Verkiezingsprogramma's 2025 overreligie
JA21 benadrukt het belang van de Nederlandse (Westers-liberale) cultuur als leidend en stelt zich kritisch op tegenover religieuze uitingen en instellingen die daarmee in conflict komen, met name de islam. De partij pleit voor strikte scheiding van kerk en staat, verscherpt toezicht op islamitisch onderwijs, en het verbieden van religieuze uitingen door overheidsdienaren. JA21 wil religieuze vrijheid waarborgen, maar stelt duidelijke grenzen als religie botst met Nederlandse waarden of leidt tot segregatie.
Strikte scheiding tussen kerk en staat
JA21 wil voorkomen dat religie invloed uitoefent op het openbaar bestuur en publieke ruimte. Dit betekent geen religieuze bijeenkomsten in de openbare ruimte en geen overheidsdienaren bij religieus gerelateerde bijeenkomsten. De partij ziet dit als essentieel om neutraliteit van de overheid te waarborgen.
“Handhaving van de strikte scheiding tussen kerk en staat. Dus geen religieuze bijeenkomsten in de openbare ruimte en geen overheidsdienaren bij religieus gerelateerde bijeenkomsten.”
Verscherpt toezicht en beperking islamitisch onderwijs
JA21 beschouwt de groei van islamitisch onderwijs als onwenselijk vanwege het risico op segregatie en het ontstaan van parallelle samenlevingen. De partij wil streng toezicht op islamitische scholen en is voorstander van een debat over het moderniseren van artikel 23 van de Grondwet, specifiek gericht op religieus onderwijs.
“Verscherpt toezicht op islamitisch onderwijs.”
“JA21 vindt de sterke groei van het aantal islamitische basis- en middelbare scholen een onwenselijke ontwikkeling, want dat draagt bij aan segregatie en aan het ontstaan van parallelle samenlevingen.”
“JA21 staat open voor een debat of in het huidige tijdsgewricht artikel 23 van de Grondwet met betrekking tot islamitisch onderwijs nog gehandhaafd kan blijven.”
Verbod op religieuze uitingen door overheidsdienaren
JA21 wil neutraliteit van de overheid waarborgen door religieuze uitingen, zoals hoofddoekjes, bij politie, boa’s en andere overheidsdienaren met een publieke functie te verbieden.
“Geen hoofddoekjes of andere religieuze uitingen bij politie, boa’s en andere overheidsdienaren die een publieke functie bekleden.”
Kritiek op islamitische cultuur en prioriteit voor Westerse waarden
De partij stelt dat de Nederlandse (Westerse) cultuur leidend moet zijn en dat schadelijke opvattingen binnen de islamitische cultuur openlijk bekritiseerd moeten kunnen worden. Religiekritiek wordt nadrukkelijk onderscheiden van discriminatie of racisme.
“De Nederlandse cultuur moet de leidende cultuur in onze samenleving zijn en blijven.”
“Maar al te vaak wordt bijvoorbeeld kritiek op het islamitisch geloof als islamofobie, discriminatie of zelfs racisme weggezet en dat is niet hetzelfde.”
“De islamitische cultuur kent nu eenmaal schadelijke opvattingen over vrouwen, homoseksuelen en joden. Dit moet open en bloot kunnen worden geagendeerd zonder risico op bedreigingen of andere inbreuken op de persoonlijke veiligheid.”
Verbod op versterkte gebedsoproepen en boerka
JA21 wil religieuze uitingen in de openbare ruimte beperken door het verbieden van versterkte gebedsoproepen en het instellen van een algeheel boerkaverbod.
De PVV ziet de islam als een existentiële bedreiging voor de Nederlandse samenleving en wil islamitisch onderwijs en religieuze uitingen van de islam in het publieke domein verbieden. De partij stelt dat religieuze vrijheden niet onbeperkt zijn en pleit voor het beperken van islamitische invloed, met name via onderwijs en zichtbare religieuze symbolen. De kern van hun visie is dat de Nederlandse cultuur en wetten leidend moeten zijn, niet religieuze regels zoals de sharia.
Verbod op islamitisch onderwijs
De PVV wil islamitisch onderwijs in Nederland verbieden, omdat zij dit zien als een bedreiging voor de democratische rechtsstaat en de vrijheid van kinderen. De partij stelt dat grondrechten als vrijheid van godsdienst en onderwijs niet bedoeld zijn om antidemocratische ideeën te beschermen, en beroept zich op uitspraken van het Europees Hof over de onverenigbaarheid van de sharia met democratische waarden.
Islamitische religieuze uitingen in het publieke domein verbieden
De PVV wil zichtbare islamitische religieuze uitingen, zoals hoofddoekjes, gebedsoproepen en het afleggen van de eed op Allah, verbieden in overheidsgebouwen en de publieke ruimte. Dit wordt gemotiveerd vanuit het idee dat deze uitingen de Nederlandse identiteit en neutraliteit van de overheid ondermijnen.
“Verbod op het dragen van islamitische hoofddoekjes in alle overheidsgebouwen inclusief de Staten-Generaal”
“Verbod op het afleggen van de eed op Allah voor overheidspersoneel en militairen”
“Verbod op de islamitische gebedsoproep”
“We voeren een algeheel boerkaverbod in”
Islam als existentiële bedreiging voor vrijheid en samenleving
De PVV positioneert de islam als een fundamentele bedreiging voor de Nederlandse vrijheid, gelijkheid en veiligheid. De partij stelt dat de islam niet gericht is op integratie, maar op onderwerping, en verbindt dit direct aan de wens om islamitische religieuze invloed te beperken.
“De islam is zonder uitzondering de grootste existentiële bedreiging voor onze vrijheid.”
“De islam is niet gericht op integratie, maar op onderwerping.”
“70% van de moslims in Nederland vindt de eigen religieuze regels, de sharia, belangrijker dan onze seculiere wetgeving. De sharia leidt tot onderdrukking, discriminatie en het verdwijnen van vrijheden.”
De ChristenUnie ziet religie als een fundamenteel onderdeel van de samenleving, met bijzondere aandacht voor de bescherming van religieuze vrijheid en de rol van geloofsgemeenschappen. Ze pleiten voor actieve bestrijding van religieuze vervolging wereldwijd en willen in Nederland ruimte en erkenning voor kerken en geloofsgemeenschappen als volwaardige partners van de overheid. Concrete beleidsvoorstellen richten zich op diplomatieke inzet tegen christenvervolging en het faciliteren van religieuze gemeenschappen in de samenleving.
Actieve bestrijding van religieuze vervolging wereldwijd
De ChristenUnie maakt zich sterk voor de bescherming van religieuze minderheden, met name christenen, die wereldwijd vervolgd worden. Ze willen dat dit onderwerp structureel op de diplomatieke agenda staat en dat Nederland zich internationaal inzet voor godsdienstvrijheid.
“Christenen zijn wereldwijd de meest vervolgde religieuze groep. 380 miljoen gelovigen worden vervolgd omdat zij Jezus Christus volgen. Christenvervolging moet op alle mogelijke manieren aan de kaak worden gesteld en bestreden.”
“Bij diplomatieke missies in landen met hevige christenvervolging is dit een vast onderwerp van gesprek. Christenvervolging wordt een speciaal aandachtsveld in de Nederlandse diplomatie.”
“We doen niet mee aan en vaardigen geen kabinetsleden af naar sport- en cultuurevenementen in landen waar vrijheid van religie en levensovertuiging ernstig onder druk staat.”
“Er komt een permanent mandaat voor de speciaal gezant voor godsdienstvrijheid in Nederland en de EU.”
“Nederland zet zich actief in via diplomatieke kanalen om de doodstraf op blasfemie en afvalligheid te veroordelen en af te schaffen.”
Ruimte en erkenning voor kerken en geloofsgemeenschappen in Nederland
De ChristenUnie erkent de belangrijke maatschappelijke rol van kerken en geloofsgemeenschappen en wil dat de overheid hen als volwaardige partners behandelt. Ze pleiten voor structureel overleg en het wegnemen van praktische belemmeringen, zoals huisvesting.
“Kerken en geloofsgemeenschappen zijn volwaardige partners van de overheid. Ze spelen een cruciale rol in het ondersteunen van mensen in armoede en het voorkomen van eenzaamheid en sociale uitsluiting, juist op plekken waar de overheid vaak geen rol heeft.”
“De overheid voert regelmatig overleg met kerken en andere geloofsgemeenschappen. Daarbij is aandacht voor praktische belemmeringen zoals huisvesting.”
“Nu is de overheid hier vaak (soms vanuit religieus analfabetisme, soms vanwege gebrek aan samenlevingsvisie) een sta-in-de-weg, terwijl het haar taak is om mee te denken.”
Geen staatsbezoeken en kabinetsdeelname aan evenementen in landen zonder religieuze vrijheid
Om druk uit te oefenen op landen waar religieuze vrijheid wordt geschonden, wil de ChristenUnie dat Nederland geen staatsbezoeken aflegt of kabinetsleden afvaardigt naar evenementen in deze landen.
“Er vinden in beginsel geen staatsbezoeken plaats aan landen met christenvervolging.”
DENK ziet religie als een waardevolle kracht in de samenleving en pleit voor brede bescherming van religieuze rechten en vrijheden. De partij wil religieuze instellingen meer ruimte geven, religieus onderwijs en feestdagen wettelijk beschermen, en discriminatie op basis van religie krachtig bestrijden. Concreet stelt DENK onder meer voor om religieuze voedselvoorschriften, stilteruimtes, religieus onderwijs en religieuze feestdagen wettelijk te waarborgen.
Meer ruimte en bescherming voor religieuze instellingen
DENK wil dat religieuze instellingen met vertrouwen worden benaderd en minder door de overheid worden beperkt. De partij ziet religieuze gemeenschappen als essentieel voor het maatschappelijk weefsel en wil hun activiteiten faciliteren.
“Religieuze instellingen worden met vertrouwen benaderd. Knellende regels die de maatschappelijke activiteiten van religieuze instellingen belemmeren worden afgeschaft en de overheidsbemoeizucht bij religieuze instellingen verdwijnt.”
“Er wordt beter samengewerkt tussen religieuze instellingen en de overheid. Door middel van structureel overleg worden de krachten gebundeld.”
Volledige bescherming van religieus onderwijs
DENK verdedigt zonder voorbehoud het recht op religieus en bijzonder onderwijs en wil geen extra controle of beperkingen op religieus onderwijs.
“Volledig behoud van bijzonder en religieus onderwijs. DENK verdedigt zonder voorbehoud het recht op religieus en bijzonder onderwijs. Artikel 23 van de Grondwet blijft onaangetast.”
“Geen controle op religieus onderwijs. De wet toezicht op informeel onderwijs wordt zo snel mogelijk ingetrokken.”
Wettelijke bescherming van religieuze gebruiken en feestdagen
DENK wil religieuze gebruiken, zoals voedselvoorschriften, stilteruimtes en feestdagen, wettelijk beschermen en gelijkstellen aan bestaande christelijke tradities.
“Bescherming van religieuze voedselvoorschriften. De mogelijkheid om halal of koosjer vlees te eten blijft altijd gewaarborgd. De productie van vlees volgens religieuze richtlijnen wordt wettelijk beschermd.”
“Stilteruimtes in publieke instellingen. In gebouwen met een publieke functie en binnen het onderwijs worden stilteruimtes verplicht gesteld, zodat mensen hun geloof kunnen belijden of tot rust kunnen komen.”
“Erkenning van de diverse religieuze feestdagen. Naast de bestaande christelijke feestdagen moeten ook feestdagen van andere religies wettelijk erkend worden: Waaronder het Ramadanfeest (Eid ul-Fitr), Holi, Diwali, Jom Kipoer, Vaisakhi en het Offerfeest (Eid ul Adha).”
Actieve bestrijding van discriminatie en hatespeech tegen religies
DENK wil discriminatie op basis van religie krachtig aanpakken, onder meer door hatespeech te verbieden en de vrijheid van godsdienst te beschermen.
“Tegen hatespeech over religies. De vrijheid van meningsuiting is geen vrijbrief om een geloof en religieuze overtuigingen te besmeuren. DENK pleit voor actieve handhaving van het strafrecht om de vrijheid van godsdienst te beschermen. Dit omvat ook het verbieden van ernstige en onnodig grievende uitlatingen over religies, profeten of heilige teksten.”
Gelijke behandeling van religieuze uitingen in de publieke ruimte
DENK wil dat religieuze uitingen, zoals de islamitische gebedsoproep, gelijk worden behandeld aan christelijke tradities zoals het luiden van kerkklokken.
“Betere bescherming van de gebedsoproep. Net zoals kerken hun klokken mogen luiden, wordt ook het recht op de islamitische gebedsoproep explicieter beschermd.”
BBB benadrukt het belang van het beschermen van Nederlandse en westerse waarden, waarbij religieuze uitingen in de publieke ruimte worden beperkt als deze botsen met die waarden. De partij stelt concrete maatregelen voor tegen versterkte gebedsoproepen, haatpredikers, buitenlandse religieuze beïnvloeding en nieuwe islamitische scholen, en verlangt neutraliteit van publieke uniformdragers. BBB maakt onderscheid tussen vreedzame religieuze beleving en extremisme, en wil vooral islamitisch extremisme en schadelijke religieus geïnspireerde praktijken actief tegengaan.
Verbod op versterkte gebedsoproepen en haatpredikers
BBB wil religieuze uitingen in de openbare ruimte beperken als deze als storend of radicaal worden ervaren, en stelt een verbod voor op versterkte gebedsoproepen en groepsgebeden in de openbare ruimte. Daarnaast wil de partij haatpredikers uit het buitenland weren om radicalisering te voorkomen.
“We willen versterkte gebedsoproepen en groepsbidden in de openbare ruimte verbieden. Haatpredikers uit het buitenland ontzeggen we de toegang tot ons land.”
Stop op nieuwe islamitische scholen en aanpak buitenlandse religieuze beïnvloeding
BBB ziet buitenlandse religieuze invloeden, met name via islamitische instellingen, als een bedreiging voor integratie en onderwijskwaliteit. Daarom wil de partij een stop op nieuwe islamitische scholen en verregaande maatregelen tegen ongewenste buitenlandse beïnvloeding via bijvoorbeeld Koranscholen of moskeeën.
“Met het oog op de grote problemen bij islamitische scholen vanwege gebrekkige integratie, buitenlandse invloeden, onderwijskwaliteit, radicalisering en anti westerse opvattingen moet er een stop komen op nieuwe islamitische scholen.”
“Daarom willen we verregaande maatregelen tegen ongewenste buitenlandse beïnvloeding en inmenging, bijvoorbeeld via Koranscholen of moskeeën.”
Neutraliteit van publieke uniformdragers
BBB verlangt dat politie en andere publieke uniformberoepen geen zichtbare religieuze uitingen tonen, om neutraliteit en gelijke behandeling te waarborgen.
“In de uitstraling van de politie en andere publieke uniformberoepen verwachten we een neutrale opstelling. Dat betekent dat er geen ruimte is voor zichtbare uitingen van politieke of religieuze overtuiging.”
Bescherming van individuele vrijheid en religieus pluralisme, mits binnen grenzen
BBB erkent het recht op religieuze vrijheid, maar stelt duidelijke grenzen als religieuze uitingen de vrijheid van anderen of de Nederlandse waarden bedreigen. De partij maakt expliciet onderscheid tussen vreedzame religieuze beleving en extremisme.
“BBB staat pal voor een samenleving waarin iedereen zich vrij voelt, ongeacht afkomst of geloof, zolang men elkaars vrijheid respecteert.”
“Moslimextremisme, dat niets te maken heeft met de meerderheid van moslims die in vrede leeft, leidt op sommige plekken tot angst, intolerantie en zelfcensuur.”
Aanpak schadelijke religieus geïnspireerde praktijken
BBB wil religieus gemotiveerde schadelijke praktijken zoals eergerelateerd geweld, vrouwenbesnijdenis en uithuwelijking krachtig bestrijden, met speciale aandacht in integratie- en strafrechtbeleid.
“De invloeden vanuit de extremistisch islamitische hoek nemen toe tegen vrouwen in ons land. Eergerelateerd geweld, vrouwenbesnijdenis en uithuwelijking nemen al jaren toe. Hier willen we een speciale aanpak in zowel het inburgerings en integratietraject als in het strafrecht.”
Klimaatbeleid geen religie
BBB gebruikt het woord "religie" ook in overdrachtelijke zin om te benadrukken dat klimaatbeleid rationeel moet zijn en niet dogmatisch.
“Vrij blijven van ideologie: klimaatbeleid is geen religie, maar een beleidsopgave die om ratio vraagt;”
De SGP ziet religie, en in het bijzonder het christelijk geloof, als fundament voor de Nederlandse samenleving en pleit voor een grotere rol van religie in beleid, integratie en publieke ruimte. De partij wil de christelijke traditie beschermen, religieuze vrijheid waarborgen, en stelt concrete eisen aan nieuwkomers omtrent cultuur en religie. Daarnaast vraagt de SGP expliciet aandacht voor de bescherming van vervolgde christenen wereldwijd.
Christelijke traditie als fundament van samenleving
De SGP beschouwt de christelijke traditie als essentieel voor de Nederlandse identiteit en samenleving. Zij verzet zich tegen secularisatie en wil dat beleid en publieke ruimte deze traditie weerspiegelen en beschermen.
“Ons land heeft christelijke wortels. We moeten ons daarvan bewust zijn en ze niet laten doorsnijden door de seculiere waarden van progressief-liberalen.”
“De klassiek christelijke traditie staat in onze samenleving echter van verschillende kanten onder druk.”
“Het christelijk geloof biedt daartegenover een betrouwbaar en tijdloos kompas.”
Grotere rol voor religie bij integratie en toelating nieuwkomers
De SGP wil dat religie en cultuur zwaarder meewegen bij de toelating en integratie van nieuwkomers, om sociale samenhang te bevorderen en desintegratie tegen te gaan.
“Asiel is in beginsel tijdelijk en bij toelating moeten cultuur en religie een grotere rol gaan spelen.”
Bescherming van religieuze vrijheid en christenen wereldwijd
De SGP pleit voor actieve bescherming van religieuze vrijheid, zowel nationaal als internationaal, met bijzondere aandacht voor vervolgde christenen.
Kritiek op islamisering en ongelijke behandeling religies
De SGP uit zorgen over de groeiende zichtbaarheid van de islam in de publieke ruimte en pleit voor het beschermen van de christelijke cultuur tegen wat zij als onevenredige ruimte voor de islam beschouwt.
De VVD benadrukt het belang van vrijheid van religie, maar stelt duidelijke grenzen waar religieuze uitingen of organisaties botsen met Nederlandse waarden, rechtsstaat of integratie. De partij wil buitenlandse invloed op religieuze instellingen beperken, religieuze dogma’s die emancipatie of veiligheid ondermijnen tegengaan, en religieuze neutraliteit waarborgen in publieke functies. Concrete voorstellen zijn onder meer strengere eisen aan financiering van religieuze organisaties, een verbod op religieuze symbolen bij politie, en het tegengaan van schadelijke religieuze praktijken.
Beperken buitenlandse invloed op religieuze organisaties
De VVD wil voorkomen dat buitenlandse regimes via religieuze instellingen invloed uitoefenen op de Nederlandse samenleving. Dit gebeurt door financiering te beperken en transparantie te eisen, vooral om ondermijning van de rechtsstaat en verspreiding van politieke boodschappen te voorkomen.
“Religieuze organisaties mogen in de toekomst niet voor meer dan 50% financieel afhankelijk zijn van buitenlandse overheden. Zo zorgen we ervoor dat politieke boodschappen van buitenlandse regimes niet kunnen worden doorgedrukt bij religieuze organisaties in Nederland.”
“Religieuze en maatschappelijke instellingen zoals moskeeën en weekendscholen moeten transparant zijn over hun financiering en deze moet worden stopgezet als blijkt dat daarmee onze rechtsstaat wordt ondermijnd.”
Religieuze neutraliteit bij politie en overheid
De VVD vindt dat publieke ambtenaren, zoals politie en boa’s, neutraal moeten zijn en geen zichtbare religieuze symbolen mogen dragen tijdens hun werk. Dit waarborgt de seculiere en onpartijdige positie van de overheid.
“Wat de VVD betreft is Nederland een seculier land en hoort een uniform voor politieambtenaren en buitengewone opsporingsambtenaren neutraal te zijn, zonder zichtbare symbolen van geloofs- of levensovertuigingen.”
Grenzen aan religieuze vrijheid bij botsing met Nederlandse waarden
De VVD stelt dat vrijheid van religie stopt waar deze in strijd is met fundamentele Nederlandse waarden, zoals gelijke rechten, lichamelijke integriteit en de rechtsstaat. Praktijken of dogma’s die emancipatie of veiligheid ondermijnen, worden actief tegengegaan.
“We trekken een grens als de vrijheid van geweten, religie of lichamelijke integriteit wordt bedreigd. Dan kijken we niet weg, maar treden hard op.”
“De VVD kiest voor een samenleving waarin we trots zijn op onze vrijheden en die onvoorwaardelijk verdedigen. Wij kiezen voor een samenleving waarin onze vrijheden bovengeschikt zijn aan het zogenaamde recht om je niet beledigd te voelen... Want we buigen niet voor kwalijke ideologieën en religieuze dogma’s die de emancipatie van LHBTIQ+’ers en vrouwen honderd jaar terug in de tijd duwen.”
Strengere eisen aan buitenlandse geestelijken en religieus onderwijs
De VVD wil de instroom van buitenlandse geestelijken beperken en religieus onderwijs strenger reguleren om integratie te bevorderen en schadelijke invloeden te voorkomen.
“Er worden niet automatisch meer tewerkstellingsvergunningen verleend aan buitenlandse geestelijken. Er moet eerst worden aangetoond dat er in Nederland of de EU geen geschikte kandidaten zijn.”
“We stoppen de wildgroei aan nieuwe orthodoxe scholen door de Wet meer ruimte voor nieuwe scholen te schrappen.”
Geen verplichting tot religieuze voorzieningen op openbare scholen
De VVD wil niet dat openbare scholen verplicht worden om gebedsruimtes of stilteruimtes in te richten, om de seculiere aard van het openbaar onderwijs te waarborgen.
“We staan niet toe dat openbare scholen verplicht worden tot het inrichten van een stilteruimte of een gebedsruimte. Dit staat haaks op de kern van ons openbaar onderwijs.”
BVNL pleit voor een strikte scheiding tussen staat en religie, waarbij de overheid volledig seculier moet zijn en religieuze uitingen geen plaats hebben in het overheidsbeleid of de publieke ruimte. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbieden van religieuze diensten en de azan in de publieke ruimte, het verbod op salafisme en jihadisme, en het weren van religieuze symbolen in overheidsgebouwen.
Strikte scheiding tussen staat en religie
BVNL wil dat de overheid volledig seculier is en zich niet bemoeit met religieuze aangelegenheden. Religieuze instellingen mogen geen invloed uitoefenen op het overheidsbeleid en wetgeving moet gebaseerd zijn op neutrale, niet-religieuze principes. Dit standpunt is bedoeld om neutraliteit en gelijkheid te waarborgen en religieuze inmenging in het bestuur te voorkomen.
“BVNL wil dat de staat seculier is. Overheid en religie blijven strikt gescheiden, de overheid bemoeit zich niet met religieuze aangelegenheden en religieuze instellingen hebben geen invloed op het overheidsbeleid. Wetgeving, rechtspraak en bestuur worden gebaseerd op neutrale, niet-religieuze principes.”
Verbod op religieuze uitingen en diensten in de publieke ruimte
BVNL wil religieuze uitingen in de publieke ruimte beperken, waaronder het verbieden van religieuze diensten, de azan, en het organiseren van iftars door overheidsdiensten. Ambtenaren mogen in functie geen religieuze diensten bijwonen, behalve voor ordehandhaving. Dit is bedoeld om de neutraliteit van de overheid en de publieke ruimte te waarborgen.
Verbod op salafisme, jihadisme en religieus extremisme
BVNL wil salafisme en jihadisme in alle vormen verbieden in Nederland, als maatregel tegen religieus extremisme en ter bescherming van de openbare orde en veiligheid.
“Salafisme en jihad - in alle vormen - moeten verboden worden in Nederland.”
Verbod op religieuze symbolen in overheidsgebouwen
BVNL stelt dat de staat seculier moet zijn en dat religieuze symbolen, zoals hoofddoeken, niet zijn toegestaan in overheidsgebouwen. Dit is geïnspireerd op het Franse model en bedoeld om de neutraliteit van de overheid te waarborgen.
“De staat is seculier. Dat betekent dat, zoals in Frankrijk, in overheidsgebouwen geen hoofddoeken of anderszins zijn toegestaan.”
Verbod op onverdoofd ritueel slachten
BVNL wil onverdoofd ritueel slachten verbieden, waarmee het religieuze praktijken beperkt die volgens de partij niet passen bij de Nederlandse normen voor dierenwelzijn.
“Onverdoofd ritueel slachten wordt verboden.”
Het CDA erkent de maatschappelijke waarde van religieuze instellingen en staat pal voor godsdienstvrijheid, maar stelt duidelijke grenzen aan buitenlandse invloed en misbruik van religieuze vrijheid. Het programma bevat concrete voorstellen voor transparantie in financiering van religieuze instellingen en het verbieden van buitenlandse financiering uit onvrije landen, evenals het bestrijden van discriminatie op basis van religie. Tegelijkertijd benadrukt het CDA het belang van religieuze gemeenschappen voor zingeving en verbondenheid.
Transparantie en beperking buitenlandse financiering religieuze instellingen
Het CDA wil voorkomen dat buitenlandse invloeden via religieuze instellingen de Nederlandse samenleving en rechtsstaat ondermijnen. Daarom pleit de partij voor verplichte transparantie over giften en een verbod op financiering uit onvrije landen, tenzij volledige transparantie en toetsing plaatsvinden.
“We introduceren een wettelijke meldplicht voor buitenlandse giften aan stichtingen en religieuze instellingen, met verplichte publicatie van donateurs, bedragen en bestedingsdoelen.”
“We stellen een verbod in op buitenlandse financiering van maatschappelijke of religieuze instellingen uit landen die op de Freedom House-lijst als onvrij staan, tenzij volledige transparantie en toetsing vooraf plaatsvinden.”
Waardering en ruimte voor religieuze gemeenschappen
Het CDA erkent de positieve maatschappelijke rol van kerken, moskeeën en andere geloofsgemeenschappen als bronnen van zingeving, verbondenheid en zorg. De partij vindt dat deze waarde blijvend erkenning en ruimte verdient.
“Kerken, moskeeën en andere geloofsgemeenschappen vormen voor velen een bron van zingeving, verbondenheid en zorg voor elkaar. Deze maatschappelijke waarde verdient blijvend erkenning en ruimte.”
Bestrijding van discriminatie op basis van religie
Het CDA wil discriminatie op basis van religie, waaronder moslimdiscriminatie, krachtig aanpakken om sociale samenhang en gelijke behandeling te waarborgen.
“We treden hard op tegen elke vorm van discriminatie en stereotypering, onder meer van moslims. We zetten in op een stevige aanpak van discriminatie, zoals [...] discriminatie op basis van gender, religie, seksuele geaardheid of achternaam.”
Bescherming van geloofsvrijheid internationaal
Internationaal zet het CDA zich in voor de bescherming van geloofsvrijheid, met bijzondere aandacht voor vervolgde christenen en andere religieuze minderheden.
“Wij bouwen door aan een internationale coalitie tegen geloofsvervolging. Christenen vormen wereldwijd de meest vervolgde groep gelovigen. Het beschermen van mensenrechten, zoals geloofsvrijheid, vrijheid van meningsuiting en gelijke rechten voor vrouwen en LHBTQIA+’ers, moet prioriteit blijven.”
Tegengaan van misbruik van religieuze vrijheid
Het CDA staat voor godsdienstvrijheid, maar keurt het af als deze vrijheid wordt misbruikt om haat, verdeeldheid of parallelle samenlevingen te bevorderen.
“We staan pal voor godsdienstvrijheid, we geloven in de kracht van saamhorigheid, maar keuren het af als die vrijheid wordt misbruikt om haat, verdeeldheid of parallelle samenlevingen te bevorderen.”
Bestrijding van religieuze huwelijken zonder burgerlijk huwelijk
Het CDA wil uitingen van een parallelle samenleving tegengaan, waaronder religieuze huwelijken zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk.
“We bestrijden uitingsvormen van een parallelle samenleving, zoals religieuze huwelijken zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk.”
GroenLinks-PvdA staat voor gelijke behandeling en inclusie van mensen ongeacht hun religie. De partij wil discriminatie op basis van religie tegengaan, religieuze uitingen bij de politie toestaan, en scholen verbieden om leerlingen of leraren te weigeren vanwege hun geloof. Concrete voorstellen richten zich op het waarborgen van gelijke kansen en het beschermen van religieuze minderheden.
Gelijke behandeling ongeacht religie
GroenLinks-PvdA wil dat iedereen in Nederland gelijke rechten en kansen heeft, ongeacht religie. Discriminatie op basis van geloof wordt actief bestreden, en religieuze minderheden worden beschermd. Dit standpunt adresseert het probleem van uitsluiting en discriminatie van mensen vanwege hun religieuze overtuiging.
“We staan voor een land waarin je de vrijheid hebt om jezelf te zijn en gelijk behandeld wordt, ongeacht wie je bent, wat je gelooft of van wie je houdt.”
“We moderniseren artikel 23. Het wordt voor scholen verboden om kinderen of leraren te weigeren op basis van hun geloof of achtergrond.”
Religieuze uitingen toestaan bij de politie
De partij wil het verbod op religieuze uitingen bij de politie afschaffen. Hiermee wordt beoogd dat de politie een afspiegeling is van de samenleving en dat agenten niet worden uitgesloten op basis van hun religie. Dit is een concrete maatregel tegen institutionele discriminatie.
“Het verbod op religieuze uitingen bij de politie schaffen we af en we versterken de interne netwerken zoals Roze in Blauw.”
Bescherming van religieuze instellingen en bestrijding van haat
GroenLinks-PvdA zet zich in voor de bescherming van religieuze instellingen zoals moskeeën en Joodse instellingen, en bestrijdt actief antisemitisme en moslimhaat. Dit is een reactie op toenemende haatmisdrijven en discriminatie tegen religieuze minderheden.
“Met meer politiecapaciteit beveiligen we Joodse instellingen en moskeeën.”
“We bestrijden antisemitisme door online haat tegen te gaan en kennis over de Joodse geschiedenis en cultuur te vergroten.”
“We maken middelen vrij voor initiatieven die zich inzetten voor meer bewustwording, zoals het Nationaal Plan Versterking Holocausteducatie, projecten tegen moslimhaat...”
NSC erkent het belang van religie als onderdeel van de Nederlandse identiteit en hecht aan religieuze tolerantie en vrijheid, mits deze niet botst met fundamentele rechten en vrijheden. De partij wil religieuze instellingen transparanter maken in hun financiering, misbruik van de vrijheid van onderwijs tegengaan, en zet zich internationaal in tegen vervolging van religieuze minderheden. Kernwaarden als tolerantie, vrijheid en bescherming tegen religieus fundamentalisme staan centraal in hun visie.
Nederlandse identiteit geworteld in christendom en humanisme
NSC benadrukt dat de Nederlandse identiteit mede gevormd is door het christendom en humanisme, en ziet deze wortels als basis voor gedeelde waarden en normen. Religie wordt hier vooral als cultureel-historisch fundament erkend, niet als exclusief leidend, maar als onderdeel van een bredere traditie.
“Erkennen dat de Nederlandse identiteit is gevormd door onze geschiedenis geworteld in het christendom en humanisme met de daarbij behorende waarden en normen, cultuur, tradities en gemeenschappen.”
Religieuze vrijheid en transparantie, mits binnen grenzen
De partij erkent de vrijheid van religie en levensbeschouwing, maar stelt duidelijke grenzen waar deze in conflict komt met mensenrechten of fundamentele vrijheden. NSC wil transparantie in de financiering van religieuze instellingen en optreden tegen fundamentalistische stromingen en buitenlandse beïnvloeding.
“We erkennen de vrijheid van ouders en scholen om een eigen levensbeschouwelijke grondslag te kiezen als basis voor de opvoeding en vorming van kinderen. Hierbij moet worden voldaan aan het reguliere curriculum en aan de wet.”
“We trekken een duidelijke grens ten aanzien van fundamentalistische stromingen die de vrijheden en mensenrechten aantasten. En aan beïnvloeding door buitenlandse regimes. [...] Religieuze instellingen worden verplicht om transparant te zijn over hoe ze worden gefinancierd.”
“We accepteren geen praktijken die haaks staan op onze waarden en vrijheden, zoals huwelijksdwang, genitale verminking, eerwraak, lijfstraffen binnen de opvoeding of polygamie.”
Internationale inzet tegen vervolging van religieuze minderheden
NSC spreekt zich expliciet uit tegen de vervolging van religieuze minderheden wereldwijd en wil internationale bescherming en juridische vervolging van daders stimuleren.
“We zetten ons in tegen vervolging van religieuze minderheden, zoals christenen en Yezidi’s. En we maken het mandaat van de Europese speciaal gezant voor godsdienstvrijheid permanent.”
De Partij voor de Dieren staat voor gelijke behandeling van alle religies en religieuze minderheden, met bijzondere aandacht voor het bestrijden van discriminatie en het waarborgen van veiligheid voor religieuze gemeenschappen. Concrete voorstellen zijn onder andere gelijke beveiliging voor alle religieuze instellingen en het expliciet benoemen en aanpakken van moslimdiscriminatie in beleid.
Gelijke beveiliging en bescherming van religieuze instellingen
De PvdD wil dat alle religieuze instellingen, waaronder moskeeën, gelijke bescherming en beveiliging krijgen om de veiligheid van hun gemeenschappen te waarborgen. Dit is een reactie op toenemende dreiging en discriminatie tegen religieuze minderheden, met name moslims.
“Moskeeën en islamitische ontmoetingscentra krijgen dezelfde beveiliging als andere religieuze instellingen, om de veiligheid van moslimgemeenschappen te waarborgen.”
Expliciete bestrijding van religieuze discriminatie, met focus op moslimhaat en antisemitisme
De partij erkent institutionele moslimdiscriminatie en wil deze expliciet benoemen en bestrijden in beleid, vergelijkbaar met de aanpak van antisemitisme. Er komen specifieke meldpunten, ondersteuning en educatie om religieuze haat en discriminatie structureel tegen te gaan.
“Institutionele moslimdiscriminatie wordt erkend, zoals ook wordt aanbevolen in het Nationaal onderzoek moslimdiscriminatie. Moslimdiscriminatie wordt expliciet benoemd in landelijk beleid, zoals we dit doen voor antisemitisme.”
“Initiatieven tot dialoog en educatie gericht op het tegengaan van moslimhaat en antisemitisme, zoals Deel de Duif, worden actief en structureel ondersteund.”
“Er komt een onafhankelijk meldpunt voor anonieme meldingen van moslimhaat, er komt ondersteuning en registratie, en onderzoek naar drempels voor aangifte om meldingsbereidheid te vergroten.”
Gelijke behandeling ongeacht religie
De PvdD benadrukt dat discriminatie op basis van religie volstrekt onacceptabel is en dat iedereen, ongeacht religie, gelijkwaardig behandeld moet worden. Dit vormt een fundamenteel uitgangspunt in hun visie op een rechtvaardige samenleving.
“Een samenleving waarin het niet uitmaakt waar je wieg heeft gestaan, wat je achternaam is, welke kleur je hebt of welke godsdienst je aanhangt.”
BIJ1 staat voor volledige vrijheid van religieuze expressie en bescherming tegen religieuze discriminatie. Ze willen wettelijke belemmeringen voor religieuze uitingen opheffen en zetten zich in voor gelijke behandeling ongeacht religie, onder andere door het afschaffen van kledingverboden en het waarborgen van vrije dagen voor religieuze overtuigingen. Hun beleid is gericht op het bestrijden van moslimhaat en het bevorderen van inclusiviteit voor alle religieuze groepen.
Verbod op religieuze kleding opheffen
BIJ1 wil wettelijke beperkingen op religieuze kleding, zoals het niqab-verbod en het hoofddoekverbod voor bepaalde beroepen, direct opheffen. Dit moet de vrijheid van religieuze expressie waarborgen en discriminatie tegengaan.
“Het gedeeltelijke verbod op gezichtsbedekkende kleding (in de volksmond “niqab-verbod”) heffen we direct op. Ook het verbod op een hoofddoek dragen voor rechters, griffiers en bij de politie heffen we op.”
Meer keuzevrijheid voor religieuze feestdagen
De partij pleit voor meer flexibiliteit in het opnemen van vrije dagen op basis van religieuze overtuiging, zodat mensen hun religie kunnen beleven zonder belemmeringen vanuit werk of overheid.
“Er komt meer keuzevrijheid in vrije dagen opnemen voor religieuze- en levensovertuiging.”
Actieve bestrijding van religieuze discriminatie, met nadruk op moslimhaat
BIJ1 erkent moslimhaat als een ernstig maatschappelijk probleem en wil dit actief bestrijden door wetgeving en bewustwordingscampagnes. Ze willen dat wetten die moslims onterecht aan onveiligheid koppelen worden ingetrokken.
“Er komt een daadkrachtige aanpak tegen moslimhaat, dat rechtse politici na een jarenlange haatcampagne tegen moslims inmiddels normaliseerden. Wetten en regels die moslims onterecht koppelen aan onveiligheid trekken we in.”
Gelijke behandeling ongeacht religie in migratie en samenleving
De partij benadrukt dat religie geen reden mag zijn voor ongelijke behandeling, bijvoorbeeld bij migratie, en dat iedereen gelijke rechten verdient ongeacht religie.
“Wij willen bouwen aan een wereld waarin mensen kunnen kiezen waar zij willen wonen, werken en leven. Ongeacht nationaliteit, religie, gender, verblijfsstatus of achtergrond, geen mens is illegaal en iedereen verdient wat zij nodig hebben.”
De SP vindt dat religie geen reden mag zijn voor uitsluiting of scheiding in de samenleving, met name in het onderwijs. Ze pleiten voor inclusieve scholen zonder scheiding op basis van geloof en willen discriminatie op grond van religie hard aanpakken.
Geen scheiding van kinderen op basis van religie in het onderwijs
De SP ziet het scheiden van leerlingen op basis van godsdienst of levensbeschouwing als achterhaald en ongewenst. Ze willen openbare en inclusieve scholen waar afkomst, geloof of levensovertuiging geen drempel vormen, en pleiten voor modernisering van artikel 23 van de Grondwet om dit te realiseren.
“Leerlingen scheiden op basis van godsdienst of levensbeschouwing is daarom achterhaald en ongewenst. We willen geen gesloten bolwerken, maar scholen die midden in de samenleving staan. Wij kiezen dan ook voor openbare en inclusieve scholen, waar afkomst, geloof of levensovertuiging geen drempel vormen.”
Discriminatie op grond van religie hard aanpakken
De SP accepteert geen enkele vorm van discriminatie, waaronder op basis van religie. Ze willen discriminatie altijd en overal bestrijden en zorgen dat iedereen gelijke behandeling krijgt, ongeacht religie.
“Discriminatie op grond van op basis van klasse, kleur, gender, religie, seksuele voorkeur, leeftijd, beperking of wat dan ook pakken wij hard aan.”
“Discriminatie bestrijden we altijd en overal, op basis van klasse, kleur, gender, religie, seksuele voorkeur, leeftijd, woonplaats, beperking of wat ook.”
“Onze samenleving moet een plek zijn voor iedereen, zonder dat migratieachtergrond, LHBTIQA+, vrouw of man zijn, religie, woonplek of wat dan ook daarin uitmaakt.”
D66 staat voor volledige vrijheid van religie en gelijke behandeling, waarbij discriminatie op basis van geloof expliciet wordt afgewezen. De partij wil haat en geweld tegen mensen vanwege hun religie krachtig bestrijden en investeert in bescherming van religieuze gemeenschappen.
Strijd tegen discriminatie en geweld op basis van religie
D66 erkent dat haat en geweld tegen mensen vanwege hun geloof toenemen en wil dit actief tegengaan. De partij investeert in gespecialiseerde rechercheurs, betere training bij de politie en extra beveiligingsmaatregelen voor religieuze instellingen zoals moskeeën en synagogen.
“Haat en geweld tegen mensen vanwege hun geloof, afkomst, seksuele oriëntatie of genderidentiteit neemt toe. Dat moet stoppen. We investeren in gespecialiseerde rechercheurs en betere training bij de politie. We nemen extra beveiligingsmaatregelen waar dat nodig is, zoals bij moskeeën en synagogen.”
Gelijke behandeling ongeacht religie
D66 verwerpt elke vorm van uitsluiting of discriminatie op basis van religie en benadrukt het recht om jezelf te zijn, ongeacht geloof. Dit standpunt is onderdeel van hun bredere visie op gelijke kansen en inclusie.
“D66 wil alle vormen van uitsluiting, racisme en discriminatie doorbreken: of het nu gaat om afkomst of geloof (jodenhaat of moslimhaat)...”
“Inclusieve zorg betekent dat iedereen gelijke toegang heeft tot goede en passende zorg. Ongeacht wat je geslacht, gender, religie, seksuele oriëntatie, etniciteit of culturele achtergrond is.”
Volt wil religieus onderwijs niet langer bekostigen en pleit voor het aanpassen van de Grondwet om dit mogelijk te maken, met als doel kinderen van verschillende achtergronden samen te brengen. Tegelijkertijd verzet Volt zich tegen discriminatie op basis van religie, onder andere door religieuze uitingen bij overheidsfuncties toe te staan. Hun visie is gericht op een open, inclusieve samenleving waarin religie geen basis is voor segregatie of uitsluiting.
Stoppen met bekostigen van religieus onderwijs
Volt wil dat de overheid stopt met het financieren van scholen die religieuze overtuigingen uitdragen, om segregatie tegen te gaan en kinderen met verschillende achtergronden samen te brengen. Hiervoor is een grondwetswijziging nodig. Het voorstel is concreet en gericht op het bevorderen van een open samenleving.
“We houden op met het financieren van religieus onderwijs. Voor een open samenleving is het nodig dat kinderen uit alle geloofsovertuigingen elkaar al op school kunnen leren kennen. Door te stoppen met het bekostigen van scholen die één of meerdere geloofsovertuigingen uitdragen, zullen kinderen met verschillende wereldbeschouwingen elkaar eerder ontmoeten en van elkaar leren. Voor het realiseren van dit voorstel is aanpassing van artikel 23 van de Grondwet nodig.”
Tegen discriminatie op basis van religie, inclusief bij overheid
Volt verzet zich tegen discriminatie op basis van religie, ook bij de overheid. Ze zijn expliciet tegen een verbod op religieuze uitingen zoals het dragen van een hoofddoek door politieagenten en andere overheidsmedewerkers. Dit standpunt is gericht op het waarborgen van gelijke behandeling en inclusie, ongeacht religieuze achtergrond.
“We pakken discriminatie op basis van religie aan. Volt is om die reden tegen het verbod op het dragen van een hoofddoek of andere religieuze uitingen voor politieagenten en andere mensen die bij de overheid werken.”
Forum voor Democratie (FVD) noemt religie nauwelijks in haar verkiezingsprogramma en heeft geen expliciet religieus beleid. Het enige concrete standpunt betreft de bescherming van christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten. Verder richt het programma zich vooral op cultuur, traditie en identiteit, zonder religie als centraal thema te behandelen.
Bescherming christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten
FVD spreekt haar steun uit voor christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten, die volgens de partij vaak onder zware druk staan. Dit standpunt wordt gepresenteerd als onderdeel van het buitenlands beleid en de inzet voor internationale religieuze minderheden, maar er zijn geen verdere concrete voorstellen voor religie in Nederland zelf.
“Ook staan wij pal voor christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten, die vaak onder zware druk staan.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma