Volt kiest niet voor klassiek pacifisme, maar voor een nadruk op diplomatie, mensenrechten en internationale rechtsorde, gecombineerd met een sterke inzet op Europese defensie en vredesopbouw. Het programma bevat concrete voorstellen voor wapenembargo’s, sancties en diplomatieke initiatieven, maar pleit ook expliciet voor de opbouw van een Europees leger en nucleaire afschrikking. Volt ziet vreedzame oplossingen als uitgangspunt, maar sluit militaire middelen niet uit als noodzakelijk voor veiligheid en mensenrechten.
Volt benadrukt het belang van diplomatie, internationale rechtsorde en vreedzame oplossingen als eerste stap, vooral in conflictgebieden. Pacifisme wordt hier benaderd als het streven naar vreedzame, rechtvaardige oplossingen en het voorkomen van geweld, maar niet als absolute afwijzing van militaire middelen.
“Dialoog, diplomatie en samenwerking zullen echter voorop blijven staan op weg naar betere veiligheid, democratie en mensenrechten.”
“Nederland zet zich in voor een rechtvaardige en vreedzame oplossing op basis van internationaal recht, met als doel een tweestatenoplossing waarin Palestijnen en Israëli’s in veiligheid en met waardigheid kunnen leven”
“Volt kiest voor internationale samenwerking die bijdraagt aan een eerlijke, vreedzame en duurzame wereld.”
Volt stelt concrete maatregelen voor om geweld te beperken door wapenembargo’s, sancties en het opschorten van militaire samenwerking met landen die mensenrechten schenden. Dit is een pacifistische reflex, maar altijd gekoppeld aan specifieke situaties en niet universeel.
“Het opschorten van militaire samenwerking en een volledig embargo op de import en export van wapens en (militaire) technologie.”
“Een streng economisch sanctiepakket tegen Israël.”
“Sancties tegen alle individuen of groepen (ongeacht nationaliteit) die door een internationaal erkend gerechtshof schuldig zijn bevonden aan oorlogsmisdaden.”
Volt wijst klassiek pacifisme af door expliciet te pleiten voor een sterk Europees leger, nucleaire afschrikking en militaire samenwerking. Dit wordt gezien als noodzakelijk om vrede, veiligheid en mensenrechten te beschermen in een wereld met groeiende dreigingen.
“We bouwen aan een Europees leger, want samen staan we sterker dan alleen.”
“De EU investeert samen in de modernisering van Franse kernwapens, gericht op het versterken van second strike-systemen in plaats van op het uitbreiden van het aantal kernkoppen.”
“Een Europese militaire doctrine bepaalt hoe de EU in conflictsituaties militair optreedt.”
Volt koppelt pacifisme aan structurele vredesopbouw, jeugdparticipatie en onderwijs in vrede en democratie, met als doel toekomstige generaties weerbaarder en vreedzamer te maken.
“Onderwijs met structurele aandacht voor mediawijsheid en vrede en democratie, in samenwerking met maatschappelijke en Europese partners.”
“We schrijven samen met jongeren een Youth, Peace & Security-actieplan, zodat hun perspectief wordt verankerd.”
“Eén aanpak voor hulp, ontwikkeling en vredesopbouw. Dat maakt hulp effectiever en duurzamer.”
BBB verwerpt pacifisme als uitgangspunt en kiest expliciet voor een beleid van "vrede door kracht", waarbij militaire slagkracht, afschrikking en actieve verdediging centraal staan. De partij pleit voor forse investeringen in defensie, versterking van de NAVO-positie en actieve steun aan bondgenoten, en wijst expliciet pacifistische benaderingen af in het licht van internationale dreigingen. BBB ziet militaire paraatheid en samenwerking als noodzakelijke voorwaarden voor vrede en veiligheid, niet als laatste redmiddel.
BBB stelt dat echte vrede alleen bereikt kan worden door kracht, afschrikking en een sterke krijgsmacht, en niet door pacifistische idealen of ontwapening. De partij ziet de wereld als instabiel en gevaarlijk, en vindt dat Nederland zich actief en militair weerbaar moet opstellen, waarbij defensie-uitgaven en militaire samenwerking essentieel zijn. Pacifisme wordt impliciet verworpen als naïef of onrealistisch in de huidige geopolitieke context.
“Nederland gaat zijn militaire slagkracht niet alleen herstellen, maar versterken tot een niveau dat past bij een moderne natiestaat in de frontlinie van vrijheid en democratie.”
“Onze ambitie is duidelijk: Nederland wordt weer een serieuze en betrouwbare speler binnen de NAVO en wereldwijd. De NAVO blijft de hoeksteen van ons veiligheidsbeleid.”
“Binnen Defensie zal de inzet uitsluitend komen te liggen op gevechtskracht. Dit betekent dat politiek getinte trainingen en ideologische boekenlijsten niet meer actief worden aangeboden. BBB stelt onze mannen en vrouwen, de legerschoenen op de grond, in staat om te doen waar ze goed in zijn: vechten als het moet en afschrikken waar het kan.”
“We bieden actieve steun aan de zelfverdediging van Oekraïne en Israël.”
BBB neemt een harde, niet-pacifistische houding aan tegenover terreur, agressie en gewelddadige regimes. De partij pleit voor zero tolerance, uitsluiting van terugkeer van IS-strijders, en het actief bestrijden van terreurorganisaties, waarmee ze afstand neemt van elke vorm van verzoenend of geweldloos beleid richting deze groepen.
“Zero tolerance voor terreur. Terreurorganisaties als Hamas, Islamic Jihad, Hezbollah, Ansar Allah en Al Qaida mogen geen enkele ruimte krijgen.”
“IS-strijders nooit meer terug. Strijders met een EU-paspoort die naar het Midden-Oosten afreisden om te vechten voor IS of andere terreurorganisaties mogen nooit meer terugkeren naar de EU, maar moeten ter plaatse worden berecht en daar hun straf uitzitten.”
BBB kiest voor actieve militaire samenwerking met bondgenoten en het vergroten van de afschrikking, in plaats van ontwapening of neutraliteit. Dit uit zich in concrete voorstellen zoals permanente stationering van troepen, intensivering van samenwerking met de VS, steun aan Taiwan en het afschrikken van Venezuela.
“Nederland versterkt de militaire samenwerking met de Verenigde Staten. En we bieden actieve steun aan de zelfverdediging van Oekraïne en Israël.”
“Taiwan staat in de frontlinie tegen een agressief en communistisch China en is belangrijk voor onze eigen chipproductie. Wij intensiveren onze militaire samenwerking en blijven door de Straat van Taiwan varen met marineschepen.”
“Nederland heeft een speciale verantwoordelijkheid in het afschrikken van de agressieve socialistische dictatuur in Venezuela, op slechts 65 kilometer van Curaçao.”
“Om de geoefendheid van onze eenheden en geloofwaardigheid binnen de NAVO te vergroten zal Nederland een volledige brigade permanent in Polen of Litouwen positioneren.”
BIJ1 kiest radicaal voor pacifisme door te pleiten voor volledige demilitarisering, neutraliteit en het beëindigen van militaire betrokkenheid, zowel nationaal als internationaal. De partij wil uit de NAVO stappen, geen geld meer uitgeven aan wapens, wapenindustrieën zwaar belasten en militaire dienstplicht afschaffen. BIJ1 zet in op diplomatie, humanitaire hulp en het ombuigen van militaire middelen naar sociale voorzieningen.
BIJ1 wil dat Nederland zich volledig losmaakt van militaire bondgenootschappen en kiest voor een neutrale, niet-militaire positie in de wereld. Dit is bedoeld om oorlog en militarisering te voorkomen en diplomatie en vrede centraal te stellen.
“We verlaten de NAVO en kiezen voor neutraliteit. Kernwapens van de Verenigde Staten verdwijnen uit Nederland. Ons leger zetten we alleen in om internationaal recht te handhaven, niet voor andermans oorlogen. Voor echte vrede en veiligheid.”
“Nederland start direct het traject om uit de NAVO te treden en voltooit dit binnen 4 jaar. Tot dat moment verhogen we op geen enkel moment het budget van defensie.”
“Nederland neemt een grondregel van neutraliteit aan. Waarmee we niet meer achter een schijnheilig imperialistisch blok staan, maar juist inzetten op wereldwijde diplomatie en echte vrede.”
BIJ1 wil stoppen met investeren in wapens en de wapenindustrie, en het vrijgekomen geld inzetten voor sociale doelen. Dit sluit aan bij hun pacifistische visie dat veiligheid niet door militarisering maar door sociale investeringen bereikt wordt.
“BIJ1 geeft geen extra geld uit aan wapens. We werken niet mee aan de absurde verhoging van het NAVO-budget. Er gaat geen cent meer naar wapens in militaire conflicten, naar koloniale oorlogen en naar genocide.”
“We verbieden dat wapenbedrijven zich vestigen in Nederland. En heffen hoge belastingen voor de bestaande wapenindustrie, zolang deze nog niet radicaal verandert.”
“Nederland stopt geen geld van de overheid meer in militair onderzoek, beëindigt geweld gerelateerde samenwerking met universiteiten en ontmantelt militaire industrieel-academische netwerken.”
BIJ1 wil de dienstplicht volledig uit de wet halen en dienstweigering wettelijk beschermen, als uiting van hun pacifistische principes en om jongeren te beschermen tegen militarisering.
“De dienstplicht gaat officieel uit de wet. Dienstweigering wordt erkend en beschermd. Er komt (postuum) eerherstel voor dienstweigeraars uit het verleden.”
“Onze jongeren beschermd tegen dienstplicht en ronseling voor het leger. Onze jongeren zijn geen kanonnenvoer. Alle dienstweigeraars krijgen onze steun en bescherming.”
In plaats van militaire interventies wil BIJ1 inzetten op diplomatie, humanitaire hulp en civiele vredesinterventies, buiten militaire structuren om.
“Nederland investeert in een internationaal netwerk van solidaire landen voor noodhulp, rampenopvang en civiele vredesinterventies, buiten NAVO en EU om — onder democratische controle, zonder militair mandaat.”
“Nederland draagt bij aan herstel, rechtvaardigheid en zelfbeschikking. Door lokale vredesbewegingen te ondersteunen, te demilitariseren en neokoloniaal uitbuiten te stoppen.”
D66 kiest nadrukkelijk niet voor pacifisme, maar voor een actieve inzet op vrede door middel van internationale samenwerking, diplomatie én militaire paraatheid. De partij streeft naar het voorkomen van oorlog, maar acht een sterke krijgsmacht en Europese defensiesamenwerking noodzakelijk om vrede, vrijheid en mensenrechten te beschermen. D66 pleit voor het internationaal recht als leidraad, maar sluit militaire inzet niet uit als het gaat om bescherming van mensenrechten of het voorkomen van grootschalig geweld.
D66 verwerpt een pacifistische koers en kiest expliciet voor een Europa dat zichzelf kan verdedigen, met een sterke krijgsmacht en investeringen in defensie. Het doel is niet om te vechten, maar om oorlog te voorkomen en wereldwijd op te komen voor mensen die niet beschermd zijn. D66 ziet militaire paraatheid als essentieel voor het beschermen van vrede, vrijheid en mensenrechten.
“We willen een Europa dat zichzelf kan verdedigen én haar waarden uitdraagt. Dat niet wegkijkt van oorlog, schending van mensenrechten of de gevolgen van de opwarming van de aarde.”
“We kiezen voor strategische zelfstandigheid van Europa. En we kiezen voor een krijgsmacht die onze vrijheid, democratie en rechtsstaat kan bewaken. Niet om te vechten, maar om oorlog te voorkomen en om wereldwijd op te komen voor mensen die nu niet beschermd zijn.”
“D66 streeft op lange termijn naar een Europese krijgsmacht.”
“We komen de NAVO-afspraak na om minimaal 3,5% van het bbp aan defensie uit te geven...”
D66 benadrukt het belang van het internationaal recht en diplomatie als fundament voor vrede, maar erkent dat deze middelen niet altijd voldoende zijn. De partij pleit voor internationale samenwerking, sancties en – indien nodig – militaire interventie onder VN-mandaat om mensenrechten te beschermen.
“Wij zetten ons vol in voor het internationaal recht, omdat vrede en vrijheid alleen bestaan als het recht sterker is dan de macht.”
“Als sociaal-liberale partij pleit D66 voor het internationaal recht als richtlijn voor internationaal beleid. We zullen ons altijd uitspreken als het internationaal recht wordt geschonden.”
“D66 wil dat de humanitaire crisis in Gaza zo snel mogelijk wordt gekeerd door hier een internationale VN-gemandateerde interventiemacht in te zetten op basis van de VN-resolutie Responsibility to Protect (R2P) via een spoedsessie van de VN.”
D66 ziet het beschermen van mensenrechten en het vervolgen van oorlogsmisdadigers als essentieel voor duurzame vrede. De partij kiest niet voor neutraliteit of afzijdigheid, maar voor actieve betrokkenheid bij internationale crises.
“D66 kiest voor een Europa dat vluchtelingen beschermt, oorlogsmisdadigers vervolgt en eerlijke handel mogelijk maakt. We beschermen vrede, binnen de internationale rechtsorde en met respect voor mensenrechten.”
“Nederland ondersteunt organisaties die bewijsmateriaal van schendingen van mensenrechten en humanitair oorlogsrecht opsporen, bijhouden en documenteren.”
De VVD verwerpt pacifisme als leidraad voor buitenlands en veiligheidsbeleid en kiest expliciet voor een realistische, assertieve koers waarin militaire kracht, afschrikking en bereidheid tot ingrijpen centraal staan. De partij stelt dat naïviteit en pacifisme gevaarlijk zijn in de huidige geopolitieke context en pleit voor structurele investeringen in defensie, een sterke NAVO/EU-pijler en het inzetten van militaire macht ter bescherming van Nederlandse belangen. Concrete voorstellen zijn onder meer het fors verhogen van defensie-uitgaven, het versterken van de krijgsmacht en het expliciet afwijzen van "deugpolitiek" zonder strategisch belang.
De VVD positioneert zich expliciet tegen pacifisme en naïviteit in het veiligheids- en buitenlandbeleid. De partij stelt dat realisme, militaire kracht en afschrikking noodzakelijk zijn om vrede en vrijheid te waarborgen, en dat militair ingrijpen soms onvermijdelijk is. Pacifisme wordt als onrealistisch en zelfs gevaarlijk bestempeld in het licht van actuele dreigingen.
“Te vaak regeert in de Nederlandse politiek nog de naïviteit of de drang tot activisme. Dat is gevaarlijk. De VVD kiest voor een andere koers: pragmatisch, met realisme als kompas, en het Nederlandse belang op één.”
“Militair ingrijpen kan nodig zijn. Uiteindelijk moet de pen weer zwaarder wegen dan het zwaard, maar zonder sterk zwaard zijn we nergens.”
“De generaal en koopman winnen het nu even van de dominee. Voor onze veiligheid. Voor onze vrijheid. En voor onze toekomst.”
“Geen deugpolitiek meer zonder concreet strategisch belang voor Nederland.”
De VVD stelt dat een sterke krijgsmacht en geloofwaardige afschrikking essentieel zijn om oorlog te voorkomen en de Nederlandse belangen te beschermen. Pacifisme wordt impliciet verworpen door te pleiten voor structurele, niet tijdelijke, verhoging van defensie-uitgaven en het actief inzetten van militaire middelen.
“Daarom kiezen we voor een krijgsmacht die geloofwaardig af kan schrikken. Daarvoor moeten de defensie-uitgaven fors omhoog. Niet later, maar nu. Niet tijdelijk, maar structureel.”
“Onze krijgsmacht moet een macht zijn die kan afschrikken, verdedigen en, indien nodig, keihard ingrijpen.”
“We schuwen er niet voor om onze krijgsmacht voor onze geopolitieke belangen in te zetten.”
De VVD verwerpt pacifistische motieven voor buitenlandse inzet en ontwikkelingshulp, en stelt dat elke euro aan buitenlandse uitgaven direct moet bijdragen aan Nederlandse veiligheid, vrijheid en economische kracht.
“Ontwikkelingshulp, VN-bijdragen en militaire inzet moeten allemaal direct in het teken staan van onze strategische positie. Geen deugpolitiek meer zonder concreet strategisch belang voor Nederland.”
“Elke euro die Nederland in het buitenland uitgeeft, moet bijdragen aan onze eigen veiligheid, vrijheid en economische kracht.”
FVD kiest expliciet voor een neutrale, terughoudende internationale positie en verwerpt militaire interventies en buitenlandse inmenging, waarmee het een pacifistische koers bepleit. De partij wil geen belastinggeld meer besteden aan militaire avonturen of buitenlandse conflicten, en pleit voor een neutraliteit naar Zwitsers model. Concrete voorstellen zijn het stoppen van militaire steun aan Oekraïne, het heroverwegen van het NAVO-lidmaatschap, en het uitsluiten van dienstplicht of inzet van Nederlandse jongeren in buitenlandse oorlogen.
FVD wil dat Nederland een neutrale positie inneemt in internationale conflicten en zich onthoudt van militaire inmenging, vergelijkbaar met het Zwitserse model. Dit standpunt is ingegeven door het idee dat buitenlandse militaire interventies averechts werken en niet in het Nederlands belang zijn. Het pacifistische element zit in de expliciete afwijzing van deelname aan oorlogen en het stoppen van militaire steun aan andere landen.
“Nederland kiest een neutrale positie in de internationale politiek - naar Zwitsers model. We stoppen met sancties die onze economie of belangen schaden en staken alle militaire en financiële steun aan Oekraïne.”
“We stoppen met miljardenuitgaven aan buitenlandse conflicten, zoals de oorlog in Oekraïne, en richten ons op vrede en samenwerking.”
“Geen belastinggeld meer voor zinloze militaire avonturen of Amerikaanse proxy-oorlogen zoals in Oekraïne.”
FVD verzet zich tegen het opnieuw invoeren van de dienstplicht en sluit uit dat Nederlandse jongeren worden ingezet in buitenlandse conflicten. Dit sluit aan bij hun pacifistische visie dat Nederland zich niet militair moet mengen in internationale oorlogen.
FVD wil het NAVO-lidmaatschap ter discussie stellen via een referendum, omdat ze vinden dat militaire allianties Nederland kunnen meeslepen in buitenlandse conflicten die niet in het Nederlands belang zijn. Dit is een pacifistisch geïnspireerde wens om militaire betrokkenheid te minimaliseren.
“We leggen het lidmaatschap van de NAVO via een referendum voor aan de Nederlandse bevolking, zodat we als land zelf kunnen beslissen of we door willen op het huidige pad.”
Hoewel FVD investeringen in defensie voorstaat, is dit uitsluitend bedoeld voor de verdediging van Nederland zelf en niet voor buitenlandse missies. Dit onderstreept hun pacifistische benadering: defensie is er alleen voor nationale soevereiniteit, niet voor interventies.
JA21 verwerpt pacifisme expliciet en kiest voor een sterk defensief en realistisch buitenlandbeleid, waarbij militaire weerbaarheid en het beschermen van Nederlandse belangen centraal staan. De partij pleit voor forse investeringen in Defensie, een afwijzing van militaire terughoudendheid zonder Nederlands belang, en benadrukt het belang van afschrikking en bondgenootschappen boven idealistisch pacifisme. JA21 ziet veiligheid en soevereiniteit als hoogste prioriteit en wijst pacifistische benaderingen af in het licht van actuele dreigingen.
JA21 positioneert zich duidelijk tegen pacifisme en pleit voor een actieve, weerbare houding ten opzichte van internationale dreigingen. De partij ziet pacifisme als onrealistisch en gevaarlijk in de huidige geopolitieke context, en benadrukt het belang van afschrikking, militaire paraatheid en het beschermen van nationale belangen.
“JA21 verwerpt pacifisme en militaire terughoudendheid. De wereld is niet veilig en wordt dat voorlopig ook niet. Afschrikking werkt alleen als deze geloofwaardig is.”
“Geen EU-leger en geen militaire inzet zonder aantoonbaar Nederlands belang of mandaat.”
“Nederland moet zelfstandig in staat zijn haar burgers, grondgebied en vitale belangen te verdedigen – te land, ter zee, in de lucht, in de ruimte, en in het cyberdomein.”
JA21 stelt dat een sterke krijgsmacht essentieel is om de Nederlandse belangen te beschermen en afschrikking geloofwaardig te maken. De partij wil structureel fors meer investeren in Defensie en de krijgsmacht moderniseren, met het oog op langdurige inzetbaarheid en innovatie.
JA21 kiest voor een pragmatische, op nationale belangen gerichte buitenlandpolitiek en wijst idealistisch, pacifistisch beleid af. De partij vindt dat handel en veiligheid topprioriteit moeten krijgen, en dat Nederland niet naïef moet zijn in een instabiele wereld.
“Nederland is toe aan realistisch buitenlandbeleid. JA21 wil dat de voor ons zo cruciale handel en samenhangende veiligheid topprioriteit krijgen. De dominee moet plaatsmaken voor de koopman.”
“Met realistischer buitenlandbeleid kan Nederland ondanks beperkte invloed een positieve impact bewerkstelligen voor haar welvaart en veiligheid.”
De Partij voor de Dieren kiest duidelijk voor een pacifistische benadering: vrede, diplomatie en geweldloze conflictoplossing staan centraal, met militaire inzet alleen als uiterste middel en uitsluitend bij humanitaire missies. Ze willen investeren in diplomatie, ontwapening, en het geweldloos weerbaar maken van burgers, en wijzen militaire agressie, kernwapens en wapenhandel af. De partij pleit voor een Europese defensiestrategie gericht op rechtvaardige vrede, dialoog en ontwapening, waarbij militaire uitgaven kritisch worden afgewogen en niet ten koste mogen gaan van klimaat, natuur of sociale voorzieningen.
De PvdD wil een deel van het defensiebudget inzetten voor diplomatie, conflictpreventie en geweldloze weerbaarheid, in plaats van primair op militaire middelen te vertrouwen. Dit sluit aan bij hun pacifistische visie dat vrede en dialoog altijd het doel zijn en militaire inzet slechts een laatste redmiddel.
“Een deel van het defensiebudget zal specifiek worden ingezet op diplomatie in conflictsituaties, het ontwikkelen van methoden voor conflict-preventie en geweldloze conflictoplossing, en voor het geweldloos weerbaar maken van de burgers.”
“Nederland zet zich in voor een bredere Europese veiligheidsstrategie waarin rechtvaardige vrede, diplomatie, dialoog, vredesopbouw en conflictbeheersing voorop staan.”
Militaire inzet wordt door de PvdD alleen geaccepteerd als deze een duidelijk afgebakend humanitair karakter heeft. Dit onderstreept hun pacifistische uitgangspunt dat geweld alleen als uiterste middel mag worden ingezet.
“Nederland levert geen soldaten aan internationale militaire interventies, tenzij deze een duidelijk afgebakend humanitair karakter hebben.”
De partij verwerpt kernwapens en wil niet bijdragen aan de ontwikkeling of stationering ervan, en streeft naar strenge regulering en transparantie van de wapenhandel. Dit sluit aan bij hun streven naar ontwapening en het voorkomen van geweld.
“Kernwapens worden niet langer op Nederlands grondgebied gestationeerd. Nederland draagt op geen enkele manier bij aan de ontwikkeling van nieuwe kernwapens in Europees verband en ondertekent het VN Verdrag inzake het Verbod op Kernwapens.”
“Nederland respecteert internationale verdragen, waaronder het Non-proliferatieverdrag en het Wapenhandelsverdrag. Nederland zet zich in voor naleving van verdragen tegen landmijnen en clustermunitie en voor wereldwijde regulering van de wapenhandel.”
De PvdD is kritisch op militaire allianties als de NAVO en wil geen automatische verhoging van defensie-uitgaven; elke uitgave moet zorgvuldig worden afgewogen en mag niet ten koste gaan van andere maatschappelijke doelen. Dit weerspiegelt hun voorkeur voor vreedzame oplossingen boven militarisering.
“De NAVO-norm wordt gedicteerd door Trump: daar doen wij niet aan mee. We wegen zorgvuldig af wat nodig is op basis van goed onderbouwde plannen. Géén blanco cheque voor defensie.”
“Investeringen in defensie mogen niet ten koste gaan van klimaat, natuur, sociale zekerheid, zorg en onderwijs.”
De partij stelt expliciet dat oorlog een ramp is en dat vrede altijd het doel moet zijn, waarmee ze hun pacifistische grondhouding onderstrepen.
“Oorlog is een ramp voor alles wat leeft. Vrede is altijd het doel.”
De SP kiest voor een uitgesproken pacifistische koers: militaire inzet is alleen een laatste redmiddel, diplomatie en ontwapening staan centraal, en wapenhandel wordt streng beperkt. De partij verzet zich tegen militarisering, wapenwedlopen en buitenlandse militaire interventies zonder VN-mandaat. Concrete voorstellen zijn onder meer het ondertekenen van het VN-verdrag voor het verbod op kernwapens, het verwijderen van Amerikaanse kernwapens uit Nederland, en het stoppen van wapenexport naar mensenrechtenschenders.
De SP wil dat het Nederlandse leger uitsluitend wordt ingezet voor verdediging van het eigen grondgebied of op basis van een VN-mandaat, en verzet zich tegen buitenlandse militaire operaties zonder VN-goedkeuring. Dit standpunt adresseert het risico op escalerende conflicten en benadrukt het belang van internationale rechtsorde boven machtspolitiek.
“De SP wil een krijgsmacht die in staat is het eigen grondgebied te verdedigen en in staat is op basis van VNmandaat bondgenoten te verdedigen en vredestaken uit te voeren. Nederland had nooit mee mogen doen met de illegale en roekeloze oorlogen in Irak en Afghanistan die niets dan chaos en ellende hebben opgeleverd.”
“Dat betekent expliciet: geen operaties buiten het eigen grondgebied, geen operaties zonder VNmandaat en geen uitbreiding met nieuwe NAVOlanden.”
De SP stelt dat echte veiligheid voortkomt uit diplomatie, ontwapening en samenwerking, niet uit militarisering of wapenwedlopen. Dit standpunt is fundamenteel pacifistisch en pleit voor het voorkomen van oorlogen door vreedzame middelen.
“Vrede en veiligheid koment niet uit de loop van een geweer, maar door internationale samenwerking en solidariteit. Onze veiligheid wordt nu te veel gebaseerd op meer wapens en dreiging, terwijl echte veiligheid begint bij vrede en samenwerking. Wij kiezen voor een defensiebeleid dat mensen beschermt door diplomatie, ontwapening en rechtvaardige internationale samenwerking.”
“We moeten er alles aan doen om te voorkomen dat oorlogen beginnen of dat bestaande oorlogen escaleren. Bij alle conflicten moet de Nederlandse inzet gericht zijn op diplomatie en het vinden van een pad naar vrede. Militaire inzet is alleen een laatste redmiddel en moet altijd met diplomatieke inspanningen gepaard gaan.”
De SP wil wapenexport aan mensenrechtenschenders verbieden, kernwapens uit Nederland verwijderen, en internationale ontwapening bevorderen. Dit is een concreet pacifistisch beleid gericht op het verminderen van de beschikbaarheid en verspreiding van wapens.
De SP verzet zich tegen de toename van defensie-uitgaven, de wapenwedloop en het opnieuw invoeren van de dienstplicht. Dit standpunt benadrukt het belang van investeren in vrede en sociale voorzieningen boven militarisering.
Het CDA neemt expliciet afstand van pacifisme en kiest voor een actieve, weerbare defensiepolitiek. De partij pleit voor forse investeringen in defensie, herinvoering van de militaire opkomstplicht, en een sterke internationale positie gericht op afschrikking en het voorkomen van oorlog. Pacifisme als uitgangspunt wordt niet genoemd; in plaats daarvan staat collectieve veiligheid, militaire paraatheid en internationale samenwerking centraal.
Het CDA ziet veiligheid als een kerntaak van de overheid en benadrukt het belang van militaire paraatheid en afschrikking boven pacifisme. De partij stelt dat vrijheid niet gratis is en dat investeren in defensie noodzakelijk is om agressie te voorkomen en de internationale rechtsorde te beschermen. Pacifisme wordt impliciet verworpen door de nadruk op militaire opbouw, NAVO-verplichtingen en actieve deelname aan internationale missies.
“De inzet van de krijgsmacht is primair het afschrikken van agressie en het voorkomen van oorlog in Nederland en in het NAVO-verdragsgebied.”
“Vrijheid is niet gratis. Investeringen in onze veiligheid zijn vandaag van belang en voor de toekomst.”
“We maken ruimte op de begroting om de extra defensie-uitgaven te kunnen betalen...”
“Door de toenemende militaire dreigingen willen wij een heractivering van de militaire opkomstplicht, naar Scandinavisch model...”
“We hebben een schaalbare krijgsmacht nodig met een grotere rol voor reservisten.”
Hoewel het CDA diplomatie en het internationaal recht belangrijk vindt, worden deze niet als alternatief voor militaire inzet gepresenteerd, maar als aanvullende instrumenten. Diplomatieke middelen worden ingezet om conflicten te voorkomen, maar militaire paraatheid blijft leidend.
NSC neemt expliciet afstand van pacifisme en kiest voor een realistische, weerbare en militair ondersteunde benadering van vrede en veiligheid. De partij pleit voor forse investeringen in defensie, een versterkte krijgsmacht, en benadrukt dat diplomatie alleen niet volstaat in de huidige geopolitieke context. Pacifisme als uitgangspunt wordt verworpen ten gunste van militaire paraatheid en internationale samenwerking binnen NAVO-verband.
NSC verwerpt pacifisme als uitgangspunt en stelt dat vrede en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn; militaire kracht is noodzakelijk naast diplomatie. De partij ziet een sterke krijgsmacht en investeringen in defensie als essentieel om Nederland te beschermen en invloed te behouden in een veranderende wereld.
“De Europese Unie heeft niet meer de luxe om alleen op de zachte krachten van diplomatie te vertrouwen. Militaire en economische kracht (‘hard power’) bepalen steeds vaker wie invloed heeft.”
“De huidige geopolitieke situatie doet ons maar al te goed beseffen dat vrede en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. Het is van belang om onze krijgsmacht sterker, sneller, flexibel en schaalbaar te maken.”
“Ons leger moet ons land en NAVO-gebied goed kunnen verdedigen.”
NSC kiest voor structurele verhoging van defensie-uitgaven en het versterken van de krijgsmacht, in lijn met de NAVO-norm. Dit staat haaks op een pacifistische benadering en onderstreept het belang van militaire paraatheid.
“We versterken de krijgsmacht en hanteren de nieuwe NAVO-norm van 3,5% voor Defensie-uitgaven en 1,5% voor andere uitgaven zoals versterken van de bruggen.”
“We committeren ons daarom aan de nieuwe NAVO-norm in 2035 van 3,5% van de economie voor Defensie-uitgaven en 1,5% voor gerelateerde uitgaven zoals infrastructuur.”
NSC wil de weerbaarheid van de samenleving vergroten door een dienstplicht naar Zweeds model en het betrekken van jongeren bij defensie en crisisbeheersing. Dit benadrukt actieve voorbereiding op conflict in plaats van een pacifistische houding.
“We zetten een eerste stap naar een dienstplicht naar Zweeds model door iedereen die 18 jaar wordt verplicht een vragenlijst te laten invullen en daarna uit te nodigen voor een gesprek.”
“We zijn voor een krijgsmacht die snel en flexibel is en opgeschaald kan worden bij gevaar. We zetten een eerste stap naar een dienstplicht naar Zweeds model door alle 18-jarigen een verplicht in te vullen enquête te sturen om de motivatie en mate van geschiktheid in beeld te brengen.”
De ChristenUnie kiest niet voor strikt pacifisme, maar voor een integrale benadering van vrede en veiligheid waarin militaire inzet als uiterste middel wordt gezien, altijd in samenhang met diplomatie en ontwikkelingssamenwerking. Ze investeren fors in defensie, maar benadrukken conflictpreventie, vredesopbouw en politieke controle op militair optreden. Hun beleid is gericht op het bevorderen van duurzame vrede, rechtvaardigheid en het voorkomen van militarisering.
De ChristenUnie verwerpt absoluut pacifisme, maar ziet militaire inzet als een laatste redmiddel binnen een bredere strategie van diplomatie, ontwikkelingssamenwerking en conflictpreventie. Ze benadrukken het belang van politieke controle en het voorkomen van eenzijdige militarisering van veiligheid.
“Juist omdat het bij defensie om een ultiem machtsmiddel gaat, namelijk de inzet van wapens en militairen, is het belangrijk dat defensie onderdeel is van een integraal veiligheidsbeleid met voldoende politieke controle.”
“Veiligheid wordt niet slechts bereikt met militaire middelen. Internationale inzet van de krijgsmacht is onderdeel van een doordachte integrale benadering, in nauwe samenwerking met de inzet van diplomatie, ontwikkelingssamenwerking en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, gericht op een lange termijn commitment, (weder)opbouw, conflictpreventie en civiel-militaire samenwerking.”
De partij investeert fors in defensie om vrijheid en vrede te beschermen, maar koppelt dit aan het bevorderen van de internationale rechtsorde en het voorkomen van onrecht. Ze zien militaire kracht als noodzakelijk, maar altijd ondergeschikt aan het streven naar vrede en recht.
De ChristenUnie legt sterk de nadruk op het voorkomen van conflicten en het bouwen aan duurzame vrede, onder meer door internationale samenwerking, sancties tegen mensenrechtenschenders en steun aan vredesprocessen.
DENK kiest voor een sterk terughoudende en kritische houding ten aanzien van militair geweld en wapenuitgaven, en pleit voor diplomatie, humanitaire hulp en internationale gerechtigheid als leidraad voor buitenlands beleid. De partij wijst een wapenwedloop en onnodige defensie-uitgaven af, wil alleen in uitzonderlijke gevallen militaire missies steunen, en zet zich in voor nucleaire ontwapening. Pacifisme uit zich bij DENK vooral in het beperken van militaire betrokkenheid en het bevorderen van vreedzame oplossingen.
DENK verzet zich tegen het vergroten van militaire budgetten zonder aantoonbare noodzaak en wil geen bijdrage leveren aan een wapenwedloop. De partij vindt dat defensie-uitgaven alleen gerechtvaardigd zijn als ze strikt noodzakelijk zijn voor de basisvoorzieningen van militairen, en niet voor verdere militarisering.
“Wij steunen alleen defensie uitgaven die aantoonbaar nodig zijn om de basis op orde te hebben bij Defensie. Dit betekent goede huisvesting van onze militairen, een fatsoenlijk salaris en een goede uitrusting. Miljardeninvesteringen zonder aantoonbare noodzaak steunen wij niet. Wij willen geen wapenwedloop.”
“DENK verzet zich tegen de extra miljardenuitgaven onder druk van NAVO baas Mark Rutte en President Donald Trump. DENK vindt de huidige defensie uitgaven voldoende en wijst op de enorme militaire overmacht van de NAVO die niet nog verder uitgebreid hoeft te worden.”
DENK wil militaire missies alleen in uitzonderlijke gevallen steunen, en dan uitsluitend als het om zuiver humanitaire missies met een sterk internationaal mandaat gaat. Dit sluit aan bij een pacifistische grondhouding waarbij militair ingrijpen zoveel mogelijk wordt vermeden.
“Wij blijven zeer terughoudend in het steunen van de deelname aan militaire missies. Slechts in uitzonderlijke gevallen kunnen wij deelname steunen aan missies met een zuiver humanitair karakter en met een gedegen internationaal mandaat.”
DENK pleit voor het verwijderen van alle kernwapens uit Nederland en wil geen enkele betrokkenheid bij nucleaire bewapening. Dit is een expliciet pacifistisch standpunt gericht op het voorkomen van massavernietiging.
“Alle kernwapens verdwijnen uit ons land. Onze militaire systemen worden niet uitgerust met lanceersystemen voor kernwapens.”
De partij verwerpt elke vorm van gedwongen dienstplicht, omdat het indwingen van jongeren in een militair systeem niet past bij hun idealen van vrede en keuzevrijheid.
“Een gedwongen dienstplicht is voor DENK onacceptabel. Het forceren van jonge mensen in een militair systeem dat niet hun keuze is, past niet bij de idealen van DENK.”
DENK benadrukt dat Nederland altijd moet inzetten op diplomatie, conflictbemiddeling en internationale gerechtigheid, in plaats van militaire oplossingen.
“Als gastland van het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof dient Nederland altijd in te zetten op diplomatie, conflictbemiddeling en internationale gerechtigheid.”
GroenLinks-PvdA kiest niet voor klassiek pacifisme, maar voor een evenwichtige benadering waarin diplomatie, ontwapening en conflictpreventie centraal staan, terwijl tegelijkertijd wordt geïnvesteerd in defensie en collectieve veiligheid. De partij pleit voor nucleaire ontwapening, meer diplomatie en ontwikkelingssamenwerking, maar sluit militaire inzet niet uit als het gaat om bescherming van mensenrechten en internationale rechtsorde.
GroenLinks-PvdA wil de risico’s van kernwapens verminderen en zet in op internationale afspraken voor ontwapening en wapenbeheersing. Dit sluit aan bij een pacifistische traditie van het voorkomen van massavernietiging, maar is niet absoluut: het is gericht op risicobeperking en multilaterale afspraken.
“Nederland neemt actief deel aan diplomatieke discussies binnen de EU en de VN en moedigt wederzijdse nucleaire ontwapening aan. Prioriteit ligt bij de bescherming en versterking van het Non-proliferatieverdrag.”
“We stimuleren internationaal overleg over conventionele wapenbeheersing wanneer dit mogelijk wordt.”
De partij benadrukt dat vrede niet alleen met wapens bereikt wordt en investeert daarom in diplomatie, ontwikkelingssamenwerking en conflictpreventie. Dit is een duidelijk pacifistisch geïnspireerde benadering, maar niet absoluut: militaire inzet blijft mogelijk als laatste redmiddel.
“Maar vrede bereik je niet met wapens alleen. We investeren in ontwikkelingssamenwerking en diplomatie om conflicten te voorkomen.”
“Voor vrede en veiligheid is meer nodig dan enkel de krijgsmacht. Veiligheid thuis begint bij stabiliteit elders. Met voldoende middelen voor ontwikkelingssamenwerking en diplomatie, conflictpreventie en wederopbouw bieden we mensen perspectief, voorkomen we conflicten en behouden we onze invloed in belangrijke regio’s waar Rusland en China oprukken.”
Hoewel de partij niet pacifistisch is in de zin van het afwijzen van militair geweld, stelt zij strikte voorwaarden aan militaire inzet: alleen met internationaalrechtelijk mandaat en gericht op bescherming van burgers. Investeringen in defensie worden gekoppeld aan mensenrechten en democratische waarden.
“Nederland draagt bij aan vredesmissies voor vrede, veiligheid en rechtsorde. Missies moeten een internationaalrechtelijk mandaat hebben. Burgers die, waar ook ter wereld, slachtoffer zijn van grootschalig, structureel geweld hebben recht op bescherming door de internationale gemeenschap.”
In specifieke gevallen, zoals Iran, stelt GroenLinks-PvdA expliciet dat er geen militaire oplossing is en kiest voor diplomatie en sancties.
“Onderhandelingen over ontmanteling van het Iraanse kernprogramma moeten herstarten want hier bestaat geen militaire oplossing voor.”
De SGP verwerpt pacifisme als uitgangspunt voor buitenlands en veiligheidsbeleid en kiest expliciet voor een sterke defensie en het rechtvaardig gebruik van geweld ter bescherming van vrede en orde. De partij benadrukt dat vrede niet vanzelf komt, maar beschermd moet worden door kracht en waakzaamheid, en pleit voor forse investeringen in defensie en een actieve rol in internationale veiligheid. Pacifisme wordt impliciet afgewezen ten gunste van een realistische, weerbare houding.
De SGP stelt dat vrede en veiligheid geen vanzelfsprekendheden zijn en dat de overheid het recht en de plicht heeft om met kracht op te treden tegen dreiging en onrecht. Pacifisme wordt daarmee verworpen; in plaats daarvan kiest de partij voor een sterke krijgsmacht en actieve verdediging van recht en orde, gebaseerd op Bijbelse principes. Dit standpunt adresseert het probleem van naïviteit tegenover agressie en benadrukt dat alleen kracht en waakzaamheid echte vrede kunnen waarborgen.
“Vrede en veiligheid zijn geen vanzelfsprekendheden, maar kostbare zegeningen die beschermd moeten worden. De Bijbel roept op tot waakzaamheid en het bewaren van recht en orde. Het is een kerntaak van de overheid die nimmer veronachtzaamd mag worden. Daarom kiest de SGP voor een sterke krijgsmacht, goed toegeruste hulpdiensten en een rechtvaardige overheid die het zwaard niet tevergeefs draagt (Romeinen 13).”
“Geen vrede zonder kracht”
“Het behoort tot de kerntaken van de overheid om te zorgen voor een krachtige krijgsmacht.”
De SGP vertaalt haar afwijzing van pacifisme in concrete beleidsmaatregelen door te pleiten voor een forse verhoging van de defensie-uitgaven, het voldoen aan de NAVO-norm en het verder uitbouwen van de krijgsmacht. Hiermee wil de partij Nederland en Europa weerbaar maken tegen actuele en toekomstige dreigingen.
“De SGP wil gaan voldoen aan de nieuwe NAVO-norm voor defensie-uitgaven. In 2035 besteedt Nederland 5% van het BBP aan onze Defensie, waarbij 1,5% wordt besteed aan bredere investeringen in maatschappelijke weerbaarheid en infrastructuur.”
“De NAVO blijft de hoeksteen van ons veiligheidsbeleid. Nederland gaat aan haar doelstellingen voor eenheden en wapensystemen voldoen door de krijgsmacht verder uit te bouwen.”
Hoewel de SGP militair ingrijpen niet uitsluit, benadrukt zij het belang van zorgvuldige besluitvorming en heldere mandaten bij internationale missies. Dit betekent geen automatische steun voor elke militaire actie, maar wel een principiële bereidheid tot inzet waar nodig, in tegenstelling tot pacifistische terughoudendheid.
“Besluitvorming over deelname aan internationale missies moet zorgvuldig gebeuren. Het mandaat en de reden voor deelname moet helder zijn. De opzet en doelen van de missie dienen haalbaar en effectief te zijn.”
50PLUS neemt in haar verkiezingsprogramma duidelijk afstand van pacifisme: de partij pleit expliciet voor versterking van defensie, uitbreiding van militaire uitgaven en een grotere rol voor Nederland binnen de NAVO. Pacifistische principes of voorstellen tot ontwapening, neutraliteit of vermindering van militaire inzet worden nergens genoemd; in plaats daarvan kiest 50PLUS voor een assertieve veiligheidsstrategie gericht op afschrikking en paraatheid.
50PLUS stelt dat de veranderde geopolitieke situatie, met name door de oorlog in Oekraïne, vraagt om een krachtig militair vermogen en een actieve rol binnen de NAVO. Dit standpunt staat haaks op pacifisme en onderstreept het belang van militaire paraatheid en investeringen in defensie.
“De oorlog in Oekraïne heeft het besef teruggebracht dat Nederland bij een gewapend treffen met Rusland over voldoende militair vermogen moet beschikken om het eigen en het NAVO-grondgebied te verdedigen. De NAVO is de hoeksteen van het Nederlands veiligheidsbeleid.”
“Uitbreiding van de defensie-uitgaven in lijn met de afspraken in NAVO-verband.”
“Versterking van de nationale defensie-industrie.”
“Een gemoderniseerde algemene maatschappelijk dien(st)plicht voor defensie, zorg of civiele veiligheid.”
“Europa als een grootmacht, dat minder afhankelijk is van andere wereldmachten.”
BVNL is geen pacifistische partij, maar pleit voor een terughoudende, defensieve militaire koers: Nederland moet zich niet mengen in buitenlandse oorlogen en altijd inzetten op diplomatieke oplossingen. De partij wil geen militaire steun buiten NAVO-grondgebied en benadrukt soevereiniteit en veiligheid boven internationale interventies. Dienstplicht wordt afgewezen, maar een sterke, soevereine krijgsmacht blijft essentieel.
BVNL wil dat Nederland zich niet militair mengt in conflicten waar het geen direct belang heeft, en altijd eerst diplomatieke oplossingen zoekt. Dit standpunt adresseert het risico op onnodige betrokkenheid bij internationale conflicten en sluit aan bij een terughoudende, niet-interventionistische houding, die verwant is aan pacifisme maar niet volledig pacifistisch is.
“Nederland mengt zich niet in oorlogen waar wij niets mee te maken hebben en we streven altijd naar diplomatieke onderhandelingen.”
“Er worden geen operaties of oorlogen financieel of militair gesteund buiten het NAVO-grondgebied.”
“We moeten altijd aansturen op vrede en daarom moet bij internationale conflicten Nederland altijd inzetten op diplomatieke oplossingen.”
BVNL verwerpt de (her)invoering van de dienstplicht, wat aansluit bij een afwijzing van gedwongen militaire inzet. Dit is relevant voor pacifisme omdat het dwang tot militaire dienst uitsluit, maar het betekent niet dat BVNL tegen een krijgsmacht is.
“We zijn tegen de dienstplicht en willen ook geen herinvoering van de opkomstplicht.”
BVNL wil geen wapens leveren aan andere landen als dat de eigen veiligheid in gevaar brengt. Dit is een pragmatische, terughoudende benadering van wapenexport, die raakt aan pacifistische zorgen over wapenverspreiding, maar primair uitgaat van nationaal belang.
“Er worden geen wapens meer weggegeven aan andere landen als onze eigen veiligheid niet gegarandeerd kan worden door onze eigen krijgsmacht.”
De PVV verwerpt pacifisme expliciet en kiest voor een assertieve, militaristische benadering van internationale veiligheid en defensie. De partij pleit voor het versterken van het Nederlandse leger, het beëindigen van buitenlandse militaire missies (tenzij aan de eigen grenzen), en het actief steunen van bondgenoten als Israël met wapenleveranties. Pacifistische benaderingen zoals ontwikkelingshulp of diplomatieke terughoudendheid worden afgewezen ten gunste van harde macht en nationale belangen.
De PVV ziet pacifisme als ineffectief en kiest voor een sterke krijgsmacht gericht op nationale verdediging. De partij wil geen buitenlandse militaire missies, maar juist militaire inzet aan de eigen grenzen, en pleit voor hogere defensie-uitgaven. Pacifistische alternatieven zoals ontwikkelingshulp worden expliciet verworpen.
“Wij hebben de ambitie om de Defensie uitgaven te laten groeien, en zullen dit stapsgewijs vormgeven. In ons defensiebeleid staat het Nederlandse belang voorop. De basistaak van onze Krijgsmacht is de bescherming van ons eigen grondgebied. Wij willen dus geen buitenlandse militaire missies, maar militaire inzet aan onze eigen grenzen: grensbewaking.”
“Ontwikkelingshulp is totaal mislukt. Miljarden naar Soedan, Oost-Congo, Syrië, Jordanië en Gaza hebben geen vrede gebracht, maar oorlog en corruptie. De PVV maakt hier onmiddellijk een einde aan: geen cent meer naar kansloze projecten, corrupte regimes en activistische ngo’s. Geen cent meer naar Afrika, het Midden-Oosten of Azië. Nederland is geen pinautomaat voor de rest van de wereld. Ontwikkelingshulp wordt volledig afgeschaft.”
De PVV verwerpt pacifistische terughoudendheid in het Midden-Oosten en kiest voor actieve, onvoorwaardelijke militaire steun aan Israël, inclusief wapenleveranties en politieke rugdekking voor militaire acties.
“Wapenleveranties aan Israël moeten onverminderd door kunnen gaan. Israël heeft de vrije hand bij het totaal vernietigen van Hamas en het bevrijden van de gijzelaars.”
“Wapenleveranties aan Israël moeten onverminderd kunnen doorgaan. Steun voor Israël bij het totaal vernietigen van Hamas en het bevrijden van de gijzelaars.”
De PVV wijst internationale instituties en verdragen die pacifistische of diplomatieke oplossingen bevorderen af, en pleit voor terugtrekking uit dergelijke samenwerkingen.
“Terugtrekken als verdragspartij bij en gastland van het Internationaal Strafhof”