Verkiezingsprogramma's 2025 overreferendum
FVD pleit voor het invoeren van bindende referenda naar Zwitsers model, zodat burgers direct kunnen beslissen over belangrijke kwesties en de macht terugkeert naar de bevolking. Referenda worden gezien als essentieel om de band tussen burger en bestuur te herstellen en om te voorkomen dat politieke elites besluiten nemen zonder directe invloed van de burger. Daarnaast wil FVD dat gemeentelijke fusies alleen na een referendum plaatsvinden, waarmee directe inspraak van burgers wordt gegarandeerd bij lokale schaalvergroting.
Bindende referenda naar Zwitsers model invoeren
FVD wil bindende referenda invoeren zodat burgers rechtstreeks kunnen beslissen over belangrijke politieke onderwerpen, geïnspireerd op het Zwitserse systeem. Dit moet de democratie versterken, de invloed van de burger vergroten en het vertrouwen in de politiek herstellen door directe zeggenschap te bieden over de koers van het land.
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat u direct zelf kunt beslissen over belangrijke kwesties.”
“Wij willen: » Bindende referenda naar Zwitsers model We voeren bindende referenda in, zodat burgers zich rechtstreeks kunnen uitspreken over belangrijke politieke besluiten.”
“Daarom pleiten wij voor het invoeren van bindende referenda en rechtstreeks gekozen bestuurders. Referenda, naar Zwitsers model, geven burgers de mogelijkheid zich direct uit te spreken over belangrijke onderwerpen en besluiten te nemen waar de politiek niet omheen kan.”
“We voeren bindende referenda in naar Zwitsers model, zodat burgers direct zélf kunnen beslissen over belangrijke kwesties.”
“We willen bindende referenda, direct gekozen burgemeesters en versterking van het vrije, ongecensureerde publieke debat om hier tegenwicht aan te kunnen bieden.”
Gemeentelijke fusies alleen na referendum
FVD wil dat gemeentelijke samenvoegingen uitsluitend plaatsvinden als burgers daar in een referendum mee instemmen. Dit standpunt is gericht op het waarborgen van de menselijke maat en het tegengaan van schaalvergroting zonder draagvlak onder de bevolking.
De Partij voor de Dieren wil het referendum als democratisch instrument versterken, maar wel met waarborgen tegen simplificatie en ophitsing. Ze pleiten voor herinvoering van het raadgevend referendum, invoering van een correctief bindend referendum bij ingrijpende besluiten, en geven de voorkeur aan meerkeuze-referenda (preferenda) of burgerberaden om complexe kwesties recht te doen.
Raadgevend referendum herinvoeren, met preferendum als voorkeur
De PvdD wil het raadgevend referendum terugbrengen, maar benadrukt dat niet elk onderwerp zich hiervoor leent. Ze geven de voorkeur aan een preferendum (meerkeuze-referendum) boven een klassiek voor/tegen-referendum, om polarisatie en simplificatie te voorkomen. Burgerparticipatie wordt per geval afgewogen, met concrete criteria voor maatschappelijk belang.
“Het raadgevend referendum wordt heringevoerd en krijgt een plaats bij belangrijke besluiten. Omdat beraadslaging en overleg essentieel zijn voor een gezonde democratie, wordt per geval bekeken welke vorm van burgerparticipatie het meest geschikt is, zoals een burgerberaad, internetconsultatie of een meerkeuze-referendum (preferendum).”
“Het terugbrengen van complexe vraagstukken tot een simpele voor/tegen-keuze maakt referenda namelijk kwetsbaar voor ophitspolitiek. Daarom heeft een preferendum de voorkeur.”
“Als er toch een klassiek raadgevend referendum wordt gehouden, gebeurt dat pas na een goed gefaciliteerd burgeroverleg.”
Correctief bindend referendum bij verstrekkende besluiten
Voor besluiten met grote impact op de democratie, zoals handelsverdragen, wil de PvdD een correctief bindend referendum invoeren. Dit geeft burgers het recht om ingrijpende besluiten daadwerkelijk tegen te houden.
“We voeren een correctief bindend referendum in bij verstrekkende besluiten die bijvoorbeeld onze democratie kunnen aantasten, zoals handelsverdragen.”
BVNL pleit voor het invoeren van een bindend referendum, zodat burgers direct invloed kunnen uitoefenen op belangrijke politieke besluiten. Dit referendum moet zowel op nationaal niveau als specifiek over het EU-lidmaatschap mogelijk zijn, waarmee BVNL de democratie wil versterken en de afstand tussen politiek en burger wil verkleinen.
Bindend referendum invoeren
BVNL wil een bindend referendum als structureel democratisch instrument, zodat burgers zich buiten verkiezingen rechtstreeks kunnen uitspreken over belangrijke onderwerpen. Hiermee wil de partij de macht terugleggen bij de bevolking en de politiek dichter bij de mensen brengen.
Bindend referendum over EU-lidmaatschap
BVNL stelt specifiek voor om een bindend referendum te houden over het EU-lidmaatschap van Nederland. Hiermee wil de partij burgers directe zeggenschap geven over de vraag of Nederland lid moet blijven van de Europese Unie, vooral gezien de zorgen over soevereiniteit en nationale zeggenschap.
“Een bindend referendum over het EU-lidmaatschap.”
JA21 pleit voor het invoeren van het correctief bindend referendum om burgers meer directe invloed te geven op belangrijke politieke besluiten, vooral op dossiers als asiel, bevolkingsgroei en natuurbeleid. De partij ziet referenda als essentieel om de kloof tussen burger en politiek te verkleinen en het vertrouwen in de democratie te herstellen. JA21 wil dat burgers structureel meer zeggenschap krijgen over hun leefomgeving via referenda.
Invoering van het correctief bindend referendum
JA21 wil zo snel mogelijk het correctief bindend referendum invoeren, zodat burgers direct invloed kunnen uitoefenen op belangrijke politieke besluiten. Dit wordt gezien als een middel om de betrokkenheid van burgers te vergroten en het vertrouwen in de politiek te herstellen, vooral bij complexe en impactvolle dossiers.
“Daarnaast dient deze minister zorg te dragen voor de snelst mogelijke invoering van het correctief bindend referendum. Vervolgens moet hij zorgen voor de organisatie van referenda over dossiers die al jaren om meer invloed van burgers vragen, zoals asiel, bevolkingsgroei, en de manier waarop wij omgaan met natuur in ons land.”
Meer referenda over grote maatschappelijke thema’s
JA21 wil structureel meer referenda organiseren, met name over onderwerpen waar burgers meer invloed op willen, zoals migratie, bevolkingsgroei en natuurbeleid. Dit past in hun bredere streven naar meer directe democratie en burgerzeggenschap.
“JA21 wil dus meer referenda, minder EU, meer economische vrijheid en meer invloed op ons grensbeleid.”
“Meer zeggenschap van burgers over hun eigen leefomgeving door te focussen op decentralisatie en referenda over onder meer het migratiebeleid, de bevolkingsgroei en de natuur in Nederland te organiseren.”
De PVV pleit voor meer directe democratie door het invoeren van een bindend correctief referendum en het mogelijk maken van laagdrempelige landelijke en lokale referenda. Hiermee wil de partij burgers meer directe inspraak geven en het gevoel van vertegenwoordiging vergroten, als alternatief voor wat zij zien als ineffectieve burgerberaden en een vervreemde volksvertegenwoordiging.
Bindend correctief referendum invoeren
De PVV wil een bindend correctief referendum invoeren, waarmee burgers direct invloed kunnen uitoefenen op wetgeving. Dit wordt gezien als een manier om echte directe democratie te realiseren en burgers een stem te geven, in tegenstelling tot nietszeggende burgerberaden.
Meer inspraak via landelijke en lokale referenda
Naast het bindend correctief referendum wil de PVV burgers meer inspraak geven door het organiseren van laagdrempelige referenda op zowel landelijk als lokaal niveau. Dit moet het democratisch tekort verkleinen en het vertrouwen in de politiek herstellen.
“Daarnaast willen we zoveel mogelijk inspraak via laagdrempelige landelijke én lokale referenda.”
De SP is voorstander van het invoeren van bindende referenda om de democratische zeggenschap van burgers te vergroten. Zij willen dat belangrijke besluiten, zoals nieuwe EU-verdragen of uitbreiding van de EU, altijd via een referendum aan de bevolking worden voorgelegd. Hiermee wil de SP voorkomen dat de politiek beslissingen neemt die ingaan tegen de wil van de mensen.
Bindend correctief referendum op alle niveaus
De SP pleit voor een bindend correctief referendum op nationaal, provinciaal en lokaal niveau, zodat burgers besluiten van de politiek kunnen terugdraaien als deze tegen de volkswil ingaan. Dit voorstel is bedoeld om de representatieve democratie daadwerkelijk representatief te houden en het vertrouwen in de politiek te herstellen.
“Er komt een bindend correctief referendum. Met een bindend correctief referendum krijgen we zeggenschap over wat ons allemaal aangaat. De bevolking krijgt het recht om de politiek terug te fluiten op het moment dat zij besluiten nemen tegen de wil van de mensen. Op deze manier zorgen we ervoor dat de representatieve democratie representatief blijft. Er komt een bindend correctief referendum op nationaal, provinciaal en lokaal niveau.”
Referendum over nieuwe EU-verdragen en uitbreiding
De SP wil dat ingrijpende Europese besluiten, zoals een nieuw EU-verdrag of uitbreiding van de EU met nieuwe lidstaten, altijd via een referendum aan de Nederlandse bevolking worden voorgelegd. Dit waarborgt directe inspraak van burgers over de toekomst van Nederland binnen de EU.
50PLUS noemt het referendum niet expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar pleit wel voor meer directe democratie en burgerinspraak. Concrete voorstellen over referenda ontbreken; het programma blijft bij algemene bewoordingen over het vergroten van directe democratie. Kiezers die specifiek op zoek zijn naar een standpunt over referenda vinden bij 50PLUS geen uitgewerkte of expliciete beleidsmaatregelen.
Pleidooi voor meer directe democratie
50PLUS wil de invloed van burgers vergroten door meer directe democratie, maar werkt dit niet uit in concrete voorstellen zoals het invoeren van referenda. Het programma benoemt het belang van burgerinspraak, maar blijft vaag over de vorm die dit moet krijgen.
De ChristenUnie is uitgesproken tegen het opnemen van referenda in de Grondwet en ziet referenda als een vorm van schijninvloed voor burgers. De partij kiest nadrukkelijk voor de representatieve democratie en stelt dat referenda geen bijdrage leveren aan het versterken van de relatie tussen burger en politiek.
Tegen referenda in de Grondwet
De ChristenUnie verwerpt het referendum als instrument in de Nederlandse democratie, omdat het volgens hen slechts een schijn van invloed biedt en niet past binnen hun visie op representatieve democratie. Zij vinden dat de gekozen volksvertegenwoordiging het mandaat van de kiezer moet uitvoeren en dat referenda deze relatie niet versterken.
NSC is voorstander van het invoeren van een correctief wetgevingsreferendum op nationaal niveau als aanvulling op de representatieve democratie, en pleit daarnaast voor een bindend correctief referendum op lokaal niveau. Hiermee wil de partij burgers meer directe invloed geven op wetgeving en lokale besluiten, mits er voldoende draagvlak is.
Invoering correctief wetgevingsreferendum nationaal
NSC wil een correctief wetgevingsreferendum mogelijk maken waarmee burgers kunnen beslissen of een door het parlement aangenomen wet wel of niet van kracht moet worden. Dit wordt gezien als een aanvulling op de representatieve democratie, bedoeld om de band tussen burger en politiek te versterken en tegenmacht te organiseren.
“We steunen de invoering van een correctief wetgevingsreferendum. We beschouwen zo’n referendum als een aanvulling op de representatieve democratie. Het referendum wordt ingezet om de vraag te beantwoorden of een door het parlement aangenomen wet wel of niet van kracht moet worden.”
Bindend correctief referendum op lokaal niveau
Op lokaal en provinciaal niveau wil NSC burgers meer inspraak geven door het mogelijk maken van een bindend correctief referendum. Dit instrument wordt voorgesteld als middel om draagvlak te waarborgen bij gemeentelijke en provinciale herindelingen en om de lokale democratie te versterken.
“Ook moet er voldoende inspraak zijn voor burgers, bijvoorbeeld via een bindend correctief referendum op lokaal niveau.”
D66 wil referenda mogelijk maken als instrument om wetgeving te stoppen, waarmee burgers direct invloed kunnen uitoefenen op politieke besluiten. Dit past in hun bredere visie om de democratie te versterken en mensen meer zeggenschap te geven, niet alleen via vertegenwoordiging maar ook via directe participatie. Het voorstel is concreet gericht op het invoeren van referenda als correctiemechanisme op wetgeving.
Referenda mogelijk maken om wetgeving te stoppen
D66 stelt voor om referenda in te voeren waarmee burgers wetgeving kunnen tegenhouden. Dit wordt gepresenteerd als een manier om de invloed van burgers op de politiek te vergroten, vooral wanneer zij zich niet gehoord voelen door de volksvertegenwoordiging. Het referendum wordt gezien als aanvullend op andere participatievormen, zoals burgerfora, en als correctiemechanisme binnen de democratische rechtsstaat.
“We maken referenda mogelijk om wetgeving te stoppen. Ook organiseren we vaker burgerfora om mensen zelf aan het woord te laten over de grote thema’s in ons land.”
GroenLinks-PvdA is voorstander van het invoeren van een correctief referendum op nationaal niveau, waarmee burgers direct invloed kunnen uitoefenen op landelijk beleid. Dit past in hun bredere visie om de democratie te versterken en de betrokkenheid van burgers te vergroten. Het correctief referendum wordt gepresenteerd als een aanvulling op bestaande democratische instrumenten, niet als vervanging.
Invoering van het correctief referendum
GroenLinks-PvdA wil burgers de mogelijkheid geven om via een correctief referendum invloed uit te oefenen op landelijke wetgeving, als extra waarborg voor democratische controle. Hiermee willen zij de betrokkenheid van burgers vergroten en het vertrouwen in de politiek versterken, door directe inspraak mogelijk te maken wanneer daar brede steun voor is.
“Het correctief referendum stelt burgers daarnaast in staat invloed uit te oefenen op landelijk beleid.”
De VVD is uitgesproken tegenstander van referenda en wil het huidige systeem van evenredige vertegenwoordiging handhaven. Zij zien referenda als een bedreiging voor de stabiliteit van het bestuur en leggen de nadruk op representatieve democratie, waarbij gekozen volksvertegenwoordigers besluiten nemen.
Tegenstander van referenda
De VVD wijst referenda expliciet af omdat zij vinden dat belangenafwegingen thuishoren bij gekozen volksvertegenwoordigers en niet via directe volksraadplegingen. Dit standpunt is onderdeel van hun bredere visie op het versterken van de representatieve democratie en het waarborgen van bestuurlijke stabiliteit.
“We zijn tegenstander van referenda.”
Volt is tegen het invoeren van een bindend correctief referendum waarmee wetten achteraf kunnen worden teruggedraaid. In plaats daarvan wil Volt inwoners vroegtijdig betrekken bij het wetgevingsproces via burgerberaden, omdat zij vinden dat wetgeving niet gereduceerd kan worden tot een simpele ja/nee-vraag en volksvertegenwoordigers hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
Tegen bindend correctief referendum
Volt verwerpt het bindend correctief referendum omdat dit volgens hen zorgvuldig ingevoerde wetgeving reduceert tot een ja/nee-vraag, de verdeeldheid vergroot en de verantwoordelijkheid van volksvertegenwoordigers ondermijnt. Zij pleiten voor vroegtijdige participatie van inwoners in het wetgevingsproces als alternatief.
“Volt is tegen een bindend correctief referendum, waarmee nieuwe wetten achteraf kunnen worden teruggedraaid. Wij vinden dat je zorgvuldig ingevoerde wetgeving niet kunt vervangen door een ja/nee-vraag. Dit vergroot de verdeeldheid en het ontslaat volksvertegenwoordigers van hun verantwoordelijkheid om samen tot goede wetten te komen. Volt vindt het belangrijk dat inwoners al vroeg in het wetgevingsproces kunnen meepraten met de overheid en zo hun inbreng en steun kunnen geven aan nieuwe wetten.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma