Verkiezingsprogramma's 2025 overonderwijs wetenschap
DENK ziet onderwijs als de sleutel tot gelijke kansen en een sterke kenniseconomie, en pleit voor forse investeringen in alle onderwijsniveaus, met speciale aandacht voor kansengelijkheid, diversiteit en toegankelijkheid. De partij wil bezuinigingen terugdraaien, selectie en discriminatie tegengaan, en het hoger onderwijs betaalbaar en inclusief maken. Leraren krijgen meer autonomie en betere arbeidsvoorwaarden, terwijl studenten worden ondersteund met hogere beurzen, stagegaranties en volledige compensatie voor de 'pechgeneratie'.
Investeren in kansengelijkheid en kwaliteit in het onderwijs
DENK wil het onderwijs inzetten als motor voor gelijke kansen en maatschappelijke emancipatie, door te investeren in scholen, leraren en het tegengaan van vroege selectie. Het doel is dat elk kind zich optimaal kan ontwikkelen, ongeacht achtergrond of financiële situatie.
“DENK wil dat het Nederlandse onderwijs van de hoogste kwaliteit is, zodat iedere jongere zichzelf volop kan ontwikkelen. Door te investeren in onze scholen en onze leraren, willen wij dat het onderwijs een emancipatiemachine is die garandeert dat ieder kind gelijke kansen heeft.”
“DENK kiest daarom voor een koerswijziging. Wij draaien de bezuinigingen op het onderwijs terug, herstellen de investeringen in kansengelijkheid, breiden de brede brugklas uit en maken werk van eerlijke schooladviezen en selectieprocedures.”
“Het terugdraaien van de bezuinigingen. Hiermee komt er ruimte om weer in het onderwijs te investeren.”
“Investeren in het onderwijsachterstandenbeleid met prioriteit voor scholen in kwetsbare wijken.”
“Investeren in brede brugklassen om vroege selectie tegen te gaan.”
Toegankelijkheid en bestrijding van ongelijkheid in het onderwijs
DENK wil financiële en sociale drempels in het onderwijs wegnemen, onder meer door gratis onderwijsmateriaal, gratis maaltijden op scholen in kwetsbare wijken, en het beperken van selectiemomenten. Ook wordt stagediscriminatie hard aangepakt en krijgen mbo-studenten meer erkenning.
“Gratis onderwijsmateriaal voor alle leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs.”
“Gratis ontbijt en lunch op school in kwetsbare wijken.”
“Beperken van het aantal selectiemomenten in het onderwijssysteem.”
“Stagediscriminatie keihard aanpakken, met mysteryguest onderzoeken, sancties voor bedrijven en naming & shaming bij bewezen discriminatie.”
“Erkenning van het MBO door de investeringen hierin op peil te houden, betere doorstroomkansen en mbo studenten zo veel mogelijk dezelfde kansen als hbo’ers en wo’ers te bieden.”
Betaalbaar en inclusief hoger onderwijs
DENK streeft naar een rechtvaardig hoger onderwijsstelsel dat voor iedereen toegankelijk is, met extra investeringen, het afschaffen van rente op studieschulden, volledige compensatie voor de 'pechgeneratie', en het aanpakken van selectieprocedures die ongelijkheid veroorzaken.
“Extra investeringen in het hoger onderwijs, zodat wij studenten het beste onderwijs bieden en Nederland een sterke kenniseconomie blijft.”
“Afschaffen van rente op studieschulden. Die moet terug naar nul procent en daar blijven.”
“Volledige compensatie voor de pechgeneratie. Gedeeltelijke compensatie doet geen recht aan het onrecht.”
“Hbo en wo-instellingen worden verplicht om hun selectie-instrumenten te toetsen op bias en ongelijkheid. Selectieprocedures die ongelijkheid in de hand werken worden afgeschaft.”
Meer professionele autonomie en betere arbeidsvoorwaarden voor leraren
DENK wil het beroep van leraar aantrekkelijker maken door hogere salarissen in kwetsbare wijken, het terugdringen van het lerarentekort, en het versterken van de professionele autonomie van leraren in curriculumkeuzes en toetsbeleid.
“Hogere salarissen voor leraren in de kwetsbare wijken.”
“Het terugdringen van het lerarentekort door voorrang op woningen, goedkopere lerarenopleiding, omscholing en het activeren van de reserve aan leraren.”
“Versterken van de professionele autonomie van leraren, onder andere in curriculumkeuzes, toetsbeleid en schoolorganisatie.”
Diversiteit en inclusie in het curriculum
DENK wil dat het onderwijs een afspiegeling is van de samenleving, met meer aandacht voor het koloniaal verleden, migratiegeschiedenis, burgerschap en non-discriminatie. Meertaligheid en religieuze diversiteit worden actief gestimuleerd.
“Meer aandacht in het curriculum voor koloniaal verleden, slavernijverleden, migratiegeschiedenis en burgerschap, zodat onderwijs recht doet aan de volle diversiteit van onze samenleving.”
“Meertaligheid stimuleren, door het aanbieden van lessen in veel gesproken talen in Nederland zoals het Turks, Marokkaans Arabisch en Pools.”
“Stilteruimtes op scholen en het recht op religieus verlof voor leerlingen én medewerkers. Tentamens worden niet meer ingepland tijdens belangrijke religieuze feestdagen.”
Academische boycot van Israëlische universiteiten
DENK wil alle samenwerking met Israëlische universiteiten beëindigen en pleit voor een academische boycot van Israël.
“Alle samenwerking met 'Israëlische' universiteiten wordt beëindigd. Een academische boycot van 'Israël'.”
De ChristenUnie benadrukt het belang van goed, vormend onderwijs met ruimte voor levensbeschouwelijke identiteit en ouderlijke keuzevrijheid. Ze willen investeren in basisvaardigheden, passend onderwijs, en een rechtvaardige financiering van het hoger onderwijs, met blijvende aandacht voor wetenschap, praktijkgericht onderzoek en het behoud van kleine en levensbeschouwelijke studies. De partij pleit voor minder bureaucratie, meer vertrouwen in onderwijsprofessionals, en een kritische benadering van internationalisering in het hoger onderwijs.
Vrijheid en diversiteit in het onderwijs
De ChristenUnie verdedigt de onderwijsvrijheid en het recht van ouders om te kiezen voor onderwijs dat past bij hun levensovertuiging. Ze willen dat scholen ruimte houden voor eigen inrichting en levensbeschouwelijke vorming, zonder extra wettelijke eisen of overheidscontrole.
“Het grondwettelijke recht op onderwijsvrijheid maakt het mogelijk dat verschillende levensbeschouwelijke en pedagogische visies naast elkaar bestaan en versterkt de diversiteit en keuzevrijheid in het onderwijs.”
“Scholen behouden hun vrijheid in inrichting (dus niet nog meer wettelijke deugdelijkheidseisen), personeelsbeleid en financiering via lumpsum, met extra middelen voor identiteit en kleine scholen.”
“De ChristenUnie wil dat alle scholen structureel aandacht besteden aan levensbeschouwelijke vorming.”
Investeren in basisvaardigheden en gelijke kansen
De partij maakt zich zorgen over dalende basisvaardigheden en wil gericht investeren in het verbeteren van lezen, schrijven en rekenen, met extra aandacht voor scholen met veel achterstanden. Ze willen dat bijles en extra ondersteuning gratis en op school wordt aangeboden om kansenongelijkheid tegen te gaan.
“Nederlandse kinderen kunnen steeds slechter rekenen en schrijven. Deze trend is zorgelijk en moet gekeerd.”
“Via de bekostiging en het onderwijsachterstandenbeleid blijven we extra middelen vrijmaken voor scholen waar veel uitdagingen en achterstanden zijn.”
“Als een leerling bijles of extra ondersteuning nodig heeft, wordt dat gratis aangeboden en zo veel mogelijk op de school zelf.”
Minder bureaucratie, meer vertrouwen in onderwijsprofessionals
De ChristenUnie vindt dat scholen en onderwijsinstellingen te veel worden belast met controle en eisen vanuit de politiek. Ze pleiten voor meer rust, ruimte en professionele autonomie voor leraren en schoolleiders.
“Scholen en hoger onderwijsinstellingen ervaren te veel controle, waar juist vertrouwen gevraagd wordt. Het is van belang dat scholen rust en ruimte krijgen om hun werk te doen.”
“Het aanpakken van het lerarentekort begint bij de waardering van de onderwijsprofessional. Naast een goede beloning en vermindering van de werkdruk, gaat het om loopbaanperspectieven, regie en verantwoordelijkheid voor het onderwijs en professionele ruimte.”
Passend en inclusief onderwijs voor ieder kind
De partij wil dat ieder kind, ongeacht achtergrond of leerproblemen, passend onderwijs krijgt met ondersteuning op maat. Ze streven naar inclusiever onderwijs, minder bureaucratie, en betere samenwerking tussen onderwijs, ouders en zorg.
“Ieder kind, ongeacht thuissituatie, achtergrond of leerproblemen, heeft recht op goed onderwijs dat bijdraagt aan een brede ontwikkeling, met ondersteuning die aansluit bij zijn of haar mogelijkheden.”
“Er wordt gekeken naar wat een kind nodig heeft om tot leren te komen en niet naar labels en indicaties. Dit vraagt nauwe samenwerking tussen onderwijs, ouders, jeugdhulpverlening en zorg, met bijbehorende gecombineerde financieringsstromen.”
Rechtvaardige financiering en behoud van kleine en levensbeschouwelijke studies in het hoger onderwijs
De ChristenUnie wil een beter en rechtvaardiger financieringssysteem voor het hoger onderwijs, met minder nadruk op studentenaantallen en meer vaste financiering. Ze willen kleine studies en levensbeschouwelijke universiteiten behouden en ondersteunen.
“Een beter en rechtvaardiger systeem om instellingen in het hoger onderwijs te financieren is daarom nodig. In de nieuwe bekostiging worden studentenaantallen minder belangrijk, de vaste voet van instellingen groter en de variabele voet kleiner.”
“Over de hele breedte van het hbo en wo zijn er kleine studies (talen, techniek) die in de knel komen. Toch vervullen ze een wezenlijke en onmisbare functie voor (een gevarieerd aanbod van) het hoger onderwijs. Er is gerichte ondersteuning en coördinatie nodig om bepaalde disciplines, bijvoorbeeld in de geesteswetenschappen, te behouden voor Nederland.”
“De theologische en andere levensbeschouwelijke universiteiten vervullen een belangrijke functie in het bestel. Zij stimuleren de ontwikkeling van levensbeschouwelijke perspectieven in het onderwijs en samenleving. We zorgen dat deze instellingen afdoende gefinancierd worden en kunnen blijven voortbestaan.”
Investeren in wetenschap, onderzoek en innovatie
De partij onderstreept het belang van blijvende investeringen in wetenschap en praktijkgericht onderzoek, met het oog op innovatie en een duurzame economie. Ze willen samenwerking binnen het hoger onderwijs stimuleren en sectorplannen en ongebonden onderzoek ondersteunen.
“Investeringen in wetenschap en onderzoek zijn nodig als we ons als land willen blijven ontwikkelen, in lijn met de Lissabondoelstelling van 3%.”
“We investeren blijvend in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en bevorderen de samenwerking binnen het hoger onderwijs door geschikte fondsen en subsidies. Bovendien investeren we in sectorplannen en in ongebonden onderzoek op de universiteiten.”
Kritische benadering internationalisering hoger onderwijs
De ChristenUnie wil het aantal internationale studenten beperken en het Nederlandstalig bacheloronderwijs als uitgangspunt nemen. Ze willen voorkomen dat instellingen afhankelijk worden van buitenlandse studenten voor hun voortbestaan.
“Het opleiden van Nederlandse studenten vormt de kerntaak van Nederlandse universiteiten; we zetten daarom in op vermindering van het aantal studiemigranten.”
“We passen het financieringsmodel aan om te voorkomen dat internationale studenten nodig zijn voor het voortbestaan van studies of instellingen.”
FVD wil het onderwijs en de wetenschap in Nederland hervormen door te focussen op kennisoverdracht, selectie op talent, en het terugdringen van ideologische invloeden. Ze pleiten voor kleinere klassen, hogere lerarensalarissen, meer autonomie voor scholen en docenten, strengere toelatingseisen in het hoger onderwijs, beperking van internationalisering, en het afschaffen van de NWO. De partij wil het Nederlands als voertaal herstellen en universiteiten weer richten op kwaliteit en academische vrijheid.
Focus op kennisoverdracht en minder ideologie in onderwijs
FVD vindt dat het onderwijs te veel is verschoven naar sociale projecten en ideologie, en wil terug naar een focus op kennis, kwaliteit en ambitie. Ze willen kleinere klassen, hogere salarissen voor leraren, minder bureaucratie, en meer professionele ruimte voor docenten.
“Kinderen moeten de fundamenten van taal, rekenen en beschaafde omgang meekrijgen, maar de nadruk is de laatste decennia te veel verschoven naar sociale projecten en te weinig naar kennisoverdracht. Forum voor Democratie wil die balans herstellen.”
“Docenten krijgen vrijheid en vertrouwen, verlost van bureaucratie, om in kleinere klassen met passie les te geven.”
“We geven leerkrachten meer autonomie en vertrouwen in de inrichting van hun lessen, zodat zij hun vak met passie en kwaliteit kunnen uitoefenen.”
Strengere selectie en minder massaliteit in hoger onderwijs
FVD stelt dat universiteiten zijn uitgehold door massalisering, lage toelatingseisen en output-financiering. Ze willen strengere toelatingseisen, stoppen met output-financiering, en universiteiten weer centra van uitmuntendheid maken.
“Het hoger onderwijs is de afgelopen decennia uitgehold door massalisering, internationalisering en nivellering.”
“Daarom pleiten wij voor strengere toelatingseisen, het stoppen van output-financiering en het terugbrengen van de Nederlandse taal als voertaal in het academisch onderwijs.”
“We verhogen de toelatingseisen voor universiteiten en hogescholen, zodat alleen gemotiveerde en talentvolle studenten worden toegelaten.”
Nederlands als voertaal en beperking internationalisering
FVD wil het Nederlands herstellen als hoofdtaal in het wetenschappelijk onderwijs en het aantal internationale studenten sterk beperken. Ze willen dat universiteiten zich primair richten op Nederlandse studenten en cultuur.
“We herstellen het Nederlands als hoofdtaal in het wetenschappelijk onderwijs, zodat studenten zich allereerst in hun eigen taal op hoog niveau leren uitdrukken.”
“Het aantal internationale studenten moet sterk worden beperkt, zodat universiteiten zich in de eerste plaats richten op Nederlandse studenten en cultuur.”
“We beperken het aantal internationale studenten en stoppen met actief werven, zodat Nederlandse studenten voorrang krijgen.”
Afschaffen NWO en directe financiering universiteiten
FVD wil de NWO afschaffen en universiteiten rechtstreeks door het Rijk laten financieren, zodat zij zelf hun onderzoeksprioriteiten kunnen bepalen en de diversiteit aan onderzoek wordt vergroot.
“Ook schaffen we de NWO af, zodat universiteiten rechtstreeks vanuit het Rijk worden gefinancierd en meer pluriformiteit ontstaat in het onderzoek dat hoogleraren kunnen entameren.”
“We schaffen de NWO af en laten universiteiten rechtstreeks door het Rijk financieren, zodat zij zelf hun onderzoeksprioriteiten bepalen en de diversiteit aan onderzoek wordt vergroot.”
Meer aandacht voor vakonderwijs en praktijkopleidingen
FVD vindt dat het onderwijs te veel gericht is op de kenniseconomie en theoretische opleidingen, en wil het beroepsonderwijs en vakmanschap herwaarderen. Ze willen ambachtstitels terugbrengen, praktische leerwegen invoeren en nauwe samenwerking met bedrijven.
“Het huidige onderwijssysteem richt zich dus te veel op algemene vaardigheden en de zogenoemde ‘kenniseconomie’, waardoor praktijkopleidingen zijn verwaterd en het aanzien van vakmanschap ten onrechte is gedaald.”
“We brengen ambachtstitels terug, zodat vak-opleidingen meer aanzien krijgen en vakmanschap weer wordt gewaardeerd.”
“We richten het (V)MBO in met specifieke vakgerichte leerwegen, zodat praktisch ingestelde leerlingen écht een vak leren en het aantal schooluitvallers daalt.”
Verbod op ideologische indoctrinatie en woke in onderwijs
FVD wil een wettelijk verbod op transgender-propaganda en andere vormen van ideologische indoctrinatie in het onderwijs, en stelt dat scholen weer veilig en neutraal moeten zijn.
“We geven geen subsidies aan organisaties die seksualiteit opdringen aan kinderen, zoals Rutgers, en verbieden deelname van kinderen aan ‘pride parades’ en ‘dragqueenshows’, zodat scholen weer veilig en neutraal zijn.”
“Dat betekent een wettelijk verbod op transgender-propaganda in scholen en media, maar ook een verbod op hormoonbehandelingen en geslachtsoperaties bij minderjarigen.”
Vrijheid van meningsuiting en academische vrijheid op universiteiten
FVD wil cancel culture, diversity officers en safe spaces verbieden om het vrije debat en scherpe ideeën op universiteiten te waarborgen.
“We verbieden cancel culture, diversity officers en safe spaces, zodat universiteiten weer plekken zijn voor vrij debat en scherpe ideeën.”
BBB wil het onderwijs terugbrengen naar basisvaardigheden en meer waardering voor praktijkgericht en vakgericht onderwijs. In de wetenschap pleit BBB voor meer academische vrijheid, minder bureaucratie, en een sterkere koppeling tussen onderzoek en maatschappelijke of regionale behoeften. De partij zet in op minder administratieve lasten, meer autonomie voor universiteiten, en bescherming van het Nederlands als voertaal.
Terug naar basisvaardigheden en vakonderwijs
BBB vindt dat het onderwijs zich weer moet richten op lezen, schrijven, rekenen en praktische vaardigheden, met meer waardering voor vakmensen en praktijkonderwijs. Dit moet bijdragen aan gelijke kansen en een betere aansluiting op de arbeidsmarkt.
“BBB wil dat scholen zich weer richten op wat écht telt: lezen, schrijven, rekenen en andere essentiële kennis.”
“De essentie van goed leren lezen, schrijven, rekenen en praktische vaardigheden opdoen, is ondergesneeuwd.”
“Praktijkgericht onderwijs met levensvaardigheden zoals huishoudkunde, financiële zelfredzaamheid en techniek hoort een zwaarder accent te krijgen.”
Minder bureaucratie, meer autonomie en vertrouwen in onderwijs
BBB wil de administratieve lasten en overbodige regels in het onderwijs fors verminderen, zodat leraren zich kunnen richten op hun kerntaken. De partij pleit voor meer autonomie en vertrouwen in het onderwijsveld.
“Onderwijsinstellingen hebben, naast verlagen van de regeldruk, een duidelijke structurele financiering nodig voor taken die ertoe doen. Het moet afgelopen zijn met de financiering van onnodige administratieve bezigheden.”
“Verlaging van de administratielast. Dit geeft meer tijd voor de basistaak; lesgeven.”
“BBB zet zich de komende jaren verder in met het terugdringen van de wildgroei aan functies van mensen die aan het onderwijs werken in plaats van in het onderwijs.”
Wetenschap: meer praktijkgericht, minder bureaucratie, maatschappelijke relevantie
BBB wil dat wetenschap meer bijdraagt aan de samenleving en regionale vraagstukken, met een betere balans tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek. Minder tijd aan aanvragen, meer aan onderzoek zelf, en versterking van hogescholen en regionale kenniscentra.
“Voor BBB geldt: wetenschap moet bijdragen aan de samenleving, aan onze kennispositie én aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken.”
“Wij willen dat er meer balans komt tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek.”
“Wetenschappers moeten minder tijd kwijt zijn aan het schrijven van aanvragen en meer tijd kunnen besteden aan hun vak.”
“Daarom zet BBB in op versterking van hogescholen, praktijkgerichte lectoraten en regionale kenniscentra.”
Bescherming academische vrijheid en sociale veiligheid
BBB benadrukt het belang van academische vrijheid, open debat en sociale veiligheid binnen universiteiten. Universiteiten moeten plekken zijn waar vrij gedacht en gesproken kan worden.
“BBB staat pal voor academische vrijheid, maar ziet ook dat wetenschap steeds verder wordt losgezongen van de praktijk.”
“Tot slot wil BBB dat er meer aandacht komt voor sociale veiligheid, verschil in opvattingen en de vrijheid van meningsuiting binnen de academische wereld.”
“Universiteiten horen plekken te zijn waar studenten en docenten zich veilig voelen om te spreken, te twijfelen en van mening te verschillen.”
Nederlands als norm in hoger onderwijs
BBB wil dat Nederlands de voertaal blijft in het hoger onderwijs, met Engels alleen waar strikt noodzakelijk. Dit moet de toegankelijkheid en binding met de regio versterken.
“Hoewel Engels belangrijk is in internationale samenwerking, blijft Nederlands onze voertaal die actief wordt beschermd. Alle academische disciplines bieden Nederlandstalig onderwijs aan op universiteiten en hogescholen.”
Meer autonomie universiteiten en minder externe inhuur
BBB wil de autonomie van universiteiten vergroten en de rol van externe organisaties en consultants beperken, zodat middelen directer ten goede komen aan onderwijs en onderzoek.
“De autonomie van vooral de universiteiten moet worden vergroot. Daarbij wordt de rol van organisaties zoals de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek teruggebracht en hun budget en activiteiten aan universiteiten zelf overgeheveld.”
“De inhuur van allerlei externen zonder directe toegevoegde waarde voor onderwijs of onderzoek moet stoppen.”
D66 ziet onderwijs en wetenschap als de basis voor gelijke kansen, maatschappelijke vooruitgang en innovatie. Ze willen fors investeren in onderwijs, leraren en wetenschap, met nadruk op gelijke kansen, academische vrijheid, vaste aanstellingen voor onderzoekers en toegankelijkheid van kennis. Concrete voorstellen zijn onder meer hogere basisbeurzen, meer vaste banen in de wetenschap, gratis kinderopvang, en een nationale academie voor onderwijsprofessionals.
Investeren in gelijke kansen en levenslang leren
D66 wil dat iedereen, ongeacht achtergrond, toegang heeft tot goed onderwijs en zich een leven lang kan ontwikkelen. Ze richten zich op het verkleinen van kansenongelijkheid, het verbeteren van basisvaardigheden en het toegankelijk maken van onderwijs van kinderopvang tot universiteit.
“Onderwijs geeft je de vrijheid om te dromen en te kiezen welke nieuwe wegen je in wil slaan voor de toekomst. En goed onderwijs vormt de onmisbare basis voor onze samenleving en liberale democratie. Het draagt de belofte van de grote gelijkmaker in zich: dat je kansen niet afhangen van waar je wieg stond.”
“We bouwen aan één publieke voorziening voor alle kinderen van 1 tot 15 jaar. Daarin kan ieder kind, in eigen tempo en vanuit de eigen achtergrond, groeien.”
“En dat stopt niet na school: we maken het mogelijk dat iedereen, ook later in je loopbaan, kan blijven leren.”
Meer vaste aanstellingen en academische vrijheid in de wetenschap
D66 wil de positie van wetenschappers versterken door meer vaste aanstellingen, bescherming van academische vrijheid en extra investeringen. Ze keren eerdere bezuinigingen op wetenschap om en willen dat publiek gefinancierd onderzoek voor iedereen toegankelijk is.
“Te veel onderzoekers werken jarenlang op tijdelijke contracten. Dat zorgt voor veel onzekerheid en maakt dat wetenschap moeilijk te combineren is met het privéleven. D66 wil daarom meer vaste aanstellingen bij universiteiten.”
“D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draaien we eerdere bezuinigingen terug én investeren we extra in de wetenschap.”
“Onderzoek dat is gefinancierd met publiek geld moet voor iedereen vrij te lezen en toegankelijk zijn.”
“D66 staat pal voor de onafhankelijke wetenschap. Wetenschappers moeten hun werk kunnen doen zonder angst voor intimidatie, censuur of ontslag.”
Versterken van het leraarschap en onderwijsprofessionals
D66 wil het beroep van leraar aantrekkelijker maken door hogere salarissen, betere doorgroeimogelijkheden, en een nationale academie voor bijscholing. Ze investeren extra in scholen met veel achterstandsleerlingen en willen dat leraren meer tijd krijgen voor hun vak.
“D66 verhoogt de lerarensalarissen en zorgt voor betere doorgroeimogelijkheden in het primair en voortgezet onderwijs en in het MBO.”
“Er komt één nationale academie voor iedereen in het onderwijs, van leraren, onderwijsassistenten tot schoolleiders.”
“We investeren in scholen waar veel kinderen met een achterstand zitten. Juist daar is het tekort aan leraren het grootst.”
Hogere basisbeurs en gelijke behandeling studenten mbo, hbo, wo
D66 wil de financiële druk op studenten verlagen door de basisbeurs te verhogen en mbo-studenten gelijk te behandelen aan hbo- en wo-studenten. Ze willen ook meer studentenhuisvesting en een wettelijke minimum stagevergoeding.
“D66 verhoogt de basisbeurs met €166 euro per maand, zodat studenten beter kunnen rondkomen. Een mbo-student krijgt dezelfde aanvullende beurs als een student aan de hogeschool of universiteit.”
“Wij willen een eerlijke stagevergoeding voor elke student. Daarom komt er een wettelijke minimum stagevergoeding, die werkgevers betalen. Er mag geen verschil bestaan tussen stages in het mbo, hbo en wo.”
“Mbo-studenten krijgen dezelfde toegang tot studentenhuisvesting, dezelfde voordelen voor studenten en toegang tot sport, cultuur en verenigingen als hbo en wo-studenten.”
Vrij onderzoek en eerlijke verdeling wetenschapsfinanciering
D66 wil meer ruimte voor vrij, niet door beleid gestuurd onderzoek en een eerlijke verdeling van middelen over wetenschapsgebieden. Praktijkgericht onderzoek in mbo en hbo krijgt extra aandacht.
“Daarom komt er meer ruimte voor vrij onderzoek dat niet wordt gestuurd door beleid of anderen buiten de wetenschap. We zorgen hierbij voor een eerlijke verdeling tussen de verschillende wetenschapsgebieden. Op het mbo en het hbo komt meer aandacht voor onderzoek dat op de praktijk gericht is.”
JA21 wil de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs en wetenschap verhogen door te investeren in leraren, het onderwijs meer te richten op basisvaardigheden en maatschappelijke relevantie, en het financieringsmodel van het hoger onderwijs te hervormen. Ze pleiten voor minder buitenlandse studenten, het Nederlands als voertaal, en een financiering op basis van kwaliteit en impact in plaats van studentenaantallen. JA21 verzet zich tegen ‘pretstudies’, activisme in het hoger onderwijs en de wildgroei aan subsidies.
Investeren in leraren en basisvaardigheden
JA21 ziet goed opgeleide, vakbekwame docenten als de sleutel tot beter onderwijs en wil extra investeren in lerarenopleidingen en basisvaardigheden als lezen, taal en rekenen. Ze willen het gezag van de leraar herstellen en administratieve lasten beperken.
“Extra investeringen in opleidingen die de kwaliteit van de leraren verbeteren.”
“Extra aandacht geven aan basisvaardigheden.”
“Het gezag van de leraar herstellen en zijn advies leidend laten zijn bij het bevorderen of laten doorstromen van leerlingen.”
“Beperking van de maximale werktijd die door een docent mag worden besteed aan administratieve lasten (max 6%).”
Financiering hoger onderwijs op kwaliteit en maatschappelijke impact
JA21 wil af van het huidige financieringsmodel op basis van studentenaantallen, omdat dit leidt tot ‘pretstudies’ en een focus op buitenlandse studenten. Ze willen financiering baseren op kwaliteit, relevantie en maatschappelijke impact, en de bezuiniging op het wetenschappelijk onderwijs terugdraaien.
“Een financieringsmodel op basis van kwaliteit, relevantie en maatschappelijke impact i.p.v. op basis van het aantal studenten;”
“De bezuiniging op het wetenschappelijk onderwijs van €500 miljoen moet wat JA21 betreft dan ook ongedaan worden gemaakt.”
“Kennisinstellingen in het hoger onderwijs worden naar rato van studentenaantallen door de rijksoverheid gefinancierd. Dit zorgt voor een ‘perverse prikkel’ om aantrekkelijke studies aan te bieden die vooral aansluiten bij de leef- en denkwereld van de aankomende student. Deze zogenaamde ‘pretstudies’ vinden nauwelijks aansluiting op de beroepspraktijk in een Nederlandse economische sector.”
Minder buitenlandse studenten en Nederlands als voertaal
JA21 wil de instroom van buitenlandse studenten beperken, Nederlandse studenten voorrang geven bij inschrijving en huisvesting, en het Nederlands weer centraal stellen als voertaal in het hoger onderwijs.
“Minder instroom van buitenlandse studenten en voorrang bij inschrijving en huisvesting van Nederlandse studenten;”
“Het Nederlands weer centraal staat als de taal waarin in het onderwijs wordt gegeven op universiteit en hogeschool (uitzonderingen daargelaten).”
“Het gebruik van Engels als taal waarin het onderwijs wordt gegeven, leidt veelal tot een verarming van de academische vorming omdat studenten en docenten ondanks goede kennis van het Engels zich toch minder genuanceerd en breed kunnen uitdrukken.”
Onderwijs vrij van activisme en ideologische beïnvloeding
JA21 wil dat universiteiten en hogescholen een veilige, activisme-vrije omgeving bieden, waar docenten hun persoonlijke overtuigingen niet opdringen en ideologische beïnvloeding niet wordt getolereerd.
“Ons onderwijs hoort vrij van activisme te zijn. De docent moet zijn persoonlijke of maatschappelijke overtuigingen niet aan zijn studenten opdringen.”
“Universiteiten en HBO-instellingen moeten zorgen voor een veilige omgeving bijvoorbeeld door kaders te stellen wat betreft het ‘activisme-vrij’ zijn van de collegebanken en gebouwen, door uit te spreken dat ideologische beïnvloeding niet wordt getolereerd en bij schending tot ontslag kan leiden.”
Minder subsidies en meer geld naar het primaire proces
JA21 wil het grote aantal subsidieregelingen in het onderwijs beperken en meer geld direct naar het primaire onderwijsproces laten gaan, in plaats van naar management en tijdelijke projecten.
De Partij voor de Dieren wil onderwijs en wetenschap onafhankelijk maken van commerciële belangen en structureel investeren in kwaliteit, inclusiviteit en duurzaamheid. Ze pleiten voor meerjarige publieke financiering van onderzoek, democratisering van onderwijsinstellingen, en het weren van commerciële invloeden uit lesmateriaal en onderzoek. Hun visie is gericht op een rechtvaardige, toegankelijke en maatschappelijk relevante kennisinfrastructuur.
Structurele publieke financiering en onafhankelijkheid van wetenschap
De PvdD wil dat wetenschappelijk onderzoek onafhankelijk is van markt- en bedrijfsbelangen en structureel wordt gefinancierd door de overheid. Dit moet de kwaliteit, toegankelijkheid en maatschappelijke relevantie van onderzoek vergroten en de werkdruk en competitie verminderen.
“Wetenschap mag niet onderworpen worden aan de markt of commerciële belangen. Om kwaliteit en onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek te vergroten wordt een groter deel hiervan gefinancierd via vaste (meerjarige) financiering.”
“Competities voor onderzoeksfinanciering met een slagingskans van minder dan 25% worden stopgezet. De hierbij vrijgekomen middelen worden evenredig verdeeld over wetenschappers als vrij te besteden onderzoeksgeld.”
“Wetenschappelijk onderzoek wordt publiek gefinancierd en moet dus toegankelijker worden. Daarom wordt de Open Access- en Open Science-beweging gesteund en gefinancierd.”
“Verplichte cofinanciering door bedrijven bij onderzoeksvoorstellen wordt zoveel mogelijk vermeden.”
“Er komen strengere onafhankelijkheidseisen bij het instellen van bijzondere leerstoelen die gefinancierd worden door het bedrijfsleven of maatschappelijke organisaties en stichtingen.”
Weren van commerciële invloeden uit onderwijs en lesmateriaal
De partij wil dat commerciële belangen geen invloed meer hebben op het onderwijs en het ontwikkelen van leermethodes. Lesmateriaal van vervuilende of dieronvriendelijke sectoren wordt geweerd, en de wetenschappelijke basis en kwaliteit staan centraal.
“Commerciële belangen zijn niet meer leidend in het ontwikkelen van leermethodes. De kwaliteit van onderwijs en de wetenschappelijke basis waarop de leermethode stoelt worden leidend.”
“Lesmateriaal afkomstig van de fossiele industrie, van jagers, hengelaars of andere vervuilende, dieronvriendelijke of ontwrichtende sectoren wordt geweerd uit het onderwijs.”
Democratisering en inclusiviteit van onderwijsinstellingen
De PvdD wil onderwijsinstellingen democratiseren door studenten en docenten meer invloed te geven en bestuurders te laten kiezen. Daarnaast moet het onderwijs toegankelijk en inclusief zijn voor iedereen, met aandacht voor diversiteit en het tegengaan van discriminatie.
“Mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten worden gedemocratiseerd: studenten en docenten krijgen meer invloed in de medezeggenschapsraden. Bestuurders worden gekozen, in plaats van benoemd door de minister.”
“Er wordt geld en expertise vrijgemaakt om onderwijsfaciliteiten écht toegankelijk en inclusief te maken.”
“Samenstellers van leermethoden zorgen bij ieder vak voor een representatieve weerspiegeling van de samenleving in hun lesmateriaal. Er worden hierover afspraken gemaakt met uitgeverijen. Diversiteit, inclusie en emancipatie zijn hierbij een aandachtspunt.”
Bevorderen van maatschappelijk relevante en duurzame kennis
De partij investeert extra in onderzoek en onderwijs dat bijdraagt aan een groene, gezonde en rechtvaardige maatschappij. Praktijkgericht onderzoek in het mbo en hbo wordt gestimuleerd en gelijkwaardig behandeld.
“De overheid investeert extra geld in onderzoek dat bijdraagt aan een groene, gezonde, sociale en rechtvaardige maatschappij.”
“De rol van het mbo en hbo in praktijkgericht onderzoek wordt erkend en het mbo en hbo krijgen een gelijkwaardige positie bij onderzoek agenda’s.”
Transparantie en integriteit in wetenschap
Om belangenverstrengeling te voorkomen, worden registers van nevenactiviteiten verplicht en houden ethische commissies toezicht op commerciële nevenfuncties van personeel.
“Er komt een openbaar register van nevenactiviteiten van alle onderzoekers, professoren en docenten op universiteiten en hogescholen. Er wordt gehandhaafd op het goed bijhouden hiervan.”
“Er wordt door de ethische commissies van de onderwijsinstellingen toezicht gehouden op eventuele belangenverstrengeling van onderwijzend personeel en onderzoekers, met name bij commerciële nevenfuncties.”
BVNL wil het onderwijs terugbrengen naar de basis, met meer nadruk op basisvaardigheden, minder ideologische invloeden en meer regie voor ouders en scholen. Ze pleiten voor kleinere klassen, minder buitenlandse studenten, het schrappen van bureaucratie en het stimuleren van wetenschap en innovatie zonder politieke inmenging. Hun visie is gericht op kwaliteit, vrijheid van meningsuiting en het tegengaan van nivellering en indoctrinatie.
Terug naar basisvaardigheden en minder ideologie
BVNL vindt dat het onderwijs zich weer moet richten op rekenen, lezen, schrijven en andere kernvakken, en dat politieke of ideologische beïnvloeding uit het curriculum moet verdwijnen. Ze willen het onderwijs depolitiseren en ouders meer zeggenschap geven.
“Het onderwijs moet weer terug naar de basis. Meer aandacht voor basisvaardigheden zoals rekenen, lezen en schrijven, vermindering van de taalachterstand, meer aandacht voor vakken als aardrijkskunde, geschiedenis, en biologie en minder tijd voor ideologisch gedreven curriculum.”
“Het hele onderwijs, van basisschool tot en met universiteit, wordt gevrijwaard van politiek-ideologische vorming van welke stroming of richting dan ook. De opvoeding van kinderen ligt primair bij de ouders, niet bij de school of de overheid.”
“Woke-isme en ideologische indoctrinatie moet verdwijnen uit het hoger onderwijs, waar waarheidsvinding, kritisch nadenken, discussie en vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel moeten staan.”
Minder buitenlandse studenten en meer kansen voor Nederlandse studenten
BVNL wil het aantal buitenlandse studenten sterk beperken om de kansen voor Nederlandse studenten op opleidingsplekken en studentenwoningen te vergroten.
“Minder buitenlandse studenten, waardoor Nederlandse studenten meer kans krijgen op een opleidingsplek of een studentenkamer.”
“Door een sterke beperking van het aantal buitenlandse studenten, krijgen Nederlandse studenten veel meer kans op een studentenwoning.”
“Scholen en universiteiten zetten in op minder buitenlandse studenten die met Nederlandse studenten concurreren voor een opleidingsplek en studentenkamer.”
Kwaliteit en niveau omhoog, geen nivellering
BVNL verzet zich tegen het verlagen van het onderwijsniveau en wil dat middelmatigheid niet de norm wordt. Ze willen diploma-inflatie tegengaan en het onderwijsniveau behouden of verhogen.
“We doen niet aan onderwijsnivellering door het niveau steeds verder naar beneden bij te stellen. Middelmatigheid mag niet de norm zijn.”
“BVNL wil de kwaliteit van het onderwijs verbeteren en geen inflatie van diploma’s. Daarom moeten we stoppen het onderwijsniveau naar beneden bij te stellen.”
Minder bureaucratie en meer regie voor scholen en ouders
BVNL wil de administratieve last voor leerkrachten drastisch verminderen en de invloed van de overheid op het onderwijs beperken, zodat scholen en ouders samen meer regie krijgen.
“Minder bureaucratie en minder macht bij de onderwijskoepels, en besturen.”
“Scholen en ouders krijgen samen de regie over de invulling van het onderwijs. De invloed van de Staat wordt drastisch teruggedrongen.”
“We schrappen de administratielast voor leerkrachten drastisch en verbeteren de opleiding voor basisschoolleerkrachten.”
Stimuleren van wetenschap, onderzoek en innovatie
BVNL wil investeren in onderzoek en innovatie, met name op het gebied van technologie en kunstmatige intelligentie, en een innovatievriendelijk klimaat creëren voor bedrijven en academici.
“BVNL zet zich in voor de stimulering van onderzoek en innovatie op het gebied van kunstmatige intelligentie en andere digitale technologieën zoals quantumtechnologie. We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen.”
“Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
De SP ziet onderwijs en wetenschap als publieke investeringen die toegankelijk, gratis en onafhankelijk moeten zijn, zonder marktwerking of commerciële druk. Ze willen het onderwijs van mbo tot universiteit gratis maken, het leenstelsel afschaffen, fors investeren in fundamenteel onderzoek en de invloed van markt en bedrijven op wetenschap en onderwijs beëindigen.
Onderwijs gratis en toegankelijk maken
De SP wil dat onderwijs op alle niveaus – van mbo tot universiteit – gratis wordt, zodat iedereen kan studeren zonder financiële drempels of schulden. Het leenstelsel wordt afgeschaft en studenten krijgen een hogere basisbeurs, met compensatie voor de generatie die onder het leenstelsel viel.
“We beginnen met het schrappen van het lesgeld voor mbostudenten en maken daarna ook studeren op hogescholen en universiteiten gratis.”
“Het leenstelsel schaffen we definitief af. De generatie die daaronder viel krijgt een ruimhartige compensatie.”
“Iedere student krijgt een hogere basisbeurs, zodat studeren geen schuldenval meer is.”
Stoppen met marktwerking en commercialisering in onderwijs en wetenschap
De SP verwerpt het idee dat onderwijs en wetenschap marktproducten zijn en wil een einde maken aan commerciële prikkels, marktlogica en afhankelijkheid van bedrijven. Onderwijsinstellingen mogen niet langer internationale studenten werven om financiële redenen en onderzoek moet onafhankelijk van commerciële belangen zijn.
“Onderwijs en wetenschap zijn geen kostenposten of marktproducten, maar investeringen in de toekomst van ons land.”
“Onderwijs is geen exportproduct, maar een publieke taak. We zorgen ervoor dat instellingen niet langer afhankelijk zijn van internationale werving om financieel rond te komen.”
“Onderzoek moet vrij zijn van marktsturing, druk van opdrachtgevers en belangenverstrengeling.”
Investeren in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek
De SP wil fors investeren in fundamenteel, publiek gefinancierd onderzoek, waarbij wetenschappers de ruimte krijgen om vrij en nieuwsgierig te werken, zonder druk van de markt of bedrijven. Er komt een onafhankelijk fonds voor onderzoek, zonder zeggenschap van bedrijven.
“We investeren fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn.”
“Daarom richten we een onafhankelijk fonds op waarin bedrijven geen zeggenschap hebben over de uitvoering of uitkomst van het onderzoek.”
“De Wageningen Universiteit en andere landbouw kennisinstellingen hanteren strikte onafhankelijkheidscodes.”
Gelijke waardering en rechten voor mbo, hbo en universiteit
De SP wil het mbo als volwaardig onderwijs erkennen, met gelijke rechten, betere financiering en kleinschaligheid. Mbo-studenten moeten dezelfde voorzieningen krijgen als studenten in het hoger onderwijs.
“Het mbo is volwaardig onderwijs. Wij erkennen het mbo als volwaardige onderwijsroute, met trots en gelijke rechten.”
“Instellingen en regelingen voor studenten, zoals studentenverenigingen, studentencafé’s of een studentenverzekering moeten MBOstudenten net zo behandelen als studenten aan het hoger onderwijs.”
Zeggenschap en democratisering van onderwijsinstellingen
De SP wil maximale inspraak van studenten en medewerkers in het bestuur van onderwijsinstellingen, met een democratisch bestuursmodel en de mogelijkheid om falende bestuurders weg te sturen.
“We willen maximale inspraak van studenten en (onderwijs)medewerkers. Dat kan met een meer democratisch bestuursmodel: kleinschalige instellingen met een dienstbare schoolleiding.”
“Falende bestuurders in het onderwijs kunnen bij wanbestuur worden weggestuurd door de medezeggenschapsraad.”
De PVV wil het onderwijs terugbrengen naar traditionele basisvaardigheden en stelt zich fel op tegen onderwijsvernieuwingen, "woke-indoctrinatie" en islamitisch onderwijs. De partij pleit voor meer structuur, discipline en politieke neutraliteit in de klas, met nadruk op Nederlands als voertaal en het beperken van buitenlandse studenten. Wetenschap als zodanig wordt niet expliciet behandeld; de focus ligt volledig op onderwijsbeleid.
Terug naar basisvaardigheden en traditionele lesstof
De PVV wil af van onderwijsvernieuwingen en richt zich op het versterken van basisvaardigheden zoals lezen, schrijven, rekenen en vaderlandse geschiedenis. De partij ziet de huidige onderwijskwaliteit als ondermaats en wijt dit aan vernieuwingen en "linkse indoctrinatie".
“Wij willen geen onderwijsvernieuwingen meer. Wij willen terug naar het gestructureerde onderwijs van weleer – met leraren die duidelijk uitleggen, begeleiden en controleren. Geen onderwijs over gender, klimaat of andere linkse indoctrinatie, maar terug naar de basisvaardigheden: rekenen, taal, geschiedenis.”
“Herstel van basisvaardigheden: leer kinderen lezen, schrijven en rekenen”
“Les in vaderlandse geschiedenis”
Politieke neutraliteit en verbod op "woke-indoctrinatie"
De PVV wil dat leraren politiek neutraal zijn en dat onderwerpen als gender, klimaat en seksualiteit niet meer in het onderwijs aan bod komen. De partij beschouwt deze thema’s als indoctrinatie en vindt dat opvoeding aan ouders is.
“Structuur, rust en discipline worden in de klas weer de norm – met politiek neutrale leraren. Alles wat niet met basisvaardigheden te maken heeft, zoals politiek, is opvoeding en dus aan de ouders.”
“Geen klimaat- of woke-indoctrinatie op school”
“De Week van de Lentekriebels – symbool van seksuele woke-indoctrinatie – schaffen we af in het basisonderwijs.”
Verbod op islamitisch onderwijs
De PVV wil islamitisch onderwijs volledig verbieden, omdat het volgens de partij niet verenigbaar is met Nederlandse kernwaarden en de democratische rechtsstaat.
Nederlands als voertaal en beperking buitenlandse studenten
De partij wil dat op scholen en universiteiten uitsluitend Nederlands wordt gesproken en dat het aantal buitenlandse studenten sterk wordt beperkt. Bacheloropleidingen moeten volledig in het Nederlands worden gegeven.
Meer middelen naar de klas, minder naar overhead
De PVV wil dat het grootste deel van het onderwijsgeld direct naar het klaslokaal gaat en niet naar management of overhead.
“Maximaal 20% van de onderwijsbegroting naar overhead, minimaal 80% naar de klas”
De SGP benadrukt de vrijheid van onderwijs, versterking van de Nederlandse taal in het hoger onderwijs, en meer ruimte voor praktijkgericht en regionaal onderwijs. Ze willen minder overheidsbemoeienis in de onderwijsinhoud, meer zeggenschap voor ouders en instellingen, en een grotere rol voor praktijkgericht onderzoek naast academische wetenschap.
Vrijheid van onderwijs en ouderzeggenschap
De SGP vindt dat ouders en scholen maximale vrijheid moeten hebben om onderwijs naar eigen overtuiging vorm te geven, met minimale inmenging van de overheid. Dit wordt gezien als essentieel voor een pluriforme samenleving en het recht van ouders op opvoeding.
“De overheid dient zowel het recht van ouders te eerbiedigen om een school te kiezen die past bij hun overtuiging als het recht van scholen om voluit uitwerking te geven aan die overtuiging, bijvoorbeeld in het curriculum.”
“Aan de inhoud van artikel 23 van de Grondwet wordt niet gemorreld. De regels inzake het toelaten van leerlingen, het benoemen van personeel en de burgerschapsopdracht blijven ongewijzigd.”
“Scholen houden op grond van de vrijheid van onderwijs voluit de ruimte om in het burgerschapsonderwijs de wettelijke kernwaarden naar eigen overtuiging in te vullen.”
Minder overheidssturing, meer vertrouwen in onderwijsprofessionals
De partij pleit voor minder gedetailleerde regelgeving en meer vertrouwen in de professionaliteit van leraren en schoolbesturen. De overheid moet randvoorwaarden scheppen, maar zich niet bemoeien met de inhoudelijke inrichting van het onderwijs.
“Het is hoog tijd dat de overheid een meer bescheiden rol vervult. De overheid moet actiever zijn om het stelsel te bewaken en de juiste randvoorwaarden te scheppen, maar minder in detail de inrichting van het onderwijs bepalen.”
“Meer vertrouwen in professionele leerkrachten, bestuurders en ondersteuning is dus nodig. We zetten een dikke streep onder de status van hun beroep.”
Versterking Nederlandse taal in hoger onderwijs
De SGP wil het gebruik van het Nederlands als voertaal in het hoger onderwijs versterken, met name in bacheloropleidingen, en kritisch kijken naar Engelstalige opleidingen.
“De Nederlandse taal wordt versterkt als voertaal in het hoger onderwijs, zeker in de bacheloropleiding.”
“De gezamenlijke inzet van instellingen om hun Engelstalige opleidingen kritisch door te lichten en waar gepast om te zetten in Nederlandse opleidingen wordt verder versterkt door bestuurlijke afspraken met de minister.”
“Er komen strengere normen voor beheersing van het Nederlands door buitenlandse studenten en docenten.”
Meer ruimte en financiering voor praktijkgericht onderzoek
De SGP wil dat praktijkgericht onderzoek een groter aandeel krijgt in de verdeling van onderzoeksmiddelen, naast de klassieke academische wetenschap. Dit moet bijdragen aan innovatie en regionale ontwikkeling.
“De financiering van praktijkgericht onderzoek wordt versterkt. Het praktijkgericht onderzoek krijgt een substantiëler aandeel in de verdeling van onderzoeksmiddelen.”
Regionale en kleine opleidingen beschermen
De partij vindt dat kleine en regionale opleidingen, ook met een eigen identiteit, beschermd en gefinancierd moeten worden, omdat ze van belang zijn voor de diversiteit en bereikbaarheid van onderwijs.
“De overheid vergroot de financiële ondersteuning van kleine scholen in dunbevolkte gebieden. Dit mag niet ten koste gaan van kleinere scholen in grotere gemeenten.”
“Bij de toets op macrodoelmatigheid van het opleidingsaanbod dient de identiteit en eigenheid van de opleiding ook meegewogen te worden als onderscheidend aspect. Kleine opleidingen kunnen doelmatig en kwalitatief hoogwaardig zijn.”
“De overheid houdt meer rekening met de specifieke regionale positie van instellingen, in het bijzonder waar sprake is van krimpgebieden.”
Het CDA ziet onderwijs en wetenschap als fundamenten voor persoonlijke ontwikkeling, maatschappelijke samenhang en het toekomstig verdienvermogen van Nederland. Ze willen investeren in de kwaliteit van onderwijs, versterken van onderzoek en innovatie, en betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Concrete voorstellen zijn onder andere meer regie op samenwerking in het hoger onderwijs, structurele investeringen in onderzoek en innovatie, en het stimuleren van leven lang ontwikkelen.
Meer regie en samenwerking in hoger onderwijs en wetenschap
Het CDA wil dat hoger onderwijsinstellingen zich specialiseren en beter samenwerken binnen regionale kennisecosystemen, met minder nadruk op studentenaantallen en meer op kwaliteit en innovatie. Ze willen ook structureel investeren in onderzoek en innovatie, met focus op sleuteltechnologieën.
“Met het hoger onderwijs sluiten we een Kennispact. Daar hoort bij dat er meer regie komt op samenwerking en specialisatie. Bekostiging van hogere onderwijsinstellingen wordt minder gericht op aantallen studenten. We kiezen voor hoger onderwijsinstellingen als onderdeel van regionale kennisecosystemen waarin ieder doet waar hij goed in is.”
“Nederland moet voldoen aan de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie (R&D), waarvan 1 procent door de overheid en 2 procent privaat. Daarvoor investeren we in wetenschappelijk en toegepast onderzoek en valorisatie dat zich richt op de sleuteltechnologieën van de toekomst, zoals AI, quantum-computing, groene chemie, batterijtechnologie en biotechnologie.”
Onderwijs als motor voor maatschappelijke samenhang en innovatie
Het CDA benadrukt het belang van onderwijsinstellingen als gemeenschappen en ankerpunten, waar niet alleen kennisoverdracht plaatsvindt maar ook onderzoek en innovatie tot bloei komen. Dit draagt bij aan het maatschappelijk weefsel en de toekomst van Nederland.
“Voor het CDA zijn scholen meer dan plekken van onderwijs – het zijn gemeenschappen en ankerpunten in de wijk. Ook mbo, hbo en wo zijn plekken om je te vormen, je talent te ontwikkelen en onderzoek en innovatie tot bloei te laten komen. Zo versterkt het onderwijs het maatschappelijk weefsel.”
“Waar onderzoek bijdraagt aan de toekomst van ons land.”
Investeren in leven lang ontwikkelen en aansluiting arbeidsmarkt
Het CDA wil het formele onderwijs beter inrichten voor om-, her- en bijscholing gedurende het werkzame leven, met flexibele leerrechten en meer erkenning van deelopleidingen. Ze leggen nadruk op vaardigheden boven diploma’s en stimuleren samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven.
“We richten samen met werkgevers en werknemers het formele onderwijs beter in voor mensen die gedurende hun werkzame leven willen om-, her- en bijscholen.”
“We leggen de focus op kennis en vaardigheden van werkenden in plaats van diploma’s. Dat maakt het gemakkelijker om over te stappen naar een andere sector of beroepsgroep.”
Waardering en stimulering van vakonderwijs en techniek
Het CDA wil het vakonderwijs versterken door betere bekostiging, samenwerking met het bedrijfsleven, en meer aandacht voor techniek en tekortsectoren. Ze willen wettelijke stagevergoedingen en baangaranties in tekortsectoren.
“We zetten in op een nieuw mbo-pact voor langjarige zekerheid met een verbeterde bekostiging, meer samenwerking met het bedrijfsleven en werkgevers en een grotere rol op het gebied van leven lang ontwikkelen.”
“Er komen afspraken met brancheorganisaties voor baangaranties en een publiek-privaat stagefonds specifiek voor tekortsectoren. Daarnaast voeren we een wettelijke stagevergoeding in voor stages in het mbo en hoger onderwijs.”
Stimuleren van excellentie en internationale samenwerking
Het CDA wil prestaties waarderen met een beursprogramma voor excellente studenten en regie op het aantal internationale studenten per regio, met verplichte Nederlandse taalcursus voor buitenlandse studenten.
“We waarderen prestaties. Er komt een beursprogramma voor excellente studenten.”
“Voor studenten uit het buitenland vormt een verplichte cursus Nederlands onderdeel van de propedeuse.”
“Wij ontwikkelen samen met het onderwijsveld een visie op aantallen internationale studenten per regio, op bekostiging en op betekenis voor regionale ecosystemen.”
De VVD wil onderwijs en wetenschap sterker richten op basisvaardigheden, arbeidsmarktrelevantie en innovatie, met meer sturing op studies die aansluiten bij economische behoeften. Ze pleiten voor wetenschappelijk onderbouwde lesmethoden, bescherming van academische vrijheid, en het aantrekken en behouden van (internationaal) talent in tekortsectoren. Kennisveiligheid en het verhogen van de positie van Nederlandse universiteiten op de wereldranglijst zijn belangrijke speerpunten.
Focus op basisvaardigheden en wetenschappelijk onderbouwde lesmethoden
De VVD vindt dat onderwijs moet uitblinken in basisvaardigheden en dat lesmethoden aantoonbaar effectief en wetenschappelijk onderbouwd moeten zijn. Dit moet de kwaliteit van het onderwijs verhogen en leerlingen beter voorbereiden op de toekomst.
“Bij het beste onderwijs horen excellente en wetenschappelijk onderbouwde lesmethoden en leermiddelen. De onderwijsinspectie focust zich meer op het handhaven van de basisvaardigheden en ziet toe of de gebruikte lesmethoden wetenschappelijk onderbouwd en bewezen effectief zijn.”
“We leggen volle focus op basisvaardigheden. We zetten de huidige curriculumherziening voort en reken- en taalvaardigheid wordt onderdeel van elk schoolvak.”
Sturing op aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt
De VVD wil dat opleidingen en wetenschap beter aansluiten op de arbeidsmarkt, met meer sturing op studiekeuze, bekostiging en het aantrekken van internationaal talent in tekortsectoren. Studies zonder arbeidsmarktperspectief worden beperkt.
“Om de aansluiting op de arbeidsmarkt te verbeteren gaat de overheid meer sturen op de verdeling van aantallen studenten over opleidingen. De bekostiging moet gebaseerd worden op de capaciteit.”
“We beperken de studieplaatsen van studies waar evident geen (goed) arbeidsmarktperspectief is.”
“We beperken het aantal internationale studenten in andere sectoren met inachtneming van de onderscheidende profielen van de universiteiten en hogescholen. Wel blijft er ruimte voor internationaal talent in regio’s waar dat van cruciaal belang is voor regionale economie.”
“Internationaal talent is belangrijk voor onze kenniseconomie, zeker in sectoren met een arbeidsmarkttekort. Maar we kunnen het aantal internationale studenten niet ongericht laten groeien. Daarom moeten we dat beperken tot studenten, wetenschappers en kenniswerkers in vakgebieden waar we een tekort hebben en die we hard nodig hebben zoals technologie, bètawetenschappen, AI en wiskunde.”
Bescherming van academische vrijheid en open debat
De VVD benadrukt het belang van academische vrijheid en een open debatcultuur in het hoger onderwijs en de wetenschap, als fundament voor kwaliteit en innovatie.
Versterken van kennisveiligheid en internationale positie universiteiten
De VVD wil gevoelige kennis beschermen tegen ongewenste buitenlandse invloed en streeft naar een hogere internationale positie van Nederlandse universiteiten.
“Onze kennis moet veilig zijn: Gevoelige kennis mag niet in verkeerde handen vallen. Universiteiten, kennisinstellingen, veiligheidsdiensten en de overheid moeten samenwerken om Nederland veilig te houden.”
“We screenen waar nodig onderzoekers en internationale samenwerkingen zodat militaire of dual-use-kennis nooit in verkeerde handen valt.”
“We zorgen voor voldoende middelen en ruimte in regelgeving en stellen het tot doel dat in de toekomst tenminste één Nederlandse universiteit behoort bij de mondiale top-25 en tenminste drie andere bij de top-100.”
Volt wil het onderwijs en de wetenschap toekomstbestendig maken door te investeren in toegankelijkheid, digitale vaardigheden, inclusiviteit en internationale samenwerking. Ze pleiten voor structurele verhoging van het onderwijsbudget, modernisering van het curriculum (met nadruk op AI en digitale geletterdheid), afschaffing van religieus en particulier onderwijs, en meer Europese samenwerking en erkenning van diploma’s. Hun visie is gericht op gelijke kansen, innovatie en het versterken van de kenniseconomie.
Structureel meer investeren in onderwijs, onderzoek en wetenschap
Volt ziet investeren in onderwijs en wetenschap als basis voor de kenniseconomie en internationale concurrentiekracht. Ze willen bezuinigingen terugdraaien en het budget structureel verhogen.
“We draaien per direct de bezuinigingen op het onderwijs terug en verhogen het totale budget voor onderwijs, onderzoek en wetenschap. We investeren dit geld in de basis van onze kenniseconomie, het menselijk kapitaal van ons land.”
Modernisering curriculum: digitale vaardigheden en AI verplicht
Volt wil het curriculum moderniseren met meer aandacht voor digitale vaardigheden, AI en programmeren, zodat leerlingen beter voorbereid zijn op de toekomst.
“Volt pleit ervoor dat middelbare scholieren leren over kunstmatige intelligentie (AI) en hoe deze technologie verantwoord wordt ingezet.”
“Volt versterkt de digitale geletterdheid van kinderen en jongeren door digitaal onderwijs - naast lezen, rekenen en schrijven - te bestempelen als basisvaardigheid in het funderend onderwijs. Volt pleit voor de ontwikkeling van een nationale strategie en de verplichting van leren programmeren in de onderbouw van het voortgezet onderwijs.”
Afschaffen religieus en particulier onderwijs, publieke toegankelijkheid
Volt wil alle scholen publiek toegankelijk maken en het financieren van religieus en particulier onderwijs beëindigen, om gelijke kansen en sociale cohesie te bevorderen.
“We schaffen privéscholen en de IGBO- en IGVO-regelingen af. Alle scholen worden publiek toegankelijk zonder financiële drempels. Zo stimuleren we gelijke kansen voor alle kinderen.”
“We houden op met het financieren van religieus onderwijs. Voor een open samenleving is het nodig dat kinderen uit alle geloofsovertuigingen elkaar al op school kunnen leren kennen.”
Europese samenwerking en erkenning van diploma’s
Volt wil internationale samenwerking in onderwijs en wetenschap versterken, met focus op Europese waarden, erkenning van diploma’s en grensoverstijgend onderzoek.
“Daarnaast versterken we in de Europese Unie (EU) de samenwerking in het onderwijs en de wetenschap, zodat werken, innoveren en studeren over de grens makkelijker wordt.”
“Diploma’s in het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs moeten uiteindelijk in heel de EU erkend worden.”
“We zetten ons in voor grensoverstijgend wetenschappelijk onderzoek zoals de Einsteintelescoop in de Euregio Maas-Rijn.”
“We realiseren de zogenoemde Lissabon-doelstellingen om 3% van het bruto binnenlandse product (bbp) (publiek en privaat) te besteden aan onderzoek en ontwikkeling.”
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in onderwijs en wetenschap, met nadruk op gelijke kansen, structurele financiering en versterking van onderzoek en innovatie. Ze pleiten voor meer stabiliteit en minder marktwerking in het hoger onderwijs, bescherming van academische vrijheid, en gelijke rechten voor alle studenten. De partij wil de onderwijsbezuinigingen terugdraaien en toewerken naar 3% van het nationaal inkomen voor onderzoek en innovatie.
Fors investeren in onderzoek en wetenschap
GroenLinks-PvdA wil na jaren van bezuinigingen weer substantieel investeren in wetenschappelijk onderzoek en innovatie, met als doel Nederland internationaal concurrerend en innovatief te houden. Ze streven naar de Lissabon-doelstelling van 3% van het nationaal inkomen voor onderzoek en innovatie, en benadrukken het belang van regionale samenwerking tussen onderwijsinstellingen.
“Na jaren van afbraakbeleid moet er weer ruimte komen voor onderzoek en innovatie. We investeren fors in wetenschappelijk onderzoek. We werken toe naar de Lissabon-doelstelling om 3 procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden. Hierbij is regionale samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en het mbo van groot belang.”
“We draaien de onderwijsbezuinigingen van dit kabinet terug en investeren fors in onderzoek, wetenschap en innovatie.”
Structurele en stabiele financiering hoger onderwijs
De partij wil af van financiering op basis van het aantal diploma’s en pleit voor meer zekerheid en stabiliteit in de bekostiging van universiteiten en hogescholen. Dit moet leiden tot minder concurrentie, meer vaste contracten voor docenten en ruimte voor kwalitatief goed onderwijs en onderzoek.
“De financiering van het onderwijs op universiteiten en hogescholen wordt minder afhankelijk van het aantal uitgereikte diploma’s. Er komt meer zekerheid en stabiliteit in financiering, zodat universiteiten en hogescholen sneller vaste contracten kunnen aanbieden.”
“We steunen de voorstellen vanuit de hogescholen en universiteiten om beter te sturen op de internationalisering van het onderwijsaanbod. Stabiele en toereikende bekostiging vanuit de overheid is hierbij van groot belang zodat er minder prikkels komen om onderling te concurreren.”
Bescherming van academische vrijheid
GroenLinks-PvdA ziet academische vrijheid als essentieel voor een open en democratische samenleving. Ze willen deze vrijheid wettelijk beter beschermen tegen druk van buitenaf, zodat onderzoekers onafhankelijk hun werk kunnen doen.
“Academische vrijheid is van fundamenteel belang voor goede wetenschapsbeoefening en een open, democratische kennissamenleving. Het gaat om de vrijheid van onderzoekers om naar eigen inzicht onderzoek te doen en onderwijs te geven zonder druk van buitenaf. Die vrijheid staat onder druk en moet daarom wettelijk beter worden beschermd.”
Gelijke rechten voor alle studenten (mbo, hbo, wo)
De partij wil dat mbo-studenten dezelfde rechten en mogelijkheden krijgen als hbo- en wo-studenten, onder andere bij introductieweken en lidmaatschap van verenigingen. Dit moet bijdragen aan meer gelijkwaardigheid binnen het onderwijs.
“We willen gelijke rechten voor alle studenten, of je nu mbo-, hbo- of een wo-opleiding volgt. Mbo-studenten krijgen dezelfde mogelijkheden als andere studenten als het gaat om bijvoorbeeld de introductieweek en lidmaatschap bij studenten-, sport-, of gezelligheidsverenigingen.”
Investeren in praktijkgericht onderzoek en positie hbo/mbo
GroenLinks-PvdA erkent de belangrijke rol van het hbo in praktijkgericht onderzoek en de emancipatie van studenten. Ze willen investeren in praktijkgericht onderzoek en het mbo meer regelvrijheid geven om flexibeler in te spelen op arbeidsmarktbehoeften.
“Daarom investeren wij in praktijkgericht onderzoek, omdat dat onder andere bijdraagt aan de oplossing van maatschappelijke problemen. We erkennen en ondersteunen een rol van het hbo in de regio.”
“Het mbo heeft meer regelvrijheid nodig om opleidingen flexibeler vorm te geven. Zo kan er meer worden aangesloten bij de praktijk, en de snel veranderende arbeidsmarktbehoeften.”
NSC wil het onderwijs en de wetenschap versterken door te investeren in basisvaardigheden, academische vrijheid, en fundamenteel onderzoek. Ze pleiten voor meer onderwijs in het Nederlands, stabielere financiering, open debat op universiteiten, en een substantiële impuls voor wetenschappelijk onderzoek. Hun visie is gericht op het herstellen van de kwaliteit, het vergroten van maatschappelijke relevantie, en het waarborgen van onafhankelijkheid en transparantie in de wetenschap.
Meer onderwijs in het Nederlands en minder internationalisering
NSC vindt dat het hoger onderwijs te veel is losgezongen van de Nederlandse samenleving door de dominantie van het Engels en het grote aantal internationale studenten. Ze willen opleidingen weer in het Nederlands aanbieden, met enkele gerichte uitzonderingen, om de maatschappelijke verankering te herstellen.
“Opleidingen worden voortaan in beginsel weer aangeboden in de Nederlandse taal. Gerichte uitzonderingen zijn mogelijk in de masterfase en voor bepaalde tekortenstudies.”
“Opleidingen in het hoger onderwijs worden standaard weer in de Nederlandse taal aangeboden om het aantal internationale studenten te verminderen.”
Stabielere en transparantere financiering van hoger onderwijs en wetenschap
NSC wil af van het diplomafabriek-model en pleit voor stabielere financiering, meer structurele bekostiging, en transparantie in besteding van middelen. Ze willen investeren in fundamenteel onderzoek en kennisvalorisatie om de positie van Nederland als kennisland te behouden.
“De onderwijsfinanciering moet stabieler worden, ook bij demografische krimp. Het huidige model maakt van het hoger onderwijs een diplomafabriek, gericht op zoveel mogelijk (buitenlandse) studenten.”
“Om de positie van Nederland als kennisland te behouden is een substantieel budget voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en kennisvalorisatie van belang. We steunen de versterking van de primaire geldstroom (‘sectorgelden’) voor universiteiten.”
Bevorderen van academische vrijheid en open debat
NSC benadrukt het belang van academische vrijheid, een open debatcultuur en onafhankelijke universiteitspers. Ze willen een fonds voor tegendraads onderzoek en duidelijke regels tegen belangenverstrengeling.
“We staan pal voor academische vrijheid en een open debat op universiteiten. Juist daar moet ruimte zijn voor uiteenlopende opvattingen, ook over gevoelige of controversiële onderwerpen. We richten een onafhankelijk fonds op dat nieuwsgierig en tegendraads onderzoek ondersteunt en gevestigde consensus binnen vakgebieden kritisch bevraagt.”
“Ter versterking van de academische tegenmacht zorgen universiteiten voor een goed gefinancierde, onafhankelijke universiteitspers en een krachtige universiteitsraad, die volledig is geïnformeerd en voldoende wordt ondersteund.”
“Hoogleraren vervullen regelmatig nevenfuncties in het bedrijfsleven, bijvoorbeeld bij belastingadvieskantoren. We leggen strikte regels voor transparantie op en stellen duidelijke grenzen om belangenverstrengeling te voorkomen.”
Volledige open access en non-profit publicatie van wetenschappelijke kennis
NSC wil dat wetenschappelijke publicaties volledig open toegankelijk worden en universiteitsbibliotheken alleen nog met non-profit aanbieders werken.
“We sluiten geen nationale contracten meer met uitgevers zonder plan voor volledige toegankelijkheid (open access) van wetenschappelijke publicaties. Universiteitsbibliotheken werken voortaan alleen met non-profit open metadata-aanbieders.”
BIJ1 wil onderwijs en wetenschap radicaal toegankelijk, inclusief en dekoloniaal maken, met gratis onderwijs op alle niveaus en het afschaffen van collegegeld. Ze pleiten voor structurele investeringen, democratisering van onderwijsinstellingen, het dekoloniseren van curricula, en het waarborgen van academische vrijheid, met bijzondere aandacht voor kansengelijkheid en diversiteit.
Gratis en Toegankelijk Onderwijs op Alle Niveaus
BIJ1 streeft naar volledige toegankelijkheid van onderwijs, van mbo tot universiteit, door het afschaffen van collegegeld, het verhogen van de basisbeurs, en het kwijtschelden van studieschulden. Dit moet ongelijkheid tegengaan en iedereen gelijke kansen bieden, ongeacht achtergrond of inkomen.
“Het collegegeld schaffen we af: beroepsonderwijs en de universiteit worden gratis. De basisbeurs maken we fors hoger naar een leefbaar niveau, voor inwonende en uitwonende studenten. Studieschulden van de ‘pechgeneratie’ schelden we kwijt.”
Dekoloniseren van Onderwijs en Curriculum
Het programma benadrukt het belang van het dekoloniseren van het onderwijs, door structureel aandacht te besteden aan de koloniale geschiedenis en het verwijderen van eurocentrisch en discriminerend lesmateriaal. Dit moet leiden tot een inclusiever en eerlijker onderwijssysteem.
“We zetten ons actief in voor het dekoloniseren van het onderwijs door structureel meer aandacht te besteden aan de koloniale geschiedenis. We rekenen af met de focus op Europa en lesmateriaal dat racisme in de hand werkt.”
“Scholen stoppen onmiddellijk met lesmateriaal die koloniale misdadigers verheerlijken. De slavernij en koloniale geschiedenis krijgt een zichtbare plek in het lesmateriaal van het basis- en voortgezet onderwijs.”
Democratisering en Diversiteit in Hoger Onderwijs
BIJ1 wil dat besturen en raden van toezicht van mbo’s, hogescholen en universiteiten democratisch verkozen worden, met verplichte diversiteitscommissies en quota. Dit moet zorgen voor meer inspraak van studenten en medewerkers en een betere afspiegeling van de samenleving.
“Besturen en raden van toezicht van mbo’s, hogescholen en universiteiten worden democratisch verkozen. Dat gebeurt via democratisch verkozen raden van medewerkers en studenten, op centraal en facultair niveau. Elke instelling krijgt een diversiteitscommissie en er komen diversiteitsquota in alle onderwijs- en bestuurslagen in het theoretisch en wetenschappelijk onderwijs.”
Academische Vrijheid en Boycot Israëlische Instellingen
Het waarborgen van academische vrijheid is een speerpunt, evenals het verbreken van alle banden met Israëlische onderwijsinstellingen als politieke boycotmaatregel.
Hervorming van Wetenschappelijk Onderzoek en Wageningen Universiteit
BIJ1 wil dat Wageningen Universiteit & Research (WUR) en landbouwopleidingen zich volledig richten op biologische, agro-ecologische landbouw en alle banden met de agro-industrie verbreken, om onafhankelijk en maatschappelijk relevant onderzoek te stimuleren.
“Alle banden tussen de Wageningen Universiteit & Research (WUR) en de agro-industrie worden verbreken we. De WUR vormen we om van een universiteit en onderzoeksinstituut in dienst van agro-multinationals naar een publieke instelling die transparant onderzoek doet naar het biologische, agro-ecologische voedselsysteem van nu en de toekomst. Ook hbo en mbo landbouwopleidingen gaan zich volledig richten op het onderwijzen van biologische, agro-ecologische landbouw.”
50PLUS legt in haar verkiezingsprogramma de nadruk op het versterken van basisvaardigheden in het onderwijs, het tegengaan van monopolies bij schoolbesturen, en het bevorderen van een leven lang leren, met speciale aandacht voor ouderen. De partij wil betere samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven en pleit voor meer onderwijs in het Nederlands in het hoger onderwijs. Concrete voorstellen richten zich vooral op praktische vaardigheden, toegankelijkheid en het betrekken van ouderen bij scholing.
Focus op basisvaardigheden en samenwerking onderwijs-bedrijfsleven
50PLUS vindt dat het onderwijs tekortschiet in het aanleren van basisvaardigheden en wil dat dit topprioriteit krijgt. Daarnaast wil de partij betere samenwerking tussen beroepsonderwijs, bedrijven en overheden om aansluiting op de arbeidsmarkt te verbeteren.
Leven lang leren en scholing voor ouderen
De partij ziet blijvend leren als essentieel, ook voor ouderen, en wil een nationaal programma opzetten om dit te faciliteren. Er moet laagdrempelige, betaalbare scholing komen, met extra aandacht voor digitale vaardigheden en culturele vorming, en lokale leerpunten voor ouderen.
“Een Nationaal Programma Leven Lang Leren, met betaalbare en laagdrempelige scholing, digitale vaardigheidstraining en culturele vorming voor ouderen.”
“Lokale leerpunten in bibliotheken, buurthuizen en seniorenverenigingen waar ouderen terecht kunnen om te oefenen met taal, rekenen en digitale toepassingen.”
Voorkeur voor Nederlands als voertaal in hoger onderwijs
50PLUS wil dat hoger en universitair onderwijs in principe in het Nederlands wordt aangeboden, met slechts beperkte uitzonderingen. Dit standpunt is gericht op het behoud van de Nederlandse taal en het tegengaan van verengelsing.
“Hoger en universitair onderwijs wordt in beginsel in het Nederlands aangeboden. Er kunnen bijzondere redenen zijn voor uitzonderingen.”
Tegengaan van monopolies bij schoolbesturen
De partij wil voorkomen dat schoolbesturen een monopoliepositie krijgen in bepaalde regio’s, om keuzevrijheid en diversiteit in het onderwijs te waarborgen.
“Het voorkomen van de monopolypositie voor schoolbesturen in bepaalde regio’s.”