Verkiezingsprogramma's 2025 overstemadvies
De SGP koppelt haar stemadvies expliciet aan het christelijk geloof en roept op om "christelijk te stemmen voor Nederland". Dit advies is verweven met hun visie op onderwijs, samenleving en politiek, waarbij christelijke waarden als leidraad dienen. Concrete beleidsvoorstellen worden niet direct aan het stemadvies gekoppeld, maar het advies fungeert als morele oproep tot het kiezen van een christelijke koers.
Stem christelijk voor Nederland
De SGP geeft een expliciet stemadvies door te benadrukken dat stemmen op basis van christelijke waarden essentieel is voor het welzijn van Nederland. Dit advies wordt herhaaldelijk als slogan gebruikt en onderstreept hun overtuiging dat christelijke principes richtinggevend moeten zijn voor beleid en samenleving.
“Stem christelijk voor Nederland”
“Stem christelijk voor NederlandVerkiezingsprogramma 2025-202936 37”
“Stem christelijk voor NederlandVerkiezingsprogramma 2025-202938 39”
“Stem christelijk voor Nederland 125”
“Stem christelijk voor Nederland 9594 Verkiezingsprogramma 2025-2029”
“Stem christelijk voor NederlandVerkiezingsprogramma 2025-2029114 115”
“Stem christelijk voor Nederland 98 Verkiezingsprogramma 2025-2029”
“Stem christelijk voor Nederland 105104 Verkiezingsprogramma 2025-2029”
“Stem christelijk voor NederlandVerkiezingsprogramma 2025-202952 53”
“Stem christelijk voor NederlandVerkiezingsprogramma 2025-2029130 131”
FVD positioneert zich als een partij die de macht radicaal wil teruggeven aan de burger, met bindende referenda en direct gekozen bestuurders als kernpunten. Ze pleiten voor een fundamentele democratische vernieuwing, waarbij de stem van de kiezer daadwerkelijk doorslaggevend wordt bij belangrijke besluiten. Hun visie is dat kiezers via referenda en directe verkiezingen meer directe invloed moeten krijgen op het beleid en de koers van Nederland.
Bindende referenda invoeren naar Zwitsers model
FVD wil dat burgers direct kunnen stemmen over belangrijke kwesties via bindende referenda, zodat de bevolking zelf beslissingen kan nemen waar de politiek niet omheen kan. Dit wordt gepresenteerd als hét instrument om de democratie te versterken en de invloed van de kiezer te vergroten.
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat burgers direct zélf kunnen beslissen over belangrijke kwesties.”
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat u direct zelf kunt beslissen over belangrijke kwesties.”
“Bovendien biedt een referendum de kans om de discussie minder te laten gaan over personen en meer over de zaak.”
Direct gekozen bestuurders in plaats van benoemingen
FVD wil dat belangrijke publieke functionarissen, zoals burgemeesters, rechtstreeks door de bevolking gekozen worden in plaats van benoemd door een kleine kring. Dit moet de democratische legitimiteit vergroten en de invloed van de kiezer versterken.
Macht van rechters en internationale verdragen beperken
FVD wil voorkomen dat rechters of internationale verdragen de wil van de kiezer kunnen overrulen. Ze willen toetsing aan internationale verdragen schrappen en de directe werking van internationaal recht beëindigen, zodat de Nederlandse wet en de stem van de bevolking altijd leidend zijn.
“Niet langer moet de rechter op de stoel van de wetgever kunnen zitten: we beëindigen de toetsing aan internationale verdragen en schrappen de mogelijkheid om op basis van het ‘algemeen belang’ naar de rechter te stappen en bepaald gewenst beleid af te dwingen (vgl. Urgenda).”
“We schrappen de directe werking van internationale verdragen en stoppen toetsing aan vage begrippen zoals ‘algemeen belang’.”
50PLUS positioneert zichzelf als de partij die opkomt voor de belangen van ouderen en toekomstige generaties, en roept kiezers op om hun stem te laten horen voor deze doelgroep. Hun stemadvies is impliciet: kies 50PLUS als je wilt dat de belangen van ouderen zichtbaar, invloedrijk en met waardigheid worden behartigd, met concrete aandacht voor inkomen, zorg, veiligheid en inspraak.
50PLUS als dé stem voor ouderen
50PLUS adviseert kiezers om op hen te stemmen als zij willen dat de belangen van ouderen en toekomstige generaties centraal staan in het beleid. De partij benadrukt haar unieke focus op deze doelgroep en haar inzet voor hun zichtbaarheid, invloed en waardigheid.
“50PLUS. De stem die gehoord moet worden.”
“Onze belofte is dat wij ons inzetten voor zichtbaarheid, invloed en waardigheid van de generatie die Nederland draaiende houdt.”
“50PLUS zal bij elk onderwerp steeds in de allereerste plaats kijken naar het belang van de huidige generatie ouderen en toekomstige generaties ouderen.”
Stemmen voor toekomst en generaties
50PLUS koppelt haar stemadvies aan het belang van een goede toekomst voor alle leeftijden, met nadruk op het verbinden van generaties en het voorkomen van zorgen over ouder worden.
BIJ1 geeft geen expliciet stemadvies in de zin van een directe oproep of richtlijn aan kiezers, maar benadrukt het belang van eerlijkheid, inclusie en democratische inspraak in hun verkiezingsprogramma. Hun kernboodschap is dat kiezers moeten kiezen voor een partij die structureel inzet op gelijke rechten, rechtvaardigheid en collectieve zeggenschap. Concrete voorstellen zijn gericht op het versterken van democratie, het vergroten van inspraak en het waarborgen van gelijke kansen voor iedereen.
Eerlijke en inclusieve democratie centraal
BIJ1 vindt dat stemadvies en politieke keuzes moeten bijdragen aan een eerlijkere samenleving, waarin iedereen gelijke kansen en zeggenschap heeft. Ze benadrukken het belang van democratische inspraak, bindende burgerfora en het recht op directe invloed op beleid, zodat kiezers daadwerkelijk verschil kunnen maken met hun stem.
“Doe eerlijk. Doe eerlijk. STEM Tweede Kamer verkiezings- programma”
“Burgers bepalen met landelijke gespreksrondes en inspraaksessies altijd actief mee met nieuwe wetten en regels van de overheid. Vooral bij grote politieke vraagstukken krijgt deze raadpleging een centrale, bindende rol.”
“het stimuleren van lokale vormen van directe democratie, zoals wijkraden, burgerfora en burgerberaden.”
Stem voor structurele gelijkheid en rechtvaardigheid
BIJ1 koppelt het uitbrengen van een stem aan het kiezen voor structurele maatregelen tegen ongelijkheid, discriminatie en uitsluiting. Ze stellen dat kiezers hun stem moeten gebruiken om beleid te steunen dat gelijke rechten, inclusie en sociale rechtvaardigheid vooropstelt.
“Alle mensenrechtenverdragen↗, zoals het Kinderrechtenverdrag, het Vrouwenrechtenverdrag en het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap, krijgen rechtstreekse werking in het Nederlandse recht.”
“Etniciteit, afkomst, nationaliteit, genderidentiteit↗ en genderexpressie↗ worden in artikel 1 van de Grondwet opgenomen.”
BVNL geeft geen direct stemadvies, maar benadrukt dat het stemrecht een individuele keuze is en dat vrijheid van het individu centraal staat. De partij pleit voor maximale keuzevrijheid bij ethische kwesties en politieke besluitvorming, en verzet zich tegen overheidsdwang of groepsdruk bij het uitbrengen van een stem of het nemen van persoonlijke beslissingen. BVNL wil dat burgers zelf kunnen bepalen over hun leven en keuzes, inclusief het recht op referenda.
Vrijheid van het individu bij stemkeuzes
BVNL vindt dat het individu altijd vrij moet zijn om eigen keuzes te maken, ook bij het stemmen of het bepalen van politieke voorkeuren. De partij verzet zich tegen sociale druk of overheidsdwang en benadrukt dat stemadvies of politieke keuzes altijd persoonlijk moeten zijn.
“BVNL is een partij die de vrijheid van het individu laat prevaleren boven de sociale druk van de meerderheid. Dit betekent dat ieder zijn of haar eigen afweging mag maken op tal van onderwerpen.”
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam.”
Bindend referendum als instrument voor directe democratie
BVNL wil dat burgers zich direct kunnen uitspreken over belangrijke onderwerpen via bindende referenda, zodat stemadvies en politieke keuzes niet alleen via verkiezingen verlopen maar ook tussentijds door het volk zelf kunnen worden bepaald.
D66 wil het stemrecht uitbreiden en de invloed van burgers op de democratie vergroten, met bijzondere aandacht voor jongeren en ondervertegenwoordigde groepen. Ze pleiten voor het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar zestien jaar en het aanpassen van het kiesstelsel om meer zeggenschap te geven. Transparantie, participatie en het makkelijker maken van stemmen vanuit het buitenland zijn centrale punten in hun visie op stemadvies.
Stemrecht vanaf zestien jaar
D66 wil jongeren eerder betrekken bij de democratie door het stemrecht te verlagen naar zestien jaar. Hiermee willen ze de betrokkenheid van toekomstige generaties vergroten en hun stem laten meetellen in het politieke proces.
“We breiden het stemrecht uit naar zestien- en zeventienjarigen. Toekomstige generaties krijgen te weinig aandacht in de democratie. Daarom komt er een Ombudsman voor toekomstige generaties.”
Meer invloed en zeggenschap voor kiezers
D66 streeft naar een democratie waarin burgers continu invloed hebben, niet alleen tijdens verkiezingen. Ze willen het kiesstelsel aanpassen zodat mensen meer invloed krijgen op de samenstelling van de volksvertegenwoordiging en het stemmen vanuit het buitenland vergemakkelijken.
“D66 wil mensen méér invloed geven op de beslissingen die hen aangaan. Niet iedere vier jaar, maar continu.”
“We passen het kiesstelsel aan zodat mensen meer invloed krijgen op de samenstelling van de volksvertegenwoordiging.”
“Het uitoefenen van stemrecht door Nederlanders in het buitenland wordt makkelijker.”
De PVV presenteert haar verkiezingsprogramma als een direct stemadvies: kies voor de PVV om Nederland terug te geven aan de Nederlanders en af te rekenen met het huidige beleid. De partij benadrukt dat de kiezer zelf de baas is en roept expliciet op om op 29 oktober voor de PVV te stemmen, met als kernbelofte het herstellen van nationale soevereiniteit, koopkracht en traditionele waarden.
Direct stemadvies: Kies voor de PVV, u bent de baas
De PVV positioneert haar programma als een oproep aan kiezers om de macht terug te nemen van politici en Brussel, en expliciet te kiezen voor de partij als stemadvies. Dit wordt gepresenteerd als een keuze voor nationale belangen, tegen het huidige establishment en Europese inmenging.
“Kies op 29 oktober voor úw Nederland, kies voor de PVV.”
“Want wie is eigenlijk de baas in dit land? Niet al die middelmatige politici die elkaar naar de mond praten, uw problemen negeren en continu de verkeerde besluiten nemen. Ook niet de ongekozen bureaucraten in Brussel met hun riante salarissen. Nee, ú bent de baas en ú hebt het voor het zeggen.”
Nederland teruggeven aan de Nederlanders
De PVV koppelt haar stemadvies aan het idee dat Nederland weer van de Nederlanders moet worden, met nadruk op nationale soevereiniteit, bescherming van koopkracht en behoud van traditionele waarden. Dit vormt de kern van hun oproep aan kiezers.
BBB ziet democratie als meer dan alleen stemmen: burgers moeten ook na de verkiezingen invloed kunnen uitoefenen op beleid en hun leefomgeving. De partij pleit voor meer burgerparticipatie en directe zeggenschap van inwoners over lokale ontwikkelingen, zodat mensen zich gehoord en betrokken voelen bij besluitvorming.
Meer burgerinvloed na de verkiezingen
BBB vindt dat democratie verder moet gaan dan alleen het uitbrengen van een stem; burgers moeten ook na de verkiezingen een zwaarwegende stem en invloed hebben op hun eigen omgeving. Dit moet bereikt worden door actieve burgerparticipatie en het serieus nemen van inbreng van inwoners, ouderen en jongeren bij beleidsvorming.
“We streven naar een overheid die dichtbij bestuurt. Dat is een overheid die beseft dat democratie méér is dan alleen een stem uitbrengen. Mensen moeten ook na de verkiezingen invloed kunnen uitoefenen, zoals door inspraak, advies of het delen van hun ervaring. Mensen moeten een zwaarwegende stem hebben over ontwikkelingen in hun eigen omgeving.”
“Invloed op de eigen leefomgeving. Inwoners dienen meer zeggenschap te krijgen over hun eigen leefomgeving. Mensen weten zelf het beste wat daar speelt en waar behoefte aan is. Geef mensen invloed op wat er in hun eigen omgeving gebeurt en betrek ze daarom vanaf het begin bij plannen.”
“Beleid en besluiten gaan ook over ouderen en jongeren. Hun inbreng hoort serieus te worden genomen.”
DENK geeft geen expliciet stemadvies in haar verkiezingsprogramma, maar benadrukt het belang van jongerenparticipatie en het serieus nemen van de stem van jongeren in de politiek. De partij pleit voor het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd naar 16 jaar en het instellen van een Minister voor de Jongerenagenda, waarmee zij jongeren directer bij het politieke proces wil betrekken.
Kiesrecht vanaf 16 jaar
DENK wil jongeren meer invloed geven op het politieke proces door het kiesrecht te verlagen naar 16 jaar. Hiermee wil de partij jongeren eerder betrekken bij democratische besluitvorming en hun stem laten meetellen.
“Het kiesrecht gaat naar 16 jaar.”
Minister voor de Jongerenagenda
Om de stem van jongeren structureel te waarborgen, stelt DENK voor een Minister voor de Jongerenagenda aan te stellen. Dit moet ervoor zorgen dat jongerenbeleid gecoördineerd wordt en jongerenbelangen beter worden behartigd.
“Een Minister voor de Jongerenagenda die het jongerenbeleid coördineert, van onderwijs tot arbeid, wonen en mentale zorg.”
Jongerenparticipatie en het belang van hun stem
DENK onderstreept het belang van jongerenparticipatie in de politiek en wil dat hun stem serieus wordt genomen bij beleidsvorming.
“Jongeren zijn de toekomst van ons land. Hun stem telt, hun problemen zijn reëel en hun toekomst doet ertoe.”
De VVD wil het stemproces efficiënter, veiliger en stabieler maken door versnippering tegen te gaan, het gebruik van stemcomputers mogelijk te maken en referenda af te wijzen. Ze pleiten voor een beperkte kiesdrempel, behoud van evenredige vertegenwoordiging en modernisering van verlofregelingen voor volksvertegenwoordigers. De partij benadrukt het belang van een stabiel bestuur en een goed functionerende democratie.
Beperkte kiesdrempel en behoud evenredige vertegenwoordiging
De VVD wil versnippering in de Tweede Kamer tegengaan door een kiesdrempel van 2% in te voeren, maar het huidige systeem van evenredige vertegenwoordiging behouden zodat elke stem telt. Dit moet leiden tot meer inhoudelijk debat en een stabieler bestuur.
“We kiezen voor een beperkte kiesdrempel van 2% omdat dit leidt tot minder versnippering en daarmee meer tijd voor inhoudelijk debat in de Tweede Kamer. We handhaven het huidige systeem van evenredige vertegenwoordiging, zodat elke stem gehoord wordt.”
Invoering stemcomputers en afwijzing referenda
De VVD wil op termijn stemcomputers invoeren, mits dit veilig kan, om het stemproces te moderniseren. Tegelijkertijd zijn ze tegenstander van referenda, omdat zij vinden dat belangenafweging bij gekozen vertegenwoordigers hoort.
“We willen dat op termijn stemcomputers worden gebruikt, wanneer dit veilig kan. We zijn tegenstander van referenda.”
Modernisering verlofregelingen voor volksvertegenwoordigers
Om het werk van volksvertegenwoordigers aantrekkelijker en toegankelijker te maken, wil de VVD verlofregelingen moderniseren. Dit draagt bij aan een goed functionerende democratie en een representatief parlement.
“We zorgen ervoor dat verlofregelingen voor bestuurders en volksvertegenwoordigers worden gemoderniseerd.”
JA21 vindt dat stemadvies en doorstroom in het onderwijs primair de verantwoordelijkheid van de leraar moet zijn, niet van ouders of schoolleiding. Het partijprogramma benadrukt dat het professionele oordeel van de docent leidend moet zijn bij het adviseren over het vervolgonderwijs van leerlingen, om zo de juiste leerling op de juiste plek te krijgen en discussies te voorkomen.
Leraar bepaalt stemadvies en doorstroom
JA21 stelt dat de leraar als professional het beste in staat is om leerlingen te adviseren over hun schoolloopbaan. Dit moet centraal staan bij het bevorderen of laten doorstromen van leerlingen, zodat het belang van de leerling voorop staat en niet de wens van ouders of schoolleiding.
“De leraar is dan ook als geen ander in staat om een leerling te adviseren. Dat advies moet centraal staan in het bevorderen of laten doorstromen van leerlingen. Niet de wens van de ouders en ook niet de wens van de schoolleiding. Zo komt de juiste leerling op de juiste plek, zonder discussie.”
“Het gezag van de leraar herstellen en zijn advies leidend laten zijn bij het bevorderen of laten doorstromen van leerlingen.”
De Partij voor de Dieren benadrukt het belang van een geïnformeerd en inclusief stemadvies in het onderwijs, waarbij discriminatie en vooroordelen worden bestreden en leerlingen een objectief, eerlijk advies krijgen. Ze willen dat schooladviezen gebaseerd zijn op gelijke kansen, zonder invloed van achtergrond of sociaaleconomische status, en pleiten voor meer objectiviteit en diversiteit in het onderwijsadviesproces.
Objectiever en Inclusiever Schooladvies
De PvdD wil dat het schooladvies voor leerlingen eerlijker en objectiever wordt, zodat onbewuste vooroordelen en discriminatie geen rol meer spelen. Dit moet leiden tot gelijke kansen voor alle kinderen, ongeacht hun achtergrond, en tot een meer representatief en inclusief onderwijssysteem. Het stemadvies moet gebaseerd zijn op prestaties en potentie, niet op afkomst of sociaaleconomische positie.
“Onbewuste vooroordelen hebben te vaak invloed op een schooladvies. Een kind met bijvoorbeeld een migratieachtergrond, neurodivergentie of kwetsbare sociaaleconomische positie kan hierdoor een lager schooladvies krijgen dan een ander kind met vergelijkbare schoolresultaten. Aan deze impactvolle vorm van discriminatie wordt aandacht besteed in lerarenopleidingen en scholen krijgen handvatten om tot een meer objectief schooladvies te komen.”
“Scholen krijgen handvatten om tot een meer objectief schooladvies te komen.”
Volt wil het bindend studieadvies (BSA) in het hoger onderwijs afschaffen en vervangen door een niet-bindend studieadvies, zodat studenten zelf kunnen beslissen of ze doorgaan met hun studie. Volt vindt dat het huidige BSA bijdraagt aan prestatiedruk en het mentale welzijn van studenten schaadt. Hun visie is dat studenten meer autonomie moeten krijgen over hun studiekeuzes, ondersteund door advies in plaats van dwang.
Bindend studieadvies vervangen door niet-bindend advies
Volt wil het bindend studieadvies (BSA) afschaffen omdat het de prestatiedruk verhoogt en het mentale welzijn van studenten onder druk zet. In plaats daarvan pleiten ze voor een niet-bindend studieadvies, waarbij studenten na het eerste jaar zelf mogen kiezen of ze doorgaan met hun studie. Dit geeft studenten meer regie over hun eigen leertraject en vermindert stress.
“Volt wil daarom het bindend studieadvies omzetten in een niet-bindend studieadvies: aan het eind van het eerste jaar krijgen studenten een studieadvies van hun onderwijsinstelling, waarna ze zelf de keuze maken om al dan niet door te gaan.”
“Een bindend studieadvies (BSA) draagt bij aan de toenemende prestatiedruk voor studenten. Dit terwijl het mentale welzijn van deze groep al erg laag is.”
GroenLinks-PvdA benadrukt het belang van een toegankelijke en inclusieve democratie, waarbij iedere stem telt en drempels om te stemmen zo laag mogelijk worden gemaakt. Ze stellen concrete maatregelen voor om stemmen makkelijker te maken, zoals briefstemmen, toegankelijke stemlokalen en het wegnemen van barrières voor stemmen vanuit het buitenland. Hun visie is dat een sterke democratie alleen werkt als iedereen daadwerkelijk kan meedoen.
Stemmen makkelijker en toegankelijker maken
GroenLinks-PvdA wil dat iedereen eenvoudig kan stemmen en dat geen enkele groep wordt buitengesloten. Ze zien het als essentieel voor een gezonde democratie dat de drempels om te stemmen worden verlaagd, zodat iedere burger zijn of haar stem kan laten horen. Dit sluit aan bij hun bredere inzet op gelijke rechten en participatie.
“We stimuleren iedereen om naar de stembus te gaan bij verkiezingen. De drempels hiervoor maken we zo laag mogelijk, bijvoorbeeld door briefstemmen mogelijk te maken, toegankelijke stemlokalen te verzorgen en de drempels voor stemmen vanuit het buitenland weg te nemen.”
De SP wil het stemrecht uitbreiden naar jongeren vanaf 16 jaar, zodat zij meer invloed krijgen op hun eigen toekomst. Dit voorstel past binnen hun bredere visie op democratisering en het vergroten van betrokkenheid bij de samenleving, vooral onder jongeren.
Stemrecht vanaf 16 jaar
De SP vindt dat jongeren eerder moeten kunnen stemmen om hen meer zeggenschap te geven over hun toekomst en om betrokkenheid bij de democratie te vergroten. Dit moet ervoor zorgen dat jongeren zich gehoord voelen en actief deelnemen aan het politieke proces.
“Stemmen vanaf 16 jaar. Jongeren moeten kunnen beslissen over hun toekomst. Bovendien is jong geleerd oud gedaan, dus vergroten we de kans dat iedereen bij de democratie betrokken wordt en blijft.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma