Verkiezingsprogramma's 2025 overracisme
BIJ1 beschouwt racisme als een structureel en systemisch probleem dat in alle sectoren van de samenleving actief bestreden moet worden. De partij pleit voor een breed scala aan concrete maatregelen, zoals antiracistisch beleid bij de overheid, onderwijs, zorg, arbeidsmarkt en politie, en het wettelijk vastleggen en zwaarder bestraffen van racistische misdrijven. BIJ1 koppelt de strijd tegen racisme expliciet aan dekolonisatie, herstelbetalingen en klimaatrechtvaardigheid.
Antiracistisch beleid in overheid en samenleving
BIJ1 wil dat racisme in alle sectoren actief wordt bestreden door structureel beleid, onderzoek en ‘zero tolerance’ binnen overheidsorganisaties en de samenleving. Het doel is om institutioneel racisme uit te bannen en gelijke rechten te waarborgen.
Racisme bestrijden in onderwijs, arbeidsmarkt, wonen en zorg
De partij wil racisme aanpakken in het onderwijs (inclusief lerarenopleidingen en stages), op de arbeidsmarkt, bij woningtoewijzing en in de zorg. Dit gebeurt door concrete maatregelen zoals aangepaste curricula, strengere aanpak van stagediscriminatie, erkenning van buitenlandse diploma’s en het verwijderen van racistische denkbeelden uit medische opleidingen.
“Antiracisme krijgt een belangrijke plek in lerarenopleidingen, met nadruk op het afleren van racistisch gedachtegoed en gedrag.”
“We pakken racisme in wonen en omgeving aan... Het is tijd om met die basis antiracistisch wetten en regels vorm te geven.”
“We pakken het grootschalige racisme op de arbeidsmarkt aan. Zo investeren we in de aanpak van arbeidsmarktdiscriminatie door de Inspectie SZW.”
“We pakken racisme en seksisme in de zorg aan. Het effect van racisme in de zorg... onderzoeken en bestrijden we uitgebreid.”
“Racistische en koloniale denkbeelden in de curricula van artsenopleidingen onderzoeken en verwijderen we.”
Juridische verankering en zwaardere straffen voor racisme
BIJ1 wil racisme juridisch definiëren, meldingsbereidheid vergroten, en racistische haatmisdrijven zwaarder bestraffen. Organisaties die racistisch gedachtegoed verspreiden worden verboden.
“We stellen juridische definities op van racisme, anti-Zwart racisme, antisemitisme, anti-Aziatisch racisme, moslimhaat en haat tegen Roma en Sinti-volken.”
“De wet vast dat we haatmisdrijven, waaronder ook blackface in de openbare ruimte, zwaarder bestraffen.”
“Ook verbieden en ontbinden we organisaties die racistisch gedachtegoed uitwisselen en verspreiden.”
Institutioneel racisme bij politie en justitie bestrijden
De partij wil institutioneel racisme bij politie en justitie aanpakken door onafhankelijk toezicht, strengere vervolging van racistische handhavers en het weren van mensen met racistische opvattingen uit de politie.
“Er wordt uitgebreider onderzoek gedaan naar institutioneel racisme binnen het Openbaar Ministerie en het rechterlijke apparaat.”
“Handhavers worden sneller ontslagen en vervolgd voor racisme of wanneer ze grensoverschrijdend gedrag hebben vertoond.”
“We verhinderen dat de politie wordt bemenst door personen met fascistische en racistische opvattingen door een aanscherping in het personeelsbeleid.”
Klimaatracisme en herstel van koloniaal onrecht
BIJ1 benoemt klimaatracisme als een specifiek probleem waarbij de gevolgen van klimaatverandering onevenredig mensen van kleur en voormalige koloniën treffen, en koppelt dit aan de noodzaak van herstelbetalingen en dekolonisatie.
“Het feit dat dit niet gebeurt, omdat de gevolgen minder voelbaar zijn in de westerse wereld, noemen we klimaatracisme. Voor klimaatrechtvaardigheid strijden, gaat voor ons dan ook altijd gepaard met het bestrijden van klimaatracisme.”
“Nederland gaat ons koloniale verleden rechtzetten met herstelbetalingen en door roofkunst terug te geven.”
Erkenning van racisme als oorzaak van gezondheidsproblemen
De partij erkent dat racisme leidt tot chronische stress en gezondheidsproblemen, en wil dat dit expliciet wordt meegenomen in zorg en onderzoek.
“Chronische stress en trauma veroorzaakt door racisme krijgen meer erkenning als oorzaken van gezondheidsproblemen, zoals depressie en hart- en vaatziekten.”
DENK beschouwt racisme als een fundamenteel probleem in Nederland en pleit voor een ambitieus, streng en breed pakket aan maatregelen om racisme en discriminatie volledig uit te bannen. De partij stelt harde wettelijke doelen, zwaardere straffen, institutionele hervormingen en specifieke instrumenten voor, zoals een racismeregister, diversiteitsquota en een onafhankelijke autoriteit met vergaande bevoegdheden. DENK wil racisme niet alleen bestraffen, maar ook structureel voorkomen en actief monitoren, met bijzondere aandacht voor institutioneel racisme en specifieke doelgroepen.
Zwaardere straffen en strengere handhaving tegen racisme
DENK wil racisme krachtig bestrijden door hogere straffen, naming & shaming, een racismeregister en een zero tolerance-beleid, vooral binnen de overheid en het bedrijfsleven. Hiermee wil de partij racistische daden ontmoedigen en daders uitsluiten van publieke functies.
“Personen die onherroepelijk veroordeeld zijn voor racistische of discriminerende daden komen in een register en mogen vijf jaar lang niet in overheidsdienst treden.”
“Bedrijven en organisaties die onherroepelijk veroordeeld zijn voor discriminatie worden publiekelijk aan de schandpaal genageld.”
“De boetes en celstraffen voor discriminatiedelicten gaan flink omhoog.”
“Overheidsmedewerkers die zich schuldig maken aan welke vorm van discriminatie dan ook, krijgen strafontslag.”
Institutionele hervormingen en onafhankelijke autoriteit
DENK pleit voor structurele hervormingen, waaronder een krachtige Autoriteit tegen Discriminatie en Racisme met echte macht, een discriminatiemonitor, gespecialiseerde rechters en een discriminatiepolitie. Hiermee wil de partij institutioneel racisme aanpakken en de overheid en bedrijven blijvend controleren.
“De Autoriteit tegen Discriminatie en Racisme (AR). Deze Autoriteit vervangt de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme en krijgt iets wat nu ontbreekt: échte macht, een onafhankelijk budget en ruime bevoegdheden.”
“Tienduizend politiemedewerkers worden opgeleid en bijgeschoold om discriminatie effectiever te herkennen en aan te pakken, met een evenwichtige spreiding over gemeenten.”
“Er komt een permanente Discriminatiemonitor waarin de ervaren discriminatie onderzocht wordt.”
“Er komen rechters die zijn gespecialiseerd in gelijke behandeling. Daarnaast investeren wij in meer expertise bij het Openbaar Ministerie over discriminatie.”
Diversiteitsquota en doorlichting van organisaties
Om structurele ongelijkheid en het 'glazen plafond' te doorbreken, stelt DENK verplichte diversiteitsquota voor bij overheid en bedrijfsleven, en volledige doorlichting van overheidsinstanties op discriminerend beleid en algoritmes.
Specifieke aanpak van verschillende vormen van racisme
DENK erkent dat racisme verschillende vormen kent en wil voor elk type een gerichte aanpak, met aparte plannen voor onder andere antisemitisme, anti-zwart racisme, anti-Oost-Aziatisch racisme, anti-hindoe en Sikh racisme, anti-ziganisme en moslimhaat.
“Specifieke uitingsvormen van discriminatie krijgen gerichte aanpakken. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om een specifiek plan tegen antisemitisme, LHBTI haat, anti ziganisme, anti zwart racisme en andere uitingsvormen van discriminatie die om een gerichte aanpak vragen.”
“Wij strijden tegen alle vormen van discriminatie en racisme: moslimhaat, anti zwart en anti Oost Aziatisch racisme, antisemitisme, haat en geweld jegens LHBTI’ers, anti hindoe en Sikh racisme, anti ziganisme en welke andere vorm van onwettig onderscheid dan ook.”
Wettelijke deadline: 0% ervaren discriminatie in 2030
DENK stelt een harde wettelijke doelstelling: in 2030 moet de ervaren discriminatie in de samenleving 0% zijn. Dit is een uitzonderlijk ambitieus en concreet beleidsvoornemen.
“Het wettelijke doel wordt dat in 2030 de ervaren discriminatie in de samenleving 0% is.”
De Partij voor de Dieren erkent racisme als een diepgeworteld, institutioneel probleem en wil dit actief bestrijden via wetgeving, beleid en bewustwording. Ze pleiten voor een wettelijk verbod op etnisch profileren, het erkennen en aanpakken van institutioneel racisme (zoals bij het slavernijverleden en moslimdiscriminatie), en het versterken van meldpunten en bescherming voor getroffen groepen. Hun visie is dat racisme niet alleen individuen raakt, maar de hele rechtsstaat ondermijnt, en dat structurele maatregelen nodig zijn voor gelijkwaardigheid.
Wettelijk verbod op etnisch profileren
De PvdD wil etnisch profileren expliciet verbieden in wet- en regelgeving, omdat het leidt tot stigmatisering en structureel racisme binnen overheidsinstanties. Dit verbod moet voorkomen dat etniciteit of nationaliteit als risicofactor wordt gebruikt door politie en andere opsporingsdiensten.
“Het verbod op etnisch profileren wordt uitgebreid; er komt een (wettelijk) verbod op het gebruik van etniciteit en nationaliteit als indicator in risicoprofielen die worden gebruikt voor het opsporen van potentiële wet- en regelovertreders door de politie, Koninklijke Marechaussee of het FIOD.”
“Preventief fouilleren werkt etnisch profileren en stigmatiseren in de hand en staan we niet langer toe.”
Erkenning en bestrijding van institutioneel racisme (slavernijverleden, moslimdiscriminatie)
De partij erkent het bestaan van institutioneel racisme, onder andere in het slavernijverleden en in hedendaagse discriminatie van moslims, en wil dit bestrijden door wettelijke erkenning, herdenkingen, herstelmaatregelen en specifieke beleidsaanpak.
“Door deze erkenning leggen we een fundament voor herstel, bewustwording en het bestrijden van institutioneel racisme en ongelijkheid in het heden.”
“Institutionele moslimdiscriminatie wordt erkend, zoals ook wordt aanbevolen in het Nationaal onderzoek moslimdiscriminatie.”
“Moslimdiscriminatie wordt expliciet benoemd in landelijk beleid, zoals we dit doen voor antisemitisme.”
Versterken van meldpunten, bescherming en ondersteuning voor slachtoffers
De PvdD wil de drempel voor het melden van racisme en discriminatie verlagen, slachtoffers beter ondersteunen, en zorgen voor gelijke bescherming van kwetsbare groepen, zoals moslims en Joodse Nederlanders.
“Er komt een onafhankelijk meldpunt voor anonieme meldingen van moslimhaat, er komt ondersteuning en registratie, en onderzoek naar drempels voor aangifte om meldingsbereidheid te vergroten.”
“Moskeeën en islamitische ontmoetingscentra krijgen dezelfde beveiliging als andere religieuze instellingen, om de veiligheid van moslimgemeenschappen te waarborgen.”
“Joodse scholen moeten steeds strenger beveiligd worden. Joden moeten hun Joodse identiteit in vrijheid en veiligheid kunnen beleven.”
Structurele toetsing en aanpassing van beleid en wetgeving op racisme
De partij wil dat alle wet- en regelgeving wordt getoetst op risico’s van discriminatie en racisme, en waar nodig aangepast, zodat institutioneel racisme wordt voorkomen en bestreden.
Racisme binnen politie en publieke instellingen actief bestrijden
De PvdD wil racisme en discriminatie binnen de politie en andere publieke instellingen grondig aanpakken, onder meer door opleiding, selectie en het weren van discriminerende medewerkers.
“Machtsmisbruik, racisme en andere vormen van discriminatie binnen de politie en politievakbonden worden grondiger aangepakt. Er is geen plek bij de politie voor mensen die zich anti-rechtsstatelijk en discriminerend uiten.”
“Op politieacademies en in bijscholing voor agenten worden empathie en effectieve aanpak van discriminatie een verplicht en herkenbaar onderdeel van het curriculum.”
De SP veroordeelt racisme in alle vormen en wil dat de overheid, bedrijven en instellingen actief discriminatie en racisme bestrijden. Ze pleiten voor harde handhaving, uitbreiding van wettelijke bescherming, en concrete maatregelen zoals het tegengaan van digitale discriminatie, institutioneel racisme en ongelijke behandeling door de overheid.
Geen enkele vorm van racisme of discriminatie accepteren
De SP stelt dat racisme en discriminatie altijd en overal bestreden moeten worden, ongeacht de grond. Ze willen dat dit wettelijk wordt verankerd en dat de overheid beleid en handelen hierop toetst.
“Respect voor artikel 1 van de grondwet. We gaan tweedeling tegen en accepteren geen enkele vorm van discriminatie, door niemand. Discriminatie bestrijden we altijd en overal, op basis van klasse, kleur, gender, religie, seksuele voorkeur, leeftijd, woonplaats, beperking of wat ook.”
“Discriminatie op grond van op basis van klasse, kleur, gender, religie, seksuele voorkeur, leeftijd, beperking of wat dan ook pakken wij hard aan. Sociaaleconomische klasse wordt toegevoegd als discriminatiegrond in de Algemene wet gelijke behandeling en het Wetboek van Strafrecht.”
“Ook binnen de overheid is er geen ruimte voor discriminatie en racisme, daarom moet de overheid toetsen of beleid niet discriminerend is. Overheidshandelen valt voortaan onder de wetgeving die gelijke behandeling garandeert (Algemene wet gelijke behandeling).”
Harde aanpak van discriminatie door bedrijven en instellingen
De SP wil dat bedrijven en instellingen die discrimineren worden aangepakt met sancties, zoals het verliezen van subsidies en overheidsopdrachten. Ze pleiten voor versterking van inspecties en handhaving.
Bestrijding van institutioneel racisme en klassenjustitie
De SP erkent het bestaan van institutioneel racisme en klassenjustitie, en wil hier onderzoek naar laten doen en maatregelen nemen om ongelijke behandeling door de overheid en in de rechtsstaat tegen te gaan.
“Daarom komt er een groot onderzoek naar klassenjustitie en institutionele discriminatie in onze rechtsstaat en opsporing, om zulke verschillen in behandeling tegen te gaan.”
“Iedereen moet zijn recht kunnen halen. Maar op dit moment maak je geen kans als je de machtige overheid of grote bedrijven tegenover je hebt. Door in elke gemeente een Huis van het Recht te openen krijgt iedereen toegang tot gratis juridisch advies en bijstand.”
Stop digitale discriminatie en racistische algoritmes
De SP wil dat risicoprofilering en algoritmes bij de overheid niet leiden tot racisme of discriminatie, en verbiedt het gebruik van discriminerende AI-systemen bij besluitvorming.
“Stop digitale discriminatie vanuit de overheid. Risicoprofilering en AI mogen niet leiden tot discriminatie.”
“De inzet van algoritmen, Kunstmatige Intelligentie en geautomatiseerde besluitvorming om fraude op te sporen en besluiten te nemen is niet langer toegestaan wanneer mensen rechten niet gewaarborgd kunnen worden.”
Specifieke bescherming voor woonwagenbewoners
De SP benoemt expliciet het racisme en de discriminatie tegen woonwagenbewoners en wil dat gemeenten ondersteund worden om dit te stoppen.
“Stop de discriminatie van woonwagenbewoners. De Ombudsman en de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme hebben met kritische rapporten de behandeling van woonwagenbewoners door gemeenten veroordeeld. Dit moet stoppen.”
Volt neemt een uitgesproken antiracistisch standpunt in en wil racisme en discriminatie op alle niveaus actief bestrijden, zowel in beleid als in de samenleving. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals een minister voor Discriminatiebestrijding, structurele financiering van antiracisme-instanties, wettelijke verankering van herstel slavernijverleden, en strenge regulering van algoritmes en onderwijs. Volt legt nadruk op transparantie, handhaving en educatie om structureel racisme en institutionele uitsluiting tegen te gaan.
Minister voor Discriminatiebestrijding en wettelijke verankering
Volt wil een aparte minister die verantwoordelijk is voor het bestrijden van racisme en discriminatie, met wettelijke verankering van erkenning, excuses en herstelmaatregelen voor het slavernijverleden. Hiermee wil Volt institutioneel racisme aanpakken en structurele ongelijkheid tegengaan.
“Daarom komt er een minister voor Discriminatiebestrijding, Inclusie en Gelijkwaardigheid. Deze minister zorgt ervoor dat wetten, overheidsbeleid en werkplekken eerlijk, veilig en inclusief zijn voor alle mensen in Nederland. We bestrijden racisme en discriminatie, ook online.”
“We leggen de excuses, erkenning en herstelmaatregelen voor het slavernijverleden wettelijk vast.”
Structurele antiracisme in onderwijs en lesmateriaal
Volt wil dat onderwijs een centrale rol krijgt in het bestrijden van racisme, door structurele aandacht voor antiracisme, het herschrijven van het geschiedenisonderwijs en het trainen van leraren in het herkennen van vooroordelen en het bespreken van racisme.
“Wij maken discriminatiebestrijding een structureel onderdeel van het onderwijs. Leraren worden goed geschoold in het herkennen van vooroordelen en het voeren van moeilijke gesprekken in de klas. Leerlingen leren over de werking van structureel racisme, institutionele uitsluiting en privileges. De koloniale geschiedenis en het slavernijverleden worden herschreven en verankerd in het geschiedenisonderwijs vanuit een inclusief, niet-Eurocentrisch perspectief.”
Transparantie en toetsing van algoritmes tegen racisme
Volt wil dat algoritmes en AI-systemen niet mogen discrimineren, volledig transparant zijn en vooraf worden getoetst op mensenrechten en non-discriminatie, met betrokkenheid van de groepen die geraakt kunnen worden.
“Algoritmen, inclusief daarop gebaseerde kunstmatige intelligentie (AI), mogen niet discrimineren en moeten transparant en herleidbaar zijn. Daarom worden alle algoritmes openbaar gemaakt in het algoritmeregister en vooraf getoetst op mensenrechten en non-discriminatie, zeker bij gebruik in handhaving en toezicht. Bij het ontwikkelen van risicoprofielen binnen algoritmes worden die mensen betrokken die erdoor geraakt kunnen worden.”
Strengere handhaving en meldplicht bij discriminatie
Volt wil discriminatie op de arbeidsmarkt en woningmarkt actief bestrijden met strengere wetgeving, transparante selectieprocedures, meldplicht voor discriminerende verzoeken en actieve handhaving.
“We gaan discriminatie op de arbeidsmarkt aanpakken en voeren de Wet Toezicht gelijke kansen in bij werving en selectie. Werkgevers worden verplicht transparant te zijn over hun aannamebeleid. Daarnaast wordt er een meldplicht ingesteld voor discriminerende verzoeken aan degene die arbeidsbemiddeling verricht of arbeidskrachten ter beschikking stelt.”
“We pakken discriminatie op de woningmarkt aan met duidelijke wetgeving, gerichte voorlichting en actieve handhaving. We kiezen voor een stevige, integrale aanpak met transparante selectieprocedures, verplichte controle door gemeenten, structurele mystery-onderzoeken en streng optreden tegen overtredingen.”
Structurele financiering en professionalisering van antiracisme-instanties
Volt wil dat antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s) professioneler en beter gefinancierd worden, met landelijke dekking, uniforme kwaliteitsnormen en expliciete borging van de publieke taak.
“Volt pleit ervoor dat anti-discriminatievoorzieningen (ADV’s) professioneler worden, zodat discriminatie effectief kan worden aangepakt en preventie een belangrijke onderdeel wordt van de ADV’s.”
“We financiëren de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme structureel beter, en zorgen dat de positie wettelijk vastgelegd wordt.”
Wettelijk verbod op etnisch profileren
Volt wil een expliciet wettelijk verbod op etnisch profileren door de overheid en in geautomatiseerde risicoprofielen.
“Er komt een verbod op etnisch profileren. Etniciteit en nationaliteit als indicator in geautomatiseerde risicoprofielen en selectiebeslissingen mogen geen onderdeel zijn van onze wetshandhaving.”
D66 erkent racisme als een hardnekkig probleem in Nederland en wil alle vormen van racisme en discriminatie actief bestrijden, zowel wettelijk als in de praktijk. De partij pleit voor een brede Antidiscriminatiewet, verbiedt etnisch profileren door de overheid, en wil concrete maatregelen tegen racisme op de arbeidsmarkt en in de zorg. D66 benadrukt dat niemand mag worden buitengesloten en streeft naar gelijke kansen voor iedereen, ongeacht afkomst, huidskleur of andere kenmerken.
Nieuwe brede Antidiscriminatiewet voor álle vormen van discriminatie
D66 vindt dat de huidige wetgeving tekortschiet en wil een nieuwe, brede Antidiscriminatiewet die álle vormen van discriminatie, inclusief racisme, bestrijkt. Deze wet moet actieve verplichtingen bevatten voor publieke en private organisaties om discriminatie te voorkomen.
“De huidige wet (de Algemene wet gelijke behandeling - Awbg) schiet op belangrijke punten tekort. D66 wil daarom een nieuwe, brede Antidiscriminatiewet waar álle vormen van discriminatie onder vallen.”
“Deze Antidiscriminatiewet bevat ook actieve verplichtingen om discriminatie te voorkomen. Deze gelden zowel voor publieke als private organisaties – denk aan scholen, werkgevers, verhuurders en gemeentes.”
Verbod op etnisch profileren door overheid en politie
D66 wil wettelijk vastleggen dat overheidsorganisaties, politie en marechaussee geen etniciteit of nationaliteit meer mogen gebruiken bij risicoprofilering. Dit is een directe reactie op schandalen zoals de toeslagenaffaire en structureel racisme binnen overheidsdiensten.
Bestrijden van racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt
D66 erkent dat racisme en discriminatie bij vacatures en sollicitaties nog steeds voorkomen en wil bedrijven die discrimineren bestraffen. De overheid moet het goede voorbeeld geven, onder andere met ‘blinde’ sollicitaties.
“Discriminatie en racisme bij vacatures en sollicitaties komt nog steeds voor. Maar bij procedures voor werving en selectie horen gelijke kansen het enige uitgangspunt te zijn. D66 wil dat bedrijven die discrimineren bestraft worden. De overheid geeft zelf het goede voorbeeld o.a. met ‘blinde’ sollicitaties.”
Geen plaats voor racisme en discriminatie in de zorg
D66 stelt dat racisme en discriminatie in de zorg onacceptabel zijn en wil ingrijpen, onder andere via meldpunten voor patiënten en professionals. Daarnaast moet er in zorgopleidingen extra aandacht komen voor verschillen in cultuur en etniciteit.
“Er is geen plaats voor racisme en discriminatie in de zorg. Daarop grijpen we in, bijvoorbeeld via meldpunten voor patiënten en professionals.”
“D66 vindt dat zorgopleidingen extra aandacht moeten geven aan verschillen tussen patiënten, zoals verschillen in cultuur, etniciteit en gender.”
Extra aandacht voor intersectionaliteit
D66 erkent dat mensen om meerdere redenen tegelijk kunnen worden buitengesloten, bijvoorbeeld vanwege zowel huidskleur als seksuele oriëntatie, en wil daar specifiek beleid op voeren.
“In het bijzonder oog voor situaties waarin mensen om meerdere redenen tegelijk worden buitengesloten (intersectionaliteit), bijvoorbeeld omdat ze én van kleur én queer zijn.”
De SGP richt zich in haar verkiezingsprogramma vrijwel uitsluitend op het bestrijden van antisemitisme als vorm van racisme, met een sterke nadruk op bescherming van Joodse burgers en het expliciet uitsluiten van antisemitische ideeën bij inburgering en naturalisatie. Concrete voorstellen zijn onder meer het wettelijk verplicht afstand doen van antisemitisme voor aspirant-burgers, een zero-tolerancebeleid bij antisemitische incidenten, en het verbieden van antisemitische organisaties. Breder racisme of discriminatie op andere gronden wordt niet expliciet benoemd of geadresseerd.
Wettelijk verplicht afstand nemen van antisemitisme bij inburgering
De SGP wil dat aspirant-burgers expliciet afstand doen van antisemitische ideeën als voorwaarde voor naturalisatie en inburgering. Dit moet bijdragen aan het tegengaan van antisemitisme en het waarborgen van de veiligheid van Joodse medeburgers.
“De SGP wil in de wet vastleggen dat aspirant-burgers expliciet afstand doen van antisemitische ideeën (inclusief ontkenning van Israëls bestaansrecht) als voorwaarde voor naturalisatie.”
“Inburgeraars worden, net als in Duitsland, verplicht te ondertekenen het Joodse leven te beschermen.”
“Antisemitisme wordt zwaar meegewogen als weigerings- of intrekkingsgrond in de asiel- en inburgeringsprocedure, bij de aanvraag van een tijdelijke en permanente verblijfsvergunning en in de naturalisatieprocedure.”
Zero-tolerance en strengere handhaving tegen antisemitisme
De SGP pleit voor een zero-tolerancebeleid bij antisemitische incidenten, met meer capaciteit voor opsporing en vervolging, het verplicht registreren van incidenten volgens de IHRA-definitie, en het verbieden van antisemitische organisaties.
“Er komt een zero-tolerancebeleid voor antisemitische incidenten. De pakkans moet omhoog, er moet meer capaciteit bij Politie en OM worden vrijgemaakt voor de opsporing en vervolging en rechtszaken moeten meer leiden tot een veroordeling.”
“Incidenten worden verplicht geregistreerd volgens de IHRA-definitie en rechtszaken moeten vaker leiden tot een veroordeling, zodat een stevige en prioritaire aanpak gegarandeerd is.”
“Organisaties die zich schuldig maken aan antisemitisme volgens de IHRA-definitie worden verboden en ontbonden.”
Verplichte bewustwording en educatie over antisemitisme
De SGP wil dat nieuwkomers verplicht kennisnemen van de geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland en een bezoek brengen aan het Nationaal Holocaustmuseum als onderdeel van hun inburgering.
“Bij de inburgering hoort ook dat nieuwkomers weten van het lot dat de Nederlandse Joden in de Tweede Wereldoorlog is overkomen.”
“De SGP wil dat nieuwkomers in het kader van hun inburgering worden verplicht om een bezoek te brengen aan het Nationaal Holocaustmuseum of één van de andere herinneringscentra.”
GroenLinks-PvdA erkent racisme als een diepgeworteld maatschappelijk probleem en wil dit op alle niveaus actief bestrijden, met nadruk op gelijke behandeling en strenge handhaving. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals het versterken van vervolging, het verbieden van discriminerende algoritmen, en het bevorderen van bewustwording over het koloniale verleden. Hun visie is dat een rechtvaardige samenleving geen plaats biedt aan racisme, discriminatie of uitsluiting, en dat de overheid hierin het voortouw moet nemen.
Strengere vervolging en handhaving van racisme en discriminatie
GroenLinks-PvdA wil racisme en discriminatie harder aanpakken door het Openbaar Ministerie meer middelen te geven, discriminatierechercheurs in te zetten, en discriminatie zwaarder te bestraffen. De partij ziet effectieve handhaving als essentieel om slachtoffers te beschermen en daders af te schrikken.
“Het OM krijgt meer middelen om discriminatiezaken te vervolgen. We zorgen voor meer speciale discriminatierechercheurs om de drempel voor aangifte te verlagen, en trainen agenten om discriminatie beter te herkennen en etnisch profileren te voorkomen.”
“Dankzij onze wet tegen hatecrimes kunnen we discriminatie zwaarder bestraffen.”
“Bedrijven en organisaties die zich schuldig maken aan (stage)discriminatie en seksisme krijgen stevige boetes en worden uitgesloten van overheidsopdrachten.”
Verbod op discriminerende algoritmen en risicoprofielen
De partij wil discriminatie door technologie en overheidsbeleid voorkomen door risicoprofielen op basis van afkomst, inkomen of postcode te verbieden en transparantie bij geautomatiseerde beoordelingen wettelijk verplicht te stellen. Dit is een reactie op schandalen zoals de Toeslagenaffaire.
“De inzet van risicoprofielen op basis van afkomst, inkomen of postcode — zoals bij de Toeslagenaffaire — wordt verboden. Transparantie en uitlegbaarheid worden wettelijk verplicht bij iedere vorm van geautomatiseerde beoordeling.”
Bewustwording en educatie over racisme en het koloniale verleden
GroenLinks-PvdA wil structureel aandacht voor het koloniale verleden, slavernij en racisme in het onderwijs en via maatschappelijke initiatieven. Hiermee beoogt de partij diepgewortelde vooroordelen en systemen van onderdrukking te doorbreken.
“In het onderwijs besteden we meer aandacht aan de gevolgen van discriminatie, antisemitisme en uitsluiting. We waarborgen aandacht voor onder andere het koloniale verleden, slavernij, de Holocaust en de Joodse cultuur.”
“We maken middelen vrij voor initiatieven die zich inzetten voor meer bewustwording, zoals het Nationaal Plan Versterking Holocausteducatie, projecten tegen moslimhaat en het programma Internationaal decennium voor mensen van Afrikaanse afkomst.”
Europese antidiscriminatiewet
De partij pleit voor een overkoepelende Europese antidiscriminatiewet om racisme en discriminatie ook op EU-niveau krachtig te bestrijden.
“We blijven strijden tegen alle vormen van discriminatie en racisme in de EU. Wij zetten ons daarom in voor een nieuwe, overkoepelende Europese antidiscriminatiewet.”
De PVV stelt dat benoemingen en kansen in Nederland uitsluitend op basis van inhoudelijke kwaliteiten moeten plaatsvinden, en verwerpt beleid dat positieve discriminatie of aandacht voor racisme en discriminatie stimuleert. De partij wil bestaande instituties en functies die zich richten op het bestrijden van racisme, zoals de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, afschaffen en ziet anti-racismebeleid als onderdeel van een ongewenste "woke-ideologie". De PVV koppelt racisme vooral aan het afwijzen van beleid dat volgens hen Nederlanders benadeelt ten opzichte van anderen.
Alleen inhoudelijke kwaliteiten bij benoemingen, geen positieve discriminatie
De PVV verwerpt het benoemen van mensen op basis van geslacht, huidskleur of herkomst en wil dat alleen inhoudelijke kwaliteiten tellen. De partij ziet beleid gericht op diversiteit en inclusie als onwenselijk en pleit voor het afschaffen van functies en instituties die racisme en discriminatie moeten bestrijden.
“Bij werving en selectie van (top)ambtenaren telt alleen de inhoudelijke geschiktheid en niet geslacht, huidskleur en/of herkomst”
“Benoemingen in de (semi-)publieke sector alleen op grond van inhoudelijke kwaliteiten, en er komen zeer strikte beloningsnormen”
“Ontslag voor de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme”
Intrekken excuses slavernijverleden en stoppen met anti-racismebeleid
De PVV wil geen excuses maken voor het slavernijverleden en ziet anti-racismebeleid als onderdeel van een linkse ideologie die Nederlandse tradities en geschiedenis ondermijnt. De partij positioneert zich expliciet tegen wat zij zien als "linkse haat" en "woke-ideologie" rondom racisme.
Het CDA veroordeelt racisme en discriminatie in alle vormen en pleit voor een harde aanpak hiervan, met bijzondere aandacht voor discriminatie op basis van afkomst, religie, gender en andere gronden. Het programma bevat concrete voorstellen voor streng optreden tegen discriminatie, het actief toetsen van overheidsbeleid op uitsluiting, en het vergroten van bewustwording. De partij benadrukt het belang van gelijke kansen en het bestrijden van uitsluiting om de samenhang in de samenleving te waarborgen.
Streng optreden tegen discriminatie en racisme
Het CDA wil discriminatie, waaronder racisme, krachtig bestrijden omdat het de waardigheid van mensen en de samenhang in de samenleving ondermijnt. De partij noemt expliciet discriminatie op basis van afkomst, religie, gender, seksuele geaardheid en achternaam, en wil dat de overheid hier actief tegen optreedt en beleid toetst op uitsluiting.
“We treden hard op tegen elke vorm van discriminatie en stereotypering, onder meer van moslims. We zetten in op een stevige aanpak van discriminatie, zoals leeftijdsdiscriminatie van ouderen, migrantenkinderen die geen stageplaats kunnen krijgen, of discriminatie op basis van gender, religie, seksuele geaardheid of achternaam.”
“We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om uitsluiting tegen te gaan en discriminatie hard te bestrijden. Discriminatie ondermijnt niet alleen de waardigheid van mensen, maar ook de samenhang in onze samenleving.”
“Het Rijk heeft een voorbeeldfunctie en toetst actief het eigen beleid op uitsluiting, vooroordelen en het wegnemen van drempels. De overheid draagt bij aan bewustwording en transparantie.”
Geen ruimte voor antisemitisme en holocaustontkenning
Het CDA benoemt expliciet antisemitisme als een vorm van racisme die geen enkele ruimte mag krijgen in Nederland. De partij wil voortdurende en stevige bestrijding van antisemitisme en holocaustontkenning.
“Er is geen enkele ruimte voor antisemitisme in Nederland. Antisemitisme en de ontkenning van de Holocaust moet voortdurend en stevig bestreden worden.”
De VVD erkent racisme als een probleem, vooral in de context van online haat en discriminatie, en koppelt het aan bredere vormen van intolerantie zoals antisemitisme en vrouwenhaat. Hun belangrijkste concrete voorstel is het hard aanpakken van online haat, racisme en discriminatie, onder meer door het verbieden van organisaties die haat verspreiden en het stoppen van subsidies aan haatzaaiers. De VVD benadrukt het belang van bescherming van de vrije samenleving tegen polarisatie en haat, maar doet geen specifieke voorstellen gericht op institutioneel racisme of structurele ongelijkheid.
Harder optreden tegen online haat en racisme
De VVD ziet online haat, waaronder racisme, als een bedreiging voor de samenleving en wil streng optreden tegen het verspreiden van haat en intolerantie. Ze leggen de nadruk op het verbieden van organisaties die haat verspreiden en het stoppen van subsidies aan dergelijke groepen, met als doel de democratische rechtsstaat te beschermen tegen polarisatie en extremisme.
“Online haat, antisemitisme en racisme, nepnieuws en bedreigingen, en online radicalisering zijn hier overduidelijke voorbeelden van.”
“We stoppen overheidssubsidies van organisaties in binnen- en buitenland die zich schuldig maken aan discriminatie of haatzaaien.”
“De VVD wil dat de overheid alle juridische ruimte benut, en waar nodig verruimt, om organisaties die een radicale, antidemocratische ideologie verspreiden te kunnen verbieden.”
Geen specifieke aanpak van institutioneel racisme
Hoewel racisme wordt genoemd als maatschappelijk probleem, biedt de VVD geen concrete voorstellen of maatregelen tegen institutioneel racisme of structurele ongelijkheid. De partij richt zich primair op het bestrijden van openlijke haat en discriminatie, vooral in de online sfeer, en plaatst racisme in een bredere context van intolerantie.
“Dat onze vrije en veilige manier van samenleven onder druk staat, blijkt helaas ook keer op keer uit de toename van onder meer Jodenhaat, moslimhaat, vrouwenhaat en homohaat.”
BBB benoemt racisme niet expliciet als maatschappelijk probleem in haar verkiezingsprogramma, maar spreekt zich wel uit tegen discriminatie en antisemitisme. De partij legt de nadruk op het beschermen van de Joodse gemeenschap en het tegengaan van discriminatie bij asielzoekers, maar concrete, brede beleidsmaatregelen tegen racisme in het algemeen ontbreken.
Bescherming van de Joodse gemeenschap en bestrijding van antisemitisme
BBB erkent het toenemende antisemitisme en stelt bescherming van Joodse Nederlanders als prioriteit. De partij koppelt dit aan het belang van erkenning van de Holocaust in het inburgeringstraject en benadrukt dat vrijheid en veiligheid voor deze groep niet vanzelfsprekend zijn.
“Het beschermen van Joodse Nederlanders is urgenter dan ooit. Antisemitisme neemt in alarmerend tempo toe. Intimidatie, bedreiging en zelfs geweld tegen Joden zijn helaas weer realiteit geworden. BBB staat voor onze Joodse gemeenschap en vindt dat deze onvoorwaardelijk beschermd moet worden. Wij zijn er trots op dat erkenning van de Holocaust, mede dankzij onze inzet, is opgenomen in het inburgeringstraject. Omdat vrijheid en veiligheid nooit vanzelfsprekend zijn.”
“Bescherming van onze Joodse gemeenschap. Het beschermen van Joodse Nederlanders is urgenter dan ooit. Antisemitisme neemt in alarmerend tempo toe.”
Geen plek voor discriminatie door asielzoekers
BBB benoemt dat discriminatie door asielzoekers, bijvoorbeeld op basis van geloof of seksuele voorkeur, niet wordt getolereerd en leidt tot directe beëindiging van de asielprocedure. Dit standpunt richt zich specifiek op het tegengaan van discriminatie binnen asielzoekerscentra, maar niet op racisme in bredere zin.
“Asielzoekers die andere asielzoekers in azc’s bedreigen, intimideren of mishandelen, bijvoorbeeld om hun geloof of seksuele voorkeur, worden zonder pardon uit de asielprocedure gezet en teruggestuurd naar land van herkomst. In Nederland is geen plek voor discriminatie; laat dat direct bij binnenkomst al duidelijk zijn.”
De ChristenUnie veroordeelt racisme krachtig en ziet het als een kwaad dat bestreden moet worden, omdat ieder mens naar het evenbeeld van God is geschapen en recht heeft op waardigheid. De partij wil wet- en regelgeving aanscherpen om racisme en discriminatie tegen te gaan en stimuleert initiatieven die samenleven in verscheidenheid bevorderen. Daarnaast pleit de ChristenUnie voor een overheid die actief optreedt tegen racistische uitingen, ook binnen de politie.
Wet- en regelgeving tegen racisme en discriminatie aanscherpen
De ChristenUnie wil dat de overheid wet- en regelgeving verder aanscherpt om racisme en discriminatie effectief te bestrijden. Dit is gebaseerd op het uitgangspunt dat ieder mens gelijkwaardig is en dat racisme en discriminatie onverenigbaar zijn met deze waardigheid. De partij ziet het als een kerntaak van de overheid om samenleven in verscheidenheid te bevorderen en racisme actief tegen te gaan.
“De ChristenUnie stelt zich daarom teweer tegen het kwaad van racisme, antisemitisme en discriminatie op basis van levensovertuiging, geslacht, handicap of op welke grond dan ook.”
“Daarom staat de ChristenUnie voor een overheid die initiatieven stimuleert die het samenleven in verscheidenheid bevorderen en scherpen we wet- en regelgeving om racisme en discriminatie tegen te gaan verder aan.”
Geen plaats voor racisme binnen de politie
De ChristenUnie stelt expliciet dat er geen plaats is voor politieagenten die zich racistisch uitlaten of weigeren bepaalde groepen te beschermen. Hiermee adresseert de partij institutioneel racisme binnen de politie en benadrukt zij het belang van een inclusieve en rechtvaardige handhaving.
“Voor politieagenten die weigeren Joodse instellingen te beschermen of zich antisemitisch (of anderszins racistisch) uitlaten, is geen plaats bij het korps.”
FVD erkent racisme niet als een structureel probleem in Nederland en verwerpt beleid dat gericht is op het erkennen of compenseren van historisch racisme, zoals excuses voor het slavernijverleden. De partij pleit voor het afschaffen van diversiteitsbeleid en quota bij de overheid, en wil een neutrale publieke ruimte zonder activistische symboliek of excuses voor het verleden.
Geen excuses of compensatie voor slavernijverleden
FVD vindt dat de overheid zich niet moet bezighouden met excuses of smartengeld voor historische gebeurtenissen zoals slavernij, omdat dit volgens hen leidt tot een cultuur van schuld en verdeeldheid in plaats van toekomstgerichtheid. Dit standpunt wijst het erkennen van historisch racisme als overheidsverantwoordelijkheid expliciet af.
“We trekken de excuses voor het slavernijverleden in en stoppen met nieuwe excuses of smartengelden, zodat de overheid zich richt op de toekomst in plaats van op historische schuld.”
Afschaffen van diversiteitsbeleid en quota
De partij verwerpt diversiteitsbeleid, quota en verplichte trainingen bij de overheid en (semi-)publieke instellingen. FVD stelt dat dergelijke maatregelen niet bijdragen aan kwaliteit, maar juist leiden tot discriminatie op basis van afkomst of identiteit, en ziet ze als een vorm van omgekeerd racisme.
“We stoppen met quota, (semi-)verplichte trainingen en diversiteitsbeleid bij de overheid en (semi-)publieke instellingen, zodat kwaliteit en geschiktheid weer leidend worden.”
Verbod op activistische vlaggen en symboliek
FVD wil een neutrale publieke ruimte en verbiedt het gebruik van activistische vlaggen, waaronder regenboogvlaggen, op scholen en bij overheidsinstellingen. Hiermee verzet de partij zich tegen het zichtbaar maken van antiracisme- of diversiteitscampagnes in het publieke domein.
“We verbieden het gebruik van activistische vlaggen door overheid en onderwijs, zodat de publieke ruimte neutraal blijft.”
NSC erkent discriminatie, waaronder racisme, als een ernstig maatschappelijk probleem dat diep persoonlijk leed veroorzaakt en de samenleving ontwricht. Hun belangrijkste concrete voorstel is het opheffen van de uitzondering waardoor eenzijdig overheidshandelen niet onder de wetgeving over gelijke behandeling valt, zodat ook de overheid volledig aanspreekbaar wordt bij discriminatie. Daarnaast benadrukt NSC het grondwettelijk verbod op discriminatie als basis van de rechtsstaat en spreekt zich uit voor het bestrijden van alle vormen van discriminatie.
Overheid volledig aanspreekbaar maken bij discriminatie
NSC wil dat de overheid niet langer wordt uitgezonderd van wetgeving over gelijke behandeling, zodat burgers ook bij overheidsdiscriminatie rechtsbescherming hebben. Dit is een directe reactie op het leed en de maatschappelijke ontwrichting die discriminatie, waaronder racisme, veroorzaakt.
“De uitzondering dat eenzijdig overheidshandelen niet onder de wetgeving over gelijke behandeling valt, heffen we daarom op. Ook de overheid moet aangesproken kunnen worden bij discriminatie.”
“Artikel 1 van de Grondwet verbiedt discriminatie. Het leidt tot diep persoonlijk leed en het ontwricht de samenleving.”
Grondwettelijk verbod op discriminatie als fundament
NSC benadrukt dat het verbod op discriminatie, inclusief op grond van ras, de basis vormt van de democratische rechtsstaat en menselijke waardigheid. Ze spreken zich expliciet uit tegen alle vormen van discriminatie, waaronder racisme, en voor volwaardige acceptatie van minderheden.
“Het verbod op discriminatie (art. 1 van de Grondwet) is de basis van de democratische rechtsstaat en een waarborg voor menselijke waardigheid. Dit verbod heeft betrekking op ras, godsdienst en geslacht, maar ook op seksuele diversiteit. We bestrijden alle vormen van discriminatie...”
BVNL erkent racisme als maatschappelijk thema, maar verwerpt expliciet overheidsbeleid gericht op racismebestrijding en diversiteit. De partij wil het instituut Nationaal Coördinator tegen Racisme en Discriminatie schrappen en beëindigt alle woke- en diversiteitsbeleid, met als uitgangspunt dat de overheid kiest voor kwaliteit ongeacht achtergrond. BVNL ziet overheidsmaatregelen rond racisme en diversiteit als politiek gemotiveerd en overbodig.
Afschaffen van overheidsbeleid tegen racisme en discriminatie
BVNL vindt dat speciale overheidsorganen en beleid gericht op racisme en discriminatie niet nodig zijn en wil deze opheffen. Volgens de partij moet de overheid neutraal zijn en geen onderscheid maken op basis van huidskleur, achtergrond of geaardheid; kwaliteit moet leidend zijn. Dit standpunt adresseert racisme door te pleiten voor een kleurblinde benadering en het schrappen van specifieke antiracisme-instanties.
JA21 erkent dat discriminatie moet worden bestreden, maar verwerpt de stelling dat Nederland een racistisch land is. De partij wil stoppen met antiracisme- en diversiteitsprogramma’s bij de politie en benadrukt het belang van vrijheid van meningsuiting, ook als het gaat om kritiek op religie. JA21 ziet antiracisme-initiatieven vaak als overdreven en stelt dat kritiek op bijvoorbeeld de islam niet gelijkstaat aan racisme.
Discriminatie bestrijden, maar Nederland is geen racistisch land
JA21 vindt dat discriminatie die integratie belemmert moet worden aangepakt, maar verzet zich tegen het idee dat Nederland structureel racistisch is. De partij maakt onderscheid tussen terechte kritiek op religie en racisme, en wil niet dat kritiek op de islam als racisme wordt bestempeld.
“Wanneer discriminatie het proces van integratie belemmert, dient daartegen opgetreden te worden. JA21 wil geen samenleving waarin mensen louter op grond van hun afkomst of achtergrond worden gehinderd om het beste uit zichzelf te halen en maximaal bij te dragen aan onze maatschappij. Maar met één mythe moet krachtig worden afgerekend: Nederland is geen racistisch land. Maar al te vaak wordt bijvoorbeeld kritiek op het islamitisch geloof als islamofobie, discriminatie of zelfs racisme weggezet en dat is niet hetzelfde.”
Stoppen met antiracisme- en diversiteitsprogramma’s bij politie en justitie
JA21 wil af van antiracisme- en diversiteitsprogramma’s binnen de strafrechtketen en vertrouwt op de professionaliteit van de politie. De partij ziet deze programma’s als overbodig en als een uiting van wantrouwen richting politie en justitie.
“De politiek weer vierkant achter de politie: stoppen met antiracisme- en diversiteitsprogramma’s in de gehele strafrechtketen en weer vertrouwen op de professionaliteit van onze mensen in blauw.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma