Verkiezingsprogramma's 2025 overondernemerschao
BVNL ziet ondernemers als de motor van de Nederlandse economie en wil hun positie versterken door lagere belastingen, minder regels en minder overheidsbemoeienis. De partij pleit voor een radicaal ondernemersvriendelijk klimaat met een vlakke belasting, afschaffing van diverse verplichtingen en meer contractvrijheid. Hun visie is klassiek-liberaal en economisch rechts, met nadruk op vrije markt, beloning van ambitie en het terugdringen van bureaucratie.
Lagere belastingen en lasten voor ondernemers
BVNL wil de belastingdruk en werkgeverslasten voor ondernemers fors verlagen om het vestigingsklimaat te verbeteren en ondernemerschap te stimuleren. Dit moet Nederland aantrekkelijker maken voor zowel MKB als multinationals en voorkomen dat bedrijven het land verlaten.
“BVNL wil de belastingen en werkgeverslasten voor ondernemers omlaag brengen, de bureaucratie verminderen en het gelijke speelveld weer terugbrengen in de markt door in elk geval geen regels te maken die strenger zijn dan het EU-gemiddelde.”
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“MKB-ondernemers in vrijheid kunnen ondernemen en daar een goede boterham aan kunnen verdienen. Het MKB is de ruggengraat van de samenleving, maar wordt steeds meer als melkkoe gebruikt. Daarom willen wij lagere belastingen, minder bureaucratie, simpeler arbeidsrecht en meer vrijheid voor het MKB.”
Minder regels, bureaucratie en overheidsbemoeienis
BVNL wil ondernemers meer ruimte geven door het schrappen van regels, het verminderen van bureaucratie en het afschaffen van verplichtingen zoals het UBO-register, de WWFT en de ondernemingsraad. Dit moet de regeldruk verlagen en ondernemers in staat stellen optimaal te ondernemen.
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
“Het UBO-register wordt afgeschaft.”
“De Wet op Witwassen en Financiering Terrorisme (WWFT) wordt afgeschaft.”
“Geen verplichte ondernemingsraad voor bedrijven.”
“Minder overheidsbemoeienis en minder vergunningsplichten.”
Meer contractvrijheid en versoepeling arbeidsrecht
BVNL wil het arbeidsrecht versoepelen en ondernemers en werknemers meer vrijheid geven in hun arbeidsrelatie. Dit omvat het afschaffen van de wet DBA, het onbeperkt toestaan van tijdelijke contracten en het schrappen van de verplichte transitievergoeding.
“De wet DBA wordt ingetrokken en mensen mogen zelf bepalen of ze liever in loondienst gaan of als ZZP’er aan de slag gaan.”
“Het ontslagrecht moet worden versoepeld.”
“Het maximumaantal tijdelijke arbeidsovereenkomsten dat een werknemer en werkgever met elkaar mogen aangaan, wordt onbeperkt. Contractvrijheid is essentieel.”
“De verplichte transitievergoeding verdwijnt.”
Afschaffen subsidies en adviesorganen
BVNL wil subsidies en adviesorganen schrappen om de overheid te verkleinen en ondernemers niet langer afhankelijk te maken van overheidssteun. Dit past binnen hun visie van een vrije markt en minder staatsinterventie.
Trots op ondernemers en beloning van ambitie
BVNL benadrukt het belang van ondernemers voor de samenleving en vindt dat ambitie en succes beloond moeten worden. Ondernemers verdienen ruimte, waardering en kansen om te groeien, zonder dat hun succes wordt afgestraft door hoge belastingen of collectivistische maatregelen.
“Bedrijven en hun werknemers zijn over het algemeen een verzameling competente mensen die hard werken, risico’s nemen, zorgen voor banen en die, als het goed gaat, succesvol zijn. Op die ambitie en dat succes moeten wij trots zijn.”
“Ambitie is een deugd en succes verdient applaus. Verschillen worden gevierd in plaats van bestreden.”
“Risico nemen moet lonen. Ondernemers, zelfstandigen, vakmensen en iedereen die hard werkt in de Nederlandse bedrijven zijn de ruggengraat van Nederland – zij verdienen ruimte, geen regels.”
De SGP ziet ondernemers als de motor van de economie en wil een voorspelbaar, stabiel en aantrekkelijk ondernemingsklimaat creëren, met minder regeldruk en meer ruimte voor innovatie en investeringen. De partij pleit voor lastenverlichting, betere toegang tot financiering, bescherming van familiebedrijven en zzp’ers, en het stimuleren van duurzame en sociale keuzes. Kernpunten zijn het verminderen van regeldruk, fiscale stimulansen, en het versterken van het MKB en de maakindustrie.
Minder regeldruk en voorspelbaar beleid voor ondernemers
De SGP wil ondernemers meer ruimte geven door het verminderen van regeldruk, voorspelbaar beleid en het tegengaan van grillig overheidsbeleid. Dit moet zorgen voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat en meer zekerheid voor ondernemers.
“Basisvereiste hiervoor is voorspelbaar overheidsbeleid zodat ondernemers weten waar zij van op aan kunnen, zeker ook ten aanzien van belastingen. Een einde aan gezwabber dus.”
“Er komt een uitgebreide regelschrap-operatie waarbij zeker een kwart van de regels verdwijnt.”
“Het leeuwendeel van de regeldruk komt uit de Brusselse beleidstorens. Bij de EU wordt aangedrongen op het aanpakken van onwerkbare regels en ambities, bijvoorbeeld ten aanzien van de Green Deal en Europese Natuurherstelverordening.”
Lastenverlichting en betere toegang tot financiering voor MKB en familiebedrijven
De SGP wil de winstbelasting en werkgeverslasten verlagen, vooral voor het MKB en familiebedrijven, en de toegang tot financiering verbeteren via garantiestellingen, durfkapitaalregelingen en de winwin-lening. Dit moet investeringen en werkgelegenheid stimuleren.
“De winstbelasting voor het bedrijfsleven en de werkgeverslasten worden verlicht, vooral gericht op het mkb. Vaak zijn dit familiebedrijven, ondernemingen in de maakindustrie en andere bedrijven die zorgen voor veel werkgelegenheid.”
“Er komen verbeterde garantiestellingen voor kleine kredieten en grote financiers, zoals pensioenfondsen, worden gestimuleerd hun geld hierin te steken.”
“Het blijft fiscaal aantrekkelijk te investeren in onze economie. De durfkapitaalregeling keert terug, zodat het verstrekken van financiering aan startups en snelgroeiende bedrijven met veel potentie en een hoog risico wordt gestimuleerd.”
“Het wordt aantrekkelijker slapend spaargeld te steken in een bedrijf van familie of vrienden door introductie van de winwin-lening.”
Wettelijke erkenning en bescherming voor zzp’ers
De SGP wil zzp’ers meer zekerheid bieden door een heldere wettelijke definitie, sectorale toetsing op zelfstandigheid, en het faciliteren van eigen voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen. Schijnzelfstandigheid wordt aangepakt, maar zzp’ers behouden ruimte voor eigen keuzes.
“Zelfstandigen krijgen eindelijk de wettelijke erkenning die zij verdienen door een heldere definitie met bijbehorende criteria vast te leggen.”
“Met de zelfstandigenwet wordt hiervoor een sectoraal rechtsvermoeden en een toets op zelfstandigheid en werkrelatie geïntroduceerd. Dat biedt vooraf duidelijkheid aan de zelfstandige en opdrachtgever.”
“Het treffen van eigen voorzieningen voor situaties van inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid en pensioen wordt aangemoedigd en beter gefaciliteerd.”
“Er komt een opt-out op de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers die gegarandeerd en langjarig zelf andere, passende maatregelen voor hun risico’s treffen.”
Stimuleren van duurzame, sociale en innovatieve keuzes door bedrijven
De SGP wil dat bedrijven worden gestimuleerd om duurzame en eerlijke keuzes te maken, onder andere via fiscale aanpassingen, subsidies en duurzaam inkoopbeleid van de overheid.
“Bedrijven worden (financieel) gestimuleerd duurzame en eerlijke keuzes te maken en te investeren in de lange termijn, door middel van fiscale aanpassingen en verruiming van subsidies.”
“De overheid selecteert bij aanbestedingen niet alleen op de laagste prijs, maar stimuleert in haar inkoopbeleid ook duurzame en sociale keuzes.”
Versterken van de maakindustrie en het MBO
De SGP wil de maakindustrie en het MBO versterken door het aantrekkelijker maken van werken in deze sectoren, extra investeringen in regionale economieën en praktijkgericht onderzoek, en het stimuleren van bedrijfs(vak)scholen.
“Werken in de maakindustrie moet op alle mogelijke manieren aantrekkelijker worden gemaakt en gestimuleerd, ook door de overheid.”
“De start van bedrijfs(vak)scholen bij mkb-bedrijven wordt financieel gestimuleerd.”
“Er komt meer geld voor praktijkgericht onderzoek door hogescholen in samenwerking met het regionale mkb.”
JA21 wil ondernemerschap stimuleren door drastisch minder regeldruk, lagere lasten en een eenvoudiger, voorspelbaar belastingstelsel. De partij pleit voor een overheid die ondernemers faciliteert in plaats van belemmert, met concrete voorstellen als één laag vennootschapsbelastingtarief, directe investeringsaftrek, minder Europese en nationale regelgeving, en het afschaffen van erf- en schenkbelasting voor familiebedrijven. Hun visie is dat economische groei en innovatie vooral ontstaan als ondernemers de ruimte krijgen en de overheid zich terughoudend opstelt.
Lagere lasten en eenvoudiger belastingstelsel voor ondernemers
JA21 ziet het huidige belastingstelsel als te complex en belemmerend voor ondernemerschap. Ze willen een eenvoudiger, eerlijker systeem met lagere lasten, zodat investeren en werken weer lonen en ondernemers meer ruimte krijgen om te groeien.
“Een eenvoudige vennootschapsbelasting voor alle ondernemingen door het huidige tweeschijvenstelsel (19% en 25,8%) te vervangen door één helder tarief van 20% voor alle ondernemingen.”
“Werken en ondernemen laten lonen door de lasten op arbeid structureel te verlagen. We kiezen voor lagere belastingen in plaats van hogere toeslagen.”
“Bedrijven ruimte geven door de lasten te verminderen en investeringen onmiddellijk aftrekbaar te maken.”
“Ondernemen weer lonend maken door de lasten op ondernemers en familiebedrijven te verlagen en een fiscaal aantrekkelijk klimaat te creëren.”
Minder regeldruk en bureaucratie, meer vertrouwen in ondernemers
JA21 stelt dat overmatige regelgeving en bureaucratie innovatie en groei belemmeren. Ze willen drastisch minder regels, een minister voor Overheidsefficiëntie, en het schrappen van nationale koppen op EU-regels om ondernemers meer vrijheid en duidelijkheid te geven.
“Minder regeldruk door een minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie aan te stellen die met een harde reductiedoelstelling een einde maakt aan de toenemende regeldruk en met de stofkam door bestaande wet- en regelgeving gaat.”
“Nieuwe regels introduceren we alleen als we oude overbodige regels schrappen.”
“Nationale koppen op EU-regels afschaffen: we introduceren geen nieuwe wetgeving die verder gaat dan EU-regelgeving.”
“Regeldruk terugdringen door met de stofkam door huidige wet- en regelgeving te gaan en overbodige regelgeving te schrappen. Voor elke nieuwe regel moet een oude regel verdwijnen.”
Investeren in digitalisering en innovatie gericht op ondernemers
JA21 wil dat ondernemers voorop kunnen lopen in digitalisering en innovatie, met eenvoudige regelgeving en directe aftrekbaarheid van R&D-kosten. Ze vinden dat productiviteit en praktische toepassingen voor het mkb centraal moeten staan, niet alleen ethische kaders.
“Ondernemers de ruimte geven om voorop te lopen in digitalisering door eenvoudige en eenduidige regelgeving.”
“Het gebruik van AI in de praktijk stimuleren, vooral in het mkb, door in te zetten op slimme data-analyse, automatisering en AI-oplossingen die ondernemers echt helpen. Aan ethische kaders hebben we niet genoeg, het uitgangspunt is productiviteit.”
“Innovatie stimuleren door bedrijfskosten voor R&D direct aftrekbaar te maken, wat een impuls geeft aan innovatie en investeringen in onderzoek en ontwikkeling.”
Beschermen en faciliteren van mkb en familiebedrijven
JA21 wil het mkb maximaal faciliteren door investeringen eenvoudiger te maken, regeldruk te verminderen en het voortbestaan van familiebedrijven te waarborgen via het afschaffen van erf- en schenkbelasting.
Geen extra nationale of Europese lasten/verplichtingen voor ondernemers
JA21 verzet zich tegen extra nationale of Europese regelgeving en belastingen die ondernemers benadelen, en wil bestaande nationale CO2-heffingen en rapportageverplichtingen schrappen.
“We introduceren geen nationale CO2-heffingen bovenop Europese regels en we schaffen bestaande nationale CO2-heffingen af.”
“Rigoureuze deregulering van beperkende EU-wetgeving die onze ondernemers en industrie al te lang vastzet. Alleen zo herstellen we de concurrentiekracht van Nederland en geven we ondernemerschap weer de ruimte.”
BBB ziet ondernemerschap als de motor van de Nederlandse economie en wil ondernemers meer ruimte geven door regeldruk en lasten te verlagen, met speciale aandacht voor het mkb, zzp’ers en regionale bedrijvigheid. De partij pleit voor maatwerk in regelgeving, betere toegang tot financiering, stimulering van jong ondernemerschap en bescherming tegen oneerlijke concurrentie. BBB wil dat de overheid ondernemers ondersteunt in plaats van belemmert, zodat Nederland weer kan uitblinken in vakmanschap, innovatie en maakindustrie.
Minder regeldruk en lasten voor ondernemers
BBB vindt dat ondernemers te veel worden gehinderd door regels en lasten, wat ondernemerschap ontmoedigt en de concurrentiepositie van Nederland schaadt. De partij wil drastisch minder regelgeving, proportionaliteit in wetgeving en bescherming tegen lastenverzwaring vanuit de EU of OESO.
“Niet de overheid creëert waarde, maar mensen die ondernemen, bouwen, verhandelen en verbeteren. Toch maken we het deze hardwerkende mensen steeds moeilijker. Regeldruk, hoge lasten en stroperige procedures ontmoedigen ondernemerschap, terwijl andere landen hun bedrijven juist koesteren. Dat moet anders.”
“Een stop op onzinnige regels voor kleine ondernemers. Richtlijnen moeten proportioneel vertaald worden in Nederlandse regelgeving: wat voor Shell geldt, mag niet ook voor de slager op de hoek gelden.”
“Bescherming tegen onevenredige lasten. BBB verzet zich tegen eenzijdige lastenverzwaring vanuit OESO of EUafspraken die het mkb disproportioneel raken.”
“Minder regelgeving. De regelgeving op nationaal niveau moet drastisch verminderen en worden getoetst op de impact op ons concurrentievermogen.”
Maatwerk en ondersteuning voor mkb en micro-ondernemingen
BBB beschouwt het mkb en kleine zelfstandigen als de ruggengraat van de economie en wil dat beleid beter aansluit bij hun praktijk. De partij pleit voor maatwerk, praktische ruimte, eerlijke behandeling en betere toegang tot financiering.
“Mkb’ers en kleine zelfstandigen zijn de ruggengraat van de Nederlandse economie... Maar juist deze ondernemers krijgen het vaak het zwaarst te verduren: ze worden overspoeld met regels die zijn bedacht voor multinationals, krijgen moeilijk toegang tot financiering en zien hun winkelstraat of camping langzaam verdwijnen.”
“Toegang tot microfinanciering verbeteren. Eenvoudige en regionale kredietmogelijkheden voor kleine ondernemers die willen investeren of starten.”
“We kiezen voor maatwerk, praktische ruimte en eerlijke behandeling van ondernemers in alle regio’s.”
Stimuleren van jong ondernemerschap en innovatie
BBB wil jong ondernemerschap actief stimuleren door begeleiding, toegang tot startkapitaal en ruimte in het onderwijs. Daarnaast zet de partij in op praktische innovatie en het verlagen van drempels voor startups en groeibedrijven.
“Jong ondernemerschap stimuleren. Jongeren die willen ondernemen krijgen begeleiding, toegang tot startkapitaal en ruimte in het onderwijs om ondernemerschap te ontwikkelen.”
“BBB wil ruimte voor praktische innovatie, met echte maakwaarde voor Nederland.”
“Eenvoudige juridische structuren voor doorgroei. Startups en groeibedrijven moeten niet vast lopen in dure juridische trajecten bij investeringen of overnames.”
Bescherming en duidelijkheid voor zzp’ers
BBB wil zelfstandigheid behouden en schijnzelfstandigheid bestrijden, met duidelijke en werkbare regels voor zzp’ers. De partij verzet zich tegen overregulering en wil voorafgaande zekerheid en sectorale duidelijkheid.
“BBB wil dat zelfstandigheid mogelijk blijft. Schijnzelfstandigheid moet bestreden worden... BBB kiest voor behoud en verbetering van de Wet DBA, zodat zelfstandige ondernemers kunnen blijven ondernemen zonder verstikkende regelgeving, maar met duidelijke spelregels.”
“Gerichte handhaving op structureel misbruik en schijnzelfstandigheid, met prioriteit bij kwetsbare situaties, maar géén jacht op bonafide ondernemers.”
Regionale economische ontwikkeling en gelijk speelveld
BBB wil dat elke regio kan bouwen op eigen kracht en dat ondernemers buiten de Randstad gelijke kansen krijgen. De partij pleit voor minder Haagse uniformiteit, meer regionale slagkracht en een gelijk speelveld in grensregio’s.
“Het economisch beleid van de rijksoverheid richt zich nog te vaak op de Randstad en een paar grote kennisclusters. Daardoor blijven andere delen van Nederland met name grensregio’s en plattelandsgebieden achter, terwijl daar volop economische kansen liggen.”
“Gelijk speelveld in grensregio’s. Wat net over de grens wél kan, moet hier ook kunnen. Vergunningsprocedures, infrastructuur en investeringsvoorwaarden worden ook afgestemd op de praktijk in de regio.”
De VVD ziet ondernemerschap als de motor van economische groei en wil het ondernemersklimaat wettelijk beschermen en verbeteren. De partij pleit voor minder bureaucratie, lagere lasten, meer investeringen in innovatie en groeitechnologieën, en concrete steun voor start- en scale-ups, familiebedrijven en zelfstandigen. Kern van hun visie is dat ondernemers ruimte, duidelijkheid en voorspelbaar beleid nodig hebben om te kunnen groeien en bijdragen aan de welvaart van Nederland.
Wettelijke bescherming en verbetering ondernemersklimaat
De VVD wil wettelijk vastleggen dat de overheid het ondernemersklimaat actief moet verbeteren, met als doel een stabiel fiscaal klimaat, minder bureaucratie en stimulering van groeitechnologieën. Dit moet Nederland in de internationale top van concurrerende economieën houden en ondernemers zekerheid bieden.
“We leggen wettelijk vast dat de overheid de plicht heeft om het ondernemersklimaat te verbeteren.”
“We maken van consistent overheidsbeleid een topprioriteit. Met capabel bestuur zorgen we voor rust.”
“De ambitie is zo hoog mogelijk op de internationale lijsten voor sterke economieën te komen. Als minimale ambitie geldt de top tien. Het ondernemersklimaat wordt niet alleen door de overheid bepaalt, maar als Nederland buiten de top tien van meest concurrerende economieën wereldwijd dreigt te raken, dan wordt de overheid verplicht maatregelen te nemen.”
Lagere lasten en minder regels voor ondernemers
De VVD wil de lasten voor ondernemers verlagen en bureaucratie verminderen, zodat ondernemers meer ruimte krijgen om te investeren en te groeien. Onnodige en complexe regelgeving, vooral vanuit gemeenten en Europa, moet worden teruggedrongen.
“We voorkomen dat de lasten voor ondernemers steeds omhooggaan. Minder lasten voor ondernemers is onze inzet.”
“We grijpen in als gemeenten, waterschappen of provincies doorschieten in hun regeldrift.”
“We werken vaker met meldplichten in plaats van vergunningsplichten en zorgen dat initiatieven van ondernemers en verenigingen niet onnodig vastlopen in een overdaad aan regels.”
“We beperken koppen op EU-wetgeving, en interpreteren regels niet onnodig strenger dan in andere EU-lidstaten.”
Investeren in innovatie, groeitechnologieën en start-ups
De VVD wil extra investeren in innovatie en groeitechnologieën, met speciale aandacht voor start- en scale-ups. Hiervoor wordt een investeringsmaatschappij opgericht en samenwerking met kennisinstellingen gestimuleerd.
“We richten daarnaast een investeringsmaatschappij op die is gericht op start- en scale-ups, zodat zij het geld hebben om op te schalen.”
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“We helpen bedrijven die in Nederland willen investeren en een bijdrage willen leveren aan innovatie. Dit doen we door belemmeringen weg te nemen en door het R&D-lanceerplatform dat we recent hebben aangekondigd.”
Duidelijkheid en vrijheid voor zelfstandigen (zzp’ers)
De VVD wil zelfstandigen duidelijkheid en vrijheid bieden via een nieuwe Zelfstandigenwet, die schijnzelfstandigheid tegengaat maar echte ondernemers beschermt. Zzp’ers behouden hun vrijheid, maar nemen ook verantwoordelijkheid voor pensioen en arbeidsongeschiktheid.
“De Zelfstandigenwet geeft zelfstandigen duidelijkheid via twee heldere toetsen. Geen onduidelijkheid meer en geen angst voor naheffingen of boetes. We erkennen het zelfstandig ondernemerschap en geven opdrachtgevers weer zekerheid.”
“Zzp’ers houden hun vrijheid, maar nemen ook verantwoordelijkheid door een voorziening voor pensioen en arbeidsongeschiktheid te treffen, met keuzevrijheid voor iedereen.”
Steun voor familiebedrijven en bedrijfsopvolging
De VVD erkent het belang van familiebedrijven voor de economie en wil belemmeringen bij bedrijfsopvolging wegnemen. De Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) mag niet verder worden versoberd.
De ChristenUnie ziet ondernemerschap als essentieel voor een toekomstbestendige, duurzame economie waarin mens, maatschappij en milieu centraal staan. Ze willen regeldruk verminderen, innovatie stimuleren, familiebedrijven koesteren en het ondernemersklimaat versterken door stabiel beleid, betere toegang tot kapitaal en meer ruimte voor eigen initiatief. Concrete voorstellen zijn onder meer het verminderen van overregulering, het stimuleren van innovatie en samenwerking met onderwijs, en het verbeteren van het Europese speelveld.
Minder regeldruk en meer doelsturing
De ChristenUnie vindt dat ondernemers te veel worden belast met onnodige regels en administratieve lasten, wat innovatie en ondernemerschap belemmert. Ze pleiten voor doelsturing in plaats van middelvoorschriften, zodat ondernemers meer vrijheid krijgen om zelf te bepalen hoe ze doelen bereiken.
“De overheid reduceert de regeldruk en wordt een stabiele en betrouwbare partner voor bedrijven. Het uitblijven van (snelle) vergunningverlening, een gebrek aan netcapaciteit en veel regeldruk staan een goed ondernemersklimaat in de weg. Deze obstakels worden met vaart aangepakt...”
“Dit leidt soms echter tot overregulering, waarbij van bedrijven wordt gevraagd om kolossale administratiesystemen bij te houden die niet of zeer beperkt bijdragen aan een redelijk doel.”
“Wat de ChristenUnie betreft stuurt de overheid op doelen in plaats van middelvoorschriften, waarbij ondernemers zelf aan het stuur zitten om deze te bereiken, en niet voorgeschreven krijgen op welke wijze ze deze doelen moeten halen.”
Stabiel en voorspelbaar ondernemersklimaat
De partij benadrukt het belang van stabiel beleid en voorspelbare regels, zodat ondernemers zekerheid hebben en kunnen investeren in de toekomst. Onvoorspelbaarheid in beleid en belastingen wordt als schadelijk gezien.
“De overheid wijzigt te vaak van koers, bijvoorbeeld als het gaat over belastingtarieven, subsidieregelingen of regelgeving. Die onvoorspelbaarheid is fnuikend voor ondernemers. Zij hebben behoefte aan een duidelijk en voorspelbaar beleid.”
“Regels en belastingtarieven moeten daarom voor langere periodes worden vastgesteld. Dat leidt tot meer zekerheid en draagt bij aan een gezond vestigingsklimaat.”
Stimuleren van innovatie en toegang tot kapitaal
De ChristenUnie wil innovatie en ondernemerschap stimuleren door investeringen in onderzoek, betere toegang tot groeikapitaal voor het mkb en start-ups, en samenwerking tussen bedrijven en onderwijsinstellingen.
“We verbeteren de toegang van het mkb, start-ups en scale-ups tot groeikapitaal, ook via non-bancaire financiers als Qredits.”
“We investeren volop in het beroepsonderwijs en geven ruimte aan jonge ondernemers.”
“We stimuleren ondernemerschap vanuit het hoger en wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van afspraken over het intellectueel eigendom van tijdens een studie ontwikkelde innovaties.”
Koesteren van familiebedrijven
De partij waardeert de rol van familiebedrijven in de lokale samenleving en wil deze ondersteunen met passende fiscale regelingen en bedrijfsopvolging.
“Familiebedrijven zijn vaak geworteld in de (lokale) samenleving. De ChristenUnie waardeert die rol van familiebedrijven, en steunt initiatieven die bijdragen aan het floreren van dit deel van de economie.”
“Een goede, doeltreffende en doelmatige bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) maakt daar deel van uit.”
Eerlijk Europees speelveld voor ondernemers
De ChristenUnie wil dat Nederlandse ondernemers kunnen concurreren op een eerlijk Europees speelveld, met duidelijke kaders voor staatssteun en belastingconcurrentie.
“Nederlandse bedrijven ervaren momenteel geen gelijk Europees speelveld, bijvoorbeeld als het gaat om staatssteun of Nederlandse nettarieven die hoger zijn dan in buurlanden. Ook vangen verschillende Europese landen elkaar vliegen af door belastingconcurrentie om grote bedrijven binnen te halen. Dat moet anders.”
“Er komen Europese ondergrenzen en een vergelijkbaar én mondiaal aantrekkelijk Europees (fiscaal) speelveld met duidelijke en handhaafbare kaders voor nationale staatssteun.”
D66 ziet ondernemerschap als de motor van een groene, innovatieve economie en wil ondernemers meer ruimte, voorspelbaarheid en ondersteuning bieden, vooral bij verduurzaming en groei. De partij zet in op minder en stabielere regels, betere toegang tot financiering, en een eerlijk speelveld, met speciale aandacht voor innovatie, het mkb en maatschappelijk verantwoord ondernemen. D66 wil zo een ondernemersklimaat creëren waarin duurzame en vernieuwende bedrijven kunnen floreren, zonder schade aan mens en milieu.
Minder regeldruk en voorspelbare regels voor ondernemers
D66 erkent dat ondernemers, vooral in het mkb, last hebben van hoge regeldruk en onduidelijke procedures. De partij wil dit verminderen door regels eenvoudiger en voorspelbaarder te maken, zodat ondernemers zich kunnen richten op hun bedrijf en verduurzaming. Dit moet het starten en laten groeien van bedrijven aantrekkelijker maken.
“We versterken het vestigingsklimaat, zoals met een eerlijk en eenvoudig belastingstelsel, en met minder en stabiele regels. Ondernemers krijgen toegang tot een gelijk speelveld, goede aansluiting met het onderwijs en de arbeidsmarkt, en financiering om te kunnen groeien.”
“Veel ondernemers maken zich zorgen over de regeldruk en de verlening van vergunningen. Dat gaan we simpeler maken. Zodat ondernemers minder druk zijn met regels en zich kunnen concentreren op het bouwen aan hun bedrijf.”
“Voor kleine en middelgrote ondernemers kan verduurzaming een uitdaging zijn... D66 helpt hen hierbij met duidelijke en voorspelbare regels.”
Toegang tot financiering en ondersteuning van innovatie
D66 wil dat ondernemers, vooral innovatieve starters en het mkb, makkelijker toegang krijgen tot financiering, onder meer via een Nationale Investeringsbank en de Europese kapitaalmarkt. Dit moet innovatie en groei stimuleren, zodat Nederlandse bedrijven kunnen concurreren en uitbreiden, ook internationaal.
“We zorgen dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen groeien binnen Europa. Én we helpen ze aan financiering via de Europese kapitaalmarkt.”
“Ook mkb’ers krijgen toegang. En de middelen worden beschikbaar in het hele Koninkrijk, inclusief het Caribisch deel.”
“We zorgen voor toegankelijke subsidies, zekerheid voor investeringen en snellere procedures voor beroep en bezwaar.”
Stimuleren van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemerschap
D66 wil dat ondernemerschap bijdraagt aan maatschappelijke doelen en duurzaamheid. De partij stelt een wettelijke maatschappelijke zorgplicht voor grote bedrijven voor, wil een nieuwe rechtsvorm voor maatschappelijke ondernemingen, en zet in op een gelijk speelveld voor bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen.
“We voeren een wettelijke maatschappelijke zorgplicht in voor (bestuurders van) grote bedrijven.”
“Ook wil D66 dat het makkelijker wordt om een rechtsvorm van de onderneming te kiezen die goed aansluit bij de doelen van de ondernemer. Mede daarom wil D66 een nieuwe rechtspersoon, specifiek voor maatschappelijke ondernemingen.”
“Voor ondernemers die maatschappelijk ondernemen, is een gelijk speelveld belangrijk. Daarom is een sterke overheid nodig die de spelregels bepaalt waarbinnen bedrijven maatschappelijk verantwoord ondernemen.”
Bevorderen van innovatie en technologie in het ondernemerschap
D66 ziet innovatie als essentieel voor ondernemerschap en economische groei. De partij wil investeren in onderzoek en ontwikkeling, technologie en digitalisering, en stimuleert samenwerking tussen bedrijven en overheid om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken.
“We stimuleren onderzoek en ontwikkeling (R&D). We werken toe naar de Lissabon-overeenkomst van 3% van het bruto binnenlands product naar onderzoek en ontwikkeling.”
“D66 wil meer ruimte voor innovatief ondernemerschap. Veel innovatieve ondernemers komen nu vaak niet verder door een gebrek aan kapitaal of toegang tot klanten.”
“De arbeidsproductiviteit in het mkb stagneert. D66 stimuleert technologie en innovatie die mkb’ers helpt om de arbeidsproductiviteit te verhogen.”
Volt ziet ondernemerschap als essentieel voor innovatie, duurzaamheid en maatschappelijke vooruitgang. Ze willen ondernemen makkelijker maken door regeldruk te verlagen, toegang tot financiering te verbeteren, en gerichte ondersteuning te bieden aan duurzame, sociale en innovatieve ondernemers. Concrete voorstellen zijn onder meer het oprichten van een Nationale Investeringsbank, het stimuleren van medewerkersparticipatie, en het versterken van regionale economieën.
Regeldruk verlagen en ondernemen makkelijker maken
Volt erkent dat ondernemers worden belemmerd door administratieve lasten en complexe regelgeving. Ze willen deze drempels verlagen om innovatie en maatschappelijke impact te stimuleren, onder meer door een Rijksprogramma en aansluiting bij Europese initiatieven.
“Er moet een Rijksprogramma Vermindering Administratieve Lastendruk voor ondernemers komen. Ondernemers komen om in de hoeveelheid regelingen. Dit staat innovatie en maatschappelijke impact in de weg.”
“We verlagen de regeldruk, maken subsidieregelingen overzichtelijker en verbeteren de toegang tot financiering en duurzame energie.”
Gerichte ondersteuning voor duurzame, sociale en innovatieve ondernemers
Volt wil ondernemers die bijdragen aan duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid actief ondersteunen, onder meer via subsidies, fondsen en samenwerking tussen bedrijven.
“We stimuleren duurzaam ondernemerschap en ondersteunen ondernemers met de ontwikkeling en implementatie van sociaal rechtvaardige, duurzame bedrijfsmodellen met duidelijke toegevoegde waarde voor de maatschappij, zoals steward-ownership.”
“Om bedrijven te helpen bij de transities worden de innovatiesubsidies en -fondsen in stand gehouden. Zo verlagen we de drempel voor innovatie en investeringen in cruciale processen en infrastructuur zoals batterijen, waterstofproductie en de grondstoffentransitie.”
“Volt wil het potentieel aan sociaal ondernemerschap benutten door het oprichten van grote samenwerkingsfondsen waaruit sociale ondernemingen en traditionele bedrijven gezamenlijke projecten kunnen financieren.”
Verbeterde toegang tot financiering en investeringen
Volt pleit voor een Nationale Investeringsbank en meer durfkapitaal, zodat innovatieve bedrijven makkelijker kunnen groeien en concurreren, met speciale aandacht voor start-ups en scale-ups.
“We richten een Nationale Investeringsbank (NIB) op met voldoende publieke middelen, toegang tot de kapitaalmarkt middels staatsgarantie en een breed mandaat om de Nederlandse investeringsopgave te kunnen realiseren.”
“Onder de Nationale Investeringsbank wordt het instrumentarium voor durfkapitaal fors uitgebreid. Er komen meer middelen vrij voor start-ups, scale-ups en mkb om innovatie te stimuleren.”
“We trekken meer durfkapitaal uit de private sector aan, doordat de overheid zelf ook meer investeert in start-ups. Het aandeel van durfkapitaal in Nederland moet en kan verder worden vergroot.”
Medewerkersparticipatie stimuleren
Volt wil de binding van medewerkers met ondernemingen vergroten door medewerkersparticipatie, zodat werknemers kunnen delen in de winst en innovatie wordt gestimuleerd.
“We vergroten de binding van medewerkers met (de doelstellingen van) de onderneming door de mogelijkheden van medewerkersparticipatie in ondernemingen te verkennen, uit te breiden en te benutten. Zo willen we ervoor zorgen dat medewerkers mee kunnen delen in de winsten van het bedrijf.”
“We maken medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenopties mogelijk. Hierdoor zijn werknemers meer gebonden aan een bedrijf en zullen zij minder snel weer vertrekken.”
Zelfstandige ondernemers (zzp’ers) ondersteunen
Volt wil dat zzp’ers toegang krijgen tot sociale voorzieningen en onderzoekt extra vangnetten, terwijl vaste contracten de norm blijven.
“We zorgen ervoor dat vaste arbeidscontracten de norm blijven en we zorgen ervoor dat zzp’erschap goed mogelijk blijft.”
“Elke zzp’er kan gebruikmaken van de sociale voorzieningen en betaalt hiervoor, net als werknemers in loondienst, belastingen. Door dit verplicht te stellen kunnen schijnconstructies vermeden worden.”
Het CDA wil het ondernemerschap in Nederland versterken door het verminderen van regeldruk, het verbeteren van het investeringsklimaat en het stimuleren van innovatie, vooral voor het mkb en familiebedrijven. Ze pleiten voor een nationale investeringsbank, fiscale vereenvoudiging, en het schrappen van de nationale CO₂-heffing om bedrijven niet weg te jagen. De partij ziet ondernemers als fundament van de economie en wil hun positie verbeteren met minder regels, betere toegang tot financiering en meer zekerheid voor zelfstandigen.
Minder regeldruk en efficiëntere regelgeving
Het CDA vindt dat ondernemers te veel last hebben van regeldruk en inefficiënte rapportages, wat het ondernemerschap belemmert. Ze willen een scherpe reductie van regels, betere regelgeving en efficiëntere verantwoording, met concrete plannen vanuit de sectoren zelf.
“We komen met een versterkt programma om regeldruk aan te pakken, rapportages te versimpelen en overlap te voorkomen.”
“Onze doelstelling is: minder regels (scherpe reductie van zeker 20 procent), betere regelgeving (duidelijker, eenduidiger en doelgerichter) en efficiëntere verantwoording en rapportages.”
Oprichting van een Nationale Investeringsbank
Het CDA wil Invest NL, Invest International en delen van de RVO samenvoegen tot één krachtige nationale investeringsbank. Dit moet de toegang tot kapitaal voor ondernemers, vooral in de vroege fase van techbedrijven en het mkb, verbeteren.
“We ontwikkelen Invest NL, Invest International en onderdelen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) door tot een Nationale Investeringsbank: één sterke overheidsinvesteringspartner, een brede nationale financierings- en ontwikkelingsinstelling met slagkracht en kapitaal.”
Fiscale stimulansen en vereenvoudiging voor ondernemers
Het CDA wil het fiscale beleid vereenvoudigen en bestaande regelingen herinvesteren in effectieve ondernemersregelingen gericht op investeren, innoveren en werkgeverschap. Ze behouden bestaande fiscale voordelen voor innovatie en expats.
“We vereenvoudigen en vervangen de versnipperde fiscale regelingen en herinvesteren dit in effectieve ondernemersregelingen gericht op investeren, innoveren en werkgeverschap.”
“We behouden de expatregeling, de innovatiebox en de (uitgebreide) WBSO, scherpen de renteaftrekbeperking niet verder aan en komen niet aan de inkoop van eigen aandelen.”
Schrappen nationale CO₂-heffing en groene industriepolitiek
Het CDA wil de nationale CO₂-heffing schrappen om het vestigingsklimaat aantrekkelijk te houden en bedrijven niet weg te jagen. Ze kiezen voor een Europese aanpak en bindende afspraken met de grootste vervuilers.
Verbeteren toegang tot financiering voor mkb en start-ups
Het CDA wil het voor mkb-bedrijven makkelijker maken om geld aan te trekken, onder andere via een geïntegreerde Europese kapitaalmarkt en een nieuwe ‘win-win-lening’ voor particuliere investeerders.
“(Mkb)bedrijven moeten makkelijker geld kunnen aantrekken. We zetten met urgentie in om een verder geïntegreerde Europese kapitaalmarkt snel en daadwerkelijk tot stand te brengen om de beschikbaarheid van (durf)kapitaal voor bedrijven te verhogen en beursgangen in Europa aantrekkelijker te maken.”
“Om particulier kapitaal te mobiliseren voor investeringen voeren we de ‘win-win-lening’ in, een belastingkorting in box 3 voor particulieren die een lening aan het Nederlandse mkb verstrekken.”
Zekerheid en duidelijkheid voor zelfstandigen (zzp’ers)
Het CDA erkent het belang van zelfstandigen voor de economie en wil hun positie verduidelijken met aangepaste wetgeving, handhaving op schijnzelfstandigheid en een rechtsvermoeden van werknemerschap onder een bepaald tarief.
“We maken de positie van zelfstandigen duidelijker door wetgeving aan te passen en te blijven inzetten op goede communicatie. Zelfstandigen moeten verantwoordelijkheid nemen voor een inkomensvoorziening bij arbeidsongeschiktheid (ook voordat de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid voor Zelfstandigen in werking treedt) en een toereikend pensioen.”
“We zetten de handhaving door de Belastingdienst op schijnzelfstandigheid door en introduceren een rechtsvermoeden van werknemerschap onder een bepaald tarief.”
FVD ziet ondernemerschap als de motor van de Nederlandse economie en wil ondernemers maximale vrijheid geven door drastisch minder regels, lagere belastingen en minder overheidsbemoeienis. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals het verhogen van de zelfstandigenaftrek, het versoepelen van het ontslagrecht, het afschaffen van verplichte verzekeringen voor ZZP’ers en het schrappen van bureaucratische verplichtingen. Hun kernvisie is dat ondernemers gestimuleerd moeten worden in plaats van gereguleerd, zodat ambitie en hard werken weer lonen.
Drastisch minder regels en lasten voor ondernemers
FVD wil de regeldruk en belastingdruk voor ondernemers fors verminderen, omdat zij vinden dat ondernemers te veel worden belemmerd door bureaucratie en hoge lasten. De partij ziet ondernemers als de motor van innovatie, werkgelegenheid en lokale verbondenheid, en wil hen centraal stellen in het beleid.
“Deze ondernemers zorgen niet alleen voor 70% van de banen, maar ook voor innovatie, voor lokale verbondenheid, voor stageplekken en sociaal vlechtwerk. Desondanks krijgen ze al jaren te maken met stapels regels, hoge lasten en een overheid die vooral naar multinationals luistert.”
“Het moet weer aantrekkelijk en haalbaar worden om ondernemer te zijn. Dat betekent minder bemoeienis van de overheid en meer vertrouwen in de eigen kracht van ondernemers.”
“We gaan voor een radicale verlaging van de belastingen. We voeren een belastingvrije voet in van €30.000,- voor alle werkenden en gepensioneerden... We verhogen de VPB-grens naar €1 miljoen, de zelfstandigenaftrek naar €15.000,- en we schrappen de BTW op B2B-transacties om de cashflow van bedrijven te verbeteren.”
Meer vrijheid en minder verplichtingen voor ZZP’ers
FVD wil dat ZZP’ers volledige vrijheid houden over hun arbeidsvoorwaarden en financiële keuzes, zonder verplichte verzekeringen of beperkingen op hun ondernemerschap. De partij ziet ZZP’ers als zelfstandige ondernemers die niet onnodig gereguleerd moeten worden.
“Geen verplichte verzekeringen voor ZZP. We dwingen ZZP’ers niet om pensioen- of arbeidsongeschiktheidsverzekeringen af te sluiten, zodat ze zelf kunnen beslissen hoe ze hun geld besteden.”
“Wet DBA schrappen. We schrappen de Anti-ZZP wet, zodat ZZP-ers zelf kunnen beslissen voor wie ze werken en aan wie ze factureren.”
“We verhogen de zelfstandigenaftrek voor ZZP-ers naar €15.000, zodat hard werken loont.”
Bureaucratie en privacy: afschaffen registers en versoepelen controles
FVD wil ondernemers beschermen tegen wat zij zien als onnodige bureaucratische verplichtingen en privacy-inbreuken, door registers en controles af te schaffen die volgens hen vooral gewone ondernemers treffen.
“UBO-register afschaffen. We schaffen dit register af, zodat de bureaucratie wordt teruggedrongen en privacy voor ondernemers wordt gegarandeerd.”
“KYC sterk versoepelen. We schaffen de WWFT af (criminelen gaan toch wel hun gang), zodat normale, onschuldige burgers niet als halve crimineel behandeld worden door hun bank.”
Versoepeling ontslagrecht en doorbetalingsplicht ziekte
FVD wil het voor ondernemers aantrekkelijker maken om personeel aan te nemen door het ontslagrecht te versoepelen en de loondoorbetalingsplicht bij ziekte te verkorten.
“We versoepelen het ontslagrecht voor het MKB en verkorten de doorbetalingsverplichting bij ziekte naar één jaar, zodat ondernemers weer mensen durven aan te nemen.”
“Doorbetalen bij ziekte wordt ingeperkt tot één jaar zodat werkgevers hun personeel weer een vaste baan durven aan te bieden.”
Eenvoudige en belastingvrije bedrijfsopvolging
FVD wil dat familiebedrijven eenvoudig en zonder belastingheffing kunnen worden overgedragen aan de volgende generatie, om continuïteit van ondernemerschap te waarborgen.
“We breiden de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) standaard uit naar 100% vrijstelling, zodat bedrijven altijd belastingvrij kunnen worden overgedragen aan de volgende generatie.”
GroenLinks-PvdA ziet ondernemerschap als een maatschappelijke verantwoordelijkheid en wil ondernemers stimuleren die bijdragen aan een eerlijke, duurzame en innovatieve economie. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals het oprichten van een Nationale Investeringsbank, het ondersteunen van startups en mkb, het collectief verzekeren van loondoorbetaling bij ziekte, en het verplichten van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Tegelijkertijd wil de partij paal en perk stellen aan uitbuiting, schijnzelfstandigheid en winstmaximalisatie zonder maatschappelijke bijdrage.
Nationale Investeringsbank en steun voor mkb/startups
GroenLinks-PvdA wil ondernemerschap stimuleren door toegang tot financiering te verbeteren, vooral voor het mkb en innovatieve startups. De partij ziet een rol voor een Nationale Investeringsbank en investeringen in innovatieve sectoren als essentieel voor een toekomstbestendige economie.
“Een Nationale Investeringsbank vergroot het Nederlandse concurrentievermogen en kan bedrijven toegang geven tot leningen die ze op de reguliere markt niet kunnen krijgen. ... We hebben hierbij in het bijzonder aandacht voor mkb-bedrijven die moeilijk aan het benodigde durfkapitaal komen.”
“We maken Nederland aantrekkelijk voor startups en bieden scale-ups de mogelijkheid om uit te breiden.”
“In Nederland omarmen we het ecosysteem van innovatieve mkb’ers en stimuleren start-ups in de tech-sector.”
Maatschappelijke verantwoordelijkheid en winst delen
De partij vindt dat ondernemers maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen en dat werknemers meer zekerheid en zeggenschap verdienen. Winst moet eerlijker verdeeld worden en bedrijven moeten bijdragen aan collectieve voorzieningen.
“Ondernemers nemen maatschappelijke verantwoordelijkheid, werknemers krijgen weer zekerheid en vaste contracten, en sociale partners krijgen meer zeggenschap.”
“Daarnaast gaan werknemers voortaan meeprofiteren in de winst van grote ondernemingen. Wanneer de top een bonus krijgt, deelt de rest van het personeel ook mee in het succes.”
“We vinden dat bedrijven die winst maken, meer kunnen bijdragen aan onze collectieve voorzieningen.”
Strengere regels tegen uitbuiting en schijnzelfstandigheid
GroenLinks-PvdA wil paal en perk stellen aan ondernemerschap dat gebaseerd is op uitbuiting, schijnconstructies of het omzeilen van regels. De partij kiest voor strengere handhaving en het ‘werknemer-tenzij’-principe.
“Voor industrieën die alleen kunnen bestaan dankzij uitbuiting en vervuiling is geen ruimte.”
“We gaan strenger handhaven op schijnconstructies. We kijken eerst naar sectoren zoals de maaltijd- en pakketbezorging. Het ‘werknemer-tenzij’-principe wordt ingevoerd: iemand is in principe een werknemer en heeft recht op sociale zekerheid, tenzij wordt aangetoond dat iemand werkt als zelfstandig ondernemer.”
Ondersteuning kleine werkgevers en lokale ondernemers
De partij erkent de lasten voor kleine ondernemers en wil deze verlichten, onder andere door het collectief verzekeren van loondoorbetaling bij ziekte en bescherming van kleine winkeliers tegen oneerlijke concurrentie.
Verplichting maatschappelijk verantwoord ondernemen
GroenLinks-PvdA wil dat ondernemerschap altijd maatschappelijk verantwoord is en wettelijk wordt vastgelegd, met nadruk op mensenrechten en duurzaamheid.
“We leggen de plicht tot maatschappelijk verantwoord ondernemen vast. Zo voorkomen we kinderarbeid, landroof of schade aan kritieke ecosystemen.”
De SP erkent het belang van kleine ondernemers en het mkb voor de economie en samenleving, maar wil ondernemerschap nadrukkelijk socialer, eerlijker en democratischer maken. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals een nationale mkb-investeringsbank, vereenvoudiging van regels, versterking van de positie van werknemers binnen bedrijven, en bescherming tegen de macht van grote (digitale) platforms. De kern van hun visie is dat ondernemerschap moet bijdragen aan brede welvaart, innovatie en sociale rechtvaardigheid, in plaats van louter winstmaximalisatie.
Investeren in en ondersteunen van het mkb
De SP wil structurele ondersteuning voor kleine ondernemers en het mkb, onder meer via een nationale investeringsbank, vereenvoudiging van regels, en hulp bij verduurzaming. Dit moet innovatie, lokale economie en sociale samenhang bevorderen.
“Het midden en kleinbedrijf en de mensen die hier werken zijn ontzettend belangrijk voor onze economie. Ondernemers en zelfstandigen met een klein bedrijf zijn betrokken bij hun zaak. Ze leveren een belangrijke bijdrage aan innovatie en kunnen vakwerk op maat leveren. Daarnaast spelen ze een belangrijke rol in de samenleving en leefbaarheid van onze dorpen, buurten en wijken. De SP wil dat er structurele maatregelen worden genomen om kleine ondernemers te ondersteunen.”
“Met een Nationale Investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven, evenals bedrijven die hun succesvolle diensten willen opschalen, gemakkelijker lenen.”
“De regels en bureaucratie voor kleine bedrijven moeten versimpeld worden. Dit doen we zonder afbreuk te doen aan de doelstellingen hiervan. De Rijksoverheid moet zorgen voor Ondernemershelpdesks waar kleine ondernemers geholpen worden om de regels te begrijpen en hieraan te voldoen.”
“Het is belangrijk dat ook het mkb mee kan doen aan de verduurzaming van Nederland. We zorgen ervoor dat kleine ondernemers niet klem komen te zitten in complexe regels en we helpen hen bij de toepassing van deze regels.”
Bescherming tegen marktmacht en eerlijke concurrentie
De SP wil de macht van grote bedrijven en digitale platforms inperken om een eerlijk speelveld te creëren voor kleinere ondernemers en innovatie te bevorderen.
“Er moet een eerlijk speelveld zijn, met ruimte voor innovatieve en nieuwe bedrijven. Op dit moment zorgt steeds verdere concentratie van marktmacht in handen van een paar grote spelers en digitale platforms ervoor dat innovatie wordt tegengehouden, de prijzen worden opgedreven en de keuzevrijheid beknot wordt voor consumenten en voor het mkb. Daarom versterken we de Autoriteit Consument en Markt (ACM) en geven dit instituut meer bevoegdheden en plichten om op te treden.”
“Winkelen vindt steeds vaker online plaats, via online platforms. Dat is snel en makkelijk. Maar het maakt winkeliers en kleine producenten ook steeds afhankelijker van deze grote en machtige online platforms. Zij vragen enorme bedragen aan ondernemers om daarop hun producten te mogen verkopen. Daarom wil de SP dat het toezicht hierop wordt verscherpt en de macht van deze platforms wordt beperkt.”
Democratisering van ondernemingen en meer zeggenschap voor werknemers
De SP wil ondernemingen democratiseren door werknemers meer zeggenschap te geven, onder andere via vertegenwoordiging in het bestuur en recht op winstdeling. Dit moet de focus verschuiven van kortetermijnwinst naar brede belangen.
“Als eerste stap richting democratische bedrijven stellen we vast dat in het bestuur van een bedrijf altijd ten minste één bestuurder moet zitten die is verkozen door de werknemers die aan hen verantwoording moet afleggen. Werknemers krijgen in bedrijven met meer dan honderd werknemers allemaal één stem waarmee ze de raad van commissarissen mogen kiezen.”
“Werknemers krijgen een gouden aandeel in het bedrijf waar zij werken. Dit betekent dat zij een beslissende stem krijgen bij strategisch cruciale beslissingen zoals sluiting, verplaatsing en fusies.”
“Werknemers krijgen recht op een deel van de winst. Zonder werkende mensen is er immers geen winst. Niet alleen bestuurders en aandeelhouders, maar ook alle medewerkers krijgen voortaan recht op een deel van de winst.”
Verbeterde bescherming en ondersteuning voor zelfstandigen
De SP wil de positie van zelfstandigen versterken door betere huurbescherming, collectieve verzekeringen en ondersteuning bij regelgeving.
“De huurbescherming van zelfstandigen wordt verbeterd. De rechten voor winkeliers in een huurpand worden in de wet versterkt. Dit moet leiden tot een goede schadevergoedingsregeling en betere huurbescherming.”
“Zzp’ers hebben recht op pensioen en arbeidsongeschiktheidsuitkering. We moeten goed zorgen voor onze zzp’ers. Daarom gaan we collectief en publiek zorgen voor een oplossing, zodat zij zich kunnen verzekeren voor arbeidsongeschiktheid en voor hun pensioen.”
BIJ1 wil ondernemerschap radicaal democratiseren door bedrijven te veranderen in werknemerscoöperaties en de macht van aandeelhouders te beperken. Ze stellen voor om nieuwe bedrijven standaard als werknemerscoöperaties op te richten, bestaande grote bedrijven te verplichten tot werknemersfondsen, en multinationals te dwingen aandelen over te dragen aan werknemers. Het doel is een economie waarin werkenden zeggenschap hebben en winsten eerlijk worden verdeeld.
Nieuwe bedrijven als werknemerscoöperaties verplichten
BIJ1 wil dat ondernemerschap niet langer draait om winst voor aandeelhouders, maar om democratische zeggenschap van werkenden. Nieuwe bedrijven moeten standaard als werknemerscoöperaties worden opgericht, zodat werknemers direct eigenaar en bestuurder zijn van hun onderneming.
Bestaande grote bedrijven verplichten tot werknemersfondsen en democratische raden
Voor bestaande beursgenoteerde bedrijven wil BIJ1 dat werknemers via fondsen en raden directe invloed krijgen op beleid en winstverdeling. Dit moet de macht van aandeelhouders inperken en ondernemerschap democratiseren.
“Elk bestaand beursgenoteerd bedrijf met meer dan 100 werknemers is verplicht een werknemersfonds op te richten. Hieraan schrijven zij jaarlijks een aantal nieuwe aandelen uit, in verhouding met de jaarwinst. Het werknemersfonds wordt alleen beheerd door de werknemers van de firma die deze heeft opgericht.”
“De democratische ondernemingsraad is een verplicht onderdeel van grote bedrijven, met een bindend mandaat in het bestuur.”
“Alle grote bedrijven worden verplicht om werknemers-raden aan te stellen met gekozen vertegenwoordigers van het personeel. Die raden hebben advies- en vetorecht over belangrijke beslissingen als ontslagen, investeringen en reorganisaties.”
Multinationals dwingen tot overdracht van aandelen aan werknemers
BIJ1 wil dat multinationale ondernemingen hun eigendom delen met werknemers, zodat ondernemerschap niet langer exclusief is voor kapitaalbezitters. Bedrijven die weigeren, verliezen hun recht om in Nederland te opereren.
“Multinationale bedrijven met dependances (vestigingen) in Nederland zijn verplicht een plan te maken waarin staat hoe zij binnen korte tijd minimaal 51% van de aandelen aan de werknemers van die dependance verkopen. Als hier geen actie op komt, verliest dit bedrijf het recht om binnen Nederlandse grenzen te opereren.”
Overheidssteun voor democratisering bij faillissement
Om ondernemerschap in handen van werknemers te houden, wil BIJ1 dat de overheid werknemers ondersteunt bij het overnemen van bedrijven die failliet gaan.
“Bij faillissement helpt de overheid werknemers als een democratiserende overkoop gewenst is. Wanneer mogelijk ook met geld. Waar nodig betrekken we de vakbond bij dit proces.”
Sekswerkers gelijke rechten als andere zelfstandige ondernemers
BIJ1 erkent sekswerk als ondernemerschap en wil sekswerkers dezelfde rechten geven als andere zelfstandigen, inclusief het recht om een eenmanszaak te starten en toegang tot zakelijke dienstverlening.
De Partij voor de Dieren wil ondernemerschap stimuleren dat bijdraagt aan mens, dier en planeet, met nadruk op duurzaamheid, lokale initiatieven en het midden- en kleinbedrijf. Grote vervuilers en multinationals worden zwaarder belast en aan strengere regels onderworpen, terwijl kleine bedrijven en circulaire ondernemers juist worden ondersteund. De partij pleit voor duidelijke, eenvoudige regels en een verschuiving van de economie richting brede welvaart en maatschappelijke waarde.
Steun voor duurzaam en lokaal ondernemerschap
De PvdD wil ondernemerschap stimuleren dat duurzaam, circulair en lokaal is, met speciale aandacht voor het midden- en kleinbedrijf en groene innovatie. Ze willen subsidies voor grote vervuilers afschaffen en de opbrengsten inzetten voor toekomstbestendige ondernemingen.
“We gaan ons meer richten op het ondersteunen van het toekomstbestendige midden- en kleinbedrijf, groene innovaties en lokale initiatieven. We stoppen met het subsidiëren van de grootste vervuilers. De vervuiler gaat betalen en de opbrengsten gebruiken we voor toekomstbestendige ondernemingen en groene innovatie.”
“Circulariteit wordt een randvoorwaarde in het aanbestedingsbeleid van de overheid. Dit ondersteunt Nederlandse circulaire ondernemers.”
“We bevorderen de regionalisering van de economie door lokale ketens, streekproducten en regionaal geldgebruik te stimuleren.”
Zwaardere lasten en strengere regels voor grote bedrijven en vervuilers
De partij wil grote ondernemingen en vervuilers zwaarder belasten en aan strengere wettelijke verplichtingen onderwerpen, om zo een eerlijker speelveld te creëren en duurzaamheid af te dwingen.
“Grote ondernemingen en de allerrijksten betalen meer, kleine bedrijven en bewoners minder.”
“We voeren een wettelijke zorgplicht en klimaatplicht voor bedrijven in, ook voor internationale bedrijven die in Nederland actief zijn. Vrijblijvende akkoorden en convenanten worden vervangen door bindende regels en handhaving.”
“We verschuiven de belastingdruk: minder op arbeid, meer op grondstoffenverbruik en vervuiling. Zo wordt werken goedkoper en vervuilen duurder.”
Eenvoudige en voorspelbare regels voor ondernemers
De PvdD wil dat ondernemers duidelijke, begrijpelijke regels krijgen, zonder overmatige regeldruk of uitzonderingen, zodat zij weten waar ze aan toe zijn.
“We kiezen voor strenge normen voor milieu, dierenwelzijn en mensenrechten, maar vatten die in begrijpelijke regels zonder ingewikkelde uitzonderingen. Zo weten ondernemers waar ze aan toe zijn en gaan we overmatige regeldruk tegen.”
Nieuwe rechtsvormen en lagere belasting voor maatschappelijke ondernemingen
De partij wil organisatievormen stimuleren die maatschappelijke doelen nastreven, zoals coöperaties en rentmeestervennootschappen, en deze fiscaal bevoordelen.
“Bedrijven met een maatschappelijk doel krijgen een nieuwe rechtsvorm en betalen daarmee minder belasting dan andere bedrijven.”
“We stimuleren organisatievormen als rentmeestervennootschap, werknemerscoöperaties, initiatieven voor gemeengoederen en coöperaties die het beheer van onderwijs, zorg, wonen, landbouw en energie democratiseren.”
De PVV wil het ondernemerschap in Nederland stimuleren door lasten voor burgers en bedrijven te verlagen, onnodige regels te schrappen en bedrijven te beschermen tegen wat zij zien als verstikkende klimaatmaatregelen en hoge energielasten. De partij pleit voor minder overheidsbemoeienis, het afschaffen van fiscale subsidies die zij als ondoelmatig beschouwen, en het behouden van belangrijke infrastructuur in Nederlandse handen. Concrete voorstellen zijn onder andere het verlagen van brandstofaccijns, het afschaffen van zero-emissiezones en het schrappen van regels rondom etiketten.
Lastenverlichting en minder regels voor ondernemers
De PVV ziet hoge lasten en overregulering als een rem op ondernemerschap en economische groei. Door het schrappen van onnodige regels en het verlagen van belastingen wil de partij het ondernemersklimaat verbeteren en bedrijven meer ruimte geven om te ondernemen.
“De PVV wil de economie weer een boost geven door de lasten van burgers te verlagen.”
“We schrappen ook onnodige regels rondom etiketten, zodat ook goedkopere producten uit het buitenland met een etiket in een andere taal kunnen worden verkocht in Nederlandse winkels tegen een lagere prijs.”
Stoppen met ondoelmatige fiscale subsidies voor het bedrijfsleven
De PVV wil fors snijden in fiscale subsidies voor het bedrijfsleven die zij als ondoelmatig beschouwen. Dit standpunt is opvallend omdat het afwijkt van het klassieke beeld dat ondernemers altijd gebaat zijn bij subsidies; de PVV ziet deze als verspilling van belastinggeld.
“Ook snijden we fors in de vele ondoelmatige fiscale subsidies voor het bedrijfsleven.”
Beschermen van bedrijven tegen klimaatmaatregelen en hoge energielasten
De partij stelt dat bedrijven, met name in de binnenvaart en havens, gebukt gaan onder klimaatmaatregelen en hoge energiekosten. De PVV wil deze lasten verlichten door onder andere het afschaffen van zero-emissiezones en het verlagen van brandstofaccijns.
Belangrijke infrastructuur in Nederlandse handen houden
De PVV vindt het essentieel dat kritieke infrastructuur, zoals havens en luchthavens, in Nederlandse (publieke) handen blijft om het vestigingsklimaat en de concurrentiepositie van ondernemers te beschermen.
“Havens en andere kritieke infrastructuur moeten altijd met een meerderheidsaandeel in Nederlandse (publieke) handen blijven.”
“Wij zijn trots op Amsterdam Airport Schiphol, één van de grootste luchthavens van Europa én de wereld – van groot belang voor ons vestigingsklimaat, onze economie en onze internationale handelspositie.”
NSC ziet het midden- en kleinbedrijf (mkb) en familiebedrijven als de ruggengraat van de Nederlandse economie en wil ondernemerschap stimuleren door regeldruk te verminderen, financiering te verbeteren en innovatie te ondersteunen. De partij pleit voor minder administratieve lasten, betere toegang tot financiering, een eerlijker speelveld bij aanbestedingen en het beschermen van familiebedrijven tegen oneerlijke concurrentie van private equity. Innovatie en een sterk vestigingsklimaat zijn centrale pijlers in hun visie op ondernemerschap.
Minder administratieve lasten en regeldruk voor mkb
NSC wil het voor ondernemers, vooral mkb’ers en familiebedrijven, aantrekkelijker maken om mensen in vaste dienst te nemen en te investeren in groei door de administratieve lasten te verlagen en onnodige regelgeving te schrappen. Dit moet ondernemerschap stimuleren en bedrijven ruimte geven om te ondernemen.
“Het moet aantrekkelijker worden voor kleine werkgevers om mensen in vaste dienst te nemen. We willen daarom minder administratieve lasten voor mkb’ers, onder meer door bestaande prikkels tegen het licht te houden en bij nieuwe wetgeving een mkb-uitvoeringstoets in te voeren. Papieren tijgers moeten worden geschrapt, zoals de rapportageplicht werkgebonden mobiliteit.”
Eerlijker speelveld en bescherming familiebedrijven
NSC wil familiebedrijven beschermen tegen oneerlijke concurrentie van private equity en buitenlandse ketens, en de continuïteit van deze bedrijven waarborgen. Ze pleiten voor het aanpassen van fiscale regelingen en het onderzoeken van de invloed van private equity in sectoren met een publieke functie.
“We zorgen ervoor dat er een gelijk speelveld ontstaat tussen deze twee groepen en zullen dus een aantal belastingvoordelen van private equity terugdringen. De fiscale Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) spitsen we toe op datgene waarvoor zij bedoeld is: het waarborgen van de continuïteit van familiebedrijven die van waarde zijn voor Nederland.”
“We onderzoeken de invloed van private equity en buitenlandse ketens in eerstelijnszorg, kinderopvang en dierenartsenpraktijken. Op basis van dit onderzoek scherpen we eigendomstoetsen, toezichtregels en fiscale prikkels aan om publieke functies maatschappelijk verankerd te houden.”
Betere toegang tot financiering voor mkb
Omdat banken vaak terughoudend zijn met kredietverlening aan het mkb, wil NSC alternatieve financieringsvormen stimuleren en een duurzaamheidslening voor het kleinbedrijf introduceren.
“Omdat de grote banken vaak niet thuis geven als het mkb geld wil lenen, bevorderen we de toegang tot non-bancaire financiering zoals crowdfunding, kredietunies en de microfinanciering. Voor het kleinbedrijf wordt op nationaal niveau een duurzaamheidslening geïntroduceerd.”
Eerlijke kansen bij overheidsaanbestedingen
NSC wil dat mkb-bedrijven en lokale ondernemers een eerlijke kans krijgen bij overheidsopdrachten, waarbij niet alleen prijs maar ook maatschappelijke waarde en lokale verankering meetellen.
“We herzien de Aanbestedingswet zodat mkb-bedrijven en lokale ondernemers een eerlijke kans krijgen. Bij overheidsopdrachten telt niet alleen prijs, maar ook lokale verankering, maatschappelijke waarde en duurzaamheid wegen mee. De wet wordt aangepast in lijn met Europese aanbestedingsregels.”
Stimuleren van innovatie en regionaal ondernemerschap
De partij ziet innovatie als sleutel tot economische groei en wil bestaande belastingvoordelen voor innovatie behouden, regionale samenwerking versterken en innovatieclusters ondersteunen.
“De Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox zijn instrumenten die het voor grotere bedrijven aantrekkelijk maken om hun innovaties en R&D in Nederland te concentreren. We handhaven deze belastingvoordelen en zien ze als essentieel voor het innovatieve mkb en grote bedrijven.”
“We ondersteunen marktgerichte productontwikkeling en regionale innovatieclusters, zoals in Groningen, Enschede, Delft en Eindhoven. Naast financiering gaat het hierbij vooral om gezamenlijke inzet op strategie, internationalisering en digitalisering.”
DENK erkent het belang van ondernemers, vooral in het MKB, voor de economie en werkgelegenheid. De partij wil kleine ondernemers ondersteunen met concrete maatregelen zoals een publieke kredietbank, lastenverlichting en een beter vangnet bij ziekte. Tegelijkertijd zet DENK in op meer zekerheid en bescherming voor zelfstandigen, zonder hun vrijheid te beperken.
Steun voor kleine ondernemers en MKB
DENK wil kleine ondernemers en het MKB actief ondersteunen, omdat zij banen creëren en bijdragen aan economische groei. De partij stelt voor om een publieke kredietbank op te richten, lasten te verlagen en een betaalbaar vangnet bij ziekte te bieden, zodat ondernemen toegankelijker en minder risicovol wordt.
“Wij waarderen de belangrijke rol van ondernemers in het MKB in het creëren van banen en economische groei. Wij willen deze ondernemers steunen. Daarom zeggen wij: We richten een publieke kredietbank op voor kleine ondernemers. Die verstrekt eerlijke leningen aan ondernemers die bij gewone banken geen kans krijgen.”
“We zorgen voor een betaalbaar vangnet voor de loondoorbetaling bij ziekte voor kleinere ondernemers. Hiermee komen we ondernemers tegemoet, zonder de rechten van werknemers in te perken.”
“Wij willen een verlaging van de belastingen en lasten voor kleinere ondernemingen.”
“We toetsen nieuwe wetten en regels altijd op de gevolgen voor ondernemers. Ondernemers moeten kunnen ondernemen, niet vastlopen in papierwerk.”
Meer zekerheid en bescherming voor zelfstandigen (ZZP’ers)
DENK wil de positie van zelfstandigen versterken door een wettelijke verankering van hun status en een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering. Tegelijkertijd wil de partij schijnzelfstandigheid tegengaan en opdrachtgevers laten bijdragen aan de kosten van sociale zekerheid.
“Als mensen bewust kiezen voor de vrijheid van het werken als een ZZP’er, moet dat altijd mogelijk zijn. Daarom komt er in de vorm van een werkbare definitie een wettelijke verankering van zelfstandigheid, zodat de huidige onduidelijkheid niet meer leidt tot onnodige verdringing van zelfstandigen van de arbeidsmarkt.”
“Wij willen dat mensen die bewust kiezen voor de vrijheid om zelfstandig (ZZP) te zijn, niet onnodig worden belemmerd. Tegelijkertijd moeten we oog hebben voor risico’s. Dat betekent dat we moeten blijven inzetten op de aanpak van schijnzelfstandigheid. Daarnaast willen wij dat er een betaalbare en collectief georganiseerde verzekering voor arbeidsongeschiktheid komt voor zelfstandigen, waarbij we ook kijken naar opt out mogelijkheden. De kosten van deze verzekering moeten zo veel mogelijk door opdrachtgevers worden gedragen.”
50PLUS benoemt ondernemerschap slechts zijdelings in haar verkiezingsprogramma, met de meeste aandacht voor jonge ondernemers in de agrarische sector. Concrete voorstellen richten zich op het bieden van perspectief voor agrarische ondernemers en het stimuleren van samenwerking tussen onderwijs en bedrijven, maar een bredere visie op ondernemerschap ontbreekt.
Perspectief voor jonge agrarische ondernemers
50PLUS erkent het belang van jonge ondernemers in de landbouw en wil hun toekomstperspectief verbeteren. De partij waardeert de bijdrage van de agrarische sector aan de economie en export, en pleit voor beleid dat innovatie en continuïteit in deze sector ondersteunt.
“Wij willen bijdragen aan een goed perspectief voor de jonge ondernemers in de agrarische sector in Nederland.”
Betere samenwerking tussen onderwijs en bedrijven
Hoewel niet expliciet gericht op ondernemerschap, pleit 50PLUS voor meer samenwerking tussen beroepsonderwijs en bedrijven. Dit kan indirect ondernemerschap bevorderen door het versterken van vaardigheden en netwerken die relevant zijn voor (toekomstige) ondernemers.
“Betere samenwerking tussen beroepsonderwijs, bedrijven en overheden.”