Verkiezingsprogramma's 2025 overonderzoek wetenschappelijk
De SGP benadrukt het belang van wetenschappelijk onderzoek, mits dit in lijn is met ethische en christelijke waarden. Ze willen investeren in praktijkgericht onderzoek, stimuleren onderzoek naar specifieke medische thema’s, en stellen duidelijke grenzen aan onderzoek met embryo’s en biotechnologie. Tegelijkertijd pleiten ze voor meer aandacht voor sekseverschillen in onderzoek en willen ze kritisch omgaan met controversiële medische behandelingen.
Investeren in praktijkgericht en medisch onderzoek
De SGP wil meer middelen voor praktijkgericht onderzoek en prioriteit geven aan onderzoek naar volksziekten en specifieke medische thema’s. Ze vinden dat onderzoek moet bijdragen aan de gezondheidszorg en het welzijn van moeder en kind, en willen extra investeren in prenatale en neonatale geneeskunde.
“De financiering van praktijkgericht onderzoek wordt versterkt. Het praktijkgericht onderzoek krijgt een substantiëler aandeel in de verdeling van onderzoeksmiddelen.”
“De overheid investeert extra in (onderzoek naar) prenatale en neonatale geneeskunde.”
“De aanpak van ‘volksziekten’ zoals dementie, kanker en hart- en vaatziekten krijgt prioriteit bij het toekennen van onderzoeksmiddelen.”
“De SGP wil meer bewustwording van en onderzoek naar ziekten als long covid of ME/CVS.”
Strikte ethische grenzen aan biomedisch onderzoek
De SGP stelt duidelijke ethische grenzen aan wetenschappelijk onderzoek, vooral rond embryo’s, genetische modificatie en vruchtbaarheidsbehandelingen. Ze zijn tegen embryokweek voor wetenschappelijke doeleinden en willen het moratorium op kiembaanmodificatie handhaven.
“Embryokweek voor wetenschappelijke doeleinden blijft verboden.”
“Het moratorium op kiembaanmodificatie blijft in stand.”
“De mogelijkheid voor embryoselectie op basis van gezondheid of geslacht trekken we in.”
“De SGP wil gebruik van buitenlands donorzaad bij kunstmatige bevruchting verbieden. De misstanden bij fertiliteitsklinieken worden onafhankelijk onderzocht.”
“Vanwege de risico’s en morele bezwaren op grond van de Bijbel wijst de SGP de ontwikkeling van mens-diercombinaties af.”
Bevorderen van onderzoek naar sekseverschillen en volwassen stamcellen
De SGP vindt dat er meer aandacht moet zijn voor verschillen tussen mannen- en vrouwenlichamen in wetenschappelijk onderzoek en medische behandelingen. Ook willen ze onderzoek en behandelingen met volwassen stamcellen bevorderen.
Kritisch op wetenschappelijke onderbouwing van transgenderzorg
De SGP is kritisch over de wetenschappelijke basis van transgenderzorg, vooral bij kinderen, en wil meer onderzoek naar de oorzaken van de vraag naar transgenderzorg en naar transitiespijt.
“Gelet op het onomkeerbare karakter ervan en het internationale debat over de wetenschappelijke onderbouwing erover wil de SGP hormoonbehandelingen bij kinderen verbieden.”
“Er komt doorlopend onderzoek naar de oorzaken van de vraag naar transgenderzorg.”
“We doen onderzoek naar transitiespijt en creëren een ondersteuningsaanbod voor deze personen.”
Besluitvorming over landbouw en biotechnologie op basis van gedegen onderzoek
De SGP wil dat besluitvorming over gewasbescherming en biotechnologie gebaseerd is op degelijk wetenschappelijk onderzoek, niet op onderbuikgevoelens.
“De SGP pleit daarbij voor besluitvorming op basis van gedegen onderzoek in plaats van onderbuikgevoelens.”
De Partij voor de Dieren wil dat wetenschappelijk onderzoek onafhankelijk, publiek gefinancierd en toegankelijk is, met een sterke nadruk op maatschappelijke relevantie en het tegengaan van commerciële invloeden. Ze pleiten voor structurele investeringen in fundamenteel onderzoek, open access, het uitfaseren van dierproeven en het aanpakken van perverse prikkels in het beoordelingssysteem. Transparantie, inclusiviteit en het stimuleren van proefdiervrije alternatieven staan centraal in hun visie.
Publieke financiering en toegankelijkheid van onderzoek
De PvdD vindt dat wetenschappelijk onderzoek primair met publiek geld gefinancierd moet worden en voor iedereen toegankelijk moet zijn. Ze willen open access stimuleren en de afhankelijkheid van bedrijven en competitie verminderen om de onafhankelijkheid en kwaliteit van onderzoek te waarborgen.
“Wetenschappelijk onderzoek wordt publiek gefinancierd en moet dus toegankelijker worden. Daarom wordt de Open Access- en Open Science-beweging gesteund en gefinancierd.”
“Competities voor onderzoeksfinanciering met een slagingskans van minder dan 25% worden stopgezet. De hierbij vrijgekomen middelen worden evenredig verdeeld over wetenschappers als vrij te besteden onderzoeksgeld.”
“De overheid investeert extra geld in onderzoek dat bijdraagt aan een groene, gezonde, sociale en rechtvaardige maatschappij. Zulk fundamenteel onderzoek wordt minder afhankelijk van tweede en derde geldstromen.”
“Verplichte cofinanciering door bedrijven bij onderzoeksvoorstellen wordt zoveel mogelijk vermeden.”
Onafhankelijkheid en bestrijding van commerciële invloed
De partij wil de onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek versterken door strengere eisen te stellen aan financiering vanuit het bedrijfsleven en door belangenverstrengeling actief tegen te gaan.
“Er komen strengere onafhankelijkheidseisen bij het instellen van bijzondere leerstoelen die gefinancierd worden door het bedrijfsleven of maatschappelijke organisaties en stichtingen.”
“Er wordt door de ethische commissies van de onderwijsinstellingen toezicht gehouden op eventuele belangenverstrengeling van onderwijzend personeel en onderzoekers, met name bij commerciële nevenfuncties.”
“Daarnaast beperken we de invloed van bedrijven en multinationals op het onderzoek, want goed onderzoek dient allereerst de belangen van de maatschappij en de onafhankelijke wetenschap, niet die van het kapitaal.”
Transparantie en bestrijding van perverse prikkels
De PvdD wil meer transparantie over nevenactiviteiten van onderzoekers en maatregelen tegen perverse prikkels in het beoordelingssysteem van wetenschappelijk onderzoek.
“Er komt een openbaar register van nevenactiviteiten van alle onderzoekers, professoren en docenten op universiteiten en hogescholen. Er wordt gehandhaafd op het goed bijhouden hiervan.”
“De overheid stimuleert daarom maatregelen tegen perverse prikkels in beoordelingssystemen voor wetenschappelijke onderzoeken en publicaties.”
Uitfaseren van dierproeven en investeren in proefdiervrije alternatieven
De partij streeft naar een snelle uitfasering van dierproeven en wil het onderzoeksbudget verschuiven naar proefdiervrije methoden, met verplichte systematische reviews voorafgaand aan dierproeven.
“Het budget dat de overheid jaarlijks aan dierproeven besteedt wordt stapsgewijs overgeheveld naar onderzoek zonder proefdieren.”
“Onderzoek met dieren wordt zo snel mogelijk verboden. Er komt een plan (met tijdpad) om het apenonderzoekscentrum BPRC zo spoedig mogelijk te sluiten.”
“Het wordt verplicht om vooraf een systematische review te doen, waarin wordt onderzocht of de dierproef noodzakelijk is en of er geen proefdiervrij alternatief beschikbaar is.”
Bevorderen van inclusiviteit en gelijke kansen in de wetenschap
De PvdD wil ongelijkheid in de wetenschap aanpakken, met specifieke aandacht voor vrouwen en gemarginaliseerde groepen, en de rol van mbo en hbo in praktijkgericht onderzoek versterken.
“Het wordt een belangrijk doel voor onderwijsinstellingen om deze ongelijkheid weg te nemen.”
“De rol van het mbo en hbo in praktijkgericht onderzoek wordt erkend en het mbo en hbo krijgen een gelijkwaardige positie bij onderzoek agenda’s.”
Het CDA ziet wetenschappelijk onderzoek als essentieel voor innovatie, economische groei en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Ze willen structureel meer investeren in zowel fundamenteel als toegepast onderzoek, stimuleren samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheid, en benadrukken het belang van wetenschappelijke onderbouwing bij beleid, vooral op het gebied van landbouw, natuur en technologie. Concrete voorstellen zijn onder andere het halen van de Lissabon-doelstelling voor R&D-investeringen, het versterken van regionale kennisclusters en het expliciet volgen van wetenschappelijke inzichten bij beleidskeuzes.
Structureel meer investeren in onderzoek en innovatie
Het CDA wil dat Nederland voldoet aan internationale afspraken voor investeringen in onderzoek en innovatie, met een duidelijke rol voor zowel overheid als bedrijfsleven. Ze zien dit als motor voor het toekomstig verdienvermogen en als basis voor maatschappelijke vooruitgang.
“Nederland moet voldoen aan de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie (R&D), waarvan 1 procent door de overheid en 2 procent privaat. Daarvoor investeren we in wetenschappelijk en toegepast onderzoek”
“Onderzoek en innovatie zijn de motor van ons toekomstig verdienvermogen en dragen bij aan de toekomst van Nederland. Onze onderwijsinstellingen die belangrijk onderzoek doen hebben alles in huis om innovatie aan te jagen.”
Wetenschappelijke kennis als basis voor landbouw- en natuurbeleid
Het CDA benadrukt dat beleid rond landbouw, natuur en milieu gebaseerd moet zijn op wetenschappelijk onderzoek en kennis. Ze verwijzen expliciet naar wetenschappelijke onderbouwing bij het vaststellen van normen en het beoordelen van effecten, en willen kennisclusters versterken.
“Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit op grasland geen extra uitspoeling veroorzaakt en daarmee geen risico vormt voor de waterkwaliteit.”
“Het genoemde geborgde pakket leidt tot het kunnen toepassen van een hogere rekenkundige ondergrens, gesteund door de wetenschap, zodat vergunningen kunnen worden verleend voor onder andere bouwprojecten, de aanpak van netcongestie en stikstof verlagende innovaties.”
“We pleiten voor specifieke informatie-uitwisseling binnen een kenniscluster waarin onderzoek, private bedrijven en agrariërs onderzoek doen naar natuurbeheer en de effecten hiervan versterken en uitdragen. Deze clusters, zoals rondom de Wageningen Universiteit, stralen ook uit naar de regio’s en jagen innovatie aan.”
“In de wereldwijd erkende wetenschappelijke positie rondom landbouw en natuur blijven we investeren met overheid, kennisinstellingen en bedrijven.”
Samenwerking tussen wetenschap, bedrijven en overheid stimuleren
Het CDA wil dat wetenschap, bedrijfsleven en overheid nauwer samenwerken om innovatie te versnellen en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, met speciale aandacht voor regionale ecosystemen en kennisdeling.
“We stimuleren regionale ecosystemen, samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen, grote bedrijven, beginnende start-ups, lokale overheden en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen.”
“We stimuleren kennisprogramma’s op verzilting en verdroging door boeren en waterschappen te laten samenwerken met wetenschap, bedrijven en overheid.”
Wetenschappelijke inzichten benutten bij maatschappelijke vraagstukken
Het CDA wil dat wetenschappelijke inzichten actief worden ingezet bij het ontwikkelen van beleid rond actuele maatschappelijke thema’s, zoals desinformatie en media, en dat kennisinstituten hiervoor worden versterkt.
Volt pleit voor structurele, langetermijninvesteringen in wetenschappelijk onderzoek als basis voor innovatie en maatschappelijke vooruitgang. De partij wil bezuinigingen op onderzoek terugdraaien, startersbeurzen verhogen, en zet in op meer onafhankelijk, fundamenteel en toegepast onderzoek, met speciale aandacht voor jonge onderzoekers en internationale samenwerking. Volt koppelt wetenschappelijk onderzoek expliciet aan maatschappelijke uitdagingen, innovatie-ecosystemen en evidence-based beleid.
Structurele en verhoogde financiering van wetenschappelijk onderzoek
Volt wil vaste, langetermijnfinanciering voor fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek, met extra middelen voor jonge onderzoekers. Dit moet kortetermijndenken voorkomen, innovatie stimuleren en Nederland aantrekkelijk maken voor toptalent.
“Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten.”
“We draaien de bezuinigingen op startersbeurzen terug en verhogen gelijktijdig het budget. Deze middelen zullen voornamelijk terechtkomen bij jonge onderzoekers die gebruik maken van deze beurzen.”
Wetenschappelijk onderzoek als basis voor innovatie en maatschappelijke waarde
Volt ziet wetenschappelijk onderzoek als motor voor innovatie en maatschappelijke vooruitgang, en wil succesvolle publiek-private consortia als voorbeeld nemen. Onderzoek zonder specifiek doel wordt gewaardeerd vanwege het onverwachte technologische rendement.
“Succesvolle publiek-private consortia als Oncode Institute en Biotech Booster, die wetenschap en toepassing verbinden en zo maatschappelijke waarde creëren, nemen we als uitgangspunt.”
“Onderzoek zonder specifiek doel produceert verrassend veel nieuwe technologie en vormt daarmee de basis van een gezond innovatie ecosysteem.”
Evidence-based beleid en wetenschappelijk onderbouwde beleidsontwikkeling
Volt wil dat beleid, zoals op het gebied van jeugdzorg en drugs, wordt gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en feiten in plaats van morele of politieke oordelen.
“Drugsbeleid moet niet worden gedreven door een moreel (voor)oordeel, maar door feiten en onderzoek.”
“Volt pleit voor een meer wetenschappelijk onderbouwde beleidsontwikkeling jeugdzorg en meer professionaliteit vooraan in de zorglijn...”
Internationale en Europese samenwerking in wetenschappelijk onderzoek
Volt zet in op grensoverstijgend wetenschappelijk onderzoek en het realiseren van Europese investeringsdoelen, met aandacht voor talentmigratie en gezamenlijke projecten.
“We zetten ons in voor grensoverstijgend wetenschappelijk onderzoek zoals de Einsteintelescoop in de Euregio Maas-Rijn.”
“We realiseren de zogenoemde Lissabon-doelstellingen om 3% van het bruto binnenlandse product (bbp) (publiek en privaat) te besteden aan onderzoek en ontwikkeling.”
“We investeren in Europees talent en bieden wetenschappelijk asiel aan internationale studenten en onderzoekers die willen bijdragen aan Europese innovatie.”
BVNL benadrukt het belang van onafhankelijk en kritisch wetenschappelijk onderzoek, vooral waar het gaat om technologische innovatie en het evalueren van overheidsbeleid zoals tijdens de coronaperiode. De partij wil investeren in onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en energie, en pleit voor onafhankelijk onderzoek naar het coronabeleid van de overheid.
Investeren in onderzoek en innovatie (technologie)
BVNL ziet wetenschappelijk onderzoek als essentieel voor technologische vooruitgang en economische groei. De partij wil een innovatievriendelijk klimaat creëren door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten, met speciale aandacht voor kunstmatige intelligentie, quantumtechnologie en energie-innovaties.
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie.”
“Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
“Onderzoek naar SMR (Small-Modular-Reactor) energiecentrales op basis van bestaande en Thorium-technologie wordt actief gestimuleerd.”
“We gaan onderzoek doen naar de haalbaarheid van winning van schaliegas in Nederland.”
“Versneld inzetten op geothermie zodra is onderzocht of deze technologie kan bijdragen aan een betaalbare energierekening.”
Onafhankelijk onderzoek naar coronabeleid
BVNL stelt dat het coronabeleid niet op wetenschappelijke basis was gestoeld en wil daarom onafhankelijk onderzoek naar deze periode. Het doel is om verantwoording af te dwingen en herhaling te voorkomen.
Wetenschappelijke inzichten als basis voor beleid (TBS-beleid)
BVNL wil dat beleid, zoals het TBS-systeem, wordt hervormd op basis van wetenschappelijke inzichten om effectiviteit te waarborgen.
“Het TBS-beleid wordt hervormd op basis van wetenschappelijke inzichten, met als doel recidive structureel te reduceren.”
De ChristenUnie ziet wetenschappelijk onderzoek als essentieel voor maatschappelijke vooruitgang, innovatie en passende zorg, maar stelt duidelijke ethische grenzen. Ze willen gerichte investeringen in biomedisch onderzoek, praktijkgericht onderzoek en innovatie, maar zijn terughoudend bij onderzoek met embryo’s en genetische modificatie.
Gerichte investeringen in wetenschappelijk onderzoek en innovatie
De ChristenUnie pleit voor structurele investeringen in wetenschap, praktijkgericht onderzoek en innovatie om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken en de economie te verduurzamen. Ze willen samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheid stimuleren en het aandeel van onderzoek in het nationaal inkomen verhogen.
“Investeringen in wetenschap en onderzoek zijn nodig als we ons als land willen blijven ontwikkelen, in lijn met de Lissabondoelstelling van 3%.”
“We investeren blijvend in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en bevorderen de samenwerking binnen het hoger onderwijs door geschikte fondsen en subsidies.”
“Op macroniveau bedragen op termijn de publieke en private uitgaven aan innovatie en onderzoek 3% van het nationaal inkomen.”
Meer biomedisch onderzoek naar postinfectieuze aandoeningen
De partij wil meer biomedisch onderzoek naar aandoeningen als long covid en ME/CVS, met behoud van expertisecentra en betere scholing van professionals, om de zorg voor deze patiënten te verbeteren.
“Er wordt meer geïnvesteerd in (biomedisch) onderzoek naar en behandeling van long covid en ME/CVS en andere PAIS (post acute infectiesyndromen). De opgerichte expertisecentra blijven behouden.”
Kritisch op wetenschappelijk onderzoek met embryo’s en genetische modificatie
De ChristenUnie stelt ethische grenzen aan wetenschappelijk onderzoek, vooral als het gaat om het gebruik van embryo’s en genetische modificatie, en pleit voor grote terughoudendheid bij onomkeerbare ingrepen.
“Het gebruik van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek en genetische modificatie, past niet bij het uitgangspunt dat elk menselijk leven beschermwaardig is.”
“Zeker als genetische modificaties in het embryo onomkeerbaar zijn en aan het nageslacht worden doorgegeven (kiembaanmodificatie), past grote terughoudendheid.”
Onderzoek naar medische interventies bij gendertransitie en euthanasie onder jongeren
De partij wil nader onderzoek naar de effecten van medische interventies bij jongeren met gendervragen en naar de stijging van euthanasieverzoeken onder jongeren, om te voorkomen dat te snelle of ondoordachte medische stappen worden gezet.
“Naar aanleiding van onderzoeken in onder meer het Verenigd Koninkrijk en Scandinavische landen is het verstandig ook in Nederland te onderzoeken of de daar geleerde lessen over te snelle medische interventies hier toegepast moeten worden.”
“Ook de stijging van het aantal jongeren onder de dertig dat een euthanasieverzoek doet, baart ons grote zorgen. Dit vereist nader onderzoek.”
D66 wil fors investeren in onafhankelijke, vrije en toegankelijke wetenschap, met meer vaste aanstellingen voor onderzoekers en een eerlijke verdeling van middelen over wetenschapsgebieden. Ze pleiten voor open access van publiek gefinancierd onderzoek, bescherming van academische vrijheid, en meer ruimte voor zowel fundamenteel als praktijkgericht onderzoek.
Meer investeren in onafhankelijke en vrije wetenschap
D66 wil eerdere bezuinigingen op wetenschap terugdraaien en extra investeren, zodat onderzoekers vrij en veilig kunnen werken. Ze benadrukken het belang van academische vrijheid, bescherming tegen externe druk, en het aantrekken en behouden van internationaal toptalent.
“Daarom draaien we eerdere bezuinigingen terug én investeren we fors meer. We zorgen dat wetenschappers vrij en veilig kunnen werken en brengen het onderzoek dichter bij de mensen.”
“D66 staat pal voor de onafhankelijke wetenschap. Wetenschappers moeten hun werk kunnen doen zonder angst voor intimidatie, censuur of ontslag. Ook beschermen we onze kennis en technologie beter tegen de druk van geopolitieke spanningen en misbruik.”
“D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draaien we eerdere bezuinigingen terug én investeren we extra in de wetenschap.”
“Academische vrijheid wordt wereldwijd steeds vaker aangevallen. D66 wil internationaal toptalent naar Nederland halen. We zetten ons ook in om wetenschappelijk talent in Nederland te houden.”
Meer vaste aanstellingen en betere arbeidsvoorwaarden voor onderzoekers
D66 wil het aantal tijdelijke contracten in de wetenschap terugdringen en meer vaste aanstellingen realiseren, om onzekerheid te verminderen en wetenschap aantrekkelijker te maken als loopbaan.
“Te veel onderzoekers werken jarenlang op tijdelijke contracten. Dat zorgt voor veel onzekerheid en maakt dat wetenschap moeilijk te combineren is met het privéleven. D66 wil daarom meer vaste aanstellingen bij universiteiten.”
Open access en toegankelijkheid van publiek gefinancierd onderzoek
D66 vindt dat onderzoek dat met publiek geld is gefinancierd, voor iedereen vrij toegankelijk moet zijn.
“Onderzoek dat is gefinancierd met publiek geld moet voor iedereen vrij te lezen en toegankelijk zijn.”
Meer ruimte voor fundamenteel én praktijkgericht onderzoek
D66 wil een goede balans tussen fundamenteel onderzoek en onderzoek met directe praktische toepassing, met een eerlijke verdeling van middelen over verschillende wetenschapsgebieden en meer aandacht voor praktijkgericht onderzoek in mbo en hbo.
“D66 wil een goede balans tussen onderzoek met en zonder directe praktische toepassing. Daarom komt er meer ruimte voor vrij onderzoek dat niet wordt gestuurd door beleid of anderen buiten de wetenschap. We zorgen hierbij voor een eerlijke verdeling tussen de verschillende wetenschapsgebieden. Op het mbo en het hbo komt meer aandacht voor onderzoek dat op de praktijk gericht is.”
Internationale uitwisseling en bescherming van wetenschappelijk talent
D66 stimuleert internationale uitwisseling van kennis en onderzoek, onder andere via het makkelijker maken van werken met een Erasmusbeurs aan buitenlandse universiteiten.
“Voor docenten en onderzoekers wordt het makkelijker om met een Erasmusbeurs aan een buitenlandse universiteit te werken. Want internationale uitwisseling van kennis en onderzoek is waardevol.”
JA21 wil investeren in de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek, onder andere door het terugdraaien van bezuinigingen en het aanpassen van het financieringsmodel. Ze pleiten voor meer focus op maatschappelijke relevantie, kwaliteit en impact in plaats van studentenaantallen, en onderschrijven de ambitie om 3% van het BBP te investeren in research & development.
Ongedaan maken bezuinigingen en meer investeren
JA21 vindt het essentieel om de internationale toppositie van Nederland als kenniseconomie te behouden en wil daarom bezuinigingen op het wetenschappelijk onderwijs terugdraaien. Ze zien investeren in onderzoek en ontwikkeling als noodzakelijk voor innovatie en economische groei.
“De bezuiniging op het wetenschappelijk onderwijs van €500 miljoen moet wat JA21 betreft dan ook ongedaan worden gemaakt.”
“JA21 onderschrijft de ambitie van het Rijk om in 2030 3% van het BBP te investeren in research & development.”
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
Financiering op basis van kwaliteit en maatschappelijke impact
JA21 wil af van het huidige financieringsmodel dat instellingen beloont op basis van studentenaantallen, omdat dit leidt tot 'pretstudies' en een perverse prikkel om internationale studenten te werven. In plaats daarvan moet financiering gebaseerd zijn op kwaliteit, relevantie en maatschappelijke impact.
Minder instroom buitenlandse studenten, Nederlands als voertaal
JA21 koppelt de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs ook aan het beperken van de instroom van buitenlandse studenten en het centraal stellen van het Nederlands als academische taal, met uitzondering van internationaal gerichte studies.
NSC wil de positie van Nederland als kennisland versterken door structureel te investeren in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en stelt hoge eisen aan de wetenschappelijke onderbouwing van beleid en onderwijsvernieuwing. Ze pleiten voor transparantie, onafhankelijkheid en open toegang in de wetenschap, en willen dat modellen en algoritmen die door de overheid worden gebruikt aan strikte wetenschappelijke standaarden voldoen.
Structurele investering in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek
NSC ziet wetenschappelijk onderzoek als essentieel voor de kenniseconomie en wil substantiële en structurele financiering waarborgen, met nadruk op samenwerking tussen universiteiten en bedrijfsleven. Dit moet de toppositie van Nederland op innovatieve kennisgebieden behouden en versterken.
“Om de positie van Nederland als kennisland te behouden is een substantieel budget voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en kennisvalorisatie van belang. We steunen de versterking van de primaire geldstroom (‘sectorgelden’) voor universiteiten. Samen met de inzet van het bedrijfsleven op het gebied van R&D versterken we onze toppositie in Europa op kennisgebieden als fotonica, quantumtechnologie, kunstmatige intelligentie, klimaat- en medische technologie.”
Alleen onderwijsvernieuwing bij bewezen wetenschappelijke effectiviteit
Onderwijsvernieuwing mag alleen worden ingevoerd als deze voldoende wetenschappelijk is onderbouwd en toetsbare doelen heeft. NSC wil af van experimenten zonder bewezen effectiviteit en draait ineffectieve vernieuwingen terug.
“Onderwijsvernieuwing wordt alleen ingevoerd als dit voldoende wetenschappelijk onderbouwd is en er toetsbare doelen zijn. Vernieuwingen waarvan de effectiviteit onvoldoende kan worden aangetoond worden teruggedraaid.”
Strikte wetenschappelijke standaard voor modellen en algoritmen van de overheid
NSC wil dat het gebruik van modellen en algoritmen door de overheid aan een verplichte, transparante en navolgbare wetenschappelijke standaard voldoet. Dit moet misbruik, discriminatie en fouten voorkomen.
“We willen daarom een verplichte wetenschappelijke standaard voor het gebruik van modellen en algoritmen door de overheid. Deze standaarden moeten openbaar en navolgbaar zijn.”
“We komen met een verplichte wetenschappelijke standaard voor het gebruik van modellen, rekeninstrumenten en algoritmen door de overheid. Deze standaard moet openbaar en navolgbaar zijn.”
Open toegang en onafhankelijkheid in wetenschappelijke publicaties
NSC wil volledige open access van wetenschappelijke publicaties en onafhankelijke universiteitspers, om academische tegenmacht en transparantie te waarborgen.
“We sluiten geen nationale contracten meer met uitgevers zonder plan voor volledige toegankelijkheid (open access) van wetenschappelijke publicaties. Universiteitsbibliotheken werken voortaan alleen met non-profit open metadata-aanbieders.”
“Ter versterking van de academische tegenmacht zorgen universiteiten voor een goed gefinancierde, onafhankelijke universiteitspers en een krachtige universiteitsraad, die volledig is geïnformeerd en voldoende wordt ondersteund.”
Onafhankelijk fonds voor tegendraads wetenschappelijk onderzoek
NSC wil een onafhankelijk fonds oprichten dat nieuwsgierig en tegendraads onderzoek ondersteunt, om gevestigde consensus kritisch te bevragen en academische vrijheid te stimuleren.
“We richten een onafhankelijk fonds op dat nieuwsgierig en tegendraads onderzoek ondersteunt en gevestigde consensus binnen vakgebieden kritisch bevraagt.”
De VVD benadrukt het belang van wetenschappelijk onderzoek als fundament voor beleid, innovatie en onderwijs. Ze willen investeren in grensverleggend onderzoek, eisen wetenschappelijke onderbouwing van lesmethoden, en pleiten voor meer aandacht voor vrouw-specifiek medisch onderzoek. Concrete voorstellen zijn onder andere het uitbreiden van onderzoek naar vrouwspecifieke aandoeningen, het stimuleren van innovatie via investeringen, en het verplichten van wetenschappelijke onderbouwing in het onderwijs.
Investeren in grensverleggend wetenschappelijk onderzoek
De VVD ziet wetenschappelijk onderzoek als motor voor innovatie en economische groei. Ze willen Nederland een leidende rol geven in internationaal onderzoek en investeren in grote onderzoeksprojecten zoals de Einstein Telescoop en quantumcomputers.
“Een voorbeeld hiervan is de mogelijke komst van de Einstein Telescoop in Zuid-Limburg, waarmee Nederland een leidende rol krijgt in grensverleggend wetenschappelijk onderzoek en we internationale wetenschap direct koppelen aan regionaal ondernemerschap.”
“We zetten ons in voor de bouw van een quantumcomputer in Nederland. Deze investeringen kunnen betaald worden uit de investeringsagenda voor nationale groei.”
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
Wetenschappelijke onderbouwing van onderwijs en lesmethoden
De VVD wil dat onderwijs gebaseerd is op bewezen effectieve en wetenschappelijk onderbouwde methoden. De onderwijsinspectie moet hierop toezien om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen.
“Bij het beste onderwijs horen excellente en wetenschappelijk onderbouwde lesmethoden en leermiddelen. De onderwijsinspectie focust zich meer op het handhaven van de basisvaardigheden en ziet toe of de gebruikte lesmethoden wetenschappelijk onderbouwd en bewezen effectief zijn.”
Meer en beter medisch-wetenschappelijk onderzoek naar vrouwengezondheid
De VVD erkent de kennisachterstand over het vrouwenlichaam en wil deze verkleinen door verplicht vrouw-manverschillen op te nemen in medisch-wetenschappelijk onderzoek en onderzoek naar vrouwspecifieke aandoeningen uit te breiden.
“We breiden onderzoek uit naar vrouwspecifieke aandoeningen – waaronder endometriose en adenomyose – en aandoeningen die zich bij vrouwen anders manifesteren dan bij mannen. Dat laatste doen we door het verplicht opnemen van vrouw-manverschillen in alle medisch-wetenschappelijk onderzoek.”
Uitbreiden mogelijkheden voor medisch-wetenschappelijk embryo-onderzoek
De VVD wil de Embryowet verruimen zodat embryo’s langer voor wetenschappelijk onderzoek gebruikt mogen worden, met als doel de fertiliteitszorg te verbeteren.
“We steunen het voorstel om het mogelijk te maken dat een embryo voor medisch-wetenschappelijk onderzoek niet 14, maar 28 dagen buiten het menselijk lichaam in leven mag blijven. Dit heeft als doel om met name de fertiliteitszorg te verbeteren, waardoor ongewenste kinderloosheid zoveel mogelijk voorkomen wordt.”
Dierproeven alleen als wetenschappelijk noodzakelijk
De VVD wil het aantal dierproeven verminderen door innovatieve alternatieven te stimuleren, maar erkent dat dierproeven soms noodzakelijk zijn voor volksgezondheid of wetenschappelijke vooruitgang.
“Dankzij nieuwe onderzoeksmethoden en innovatieve alternatieven zoals de inzet van AI kunnen dierproeven vervangen, verminderd of verfijnd worden. We erkennen dat dierproeven nodig blijven als dat de enige manier is om kennis te vergaren ten behoeve van de volksgezondheid of wetenschappelijke vooruitgang.”
De SP wil dat wetenschappelijk onderzoek onafhankelijk, publiek gefinancierd en vrij van commerciële belangen is. Ze pleiten voor forse investeringen in fundamenteel onderzoek, het oprichten van onafhankelijke fondsen zonder zeggenschap van bedrijven, en het waarborgen van publieke zeggenschap over onderzoeksagenda’s. De partij ziet wetenschap als een publieke taak die gericht moet zijn op maatschappelijke waarde en niet op markt- of winstdoelen.
Forse publieke investeringen in onafhankelijk en fundamenteel onderzoek
De SP vindt dat wetenschap niet door marktwerking of korte termijn winstdoelen gestuurd mag worden, maar door nieuwsgierigheid en maatschappelijke relevantie. Ze willen fors investeren in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek, zodat wetenschappers vrij kunnen werken zonder commerciële druk.
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis.”
“Onderwijs en wetenschap zijn geen kostenposten of marktproducten, maar investeringen in de toekomst van ons land.”
Onafhankelijk onderzoek zonder commerciële sturing
De SP stelt dat onafhankelijk onderzoek publieke zeggenschap vereist en dat commerciële belangen de integriteit van de wetenschap ondermijnen. Ze willen een onafhankelijk fonds oprichten waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van onderzoek.
“Onafhankelijk onderzoek vereist publieke zeggenschap. Steeds vaker bepalen commerciële belangen wat er onderzocht wordt, hoe, en met welk doel... Daarom richten we een onafhankelijk fonds op waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van het onderzoek.”
“Onderzoek moet vrij zijn van marktsturing, druk van opdrachtgevers en belangenverstrengeling.”
Transparantie en onafhankelijkheid in landbouw- en medisch onderzoek
De SP wil dat geldstromen tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen openbaar zijn en dat universiteiten strikte onafhankelijkheidscodes hanteren, met name in de landbouw en medische sector. Ze pleiten voor publieke fondsen voor geneesmiddelenontwikkeling.
“De Wageningen Universiteit en andere landbouw kennisinstellingen hanteren strikte onafhankelijkheidscodes. Geldstromen tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en beleidsinstituten moeten openbaar zijn.”
“We richten een nationaal onderzoeksfonds op voor de ontwikkeling van geneesmiddelen in publieke handen.”
BBB vindt dat wetenschappelijk onderzoek meer moet bijdragen aan de samenleving en minder los moet staan van de praktijk. Ze willen meer balans tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek, minder bureaucratie voor wetenschappers, en een sterkere verbinding tussen onderwijs, onderzoek en regionale behoeften. Concrete voorstellen zijn onder andere het versterken van hogescholen en lectoraten, het vereenvoudigen van wetenschapsfinanciering, en het kritisch beoordelen van de rol van wetenschappelijke modellen in beleid.
Meer balans tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek
BBB signaleert dat wetenschap te ver van de praktijk afstaat en wil dat onderzoek meer bijdraagt aan maatschappelijke vraagstukken en de regio. Ze pleiten voor versterking van praktijkgericht onderzoek, hogescholen en lectoraten, en willen dat universiteiten hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen.
“Wij willen dat er meer balans komt tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek. Onderzoekers verdienen ruimte om vrij te denken én om samen te werken met de regio. Daarom zet BBB in op versterking van hogescholen, praktijkgerichte lectoraten en regionale kenniscentra.”
“Nederland kent een rijke traditie van wetenschappelijk onderzoek en innovatie. BBB staat pal voor academische vrijheid, maar ziet ook dat wetenschap steeds verder wordt losgezongen van de praktijk. Voor BBB geldt: wetenschap moet bijdragen aan de samenleving, aan onze kennispositie én aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken.”
Minder bureaucratie en eenvoudiger wetenschapsfinanciering
BBB vindt dat wetenschappers te veel tijd kwijt zijn aan administratieve lasten en het schrijven van aanvragen. Ze willen eenvoudiger financiering en meer zekerheid, zodat onderzoekers zich kunnen richten op hun vak.
“Ook binnen wetenschapsfinanciering pleit BBB voor eenvoud, minder bureaucratie en meer langjarige zekerheid. Wetenschappers moeten minder tijd kwijt zijn aan het schrijven van aanvragen en meer tijd kunnen besteden aan hun vak.”
Kritisch gebruik van wetenschappelijke modellen in beleid
BBB erkent het nut van wetenschappelijke modellen, maar vindt dat menselijke besluitvorming altijd leidend moet zijn en dat modellen kritisch getoetst moeten worden op hun waarde.
“Wetenschappelijke modellen kunnen ter ondersteuning van wetenschappelijk onderzoek en politieke besluitvorming nuttig zijn. Menselijke besluitvorming moet echter altijd leidend zijn en de uitkomsten van modellen moeten altijd door mensen op hun waarde worden getoetst.”
Sociale veiligheid en vrijheid van meningsuiting in de wetenschap
BBB benadrukt het belang van open debat, sociale veiligheid en vrijheid van meningsuiting binnen de academische wereld, omdat wetenschap alleen bloeit in een klimaat van openheid.
“Tot slot wil BBB dat er meer aandacht komt voor sociale veiligheid, verschil in opvattingen en de vrijheid van meningsuiting binnen de academische wereld. Universiteiten horen plekken te zijn waar studenten en docenten zich veilig voelen om te spreken, te twijfelen en van mening te verschillen. Wetenschap bloeit niet in een monocultuur, maar in een klimaat van openheid en debat.”
BIJ1 wil dat wetenschappelijk onderzoek onafhankelijk, inclusief en maatschappelijk relevant is, met bijzondere aandacht voor groepen die traditioneel onderbelicht zijn. Ze pleiten voor het loskoppelen van universiteiten van commerciële belangen, meer diversiteit in onderzoekspopulaties en het erkennen van niet-westerse kennis. Transparantie, representativiteit en het aanpakken van structurele ongelijkheden staan centraal in hun visie op wetenschappelijk onderzoek.
Universiteiten onafhankelijk van commerciële belangen
BIJ1 wil universiteiten en onderzoeksinstellingen losmaken van de invloed van grote bedrijven, zodat onderzoek transparant en in dienst van het publieke belang wordt uitgevoerd. Dit moet leiden tot meer focus op duurzame, biologische en agro-ecologische systemen.
“Alle banden tussen de Wageningen Universiteit & Research (WUR) en de agro-industrie worden verbreken we. De WUR vormen we om van een universiteit en onderzoeksinstituut in dienst van agro-multinationals naar een publieke instelling die transparant onderzoek doet naar het biologische, agro-ecologische voedselsysteem van nu en de toekomst.”
Meer diversiteit en inclusiviteit in medisch onderzoek
BIJ1 stelt dat medisch onderzoek te veel gericht is op witte cis mannen en wil meer investeren in onderzoek naar andere groepen, om zo gezondheidsverschillen te verkleinen en de kwaliteit van zorg te verbeteren.
“Niet alleen de witte cis man moet centraal staan bij medisch onderzoek. Er wordt meer geïnvesteerd in onderzoek naar ziektebeelden, geneesmiddelen en behandelmethoden bij niet-witte mensen, vrouwen en niet-witte vrouwen.”
“De medische wetenschap is voor het grootste deel gebaseerd op onderzoek met alleen cis hetero witte mannen. We maken geld vrij voor extra medisch onderzoek voor andere doelgroepen.”
Erkenning van niet-westerse kennis en dekolonisatie van onderzoek
BIJ1 wil dat niet-westerse kennis wordt erkend en dat curricula en onderzoeksmethoden worden gedekoloniseerd, zodat wetenschap inclusiever en representatiever wordt.
“Dit gebeurt onder andere door curricula in het onderwijs te dekoloniseren, gedekoloniseerde lesmethodes en de waarde van niet-westerse kennis te erkennen.”
Transparant en participatief onderzoek naar maatschappelijke thema’s
BIJ1 vindt dat wetenschappelijk onderzoek naar maatschappelijke thema’s transparant moet zijn en uitgevoerd moet worden in samenwerking met de mensen die het meest geraakt worden, zodat beleid rechtvaardiger en effectiever wordt.
“De samenwerking tussen wetenschappers, mensen die het hardst getroffen worden, en een representatieve groep inwoners dient daarbij uitgangspunt te zijn.”
FVD is kritisch over de huidige organisatie en financiering van wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Ze willen de NWO afschaffen zodat universiteiten zelf hun onderzoeksprioriteiten kunnen bepalen, en pleiten voor meer pluriformiteit en vrijheid in wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast eisen ze onafhankelijk onderzoek naar onderwerpen als oversterfte na corona, waarbij alle mogelijke oorzaken onderzocht moeten worden.
NWO afschaffen en universiteiten onderzoeksprioriteiten geven
FVD vindt dat de huidige onderzoeksfinanciering via de NWO leidt tot een gebrek aan diversiteit en vrijheid in wetenschappelijk onderzoek. Door de NWO af te schaffen en universiteiten rechtstreeks te financieren, willen ze meer pluriformiteit en academische vrijheid realiseren.
“We schaffen de NWO af en laten universiteiten rechtstreeks door het Rijk financieren, zodat zij zelf hun onderzoeksprioriteiten bepalen en de diversiteit aan onderzoek wordt vergroot.”
“We schaffen NWO af, universiteiten worden weer rechtstreeks gefinancierd voor hun onderzoek, zo bevorderen we de diversiteit binnen de academische wereld.”
Onafhankelijk onderzoek naar oversterfte en coronabeleid
FVD stelt dat er onafhankelijk, wetenschappelijk onderzoek moet komen naar de blijvende oversterfte sinds de coronapandemie, waarbij ook de rol van vaccins onderzocht moet worden. Ze zijn kritisch op de huidige parlementaire enquête en willen een nieuw, diepgaander onderzoek naar Amerikaans model.
“We laten de blijvende oversterfte onafhankelijk onderzoeken, waarbij alle oorzaken (inclusief vaccins) in overweging worden genomen, zodat eens en voor altijd opheldering komt over dit vraagstuk.”
“FVD eist onafhankelijk onderzoek naar de aard en oorzaak van deze oversterfte - waarbij ook de mogelijkheid wordt meegenomen dat dit door de mRNA-vaccins zou kunnen komen.”
Empirisch natuurbeleid in plaats van rekenmodellen
FVD wil dat natuur- en stikstofbeleid uitsluitend gebaseerd wordt op empirisch, wetenschappelijk onderzoek naar de feitelijke toestand van de natuur, en niet op theoretische modellen of aannames.
“We willen het volledige stikstofbeleid van tafel en natuurbeleid uitsluitend baseren op empirische gegevens: de daadwerkelijke toestand van onze natuur.”
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in wetenschappelijk onderzoek en innovatie, met als doel het herstel van eerdere bezuinigingen en het behalen van de Lissabon-doelstelling van 3% van het nationaal inkomen aan onderzoek. Ze benadrukken het belang van academische vrijheid, stabiele financiering en samenwerking tussen onderwijsinstellingen, en willen dat onderzoek en innovatie bijdragen aan maatschappelijke en regionale ontwikkeling.
Forse investeringen in wetenschappelijk onderzoek en innovatie
GroenLinks-PvdA wil de bezuinigingen op wetenschappelijk onderzoek terugdraaien en structureel investeren om innovatie te stimuleren. Ze streven naar de Lissabon-doelstelling van 3% van het nationaal inkomen voor onderzoek en innovatie, met nadruk op regionale samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en mbo.
“Na jaren van afbraakbeleid moet er weer ruimte komen voor onderzoek en innovatie. We investeren fors in wetenschappelijk onderzoek. We werken toe naar de Lissabon-doelstelling om 3 procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden. Hierbij is regionale samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en het mbo van groot belang.”
“Investeringen in moderne spoorwegen, wetenschappelijk onderzoek en innovatie, de verduurzaming van onze industrie en de ontwikkeling van hoogwaardige bedrijvigheid.”
“De overheid gaat actief mee-investeren in baanbrekende innovaties: van fundamenteel en praktijkgericht onderzoek op universiteiten en hogescholen tot commerciële toepassing in innovatieve bedrijven.”
Bescherming van academische vrijheid
De partij vindt academische vrijheid essentieel voor onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en een open samenleving. Ze willen deze vrijheid wettelijk beter beschermen tegen externe druk.
“Academische vrijheid is van fundamenteel belang voor goede wetenschapsbeoefening en een open, democratische kennissamenleving. Het gaat om de vrijheid van onderzoekers om naar eigen inzicht onderzoek te doen en onderwijs te geven zonder druk van buitenaf. Die vrijheid staat onder druk en moet daarom wettelijk beter worden beschermd.”
Meer zekerheid en stabiliteit in financiering van onderzoek
GroenLinks-PvdA wil dat universiteiten en hogescholen minder afhankelijk worden van het aantal uitgereikte diploma’s en pleit voor stabielere financiering, zodat vaste contracten voor onderzoekers mogelijk worden.
“Onderwijs op universiteiten en hogescholen wordt minder afhankelijk van het aantal uitgereikte diploma’s. Er komt meer zekerheid en stabiliteit in financiering, zodat universiteiten en hogescholen sneller vaste contracten kunnen aanbieden.”
DENK benadrukt het belang van wetenschappelijk en representatief onderzoek, vooral op het gebied van discriminatie en gezondheid. De partij pleit voor permanente monitoring van discriminatie-ervaringen en het vergroten van de representativiteit in gezondheidsonderzoek, met als doel beleid en zorg eerlijker en inclusiever te maken.
Permanente monitoring van discriminatie
DENK wil discriminatie structureel en wetenschappelijk in kaart brengen door middel van permanente monitoring. Dit moet leiden tot beter beleid en effectievere bestrijding van discriminatie.
“Er komt een permanente Discriminatiemonitor waarin de ervaren discriminatie onderzocht wordt.”
Vergroten representativiteit gezondheidsonderzoek
Om de zorg inclusiever te maken, vindt DENK het belangrijk dat gezondheidsonderzoek representatief is voor alle bevolkingsgroepen. Dit moet leiden tot betere zorg voor iedereen, ongeacht achtergrond.
“Wij nemen maatregelen om de representativiteit van gezondheidsonderzoek te vergroten.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma