsplannen altijd doelen voor stikstofreductie, biodiversiteit, natuurherstel, waterbeheer en landbouwperspectief combineren. Zo wordt stikstofreductie niet los gezien, maar als onderdeel van een bredere, integrale aanpak.
“Gebiedsplanning is belangrijk. Elk plan combineert in ieder geval doelen voor stikstofreductie, biodiversiteit en natuurherstel, waterbeheer én perspectief voor de landbouw.”
De SP wil de stikstofuitstoot fors verminderen, maar verzet zich tegen technocratische of marktgerichte oplossingen zoals die van D66. In plaats daarvan kiest de SP voor het terugdringen van de intensieve veehouderij en het ondersteunen van boeren bij een duurzame omschakeling, met duidelijke grenzen aan het aantal dieren per hectare en het stoppen van mislukte technologische trucs. De partij benadrukt dat de lasten niet eenzijdig bij boeren mogen komen te liggen en zet zich af tegen schijnoplossingen.
Stikstofuitstoot fors verminderen, niet over de rug van boeren
De SP wil de stikstofproblematiek aanpakken door de intensieve veehouderij terug te dringen en boeren te helpen omschakelen naar duurzame landbouw, in tegenstelling tot D66 dat volgens de SP inzet op technologische oplossingen en het opkopen van boeren. De SP wijst schijnoplossingen af en kiest voor structurele verandering met duidelijke grenzen aan het aantal dieren per hectare.
“Minder stikstof, samen met boeren. De SP wil de stikstofuitstoot stevig terugdringen, maar niet over de rug van boeren. Geen schijnoplossingen zoals luchtwassers of technologische trucs die niet werken, maar een aanpak die het echte probleem aanpakt: de doorgeschoten intensieve veehouderij.”
“We kiezen voor duidelijke en eerlijke grenzen aan het aantal dieren per hectare. De maximumgrens gaat omlaag, van twee naar 1,5 grootveeeenheid per hectare. Kunstmest en landbouwgif worden afgebouwd, mestvergisting en andere mislukte technologische trucs worden gestopt.”
“Boeren die al natuurinclusief werken of zeldzame rassen houden, worden niet gestraft maar juist ondersteund.”
DENK erkent de noodzaak om de stikstofuitstoot te verminderen en handhaaft de bestaande doelen, maar kiest voor een rechtvaardige en uitvoerbare aanpak met nadruk op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw. Gedwongen uitkoop wordt slechts als uiterste middel niet uitgesloten, en DENK onderscheidt zich door de nadruk op betaalbaarheid en draagvlak, in tegenstelling tot de meer dwingende koers van partijen als D66. De partij wil vergroening stimuleren zonder de landbouwsector onnodig te belasten.
Handhaving stikstofdoelen met nadruk op vrijwilligheid
DENK wil de stikstofuitstoot verminderen door vast te houden aan de bestaande doelen, maar kiest primair voor vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw. Gedwongen uitkoop wordt alleen als laatste redmiddel niet uitgesloten. Hiermee positioneert DENK zich als minder dwingend dan D66, dat bekendstaat om een striktere en snellere aanpak van het stikstofprobleem.
“Handhaving van de doelen om de stikstofuitstoot te verminderen. Wij gaan inzetten op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw, waarbij als ultimum remedium gedwongen uitkoop niet door ons wordt uitgesloten.”
Betaalbaarheid en uitvoerbaarheid centraal
DENK benadrukt dat klimaatmaatregelen, waaronder stikstofbeleid, betaalbaar en uitvoerbaar moeten blijven voor burgers en boeren. Dit contrasteert met het imago van D66, dat vaak als ambitieuzer en minder gericht op draagvlak wordt gezien.
“Wij houden deze maatregelen betaalbaar en uitvoerbaar voor de burgers in het land.”
De PVV verwerpt het huidige stikstofbeleid, dat zij zien als overdreven en schadelijk voor landbouw, woningbouw en infrastructuur. Volgens de PVV is niet stikstof zelf het probleem, maar de strenge regels en doelen die mede door partijen als D66 zijn opgelegd. Hun belangrijkste voorstel is het afschaffen of versoepelen van stikstofregels en het verminderen van Natura 2000-gebieden, zodat boeren, bouwers en andere sectoren weer ruimte krijgen.
Stikstofregels afschaffen en Natura 2000-gebieden verminderen
De PVV stelt dat de stikstofproblematiek overdreven is en dat de huidige regels, mede door D66, de economie en het platteland onnodig schaden. Zij willen af van de strenge stikstofdoelen en het grote aantal Natura 2000-gebieden, zodat landbouw, woningbouw en infrastructuur niet langer worden belemmerd.
“We moeten af van alle bangmakerij dat onze natuur door stikstof op omvallen zou staan. Te veel – of juist te weinig – stikstof kan de natuur veranderen, en dat is helemaal niet erg. Het is absurd dat vrijwel het hele landbouw- en natuurbeleid ondergeschikt is gemaakt aan stikstof.”
“Voor de PVV is niet stikstof, maar zijn de stikstofregels hét probleem: Brusselse regels en nationale regels. Landbouw, woningbouw en wegenbouw zitten klem, omdat Nederland veel te veel Natura 2000-gebieden heeft aangewezen én zichzelf veel te strenge stikstofdoelen heeft opgelegd.”