Verkiezingsprogramma's 2025 overSancties EU
Volt ziet sancties als een belangrijk EU-instrument om mensenrechten, veiligheid en het internationaal recht te beschermen, maar benadrukt dat deze gericht, proportioneel en effectief moeten zijn. Ze pleiten voor strenge sancties tegen Rusland en Israël, het aanpakken van sanctie-ontwijking, en het afbouwen van sancties als omstandigheden veranderen. Volt wil dat de EU haar economische kracht inzet voor gerichte sancties, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen regeringen en bevolkingen.
Strenge en gerichte sancties tegen Rusland
Volt ondersteunt strenge sancties tegen Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne en wil dat deze van kracht blijven zolang de situatie daarom vraagt. Ze willen bedrijven aanpakken die sancties ontwijken en bevroren Russische tegoeden inzetten voor Oekraïne.
“De strenge sancties tegen Rusland blijven van kracht. De EU werkt aan een duidelijke strategie voor een overwinning van Oekraïne, een rechtvaardige en duurzame vrede met veiligheidsgaranties, het EU-lidmaatschap en de wederopbouw.”
“Bedrijven die sancties ontwijken of zaken doen met Rusland worden aangepakt.”
“De 220 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden wordt ingezet voor Oekraïne of als onderpand voor leningen voor de Oekraïense defensie.”
Strenge sancties en handelsverboden tegen Israël
Volt pleit voor een streng economisch sanctiepakket tegen Israël, opschorting van het EU-associatieverdrag, en handels- en investeringsverboden met illegale nederzettingen en entiteiten die bijdragen aan de bezetting van Palestina.
“Een streng economisch sanctiepakket tegen Israël.”
“Het opschorten van het associatieverdrag tussen de EU en Israël, op basis van de mensenrechtenclausule in artikel 2 van datzelfde associatieverdrag.”
“Een verbod op handel met en investeringen in illegale Israëlische nederzettingen in Palestina.”
“Een verbod op handel en investeringsrelaties met entiteiten die bijdragen aan de instandhouding van de illegale bezetting van Palestina.”
Sancties gericht op individuen schuldig aan oorlogsmisdaden
Volt wil sancties tegen alle individuen of groepen die door een internationaal erkend gerechtshof schuldig zijn bevonden aan oorlogsmisdaden, ongeacht nationaliteit.
“Sancties tegen alle individuen of groepen (ongeacht nationaliteit) die door een internationaal erkend gerechtshof schuldig zijn bevonden aan oorlogsmisdaden.”
Sancties moeten proportioneel en aanpasbaar zijn
Volt erkent dat sancties negatieve gevolgen kunnen hebben voor burgers en pleit ervoor om sancties af te bouwen als de situatie verandert, met oog voor economisch herstel en mensenrechten.
“Sancties die ernstige gevolgen hebben voor de burgerbevolking en die economisch herstel van een land in de weg staan, moeten worden afgebouwd als een verandering in de situatie daarom vraagt.”
EU-sancties als instrument tegen hybride dreigingen
Volt wil dat de EU haar economische kracht inzet om hybride dreigingen aan te pakken, onder andere met gerichte sancties.
“De EU gebruikt haar economische kracht om hybride dreigingen aan te pakken, onder andere met gerichte sancties.”
Sancties bij schending van EU-waarden door lidstaten
Volt wil dat het opleggen van sancties onder artikel 7 VEU, inclusief het opschorten van stemrecht van een lidstaat, door het Europees Parlement en de Raad wordt besloten om de rechtsstaat te beschermen.
“Volt wil dat het opleggen van sancties onder artikel 7 van het Verdrag betreffende de EU (VEU), inclusief het opschorten van stemrecht van een lidstaat, moet worden besloten door het Europees Parlement en op basis van een meerderheid in de Raad van de Europese Unie.”
GroenLinks-PvdA pleit voor het krachtig inzetten van EU-sancties tegen landen en actoren die mensenrechten schenden, de democratische rechtsstaat ondermijnen of internationale afspraken overtreden. Ze willen sancties makkelijker en effectiever maken, zowel binnen de EU (tegen lidstaten) als daarbuiten (tegen landen als Rusland, Iran, Israël, Soedan en Rwanda). Het programma benadrukt het belang van het bevriezen van subsidies, opschorten van stemrecht en het opleggen van gerichte sancties als instrumenten om Europese waarden en internationale rechtsorde te beschermen.
Strengere sancties tegen EU-lidstaten die democratie of rechtsstaat ondermijnen
GroenLinks-PvdA wil dat de EU sneller en krachtiger optreedt tegen lidstaten die de democratische rechtsstaat schenden, door sancties zoals het opschorten van stemrecht en het bevriezen van subsidies. Dit moet voorkomen dat landen als Hongarije de EU van binnenuit ondermijnen en Europese waarden uithollen.
“Lidstaten die democratie en rechtsstaat ondermijnen, kunnen dus rekenen op sancties. Nederland moet zich blijven aansluiten bij rechtszaken die de Europese Commissie tegen zulke lidstaten aanspant, zoals bij de Hongaarse anti-lhbti-wet. Het moet makkelijker worden om het stemrecht van lidstaten op te schorten en subsidies te bevriezen. We steunen zulke stappen tegen het Hongarije van Orbán.”
“Als lidstaten de democratie niet respecteren, trekken we hun financiering en stemrecht in.”
Stevige EU-sancties tegen mensenrechtenschendingen buiten de EU
De partij wil dat de EU stevige sancties oplegt aan landen buiten de EU die mensenrechten schenden, zoals Iran, Israël, Soedan en Rwanda. Dit omvat economische sancties, persoonsgerichte sancties en het stopzetten van samenwerking, om zo druk uit te oefenen op verandering en internationale normen te handhaven.
“We kiezen voor stevige sancties voor mensenrechtenschendingen.”
“We zetten maximale druk op Israël met stevige sancties, waaronder volledige opschorting van het EU-Israël Associatieakkoord, het stopzetten van militaire samenwerking, de import, export en doorvoer van wapens, persoonsancties tegen Israëlische ministers en militairen verantwoordelijk voor oorlogsmisdaden en een totaal verbod op economische betrekkingen met de illegale nederzettingen.”
“Nederland intensiveert samen met andere Europese partners sancties tegen Hamas en andere terreurgroepen in Gaza...”
“We spannen ons in voor grootschalige humanitaire hulp en voor stevige maatregelen om het geweld te stoppen, zoals het steunen van wapenboycots, sancties tegen personen die zich schuldig maken aan oorlogsmisdaden...”
“We pleiten daarom voor het stopzetten van Europese steun aan het Rwandese leger en een Europese aanpak tegen de illegale import van Congolese grondstoffen via Rwanda.”
“We verdedigen de Europese veiligheid en de internationale rechtsorde tegen Russische agressie, onder meer via nieuwe sancties...”
Sancties als consequentie voor kandidaat-lidstaten die terugvallen op democratie of mensenrechten
GroenLinks-PvdA wil dat kandidaat-lidstaten die stappen terugzetten op het gebied van democratie, rechtsstaat of mensenrechten, de consequenties daarvan ondervinden, waaronder het opschorten van voordelen of voortgang richting EU-lidmaatschap.
“Kandidaat-lidstaten die een stap terugzetten in de bescherming van democratie, rechtsstaat, mensenrechten en buitenlandbeleid, zoals Servië en Georgië, moeten daarvan de consequenties ondervinden.”
De VVD wil dat de EU sancties sneller, doelgerichter en effectiever oplegt en handhaaft, met een krachtige Europese sanctie-instelling naar Amerikaans model. Sanctie-ontwijking, vooral door kandidaat-lidstaten, moet streng worden aangepakt en landen die EU-sancties blokkeren of ondermijnen, moeten daar directe gevolgen van ondervinden. De VVD koppelt sancties expliciet aan het beschermen van de Europese veiligheid, economie en rechtsstaat.
Krachtige Europese sanctie-instelling naar Amerikaans model
De VVD pleit voor de oprichting van een krachtige Europese sanctie-instelling die sancties sneller, doelgerichter en moeilijker te omzeilen maakt. Deze instelling moet pakketten ontwikkelen, expertise delen en toezien op naleving, om zo de effectiviteit van EU-sancties te vergroten en sanctie-ontwijking stevig aan te pakken.
“De VVD wil een krachtige Europese sanctie-instelling naar Amerikaans model. Die zorgt dat sancties sneller worden opgelegd, doelgerichter zijn en moeilijker te omzeilen. Deze instelling ontwikkelt pakketten, deelt expertise en ziet toe op naleving. Sanctie-ontwijking moet stevig worden aangepakt, zeker als dit door kandidaat-lidstaten gebeurt.”
Sanctie-ontwijking door kandidaat-lidstaten en gevolgen voor toetreding
De VVD vindt dat kandidaat-lidstaten die EU-sancties ondermijnen, zoals Servië, consequenties moeten ondervinden in hun toetredingsproces tot de EU. Dit moet voorkomen dat landen die nog geen volwaardig lid zijn, het sanctiebeleid van de EU saboteren.
“Als kandidaat-lidstaten als Servië sancties ondermijnen, moet dat gevolgen hebben voor hun toetredingsproces.”
Aanpakken van EU-lidstaten die sancties blokkeren
De VVD signaleert dat landen als Hongarije en Slowakije het sanctiebeleid van de EU blokkeren, waardoor de EU geopolitiek wordt verzwakt. De partij wil dat landen die sancties blokkeren, harder worden aangepakt, bijvoorbeeld door het korten op Europese subsidies.
“Landen als Hongarije en Slowakije blokkeren sancties en dit maakt de EU enerzijds kwetsbaar, en anderzijds een zwakkere geopolitieke speler.”
“Ook willen we dat Hongarije harder wordt gekort op Europese subsidies zolang het land de rechtsstaat ondermijnt en banden onderhoudt met Poetin.”
Sancties als instrument tegen landen die Europese asielregels niet naleven
De VVD wil dat de Europese Commissie sancties oplegt aan EU-lidstaten die weigeren de strengere regels van het Europese asiel- en migratiepact uit te voeren, om zo de effectiviteit van het gezamenlijke migratiebeleid te waarborgen.
“Daarom willen wij dat de Europese Commissie EU-lidstaten sanctioneert die weigeren de strengere regels van het pact uit te voeren.”
Versterken en uitbreiden van sancties tegen Rusland en Iran
De VVD pleit voor het versterken van sancties tegen Rusland en het hard aanpakken van de omzeiling daarvan, evenals het opvoeren van druk op Iran met sancties en het plaatsen van de Iraanse Revolutionaire Garde op de EU-terreurlijst.
“We willen speciale tribunalen gericht op Russische wandaden, versterken sancties tegen betrokkenen en pakken de omzeiling daarvan hard aan. Samen met bondgenoten voeren we de politieke en financiële druk op, onder meer via secundaire sancties.”
“We voeren druk op: met sancties, opsporing van Iraanse inmenging in Nederland, verbod op invloedrijke Iraanse organisaties, en steun aan Iraanse vrijheidsbewegingen. De Iraanse Revolutionaire Garde moet op de EU-terreurlijst.”
DENK pleit voor het instellen en versterken van EU-sancties tegen landen en individuen die mensenrechten schenden of internationale misdrijven plegen, met bijzondere aandacht voor Israël, Rusland, China, Myanmar en figuren in Bosnië. De partij wil dat Nederland binnen de EU actief pleit voor krachtige, gerichte sancties en het stopzetten van handelsbetrekkingen waar mensenrechten in het geding zijn. DENK koppelt sanctiebeleid expliciet aan het beschermen van mensenrechten en internationale rechtvaardigheid.
Zwaarste EU-sancties en handelsstop tegen Israël
DENK wil dat Nederland zich in de EU inzet voor de zwaarste sancties tegen Israël, inclusief het stopzetten van alle Europese handelsbetrekkingen en het opzeggen van EU-associatieverdragen. Dit beleid is gericht op het beëindigen van mensenrechtenschendingen en het vergroten van de druk op Israël via internationale samenwerking.
“Nederland maakt zich in de EU hard voor het stoppen van alle Europese handelsbetrekkingen met 'Israël' en het EU associatieakkoord met 'Israël' moet worden opgezegd.”
“De zwaarste economische sancties tegen 'Israël' in de vorm van boycot en desinvesteringen. Nederland stelt een totaal handelsembargo in tegen 'Israël', met uitzondering van humanitaire hulp voor de Palestijnen.”
EU-sancties tegen Rusland vanwege oorlogsmisdaden
DENK steunt aanvullende EU-sancties tegen Rusland om oorlogsmisdaden te bestraffen en druk uit te oefenen op de Russische regering. Het doel is om via sancties onderhandelingen en berechting van oorlogsmisdadigers af te dwingen.
“Wij steunen aanvullende sancties tegen Rusland, zodat de Russische oorlogsmisdaden niet onbestraft blijven en Poetin onder druk wordt gezet om te onderhandelen.”
EU-sancties tegen mensenrechtenschenders in Bosnië
DENK wil dat Nederland binnen de EU pleit voor krachtige sancties tegen individuen die de eenheid van Bosnië bedreigen, zoals Dodik. Dit is gekoppeld aan de Nederlandse historische verantwoordelijkheid en het beschermen van de stabiliteit in de regio.
“Nederland zet zich binnen de EU diplomatiek in voor krachtige sancties tegen figuren zoals Dodik, inclusief maatregelen om zijn invloed te beperken en de eenheid van Bosnië te beschermen.”
EU-sancties tegen China en Myanmar wegens mensenrechtenschendingen
DENK pleit voor sancties tegen China (wegens de behandeling van Oeigoeren) en Myanmar (wegens de schending van de rechten van de Rohingya), waarbij Nederland zich binnen de EU moet inzetten voor aanvullende maatregelen.
De Partij voor de Dieren (PvdD) pleit voor het inzetten van EU-sancties als drukmiddel tegen landen en individuen die mensenrechten schenden of agressie plegen, met bijzondere aandacht voor Rusland, Iran en Israël. De partij wil hardere en gerichte sancties, opschorting van verdragen en het bevriezen van tegoeden, en is niet bang om consequenties te verbinden aan mensenrechtenschendingen. Hun visie is dat sancties een essentieel instrument zijn om rechtvaardigheid, vrede en mensenrechten te bevorderen binnen en buiten Europa.
Hardere sancties tegen Rusland vanwege Oekraïne-oorlog
PvdD ondersteunt het gebruik van EU-sancties als drukmiddel tegen Rusland om de agressie tegen Oekraïne te stoppen. Sancties worden gezien als noodzakelijk om rechtvaardigheid en vrede te bevorderen, waarbij Oekraïne zelf bepaalt wanneer onderhandelingen plaatsvinden.
“De agressie van Poetin tegen Oekraïne moet een halt worden toegeroepen. Drukmiddelen zoals sancties worden hier terecht voor ingezet.”
“In Europees en internationaal verband maakt Nederland zich sterk voor grotere druk op Moskou”
Hardere sancties tegen mensenrechtenschenders in Iran
De partij wil dat de EU hardere sancties oplegt aan verantwoordelijken voor mensenrechtenschendingen in Iran, waaronder het intrekken van visa, bevriezen van tegoeden en het plaatsen van de Revolutionaire Garde op de terreurlijst.
“We pleiten voor hardere sancties tegen de mensen die in Iran verantwoordelijk zijn voor het gruwelijk mishandelen en doden van vrouwen, demonstranten en andere onschuldige burgers. We trekken visa in en bevriezen tegoeden. De Islamitische Revolutionaire Garde komt op de Europese terreurlijst.”
Boycot en opschorting verdragen met Israël
PvdD wil een volledige boycot van Israël en opschorting van het EU-Israël Associatieverdrag zolang de bezetting en genocide voortduren. Indien opschorting in EU-verband niet lukt, moet Nederland met gelijkgezinde landen het voortouw nemen.
“Het EU-Israël Associatieverdrag wordt onmiddellijk opgeschort. Indien dit in EU-verband niet mogelijk blijkt, neemt Nederland, met een coalition of the willing, het voortouw.”
“Nederland verbreekt de samenwerking met Israël. Er komt een volledige militaire, economische, politieke, sportieve en academische boycot van Israël, totdat de genocide en bezetting worden gestopt.”
Sancties tegen EU-lidstaten die mensenrechten schenden
De partij wil dat de EU lidstaten sanctioneert die de rechten van asielzoekers schenden, bijvoorbeeld door onmenselijke detentie.
“We beschermen de rechten van iedereen die asiel zoekt door in Europees verband in te zetten op toezicht en het sanctioneren van lidstaten die deze rechten schenden, bijvoorbeeld als ze mensen onnodig en/of onder onmenselijke omstandigheden vasthouden.”
FVD is fel tegen EU-sancties die de Nederlandse economie of belangen schaden en pleit voor het opheffen van sancties tegen Rusland. Ze willen dat Nederland zelfstandig bepaalt of en welke sancties worden opgelegd, zonder EU-dwang, en streven naar een neutralere internationale positie.
Schrappen van EU-sancties die Nederland schaden
FVD vindt dat sancties die door de EU worden opgelegd en schadelijk zijn voor de Nederlandse economie of belangen, moeten worden opgeheven. Ze willen een neutraler buitenlandbeleid en herstel van handelsrelaties, met name met Rusland. Het onderliggende probleem is dat EU-sancties volgens FVD vaak niet in het Nederlands belang zijn en de eigen economie benadelen.
“We stoppen met sancties die onze economie of belangen schaden en staken alle militaire en financiële steun aan Oekraïne.”
“Door sancties die onze economie schaden te schrappen, en ontwikkelingshulp te beperken tot noodhulp, investeren we in onze eigen veiligheid en welvaart...”
“We heffen de sancties tegen Rusland op, zodat handel en samenwerking kunnen worden hersteld.”
“normaliseren de relatie met Rusland door sancties op te heffen”
Zelfstandig sanctiebeleid, los van EU-dwang
FVD wil dat Nederland weer volledige zeggenschap krijgt over het eigen sanctiebeleid en zich niet langer conformeert aan EU-afspraken of -dwang. Dit betekent dat Nederland zelf bepaalt of sancties worden opgelegd, zonder verplichtingen vanuit de EU.
“We conformeren ons niet langer aan Europese migratieafspraken en betalen desnoods een boete aan de EU (net als Hongarije), zodat we zelf weer zeggenschap krijgen over onze grenzen.”
Het CDA pleit voor een krachtiger en eensgezinder EU-sanctiebeleid, vooral gericht op het handhaven van mensenrechten, het beschermen van de rechtsstaat en het reageren op internationale schendingen. Ze willen het veto op sancties binnen de EU opheffen, sancties strenger handhaven (zoals tegen Rusland), en zijn voorstander van het inzetten van sancties als drukmiddel bij ernstige mensenrechtenschendingen, bijvoorbeeld in het Midden-Oosten.
Veto op EU-sancties bij mensenrechtenschendingen opheffen
Het CDA vindt dat de EU slagvaardiger moet kunnen optreden tegen mensenrechtenschendingen door het veto op buitenlands beleid, specifiek bij sanctielijsten, af te schaffen. Dit moet voorkomen dat individuele lidstaten effectieve sancties blokkeren en de EU als geheel verzwakken.
“We heffen het veto op buitenlands beleid in de EU op bij het veroordelen van mensenrechtenschendingen en het opstellen van sanctielijsten.”
Strengere en effectievere handhaving van EU-sancties tegen Rusland
Het CDA wil dat bestaande sancties tegen Rusland strenger worden gehandhaafd, onder andere door het weren van de Russische schaduwvloot uit havens en het inzetten van bevroren tegoeden voor de wederopbouw van Oekraïne. Dit is onderdeel van hun bredere inzet voor het internationaal recht en het bestraffen van agressie.
“Bevroren Russische tegoeden worden ingezet voor de wederopbouw van Oekraïne en we handhaven bestaande sancties strenger, bijvoorbeeld door de Russische schaduwvloot te weren uit onze havens.”
EU-sancties als drukmiddel bij internationale conflicten (Israël/Palestina, Iran)
Het CDA steunt het gebruik van EU-sancties als drukmiddel bij ernstige schendingen van internationaal recht, zoals in het Israëlisch-Palestijns conflict en tegen verantwoordelijken voor illegale nederzettingen. Ze geven de voorkeur aan gezamenlijke EU-maatregelen, maar sluiten nationale sancties met gelijkgestemde landen niet uit als de EU faalt.
“Hierbij past grotere druk op Israël bijvoorbeeld door de handelsvoordelen uit het EU-Israël-associatieverdrag op te schorten, of sancties op personen. Dit gebeurt bij voorkeur via de economische en politieke kanalen van de EU.”
“maatregelen nemen, zoals sancties tegen verantwoordelijken en een verbod op producten uit de illegale nederzettingen.”
JA21 is kritisch over het sanctiebeleid van de EU en wil dat Nederland alleen instemt met EU-standpunten die aantoonbaar bijdragen aan het nationale belang. Ze pleiten voor behoud van het nationale vetorecht, zodat Nederland sancties of andere EU-besluiten kan blokkeren als deze niet in het eigen belang zijn, en benadrukken terughoudendheid bij gezamenlijke Europese maatregelen.
Behoud van nationaal vetorecht over EU-sancties
JA21 vindt dat Nederland het vetorecht in de Europese Raad moet behouden om te voorkomen dat het wordt gebonden aan EU-sancties of buitenlandbeleid die niet in het nationale belang zijn. Dit waarborgt dat Nederland zelfstandig kan beslissen over deelname aan EU-sancties en andere buitenlandse maatregelen.
Uiterste terughoudendheid bij gezamenlijke EU-maatregelen
JA21 is tegen automatische deelname aan gezamenlijke EU-maatregelen, zoals sancties, als deze niet direct het Nederlandse belang dienen. Ze willen dat Nederland zich kan distantiëren van gezamenlijke schulden of andere collectieve acties.
NSC pleit voor het actief opleggen en handhaven van EU-sancties tegen Rusland en voor het inzetten van financiële sancties binnen de EU tegen lidstaten die de rechtsstaat ondermijnen of begrotingsregels overtreden. Ze willen dat de EU strenger optreedt door het achterhouden van EU-gelden en zelfs het kunnen uitsluiten van lidstaten bij ernstige en structurele schendingen. Sancties worden door NSC gezien als essentieel instrument om naleving van fundamentele EU-waarden en internationale orde af te dwingen.
Actief opleggen en handhaven van EU-sancties tegen Rusland
NSC ondersteunt het gezamenlijk optreden van EU-landen bij het opleggen en effectueren van sancties tegen Rusland, als reactie op de oorlog in Oekraïne. Dit wordt gezien als noodzakelijk om de internationale rechtsorde te beschermen en de agressie van Rusland te bestrijden.
“We blijven samen optrekken met andere (EU-)landen bij het opleggen en effectueren van sancties tegen Rusland.”
Financiële sancties tegen EU-lidstaten die rechtsstaat of begrotingsregels schenden
NSC wil dat de EU strenger optreedt tegen lidstaten die fundamentele rechtsstatelijke principes ondermijnen of zich niet aan begrotingsregels houden. Dit moet gebeuren door het achterhouden van EU-gelden en, in het uiterste geval, het kunnen uitsluiten van lidstaten uit de EU.
“Daarom moet de EU een ‘rechtsstaatslot’ invoeren: landen die hun rechtsstaat afbreken krijgen geen EU-gelden meer.”
“Als landen zich daar niet aan houden moeten daar consequenties aan verbonden worden zoals het achterhouden van EU-gelden.”
“Daarnaast moet het mogelijk worden om lidstaten die stelselmatig de rechtsstaat ondermijnen of langdurig niet voldoen aan de toelatingscriteria, uit de EU te zetten.”
De SP vindt dat EU-sancties alleen als uiterste middel mogen worden ingezet, met een concreet doel en altijd in lijn met het internationaal recht. Sancties moeten gericht zijn op machthebbers en elites, niet op de bevolking, en mogen humanitaire hulp nooit belemmeren. De partij pleit daarnaast voor opschorting van het EU-associatieakkoord met Israël en gerichte sancties tegen de Israëlische regering vanwege mensenrechtenschendingen.
Sancties alleen bij concreet doel en binnen internationaal recht
De SP wil dat sancties van de EU uitsluitend worden ingezet om ernstige misdaden zoals misdaden tegen de menselijkheid of militair geweld te voorkomen. Sancties mogen geen politiek machtsmiddel zijn, moeten primair machthebbers en economische elites raken, en mogen de bevolking en humanitaire hulp niet schaden. Dit standpunt is ingegeven door de wens om willekeur en disproportionele schade te voorkomen en mensenrechten te beschermen.
“Sancties mogen geen middel zijn van politieke willekeur, maar mogen alleen ingezet worden met een concreet doel, zoals het voorkomen van misdaden tegen de menselijkheid of militair geweld. Wij kiezen voor diplomatie en samenwerking, maar wanneer sancties onvermijdelijk zijn, horen ze primair gericht te zijn op machthebbers en economische elites. Gevolgen voor de bevolking moeten zo veel als mogelijk beperkt worden en proportioneel zijn. Sancties mogen daarom nooit humanitaire hulp belemmeren en moeten de grenzen van het internationaal recht respecteren.”
Opschorting EU-associatieakkoord en sancties tegen Israël
De SP wil het EU-associatieakkoord met Israël opschorten en pleit voor sancties specifiek gericht op de Israëlische regering en elites, zolang er sprake is van genocide en mensenrechtenschendingen. Dit is bedoeld om druk uit te oefenen op de Israëlische regering en gerechtigheid voor Gaza te bevorderen, zonder humanitaire hulp te belemmeren.
“Om de Israëlische regering maximaal onder druk te zetten willen wij een volledig wapenembargo, opschorting van het EUassociatieakkoord met Israël en een algeheel handelsboycot, waarbij zaken als humanitaire hulp, medicijnen en voedsel zijn uitgezonderd.”
“Alles hierin moet gericht zijn op het onder druk zetten van de regering en elites van Israël. Zo moeten er ook sancties komen specifiek gericht tegen alle leden van het kabinet Netanyahu.”
“Het associatieakkoord met Israël moet worden opgeschort totdat de genocide in Gaza en de illegale bezetting van Palestijns land is beëindigd en de verantwoordelijken aan het Internationaal Strafhof zijn overgedragen.”
De ChristenUnie vindt dat de EU daadkrachtig sancties moet kunnen opleggen bij ernstige schendingen van de rechtsstaat of corruptie binnen lidstaten, en steunt persoonsgerichte sancties bij mensenrechtenschendingen. Ze pleiten voor het versoepelen van het unanimiteitsvereiste bij sanctiebesluiten en willen dat sancties effectief bijdragen aan het beschermen van de Europese rechtsstaat en internationale gerechtigheid.
Stevige EU-sancties bij schending rechtsstaat
De ChristenUnie wil dat de EU sneller en krachtiger kan optreden tegen lidstaten die de rechtsstaat of democratie ondermijnen. Ze pleiten voor het loslaten van het unanimiteitsvereiste bij sanctiebesluiten, zodat een gekwalificeerde meerderheid voldoende is om sancties op te leggen. Dit moet voorkomen dat één lidstaat sancties kan blokkeren en zo de geloofwaardigheid van de EU ondermijnt.
“Bij ernstige bedreiging van de rechtsstaat of ernstige corruptie moet de Europese Raad niet slechts unaniem maar ook met een vier vijfde meerderheid beslissen dat een land in aanmerking komt voor stevige sancties.”
Persoonsgerichte sancties bij mensenrechtenschendingen
De ChristenUnie ondersteunt het inzetten van persoonsgerichte sancties tegen individuen die zich schuldig maken aan ernstige mensenrechtenschendingen, zoals terreurdaden of schendingen van het internationaal recht. Dit geldt bijvoorbeeld voor kolonisten in de Westelijke Jordaanoever die veroordeeld zijn voor terreurdaden.
“De ChristenUnie steunt persoonsgerichte sancties tegen kolonisten die veroordeeld zijn voor terreurdaden.”
“Daar waar dat gebeurt spreekt Nederland zich in Europees verband krachtig uit en treft passende maatregelen, waarbij (persoons)gerichte sancties en heroverweging van het EU-associatieakkoord niet worden uitgesloten.”
De PVV is fel tegen het huidige EU-sanctiebeleid en wil dat Nederland zich verzet tegen EU-sancties die niet in het nationale belang zijn. De partij pleit voor het terughalen van vetorechten, het inzetten van veto’s tegen ongewenste EU-maatregelen en het afdwingen van uitzonderingen (“opt-outs”) op beleidsterreinen als asiel, immigratie en natuur. De kern van hun visie is dat Nederland soeverein moet blijven en niet langer automatisch EU-sancties of -regels moet volgen als deze schadelijk zijn voor Nederlandse belangen.
Vetorecht inzetten tegen ongewenste EU-sancties en beleid
De PVV wil dat Nederland zijn vetorecht binnen de EU actief gebruikt om ongewenste sancties en beleid te blokkeren, met als doel meer nationale soevereiniteit en uitzonderingen (“opt-outs”) op belangrijke beleidsterreinen. De partij ziet het huidige EU-beleid als te dwingend en nadelig voor Nederland, en wil daarom structureel verzet bieden tegen Brusselse besluiten, waaronder sancties.
“Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën, waaronder de EU-begroting, om zo een opt-out op asiel en immigratie en soepeler natuur- en stikstofbeleid te dwingen en de EU van binnenuit op de schop te nemen.”
“In Brussel zullen we door het inzetten van veto’s of het weigeren van de te hoge Nederlandse bijdrage aan de EU-begroting een opt-out op asiel en immigratie afdwingen.”
Geen automatische steun aan EU-sancties tegen derde landen
De PVV is kritisch op het automatisch volgen van EU-sancties tegen landen als Syrië, en wil dat Nederland zelfstandig bepaalt of sancties in het nationale belang zijn. De partij noemt expliciet het opheffen van handelssancties tegen Syrië als voorbeeld van een zelfstandige koers.
“De tijdelijke verblijfsvergunningen van de 70.000 Syriërs in Nederland worden ingetrokken. Delen van Syrië zijn weer veilig; handelssancties zijn opgeheven. Syriërs moeten terug om hun eigen land weer op te bouwen.”
De SGP steunt het gebruik van EU-sancties als drukmiddel tegen landen die internationale rechtsorde of mensenrechten schenden, zoals Rusland en Iran. Ze benadrukken dat sancties gericht en effectief moeten zijn, en pleiten voor gezamenlijke Europese inzet bij het handhaven van deze sancties. Tegelijkertijd wil de SGP dat sancties niet leiden tot onnodige economische schade voor Nederland of de EU.
Sancties tegen Rusland en Iran handhaven
De SGP vindt dat sancties tegen Rusland moeten blijven bestaan zolang de schending van de Oekraïense soevereiniteit voortduurt, en pleit voor gerichte sancties tegen het Iraanse regime om druk uit te oefenen. Ze zien sancties als noodzakelijk instrument om internationale rechtsorde en mensenrechten te beschermen.
“De sancties tegen Rusland blijven. Het Russische bloedvergieten moet stoppen. Om een rechtvaardige en duurzame vrede te bewerkstelligen trekt Nederland gezamenlijk op met gelijkgestemde (Europese) landen.”
“De Iraanse Revolutionaire Garde komt op de Europese terreurlijst. Gerichte sancties blijven belangrijk om druk op het regime uit te oefenen.”
Sancties als drukmiddel bij migratie en terugkeer
De SGP wil dat de EU en Nederland sancties en drukmiddelen inzetten tegen landen die weigeren uitgeprocedeerde asielzoekers terug te nemen, bijvoorbeeld door voorwaarden te stellen aan ontwikkelingssamenwerking of het intrekken van visa en landingsrechten.
“Bij landen die weigeren wordt de inzet van drukmiddelen niet uit de weg gegaan, zoals voorwaarden aan ontwikkelingssamenwerking of intrekking van visa en landingsrechten.”
BIJ1 is kritisch over het huidige sanctiebeleid van de EU en verwerpt het gebruik van sancties als instrument van economische en politieke dwang. De partij pleit voor het afschaffen van Europese sancties die landen beperken in hun economische en democratische soevereiniteit, en wil dat de EU zich richt op samenwerking, rechtvaardige handel en het beëindigen van blokvorming en strafmaatregelen.
Afschaffen van EU-sancties en procedures tegen “marktverstoring”
BIJ1 verzet zich tegen Europese sancties die worden ingezet om landen te straffen of te dwingen tot marktliberalisering. Volgens de partij beperken deze sancties de ruimte voor democratisch ingrijpen en economische soevereiniteit van lidstaten. BIJ1 wil dat de EU stopt met het vormen van blokken, het opleggen van straffen en het projecteren van macht, en in plaats daarvan inzet op mondiale samenwerking en rechtvaardige handel.
“Dat geldt ook voor Europese sancties en procedures tegen zogenaamde 'marktverstoring', staatssteun of protectionisme (beschermen tegen buitenlandse concurrentie), die overheden dwingen om overheidsdiensten en essentiële sectoren aan de markt over te leveren. Deze kapitalistische dwangmiddelen verwerpen we en schaffen we af.”
“De Europese wetten en regels moeten actief stoppen met blokken vormen, straffen en projectie van macht. En in plaats daarvan inzetten op wereldwijd demilitariseren, rechtvaardige handel en wederzijds respect voor vrijheid.”
BVNL is principieel tegen economische sancties door de EU en wil dat Nederland stopt met het opleggen van dergelijke sancties aan andere landen, omdat deze volgens hen ineffectief zijn en economische schade veroorzaken. Ze pleiten voor meer nationale zeggenschap over sanctiebeleid en willen dat sancties alleen gericht worden ingezet tegen organisaties die terrorisme ondersteunen. Nederland moet zich volgens BVNL inzetten voor diplomatieke oplossingen in internationale conflicten.
Stoppen met economische sancties door de EU
BVNL vindt dat economische sancties tegen andere landen niet werken en vooral leiden tot wederzijdse economische schade. Ze willen dat Nederland zich verzet tegen collectieve EU-sancties en pleiten voor het beëindigen van deze praktijk.
“Stoppen met economische sancties tegen andere landen. Sancties hebben nog nooit gewerkt en leiden tot verliezen aan beide kanten.”
Sancties alleen tegen terroristische organisaties
BVNL maakt een uitzondering voor organisaties die terrorisme steunen; zij willen dat hier juist een streng sanctiebeleid op wordt gevoerd. Dit onderscheidt hun algemene anti-sanctiehouding van hun aanpak richting terrorisme.
“Bedrijven en organisaties die financiële- en/of wapenhulp leveren aan terroristische organisaties als Hamas, de Islamitische Jihad, Al-Qassam, Al-Qaeda, Hezbollah en Houthi’s dienen onder een zwaar sanctiebeleid gesteld te worden.”
D66 wil dat de EU sneller en krachtiger sancties kan opleggen, vooral tegen landen als Rusland, en pleit daarom voor het afschaffen van het vetorecht bij EU-sanctiebesluiten. Ze vinden dat één land geen sancties mag blokkeren en willen zo de slagkracht en eensgezindheid van de EU vergroten.
Afschaffen vetorecht bij EU-sancties
D66 vindt het onacceptabel dat één EU-lidstaat, zoals Hongarije, sancties tegen bijvoorbeeld Rusland kan blokkeren. Door het vetorecht af te schaffen, wil D66 voorkomen dat de EU verlamd raakt en sneller en effectiever kan optreden tegen landen die de Europese veiligheid of waarden bedreigen.
“Eén land kan nu sancties tegen Rusland blokkeren, zoals Hongarije. Dat maakt Europa kwetsbaar. Daarom wil D66 af van het vetorecht.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma