BVNL pleit voor een nuchter en pragmatisch klimaatbeleid dat zich verzet tegen maximale, kostbare en volgens hen ineffectieve maatregelen. Ze willen stoppen met het huidige klimaatbeleid, geen windmolens op land of zee, inzetten op kernenergie en gas, en alleen technisch en financieel rendabele verduurzaming stimuleren. Europese akkoorden als de Green Deal en het Klimaatakkoord worden verworpen, subsidies en verplichtingen afgeschaft, en innovatie krijgt voorrang boven dwang.
BVNL verwerpt het huidige klimaatbeleid, Europese akkoorden en nationale fondsen, omdat deze volgens hen ineffectief, duur en ideologisch gedreven zijn. Ze willen alleen inzetten op maatregelen die aantoonbaar werken en financieel/technisch rendabel zijn, en pleiten voor adaptatie waar nodig.
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Duurzaamheid mag nooit een obsessie worden. Technisch en financieel rendement is leidend.”
BVNL is fel tegen het opofferen van landbouw- of bouwgrond voor grootschalige duurzame energieprojecten zoals windmolens en zonneparken. Ze vinden deze maatregelen niet redelijk en schadelijk voor landschap en economie.
“Wij zijn tegen windmolens op land en zee, of het opofferen van bouwgrond of landbouwgrond ten behoeve van zonne-akkers.”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“Het volbouwen van visgronden in zee met windmolens is onaanvaardbaar en waar dit gedaan is, dient dit te worden teruggedraaid.”
“Er worden geen zonnepanelen geplaatst op onbebouwde grond of op water.”
BVNL ziet kernenergie, gas (inclusief Groningen en Noordzee), en innovatie als de redelijke route naar betaalbare en betrouwbare energie, zonder dwang of subsidies. Ze willen geen verplichte verduurzaming, maar laten keuzes aan burgers en bedrijven.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“Kolencentrales openhouden totdat goede stabiele alternatieven voorhanden zijn.”
“Onderzoek naar SMR (Small-Modular-Reactor) energiecentrales op basis van bestaande en Thorium-technologie wordt actief gestimuleerd.”
“Parallel aan de bestaande energiesystemen overschakelen op waterstof. ... Uiteraard zonder subsidie van de overheid.”
“Zonnepanelen op woningen en kantoren plaatsen is prima. Duurzaamheid mag nooit een obsessie worden. Technisch en financieel rendement is leidend.”
BVNL wil geen verplichte verduurzamingsmaatregelen voor burgers of bedrijven en zoveel mogelijk stoppen met subsidies. Ze vinden dat verduurzaming een vrije keuze moet zijn, mits rendabel.
“Hybride systemen worden niet verplicht in 2026 en gasgestookte CV-ketels blijven toegestaan. Warmtepompen worden niet verplicht.”
“Subsidies worden zoveel mogelijk gestopt.”
“Huiseigenaren mogen bij aankoop van een huis nooit worden verplicht om extra maatregelen voor verduurzaming te nemen.”
BVNL wil het ministerie voor klimaat opheffen en pleit voor minder ambtenaren en minder bureaucratie rond klimaatbeleid.
FVD verwerpt elk vorm van maximaal of zelfs "redelijk" klimaatbeleid en pleit voor het volledig schrappen van alle klimaatmaatregelen, subsidies en internationale afspraken. In plaats van CO₂-reductie kiest FVD uitsluitend voor adaptatie (zoals dijkenbouw) en het gebruik van fossiele brandstoffen, met als doel betaalbare en betrouwbare energie. De partij ziet klimaatbeleid als onnodig, ineffectief en schadelijk voor de economie.
FVD wil alle bestaande klimaatmaatregelen, wetten en internationale verdragen beëindigen, omdat zij deze als onnodig, ineffectief en economisch schadelijk beschouwen. De partij vindt dat Nederland zich niet moet richten op CO₂-reductie, maar op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We zeggen het Klimaatakkoord van Parijs op en trekken de klimaatwet in, zodat we weer ongeremd fossiele brandstoffen kunnen gebruiken en geen windturbines en zonneakkers hoeven aanleggen.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“We schaffen alle klimaatregels, zodat energie weer betaalbaar en betrouwbaar wordt.”
In plaats van CO₂-reductie en energietransitie wil FVD investeren in aanpassing aan klimaatverandering, zoals dijken, kustbescherming en innovatieve landbouw. De partij ziet adaptatie als historisch bewezen en effectiever dan mitigatie.
“Dankzij technologische vooruitgang zijn we beter beschermd tegen natuurgeweld, en dát moet ook de weg vooruit zijn: adaptatie in plaats van kostbare en ineffectieve CO₂-reductie.”
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“We investeren in dijken, kustbescherming, rivierbeheer, irrigatie en gewasontwikkeling, zodat Nederland beter beschermd is tegen weersextremen.”
FVD wil fossiele energiebronnen behouden en uitbreiden, inclusief heropening van kolencentrales, hervatten van gaswinning (ook in Groningen en op zee), en geen beperkingen op olie- en gasvelden. Dit wordt gezien als essentieel voor goedkope, betrouwbare energie en economische groei.
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren.”
“We starten de gaswinning in Groningen opnieuw op met ruimhartige compensatie voor omwonenden, zodat we weer goedkoop, hoogwaardig en ruim voorradig aardgas hebben voor huishoudens en bedrijven.”
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
“We zoeken actief naar nieuwe gas- en olievelden op land en zee, zodat we onze energiezekerheid op lange termijn veiligstellen.”
FVD wil alle subsidies voor wind- en zonne-energie stopzetten, bestaande windparken ontmantelen, en geen nieuwe duurzame energieprojecten op land of water toestaan. Ook worden verplichtingen rond warmtepompen en zonnepanelen geschrapt.
“We plaatsen geen nieuwe windmolens op zee en ontmantelen bestaande windparken, zodat de natuur en de visserij niet verder worden geschaad.”
“We verbieden de aanleg van zonneparken op grond of water, zodat ruimte behouden blijft voor landbouw en natuur. Elke vorm van subsidie op de aanleg van zonnepanelen op daken wordt ingetrokken.”
“We laten gasgestookte cv-ketels toe en maken de warmtepomp niet verplicht, zodat mensen zelf kunnen kiezen hoe ze hun huis verwarmen.”
FVD wil de energiesector nationaliseren om winsten in Nederland te houden, blackouts te voorkomen en de energiekosten te verlagen.
“We nationaliseren de energiesector, zodat winsten in Nederland blijven, blackouts kunnen worden voorkomen en kosten voor de gebruiker omlaag kunnen.”
JA21 kiest voor een nuchter, realistisch klimaatbeleid waarbij betaalbaarheid, betrouwbaarheid en nationale zeggenschap centraal staan, in plaats van maximale of ideologisch gedreven klimaatmaatregelen. De partij wil inzetten op kernenergie, behoud van fossiele brandstoffen zolang er geen volwaardige alternatieven zijn, en klimaatadaptatie in plaats van het najagen van ambitieuze internationale klimaatdoelen. Subsidies, regelgeving en duurzaamheid worden alleen ondersteund als ze aantoonbaar renderen, en nationale koppen op Europese regels worden afgewezen.
JA21 ziet kernenergie als de kern van een betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem en wil fossiele brandstoffen pas afschrijven als er volwaardige alternatieven zijn. Dit is een bewuste keuze tegen maximale CO2-reductie en voor leveringszekerheid en economische stabiliteit.
“Wij kiezen daarom voor kernenergie, strategisch omgaan met fossiele brandstoffen en betaalbaarheid. De huidige klimaatdoelstellingen zijn vaak onrealistisch en leveren twijfelachtig resultaat op. JA21 kiest daarom voor een nuchtere en realistische koers.”
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
JA21 wil geen strengere nationale klimaatmaatregelen dan Europees vereist, om de concurrentiepositie te beschermen en onnodige lasten te voorkomen. Dit betekent geen extra nationale klimaatheffingen of regelgeving bovenop EU-afspraken.
“Bovenop Europese regels introduceren we geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving.”
“We introduceren geen nationale CO2-heffingen bovenop Europese regels en we schaffen bestaande nationale CO2-heffingen af.”
“Nationale koppen op EU-regels afschaffen: we introduceren geen nieuwe wetgeving die verder gaat dan EU-regelgeving.”
JA21 ondersteunt duurzaamheid en circulaire economie uitsluitend als deze economisch rendabel zijn, en wil een einde aan subsidies die de markt verstoren of innovatie belemmeren. Dit voorkomt volgens de partij symboolpolitiek en torenhoge kosten.
“Duurzaamheid alleen ondersteunen als het rendeert.”
“Duurzaamheid en circulaire economie alleen ondersteunen als het rendeert.”
“Drastische afbouw van subsidies die markten verstoren en innovatie belemmeren. Er komt een einde aan het sturen van de economie vanuit de overheid.”
In plaats van te streven naar maximale invloed op het wereldwijde klimaat, wil JA21 zich richten op het versterken van de samenleving tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals investeringen in waterbeheer en dijken.
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
Betaalbaarheid voor gezinnen en bedrijven staat centraal; JA21 wil geen belastingen als pressiemiddel voor gedragsverandering en wil bestaande energiebelastingen verlagen.
BBB kiest voor een nuchter, haalbaar en betaalbaar klimaatbeleid dat niet gericht is op maximale of ideologische doelen, maar op wat werkt voor Nederland. De partij wil nationale koppen op Europees beleid schrappen, dure en onrealistische maatregelen vermijden, en prioriteit geven aan betaalbaarheid, effectiviteit en draagvlak. Concreet betekent dit onder andere het openhouden van kolencentrales, het stoppen van extra CO₂-heffingen, het beëindigen van grote subsidies en een pas op de plaats bij windenergie.
BBB verzet zich tegen het opleggen van strengere nationale klimaatmaatregelen dan Europees vereist, en tegen ideologisch gedreven beleid dat Nederland op kosten jaagt zonder aantoonbaar effect. De partij wil beleid dat realistisch is en niet verder gaat dan noodzakelijk.
“BBB is kritisch op de opstelling van Nederland als 'klimaatkoploper' binnen Europa. Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO₂ heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
“Het afschaffen van nationale koppen op Europees klimaatbeleid (zoals extra CO₂heffing).”
“We herzien afspraken als ze leiden tot onrealistische ambities of onbetaalbare oplossingen. Geen nationale koppen op Europees beleid.”
BBB wil geen extra nationale CO₂-heffingen voor de industrie en is tegen dure, overhaaste maatregelen die bedrijven en burgers benadelen. Het beleid moet uitvoerbaar en betaalbaar zijn, met oog voor economische schade en behoud van werkgelegenheid.
“Stoppen met extra CO₂-heffing voor industrie. De Nederlandse industrie staat onder grote druk door oplopende kosten, internationale concurrentie en een onzeker investeringsklimaat. BBB wil de extra nationale CO₂ heffing voor de industrie daarom terugdraaien.”
“Het klimaatbeleid in Nederland is doorgeslagen, met torenhoge kosten voor burgers en bedrijven, terwijl het wereldwijde klimaateffect minimaal is.”
“We waken voor overhaaste maatregelen die burgers en kleine ondernemers raken.”
BBB wil de sluiting van kolencentrales uitstellen zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien en geen wettelijke verplichting voor volledig CO₂-vrije elektriciteit in 2035.
“Kolencentrales openhouden. De sluiting van kolencentrales per 2030 wordt ingetrokken zolang elders in Europa minder efficiënte centrales draaien.”
“Geen juridisch vastgelegde CO₂-vrije elektriciteit in 2035. De doelstelling om in 2035 uitsluitend CO₂ vrije elektriciteit op te wekken wordt niet wettelijk vastgelegd.”
BBB wil een pas op de plaats bij uitbreiding van windenergie en het beëindigen van de SDE++-subsidies voor grootschalige duurzame energieprojecten, ten gunste van innovatie en lokale initiatieven.
“Pauzeknop voor windenergie. Er komt een pas op de plaats bij uitbreiding van wind op land en op zee. Alleen op 1 november 2025 volledig vergunde projecten worden gerealiseerd.”
“Stoppen met de SDE++-subsidies vanaf 2026. De subsidieregeling SDE++ kost miljarden per jaar en leidt tot dure megaprojecten op zee, op land en in landbouwgebied. BBB wil een technologie neutrale aanpak, waarbij bedrijven en huishoudens verduurzamen op hun eigen manier – zonder afhankelijkheid van de ‘subsidieindustrie’.”
BBB benadrukt dat klimaatbeleid rationeel, democratisch gelegitimeerd en gebaseerd op kosten-batenanalyses moet zijn, met oog voor draagvlak en de gevolgen voor gewone mensen.
“De overheid moet prioriteit geven aan realisme en effectiviteit, met oog voor de uitvoerbaarheid en gevolgen voor gewone mensen. Klimaatbeleid moet: Democratisch gelegitimeerd zijn, met inspraak van burgers zonder activistische vooringenomenheid. Eerlijke kostenverdeling waarborgen: de rekening mag niet steeds bij burgers en het mkb terecht komen. Vrij blijven van ideologie: klimaatbeleid is geen religie, maar een beleidsopgave die om ratio vraagt;”
“Klimaatbeleid moet haalbaar, uitvoerbaar en betaalbaar zijn.”
“We kiezen niet voor klimaatgekte, maar voor klimaatrealisme: beleid dat werkt, uitvoerbaar is en draagvlak heeft.”
50PLUS kiest voor een klimaatbeleid dat niet verder gaat dan Europese afspraken en verzet zich tegen nationale koppen en dure, ineffectieve maatregelen. Ze willen uitfasering van nationaal klimaatbeleid zodra Europees CO2-beprijzen wordt opgeschaald, geen extra regels of nationale CO2-heffingen, en pleiten voor technologische oplossingen zoals kernenergie. Hun benadering is pragmatisch: effectief, betaalbaar en zonder onnodige lasten voor burgers en bedrijven.
50PLUS vindt dat Nederland niet verder moet gaan dan wat Europees is afgesproken en verzet zich tegen nationale extra regels of belastingen. Ze stellen dat alleen gezamenlijk Europees of mondiaal beleid effectief is en willen nationale maatregelen uitfaseren zodra het Europese beleid wordt versterkt. Dit standpunt is ingegeven door zorgen over de concurrentiepositie, betaalbaarheid en effectiviteit van klimaatmaatregelen.
“geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
50PLUS wil geen actieve industriepolitiek of nationale verplichtingen die verder gaan dan Europese afspraken, omdat dit volgens hen leidt tot economische schade en ineffectief beleid. Ze zijn kritisch op nationale verplichtingen zoals de verplichte warmtepomp en willen alleen alternatieven die volwaardig, passend en betaalbaar zijn.
In plaats van maximale nationale inspanningen, kiest 50PLUS voor technologische oplossingen zoals kernenergie en marktinstrumenten zoals CO2-beprijzing op Europees niveau. Ze willen snelle bouw van kerncentrales en stimuleren thuisbatterijen, met als doel effectieve CO2-reductie zonder de economie te schaden.
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
“Stimulering van het gebruik van thuisbatterijen, zodat burgers die hun eigen elektriciteit opwekken hier ook optimaal van kunnen profiteren.”
50PLUS uit stevige kritiek op het huidige klimaatbeleid, dat zij als duur, slecht doordacht en ineffectief beschouwen. Ze stellen dat symboolpolitiek en nationale koppen Nederland economisch schaden zonder echte CO2-reductie te realiseren.
“Slecht doordachte en slecht uitgevoerde plannen op het terrein van energie, klimaat, stikstof en natuurbeleid, hebben ervoor gezorgd dat Nederland zijn aansluiting bij de economische top van de wereld dreigt kwijt te raken.”
“De wens om voorop te lopen, vaak met symboolpolitiek, was sterker dan een werkelijke toewijding aan vermindering van de CO2-uitstoot of aan het beschermen van de Nederlandse welvaart.”
“Klimaatbeleid is een peperduur speeltje voor politici die graag over het klimaat praten.”
De SGP kiest voor een klimaatbeleid dat realistisch, haalbaar en betaalbaar is, en verzet zich tegen maximale of onhaalbare wettelijke doelen. Ze willen geen strikte CO2-reductiedoelen, maar sturen op een pragmatische, stapsgewijze verduurzaming met oog voor economische haalbaarheid, energiezekerheid en sociale gevolgen. Kernpunten zijn: geen wettelijke CO2-reductiedoelen, behoud van aardgas als overgangsbrandstof, terughoudendheid met wind- en zonneparken, en prioriteit voor betaalbaarheid en draagvlak.
De SGP vindt de situatie te complex voor harde wettelijke reductiedoelen en wil geen maximale, maar een redelijke, gefaseerde aanpak. Ze benadrukken het belang van het voorzorgsbeginsel, maar willen ruimte houden voor onzekerheden en praktische belemmeringen.
“Maar niet door ons wettelijk vast te pinnen op concrete doelen voor reductie van de CO2-uitstoot, zoals 55% in 2030. Daarvoor is de situatie te complex.”
“Klimaatwetgeving moet op dit punt aangepast worden. De SGP wil wegblijven bij doorgeslagen maakbaarheidsdenken, alsof de mens het klimaat regelt.”
De SGP wil dat klimaatmaatregelen haalbaar en betaalbaar zijn voor burgers en bedrijven, en dat energiearmoede wordt voorkomen. Ze pleiten voor een sociaal tarief en een maximum energieprijs voor kwetsbare huishoudens.
“De energiebelasting voor kleinverbruikers mag een prikkel zijn om zuinig aan te doen, maar mag huishoudens niet klemzetten. De SGP wil een sociaal tarief, een maximum energieprijs, voor kwetsbare huishoudens.”
“Het is belangrijk dat de betaalbaarheid van de alternatieve warmtevoorziening én van eventuele woningaanpassingen hiervoor goed in beeld is gebracht voordat gemeenten overgaan tot het afsluiten van wijken van het aardgasnet.”
De SGP ziet aardgas voorlopig als een relatief schone en noodzakelijke brandstof en is kritisch over grootschalige wind- en zonneparken vanwege ecologische en ruimtelijke bezwaren.
De SGP wil voorkomen dat Nederland verder gaat dan Europese klimaatregels ("nationale koppen") en pleit voor een gelijk speelveld voor de industrie om verplaatsing van productie en verlies van banen te voorkomen.
De SGP wil geen onhaalbare doelen in de wet, maar een wettelijk programma voor doelgerichte daling van uitstoot, met ruimte voor lokale samenwerking en maatwerk.
“Niet door het vastleggen van onhaalbare doelen in de wet, maar door een wettelijk programma voor geborgde en doelgerichte daling van de stikstofuitstoot.”
“De SGP zoekt een evenwichtige aanpak om de natuur goed te beheren, Nederland van het slot te halen en landbouwbedrijven perspectief te geven.”
De SGP verzet zich tegen gedwongen opkoop of intrekken van vergunningen en wil dat bedrijven niet worden afgerekend op onmeetbare bijdragen.
De Partij voor de Dieren kiest nadrukkelijk niet voor een "redelijk" of gematigd klimaatbeleid, maar voor een maximaal, ambitieus beleid dat verder gaat dan internationale afspraken. Ze willen Nederland zo snel mogelijk klimaatneutraal maken, met 2030 als uitgangspunt, en stellen zeer vergaande maatregelen voor zoals een nationaal CO2-budget, het wettelijk vastleggen van 5% van het BBP voor klimaat en natuur, en het systematisch afbouwen van de fossiele sector. Hun visie is dat alleen een radicale koerswijziging de klimaat- en natuurcrisis kan keren.
De PvdD verwerpt expliciet een gematigde ("redelijke") aanpak en kiest voor het maximaal haalbare klimaatbeleid, met als doel de opwarming tot 1,5 graad te beperken en Nederland zo snel mogelijk klimaatneutraal te maken. Ze stellen dat eerdere "redelijke" compromissen hebben gefaald en dat alleen radicale actie effectief is.
“We leggen wettelijk vast dat 5% van het BBP naar het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis gaat. Er zijn forse maatregelen nodig voor een samenhangende aanpak van de klimaatverandering en natuurverlies.”
“We scherpen het klimaatdoel aan. Nederland komt eindelijk in actie om het Klimaatakkoord van Parijs na te leven en de opwarming van de Aarde te beperken tot 1,5 graden. Door jarenlange nalatigheid van opeenvolgende kabinetten wordt dat doel steeds moeilijker haalbaar, terwijl de urgentie alleen maar is toegenomen. Het beste moment om te handelen was gisteren. Daarom moet Nederland koers zetten om zo snel mogelijk klimaatneutraal te zijn, met 2030 als uitgangspunt.”
“Een nationaal CO2-budget is de basis van het klimaatbeleid. Met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2-budget beperken we de opwarming tot 1,5 graad.”
“De tijd dringt om de ergste gevolgen van de klimaatcrisis te voorkomen. Daarom investeren we in oplossingen die echt werken en die de uitstoot van broeikasgassen drastisch verminderen.”
De partij kiest niet voor een stapsgewijze of gematigde afbouw, maar voor een systematische en snelle uitfasering van fossiele energie en vervuilende sectoren, inclusief het verbieden van fossiele reclame en het verhogen van CO2-heffingen.
“We bouwen de fossiele sector systematisch af met financiële (krediet)restricties, investeringsbeperkingen en uitfaseringsschema’s. Nederlandse banken en investeringsfondsen worden verplicht hun leningen aan fossiele projecten af te bouwen.”
“De nationale CO2-heffing wordt verhoogd en uitgebreid naar alle broeikasgassen en sectoren om ervoor te zorgen dat CO2-uitstoot voldoende en snel genoeg daalt. Gratis ETS-rechten worden ingetrokken.”
“Na succesvol ingestelde lokale verboden, verbieden we ook landelijk reclames die schadelijk zijn voor het klimaat.”
De PvdD wijst expliciet "redelijke" compromissen of technologische uitstelmaatregelen af, zoals CCS (carbon capture and storage) en kernenergie, omdat deze volgens hen de transitie vertragen en niet bijdragen aan structurele emissiereductie.
“Het afvangen en opslaan van broeikasgassen (carbon capture and storage, CCS) stimuleert bedrijven door te gaan met vervuiling. We stoppen met het subsidiëren van CCS.”
“Nederland bouwt geen nieuwe kerncentrales en bestaande centrales worden zo snel mogelijk gesloten. Kerncentrales komen te laat – de bouw...”
De partij koppelt het maximale klimaatbeleid aan sociale rechtvaardigheid, door bijvoorbeeld de lasten eerlijk te verdelen en mensen met een laag inkomen te ondersteunen bij verduurzaming.
“We voeren een klimaatbelasting in voor de grootste vermogens, op basis van de Groene Belastinggids. We maken het mensen met een laag inkomen makkelijker om duurzame keuzes te maken. Hiermee zetten we in op een rechtvaardige transitie naar een gezonde samenleving.”
“Gedrag van consumenten wordt een kernonderdeel van het klimaatbeleid. Duurzame keuzes worden makkelijker, aantrekkelijker en goedkoper. In de winkel, bij het vervoer en bij beslissingen thuis.”
Het CDA kiest voor een ambitieus maar uitvoerbaar klimaatbeleid dat inzet op Europese afstemming, behoud van concurrentievermogen en realistische doelen. Ze willen geen maximale nationale kop bovenop Europese afspraken, maar streven naar een "redelijk" beleid dat haalbaar en betaalbaar is voor burgers en bedrijven. Concrete voorstellen zijn het schrappen van de nationale CO₂-heffing, het aanpassen van de Klimaatwet aan Europese doelen, en het bieden van maatwerk en ondersteuning bij verduurzaming.
Het CDA wil geen extra nationale lasten bovenop Europese klimaatdoelen en kiest voor een gelijk speelveld binnen Europa. Ze vinden dat Nederland niet verder moet gaan dan het "eerlijke aandeel" en willen bedrijven niet wegjagen met strengere nationale regels.
“De nationale CO₂-heffing schrappen we, want we willen bedrijven niet wegjagen. We willen groene industriepolitiek. We maken bindende afspraken met de grootste vervuilers en kiezen voor een goede mix van duurzame energie en kernenergie, energiebesparing en CO2-opslag. Ambitie en realisme gaan hand in hand.”
“Een duurzame economie bereiken we alleen met een Europese aanpak en een gelijk speelveld in Europa. Daarom volgen we de Europese klimaatdoelen en passen we de Nederlandse klimaatwet daarop aan.”
“Wij blijven ons in Europees verband stevig inzetten voor het streven naar een verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraliteit in 2050. Met oog voor uitvoerbaarheid van wetgeving en concurrentievermogen. We blijven ons committeren aan het Klimaatakkoord van Parijs en als Nederland ons eerlijke aandeel daarin leveren.”
Het CDA benadrukt dat klimaatmaatregelen uitvoerbaar moeten zijn voor burgers en bedrijven, met oog voor kosten en sociale rechtvaardigheid. Ze willen stabiel beleid, maatwerk en ondersteuning, vooral voor lagere inkomens en minder draagkrachtigen.
“Keuzes voor de transitie naar schone energie, op een manier die iedereen kan meemaken. Dat alles vraagt om een langetermijnvisie, met voorspelbaar beleid, behapbare kosten voor inwoners en een gelijk Europees speelveld voor ondernemers wanneer zij verduurzamen.”
“Wij willen stabiel en duidelijk (financieel) beleid om de verantwoordelijkheid van inwoners en ondernemers te ondersteunen in adaptatie en transitie, bijvoorbeeld als het gaat om isolatie, zonnepanelen, warmtepompen en eventuele nieuwe technieken.”
“Bij het maken van energiebeleid moet de impact van maatregelen op lagere inkomens altijd worden meegenomen.”
“Om te zorgen dat ook minder draagkrachtigen in ons land in een goed geïsoleerd huis kunnen wonen, gaan we door met de verduurzamingsafspraken, zoals gemaakt in de nationale prestatieafspraken met woningcorporaties.”
Het CDA kiest niet voor maximale inzet op één technologie, maar voor een brede mix van energiebronnen en technologieën. Ze sluiten opties niet uit en willen kernenergie, waterstof, biomassa en andere bronnen inzetten waar passend.
“Bij de energietransitie hebben we niet de luxe opties uit te sluiten. We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
Het CDA wil geen generieke, maximale eisen opleggen, maar maatwerkafspraken maken en koplopers belonen. Ze kiezen voor een stapsgewijze aanpak met monitoring en bijsturing waar nodig.
“We maken maatwerkafspraken met grote bedrijven uit de industrie om te verduurzamen mogelijk door een geïntegreerde aanpak met passende beleidsregels en adequate financiële ondersteuning.”
“We sturen op stikstofreductie voor de landbouwsector, en alle overige sectoren, in 2035 (met een tussendoel in 2030). Dit kan door het instellen van een emissienorm per bedrijf. Hiermee belonen we koplopers en ligt er een grotere opgave bij bedrijven die nog meer moeten doen.”
De PVV verwerpt maximaal klimaatbeleid en kiest voor het volledig schrappen van nationale en internationale klimaatmaatregelen, met als doel betaalbare energie en leveringszekerheid. De partij wil stoppen met de energietransitie, alle klimaatsubsidies en -wetten afschaffen, en inzet op kernenergie en fossiele brandstoffen in plaats van wind- en zonne-energie. Klimaatadaptatie (zoals waterveiligheid) krijgt voorrang boven CO2-reductie, omdat het effect van Nederlands klimaatbeleid volgens de PVV verwaarloosbaar is.
De PVV wil alle bestaande en geplande klimaatmaatregelen, subsidies en internationale verplichtingen beëindigen. Dit wordt gemotiveerd door de overtuiging dat Nederlands klimaatbeleid onhaalbaar, onbetaalbaar en ineffectief is, gezien de geringe mondiale impact van de Nederlandse uitstoot. De partij stelt dat miljarden worden verspild aan klimaatbeleid en dat dit leidt tot hogere energielasten voor burgers.
“We trekken ons terug uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs en trekken de Klimaatwet in. We schrappen het Klimaatfonds en doeken het Klimaatberaad op.”
“SDE++ en andere klimaatsubsidies schrappen”
“CO2-heffing afschaffen”
“Geen klimaatcampagnes van de overheid, zoals Zet ook de knop om”
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma”
De PVV verwerpt de energietransitie naar duurzame bronnen en kiest voor leveringszekerheid en lage energiekosten door fossiele brandstoffen en kernenergie te behouden en uit te breiden. Wind- en zonne-energie worden afgewezen vanwege netcongestie, kosten en vermeende gezondheidsrisico’s.
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom. We gaan niet verplicht van het gas af, houden onze kolen- en gascentrales open en bouwen meer kerncentrales – stabiel en betrouwbaar.”
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken”
“Onze moderne, schone kolen- en gascentrales openhouden. Nieuwe kerncentrales bijbouwen, ook kleine modulaire reactoren; inzet op thorium”
“Het ministerie van Klimaat en Groene Groei wordt het ministerie van Betaalbare Energie”
De PVV verschuift de focus van CO2-reductie (mitigatie) naar aanpassing aan klimaatverandering (adaptatie), zoals waterveiligheid. De partij vindt dat investeren in dijkversterking en waterbeheer meer oplevert dan CO2-maatregelen.
“We actualiseren het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma; dat zet meer zoden aan de dijk dan een beetje CO2-reductie.”
GroenLinks-PvdA kiest voor een ambitieus, sociaal en rechtvaardig klimaatbeleid dat verder gaat dan het minimum, maar niet maximalistisch is: het beleid is gericht op haalbare, realistische doelen met oog voor betaalbaarheid en draagvlak. De partij wil Nederland versneld klimaatneutraal maken, maar benadrukt dat de kosten eerlijk verdeeld moeten worden en dat mensen die het minst bijdragen aan klimaatverandering worden ontzien. Concrete voorstellen zijn onder meer het versneld isoleren van woningen, het afbouwen van fossiele subsidies, het stellen van harde deadlines voor bedrijven, en het investeren in betaalbare, schone energie.
GroenLinks-PvdA streeft naar een ambitieus maar haalbaar klimaatbeleid: Nederland moet sneller klimaatneutraal worden dan wettelijk vereist, maar de partij kiest voor realistische, door het CPB doorgerekende plannen en erkent dat niet alles in één keer kan. Het beleid is dus niet "maximaal" in de zin van onbegrensde ambitie, maar "redelijk" en uitvoerbaar.
“Niet alles zal in één keer kunnen. Daarvoor zijn de problemen te groot. Maar we hebben het als land eerder gedaan. We zijn tot veel in staat als we de handen ineenslaan. We kunnen de stilstand doorbreken en samen vooruit.”
“We zetten daarom alle zeilen bij om te zorgen dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is. Om dat te bereiken streven we naar 65% CO₂-reductie in 2030.”
Het klimaatbeleid van GroenLinks-PvdA is expliciet sociaal: de kosten van de transitie worden niet bij gewone mensen gelegd, maar bij grote vervuilers. Mensen met lage inkomens worden ondersteund, zodat het beleid breed gedragen kan worden en niemand buiten de boot valt.
“De rekening hoort bij de grote vervuilers te liggen, niet bij mensen die het minste bijdragen aan klimaatverandering.”
“Klimaatbeleid werkt alleen als het eerlijk is. Nu profiteren vooral mensen met geld die gebruik kunnen maken van subsidies voor een auto of warmtepomp. Maar voor veel mensen zijn die opties onbereikbaar. We helpen hen af te dwingen dat vervuilers, verhuurders en werkgevers hun verantwoordelijkheid nemen. Zo verdelen we de kosten en baten van klimaatactie eerlijk.”
“Mensen die moeite hebben met het betalen van de energierekening helpen we als eerst. We verlagen de nettarieven, en helpen mensen met het isoleren van hun woning en het plaatsen van zonnepanelen zodat de energierekening daalt.”
Bedrijven worden geholpen bij verduurzaming, maar onder strenge voorwaarden en met harde deadlines. Er is ruimte voor maatwerk en realisme: bedrijven die niet meewerken worden aangepakt, maar er is ook ondersteuning voor een eerlijke transitie.
“We helpen bedrijven die willen verduurzamen financieel, maar onder strenge voorwaarden. Zoals een geloofwaardig pad naar klimaatneutraliteit. We blijven niet eindeloos in gesprek met partijen die niet in de meewerkstand staan. Er komt een deadline voor het opstellen van een klimaatplan en als bedrijven zich niet houden aan afspraken wordt terugbetaling geëist.”
De partij kiest voor grootschalige, maar haalbare verduurzamingsmaatregelen zoals isolatie-offensieven en betaalbare energie, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen. Dit is een pragmatische invulling van ambitieus klimaatbeleid zonder doorschieten naar het maximale.
“De overheid gaat flink investeren in een grootschalig isolatie-offensief. In tochtige huizen zonder dubbel glas wonen gezinnen die ‘s winters kiezen tussen verwarming of eten. Dáár beginnen we.”
“Isolatie is de enige structurele oplossing voor een betaalbare energierekening, maar niet alle woningen zullen van vandaag op morgen zijn verduurzaamd. Daarom komen we in de tussentijd kwetsbare huishoudens tegemoet met een structureel energienoodfonds, dat huishoudens helpt die hun energierekening niet kunnen betalen.”
De partij kiest niet voor maximale inzet op alle mogelijke technologieën, maar maakt een bewuste keuze om geen publiek geld te steken in kerncentrales en het geld te besteden aan maatregelen met sneller en zekerder effect.
“Geen publiek geld voor kerncentrales. De bouw van vier kerncentrales heeft al een jarenlange vertraging opgelopen, en gaat waarschijnlijk 15 miljard meer kosten dan verwacht... De hiervoor gereserveerde 14 miljard euro gebruiken we daarom om huishoudens, bedrijven en boeren te helpen met verduurzamingsmaatregelen die wel snel en zeker effect hebben.”
D66 kiest voor ambitieus maar haalbaar klimaatbeleid dat rekening houdt met economische en sociale grenzen: streng waar nodig, maar niet maximalistisch of dogmatisch. De partij wil duidelijke doelen, juridische borging en handhaving, maar ook oog voor betaalbaarheid, uitvoerbaarheid en een eerlijke verdeling van lasten. Concrete voorstellen zijn onder meer het juridisch vastleggen van klimaat- en stikstofdoelen, het ondersteunen van kwetsbare groepen bij verduurzaming, en het investeren binnen de Europese begrotingsruimte.
D66 kiest voor het vasthouden aan bestaande doelen (zoals halvering van stikstof in 2030) en het juridisch borgen daarvan, maar zonder deze doelen verder te verhogen of te maximaliseren. Hiermee positioneert D66 zich als streng en duidelijk, maar niet als maximalistisch: de lat wordt niet steeds hoger gelegd.
“We houden ons aan stikstofdoelstellingen voor 2030. We geven voorrang aan de meest kwetsbare gebieden. Het hoger beroep dat de Staat in de Greenpeace-zaak heeft aangespannen, wordt ingetrokken. De doelstellingen voor de landbouw blijven staan en worden niet verlaagd.”
“D66 blijft gecommitteerd aan halvering van de stikstofuitstoot in 2030 en het halen van de waterkwaliteitsdoelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water in 2027.”
“D66 wil snelle vermindering van de stikstofuitstoot, op basis van een plan met duidelijke doelen, die niet vrijblijvend zijn en die juridisch vastliggen.”
D66 benadrukt dat klimaatbeleid betaalbaar, uitvoerbaar en sociaal rechtvaardig moet zijn. Investeringen blijven binnen de Europese begrotingsruimte en er is aandacht voor de verdeling van kosten, zodat niemand wordt overbelast.
“De plannen van D66 blijven binnen de door Europa gestelde begrotingsruimte, zodat Nederland verantwoord investeert in de toekomst.”
“We ondersteunen mensen met lage inkomens bij verduurzaming van hun woning. Denk aan subsidies, persoonlijk advies en energiecoaches. Zo daalt de energierekening en stijgt het wooncomfort.”
“Voor de vele mensen voor wie de rekening nú al onbetaalbaar is, maakt D66 het Noodfonds Energie structureel en het budget groter. Zo blijft niemand in de kou terwijl we de energietransitie versnellen.”
D66 vindt dat strengere klimaatwetgeving alleen effectief is als deze ook daadwerkelijk wordt gehandhaafd. De partij kiest voor realistische normen en effectieve handhaving, in plaats van steeds strengere of maximalistische eisen.
“Strengere wetgeving werkt alleen als die ook gehandhaafd wordt. D66 wil dat vaker sancties worden opgelegd bij overtreding van normen.”
D66 wil dat de kosten en baten van klimaatbeleid eerlijk verdeeld worden, zodat de omslag naar schone energie sociaal en rechtvaardig blijft. Dit voorkomt dat bepaalde groepen onevenredig worden geraakt door klimaatmaatregelen.
“De klimaatcrisis raakt ons allemaal, maar niet iedereen even hard. Daarom zorgt D66 voor een eerlijke verdeling van de kosten en de opbrengsten van de energietransitie. Zo maken we de omslag naar schone energie socialer en rechtvaardiger.”
BIJ1 kiest niet voor een "redelijk" of gematigd klimaatbeleid, maar juist voor een radicaal en maximaal beleid gericht op snelle, bindende emissiereducties en structurele systeemverandering. De partij pleit voor netto-nul uitstoot in 2030, het wettelijk vastleggen van deze doelen, en het beëindigen van fossiele subsidies en productie. BIJ1 wijst expliciet halfslachtige of uitgestelde maatregelen af en positioneert zich als de partij van het meest vergaande klimaatbeleid.
BIJ1 verwerpt een gematigde aanpak en kiest voor snelle, wettelijk bindende emissiereducties, met als doel netto-nul uitstoot in 2030. Dit beleid is expliciet niet "redelijk" of "niet maximaal", maar juist maximaal en ononderhandelbaar, omdat de partij vindt dat de urgentie van de klimaatcrisis dit vereist.
“De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen staat in 2030 op netto 0 (in scope 1, 2 én 3 emissies). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.”
“De tijd van aarzelen en neppe oplossingen is voorbij. We hebben een radicaal nieuw systeem nodig: niet langer laten we de aarde verwoesten door kapitalistische winstdrang.”
BIJ1 wil zo snel mogelijk alle subsidies op fossiele brandstoffen en biomassacentrales beëindigen, en geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden meer afgeven. Dit is een bewuste keuze tegen een "redelijk" compromisbeleid, omdat de partij stelt dat uitstel en halfslachtigheid de crisis verergeren.
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet. Er komen geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, op land en op zee.”
BIJ1 positioneert zich expliciet tegen het vertragen of afzwakken van klimaatmaatregelen, en noemt dit onacceptabel. De partij noemt het uitstellen van de stikstofaanpak en het bagatelliseren van de klimaatcrisis als voorbeelden van onredelijk en ontoereikend beleid.
Hoewel het beleid maximaal is qua klimaatambitie, benadrukt BIJ1 dat de kosten niet op gewone burgers worden afgewenteld, maar op de grootste vervuilers. Dit is geen pleidooi voor een gematigd klimaatbeleid, maar voor een rechtvaardige verdeling van de lasten binnen een radicaal beleid.
De SP kiest voor een ambitieus maar sociaal rechtvaardig klimaatbeleid: ze willen de klimaatdoelen halen, maar niet ten koste van betaalbaarheid of sociale ongelijkheid. De partij verzet zich tegen "maximaal" beleid dat de lasten bij de werkende klasse legt en pleit voor maatregelen die zowel de uitstoot verminderen als de bestaanszekerheid vergroten. Concrete voorstellen zijn onder meer een klimaatrechtvaardigheidstoets, het verlagen van lasten voor lage inkomens, en het afwijzen van schijnoplossingen of dure technologieën die niet werken.
De SP wil klimaatdoelen halen, maar niet met beleid dat de werkende klasse onevenredig treft of tot tweedeling leidt. Ze pleiten voor een klimaatrechtvaardigheidstoets en maatregelen die draagvlak behouden door bestaanszekerheid te vergroten. Maximaal beleid dat leidt tot hoge prijzen of sociale ongelijkheid wordt afgewezen.
“Tweedeling door klimaatbeleid staan wij niet toe. Daarvoor komt er een klimaatrechtvaardigheidstoets. Al het gevoerde beleid op klimaat moet zorgen dat we de uitstoot verminderen en de bestaanszekerheid vergroten. Zo halen wij de klimaatdoelen ruim op tijd en met veel draagvlak onder de mensen.”
“Verhoging van de belastingen, zoals een plastictaks of een vliegtaks, worden niet gevoeld door mensen met een hoog inkomen of veel vermogen die relatief veel uitstoot veroorzaken. Hoge prijzen maken het leven wel onbetaalbaar voor de werkende klasse, de grote meerderheid van Nederland die afhankelijk is van hun inkomen uit arbeid, uitkering, of pensioen.”
De SP verwerpt technologische "trucs" en tijdelijke lapmiddelen die vooral uitstelgedrag faciliteren of niet werken. Ze willen gemeenschapsgeld niet verspillen aan uitstel, maar investeren in echte, duurzame transitie.
“Geen schijnoplossingen zoals luchtwassers of technologische trucs die niet werken, maar een aanpak die het echte probleem aanpakt: de doorgeschoten intensieve veehouderij.”
“Het grootschalig opslaan van CO₂ onder de grond is geen structurele oplossing, maar een tijdelijke lapmiddel voor bedrijven die hun vervuiling willen uitstellen. Wij kiezen ervoor om gemeenschapsgeld niet langer te verspillen aan uitstelgedrag, maar te investeren in de echte, duurzame transitie.”
De SP wil dat klimaatmaatregelen niet leiden tot hogere lasten voor mensen met lage en middeninkomens. Ze kiezen voor lastenverlichting voor deze groepen en leggen de rekening bij grootverbruikers en de hoogste inkomens.
“We verlagen de energiebelasting voor huishoudens en kleine bedrijven en verhogen deze voor grootverbruikers. Mensen met een laag inkomen houden tot wel honderd euro per jaar extra over. Ook middeninkomens profiteren. Alleen de top 10 procent hoogste inkomens betalen iets meer, omdat zij ook het meest uitstoten.”
De SP kiest voor stevige maar duidelijke grenzen aan veehouderij en landbouw, zonder boeren onnodig te belasten of te kiezen voor maximale reductie zonder oog voor sociale gevolgen.
“De SP wil de stikstofuitstoot stevig terugdringen, maar niet over de rug van boeren. Geen schijnoplossingen zoals luchtwassers of technologische trucs die niet werken, maar een aanpak die het echte probleem aanpakt: de doorgeschoten intensieve veehouderij.”
“We kiezen voor duidelijke en eerlijke grenzen aan het aantal dieren per hectare. De maximumgrens gaat omlaag, van twee naar 1,5 grootveeeenheid per hectare.”
De ChristenUnie kiest voor een ambitieus maar realistisch klimaatbeleid dat inzet op het halen en iets overtreffen van Europese en nationale doelen, zonder te streven naar maximale of onhaalbare eisen. Ze benadrukken het belang van uitvoerbaarheid, het voorkomen van weglek van vervuiling, en het zorgvuldig afwegen van nationale versus Europese maatregelen. De partij wil klimaatbeleid dat effectief, haalbaar en eerlijk is voor burgers en bedrijven, met oog voor randvoorwaarden en internationale samenhang.
De ChristenUnie ziet het Akkoord van Parijs en Europese doelstellingen als uitgangspunt en wil niet verder gaan dan nodig is als dat leidt tot weglek of ineffectiviteit. Ze zijn kritisch op nationale extra heffingen bovenop Europese maatregelen en pleiten voor een gelijk speelveld.
“Wij zien het Akkoord van Parijs en de Europese doelstellingen die daarop zijn gebaseerd als een goede basis. Dat geldt ook voor de Nederlandse Klimaatwet waarin is vastgelegd dat we in 2030 55% CO2-reductie moeten hebben behaald ten opzichte van 1990. De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen.”
“Nationale heffingen bovenop Europese maatregelen zijn niet altijd effectief, omdat vervuiling in sommige gevallen niet minder wordt, maar simpelweg verplaatst. Dergelijke effecten moeten worden meegewogen bij beleidsvorming.”
“Deze vorm van beprijzing vindt idealiter plaats op Europees niveau, om weglekeffecten te voorkomen.”
De partij benadrukt dat klimaatbeleid alleen werkt als de randvoorwaarden – zoals netcapaciteit, vergunningen en vakmensen – op orde zijn. Ze waarschuwen voor knelpunten en pleiten voor prioriteit op praktische uitvoerbaarheid boven maximale ambities.
“Het elektriciteitsnet zit overvol, de vergunningverlening zit op slot en er is een gebrek aan goed opgeleide vakmensen. Die randvoorwaarden moeten met voorrang op orde worden gebracht, anders komen burgers en bedrijven in de knel, omdat er geen reëel handelingsperspectief is.”
De ChristenUnie kiest voor verstandige normering, gerichte afspraken met sectoren en het stimuleren van innovatie, in plaats van het opleggen van maximale eisen aan iedereen. Ze willen beleid dat effectief is zonder onnodige regeldruk.
“We normeren verstandig, maken gerichte afspraken met (top)sectoren en subsidiëren innovatie, zoals via schoon- en emissieloos bouwen.”
“Het is zaak om dergelijke regelingen pro-actief en verstandig te implementeren, om niet de boot te missen, en te voorkomen dat het bedrijfsleven wordt overladen met onnodige regeldruk en onduidelijkheid.”
NSC kiest voor een klimaatbeleid dat realistisch, uitvoerbaar en betaalbaar is, waarbij Nederland zich aan internationale afspraken houdt maar geen extra nationale koppen op Europese doelen zet. De partij wil voorkomen dat klimaatmaatregelen doorschieten of onevenredig zwaar uitpakken voor burgers en bedrijven, en pleit voor een evenwichtige verdeling van kosten, uitvoerbaarheid en het vermijden van onnodige extra eisen. Kernpunten zijn het beperken van nationale strengheid, betaalbaarheid voor huishoudens, en het volgen van Europese kaders.
NSC wil voorkomen dat Nederland verder gaat dan Europese afspraken door strengere nationale doelen, hogere belastingen of snellere tempo’s te hanteren. Dit om te voorkomen dat bedrijven vertrekken en de lasten voor burgers en bedrijven onnodig stijgen. Het beleid moet in lijn zijn met Europa, niet maximalistisch.
“We beperken de nationale ‘koppen’ op de Europese aanpak als het gaat om reductiedoelen, tempo, subsidies en belastingen. We willen ervoor waken dat het effect van een maatregel is dat de CO2 emissies zich naar een ander land verplaatsen.”
“De nationale ‘fossiele subsidies’ die grote bedrijven ontvangen in de vorm van vrijstellingen en degressieve tarieven in de energiebelasting willen we in Europees verband afbouwen.”
NSC benadrukt dat klimaatmaatregelen niet ten koste mogen gaan van de betaalbaarheid voor huishoudens en bedrijven. De partij wil financiële steun waar nodig, eenvoudige regelingen en een eerlijke verdeling van kosten, zodat de energietransitie niet leidt tot uitsluiting of onredelijke lasten.
“De energietransitie moet voor huishoudens en bedrijven uitvoerbaar en betaalbaar zijn. Financiële steun kan nodig zijn als private investeringen een te lange terugverdientijd hebben of niet van de grond komen, zoals bij huurwoningen, publieke gebouwen, de energie-intensieve industrie en het mkb.”
“We letten sterk op een eerlijke verdeling van de kosten van het elektriciteitsnet tussen bedrijven en huishoudens. Huishoudens moeten daarbij zoveel mogelijk worden ontzien, zodat de energierekening betaalbaar blijft.”
NSC kiest voor een terughoudende ruimtelijke aanpak: geen grote windparken of zonnevelden op landbouwgrond of in natuurgebieden, maar focus op daken en infrastructuur. Dit voorkomt maatschappelijke weerstand en beschermt het landschap.
“We zijn tegen de aanleg van zonnevelden op goede landbouwgronden en in natuurgebieden en tegen grote windparken op land. Zonnepanelen kunnen het best op daken en langs wegen en spoorlijnen worden opgesteld.”
NSC accepteert CO2-afvang en -opslag (CCS) alleen als tijdelijke maatregel, niet als structurele oplossing. De focus blijft op het afbouwen van fossiele brandstoffen, niet op het maximaliseren van technologische lapmiddelen.
“Het afvangen en opslaan van CO2 (CCS) is een tijdelijke oplossing. Deze mag niet afleiden van de noodzaak om het gebruik van fossiele grondstoffen af te bouwen. We accepteren dat CCS de komende jaren wel onderdeel is van de maatregelen die nodig kunnen zijn om de klimaatdoelen te halen.”
De VVD kiest voor een pragmatisch en realistisch klimaatbeleid dat niet verder gaat dan Europese verplichtingen en waarbij economische groei, betaalbaarheid en het behoud van industrie centraal staan. Ze willen nationale koppen op Europees beleid schrappen, de Klimaatwet aanpassen zodat deze ook groei en betaalbaarheid waarborgt, en nationale extra CO2-heffingen afschaffen. De partij grijpt in als klimaatmaatregelen de concurrentiepositie of betaalbaarheid bedreigen, en zet in op uitvoerbaarheid en effectiviteit boven symbolische doelen.
De VVD wil voorkomen dat Nederland strengere klimaatmaatregelen invoert dan andere EU-landen, om zo het speelveld gelijk te houden en de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie te beschermen. Dit betekent dat nationale extra’s (“koppen”) op Europees beleid worden geschrapt en dat Nederland niet verder gaat dan de Europese verplichtingen.
“We schrappen waar mogelijk nationale koppen op Europees beleid. We willen geen nieuw Europees beleid dat het verdienvermogen en de internationale concurrentie positie van Nederland schaden. We zorgen ervoor dat Nederland net als andere landen voldoet aan haar Europese verplichtingen op klimaat- en energiegebied.”
De VVD vindt de huidige Klimaatwet te eenzijdig gericht op het terugdringen van broeikasgasuitstoot en wil deze aanpassen zodat ook economische groei en betaalbaarheid worden meegewogen. Als klimaatmaatregelen de betaalbaarheid of het vestigingsklimaat bedreigen, grijpt de partij in.
“We bouwen aan een schone én weerbare economie. In onze tijd, met de enorme uitdagingen die we vandaag zien, is de Klimaatwet te eenzijdig gericht op het terugdringen van broeikasgasuitstoot. ... Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe. ... Loopt het uit de pas, komt de betaalbaarheid in het gedrang en vertrekt de industrie daardoor naar het buitenland, dan grijpen we in.”
De VVD wil de nationale CO2-heffing voor bedrijven afschaffen omdat deze het speelveld ongelijk maakt en bedrijven naar het buitenland drijft. In plaats daarvan zet de partij in op één Europees systeem.
“Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven. ... Daarom schrappen we de heffing en gaan we met de sector op zoek naar een alternatief systeem, waarbij we ons inzetten voor één Europees systeem voor duurzame industrie en mijnbouw en waarmee we een gelijk speelveld waarborgen.”
De VVD benadrukt dat klimaatbeleid praktisch en uitvoerbaar moet zijn, gericht op daadwerkelijke resultaten in plaats van symbolische of administratieve doelen. Ze willen geen beleid dat alleen op papier CO2 reduceert door industrie te verplaatsen.
“We reduceren CO2 niet op papier door industrie uit Nederland weg te jagen, maar reduceren CO2 in de praktijk met pragmatisch klimaatbeleid.”
“We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen. Klimaatbeleid moet gaan over de praktijk bij mensen thuis en de daadwerkelijke bijdrage van de EU aan de klimaatopgave.”
De VVD wil dat bij het vaststellen van klimaat- en emissiedoelen de haalbaarheid en betaalbaarheid zwaar meewegen, zodat maatregelen niet te ver gaan en uitvoerbaar blijven.
“Haalbaarheid en betaalbaarheid worden in alle sectoren zwaar meegewogen in het vaststellen van de doelen.”
Volt kiest voor een ambitieus, maar afgewogen klimaatbeleid: het wil wettelijke klimaatneutraliteit in 2040, met harde normen en een eerlijke lastenverdeling. De partij legt nadruk op het meenemen van kosten van nietsdoen, het eerlijk verdelen van lasten, en het voorkomen van onrealistische schulden voor toekomstige generaties. Volt streeft naar een evenwicht tussen snelle verduurzaming en sociale rechtvaardigheid, zonder te kiezen voor het “maximale” ten koste van haalbaarheid of draagvlak.
Volt kiest voor een harde, maar realistische norm: klimaatneutraliteit in 2040, wettelijk vastgelegd, om vage beloften te vermijden en een duidelijke, haalbare koers te bieden. Dit is ambitieuzer dan het EU-gemiddelde, maar wordt gepresenteerd als noodzakelijk én uitvoerbaar, met oog voor evenwicht en haalbaarheid.
“We leggen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vast in de wet. Zo maken we een einde aan streefpercentages en introduceren we een harde norm die ons klimaat nodig heeft. Ook maakt de focus op 2040 meer ruimte voor een haalbare en duidelijke omslag om binnen de 1,5 graad opwarming te blijven.”
Volt wil dat klimaatbeleid eerlijk is en niet maximaal ten koste gaat van bepaalde groepen of toekomstige generaties. De partij pleit voor een klimaattoets bij nieuw beleid, het meenemen van de kosten van nietsdoen, en het voorkomen van het doorschuiven van schulden.
“We nemen de gevolgen van klimaatverandering mee in overheidsplannen via een klimaattoets bij nieuwe projecten en houden daarbij rekening met klimaatrechtvaardigheid. Bij het maken van beleid wegen we de kosten mee die we maken als we niets doen.”
“Nieuw klimaatbeleid dat invloed heeft op de portemonnee moet getoetst worden op het eerlijk verdelen van de lasten. Ook moet er gekeken worden naar de kosten voor de volgende generaties van het lenen van geld voor fondsen: dit wordt voorkomen door de vervuiler nu te laten betalen.”
Volt kiest voor een minimale CO₂-prijs op het niveau van de huidige ETS-prijs, en niet voor een (mogelijk politiek onhaalbare) maximale beprijzing. De opbrengsten worden ingezet voor versnelling van verduurzaming, met oog voor de betaalbaarheid voor inwoners en bedrijven.
“We dichten de gaten van CO₂-beprijzing door het belastingstelsel te hervormen, zodat voor alle Nederlandse broeikasgasuitstoot een minimale CO₂-prijs geldt. Deze prijs heeft in ieder geval de hoogte van de huidige Europese belasting voor de grootste vervuilers (ETS-prijs). Volt is zich bewust van de hogere kosten die dit met zich meebrengt voor verbruikers en laat de opbrengsten vloeien naar snellere verduurzaming en alternatieven voor inwoners en bedrijven.”
Volt benadrukt dat klimaatbeleid niet alleen over mitigatie gaat, maar ook over aanpassing en bescherming van kwetsbare groepen. Er wordt ingezet op klimaatadaptatie, noodfondsen en sociale infrastructuur, wat duidt op een redelijke, niet-maximalistische benadering die rekening houdt met draagvlak en sociale gevolgen.
“We zetten in op het versterken van de sociale infrastructuur bij klimaatadaptatie. We vinden het belangrijk dat mensen meer naar elkaar omkijken en elkaar vertrouwen. Ook willen we dat mensen beter weten wat ze moeten doen als het klimaat verandert, en hoe ze moeten handelen in acute noodsituaties.”
“Daarnaast willen we ook een klimaatnoodfonds opzetten om inwoners en bedrijven bij klimaatrampen te ondersteunen.”
DENK kiest voor een klimaatbeleid dat ambitieus is in het behalen van doelen, maar expliciet inzet op redelijkheid, betaalbaarheid en het vermijden van maximale of betuttelende maatregelen. De partij wil investeren in verduurzaming en energietransitie, maar sluit belastingen op consumptie en extra lasten voor burgers uit, en benadrukt dat klimaatmaatregelen niet ten koste mogen gaan van de betaalbaarheid voor gewone mensen.
DENK vindt klimaatbeleid noodzakelijk, maar wil voorkomen dat burgers onnodig worden belast of betutteld. De partij wijst expliciet extra belastingen op consumptiegoederen af en wil maatregelen uitvoerbaar en betaalbaar houden, zodat de lasten niet onevenredig bij burgers terechtkomen.
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
“Wij houden deze maatregelen betaalbaar en uitvoerbaar voor de burgers in het land.”
DENK onderschrijft de internationale klimaatdoelen, maar kiest voor een benadering die ruimte laat voor redelijkheid en uitvoerbaarheid. De partij wil de doelen halen, maar sluit niet uit dat ze ambitieuzer kunnen zijn als het mogelijk is, zonder te kiezen voor het meest maximale beleid.
“Wij staan voor de klimaatdoelen. Dat betekent dat Nederland klimaatneutraal is in 2050 en dat wij de uitstoot met 55% beperken in 2030. Indien mogelijk gaan wij ambitieuzere doelen vaststellen.”
DENK wil fors investeren in duurzame energie, maar sluit kernenergie niet uit als schone optie, mits aan strenge voorwaarden wordt voldaan. Dit laat ruimte voor pragmatische keuzes in de energiemix, in plaats van een dogmatisch maximaal duurzaamheidsbeleid.
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”