Verkiezingsprogramma's 2025 overreservisten?
Het CDA wil de rol van reservisten binnen Defensie aanzienlijk vergroten als onderdeel van een bredere strategie om de krijgsmacht schaalbaar en weerbaar te maken. Ze pleiten voor een grotere inzet van reservisten, het actief werven van jongeren als reservist als alternatief voor de opkomstplicht, en het opbouwen van een grotere, regelmatig getrainde pool van reservisten en militair getrainde burgers. Dit alles moet bijdragen aan een flexibele en snel inzetbare defensiecapaciteit.
Grotere rol voor reservisten in de krijgsmacht
Het CDA ziet reservisten als essentieel voor een schaalbare en flexibele krijgsmacht, mede vanwege toenemende dreigingen. Ze willen het aantal reservisten uitbreiden en hun inzet structureel vergroten, zodat Defensie snel kan opschalen bij crises of oorlogsdreiging.
“We hebben een schaalbare krijgsmacht nodig met een grotere rol voor reservisten.”
Reservist worden als alternatief voor opkomstplicht
Naast de herinvoering van de militaire opkomstplicht, biedt het CDA jongeren de mogelijkheid om vrijwillig reservist te worden als alternatief voor verplichte dienst. Dit vergroot de maatschappelijke betrokkenheid en draagt bij aan de nationale veiligheid.
Grotere, getrainde pool van reservisten en militair getrainde burgers
Het CDA wil een grotere pool van reservisten, voormalig dienstplichtigen en militair getrainde burgers opbouwen, die regelmatig worden getraind en snel inzetbaar zijn bij crises. Dit moet de crisisaanpak versterken en de paraatheid van Nederland verhogen.
“Onderdeel hiervan is een grotere pool van voormalig dienstplichtigen, militair getrainde burgers, reservisten en mensen met noodzakelijke kennis zoals ICT- of medische kennis. Alle burgers in deze pool worden met regelmaat getraind.”
JA21 wil het aantal reservisten fors uitbreiden als onderdeel van een schaalbare krijgsmacht van 200.000 medewerkers in 2035. Ze zetten in op publiek-private samenwerking via deeltijdreservisten uit het bedrijfsleven en willen het dienjaar uitbreiden, met verplichte dienstplichtelementen naar Scandinavisch voorbeeld. Reservisten worden gezien als essentieel om de personeelscapaciteit van Defensie te vergroten en de weerbaarheid van Nederland te versterken.
Groeien naar 200.000 medewerkers inclusief reservisten
JA21 streeft naar een forse uitbreiding van het totale defensiepersoneel, waaronder reservisten, om de krijgsmacht schaalbaar en toekomstbestendig te maken. Reservisten zijn een integraal onderdeel van deze personeelsgroei, waarmee JA21 inspeelt op de noodzaak van langdurige inzetbaarheid en flexibiliteit van Defensie.
Publiek-private samenwerking: deeltijdreservisten uit het bedrijfsleven
JA21 wil de samenwerking tussen Defensie en het bedrijfsleven versterken door initiatieven voor deeltijdreservisten. Dit moet de personeelsbasis verbreden en de betrokkenheid van burgers bij Defensie vergroten, met name door mensen uit het bedrijfsleven te betrekken als reservist.
“Publiek-private samenwerking wordt uitgebreid via initiatieven rondom deeltijdreservisten uit het bedrijfsleven.”
Uitbreiding dienjaar en verplichte dienstplichtelementen
Om de instroom van reservisten te stimuleren, wil JA21 het dienjaar uitbreiden en verplichte dienstplichtelementen invoeren naar Scandinavisch model. Dit moet jongeren op een laagdrempelige manier bij Defensie betrekken en een deel van hen verplichten tot diensttijd, waarmee ook het reservistenbestand wordt aangevuld.
“We zetten in op een uitbreiding van het dienjaar, dat jongeren op een laagdrempelige manier de mogelijkheid biedt een jaar lang bij Defensie te werken. Daarnaast willen wij toewerken naar de invoering van verplichte elementen van dienstplicht naar Scandinavisch voorbeeld. Denk hierbij aan het verplicht oproepen van zo’n 5% van de jongeren die de jaarlijkse defensie-enquête invullen.”
Volt wil reservistendienst aantrekkelijker en toegankelijker maken als onderdeel van een bredere aanpak tegen personeelstekorten bij defensie. Ze pleiten voor een vrijwillig Europees dienmodel met mogelijkheden voor reservistendienst, gericht op jongeren van 18 tot 35 jaar, en willen deeltijd- en reservistendienst expliciet stimuleren als flexibele bijdrage aan de krijgsmacht.
Vrijwillig Europees dienmodel met reservistendienst
Volt ziet reservistendienst als een belangrijk, flexibel instrument om personeelstekorten bij defensie op te vangen, zonder verplichte dienstplicht. Ze willen een vrijwillig Europees dienmodel invoeren waarin jongeren kunnen kiezen voor deeltijd- of reservistendienst, met civiele en militaire trajecten, zodat deelname aansluit bij persoonlijke voorkeuren en levensfase.
“Volt bepleit een vrijwillig Europees dienmodel. Dit dienmodel biedt zowel civiele als militaire trajecten aan, bijvoorbeeld cyberveiligheid of crisisrespons. Het is een laatste redmiddel bij personeelstekorten. Deelname door EU landen blijft vrijwillig. Dit model: [...] biedt mogelijkheden voor deeltijd- en reservistendienst.”
“Volt maakt de krijgsmacht aantrekkelijker door snellere sollicitatieprocedures; betere huisvesting en infrastructuur; hogere salarissen en erkenning van opgedane vaardigheden in onderwijs en andere loopbanen.”
Reservistendienst gericht op jongeren (18-35 jaar)
Volt richt zich specifiek op jongeren tussen 18 en 35 jaar als doelgroep voor reservistendienst, met aandacht voor hun motivatie en voorkeuren. Ze willen de defensievragenlijst uitbreiden en kennismakingstrajecten aanbieden om de drempel te verlagen en reservistendienst aantrekkelijker te maken.
“De defensievragenlijst wordt uitgebreid naar jongeren van 18 tot 35 jaar, met aandacht voor voorkeuren en motivatie, zoals in Zweden.”
“Ook komen er kennismakingweekenden naar Pools model, met korte trainingen en workshops voor een indruk van het werk in militaire of civiele functies.”
BIJ1 is uitgesproken tegen elke vorm van (her)invoering van de dienstplicht en daarmee ook tegen het systeem van reservisten. Ze willen de dienstplicht volledig uit de wet halen, jongeren beschermen tegen ronseling voor het leger, en erkennen dienstweigering expliciet. Er is geen enkel voorstel om reservisten te behouden of te versterken; het beleid is gericht op volledige demilitarisering van de samenleving.
Dienstplicht en reservisten volledig afschaffen
BIJ1 wil dat de dienstplicht officieel uit de wet verdwijnt en dat jongeren niet meer kunnen worden opgeroepen als reservist. Ze erkennen en beschermen dienstweigering, en willen postuum eerherstel voor dienstweigeraars. Dit standpunt is onderdeel van hun bredere streven naar demilitarisering en neutraliteit.
“De dienstplicht gaat officieel uit de wet. Dienstweigering wordt erkend en beschermd. Er komt (postuum) eerherstel voor dienstweigeraars uit het verleden.”
“Onze jongeren beschermd tegen dienstplicht en ronseling voor het leger. Onze jongeren zijn geen kanonnenvoer. Alle dienstweigeraars krijgen onze steun en bescherming.”
Geen militaire werving of aanwezigheid onder jongeren
BIJ1 wil jongeren volledig vrijwaren van militaire beïnvloeding, waaronder werving voor reservistentaken. Defensie mag geen wervingscampagnes of activiteiten op scholen uitvoeren.
“Het ministerie van Defensie blijft weg uit de scholen. Wervingscampagnes gericht op jongeren stoppen we. Net als gastlessen, sportdagen en trainingen van Defensie die bedoeld zijn om beïnvloedbare jongeren enthousiast te maken voor een rol in het leger.”
De ChristenUnie noemt het belang van een brede maatschappelijke of militaire dienstplicht, waarbij jongeren kunnen kiezen voor een jaar bij defensie of elders in de samenleving. Over het specifiek inzetten, uitbreiden of organiseren van een reservistenkorps wordt in het programma echter niets concreets gezegd; het beleid richt zich op het verlagen van de drempel voor jongeren om voor defensie te kiezen via een dienjaar, niet op reservisten.
Geen expliciet beleid voor reservisten
Hoewel de ChristenUnie inzet op een dienjaar bij defensie en een maatschappelijke of militaire dienstplicht, wordt het begrip "reservisten" niet genoemd en ontbreekt concreet beleid of voorstellen gericht op het versterken, uitbreiden of inzetten van een reservistenkorps. De partij focust op het aantrekken van jongeren voor een dienjaar en het stimuleren van defensiepersoneel, maar maakt geen onderscheidende keuzes of plannen voor reservisten.
“In aanloop naar deze dienstplicht breiden we het dienjaar bij defensie uit naar Zweeds voorbeeld. Alle achttienjarigen vullen een enquête in en de gemotiveerde jongeren worden uitgenodigd voor een dienjaar. Dit model verlaagt de drempel voor jongeren om voor defensie te kiezen.”
“Iedereen vervult dienstplicht, maatschappelijk of militair. Op basis van persoonlijke motivatie kunnen jongeren de keuze maken voor de krijgsmacht of elders in de samenleving.”
“Jongeren vervullen een maatschappelijke of militaire dienstplicht en kiezen daarbij, vanuit hun motivatie, voor de krijgsmacht of voor een rol elders in de samenleving.”
De VVD wil het aantal reservisten fors uitbreiden en hun rol aantrekkelijker en flexibeler maken, zodat meer jongeren zich vrijwillig aanmelden. Als vrijwillige aanwas onvoldoende blijkt, overweegt de partij zelfs de herinvoering van de opkomstplicht. De VVD ziet reservisten als essentieel om de krijgsmacht op sterkte te brengen en de verbinding met de samenleving te herstellen.
Flexibeler en aantrekkelijker maken van de reservistenrol
De VVD wil de rol van reservist beter combineren met werk of studie en financiële risico’s wegnemen, om zo meer jongeren te enthousiasmeren zich vrijwillig aan te melden. Dit moet de kweekvijver voor defensie vergroten en de drempel verlagen om reservist te worden.
“Daarnaast flexibiliseren we de rol van reservist zodat deze beter te combineren is met een fulltimebaan of studie, en nemen we de financiële risico’s weg die zij lopen in relatie tot bedrijfsongevallen.”
Vrijwillige aanwas stimuleren, anders opkomstplicht overwegen
De partij zet primair in op vrijwillige aanmelding van jongeren als reservist, maar sluit bij onvoldoende resultaat een herinvoering van de opkomstplicht niet uit. Dit onderstreept het belang dat de VVD hecht aan voldoende reservisten voor de nationale veiligheid.
“Zo creëren we een kweekvijver van talent en enthousiasmeren we jongeren om zich vrijwillig aan te melden als reservist. Als dit onvoldoende resultaat oplevert, overwegen we andere stappen, zoals de herinvoering van de opkomstplicht.”
Reservisten als volwaardige pijler in nieuw personeelsmodel
De VVD wil dat reservisten, naast beroepsmilitairen en dienjaarders, een volwaardige rol krijgen in het nieuwe personeelsmodel van Defensie. Dit is nodig om de krijgsmacht op sterkte te brengen en de verbinding met de samenleving te herstellen.
“Defensie heeft een nieuw personeelsmodel nodig, waarbij naast beroepsmilitairen ook dienjaarders en reservisten een volwaardige rol hebben.”
NSC wil het reservistenbestand van Defensie versterken en uitbreiden, met bijzondere aandacht voor het aantrekken van mensen met technische en specialistische expertise. Ze pleiten voor actieve samenwerking tussen Defensie en bedrijven/organisaties om zo een veelzijdige pool van reservisten op te bouwen, passend bij de eisen van moderne oorlogsvoering.
Sterk en veelzijdig reservistenbestand opbouwen
NSC ziet een groeiend reservistenbestand als essentieel om Defensie flexibel en schaalbaar te maken, vooral gezien personeelstekorten en de behoefte aan specialistische kennis (zoals ICT en zorg). Door samenwerking met bedrijven en organisaties wil NSC reservisten werven met uiteenlopende expertise, zodat Defensie snel kan opschalen bij dreiging en beter is voorbereid op moderne uitdagingen.
“We bouwen aan een sterk en veelzijdig reservistenbestand met uiteenlopende expertise. Defensie moet actief de samenwerking zoeken met bedrijven en organisaties waar technisch en specialistisch personeel werkt, zoals monteurs, ICT’ers en zorgpersoneel.”
Jongeren inzetten als (cyber)reservist
NSC wil jongeren nadrukkelijk betrekken bij de weerbaarheid van Nederland, onder meer door hen te stimuleren zich in te zetten als (cyber)reservist. Dit wordt gekoppeld aan bredere initiatieven rond maatschappelijke dienstplicht en crisisbeheersing.
“We hebben jongeren nodig die bereid zijn zich in te zetten voor hun land: in de crisisbeheersing, in de zorg of als (cyber)reservist.”
50PLUS noemt het onderwerp "reservisten" niet expliciet, maar pleit voor een gemoderniseerde maatschappelijke dienstplicht die ook defensietaken kan omvatten. Hun belangrijkste voorstel is het invoeren van een algemene maatschappelijke dienstplicht voor defensie, zorg of civiele veiligheid, als reactie op de veranderde geopolitieke situatie. Concrete uitwerking over een specifiek reservistenstelsel ontbreekt.
Gemoderniseerde maatschappelijke dienstplicht voor defensie, zorg of civiele veiligheid
50PLUS wil de nationale weerbaarheid vergroten door een brede maatschappelijke dienstplicht in te voeren, waarbij jongeren kunnen worden ingezet voor defensie, zorg of civiele veiligheid. Dit voorstel komt voort uit zorgen over de veranderde veiligheidssituatie in Europa en het belang van voldoende militair vermogen, maar een specifiek beleid voor reservisten wordt niet uitgewerkt.
“Een gemoderniseerde algemene maatschappelijk dien(st)plicht voor defensie, zorg of civiele veiligheid.”
BBB wil de rol van reservisten fundamenteel herwaarderen door deze om te vormen tot een volwaardige Nationale Garde, georganiseerd in provinciale eenheden met een sterke rechtspositie en lokale inbedding. Het programma benadrukt dat reservisten niet langer als bijzaak worden gezien, maar als essentieel onderdeel van de krijgsmacht, met betere erkenning, organisatie en arbeidsvoorwaarden.
Reservisten omvormen tot volwaardige Nationale Garde
BBB vindt dat de term ‘reservist’ de inzet van deze parttime militairen tekortdoet en wil hen daarom omvormen tot een Nationale Garde. Deze Garde wordt georganiseerd in provinciale eenheden, met een sterke rechtspositie en een parttime werklocatie dicht bij huis. Dit moet de aantrekkelijkheid, inzetbaarheid en erkenning van reservisten vergroten en hun bijdrage aan de nationale veiligheid versterken.
“De term ‘reservist’ doet geen recht aan de onmisbare inzet van deze parttime militairen, we vormen dit dan ook om, naar een volwaardige Nationale Garde. Deze wordt georganiseerd in provinciale eenheden waarbij de rechtspositie van reservisten sterk wordt geborgd en de parttime werklocatie dicht bij huis is.”
D66 noemt het begrip "reservisten" niet expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar adresseert het thema indirect via voorstellen voor een bredere maatschappelijke dienstplicht naar Zweeds model. Jongeren kunnen zich vrijwillig inzetten voor defensie, zorg, logistiek of cybersecurity, waarmee D66 inzet op een flexibele, brede paraatheid in plaats van een klassiek reservistenstelsel.
Vrijwillige maatschappelijke dienstplicht naar Zweeds model
D66 wil jongeren betrekken bij de weerbaarheid van de samenleving via een systeem geïnspireerd op het Zweedse model: een verplichte enquête gevolgd door vrijwillige inzet, ook buiten de krijgsmacht. Dit vervangt een klassiek reservistenbeleid door een bredere, civiel-militaire benadering van paraatheid.
“D66 wil jongeren, als zij dat willen, betrekken bij deze brede maatschappelijke opgave. Dat doen we met het Zweedse model voor de dienstplicht, dat bestaat uit een verplichte enquête onder dienstplichtigen. Daarna kunnen zij vrijwillig ook in bijvoorbeeld de zorg, logistiek en cybersecurity ingezet worden, naast bij defensie.”
DENK noemt in haar verkiezingsprogramma nergens expliciet het onderwerp "reservisten" of beleid rondom het inzetten, uitbreiden of organiseren van reservisten binnen Defensie. Het programma richt zich vooral op het beperken van defensie-uitgaven tot het strikt noodzakelijke, het afwijzen van dienstplicht en het waarborgen van vrijwilligheid binnen militaire inzet. Concrete voorstellen over reservisten ontbreken volledig.
Alleen vrijwillige inzet, geen dienstplicht
DENK verzet zich tegen elke vorm van gedwongen militaire inzet, waaronder dienstplicht, en benadrukt dat deelname aan Defensie altijd vrijwillig moet zijn. Dit impliceert een afwijzing van verplichte inzet van burgers, wat ook relevant is voor het debat over reservisten als zijnde een mogelijke verplichte component.
“Een gedwongen dienstplicht is voor DENK onacceptabel. Het forceren van jonge mensen in een militair systeem dat niet hun keuze is, past niet bij de idealen van DENK.”
FVD spreekt zich in het verkiezingsprogramma niet expliciet uit over het instellen, uitbreiden of inzetten van reservisten binnen de krijgsmacht. Het programma bevat geen concrete voorstellen of standpunten over reservisten; de focus ligt op het afwijzen van de dienstplicht en het investeren in de reguliere krijgsmacht.
Geen herinvoering van de dienstplicht
FVD is duidelijk tegen het herstellen van de opkomstplicht (dienstplicht) voor jongeren, waarmee het zich ook impliciet afzet tegen het inzetten van burgers als reservist via een dienstplichtmodel. De partij wil dat Nederlandse jongeren niet verplicht worden om te vechten in buitenlandse conflicten.
“Geen dienstplicht voor onze jongeren. Onder geen beding mag de opkomstplicht worden hersteld, Nederlandse jongeren gaan niet vechten in Oekraïne.”
GroenLinks-PvdA wil het aantal reservisten bij Defensie aanzienlijk vergroten als onderdeel van hun bredere inzet om de krijgsmacht te versterken. Ze zien reservisten als essentieel om de personeelskrapte bij Defensie aan te pakken, zonder terug te grijpen op een algehele opkomstplicht. De partij koppelt dit aan betere arbeidsvoorwaarden, opleidingen en diversiteit binnen Defensie.
Meer reservisten inzetten bij Defensie
GroenLinks-PvdA kiest ervoor om het aantal reservisten fors uit te breiden om zo de personeelscapaciteit van Defensie te vergroten. Dit wordt gezien als een alternatief voor de herinvoering van de dienstplicht en als een manier om de krijgsmacht flexibeler en diverser te maken. De partij benadrukt het belang van goede arbeidsvoorwaarden, opleidingen en een veilige werkomgeving om Defensie aantrekkelijker te maken voor reservisten.
“We voeren niet opnieuw een algehele opkomstplicht in, maar zetten alles op alles om te zorgen dat meer mensen bij Defensie gaan werken. We hebben extra aandacht voor goede arbeidsvoorwaarden, veel meer reservisten, opleidingen, diversiteit, de mogelijkheden van jongeren om tot Defensie toe te treden, een veilige werkomgeving en goede zorg voor veteranen, ook door uitvoering en naleving van de Veteranenwet.”
De PVV wil het Nederlandse beroepsleger en het systeem van reservisten behouden, maar ziet geen rol voor de herinvoering van de dienstplicht. Reservisten blijven dus onderdeel van de krijgsmacht, met de nadruk op inzet aan de eigen grenzen en niet in buitenlandse missies. De partij kiest voor een defensiebeleid gericht op nationale veiligheid en soevereiniteit.
Beroepsleger en reservisten behouden, dienstplicht opgeschort
De PVV kiest ervoor het huidige systeem van een beroepsleger en reservisten te handhaven, zonder terugkeer van de opkomstplicht (dienstplicht). Dit sluit aan bij hun visie op een compacte, professionele krijgsmacht die primair gericht is op de verdediging van het eigen grondgebied. Reservisten blijven zo beschikbaar als aanvulling op het beroepsleger, maar er komt geen verplichte militaire dienst voor jongeren.
“Beroepsleger en reservisten; opschorting van de dienstplicht (opkomstplicht) handhaven”
De Partij voor de Dieren (PvdD) noemt het onderwerp "reservisten" niet expliciet in haar verkiezingsprogramma. Wel spreekt de partij zich duidelijk uit tegen de herinvoering van de opkomstplicht en benadrukt zij dat militaire dienst volledig vrijwillig moet blijven, zonder dwang of verplichting. Er zijn geen concrete voorstellen of standpunten over het uitbreiden, inzetten of organiseren van een reservistenstelsel.
Geen herinvoering van opkomstplicht of verplichte dienst
De PvdD is tegen elke vorm van verplichte militaire dienst, waaronder de opkomstplicht, en vindt dat iedereen zelf moet kunnen beslissen of men in het leger dient. Dit impliceert ook dat deelname aan een reservistenstelsel vrijwillig moet zijn en niet verplicht kan worden gesteld.
“De opkomstplicht wordt niet opnieuw ingevoerd. Iedereen moet zelf kunnen beslissen of die wel of niet in het leger wil dienen.”
De SGP wil de inzet van reservisten bij Defensie uitbreiden door meer voltijd- en deeltijdmogelijkheden te bieden, zodat Defensie aantrekkelijker wordt als werkgever en beter kan inspelen op personeelsbehoefte. Dit past in hun bredere visie om de krijgsmacht te versterken en flexibeler te maken, mede door het opschalen van initiatieven als het Defensity College en het Dienjaar.
Uitbreiden van voltijd- en deeltijdmogelijkheden voor reservisten
De SGP ziet het vergroten van de inzetmogelijkheden voor reservisten als essentieel om Defensie aantrekkelijker te maken en het personeelsbestand te versterken. Door meer flexibele dienstvormen aan te bieden, wil de partij inspelen op de behoefte aan een robuuste en veelzijdige krijgsmacht die beter voorbereid is op moderne dreigingen.
“De SGP wil de voltijd en deeltijd dienmogelijkheden uitbreiden, inclusief reservisten.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma