Verkiezingsprogramma's 2025 overR&D
De VVD wil de investeringen in onderzoek en ontwikkeling (R&D) in Nederland fors verhogen, met als doel innovatie en economische groei te stimuleren. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals het verhogen van de R&D-uitgaven naar minimaal 3% van het bbp, het uitbreiden van fiscale stimulansen, en het versterken van publiek-private samenwerking. De nadruk ligt op het wegnemen van belemmeringen voor bedrijven, het stimuleren van start- en scale-ups, en het gericht inzetten op sleuteltechnologieën zoals kunstmatige intelligentie en quantumtechnologie.
Investeringen in R&D verhogen naar minimaal 3% van het bbp
De VVD wil dat Nederland meer investeert in R&D om concurrerend te blijven en innovatie te stimuleren. Dit moet gebeuren door gezamenlijke inspanningen van overheid en bedrijfsleven, met als doel minimaal 3% van de economie aan R&D te besteden. De partij ziet hierin een hefboomwerking: elke euro overheidsgeld moet extra private investeringen uitlokken.
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“Met de logica dat ongeveer iedere euro die door de overheid wordt geïnvesteerd in innovatie leidt tot twee euro aan investeringen door de markt. De inspanning is van de overheid en bedrijven gezamenlijk.”
Fiscale stimulansen voor innovatie en uitbreiding WBSO
Om innovatie aantrekkelijker te maken voor ondernemers, wil de VVD bestaande fiscale regelingen uitbreiden. De Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO) wordt uitgebreid en de innovatiebox blijft behouden, zodat bedrijven onder gunstige voorwaarden kunnen investeren in R&D.
“We breiden de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk uit. Ondernemers die willen investeren in innovatie, kunnen dat zo doen tegen gunstige belastingvoorwaarden. We behouden de innovatiebox.”
Wegnemen van belemmeringen en versterken publiek-private samenwerking
De VVD wil belemmeringen voor bedrijven die in Nederland willen investeren in R&D wegnemen en de samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid versterken. Dit gebeurt onder andere via een R&D-lanceerplatform en het toepassen van succesvolle regionale samenwerkingsmodellen.
“We helpen bedrijven die in Nederland willen investeren en een bijdrage willen leveren aan innovatie. Dit doen we door belemmeringen weg te nemen en door het R&D-lanceerplatform dat we recent hebben aangekondigd.”
“We versterken de samenwerking met universiteiten en kennisinstellingen zodat hun innovaties bijdragen aan duurzame economische groei.”
“We passen de aanpak van Project Beethoven in Eindhoven toe op andere plaatsen. Deze aanpak clustert startende en gevestigde bedrijven, kennisinstellingen en de overheid.”
Gerichte inzet op sleuteltechnologieën en sectoren
De VVD kiest ervoor om strategisch te investeren in sectoren en technologieën die het meeste waarde toevoegen, zoals kunstmatige intelligentie, quantumtechnologie en groeitechnologieën. Dit moet Nederland technologisch koploper maken en de economie toekomstbestendig houden.
“We focussen op de topsectoren waarin Nederland onderscheidend is, en waarin we onderscheidend willen zijn.”
“We zetten vol in op kunstmatige intelligentie.”
“We investeren in de randvoorwaarden voor groei. De rode loper voor start- en scale-ups gaat uit.”
“We zetten ons in voor de bouw van een quantumcomputer in Nederland.”
Specifieke stimulans voor start- en scale-ups
De VVD wil Nederland tot wereldwijde hotspot voor innovatieve bedrijven maken door gericht start- en scale-ups te ondersteunen, onder meer via een investeringsmaatschappij, aanpassing van regels rond intellectueel eigendom, en het stimuleren van publiek-private clusters.
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land.”
“We ondersteunen daarvoor gericht start- en scale-ups. Bijvoorbeeld door regels over intellectueel eigendom vanuit kennisinstellingen aan te passen.”
“De rode loper voor start- en scale-ups gaat uit.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) wil dat onderzoek en ontwikkeling (R&D) primair ten dienste staan van mens, dier, natuur en maatschappij, en niet van commerciële belangen. Ze pleiten voor een forse verschuiving van R&D-budgetten naar proefdiervrije methoden, meer publieke en onafhankelijke financiering van onderzoek, en het beperken van bedrijfsinvloed. Transparantie, open access en het stoppen van dierproeven zijn centrale pijlers in hun visie op R&D.
Forse investering in proefdiervrije R&D en uitfasering dierproeven
PvdD wil dat Nederland koploper wordt in proefdiervrije onderzoeks- en testmethoden en dat dierproeven zo snel mogelijk worden uitgefaseerd. Ze stellen voor om het R&D-budget voor dierproeven over te hevelen naar alternatieven en pleiten voor een concreet uitfaseringsbeleid met tijdlijnen.
“Het budget dat de overheid jaarlijks aan dierproeven besteedt wordt stapsgewijs overgeheveld naar onderzoek zonder proefdieren.”
“Waar proefdiervrije methoden nog niet bestaan, moeten ze ontwikkeld worden. Zo kan Nederland aanjager worden op het gebied van onderzoek zonder proefdieren. De Partij voor de Dieren wil dan ook dat de investering in alternatieven voor proefdieronderzoek de hoogste prioriteit krijgt.”
“Onderzoek met dieren wordt zo snel mogelijk verboden. Er komt een plan (met tijdpad) om het apenonderzoekscentrum BPRC zo spoedig mogelijk te sluiten.”
Meer publieke, onafhankelijke en structurele R&D-financiering
De partij wil dat wetenschappelijk onderzoek minder afhankelijk wordt van markt, competitie en bedrijfsleven. Ze pleiten voor structureel hogere overheidsfinanciering, minder verplichte cofinanciering door bedrijven, en het stoppen van competitie met lage slagingskans. Onafhankelijkheid en openbaarheid zijn leidend.
“Om kwaliteit en onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek te vergroten wordt een groter deel hiervan gefinancierd via vaste (meerjarige) financiering. Het overheidsbudget voor het eerste en tweede geldstroomonderzoek wordt daarom structureel verhoogd.”
“Verplichte cofinanciering door bedrijven bij onderzoeksvoorstellen wordt zoveel mogelijk vermeden.”
“Competities voor onderzoeksfinanciering met een slagingskans van minder dan 25% worden stopgezet. De hierbij vrijgekomen middelen worden evenredig verdeeld over wetenschappers als vrij te besteden onderzoeksgeld.”
“Wetenschappelijk onderzoek wordt publiek gefinancierd en moet dus toegankelijker worden. Daarom wordt de Open Access- en Open Science-beweging gesteund en gefinancierd.”
Beperken invloed bedrijfsleven en transparantie in R&D
PvdD wil de invloed van bedrijven op onderzoek minimaliseren en transparantie vergroten, onder meer door strengere eisen aan bijzondere leerstoelen, openbaarmaking van nevenactiviteiten en toezicht op belangenverstrengeling.
“Er komen strengere onafhankelijkheidseisen bij het instellen van bijzondere leerstoelen die gefinancierd worden door het bedrijfsleven of maatschappelijke organisaties en stichtingen.”
“Er komt een openbaar register van nevenactiviteiten van alle onderzoekers, professoren en docenten op universiteiten en hogescholen.”
“Er wordt door de ethische commissies van de onderwijsinstellingen toezicht gehouden op eventuele belangenverstrengeling van onderwijzend personeel en onderzoekers, met name bij commerciële nevenfuncties.”
Extra investering in maatschappelijk relevante R&D
De partij wil dat de overheid extra investeert in onderzoek dat bijdraagt aan een groene, gezonde, sociale en rechtvaardige maatschappij, en dat fundamenteel onderzoek minder afhankelijk wordt van externe geldstromen.
“De overheid investeert extra geld in onderzoek dat bijdraagt aan een groene, gezonde, sociale en rechtvaardige maatschappij. Zulk fundamenteel onderzoek wordt minder afhankelijk van tweede en derde geldstromen.”
BBB ziet R&D als een middel om strategische autonomie, economische groei en maatschappelijke weerbaarheid te versterken, met nadruk op praktische innovatie en regionale spreiding. De partij wil investeren in Nederlandse technologie (zoals AI, defensie, microreactoren), een Nationale Investeringsbank oprichten voor innovatie, en samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid stimuleren. BBB pleit voor minder bureaucratie, meer toegepaste onderzoeksfinanciering en het behouden van kritieke kennis en productie in Nederland.
Investeren in Nederlandse technologie en strategische autonomie
BBB wil dat R&D bijdraagt aan de versterking van de Nederlandse industrie, defensie en strategische autonomie, met gerichte investeringen in innovatieve technologieën zoals microreactoren, satellieten en AI. De partij ziet technologische innovatie als essentieel voor veiligheid, economische groei en onafhankelijkheid van het buitenland.
“We kiezen ervoor om technologie in te zetten om de efficiëntie van de krijgsmacht te vergroten en onze manschappen zo min mogelijk in gevaar te brengen. We zullen procesmatige barrières en bureaucratie wegnemen om snelle en effectieve innovatie binnen Defensie en de bijbehorende industrie te garanderen.”
“Microreactoren en satellieten. We zetten vol in op de ontwikkeling van kleinschalige kernreactoren voor strategische toepassingen. Tevens onderzoeken we of we een soevereine lanceercapaciteit in het Caribisch deel van het Koninkrijk kunnen realiseren. We versnellen de ontwikkeling van Nederlandse satellieten voor communicatie en verkenning.”
“Nederland investeert via Defensie structureel in de ontwikkeling van het Nederlandse AInetwerk waaronder de AIfabriek in Groningen en lokale AIhubs.”
“Strategische autonomie bewaken. Essentiële productiecapaciteit en kritieke kennis behouden we in Nederland of Europa.”
Oprichting Nationale Investeringsbank voor innovatie
BBB wil een Nationale Investeringsbank oprichten die risicodragend kapitaal beschikbaar stelt voor innovatieve bedrijven, met focus op deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen. Dit moet de versnippering van bestaande fondsen tegengaan en innovatiekracht in Nederland versterken.
“We onderzoeken de oprichting van een Nationale Investeringsbank (NIB) in Nederland. Deze NIB krijgt een duidelijke taak in het beschikbaar stellen van risicodragend kapitaal voor innovatieve bedrijven in deeptech, agrotech, energietechniek en industriële toepassingen die bijdragen aan strategische autonomie en werkgelegenheid in de maakindustrie in Nederland.”
“De oprichting van een Nationale Investeringsbank onderzoeken die: Investeert in mkb, innovatie en infrastructuur; Marktpartijen cofinanciert via garantstellingen en leningen; De rol overneemt van de huidige gefragmenteerde en niet goed werkende fondsen zoals het Groeifonds en InvestNL die daarmee kunnen worden opgeheven.”
Stimuleren van regionale samenwerking en toegepast onderzoek
BBB wil regionale samenwerking tussen bedrijven, onderwijs en overheid versterken om innovatiekracht en hoogwaardige werkgelegenheid te behouden. De partij pleit voor meer balans tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek, met nadruk op samenwerking met het mkb en regionale kenniscentra.
“BBB is voorstander van het versterken van regionale samenwerking tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en de gemeente om innovatieve kracht en hoogwaardige werkgelegenheid voor de jeugd in hun eigen regio, stad en dorp te behouden en te ontwikkelen.”
“Voor BBB geldt: wetenschap moet bijdragen aan de samenleving, aan onze kennispositie én aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om ruimte voor toegepast onderzoek, vakgericht onderwijs en samenwerking met het midden en kleinbedrijf, zorg, landbouw en industrie.”
“Wij willen dat er meer balans komt tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek. Onderzoekers verdienen ruimte om vrij te denken én om samen te werken met de regio. Daarom zet BBB in op versterking van hogescholen, praktijkgerichte lectoraten en regionale kenniscentra.”
Minder bureaucratie en meer langjarige zekerheid in R&D-financiering
BBB wil dat wetenschapsfinanciering eenvoudiger wordt, met minder bureaucratie en meer langjarige zekerheid, zodat onderzoekers meer tijd aan hun vak kunnen besteden en minder aan het schrijven van aanvragen.
“Ook binnen wetenschapsfinanciering pleit BBB voor eenvoud, minder bureaucratie en meer langjarige zekerheid. Wetenschappers moeten minder tijd kwijt zijn aan het schrijven van aanvragen en meer tijd kunnen besteden aan hun vak.”
Volt wil structureel en Europees investeren in R&D om innovatie, strategische autonomie en economische groei te stimuleren. De partij pleit voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel en toegepast onderzoek, een actieve rol voor een Nationale Investeringsbank, en de oprichting van Europese fondsen voor strategische technologieën zoals AI, kwantum en biotech. Volt ziet publiek-private samenwerking, regionale innovatiehubs en het behoud van publieke belangen als cruciale voorwaarden voor een sterk R&D-ecosysteem.
Structurele en langetermijnfinanciering van onderzoek
Volt wil dat onderzoek niet afhankelijk is van kortetermijnbudgetten, maar structureel wordt ondersteund om risicovolle en innovatieve projecten mogelijk te maken. Dit moet Nederland aantrekkelijker maken voor toptalent en internationale samenwerking, en de basis leggen voor een gezond innovatie-ecosysteem.
“Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten.”
“We draaien de bezuinigingen op startersbeurzen terug en verhogen gelijktijdig het budget. Deze middelen zullen voornamelijk terechtkomen bij jonge onderzoekers die gebruik maken van deze beurzen.”
Oprichting van Europese en nationale investeringsfondsen voor strategische R&D
Volt wil met een Nationale Investeringsbank en Europese Tech Funds risicodragend investeren in sleuteltechnologieën. Dit moet de EU minder afhankelijk maken van andere grootmachten en innovatie versnellen in sectoren als AI, kwantumtechnologie, biotech en cleantech.
“Wij kiezen voor een Europees Tech Fund dat risicovolle investeringen doet in innovaties zoals AI, kwantumtechnologie en biotech.”
“We richten een Nationale Investeringsbank (NIB) op met voldoende publieke middelen, toegang tot de kapitaalmarkt middels staatsgarantie en een breed mandaat om de Nederlandse investeringsopgave te kunnen realiseren.”
“Om de digitale en technologische autonomie van de EU te versterken richten we een Europees Tech Fund op dat risicodragend investeert in strategische innovaties, van AI en kwantumtechnologie tot cleantech en biotech.”
Stimuleren van publiek-private samenwerking en innovatiehubs
Volt ziet publiek-private consortia en regionale innovatiehubs als motoren voor het vertalen van onderzoek naar maatschappelijke en economische waarde. Door samenwerking tussen universiteiten, bedrijven en overheden te faciliteren, wil Volt kennisdeling en toepassing versnellen.
“Succesvolle publiek-private consortia als Oncode Institute en Biotech Booster, die wetenschap en toepassing verbinden en zo maatschappelijke waarde creëren, nemen we als uitgangspunt.”
“We zetten in op de ontwikkeling van innovatiehubs om bestaande systemen te versterken waarbij we rekening houden met regionale spreiding.”
Bescherming van publieke belangen bij R&D-resultaten
Volt wil dat met publiek geld ontwikkelde technologieën en medicijnen in publieke handen blijven, zodat de opbrengsten en toepassingen ten goede komen aan de samenleving en niet aan private partijen.
“We zorgen ervoor dat de ontwikkelde geneesmiddelen en therapieën in publieke handen blijven, bijvoorbeeld via licentie-afspraken met Nederlandse instituten of gezamenlijke Europese fondsen.”
“Medicijnen en software die ontwikkeld zijn met publiek geld moeten onder EU-patent blijven.”
D66 wil dat Nederland koploper wordt in onderzoek en ontwikkeling (R&D) door structureel meer te investeren en te streven naar 3% van het bbp aan R&D-uitgaven. Ze pleiten voor meer vaste aanstellingen in de wetenschap, stimuleren samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen, en willen dat de overheid als launching customer innovatie aanjaagt. Open access en Europese samenwerking zijn belangrijke pijlers in hun visie.
Structureel meer investeren in R&D
D66 wil eerdere bezuinigingen op onderzoek en innovatie terugdraaien en extra investeren, met als doel 3% van het bbp aan R&D. Hiermee willen ze Nederland internationaal aan de top houden en maatschappelijke uitdagingen aanpakken.
“We stimuleren onderzoek en ontwikkeling (R&D). We werken toe naar de Lissabon-overeenkomst van 3% van het bruto binnenlands product naar onderzoek en ontwikkeling.”
“D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draaien we eerdere bezuinigingen terug én investeren we extra in de wetenschap.”
Meer vaste aanstellingen en open wetenschap
D66 wil de positie van onderzoekers verbeteren door meer vaste contracten en open toegang tot publiek gefinancierd onderzoek. Dit moet de aantrekkelijkheid van een wetenschappelijke carrière vergroten en kennis breed toegankelijk maken.
“Te veel onderzoekers werken jarenlang op tijdelijke contracten. Dat zorgt voor veel onzekerheid en maakt dat wetenschap moeilijk te combineren is met het privéleven. D66 wil daarom meer vaste aanstellingen bij universiteiten.”
“Onderzoek dat is gefinancierd met publiek geld moet voor iedereen vrij te lezen en toegankelijk zijn.”
Overheid als launching customer en stimuleren van samenwerking
D66 ziet een actieve rol voor de overheid als eerste klant (launching customer) om innovatie te versnellen en samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en start-ups te bevorderen.
“Door zelf de eerste klant te zijn (launching customer), kan de overheid invloed hebben op innovatie, het goede voorbeeld geven, nieuwe markten openen en de impact van investeringen groter maken.”
“Voor de sleuteltechnologieën vormen we regio’s waarin kennisinstellingen, start-ups en gevestigde bedrijven elkaar sterker maken en samenwerken. Zo kunnen zij samen hun innovaties naar een volgend niveau tillen.”
Europese samenwerking en open source
D66 wil dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen opschalen binnen Europa en benadrukt het belang van open source voor samenwerking en brede toegankelijkheid van kennis.
“We zorgen dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen groeien binnen Europa. Én we helpen ze aan financiering via de Europese kapitaalmarkt.”
“Open source speelt hierin een sleutelrol: het vergroot samenwerking, versnelt innovatie en zorgt dat kennis breed toegankelijk blijft voor de samenleving.”
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in onderzoek en ontwikkeling (r&d) om innovatie, strategische autonomie en maatschappelijke vooruitgang te stimuleren. De partij pleit voor substantiële publieke investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek, een nationale technologiestrategie, en het halen van de Lissabon-doelstelling van 3% van het nationaal inkomen voor r&d. Daarbij ligt de nadruk op samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven, met speciale aandacht voor digitale en technologische onafhankelijkheid van Europa.
Forse publieke investeringen in onderzoek en innovatie
GroenLinks-PvdA ziet r&d als motor voor economische groei, duurzaamheid en strategische autonomie. Ze willen dat de overheid actief investeert in fundamenteel en praktijkgericht onderzoek, innovatie en technologieontwikkeling, met een duidelijke maatschappelijke en Europese focus.
“Wij zetten ons in voor forse EU-investeringen in fundamenteel onderzoek en technologieontwikkeling. Daarbij zijn Europese waarden en maatschappelijke behoeften leidend.”
“De overheid gaat actief mee-investeren in baanbrekende innovaties: van fundamenteel en praktijkgericht onderzoek op universiteiten en hogescholen tot commerciële toepassing in innovatieve bedrijven.”
“Na jaren van afbraakbeleid moet er weer ruimte komen voor onderzoek en innovatie. We investeren fors in wetenschappelijk onderzoek. We werken toe naar de Lissabon-doelstelling om 3 procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden.”
Stimuleren van samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven
De partij benadrukt het belang van samenwerking tussen universiteiten, hogescholen, mbo en het bedrijfsleven om innovatie te versnellen en r&d-resultaten te vertalen naar de praktijk. Dit moet bijdragen aan regionale ontwikkeling en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen.
“Hierbij is regionale samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en het mbo van groot belang.”
“In samenwerking met het bedrijfsleven zorgt de overheid voor een ontwikkelbudget. Zo kan het hele werkzame leven ingezet worden op het volgen van opleidingen en cursussen.”
Investeren in digitale autonomie en technologische onafhankelijkheid
GroenLinks-PvdA wil de afhankelijkheid van niet-Europese technologie verkleinen door te investeren in Europese digitale infrastructuur, chipfabrieken en AI, en door start-ups en innovatieve mkb’ers te ondersteunen. Dit moet de strategische autonomie van Nederland en Europa versterken.
“Samen met Europese partners maken we haast met het bouwen van Europese alternatieven en het stallen van data op Europees grondgebied.”
“We ondersteunen initiatieven voor Europese chipfabrieken en sturen bij de Europese Commissie aan op publieke garanties, zoals bij het InvestEU-programma.”
“In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector.”
Het CDA wil dat Nederland voldoet aan de Lissabon-doelstelling om 3% van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie (R&D), met een duidelijke rol voor zowel publieke als private investeringen. Ze stellen voor om een Nationale Investeringsbank op te richten, publieke en private R&D-investeringen te stimuleren, en te investeren in sleuteltechnologieën en regionale ecosystemen om innovatie en het toekomstig verdienvermogen te versterken.
Voldoen aan de Lissabon-doelstelling van 3% bbp voor R&D
Het CDA vindt het essentieel dat Nederland de internationale afspraak nakomt om 3% van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie, waarvan 1% publiek en 2% privaat. Dit moet de innovatiekracht en het verdienvermogen van Nederland versterken.
“Nederland moet voldoen aan de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie (R&D), waarvan 1 procent door de overheid en 2 procent privaat.”
“We doen publieke investeringen in innovatie en R&D (publiek en privaat), om de Lissabon-doelstelling van 3 procent te halen.”
Oprichting van een Nationale Investeringsbank voor R&D
Het CDA wil Invest-NL, Invest International en delen van de RVO samenvoegen tot een krachtige Nationale Investeringsbank. Deze instelling moet publieke en private investeringen in R&D en innovatie aanjagen, met name in risicovolle vroege fases van technologische ontwikkeling.
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal. Daarmee stimuleren we ook private investeerders om in de meest risicovolle vroege fase van veelbelovende techbedrijven te investeren.”
“We vormen Invest-NL/Invest-International, en gedeeltes van RVO, om tot een Nationale Investeringsbank, met een flink kapitaal om private financiering aan te jagen.”
Investeren in sleuteltechnologieën en regionale innovatie-ecosystemen
Het CDA wil gericht investeren in sleuteltechnologieën zoals AI, quantum-computing, groene chemie, batterijtechnologie en biotechnologie. Daarnaast stimuleren ze regionale samenwerkingen tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheden om innovatie te versnellen.
“We geven het Groeifonds een nieuwe impuls en investeren daarmee in nieuwe technologieën die nodig zijn voor de toekomst. Nederlandse toponderzoeksinstellingen brengen we actief in stelling en sluiten aan bij Europese technologieprogramma’s, zoals het Digital Europe Program.”
“en valorisatie dat zich richt op de sleuteltechnologieën van de toekomst, zoals AI, quantum-computing, groene chemie, batterijtechnologie en biotechnologie.”
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
NSC ziet R&D als essentieel voor de economische groei, innovatie en het behoud van de Nederlandse toppositie in strategische technologieën. Ze willen bestaande fiscale voordelen voor R&D behouden, investeren in samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid, en streven naar een R&D-uitgave van 3% van het BBP. De partij zet in op gerichte investeringen, een Nationale Investeringsbank en versterking van regionale innovatieclusters.
Fiscale stimulering en investeringen in R&D
NSC beschouwt fiscale voordelen en investeringen als cruciaal om innovatie en R&D in Nederland te stimuleren, zowel voor het mkb als voor grote bedrijven. Ze willen bestaande regelingen behouden en investeren in strategische sectoren via een Nationale Investeringsbank.
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
“Voor langjarige innovatie en doorgroei richten we een Nationale Investeringsbank op. Nederland loopt achter op landen als Duitsland en Frankrijk, waar publieke investeringsbanken al jarenlang miljarden inzetten voor strategische technologieën. Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
Versterken van samenwerking en innovatieclusters
NSC wil de samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden (triple helix) versterken, met speciale aandacht voor regionale innovatieclusters en strategische sectoren.
“We willen regionale samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en decentrale overheden (de zogenaamde triple helix) versterken. We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven.”
R&D-uitgaven verhogen naar 3% van het BBP
NSC streeft expliciet naar het verhogen van de R&D-uitgaven tot 3% van de economie, om de internationale concurrentiepositie te behouden en te versterken.
“We houden vast aan het R&D-doel van 3% van de economie.”
Gerichte investeringen in strategische technologieën
De partij wil investeren in strategische technologieën en kennisgebieden waar Nederland internationaal kan uitblinken, zoals fotonica, quantumtechnologie, AI, klimaat- en medische technologie.
“Samen met de inzet van het bedrijfsleven op het gebied van R&D versterken we onze toppositie in Europa op kennisgebieden als fotonica, quantumtechnologie, kunstmatige intelligentie, klimaat- en medische technologie.”
“Met de Nationale Investeringsbank leggen we een stevige basis voor risicodragende investeringen in sleuteltechnologieën zoals chips, AI en biotech.”
Behoud en versterking van fundamenteel onderzoek
NSC onderstreept het belang van een substantieel budget voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en kennisvalorisatie, als basis voor innovatie en R&D.
“Om de positie van Nederland als kennisland te behouden is een substantieel budget voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en kennisvalorisatie van belang.”
De ChristenUnie wil dat Nederland fors investeert in onderzoek en innovatie, met als doel een duurzame, concurrerende economie en het veiligstellen van toekomstige welvaart. Ze streven naar een gezamenlijke publieke en private R&D-investering van 3% van het nationaal inkomen, betere samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven, en gerichte ondersteuning voor sectoren als defensie en het mkb. Praktijkgericht onderzoek, innovatie in het beroepsonderwijs en regionale industrieclusters krijgen bijzondere aandacht.
Investeren in R&D tot 3% van het nationaal inkomen
De ChristenUnie vindt het noodzakelijk dat Nederland structureel investeert in onderzoek en innovatie om economische groei, duurzaamheid en concurrentiekracht te waarborgen. Ze willen dat publieke en private uitgaven aan R&D op termijn 3% van het nationaal inkomen bedragen, in lijn met internationale doelstellingen.
Versterken van samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en regio’s
De partij wil het samenspel tussen wetenschap, kennisinstituten, opleidingen en bedrijven verbeteren, met speciale aandacht voor het mkb, start-ups, scale-ups en regionale industrieclusters. Dit moet innovatie versnellen en de toegang tot groeikapitaal verbeteren.
“Dat vraagt om een beter samenspel van wetenschap, kennisinstituten, opleidingen en bedrijven.”
“We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits. We versterken de regionale industrieclusters, bijvoorbeeld via een investeringsdeal waar huisvesting onderdeel van is.”
Structurele investeringen in praktijkgericht onderzoek en sectorplannen
De ChristenUnie wil blijvend investeren in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en sectorplannen, en samenwerking binnen het hoger onderwijs stimuleren via fondsen en subsidies. Ook ongebonden onderzoek op universiteiten wordt ondersteund.
“We investeren blijvend in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en bevorderen de samenwerking binnen het hoger onderwijs door geschikte fondsen en subsidies. Bovendien investeren we in sectorplannen en in ongebonden onderzoek op de universiteiten.”
R&D als onderdeel van defensie-uitgaven
De partij koppelt uitbreiding van het defensiebudget expliciet aan investeringen in onderzoek en ontwikkeling, zodat belastinggeld bijdraagt aan economische groei, innovatie en werkgelegenheid.
“De forse uitbreiding van het defensiebudget gaat waar mogelijk gepaard gaan met de groei van de Nederlandse defensie-industrie en met onderzoek en ontwikkeling, zodat investeringen vanuit belastinggeld voor een deel terugkeren in de vorm van economische groei, innovaties en groei van werkgelegenheid.”
De SGP ziet R&D als een middel om innovatie, economische zelfstandigheid en strategische autonomie te versterken, met nadruk op praktijkgericht onderzoek en samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs. De partij wil extra investeren in praktijkgericht onderzoek, innovatie in de maakindustrie en defensie, en stimuleert publiek-private samenwerking. R&D moet bijdragen aan technologische soevereiniteit, regionale ontwikkeling en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen.
Extra investeren in praktijkgericht onderzoek en publiek-private samenwerking
De SGP wil dat praktijkgericht onderzoek, vooral in samenwerking met het regionale mkb en hogescholen, een grotere rol krijgt. De overheid moet meer bijdragen aan publiek-private samenwerkingen om innovatie en economische groei te stimuleren, met bijzondere aandacht voor de maakindustrie en regionale economie.
“Er komt meer geld voor praktijkgericht onderzoek door hogescholen in samenwerking met het regionale mkb. De overheid draagt voortaan 50% bij aan publiek-private samenwerking in plaats van 30%.”
“De financiering van praktijkgericht onderzoek wordt versterkt. Het praktijkgericht onderzoek krijgt een substantiëler aandeel in de verdeling van onderzoeksmiddelen.”
Investeren in innovatie en R&D in de defensie-industrie
De SGP wil via een fonds investeren in vernieuwend onderzoek met strategische waarde voor de defensie-industrie, zodat Nederland kan blijven innoveren en productiecapaciteit behouden blijft. Innovatie in defensie wordt gezien als essentieel voor nationale veiligheid en technologische voorsprong.
“Daarbij wordt via een fonds geïnvesteerd in vernieuwend onderzoek gericht op uitkomsten met strategische waarde.”
Stimuleren van innovatie en R&D in de maakindustrie en maritieme sector
De SGP wil de innovatiemotor van de maakindustrie en maritieme sector versterken, onder meer door in te zetten op duurzame en schone technologieën. Dit moet de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven verbeteren en bijdragen aan verduurzaming.
“Daarom versterken we de innovatiemotor voor deze sector, bijvoorbeeld door snel in te zetten op duurzame en schone aandrijvingen.”
Investeren in technologische soevereiniteit en nieuwe technologieën
De SGP pleit voor investeringen in technologische soevereiniteit, zoals regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën (bijvoorbeeld een AI-fabriek), om te voorkomen dat Nederland afhankelijk wordt van andere landen op strategische technologieën.
“Nederland heeft meer technologische soevereiniteit nodig. De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.”
Investeren in innovatie en onderzoek in de landbouwsector
De SGP wil meer investeren in praktijkonderzoek en proefboerderijen om innovatie in de landbouw te stimuleren en maatschappelijke uitdagingen zoals voedselverspilling en verduurzaming aan te pakken.
“De SGP wil investeren in meer praktijkonderzoek en meer proefboerderijen.”
BIJ1 wil R&D (onderzoek en ontwikkeling) radicaal hervormen door het publiek belang centraal te stellen, met nadruk op transparantie, duurzaamheid, inclusiviteit en het loskoppelen van onderzoek van commerciële en militaire belangen. De partij pleit voor forse investeringen in proefdiervrije wetenschap, divers en inclusief medisch onderzoek, en het omvormen van universiteiten en onderzoeksinstellingen naar publieke, transparante instituten die zich richten op maatschappelijke en ecologische doelen.
Universiteiten en onderzoeksinstellingen publiek en transparant maken
BIJ1 wil universiteiten en onderzoeksinstellingen losmaken van commerciële belangen, met name in de landbouwsector, en ze volledig richten op publieke, transparante R&D ten behoeve van duurzame en biologische systemen. Dit moet leiden tot onafhankelijk onderzoek dat niet wordt gestuurd door multinationals.
“De WUR vormen we om van een universiteit en onderzoeksinstituut in dienst van agro-multinationals naar een publieke instelling die transparant onderzoek doet naar het biologische, agro-ecologische voedselsysteem van nu en de toekomst.”
Investeren in proefdiervrije wetenschap
De partij wil de transitie naar proefdiervrije wetenschap versnellen door hierin te investeren, met als doel dierproeven uit te bannen en innovatie te stimuleren op het gebied van alternatieve onderzoeksmethoden.
“Ondertussen investeren we in een transitie naar een proefdiervrije wetenschap.”
Divers en inclusief medisch onderzoek stimuleren
BIJ1 vindt dat medisch onderzoek te eenzijdig is en wil meer investeren in onderzoek naar ziektebeelden, geneesmiddelen en behandelmethoden bij niet-witte mensen, vrouwen en niet-witte vrouwen, om zo inclusiviteit en effectiviteit van zorg te vergroten.
“Er wordt meer geïnvesteerd in onderzoek naar ziektebeelden, geneesmiddelen en behandelmethoden bij niet-witte mensen, vrouwen en niet-witte vrouwen.”
Stop op militaire R&D en civiele toepassing stimuleren
De partij wil een directe stop op het ontwikkelen en gebruiken van AI-systemen voor militaire doeleinden en moedigt aan dat technische kennis uit de wapenindustrie wordt ingezet voor civiele R&D.
JA21 ziet investeren in research & development (R&D) als essentieel voor economische groei, technologische soevereiniteit en het behoud van Nederland als kenniseconomie. De partij wil R&D stimuleren door fiscale voordelen voor bedrijven, het verhogen van publieke en private investeringen, en het herstellen van bezuinigingen op wetenschappelijk onderwijs. JA21 benadrukt het belang van innovatie in zowel het bedrijfsleven als de publieke sector, met een focus op strategische technologieën en samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en ondernemers.
R&D-investeringen verhogen naar 3% van het BBP
JA21 onderschrijft de ambitie om 3% van het BBP te investeren in R&D, in lijn met Europese doelstellingen, om Nederland concurrerend en innovatief te houden. Dit moet zowel publieke als private investeringen omvatten en bijdragen aan de kenniseconomie.
“JA21 onderschrijft de ambitie van het Rijk om in 2030 3% van het BBP te investeren in research & development.”
Fiscale stimulans: R&D-kosten direct aftrekbaar maken
Om innovatie in het bedrijfsleven te bevorderen, wil JA21 dat bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar worden. Dit verlaagt de drempel voor bedrijven om te investeren in onderzoek en ontwikkeling.
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
Investeringen in strategische technologie en digitale soevereiniteit
JA21 wil investeren in strategische technologieën en digitale veiligheid om de afhankelijkheid van buitenlandse (met name Amerikaanse en Chinese) techbedrijven te verminderen. Dit is nodig voor economische en nationale veiligheid.
“Europa en Nederland mogen niet volledig afhankelijk zijn van Amerikaanse of Chinese techbedrijven. We investeren in strategische technologie en digitale veiligheid.”
Ongedaan maken van bezuinigingen op wetenschappelijk onderwijs
JA21 wil de bezuiniging op het wetenschappelijk onderwijs terugdraaien, omdat sterke kennisinstellingen en onderzoek cruciaal zijn voor innovatie en R&D.
De SP wil fors investeren in fundamenteel, onafhankelijk en publiek gefinancierd onderzoek en innovatie, waarbij marktsturing en commerciële belangen worden teruggedrongen. Ze pleiten voor publieke zeggenschap over onderzoek, een onafhankelijk fonds zonder invloed van bedrijven, en een sterke rol voor de overheid in het stimuleren van kennis, innovatie en technologische vooruitgang. De partij ziet R&D als een publieke taak die gericht moet zijn op maatschappelijke waarde en niet op directe winst.
Fors investeren in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek
De SP vindt dat grote doorbraken voortkomen uit langdurig publiek gefinancierd onderzoek, niet uit commerciële winstdoelen. Ze willen daarom fors investeren in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek, waarbij wetenschappers vrij en nieuwsgierig kunnen werken zonder marktsturing of concurrentiedwang. De maatschappelijke waarde van kennis staat centraal, niet de directe toepasbaarheid of rendabiliteit.
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
“We stoppen met kortetermijndenken en concurrentiedwang binnen de wetenschap. Jonge onderzoekers krijgen ruimte en zekerheid. De kwaliteit van onderzoek staat weer voorop, niet de naam of het netwerk van de aanvrager.”
Publieke zeggenschap en onafhankelijk fonds voor onderzoek
Om de invloed van commerciële belangen te beperken, wil de SP onderzoek vrij maken van marktsturing en belangenverstrengeling. Ze stellen een onafhankelijk fonds voor waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van onderzoek, en waarbij publicaties altijd in handen van wetenschappers blijven.
“Onderzoek moet vrij zijn van marktsturing, druk van opdrachtgevers en belangenverstrengeling. Daarom richten we een onafhankelijk fonds op waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van het onderzoek. Publicaties blijven altijd in handen van de wetenschappers zelf.”
Innovatiewet en investeren in slimme technologie
De SP wil de arbeidsproductiviteit verhogen door te investeren in onderzoek, onderwijs, vakopleidingen en technologische innovatie zoals AI, automatisering en robotisering. Dit moet leiden tot een sterke economie zonder dat de nadruk ligt op meer uren werken, maar op slimmer werken.
“Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
Onafhankelijkheid van onderzoek in de landbouwsector
De SP wil de invloed van multinationals op landbouwonderzoek beperken en pleit voor strikte onafhankelijkheidscodes bij kennisinstellingen. Geldstromen tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen moeten openbaar zijn.
“De belangen van multinationals worden losgekoppeld van de Wageningen Universiteit. ... De Wageningen Universiteit en andere landbouw kennisinstellingen hanteren strikte onafhankelijkheidscodes. Geldstromen tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en beleidsinstituten moeten openbaar zijn.”
BVNL wil het innovatieklimaat in Nederland versterken door meer te investeren in onderzoek en ontwikkeling (R&D), met nadruk op samenwerking tussen bedrijven, startups en academici. De partij richt zich specifiek op technologische innovatie, kunstmatige intelligentie en cybersecurity, waarbij zowel publieke als private initiatieven worden gestimuleerd. Belangrijk is dat BVNL inzet op marktwerking en minder bureaucratie om innovatie te versnellen.
Meer investeren in R&D en innovatieklimaat versterken
BVNL pleit voor het vergroten van investeringen in onderzoek en ontwikkeling, met als doel Nederland technologisch voorop te laten lopen. De partij ziet samenwerking tussen publieke en private partijen als essentieel en wil een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen floreren.
“Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
Investeren in R&D voor cybersecurity
BVNL wil gericht investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity. Dit moet de digitale veiligheid vergroten en het vestigingsklimaat voor cybersecurity-startups aantrekkelijker maken.
50PLUS noemt R&D nauwelijks expliciet en heeft geen uitgewerkt beleid voor onderzoek en ontwikkeling. Hun programma focust vooral op het stimuleren van technologische innovatie via kernenergie en AI, maar concrete voorstellen voor R&D-investeringen, innovatiebeleid of wetenschappelijk onderzoek ontbreken. De partij ziet technologie vooral als middel om bestaande maatschappelijke uitdagingen op te lossen, niet als doel op zich.
Stimuleren van technologische innovatie (kernenergie en AI)
50PLUS richt zich op het versnellen van technologische innovatie door de bouw van nieuwe kerncentrales en het stimuleren van AI-toepassingen, vooral ten behoeve van energievoorziening en ouderenzorg. Dit wordt echter niet gekoppeld aan structureel R&D-beleid of investeringen in onderzoek, maar vooral aan snelle implementatie van bestaande technologieën.
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales.”
“Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
“Kunstmatige Intelligentie (AI) in dienst van ouderen. AI biedt enorme kansen voor ouderen. 50PLUS omarmt technologie die het leven makkelijker maakt, zorg verbetert en ouderen langer zelfstandig laat wonen.”
FVD ziet R&D vooral als middel om technologische innovatie te stimuleren op gebieden die zij als strategisch belangrijk beschouwen, zoals energie en infrastructuur. De partij wil investeren in onderzoek naar thorium en hyperloop-technologie, maar noemt geen breed R&D-beleid of generieke stimulering van onderzoek en ontwikkeling. Hun visie is selectief: alleen R&D die direct bijdraagt aan nationale autonomie en economische groei krijgt steun.
Investeren in thoriumonderzoek voor energieautonomie
FVD wil gericht investeren in onderzoek naar thorium als energiebron om Nederland energieautonoom te maken. Dit is een duidelijk voorbeeld van thematische R&D-stimulering, waarbij innovatie wordt ingezet voor strategische onafhankelijkheid en betrouwbaarheid van de energievoorziening.
“investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
Investeren in hyperloop-technologie voor innovatief vervoer
De partij wil investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie om Nederland voorop te laten lopen in innovatieve vervoersoplossingen. Dit standpunt koppelt R&D direct aan economische en infrastructurele modernisering.
“We investeren in de ontwikkeling van hyperloop-technologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.”
Het PVV-verkiezingsprogramma bevat geen concrete standpunten of beleidsvoorstellen gericht op Research & Development (R&D). Er wordt nergens expliciet gesproken over het stimuleren, financieren of reguleren van R&D, innovatie of wetenschappelijk onderzoek. De partij richt zich vooral op het schrappen van subsidies en fiscale voordelen voor het bedrijfsleven, zonder onderscheid te maken voor R&D.
Schrappen van fiscale subsidies voor het bedrijfsleven
De PVV wil fors snijden in fiscale subsidies voor het bedrijfsleven, wat ook gevolgen kan hebben voor R&D-gerelateerde regelingen. Dit standpunt wordt niet specifiek toegelicht voor R&D, maar raakt mogelijk bestaande stimuleringsmaatregelen voor innovatie en onderzoek.
“Ook snijden we fors in de vele ondoelmatige fiscale subsidies voor het bedrijfsleven.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma