Verkiezingsprogramma's 2025 overrechten van de mens afzwakken
De PVV wil op meerdere punten bestaande mensenrechten en grondrechten beperken of afschaffen, vooral waar deze volgens de partij botsen met nationale soevereiniteit, immigratie, islam, genderdiversiteit en strafrecht. De partij stelt voor om internationale verdragen over mensenrechten op te zeggen, bezwaar- en beroepsmogelijkheden te beperken, specifieke grondrechten voor bepaalde groepen in te trekken, en rechten van gedetineerden en asielzoekers fors in te perken.
Opzeggen en negeren van internationale mensenrechtenverdragen
De PVV wil internationale verdragen die mensenrechten waarborgen, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het VN-Vluchtelingenverdrag, opzeggen als deze de nationale beleidsvrijheid beperken. Dit wordt gemotiveerd vanuit het idee dat deze verdragen Nederland "dwarsbomen" bij het voeren van streng immigratie- en asielbeleid.
“Opzeggen VN-Vluchtelingenverdrag, Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, Europees Verdrag inzake Nationaliteit en andere verdragen die ons dwarsbomen”
“Ook gaan we alle verdragen die ons dwarsbomen – zoals het VN-Vluchtelingenverdrag, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Europees Verdrag inzake Nationaliteit – opzeggen.”
Beperken van bezwaar- en beroepsmogelijkheden bij asiel en bouw
De PVV wil het recht op bezwaar en beroep voor asielzoekers en bij bouwprojecten fors beperken of afschaffen. Dit wordt gepresenteerd als noodzakelijk om procedures te versnellen en ongewenste instroom of vertragingen te voorkomen, maar betekent een directe inperking van rechtsbescherming.
“Daarin regelen we een asielbehandelstop. Ook leggen we vast dat asielzoekers niet meer tegen een afgewezen asielaanvraag kunnen procederen.”
“Daarom beperken we tijdelijk de mogelijkheden voor bezwaar en beroep tegen bouwvergunningen waar het omgevingsplan al onherroepelijk vastligt.”
Intrekken of beperken van specifieke grondrechten voor bepaalde groepen
De PVV wil grondrechten zoals vrijheid van onderwijs en non-discriminatie beperken voor specifieke groepen, met name moslims en transgender personen. Dit wordt gemotiveerd vanuit het idee dat deze rechten "misbruikt" worden of strijdig zijn met de Nederlandse cultuur en veiligheid.
“islamitisch onderwijs geen bescherming verdient onder artikel 6 of 23 van onze Grondwet en moet worden verboden. Grondrechten zijn er om vrijheid te beschermen, niet om haar af te schaffen.”
“Stoppen met wokebeleid: er zijn slechts twee geslachten – man en vrouw – en het biologische geslacht is leidend, dus geen “X” in het paspoort”
“Verbod op het dragen van islamitische hoofddoekjes in alle overheidsgebouwen inclusief de Staten-Generaal”
Afschaffen of beperken van rechten van gedetineerden
De PVV stelt voor om rechten van gevangenen, zoals het beklagrecht, af te schaffen en het gevangenisregime te versoberen. Dit wordt gepresenteerd als noodzakelijk voor strengere straffen en kostenbesparing, maar betekent een duidelijke inperking van mensenrechten voor deze groep.
Uitzetten en rechtenbeperking voor vreemdelingen en statushouders
De PVV wil vreemdelingen, statushouders en mensen met dubbele nationaliteit na één misdrijf uitzetten of hun nationaliteit afnemen, en rechten zoals sociale huisvesting en bijstand beperken. Dit raakt direct aan het recht op gelijke behandeling en bescherming tegen willekeurige uitzetting.
“Vreemdelingen (waaronder statushouders) worden na veroordeling voor één misdrijf – na het uitzitten van de straf en intrekking van de verblijfsstatus – direct uitgezet”
“Mensen met een dubbele nationaliteit die zijn veroordeeld voor één ernstig misdrijf, worden na het uitzitten van de straf gedenaturaliseerd en moeten Nederland verlaten”
“Illegaliteit en hulp aan illegalen strafbaar conform aangenomen PVV-amendement”
Volt verzet zich expliciet tegen het afzwakken van mensenrechten en zet juist in op het versterken en beschermen van fundamentele rechten, zowel nationaal als Europees. Hun programma bevat concrete voorstellen om mensenrechten te verankeren in wetgeving, toetsing en beleid, en om schendingen ervan actief tegen te gaan. Volt positioneert zich als een partij die mensenrechten centraal stelt en structurele waarborgen wil inbouwen tegen afzwakking ervan.
Grondrechten en mensenrechten wettelijk versterken
Volt wil het risico op het afzwakken van mensenrechten minimaliseren door deze rechten sterker te verankeren in nationale en Europese wetgeving en toetsing. Dit voorkomt dat toekomstige politieke meerderheden fundamentele rechten kunnen inperken en biedt burgers betere bescherming tegen schendingen.
“Volt verankert het recht op lichamelijke autonomie als fundamenteel grondrecht in de Grondwet. Volt pleit voor opname van dat recht in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Handvest van de Grondrechten van de EU.”
“Volt vindt dat Nederlandse wet- en regelgeving aan de Grondwet getoetst moet kunnen worden. Daarom wil Volt dat het toetsingsverbod uit artikel 120 van de Grondwet wordt geschrapt.”
“We voeren de mensenrechtentoets uit op alle nieuwe beleidsmaatregelen, ook op het gebied van economie en buitenlandse zaken.”
“We willen vrije toegang tot abortus... Tegelijkertijd nemen we zo ook het risico op het intrekken van het recht op abortus weg.”
Actief optreden tegen schending en uitholling van mensenrechten
Volt benoemt expliciet het gevaar van het afzwakken van mensenrechten door overheden en pleit voor structurele maatregelen om dit te voorkomen, zoals sancties bij schendingen en het versterken van de rechtsstaat.
“Het schenden van zulke mensenrechten is niet normaal. Mensenrechten staan voorop in alles wat we doen.”
“De rechtsstaat staat onder druk, ook in Nederland. Daarom lanceert Volt een Rechtsstaatsoffensief... Zo zorgen we ervoor dat de overheid zelf niet bijdraagt aan de uitholling van de democratische rechtsorde.”
“Europese subsidies worden automatisch ingehouden bij ernstige schendingen van de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten door nationale regeringen.”
“Volt houdt vast aan internationale en Europese verdragen. Nederland moet zich houden aan de verdragen wanneer de rechten van vluchtelingen in het geding zijn en niet de randen van de regels opzoeken.”
Bescherming van demonstratie- en privacyrechten tegen afzwakking
Volt ziet het beschermen van demonstratie- en privacyrechten als essentieel om afzwakking van mensenrechten te voorkomen, en stelt concrete verboden en waarborgen voor.
“Het gebruik van gezichtsherkenning van demonstranten en het bijhouden van een demonstrantendatabase moet worden verboden. Vreedzame demonstratie is een fundamenteel recht, geen veiligheidsdreiging.”
“Voor Volt is het afzwakken van end-to-end encryptie ten behoeve van schijnveiligheid onaanvaardbaar. Online communicatie blijft dus beschermd.”
Geen deals of beleid die mensenrechten ondermijnen
Volt verzet zich tegen internationale deals of nationale beleidsmaatregelen die mensenrechten kunnen afzwakken, met expliciete voorwaarden en sancties.
GroenLinks-PvdA neemt expliciet stelling tégen het afzwakken van mensenrechten en zet zich juist in voor het versterken en beschermen van deze rechten, zowel nationaal als internationaal. Het programma bevat concrete voorstellen om rechtsbescherming, persvrijheid, gelijke rechten en onafhankelijke rechtspraak te waarborgen en uit te breiden. Afzwakking van mensenrechten wordt afgewezen en bestreden, met nadruk op het tegengaan van discriminatie, willekeur en machtsmisbruik.
Versterken van mensenrechten en rechtsstaat
GroenLinks-PvdA ziet het beschermen van mensenrechten als een kernwaarde en waarschuwt expliciet voor het gevaar van afzwakking. De partij wil de rechtsstaat versterken, toegang tot het recht garanderen en de onafhankelijkheid van instituties waarborgen om te voorkomen dat mensenrechten worden uitgehold. Afzwakking van rechten wordt als een reëel risico benoemd, maar het programma kiest juist voor versterking.
“Die democratie steeds vaker uitleggen als enkel de wil van de meerderheid, terwijl het beschermen van minderheden en mensenrechten juist een onmisbaar onderdeel zijn van democratie.”
“Door reactionaire krachten in de samenleving die verworven rechten ter discussie stellen en groepen tegen elkaar opzetten.”
“We versterken onze democratische dijken, beschermen onze onafhankelijke instituties en garanderen toegang tot het recht voor iedereen.”
“We geven burgers het recht om een wet of de uitvoering van een wet te laten toetsen aan de Grondwet als zij het idee hebben dat hun klassieke of sociale grondrechten worden geschonden.”
“We breiden de capaciteit van het College voor de Rechten van de Mens uit, zodat het effectiever kan optreden tegen structurele ongelijkheid en digitale discriminatie.”
“We staan voor een land waarin je de vrijheid hebt om jezelf te zijn en gelijk behandeld wordt, ongeacht wie je bent, wat je gelooft of van wie je houdt.”
“We dragen de universaliteit van mensenrechten actief uit door op te komen voor minderheden en een feministisch buitenlandbeleid te voeren.”
“Dat betekent dat we niet toestaan dat onder het mom van deregulering, werknemersrechten worden afgezwakt.”
Sancties tegen afzwakkers van mensenrechten internationaal
De partij pleit voor harde maatregelen tegen landen die mensenrechten en de rechtsstaat afzwakken, en wil dat Nederland zich actief uitspreekt en optreedt tegen dergelijke ontwikkelingen binnen en buiten Europa.
“Lidstaten die democratie en rechtsstaat ondermijnen, kunnen dus rekenen op sancties. Nederland moet zich blijven aansluiten bij rechtszaken die de Europese Commissie tegen zulke lidstaten aanspant, zoals bij de Hongaarse anti-lhbti-wet.”
“We steunen zulke stappen tegen het Hongarije van Orbán.”
“Met onze bondgenoten maken we duidelijk dat mensenrechtenschendingen consequenties hebben, zoals onderdrukking van de Oeigoeren en Tibetanen, steun aan Rusland of agressie tegen Taiwan.”
50PLUS pleit in haar verkiezingsprogramma voor een streng migratiebeleid, waarbij rechten van asielzoekers en migranten worden ingeperkt ten opzichte van de huidige situatie. De partij wil onder meer het Vluchtelingenverdrag aanpassen, het recht op asiel beperken, beroepsprocedures wettelijk inperken en opvang na afwijzing uitsluiten. Deze voorstellen zijn gericht op het beperken van migratie en het stellen van strengere voorwaarden aan het verkrijgen van rechten, wat direct raakt aan de bescherming van mensenrechten voor deze groepen.
Aanpassen en beperken van asielrechten en procedures
50PLUS wil de rechten van asielzoekers en migranten beperken door het aanpassen van internationale verdragen, het uitsluiten van bepaalde groepen van asiel, het beperken van beroepsprocedures en het uitsluiten van opvang na afwijzing. Dit raakt fundamentele mensenrechten zoals het recht op asiel, toegang tot rechtsmiddelen en opvang.
“Met een coalitie van gelijkgestemde Europese landen wordt het Vluchtelingenverdrag aangepast.”
“Geen recht op asiel voor economische vluchtelingen of personen uit veilige landen.”
“Het beperken van de instroom tot een afgesproken maximum.”
“Vervolg- en beroepsprocedures worden wettelijk beperkt.”
“Geen recht op opvang na definitieve afwijzing.”
“Overlastgevende asielzoekers met criminele activiteiten gaan naar aparte opvanglocaties en verspelen hun recht op asiel.”
Strengere voorwaarden voor naturalisatie en verblijfsrechten
De partij stelt strengere eisen aan het verkrijgen van het Nederlanderschap en legt meer verantwoordelijkheden bij migranten en hun werkgevers/onderwijsinstellingen. Dit beperkt de toegang tot rechten voor nieuwkomers en legt extra drempels op.
“Nieuwe Nederlanders hebben behalve rechten ook plichten.”
“Voorwaarde om Nederlander te worden is dat men de Nederlandse taal beheerst.”
“Werkgevers worden, waar mogelijk, aangeslagen voor de werkelijke kosten van arbeidsmigranten.”
“Onderwijsinstellingen zijn medeverantwoordelijk dat buitenlandse studenten gehuisvest worden in de omgeving.”
BBB erkent het belang van mensenrechten, maar stelt in haar programma meerdere voorstellen voor die de toegang tot of bescherming van bepaalde rechten beperken, vooral op het gebied van asiel, privacy, demonstratievrijheid en rechtsbescherming. De partij wil onder meer de toegang tot rechtsbijstand voor asielzoekers beperken, privacyregels versoepelen bij zware criminaliteit, en het demonstratierecht strikter inperken. Deze voorstellen zijn gemotiveerd door het streven naar meer orde, veiligheid en efficiëntie, maar kunnen leiden tot het afzwakken van bestaande mensenrechten.
Beperken toegang tot rechtsbescherming voor asielzoekers
BBB wil de toegang tot juridische bescherming voor asielzoekers beperken door financiële prikkels en uitgebreide rechtsbijstand te schrappen. Dit wordt gemotiveerd door het tegengaan van misbruik en vertragingen, maar beperkt de mogelijkheden voor asielzoekers om hun rechten te verdedigen.
“We schaffen dwangsommen en proceskostenvergoedingen in het asielrecht af. Er mag geen financiële beloning meer zijn voor vertragingstactieken.”
“Kansarme asielaanvragen krijgen voortaan minimale rechtsbijstand. Ook nemen we het gehele stelsel onder de loep om eindeloos procederen en misbruik van het systeem tegen te gaan.”
Alleen direct belanghebbenden toegang tot rechter bij overheidsbesluiten
BBB wil artikel 3:305a BW wijzigen zodat alleen direct belanghebbenden kunnen procederen tegen overheidsbesluiten. Dit beperkt de mogelijkheid voor maatschappelijke organisaties om namens anderen mensenrechten te verdedigen.
“BBB wil artikel 3:305a BW wijzigen zodat alleen direct belanghebbenden in recht kunnen opkomen tegen overheidsbesluiten.”
Privacyrechten versoepelen bij zware criminaliteit
De partij stelt voor om barrières in privacywetgeving te verwijderen voor informatie-uitwisseling bij zware criminaliteit. Dit betekent een afzwakking van privacyrechten in het belang van veiligheid.
“We halen barrières in privacywetgeving weg voor informatie uitwisseling voor die zaken die gerelateerd zijn aan zware criminaliteit en beperken het gebruik van communicatiemiddelen van gedetineerden.”
Demonstratierecht strikter inperken
BBB erkent het demonstratierecht, maar wil dit recht beperken door strengere regels, verbod op gezichtsbedekking en het sneller bestraffen van bepaalde vormen van protest. Dit kan de uitoefening van het recht op demonstratie bemoeilijken.
“Demonstreren is een fundamenteel recht in onze democratie, maar dat recht mag nooit ontaarden in chaos of onveiligheid. Protesten moeten ordelijk verlopen, binnen duidelijke grenzen en met respect voor de rechtsstaat én voor anderen.”
“Verbod gezichtsbedekking bij demonstraties. We accepteren in het kader van handhaving geen bedekking van het gezicht bij demonstraties.”
“Geen blokkades vitale infrastructuur. We gaan optreden tegen mensen die hun demonstratie recht gebruiken om de samenleving te ontwrichten.”
Verruimen bevoegdheden inlichtingendiensten en politie
BBB wil de bevoegdheden van geheime diensten en politie uitbreiden, onder meer voor economische inlichtingen en preventief fouilleren. Dit kan ten koste gaan van privacy en bewegingsvrijheid.
“We geven onze geheime diensten de bevoegdheden om Nederland en haar kennis en kunde te beschermen en vooruit te helpen middels het verwerven van economische (contra) inlichtingen, zoals bijvoorbeeld Frankrijk dat ook doet.”
“Om het aantal (steek en vuurwapen) “incidenten” tegen te gaan moet het eenvoudiger worden gemaakt voor de politie om op openbare plaatsen op wapens te controleren. De bevoegdheid preventief fouilleren wordt met de nodige juridische waarborgen uitgebreid.”
JA21 wil de invloed van internationale mensenrechtenverdragen, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), beperken en moderniseren om meer nationale beleidsvrijheid te krijgen, vooral op het gebied van migratie en asiel. Ze pleiten voor het aanpassen of opzeggen van verdragen en het beperken van de rol van rechters en belangenorganisaties bij het afdwingen van mensenrechten via de rechter. Hun kernvisie is dat nationale democratische besluiten en het Nederlandse belang voorrang moeten krijgen boven internationale mensenrechtenverplichtingen.
Internationale mensenrechtenverdragen moderniseren en beperken
JA21 vindt dat internationale verdragen zoals het EVRM en het VN Vluchtelingenverdrag te veel nationale beleidsruimte beperken, vooral rond migratie en asiel. Ze willen deze verdragen moderniseren of opzeggen om meer nationale controle te krijgen en minder gebonden te zijn aan internationale mensenrechtenstandaarden.
“JA21 geeft de aanzet tot het moderniseren of opzeggen van internationale verdragen. Dit alles is zowel in het belang van de samenleving als (het aanzien van) de rechterlijke macht.”
“JA21 gaat deze verdragen moderniseren. Hiertoe moet Nederland in 2027 een internationale top organiseren tijdens het Nederlandse voorzitterschap van het Comité van Ministers van de Raad van Europa. Tijdens deze top moeten uitgewerkte moderniseringsplannen voor het EVRM worden aangedragen.”
“Internationale verdragen en met name het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens moderniseren, zodat we nationaal genomen democratische beslissingen en het draagvlak voor de rechtspraak versterken.”
Rechterlijke toetsing aan mensenrechten beperken
JA21 wil de machtenscheiding strikter hanteren door rechters te beperken in hun rol bij het toetsen van beleid aan internationale mensenrechtenverdragen. Ze vinden dat rechters zich niet moeten uitspreken over zaken die volgens hen bij regering of parlement horen, en willen belangenorganisaties beperken in hun mogelijkheden om in het algemeen belang te procederen.
“De machtenscheiding strikt in acht nemen. Dat betekent dat rechters zich niet uitspreken over zaken waar eigenlijk de regering of het parlement over gaan.”
“Artikel 3:305a van het Burgerlijk Wetboek en artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht aanpassen: niet meer procederen in het ‘algemeen belang’.”
“Belangenorganisaties kunnen alleen in rechte opkomen voor concrete, particuliere groepsbelangen van hun specifieke achterban, en dan alleen als ze representatief zijn conform de door de Tweede Kamer aangenomen motie-Stoffer/Van der Plas/Eerdmans.”
Asiel- en migratierechten inperken
JA21 wil rechten van asielzoekers en migranten beperken door internationale en nationale regels aan te scherpen, verblijfsvergunningen moeilijker te maken, en rechtsbescherming te verminderen. Dit raakt direct aan mensenrechten van migranten en asielzoekers.
“Het vreemdelingenrecht uit het bestuursrecht: aparte procedureregels voor asiel en migratie, een einde aan procedurestapelen, rechtsmiddel hoger beroep en rechtsbijstand schrappen, dwangsommen bij overschrijden beslistermijnen afschaffen.”
“Verblijfsvergunningen asiel voor onbepaalde tijd afschaffen, criteria voor verkrijgen van de status EU-langdurig ingezetene maximaal aanscherpen.”
“Actief werk maken van terugkeer Syrische asielzoekers en statushouders: gericht (financieel) steunen van vrijwillige terugkeer, herbeoordelen en waar mogelijk intrekken van verstrekte asielstatussen, opzetten plan voor verplichte terugkeer naar veilige Syrische regio’s.”
De SP verzet zich expliciet tegen het afzwakken van mensenrechten en grondrechten, zowel nationaal als internationaal. Hun programma bevat juist voorstellen om mensenrechten te versterken, zoals het juridisch afdwingbaar maken van sociale grondrechten, het beschermen van het demonstratierecht, en het uitbreiden van toetsing aan de grondwet.
Grondrechten en mensenrechten juridisch versterken
De SP wil dat grondrechten en mensenrechten niet worden afgezwakt, maar juist sterker worden verankerd en afdwingbaar gemaakt. Ze pleiten voor toetsing van wetten aan de grondwet, het versterken van sociale grondrechten en het centraal stellen van mensenrechten in binnen- en buitenlandbeleid.
“De grondwet waarborgt onze grondrechten zoals het recht om te wonen, het recht op zorg en het recht op bestaanszekerheid. We geven de overheid de plicht hierin te voorzien en mensen het recht om de overheid aan deze grondwettelijke plicht te houden.”
“Het verbod voor rechters om wetten te toetsen aan de grondwet schaffen we af.”
“Emancipatie en het bevorderen van mensenrechten moeten centraal staan in ons beleid, ook het buitenlandbeleid.”
“De EU moet daarom toetreden tot het Europees Mensenrechtenverdrag en het Europees Sociaal Handvest, zodat sociale rechten en mensenrechten stevig worden verankerd in het Europese beleid.”
Bescherming van demonstratierecht en rechtsstaat
De SP benadrukt het belang van het demonstratierecht en een onafhankelijke, toegankelijke rechtsstaat als fundamenten van mensenrechten. Ze willen beperkingen op demonstraties minimaliseren en de toegang tot recht verbeteren.
Actief bestrijden van afzwakking mensenrechten wereldwijd
De SP signaleert dat wereldwijd mensenrechten onder druk staan en wil actief optreden tegen bewegingen die rechten van vrouwen, LHBTIQA+ personen en de werkende klasse ondermijnen.
“Radicaalrechtse en conservatieve groeperingen voeren een mondiale campagne tegen vrouwenrechten, seksuele rechten, de rechten van LHBTIQA+personen, de rechten van de werkende klasse en hun vertegenwoordigers. Nederland en Europa moeten zich vol inzetten voor de emancipatie van gemarginaliseerde groepen.”
“Het demoniseren van groepen, ondermijnen van de rechten van mensen, aanvallen van de journalistiek, uithollen van verworvenheden van de werkende klasse, en aanjagen van ongelijkheid.”
Verzet tegen handelsverdragen die mensenrechten ondermijnen
De SP verzet zich tegen internationale handelsverdragen die de rechten van mensen ondergeschikt maken aan bedrijfsbelangen.
“Vrijhandelsverdragen zoals CETA en MERCOSUR stellen de rechten van bedrijven centraal. Wij verzetten ons tegen deze handelsverdragen. Ons handelsbeleid moet gericht zijn op het vergroten van de welvaart van alle mensen en het versterken van ieders rechten.”
D66 spreekt zich in haar verkiezingsprogramma expliciet uit tegen het afzwakken van mensenrechten en benadrukt juist het belang van het versterken en beschermen van deze rechten, zowel nationaal als internationaal. De partij wil grondrechten beter beschermen, discriminatie tegengaan en het internationaal recht altijd naleven. Concrete voorstellen zijn onder andere het wettelijk toetsen van wetten aan de Grondwet, het verbieden van etnisch profileren, en het verdedigen van de internationale rechtsorde.
Grondrechten versterken en beschermen
D66 wil de bescherming van mensenrechten en grondrechten juist versterken, niet afzwakken. De partij ziet het als essentieel dat iedereen gelijke rechten heeft en dat deze rechten bereikbaar en beschermd blijven, ook door de rechter. Dit standpunt is een reactie op zorgen over selectieve naleving van het recht en pogingen om rechten te beperken.
“Grondrechten beschermen mensen om vrij en gelijkwaardig te kunnen leven. D66 verdedigt het recht om je uit te spreken, ook als je alleen staat. Het recht om te demonstreren, juist als dat schuurt. En het recht op gelijke behandeling – voor iedereen. We zorgen dat deze rechten beschermd én bereikbaar blijven.”
“We versterken de bescherming van onze grondrechten door rechters de mogelijkheid te geven om wetten te toetsen aan de Grondwet.”
“Rechten gelden voor iedereen en overtredingen moeten voor iedereen gevolgen hebben. Voor D66 is het internationaal recht geen keuzemenu. We verdedigen dat altijd in woord en daad.”
Verbod op etnisch profileren en bescherming tegen discriminatie
D66 wil discriminatie en het afzwakken van rechten van minderheden actief tegengaan. De partij stelt expliciet dat etnisch profileren door overheidsinstanties verboden moet worden en dat gelijke behandeling centraal staat.
“De overheid gaat niet meer in hoger beroep tegen haar eigen inwoners.”
“Het toeslagenschandaal laat zien hoe gevaarlijk etnisch profileren is. D66 maakt daar bij wet een einde aan: overheidsorganisaties mogen geen etniciteit of nationaliteit meer gebruiken om mensen in te delen in risicogroepen. Ook kenmerken zoals de wijk waarin iemand woont, de taalvaardigheid van mensen en hun mentale welzijn worden niet meer gebruikt bij risicoprofilering. De politie en de marechaussee mogen niet meer etnisch profileren.”
Internationale rechtsorde altijd verdedigen
D66 verzet zich tegen het afzwakken van mensenrechten op internationaal niveau en benadrukt dat het internationaal recht altijd moet worden nageleefd, zonder uitzonderingen of selectiviteit.
“We staan pal voor de internationale rechtsorde, ook omdat we door schade en schande hebben geleerd dat dit de beste waarborg voor vrede, veiligheid en welvaart is. Het selectief naleven van het internationaal recht, zoals door het kabinet-Schoof, zet die rechtsorde verder onder druk.”
“Voor D66 is het internationaal recht geen keuzemenu. We verdedigen dat altijd in woord en daad.”
Balans tussen bezwaarrecht en andere rechten
D66 erkent dat het recht op bezwaar soms zwaarder weegt dan andere rechten, zoals het recht op wonen, en wil deze rechten beter in balans brengen. Dit kan in sommige gevallen betekenen dat het recht op bezwaar wordt ingeperkt, maar altijd met het oog op een eerlijke afweging van fundamentele rechten.
“Het recht om bezwaar te maken is nu vaak sterker dan het recht op een woning. D66 wil dit in balans brengen. Daarom maken we bezwaarprocedures sneller en korter.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) verzet zich krachtig tegen het afzwakken van mensenrechten en grondrechten. Zij pleiten juist voor het versterken van de rechtsstaat, het beschermen van demonstratie- en burgerrechten, en het waarborgen van toegang tot de rechter. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verbeteren van rechtsbescherming, het faciliteren van protest, en het tegengaan van politieke en bestuurlijke pogingen om fundamentele rechten in te perken.
Versterken van rechtsstaat en rechtsbescherming
De PvdD signaleert dat de rechtsstaat en de bescherming van mensenrechten onder druk staan door politieke en bestuurlijke tegenwerking. Zij willen deze trend keren door de rechtsstaat te versterken, toegang tot de rechter te verbeteren en onafhankelijke rechtspraak te waarborgen.
“De druk op de rechtsstaat is de afgelopen jaren verder toegenomen. Kritische geluiden worden beperkt of actief tegengewerkt. Of het nu gaat om klimaatactivisten, demonstranten tegen de genocide in Gaza of om maatschappelijke organisaties die via de rechter gelijk krijgen: zij zien hun grondrechten stap voor stap ingeperkt worden door politieke en bestuurlijke tegenwerking.”
“We staan pal voor een sterke rechtsstaat waarin burgers en organisaties zich kunnen verzetten tegen onrecht, machtsmisbruik en vervuiling.”
“Toegang tot de rechter is essentieel in een democratische rechtsstaat. Niet alleen burgers, maar ook maatschappelijke organisaties moeten de mogelijkheid hebben om overheidshandelen en het gedrag van bedrijven te laten toetsen door een onafhankelijke rechter.”
Beschermen en versterken van demonstratierecht
De partij stelt dat het recht op demonstratie en vrijheid van meningsuiting fundamenteel zijn, maar dat deze rechten steeds meer worden ingeperkt. PvdD wil deze rechten expliciet beschermen en belemmeringen voor vreedzaam protest wegnemen.
“In plaats van dit fundamentele recht te beschermen, probeert de overheid het in te perken onder het mom van openbare orde of nationale veiligheid. Vreedzame demonstranten worden gevolgd, bespied in chatgroepen en geconfronteerd met onnodige beperkingen. Daarmee staat niet alleen het recht op demonstratie op het spel, maar ook de vrijheid van meningsuiting, de zuurstof van onze democratie.”
“Het demonstratierecht is geen obstakel, maar een voorwaarde voor een vrije samenleving. De Partij voor de Dieren beschermt, versterkt en koestert dit recht, juist nu het onder druk staat.”
“De Wet openbare manifestaties wordt in lijn gebracht met de verplichtingen die volgen uit de internationale mensenrechten. We schrappen de tekst die het mogelijk maakt regels op te leggen aan een demonstratie of deze te verbieden alleen vanwege hinder voor het verkeer, of omdat de demonstratie niet of te laat is aangemeld.”
Tegengaan van politieke ondermijning van mensenrechten
De PvdD waarschuwt voor politici en partijen die actief bijdragen aan het ondermijnen van de rechtsstaat en het verdacht maken van kritische stemmen, wat leidt tot het afzwakken van mensenrechten.
“In plaats van bescherming en versterking, zien we dat politieke partijen en bewindspersonen bijdragen aan het ondermijnen ervan. Verdachtmakingen aan het adres van journalisten, het verspreiden van des-informatie, het zaaien van wantrouwen in onafhankelijke instituties of maatschappelijke organisaties en het demoniseren van de rechterlijke macht: het zijn geen incidenten meer, het is structureel geworden.”
“Onze democratische rechtsstaat kraakt onder druk van ophitspolitiek. Populisme, extreemrechtse ondermijning van de rechtsstaat en het systematisch uitstellen van het oplossen van problemen, schaden het vertrouwen in overheid en politiek.”
De SGP wil klassieke grondrechten als vrijheid van godsdienst, meningsuiting en vereniging beschermen, maar pleit voor duidelijke begrenzingen en nationale soevereiniteit boven internationale mensenrechtenverdragen. Ze willen het primaat van de nationale politiek versterken, beperken de invloed van internationale verdragen en zijn kritisch op eenzijdige nadruk op gelijkheid en discriminatie, omdat dit volgens hen andere grondrechten kan ondermijnen.
Nationale soevereiniteit boven internationale mensenrechtenverdragen
De SGP vindt dat internationale verdragen en rechterlijke interpretaties daarvan de nationale wetgever te veel beperken en wil daarom strengere eisen voor nieuwe verdragen en minder toetreding tot internationale afspraken. Dit kan leiden tot het afzwakken van internationale mensenrechtenstandaarden ten gunste van nationale keuzes.
“Onze Grondwet verdient een steviger positie ten opzichte van internationale regelingen en verdragen.”
“Er komen zwaardere vereisten bij goedkeuring van verdragen, zoals een tweederdemeerderheid in Tweede en Eerste Kamer.”
“Nederland streeft ernaar het aantal verdragen te verminderen en sluit zich in beginsel niet aan bij nieuwe verdragen die de vrije handelingsruimte van de wetgever beperken.”
Grondrechten begrenzen bij botsing met andere waarden
De SGP stelt dat grondrechten als demonstratievrijheid, gelijkheid en gelijke behandeling niet absoluut zijn en begrensd moeten worden als ze botsen met andere grondrechten of de openbare orde. Dit kan in de praktijk leiden tot het beperken van bepaalde mensenrechten.
“De overheid moet ook zorgen voor een goede balans tussen grondrechten. Eenzijdige fixatie op discriminatie en gelijke behandeling kan andere grondrechten onder druk zetten, zoals de vrijheid om zich als burgers te verenigen, zich uit te spreken en het geloof te belijden.”
“De vrijheid om te demonstreren is een waardevol grondrecht... Tegelijkertijd vraagt dit recht om verantwoord gebruik... Demonstraties mogen daarom nooit ontaarden in wetteloosheid of ontwrichting van de samenleving.”
Beperking rechterlijke toetsing aan grondrechten
De SGP wil constitutionele toetsing door rechters beperken, met name als het gaat om sociale grondrechten, en is tegen een constitutioneel hof. Dit beperkt de mogelijkheid voor burgers om via de rechter hun grondrechten af te dwingen.
“Invoering van een constitutioneel hof is onwenselijk. Constitutionele toetsing door de rechter strekt zich in ieder geval niet uit tot de sociale grondrechten.”
Kritiek op doorgeschoten gelijkheidsbeginsel en individuele zelfbeschikking
De SGP verzet zich tegen een "radicale" interpretatie van gelijkheid, diversiteit en individuele zelfbeschikking, vooral op het gebied van gender en levenseinde, en wil deze niet als absolute mensenrechten erkennen.
“Ook is sprake van een sterk ideologische druk om steeds radicaler de individuele zelfbeschikking door te voeren, zoals bij genderidentiteit en het zelfgekozen levenseinde. Met een beroep op gelijkheid, diversiteit en inclusie probeert men een woke-ideologie op te leggen en degenen die anders denken monddood te maken.”
“Het gelijkheidsbeginsel mag geen keurslijf worden.”
De VVD erkent het belang van mensenrechten, maar pleit voor herziening en beperking van internationale verdragen en nationale rechten waar deze volgens hen niet meer passen bij de huidige tijd of nationale belangen. Ze willen onder andere het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) herzien, de nationale invloed op verdragen vergroten, en rechten van asielzoekers en demonstranten beperken. De kern van hun visie is dat mensenrechten niet absoluut zijn, maar moeten worden afgewogen tegen nationale veiligheid, maatschappelijke orde en de belangen van Nederlandse burgers.
Herziening en beperking internationale mensenrechtenverdragen
De VVD wil internationale verdragen, waaronder het EVRM en het Vluchtelingenverdrag, herzien om meer nationale controle te krijgen en deze verdragen aan te passen aan de huidige tijd. Dit kan leiden tot het afzwakken van internationale mensenrechtenstandaarden als deze volgens de VVD niet meer aansluiten bij nationale belangen.
“Verdragen als het Vluchtelingenverdrag, de WTO-verdragen en het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) worden herzien om bij de tijd te blijven.”
“Daarnaast willen we een herijking van de verhouding tussen internationale verdragen en nationale wetgeving, waarbij de wetgever voldoende invloed behoudt op het bij de tijd houden van internationale verdragen en de toepassing daarvan.”
Beperking rechten asielzoekers en migranten
De VVD stelt voor om rechten van asielzoekers te beperken, onder andere door het versoberen van rechtsbijstand, het beperken van opvang voor bepaalde groepen, en het strafbaar stellen van illegaal verblijf. Dit betekent een duidelijke inperking van bestaande mensenrechten voor deze doelgroep.
“Daarnaast versoberen we de rechtsbijstand voor asielzoekers.”
“Wel willen we, net zoals in België, dat bepaalde categorieën asielzoekers niet meer worden opgevangen. Hierbij gaat het in ieder geval om alleenstaande en alleenreizende mannen.”
“Voor zover dit na de verkiezingen nog niet is geregeld, schaffen wij de asielvergunning voor onbepaalde tijd af, korten we de duur van de verblijfsvergunning voor bepaalde tijd in naar drie jaar, voeren we een tweestatusstelsel in met alle mogelijke bijbehorende beperkingen, schaffen we de dwangsommen af en stellen we illegaal verblijf strafbaar.”
Geen constitutionele toetsing door rechters
De VVD wil voorkomen dat rechters wetten toetsen aan de Grondwet, waardoor de bescherming van grondrechten afhankelijker wordt van politieke meerderheden in plaats van onafhankelijke rechtspraak. Dit kan het niveau van bescherming van mensenrechten in Nederland verlagen.
“Het is aan de politiek en Raad van State om wetten voor invoering te toetsen op grondwettigheid, we schrappen daarom de plannen voor constitutionele toetsing en het constitutioneel hof. Daarmee leggen we belangenafwegingen neer bij gekozen vertegenwoordigers en niet bij ongekozen rechters.”
Beperking demonstratierecht en strengere aanpak activisme
De VVD wil het demonstratierecht beperken door strengere regels voor demonstraties en activisme, waaronder het strafbaar stellen van bepaalde uitingen en gedragingen tijdens demonstraties. Dit beperkt de vrijheid van meningsuiting en het recht op vreedzaam protest.
“We maken een scherper onderscheid tussen (vreedzame) demonstraties en ordeverstorende acties. Om het demonstratierecht te beschermen moeten we relschoppers identificeren die het demonstratierecht misbruiken om strafbare feiten te plegen en hen niet straffeloos laten wegkomen. Daartoe moderniseren we de wet op de openbare manifestaties en zetten we camera’s met gezichtsherkenning in.”
“Het betuigen van steun aan verboden organisaties, zoals in het openbaar onder het mom van het demonstratierecht met vlaggen van terroristische organisaties zwaaien, wordt strafbaar gesteld. Zowel offline als online.”
BIJ1 verzet zich expliciet tegen het afzwakken van mensenrechten en pleit juist voor het versterken en uitbreiden van deze rechten. Het programma bevat concrete voorstellen om bestaande beperkingen op mensenrechten, zoals demonstratievrijheid, privacy en gelijke behandeling, af te schaffen of te beperken, en wil internationale mensenrechtenverdragen direct laten gelden in Nederland. BIJ1 positioneert zich als een partij die rechten van de mens wil beschermen tegen repressieve of discriminerende maatregelen.
Afschaffen van beperkingen op mensenrechten
BIJ1 wil bestaande wetten en maatregelen die mensenrechten beperken, zoals het verbod op gezichtsbedekkende kleding, repressieve ID-verplichtingen en beperkingen op demonstraties, afschaffen. De partij ziet deze beperkingen als vormen van het afzwakken van mensenrechten en wil deze terugdraaien om fundamentele vrijheden te waarborgen.
“Onnodige, repressieve verplichtingen en verboden, zoals de verplichting een ID te kunnen tonen en het verbod op gezichtsbedekkende kleding, worden afgeschaft.”
“Het recht op demonstratie wordt met robuuste wetgeving beschermd tegen de autoritaire heksenjacht door rechtse politici. Autoriteiten mogen in lijn met onze mensenrechten geen beperkingen meer stellen aan demonstraties op grond van onder meer verkeersbelang.”
“Autoriteiten mogen demonstranten niet bestraffen vanwege het deelnemen aan een niet-aangemeld protest.”
Directe werking van internationale mensenrechtenverdragen
BIJ1 wil dat internationale mensenrechtenverdragen rechtstreeks van kracht zijn in het Nederlandse recht, zodat deze niet kunnen worden afgezwakt door nationale wetgeving. Hiermee beoogt de partij een extra waarborg tegen het inperken van mensenrechten.
“Alle mensenrechtenverdragen, zoals het Kinderrechtenverdrag, het Vrouwenrechtenverdrag en het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap, krijgen rechtstreekse werking in het Nederlandse recht.”
Intrekken van strafbaarstelling die vrijheid van meningsuiting beperkt
De partij verzet zich tegen strafbaarstellingen die volgens haar legitieme meningsuiting criminaliseren, zoals de strafbaarstelling van terreurverheerlijking. BIJ1 ziet dergelijke maatregelen als een afzwakking van mensenrechten en wil deze intrekken.
“De zogenaamde ‘strafbaarstelling van terreurverheerlijking’ wordt ingetrokken, omdat dit een middel is om legitieme meningsuiting te criminaliseren.”
Uitbreiden van gelijke rechten voor minderheden en migranten
BIJ1 wil dat rechten niet worden afgezwakt voor specifieke groepen, zoals migranten, vluchtelingen of mensen zonder papieren, maar juist worden uitgebreid en gelijkgetrokken met die van andere burgers.
“Actief en passief stemrecht zijn basisrechten voor iedereen. Vluchtelingen en migranten moeten ook direct gebruik kunnen maken van deze rechten, en niet pas na 5 jaar.”
“Iedereen in Nederland heeft recht op basisvoorzieningen. We strijden voor iedere centimeter om alle migranten, migrantengemeenschappen en iedereen die hen bijstaat te beschermen.”
FVD wil de invloed van internationale mensenrechtenverdragen en internationale rechtspraak op het Nederlandse rechtssysteem fors beperken. Hun belangrijkste voorstel is het schrappen van de artikelen 93 en 94 van de Grondwet, waardoor internationale verdragen – waaronder mensenrechtenverdragen – niet langer automatisch boven nationale wetgeving staan en niet meer rechtstreeks afdwingbaar zijn bij de Nederlandse rechter. Hiermee beoogt FVD dat nationale democratische besluitvorming altijd voorrang krijgt boven internationale mensenrechtenbescherming.
Internationale verdragen niet langer boven nationale wet
FVD stelt voor om de directe werking van internationale verdragen, waaronder mensenrechtenverdragen, uit de Grondwet te schrappen. Dit betekent dat burgers zich niet langer rechtstreeks op internationale mensenrechten kunnen beroepen bij de Nederlandse rechter, waardoor de bescherming van deze rechten afhankelijk wordt van nationale wetgeving en politieke meerderheden. FVD motiveert dit met het argument dat democratische controle en nationale soevereiniteit voorop moeten staan, ook als dat betekent dat internationale mensenrechtennormen minder afdwingbaar worden.
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van de Grondwet, en zetten daarmee het monistisch stelsel om in een dualistisch stelsel, zoals in Duitsland en de Verenigde Staten. Internationale verdragen worden hierdoor pas geldig nadat ze door het Nederlandse parlement zijn omgezet in een nationale wet. Zo kunnen ze later ook democratisch worden gewijzigd of ingetrokken.”
“We beëindigen de directe werking van internationaal recht in het Nederlandse stelsel, zodat verdragen niet langer automatisch boven onze nationale wetten staan en rechters onze nationale wetten daar ook niet langer aan kunnen ‘toetsen’.”
“We schrappen de artikelen 93 en 94 van onze Grondwet zodat de Nederlandse wet altijd boven internationale verdragen en afspraken komt te staan.”
“Toetsing aan verdragen dient onmogelijk te worden - in lijn met het toetsingsverbod van artikel 120 Grondwet.”
Rechters mogen wetten niet toetsen aan grondrechten of verdragen
FVD wil voorkomen dat rechters nationale wetten toetsen aan grondrechten of internationale verdragen, waarmee de rechterlijke bescherming van mensenrechten wordt ingeperkt. De partij stelt dat alleen het parlement mag bepalen welke rechten gelden, en dat rechters geen politieke macht mogen uitoefenen door wetten aan mensenrechten te toetsen.
“We behouden artikel 120 van de Grondwet en verzetten ons tegen de oprichting van een constitutioneel hof, zodat rechters nooit wetten aan grondrechten kunnen toetsen en daarmee politieke macht naar zich toe trekken.”
“Niet langer moet de rechter op de stoel van de wetgever kunnen zitten: we beëindigen de toetsing aan internationale verdragen...”
Internationale mensenrechtenverdragen kunnen worden opgezegd
FVD wil internationale verdragen, waaronder mensenrechtenverdragen, kunnen opzeggen als deze volgens hen de nationale beleidsvrijheid beperken. Dit maakt het mogelijk om bestaande internationale mensenrechtenverplichtingen eenzijdig te beëindigen.
“We zeggen internationale verdragen op die onze beleidsvrijheid inperken, zoals het VN-vluchtelingenverdrag dat ons dwingt tot het opnemen van migranten.”
NSC kiest expliciet voor het versterken van mensenrechten en grondrechten, en verzet zich tegen het afzwakken ervan. Het programma bevat concrete voorstellen om de bescherming van grondrechten te verbeteren, zoals het instellen van een Grondwettelijk Hof, het opheffen van uitzonderingen op discriminatieverboden, en het waarborgen van privacy en rechtsbescherming. NSC positioneert zich daarmee als partij die juist méér waarborgen voor mensenrechten wil, niet minder.
Grondrechten versterken via Grondwettelijk Hof en toetsing
NSC wil de bescherming van grondrechten uitbreiden door de rechter de mogelijkheid te geven wetten aan de Grondwet te toetsen en door het instellen van een Grondwettelijk Hof. Dit is een reactie op het gebrek aan juridische bescherming van grondrechten in Nederland en beoogt burgers beter te beschermen tegen overheidsmacht.
“De belangrijkste rechten van mensen moeten snel worden beschermd. Ook moet er een Grondwettelijk Hof komen dat als hoeder van de grondrechten van Nederlanders optreedt.”
“De Kamer heeft de grondwettelijke plicht om wetten te toetsen aan de grondrechten. We willen de commissie grondrechten en constitutionele toetsing, die dankzij Nieuw Sociaal Contract is ingesteld, permanent maken.”
Uitzondering op discriminatieverbod voor overheid schrappen
NSC wil dat de overheid niet langer wordt uitgezonderd van het discriminatieverbod, zodat burgers zich ook tegen discriminerend overheidshandelen kunnen verweren. Dit versterkt de rechtspositie van burgers en voorkomt het afzwakken van mensenrechten door overheidsbeleid.
“De uitzondering dat eenzijdig overheidshandelen niet onder de wetgeving over gelijke behandeling valt, heffen we daarom op. Ook de overheid moet aangesproken kunnen worden bij discriminatie.”
Privacy en bescherming tegen massasurveillance waarborgen
NSC benadrukt het belang van privacy en het tegengaan van massasurveillance, zowel door de overheid als door bedrijven. Dit is een expliciete keuze tegen het afzwakken van mensenrechten op het gebied van privacy.
“De overheid mag geen chatcontrole invoeren waarbij achterdeurtjes in communicatiediensten ingebouwd worden om end-to-end-encryptie te omzeilen.”
“Grootschalige privacyschendingen van groepen burgers door tech-reuzen en de online advertentie industrie zijn een grove en bewuste schending van de grondrechten.”
EU-landen die mensenrechten afzwakken, straffen
NSC wil dat EU-lidstaten die fundamentele rechtsstatelijke principes en mensenrechten afzwakken, gesanctioneerd worden door het onthouden van EU-gelden of zelfs uitsluiting uit de EU. Dit is een internationale waarborg tegen het afzwakken van mensenrechten.
“Steeds meer EU-lidstaten, zoals Hongarije en Slowakije, ondermijnen fundamentele rechtsstatelijke principes. Daarom moet de EU een ‘rechtsstaatslot’ invoeren: landen die hun rechtsstaat afbreken krijgen geen EU-gelden meer.”
“Daarnaast moet het mogelijk worden om lidstaten die stelselmatig de rechtsstaat ondermijnen of langdurig niet voldoen aan de toelatingscriteria, uit de EU te zetten.”
Het CDA benadrukt het belang van mensenrechten en de rechtsstaat, maar stelt in enkele gevallen voor om procedures en rechten te beperken als deze volgens hen het algemeen belang, zoals woningbouw of migratiebeheersing, in de weg staan. Concrete voorstellen zijn onder meer het beperken van bezwaarprocedures bij woningbouw en het strafbaar stellen van uitgeprocedeerde asielzoekers die niet meewerken aan terugkeer. Over het algemeen blijft het CDA mensenrechten en de rechtsstaat als fundament benoemen, maar kiest het in specifieke situaties voor het afzwakken van individuele rechten ten gunste van andere beleidsdoelen.
Beperken bezwaar- en beroepsmogelijkheden bij woningbouw
Het CDA wil het aantal juridische procedures tegen woningbouw beperken door het belanghebbende-criterium te verscherpen en de toegang tot de Raad van State te beperken. Dit betekent dat burgers minder mogelijkheden krijgen om via de rechter op te komen voor hun belangen, wat een beperking van rechtsbescherming inhoudt.
“In de wet willen we een scherper belanghebbende-criterium, zodat niet direct belanghebbenden geen bezwaar en beroep kunnen aantekenen. We beperken het aantal procedures door vooraf nadeelcompensatie of planschade toe te passen.”
“We verhogen de drempels voor bezwaar en beroep die uitsluitend zijn gebaseerd op beperkt individueel nadeel, zoals verlies van uitzicht. Gemeenten en ontwikkelaars moeten vroegtijdig met omwonenden in gesprek gaan. Er kan geen gang naar de Raad van State worden gemaakt als je geen zienswijze hebt ingediend bij de gemeente.”
“We maken het moeilijker om woningbouw met juridische procedures te vertragen. De gang naar de Raad van State beperken we.”
Strafbaar stellen van niet-meewerkende uitgeprocedeerde asielzoekers
Het CDA stelt voor om uitgeprocedeerde asielzoekers die niet meewerken aan hun terugkeer strafbaar te maken. Dit is een duidelijke inperking van individuele rechten van deze groep, met als doel de migratie beter te beheersen.
Tegen instelling Constitutioneel Hof, wel beperkte rechterlijke toetsing
Het CDA blijft tegen de instelling van een Constitutioneel Hof, wat betekent dat er geen onafhankelijke instantie komt die wetten aan de Grondwet kan toetsen. Wel willen ze rechters beperkte mogelijkheid geven om wetgeving aan de Grondwet te toetsen, maar dit blijft binnen strikte kaders.
“We willen rechters de mogelijkheid bieden om wetgeving te toetsen aan de Nederlandse Grondwet. Dit stelt rechters in staat om te controleren of wetten de grondrechten van burgers niet schenden. Het CDA is en blijft tegen de instelling van een Constitutioneel Hof.”
DENK spreekt zich in haar verkiezingsprogramma expliciet uit tegen het afzwakken van mensenrechten en pleit juist voor versterking en bescherming ervan, zowel op sociaal, juridisch als digitaal vlak. De partij wil discriminatie en het gebruik van afkomstgerelateerde gegevens door de overheid en in algoritmes verbieden, en investeert in toegankelijke rechtsbescherming en privacy. DENK positioneert zich als verdediger van fundamentele rechten en benadrukt het belang van de menselijke maat in wetgeving.
Verbod op afzwakken mensenrechten door overheid en algoritmes
DENK verzet zich tegen het afzwakken van mensenrechten door de overheid, met name waar het gaat om discriminatie en het gebruik van afkomstgerelateerde gegevens in beleid en technologie. De partij wil wettelijke waarborgen en transparantie om fundamentele rechten te beschermen, vooral in het digitale domein.
“Het gebruik van afkomstgerelateerde kenmerken in algoritmen en risicoprofielen wordt verboden. Ook worden strenge eisen ingevoerd die verplicht stellen dat algoritmes op non discriminatoire wijze worden ontworpen, getest én gecontroleerd.”
“Beroepsmatige discriminatie door ambtenaren moet zwaarder worden bestraft en risicomodellen met afkomstgerelateerde gegevens worden verboden.”
Versterking rechtsbescherming en menselijke maat
DENK wil rechtsbescherming juist versterken en toegankelijker maken, en stelt dat de menselijke maat verplicht moet worden ingebouwd in wetgeving. De partij keert zich tegen harde regels die mensen benadelen en wil dat de overheid altijd uitgaat van vertrouwen in mensen.
“Rechtsbescherming is het fundament van een rechtvaardige samenleving. Wij staan voor toegankelijke rechtsbescherming en willen maatregelen nemen om dit te herstellen.”
“De menselijke maat wordt verplicht ingebouwd in wetgeving en harde regels die mensen benadelen worden afgeschaft.”
Bescherming digitale mensenrechten en privacy
DENK erkent het risico dat technologie en algoritmes fundamentele rechten kunnen ondermijnen en wil daarom wettelijke bescherming van digitale mensenrechten, privacy en toezicht op technologiegebruik.
“Daarom maken wij ons hard voor de bescherming van digitale mensenrechten: het recht op eerlijke behandeling, op privacy en op bescherming tegen machtsmisbruik door technologie.”
“Sterker toezicht door de Autoriteit Persoonsgegevens. De AP krijgt extra middelen, bredere bevoegdheden en diepgaande expertise op het gebied van kunstmatige intelligentie.”
De ChristenUnie benadrukt het belang van de democratische rechtsstaat en mensenrechten, en waarschuwt expliciet voor het afbrokkelen van klassieke grondrechten zoals demonstratie- en onderwijsvrijheid. Tegelijkertijd pleit de partij voor het aanscherpen van demonstratieregels als rechten van anderen ernstig worden beperkt, en voor het afschaffen van het verbod op constitutionele toetsing zodat rechters wetten aan de Grondwet kunnen toetsen. De ChristenUnie positioneert zich dus als verdediger van mensenrechten, maar ziet ruimte voor inperking van bepaalde vrijheden als deze anderen schaden.
Waarschuwen voor afbrokkelen van grondrechten
De ChristenUnie uit zorgen over het onder druk staan van klassieke grondrechten en pleit voor bescherming en versterking van deze rechten. Dit standpunt is expliciet gericht tegen het afzwakken van mensenrechten.
“Naast externe bedreigingen voor onze democratie zien we dat onze klassieke grondrechten dreigen af te brokkelen doordat bijvoorbeeld de vrijheid van onderwijs, de vrijheid van vergadering en het demonstratierecht onder druk staan.”
“Dit vraagt om politiek die stevig staat voor grondrechten, een weerbare samenleving, een krachtig en effectief justitieapparaat en scherpe normerende keuzes...”
Aanscherpen demonstratierecht bij ernstige beperking van anderen
De ChristenUnie wil het demonstratierecht beschermen, maar stelt voor om voorwaarden aan te scherpen als demonstraties buitensporig verstoren of rechten van anderen ernstig beperken. Dit is een concrete beperking van een klassiek mensenrecht, maar alleen onder strikte voorwaarden.
“Demonstraties die het openbare leven buitensporig verstoren of de rechten en vrijheden van andere mensen ernstig beperken, zijn in opkomst. Om dit gerichter aan te kunnen pakken, moeten de voorwaarden om te kunnen demonstreren waar nodig aangescherpt.”
Afschaffen verbod op constitutionele toetsing
De ChristenUnie wil het verbod op constitutionele toetsing afschaffen, zodat rechters wetten aan de Grondwet kunnen toetsen. Dit versterkt juist de bescherming van mensenrechten en grondrechten.
“Het verbod op constitutionele toetsing wordt afgeschaft zodat rechters wetten ook aan de grondwet kunnen toetsen.”
BVNL benadrukt het belang van individuele vrijheid en minimale overheidsbemoeienis, maar stelt voor om internationale verdragen op te zeggen als deze volgens hen de Nederlandse cultuur en waarden bedreigen. Dit kan implicaties hebben voor de bescherming van mensenrechten, vooral op het gebied van asiel en migratie. Verder pleit BVNL voor het beperken van overheidsdwang bij medisch-ethische keuzes, maar er zijn geen expliciete voorstellen om fundamentele mensenrechten in algemene zin af te zwakken.
Opzeggen van internationale verdragen bij bedreiging Nederlandse waarden
BVNL stelt dat het noodzakelijk kan zijn om internationale verdragen op te zeggen als deze de Nederlandse cultuur en waarden zouden ondermijnen, met name op het gebied van asiel en migratie. Dit standpunt kan leiden tot het afzwakken van internationale mensenrechtenverplichtingen, afhankelijk van welke verdragen worden opgezegd.
“Om de afbraak van Nederland te stoppen moeten we onmiddellijk stoppen met het toelaten van asielzoekers en kansarme migranten en niet accepteren dat onze eigen cultuur verdwijnt ten faveure van culturen en moralen die niet de onze zijn en die onze manier leven en onze waarden bedreigen. Hiertoe is het onvermijdelijk dat we een groot aantal internationale verdragen opzeggen.”
Medisch-ethische keuzes volledig bij het individu, geen overheidsdwang
BVNL verwerpt overheidsdwang bij medisch-ethische beslissingen en stelt dat deze keuzes altijd bij het individu horen te liggen. Hoewel dit de individuele vrijheid versterkt, kan het in sommige gevallen botsen met collectieve mensenrechtenbescherming, bijvoorbeeld bij minderjarigen.
“Medisch-ethische keuzes horen bij het individu, niet bij de Staat. Belang Van Nederland verwerpt iedere vorm van overheidsdwang als het gaat om beslissingen over het eigen lichaam. Of het nu gaat om vaccinatie, medische behandelingen, seksuele voorkeur, levensovertuiging, of levensbeëindiging: deze keuzes behoren toe aan de mens zelf. De overheid heeft zich hierbuiten te houden.”