Verkiezingsprogramma's 2025 overondrwijs
FVD wil het Nederlandse onderwijs versterken door meer nadruk te leggen op de Nederlandse taal, het terugdringen van ideologische invloeden zoals 'woke' en transgender-activisme, en het verhogen van de kwaliteit en exclusiviteit van het hoger onderwijs. Ze pleiten voor meer vrijheid en minder bureaucratie voor docenten, het verbieden van transgender-propaganda op scholen, en het afschaffen van de NWO om universiteiten meer autonomie te geven. Praktijkopleidingen krijgen extra aandacht, en de basisbeurs wordt verhoogd.
Nederlandse taal en cultuur centraal in onderwijs
FVD vindt dat het onderwijs moet bijdragen aan nationale samenhang en het inspireren van jongeren, met de Nederlandse taal als kern. Ze willen dat docenten meer vrijheid krijgen en dat praktijkopleidingen worden versterkt.
“De Nederlandse taal is de spil van ons onderwijs, van basisschool tot universiteit. Docenten krijgen vrijheid en vertrouwen, verlost van bureaucratie, om in kleinere klassen met passie les te geven. Praktijkopleidingen zoals bouw en techniek krijgen weer glans met ambachtstitels, en het hoger onderwijs maken we exclusiever.”
“Nederlands wordt weer de voertaal in het voortgezet en wetenschappelijk onderwijs.”
Verbod op woke- en transgender-ideologie in onderwijs
FVD beschouwt woke-activisme en transgender-ideologie als schadelijk voor kinderen en wil deze invloeden wettelijk verbieden in het onderwijs en de media.
“Wij willen paal en perk stellen aan deze ideologische indoctrinatie. Dat betekent een wettelijk verbod op transgender-propaganda in scholen en media, maar ook een verbod op hormoonbehandelingen en geslachtsoperaties bij minderjarigen.”
“We verbieden transgender-propaganda op scholen en in jeugd-tv, en maken geslachtsveranderingsoperaties, hormoontherapie en puberteitsremmers voor minderjarigen onmogelijk.”
“Woke en LGBT-gedachtegoed houden we weg van jonge kinderen”
Meer vrijheid en minder ideologische sturing op universiteiten
FVD wil de academische vrijheid vergroten door het verbieden van cancel culture, diversity officers en safe spaces, en door universiteiten rechtstreeks te financieren in plaats van via de NWO.
“We verbieden cancel culture, diversity officers en safe spaces, zodat universiteiten weer plekken zijn voor vrij debat en scherpe ideeën.”
“We schaffen de NWO af en laten universiteiten rechtstreeks door het Rijk financieren, zodat zij zelf hun onderzoeksprioriteiten bepalen en de diversiteit aan onderzoek wordt vergroot.”
“We schaffen NWO af, universiteiten worden weer rechtstreeks gefinancierd voor hun onderzoek, zo bevorderen we de diversiteit binnen de academische wereld.”
Basisbeurs verhogen en studeren betaalbaarder maken
FVD wil studeren toegankelijker maken door de basisbeurs te verhogen en te indexeren, en de studenten-OV-kaart te verruimen.
“We verhogen de basisbeurs en indexeren deze met de inflatie, zodat studeren weer betaalbaar wordt.”
“We compenseren de ‘pechgeneratie’ (2015-2023) royaal voor de misgelopen basisbeurs.”
“We maken de studenten-OV-kaart zowel doordeweeks als in het weekend geldig, zodat studenten zich vrij kunnen verplaatsen.”
De Partij voor de Dieren vindt goed, inclusief en toegankelijk onderwijs essentieel voor een rechtvaardige samenleving en een duurzame toekomst. Ze pleiten voor meer waardering van beroepsonderwijs, betere toegankelijkheid voor mensen met een beperking, en het tegengaan van discriminatie en sociale uitsluiting binnen het onderwijs. Concrete voorstellen zijn onder andere het verbeteren van seksuele voorlichting, het bevorderen van LHBTIQA+-acceptatie, en het waarborgen van gelijke kansen voor alle leerlingen.
Meer waardering en ondersteuning voor beroepsonderwijs
De PvdD benadrukt het belang van middelbare beroepsopleidingen voor de samenleving, vooral met het oog op de transitie naar duurzaamheid. Ze willen dat deze opleidingen meer waardering krijgen en dat het opleiden en omscholen van vakmensen in duurzame sectoren wordt gestimuleerd.
“Middelbare beroepsopleidingen zijn van vitaal belang voor de samenleving. Denk alleen al aan de grote behoefte aan duurzame installatiebedrijven. Maar die opleidingen krijgen niet altijd de waardering die ze verdienen, terwijl ze aan de basis staan van een duurzame samenleving.”
“Het opleiden (en omscholen) van vakmensen in onder andere duurzame energie, duurzaam bouwen en duurzaam voedsel, is van cruciaal belang. Door leer-werk-onderwijs te...”
Toegankelijk en inclusief onderwijs voor iedereen
De partij wil dat alle scholen toegankelijk zijn voor mensen met een beperking en dat kwetsbare leerlingen veilig en passend vervoer krijgen. Ze pleiten voor landelijke richtlijnen en extra investeringen om dit te realiseren.
“Het Rijk investeert extra in toegankelijkheid van alle scholen voor mensen met een beperking.”
“Er komen landelijke richtlijnen voor leerlingenvervoer, zodat kwetsbare leerlingen in alle regio’s kunnen rekenen op veilig en passend vervoer.”
Verbeteren van seksuele en relationele voorlichting
De PvdD wil dat seksuele voorlichting op scholen wordt verbeterd en uitgebreid, met aandacht voor liefde, relaties, diverse relatievormen en het doorbreken van taboes. Ook moet er meer aandacht zijn voor sekse-, gender- en seksuele diversiteit.
“Seksuele voorlichting op scholen wordt verbeterd, en uitgebreid met onderwijs over liefde en relaties. Hierbij worden taboes doorbroken (bijvoorbeeld rond menstruatie), en er is aandacht voor seksualiteit in het digitale tijdperk, diverse relatievormen en het aangeven van wensen en grenzen.”
“Scholen geven voorlichting over sekse-, gender- en seksuele diversiteit. Vaardigheden om LHBTIQA+-acceptatie te bevorderen worden onderdeel van docentenopleidingen. Initiatieven die het onderwijs LHBTIQA+-vriendelijker maken worden gesteund.”
Gelijke kansen en bestrijden van discriminatie in het onderwijs
De partij erkent dat institutionele discriminatie structureel aanwezig is in het onderwijs en wil dit actief bestrijden om gelijke kansen voor iedereen te waarborgen.
“Discriminatie is zichtbaar en onzichtbaar verweven in onze instituten, in hoe we werken, hoe we onderwijs...”
“De vrijheid van onderwijs mag niet misbruikt worden om te discrimineren. Intentieverklaringen...”
Onderwijs moet niet afhankelijk zijn van Big Tech-platformen
De PvdD vindt dat digitale diensten van scholen niet alleen via apps en platformen van grote technologiebedrijven bereikbaar mogen zijn, om toegankelijkheid en privacy te waarborgen.
“Diensten van overheid, scholen, zorginstellingen en banken mogen nooit alleen nog maar via apps en platformen van Big Tech bereikbaar zijn. Het blijft voor burgers altijd mogelijk om hun digitale zaken te kunnen regelen via websites en/of platformonafhankelijke protocollen.”
BBB wil het onderwijs dichter bij de leefomgeving brengen, de regeldruk voor leraren verminderen en samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid versterken. De partij benadrukt het belang van praktische opleidingen en betaalbare kansen voor iedereen, met speciale aandacht voor de Open Universiteit. BBB ziet onderwijs als een middel om regionale kansen te vergroten en talenten te ontwikkelen, zonder mensen in hokjes te plaatsen.
Onderwijs dichtbij en praktisch maken
BBB vindt dat onderwijs toegankelijk en relevant moet zijn voor jongeren en volwassenen in hun eigen regio, met nadruk op praktische opleidingen en samenwerking met lokale bedrijven. Dit moet de arbeidsmarktpositie en regionale economie versterken.
“Daarom is het belangrijk om onderwijs dichtbij de leefomgeving aan te bieden.”
“BBB is voorstander van het versterken van regionale samenwerking tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en de gemeente om innovatieve kracht en hoogwaardige werkgelegenheid voor de jeugd in hun eigen regio, stad en dorp te behouden en te ontwikkelen.”
“BBB wil dat deze mogelijkheid [Open Universiteit] betaalbaar blijft voor de deelnemers.”
“Praktische opleidingen, zodat jongeren en volwassenen passende kansen krijgen om zich te ontwikkelen. Dit bevordert de arbeidsmarktpositie en regionale economische veerkracht.”
Minder regeldruk voor leraren
BBB wil dat leraren zich kunnen richten op lesgeven in plaats van op administratieve lasten en protocollen. Dit moet het beroep aantrekkelijker maken en de kwaliteit van het onderwijs verbeteren.
“Dat de regeldruk en protocollen dwang in bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs worden aangepakt, zodat verpleegkundigen en leraren zich weer kunnen bezighouden met verplegen en lesgeven, de reden waarom ze voor hun beroep gekozen hebben.”
Ieder talent telt, geen hokjesdenken
BBB benadrukt dat elk kind meer is dan een label en dat het onderwijs moet bijdragen aan het ontdekken en ontwikkelen van ieders unieke talenten, zonder mensen in categorieën te plaatsen.
“Kinderen moet geleerd worden dat zij meer zijn dan ‘het label dat de maatschappij hen opplakt’. Iedereen heeft talenten en draagt bij aan deze maatschappij.”
NSC ziet goed onderwijs als een essentiële basis voor bestaanszekerheid en maatschappelijke ontwikkeling. De partij zet in op een leven lang ontwikkelen, met persoonlijke ontwikkelbudgetten voor werkenden en een sterk beroepsonderwijs dat aansluit op de arbeidsmarkt. NSC wil daarnaast de kwaliteit en toegankelijkheid van het hoger onderwijs waarborgen en versterken.
Leven lang ontwikkelen en persoonlijk ontwikkelbudget
NSC benadrukt het belang van permanente scholing en ontwikkeling, gezien de veranderende arbeidsmarkt en dalende leerlingenaantallen. Door persoonlijke ontwikkelbudgetten en een leercultuur binnen bedrijven te stimuleren, wil de partij werkenden duurzaam inzetbaar houden en het beroepsonderwijs beter laten aansluiten op de praktijk.
“Het aantal leerlingen daalt, maar de behoefte aan onderwijs blijft. ‘Een leven lang ontwikkelen’ wordt de nieuwe norm: werkenden moeten hun vakkennis bijhouden en vaardigheden verbeteren.”
“Alle werkenden krijgen daarom een persoonlijk ontwikkelbudget, dat hen in staat stelt om zich persoonlijk te blijven ontwikkelen.”
“Het beroepsonderwijs moet een scholingsaanbod ontwikkelen dat goed aansluit op de behoefte van de werkvloer.”
Toegankelijkheid en kwaliteit van het hoger onderwijs
NSC wil de academische onafhankelijkheid en toegankelijkheid van universiteiten versterken. Dit gebeurt door te investeren in universiteitspers, universiteitsraden en open access tot wetenschappelijke publicaties, zodat kennis breed beschikbaar blijft.
“Ter versterking van de academische tegenmacht zorgen universiteiten voor een goed gefinancierde, onafhankelijke universiteitspers en een krachtige universiteitsraad, die volledig is geïnformeerd en voldoende wordt ondersteund.”
“We sluiten geen nationale contracten meer met uitgevers zonder plan voor volledige toegankelijkheid (open access) van wetenschappelijke publicaties.”
“Universiteitsbibliotheken werken voortaan alleen met non-profit open metadata-aanbieders.”
De SP ziet onderwijs als een recht en een publieke investering die toegankelijk en betaalbaar moet zijn voor iedereen, zonder schulden of marktwerking. Ze willen studeren mogelijk maken zonder financiële drempels, investeren in onafhankelijk onderzoek, en gratis openbaar vervoer voor scholieren en studenten. Hun visie is gericht op sociale vooruitgang, gelijke kansen en het wegnemen van financiële barrières in het onderwijs.
Studeren toegankelijk en betaalbaar maken
De SP wil dat onderwijs en wetenschap geen marktproducten zijn, maar publieke investeringen die sociale vooruitgang en gelijke kansen bevorderen. Ze pleiten voor het wegnemen van financiële drempels, het toegankelijk maken van studeren voor iedereen, en het investeren in onafhankelijk onderzoek.
“Onderwijs en wetenschap zijn geen kostenposten of marktproducten, maar investeringen in de toekomst van ons land. Zij zorgen voor sociale vooruitgang, economische ontwikkeling en democratische vernieuwing. Daarom zetten wij de kennismaatschappij centraal. Niet om winst te maken, maar om onze samenleving sterker, slimmer en rechtvaardiger te maken.”
“Daarom maken we studeren weer toegankelijk en betaalbaar voor iedereen, investeren we in onafhankelijk onderzoek en geven we de ruimte terug aan mensen met kennis van zaken.”
“We zorgen ervoor dat onze studenten hier niet de dupe van worden. Ook ander verplicht studiemateriaal wordt vergoed, zoals de scharen bij een kappersopleiding of laptop bij de opleiding tot grafisch ontwerper.”
Gratis openbaar vervoer voor scholieren en studenten
De SP wil gratis openbaar vervoer voor iedereen, zodat scholieren en studenten zonder financiële belemmeringen naar school of studie kunnen reizen. Dit moet bijdragen aan gelijke kansen en het wegnemen van sociale uitsluiting.
“Wij willen het openbaar vervoer gratis maken voor de gebruikers. Zo kan iedereen reizen naar werk, onderwijs, vrienden en familie. Dat is goed voor mens, economie en klimaat.”
Minder kennis- en studiemigratie bij stijgende vluchtelingenaantallen
De SP wil het aantal kennis- en studiemigranten beperken als het aantal vluchtelingen onverwacht snel stijgt, om opvangcapaciteit te waarborgen.
“Mocht dit aantal toch onverwachts snel stijgen, dan zullen arbeids, kennis en studiemigratie verder omlaag moeten. Zo zorgen we ervoor dat we altijd mensen kunnen opvangen die vluchten voor oorlog en geweld.”
Onderwijs als fundament voor toekomstige generaties
De SP benadrukt dat goed onderwijs een collectieve basis is waar ook de rijksten aan moeten bijdragen, omdat hun succes mede mogelijk is gemaakt door het sterke Nederlandse onderwijssysteem.
“Geen enkele miljardair of multimiljonair had zijn fortuin kunnen opbouwen zonder onze goede infrastructuur, ons sterke onderwijs, onze gezonde samenleving en het harde werk van miljoenen anderen.”
De SGP benadrukt het belang van de vrijheid van onderwijs en vindt dat de overheid maatschappelijke problemen niet zomaar op het bordje van het onderwijs mag leggen. Ze pleit voor het meewegen van de identiteit van opleidingen en bescherming van kleine scholen, en ziet de vrijheid van onderwijs als een waarde voor de hele samenleving.
Vrijheid van onderwijs beschermen
De SGP beschouwt de vrijheid van onderwijs als essentieel voor de samenleving en wil deze actief beschermen. Ze vindt dat de overheid zich terughoudend moet opstellen en niet te veel maatschappelijke problemen bij het onderwijs moet neerleggen. Ook moet de eigenheid van opleidingen worden meegewogen bij beleidskeuzes.
“De overheid mag maatschappelijke problemen niet zomaar op het bordje van het onderwijs leggen.”
“De vrijheid van onderwijs is goed voor heel de samenleving.”
“Bij de toets op macrodoelmatigheid van het opleidingsaanbod dient de identiteit en eigenheid van de opleiding ook meegewogen te worden als onderscheidend aspect.”
Kleine scholen en informeel onderwijs beschermen
De SGP wil kleine scholen beschermen en ziet informeel onderwijs als waardevol. Ze vindt dat kleine opleidingen doelmatig en kwalitatief hoogwaardig kunnen zijn en dat toezicht op informeel onderwijs belangrijk is.
Volt ziet onderwijs als een cruciale sector voor de toekomst van Nederland en Europa, met nadruk op digitale vaardigheden, gelijke kansen en aansluiting bij maatschappelijke behoeften. De partij wil investeren in IT-onderwijs, gelijke onderwijskansen voor minderheidstalen, en gerichte (om)scholing naar cruciale sectoren zoals onderwijs zelf. Volt koppelt onderwijsbeleid expliciet aan innovatie, inclusie en arbeidsmarkttransities.
Investeren in IT-onderwijs en digitale vaardigheden
Volt wil het kennisniveau van digitalisering in het onderwijs verhogen en investeren in IT-onderwijs op alle niveaus, om Nederland aantrekkelijk te houden voor kennisbedrijven en de samenleving digitaal weerbaar te maken.
“We bouwen in Nederland een sterk ecosysteem waarin het kennisniveau van digitalisering, zowel in het bedrijfsleven als in het onderwijs, kan groeien. We investeren in IT-onderwijs in zowel het middelbaar als in het hoger onderwijs.”
Gelijke onderwijskansen voor minderheidstalen
Volt streeft naar structurele aandacht voor erkende minderheidstalen zoals het Fries in het onderwijs, om gelijke kansen en inclusie te bevorderen.
“Volt roept de regering op tot volledige naleving van het Europees Handvest voor regionale of minderheidstalen, zodat erkende talen als het Fries gelijkwaardige onderwijskansen krijgen op alle niveaus. Structurele aandacht voor deze talen in het onderwijs past bij een rechtvaardige en inclusieve democratie.”
Gerichte (om)scholing naar cruciale sectoren
Volt wil om- en bijscholing stimuleren naar sectoren als zorg, ICT, onderwijs en techniek, met inzet van gerichte scholingsbudgetten, om tekorten en arbeidsmarkttransities op te vangen.
“We stimuleren om- en bijscholing naar cruciale sectoren zoals zorg, ICT, onderwijs en techniek door hiervoor gericht scholingsbudgetten in te zetten.”
Onderwijs als middel voor internationale samenwerking en migratie
Volt ziet investeren in onderwijs in landen van herkomst als een manier om perspectief te bieden en gedwongen migratie te voorkomen.
“Door te investeren in werk, onderwijs en stabiliteit in landen van herkomst helpen we mensen lokaal vooruit. Op die manier kan internationale samenwerking gedwongen migratie voorkomen.”
Toegang tot onderwijs als legale migratieroute
Volt pleit voor eerlijke en menswaardige procedures die toegang tot legale migratiekanalen zoals onderwijs mogelijk maken.
“Er zijn eerlijke en menswaardige procedures nodig zodat mensen gemakkelijk toegang krijgen tot legale migratiekanalen, zoals werk, onderwijs, hervestiging, gezinshereniging en humanitaire trajecten.”
D66 wil dat ieder kind het beste onderwijs krijgt om mee te kunnen doen in de samenleving en investeert daarom in goed onderwijs, moderne schoolgebouwen en een betere aansluiting tussen onderwijs en werk. De partij zet in op gelijke kansen, het tegengaan van slechtere leerprestaties door digitale afleiding, en een leven lang ontwikkelen voor iedereen.
Investeren in goed onderwijs en schoolgebouwen
D66 vindt dat elk kind het beste onderwijs verdient en wil investeren in zowel de kwaliteit van het onderwijs als in moderne, fijne schoolgebouwen. Hiermee wil de partij gelijke kansen creëren en zorgen dat iedereen kan meedoen.
“Stel je een Nederland voor waarin ieder kind het beste onderwijs krijgt om mee te kunnen doen, in de fijnste schoolgebouwen.”
Beschermen tegen digitale afleiding en slechtere leerprestaties
D66 maakt zich zorgen over de negatieve invloed van smartphones en verslavende apps op de leerprestaties van kinderen. De partij wil daarom een duidelijke leeftijdsgrens voor dergelijke apps en geen smartphones in de klas en op het schoolplein.
“Daarom beschermt D66 het welzijn, de ontwikkeling en de online leefwereld van kinderen tegen verslaving, slechtere leerprestaties en misdrijven. Zolang grote techbedrijven niet gereguleerd zijn, wil D66 een duidelijke leeftijdsgrens van 15 jaar voor verslavende apps die zorgen dat je maar blijft scrollen. We willen geen smartphones in de klas en op het schoolplein.”
Leven lang ontwikkelen en aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt
D66 wil dat mensen zich een leven lang kunnen ontwikkelen en dat onderwijs beter aansluit op de arbeidsmarkt. Dit moet ervoor zorgen dat iedereen klaar is voor de toekomst en optimaal gebruik kan maken van zijn of haar talenten.
“Leven lang ontwikkelen vraagt een goede aansluiting tussen onderwijs en werk. Het vraagt daarnaast om méér leren op de werkvloer. Daarom wil D66 een persoonlijk leerbudget...”
Grensoverschrijdende samenwerking in onderwijs
D66 wil regels en beleid op het gebied van onderwijs ‘grens-proof’ maken om samenwerking met buurlanden te bevorderen, vooral in grensregio’s.
“We maken regels en beleid op het gebied van mobiliteit, onderwijs, arbeidsmarkt en cultuur ‘grens-proof’. Zo versterken we niet alleen de regio, maar ook de plek van Nederland in Europa.”
De ChristenUnie ziet onderwijs als meer dan alleen kennisoverdracht: het moet bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke betrokkenheid van leerlingen. Ze pleiten voor minder politieke en bureaucratische druk op scholen, meer vertrouwen in onderwijsprofessionals, en het waarborgen van onderwijsvrijheid voor ouders. Concrete voorstellen zijn het terugdringen van regeldruk, het versterken van basisvaardigheden, en het beschermen van de keuzevrijheid in onderwijs.
Minder regeldruk en meer vertrouwen in scholen
De ChristenUnie vindt dat scholen te veel worden belast met politieke wensen en controle, wat ten koste gaat van goed onderwijs. Ze willen scholen meer rust en ruimte geven, zodat leraren zich kunnen richten op hun kerntaak: het vormen en begeleiden van leerlingen.
“Het onderwijs staat onder druk door lerarentekorten en doordat de politiek te veel van haar eigen wensen en eisen bij de scholen neerlegt. Scholen en hoger onderwijsinstellingen ervaren te veel controle, waar juist vertrouwen gevraagd wordt. Het is van belang dat scholen rust en ruimte krijgen om hun werk te doen. Daar wordt onderwijs beter van.”
Versterken van basisvaardigheden en brede vorming
De partij benadrukt het belang van basisvaardigheden zoals lezen, schrijven, rekenen, burgerschap en digitale geletterdheid, maar ziet onderwijs ook als een plek voor persoonlijke groei en maatschappelijke vorming.
“Lezen, schrijven en rekenen vormen samen met burgerschap en digitale geletterdheid de basis waarop kinderen zich kunnen ontwikkelen tot zelfstandige en betrokken volwassenen. Deze vaardigheden zijn essentieel om volwaardig mee te kunnen doen in een steeds veranderende samenleving. Maar tegelijkertijd: scholen zijn geen leerfabrieken. Onderwijs is meer dan leren lezen en schrijven. Onderwijs helpt leerlingen vormen als persoon, hun talenten ontwikkelen en hun plek in de samenleving te vinden.”
Waarborgen van onderwijsvrijheid voor ouders
De ChristenUnie hecht sterk aan de vrijheid van ouders om te kiezen voor het onderwijs dat past bij hun levensovertuiging of pedagogische visie.
“Ouders kunnen vrij kiezen voor onderwijs”
GroenLinks-PvdA wil het onderwijs toegankelijker, inclusiever en toekomstbestendig maken, met nadruk op basisvaardigheden, digitalisering en gelijke kansen voor alle kinderen. Ze pleiten voor structurele investeringen in leraren, het tegengaan van personeelstekorten, en het versterken van digitale en taalvaardigheden. Hun visie is dat goed onderwijs de basis is voor gelijke kansen en een sterke samenleving.
Investeren in leraren en aanpak personeelstekort
GroenLinks-PvdA ziet het lerarentekort als een urgent probleem dat gelijke kansen in het onderwijs bedreigt. Ze willen structureel investeren in het aantrekken en behouden van leraren, onder meer door betere arbeidsvoorwaarden en het stimuleren van zij-instroom.
“We investeren in om-, her- en bijscholing, en in zij-instroom. We maken hierover afspraken met sociale partners, het onderwijs en de regio’s in de een werk-ontwikkel-aanpak.”
Basisvaardigheden en digitale geletterdheid versterken
De partij vindt dat alle jongeren het onderwijs moeten verlaten met voldoende lees-, schrijf- en rekenvaardigheden, en dat digitale geletterdheid een vast onderdeel van het curriculum moet zijn. Ze willen voorkomen dat technologische ontwikkelingen ten koste gaan van basisvaardigheden.
“Mediawijsheid en digitale geletterdheid worden een vast onderdeel van het onderwijscurriculum. Elke jongere moet voldoende geletterd en gecijferd het onderwijs verlaten. Kerndoelen zoals lezen, schrijven en kritisch nadenken mogen niet lijden onder het gebruik van AI.”
Snelle integratie en taalonderwijs voor nieuwkomers
GroenLinks-PvdA wil dat kinderen die naar Nederland komen zo snel mogelijk naar school gaan, met nadruk op het leren van de Nederlandse taal om hun integratie en deelname aan regulier onderwijs te bevorderen.
“Kinderen die naar Nederland komen moeten zo snel mogelijk naar school. Door eerst te focussen op het goed leren van de Nederlandse taal, kunnen deze kinderen, soms met extra ondersteuning, binnen twee jaar instromen in het reguliere onderwijs. Er moet te allen tijden worden voorkomen dat deze kinderen geen onderwijs volgen.”
De VVD ziet onderwijs als essentieel voor economische groei, innovatie en het aanpakken van personeelstekorten. De partij wil het mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs toekomstbestendig maken, zet in op praktijkgericht leren en levenslang ontwikkelen, en verplicht onderwijsinstellingen hun aanbod open te stellen voor volwassenen en werkenden, met prioriteit voor tekortsectoren. De kern van hun visie is dat onderwijs moet aansluiten op de arbeidsmarkt en bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling en economische weerbaarheid.
Toekomstbeeld voor mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs
De VVD vindt dat de politiek richting moet geven aan het onderwijs, vooral bij tekorten op de arbeidsmarkt. Ze pleiten voor een toekomstbestendig mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs dat aansluit bij de behoeften van de economie.
“De VVD wil de stap naar voren zetten: het is tijd voor een toekomstbeeld voor het mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs.”
Praktijkgericht leren en aanpakken personeelstekorten
Om personeelstekorten aan te pakken, wil de VVD meer praktijkleren stimuleren, zoals de beroepsbegeleidende leerweg (BBL), zodat studenten direct werkervaring opdoen in sectoren met structurele tekorten.
“We zetten in op meer praktijkleren voor sectoren met structurele personeelstekorten: waar mogelijk volgen studenten de beroepsbegeleidende leerweg (BBL), zodat ze meteen in de praktijk ervaring opdoen.”
Leven lang ontwikkelen en openstellen onderwijsaanbod
De VVD maakt een leven lang ontwikkelen tot norm en verplicht publiek bekostigde instellingen hun onderwijsaanbod beschikbaar te stellen aan volwassenen en werkenden, met prioriteit voor tekortberoepen, mbo en mkb.
“Een leven lang ontwikkelen wordt de norm: Bij- en omscholing zijn essentieel voor persoonlijke ontwikkeling en economische groei. Publiek bekostigde instellingen worden verplicht om hun onderwijsaanbod beschikbaar te stellen aan volwassenen en werkenden. De prioriteit ligt bij tekortberoepen, mbo en mkb.”
50PLUS richt zich in het verkiezingsprogramma op het behoud van de Nederlandse taal in het hoger onderwijs en op de verantwoordelijkheid van onderwijsinstellingen voor huisvesting van buitenlandse studenten. Het programma bevat geen brede visie of uitgebreide voorstellen voor het onderwijsstelsel, maar beperkt zich tot deze concrete punten rondom taalgebruik en studiemigratie.
Hoger onderwijs in het Nederlands aanbieden
50PLUS wil dat hoger en universitair onderwijs in principe in het Nederlands wordt gegeven, met slechts beperkte uitzonderingen. Dit standpunt is gericht op het behoud van de Nederlandse taal en cultuur in het onderwijs en het tegengaan van verengelsing.
“Hoger en universitair onderwijs wordt in beginsel in het Nederlands aangeboden. Er kunnen bijzondere redenen zijn voor uitzonderingen.”
Onderwijsinstellingen verantwoordelijk voor huisvesting buitenlandse studenten
De partij vindt dat onderwijsinstellingen mede verantwoordelijk moeten zijn voor de huisvesting van buitenlandse studenten. Dit moet de druk op de woningmarkt verminderen en de instroom van studiemigranten beheersbaar houden.
“Onderwijsinstellingen zijn medeverantwoordelijk dat buitenlandse studenten gehuisvest worden in de omgeving.”
BIJ1 pleit voor een radicaal gelijkwaardig en inclusief onderwijssysteem, waarin niet alleen gelijke kansen maar gelijke uitkomsten voor iedereen centraal staan. Ze willen het onderwijs dekoloniseren, structureel investeren in scholen, en inzetten op een veilige, inclusieve leeromgeving ongeacht achtergrond. Daarnaast wil BIJ1 scholing en persoonlijke ontwikkeling toegankelijk maken voor mensen zonder werk.
Gelijke uitkomsten en dekolonisatie van het onderwijs
BIJ1 verwerpt het idee van alleen gelijke kansen en streeft naar gelijke uitkomsten voor iedereen, ongeacht afkomst of achtergrond. Ze willen het onderwijs dekoloniseren door meer aandacht te besteden aan de koloniale geschiedenis en racisme in lesmateriaal aan te pakken. Scholen moeten actief zorgen voor een veilige en inclusieve omgeving.
“Wij zetten niet in op gelijke kansen - wij eisen de kans op een gelijke uitkomst op voor iedereen. Wat je achtergrond ook is. We gaan veel investeren in het onderwijs en niet bezuinigen. Scholen moeten actief verantwoordelijkheid nemen en een veilige en inclusieve omgeving creëren voor al hun leerlingen. We zetten ons actief in voor het dekoloniseren van het onderwijs door structureel meer aandacht te besteden aan de koloniale geschiedenis. We rekenen af met de focus op Europa en lesmateriaal dat racisme in de hand”
Toegankelijke scholing en persoonlijke ontwikkeling voor werkzoekenden
BIJ1 wil dat mensen zonder werk eenvoudig toegang krijgen tot scholing en opleidingen, gericht op persoonlijke ontwikkeling en toekomstperspectief in plaats van alleen betaald werk. Verplichte tegenprestaties en sancties worden afgeschaft, en de nadruk ligt op vertrouwen en regelluwe ondersteuning.
“We steken meer geld in scholingsprogramma’s voor mensen zonder werk. De norm wordt: op aanvraag geaccrediteerde cursussen en opleidingen kunnen volgen. Dit bieden we zoveel mogelijk aan.”
Het CDA ziet onderwijs als een essentiële basis voor kansengelijkheid, regionale economische groei en het versterken van mentale veerkracht bij jongeren. De partij wil nauwe samenwerking tussen onderwijsinstellingen, bedrijven en overheid stimuleren en investeert in programma’s op school om mentale gezondheid te bevorderen. Concrete voorstellen richten zich op het versterken van regionale economische clusters met onderwijsinstellingen en het inzetten van onderwijs voor preventie van mentale problemen.
Nauwere samenwerking onderwijsinstellingen en bedrijfsleven
Het CDA wil dat onderwijsinstellingen samen met bedrijven en overheid regionale economische clusters versterken, zodat jongeren betere kansen krijgen en de regio’s economisch bloeien. Dit moet bijdragen aan een sterke economie en het inspelen op veranderingen in de arbeidsmarkt.
“Samen met grote bedrijven, MKB en start ups en met onderwijsinstellingen laten we economische clusters groeien die de regio sterker maken.”
Onderwijs inzetten voor mentale veerkracht jongeren
Het CDA ziet goed onderwijs als onderdeel van een integrale aanpak om de mentale gezondheid van jongeren te versterken. Door programma’s op school te investeren, wil de partij mentale problemen bij jongeren vroegtijdig signaleren en voorkomen.
“We investeren in programma’s op school, het werk en in de wijk om mentale veerkracht te versterken.”
JA21 vindt dat het onderwijs in Nederland onder druk staat door migratie en een tekort aan technisch opgeleide Nederlanders. De partij wil het reguliere onderwijs ontlasten van leerlingen met ernstige gedragsproblemen en pleit voor een debat over de modernisering van artikel 23 van de Grondwet. Hun visie is gericht op het versterken van de kwaliteit en rust in het onderwijs, met aandacht voor maatschappelijke samenhang en duidelijke normen.
Leerlingen met ernstige gedragsproblemen uit het reguliere onderwijs halen
JA21 stelt dat het reguliere onderwijs te veel wordt belast door een kleine groep leerlingen met gedragsproblemen, wat ten koste gaat van de lestijd voor andere leerlingen. De partij wil dat deze leerlingen niet langer in het reguliere onderwijs blijven als ze daar niet op hun plek zijn.
“docenten geclaimd door een kleine groep leerlingen met gedragsproblemen. Dit gaat ten koste van de lestijd voor de rest van de klas. Dit moet stoppen. JA21 is van mening dat er voor leerlingen, die in het reguliere onderwijs het”
Debat over modernisering artikel 23 Grondwet
JA21 wil een debat over de modernisering van artikel 23 van de Grondwet, dat de vrijheid van onderwijs regelt. Dit wijst op een wens om het onderwijsstelsel te herzien, mogelijk met het oog op maatschappelijke ontwikkelingen en integratie.
“Een debat over de modernisering van artikel 23 van de Grondwet.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma