Verkiezingsprogramma's 2025 overnul ambtenaren
Het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Dieren (PvdD) bevat geen pleidooi voor "nul ambtenaren" en noemt dit begrip nergens expliciet. Integendeel, de partij pleit op meerdere plekken juist voor versterking, uitbreiding of verbetering van het ambtenarenapparaat en publieke dienstverlening, met als doel bureaucratie te verminderen en de menselijke maat te herstellen. Concrete voorstellen richten zich op het efficiënter en menselijker maken van overheidsdiensten, niet op het afschaffen van ambtenaren.
Geen pleidooi voor "nul ambtenaren", maar juist versterking en verbetering
De PvdD ziet ambtenaren als essentieel voor een rechtvaardige en goed functionerende overheid. Zij willen bureaucratie verminderen en de dienstverlening verbeteren, maar niet door het aantal ambtenaren te reduceren tot nul. In plaats daarvan pleiten ze voor meer middelen, betere ondersteuning en het wegnemen van onnodige regels, zodat ambtenaren hun werk beter kunnen doen en burgers beter worden geholpen.
“We werken de aanhoudende achterstanden voor sociaal-medische beoordelingen (WIA) door het UWV op korte termijn weg.”
“Gemeenten krijgen voldoende middelen om sociaal werk van goede kwaliteit en continuïteit te kunnen garanderen, zonder te hoeven bezuinigen.”
“De arbeidsinspectie krijgt een breder mandaat om zelf onderzoek te doen en te handhaven op de naleving van cao-lonen, discriminatie en sociale veiligheid.”
“De overheid faciliteert vrijwilligers van dierenopvangcentra en -ambulances om hun werk te kunnen blijven doen, door middelen te bieden om hun fysieke en mentale gezondheid te beschermen.”
“De lonen in de zorg, het onderwijs en andere publieke sectoren worden fors verhoogd. Essentieel werk verdient waardering en een eerlijk salaris.”
“De overheid communiceert snel en in eenvoudige en duidelijke taal, op taalniveau B1.”
Minder bureaucratie en meer menselijke maat in dienstverlening
De partij wil onnodige bureaucratie en wantrouwen in de sociale zekerheid en publieke dienstverlening aanpakken, zodat ambtenaren zich kunnen richten op echte hulp en ondersteuning in plaats van controle en administratieve lasten. Dit betekent niet minder ambtenaren, maar een andere manier van werken.
“We halen het wantrouwen uit regels voor de sociale zekerheid.”
“Onnodige bureaucratie die de hulp aan dakloze mensen belemmert, zoals het zelfredzaamheidscriterium, wordt afgeschaft.”
“We schrappen onnodige herindicaties voor personen met een (levenslange) handicap en/of chronische ziekte.”
“Burgers die niet uit de voeten kunnen met de digitale middelen van de overheid, kunnen altijd bij een fysieke balie in hun eigen gemeente terecht. Communicatie per post blijft altijd mogelijk.”
BVNL streeft naar een drastische verkleining van het aantal ambtenaren en een kleinere, efficiëntere overheid. Het programma bevat concrete voorstellen zoals het laten afvloeien van een groot deel van de Rijksambtenaren, een onmiddellijke aannamestop, en het saneren van het overheidsapparaat met als doel de overheid dienstbaar te maken aan burgers en de economie. De partij maakt onderscheid tussen essentiële publieke functies (zoals politie en zorg) en ambtenaren in controlerende of bureaucratische rollen, waarvan het aantal fors moet dalen.
Drastisch verminderen van het aantal ambtenaren
BVNL wil het aantal ambtenaren fors terugbrengen door ontslag, afvloeiing en het stopzetten van externe inhuur. Dit moet de overheid kleiner, efficiënter en minder bureaucratisch maken, en meer mensen beschikbaar maken voor de ‘echte economie’. De partij richt zich vooral op het saneren van niet-essentiële functies en het stoppen van de groei van het ambtenarenapparaat.
“alle zittende Rijksambtenaren laten afvloeien zodat zij beschikbaar komen voor de echte economie. Externe inhuur bij de overheid wordt drastisch beperkt.”
“Het overheidsapparaat wordt gesaneerd en 30% van de Rijksambtenaren moet zo spoedig mogelijk afvloeien. Er komt een onmiddellijke aannamestop.”
“Een kleine overheid met minder ambtenaren. 50% van de ambtenaren controleert op dit moment de overige ambtenaren. We willen een groot deel van alle zittende Rijksambtenaren laten afvloeien zodat zij beschikbaar komen voor de echte economie.”
“BVNL is een partij die zich onderscheidt op een groot aantal punten. De meest onderscheidende zijn hieronder weergegeven. 1. BVNL wil een kleinere overheid, minder ambtenaren en minder bureaucratie.”
“Iedere overheidsdienst wordt jaarlijks verplicht tot 5% kostenreductie, zonder automatische groei van ambtelijke staf of budgetten.”
Aannamestop en beperking externe inhuur
Om verdere groei van het ambtenarenapparaat te voorkomen, stelt BVNL een onmiddellijke aannamestop voor en wil zij externe inhuur bij de overheid zo snel mogelijk beëindigen. Dit is bedoeld om de omvang van het ambtenarenbestand direct te bevriezen en verdere uitbreiding te voorkomen.
Uitzondering voor essentiële publieke functies
BVNL maakt expliciet onderscheid tussen ambtenaren in bureaucratische/controlerende functies en essentiële publieke functies zoals politie, militairen, docenten en zorgmedewerkers. Voor deze laatste groep pleit de partij juist voor betere beloning en behoud.
“Essentiële ambtenaren zoals militairen, politieagenten, docenten en zorgmedewerkers moeten structureel substantieel meer gaan verdienen. Dat kunnen we doen door een eenmalige extra loonsverhoging van 10%, voor mensen die zich in de lagere loonschalen bevinden.”
De VVD streeft niet naar "nul ambtenaren", maar wil het aantal ambtenaren fors verminderen door de overheid te verkleinen, te focussen op kerntaken en de bureaucratie terug te dringen. De partij stelt concrete normen voor minder overhead, wil regels schrappen en bezuinigingen doorvoeren, zodat meer mensen in sectoren als zorg en onderwijs kunnen werken. De VVD koppelt deze voorstellen aan een efficiëntere, klantgerichtere overheid die minder mensen nodig heeft.
Fors minder ambtenaren door focus op kerntaken
De VVD wil het aantal ambtenaren flink terugbrengen door de overheid te beperken tot kerntaken, de overhead te verkleinen en onnodige functies te schrappen. Dit moet leiden tot een kleinere, effectievere overheid en meer personeel beschikbaar maken voor andere sectoren.
“We verminderen het aantal ambtenaren en willen fors besparen op overheadkosten. We hebben deze mensen bikkelhard nodig in bijvoorbeeld de zorg, de techniek of het onderwijs.”
“Met de operatie effectieve overheid zorgen we ervoor dat er flink minder ambtenaren nodig zijn.”
“We stellen een strenge norm dat maximaal één op de vier medewerkers bij de Rijksoverheid mag werken in overheadfuncties. Nu is dat nog de helft.”
“Het aantal ambtenaren in vijf jaar toegenomen met bijna zeventigduizend waarvan dertigduizend bij de Rijksoverheid. De ene helft van de ambtenaren werkt inmiddels om de andere helft te ondersteunen of te controleren.”
Schrappen van regels en bureaucratie om ambtenaren te verminderen
De VVD wil het regelwoud en de bureaucratie drastisch inperken, zodat minder ambtenaren nodig zijn voor controle, rapportages en administratieve taken. Door regels te schrappen en procedures te versimpelen, wordt de overheid kleiner en efficiënter.
“We stoppen automatische uitdijing van de overheid met een opschoonwet. We schrappen alle regels die geen evident doel meer dienen, schrappen koppen op Europese regels en schrappen regels die onnodig kostbaar of te ingewikkeld maken.”
“We zetten het mes in de bureaucratie. Daartoe maken we een Deltaplan minder regels, rapportages en procedures.”
“We lichten alle wet- en regelgeving door en behouden alleen de regels die evident noodzakelijk zijn.”
Concrete besparingsdoelen en audits op ambtenarenbestand
De VVD stelt harde besparingsdoelen per ministerie en wil regelmatig audits uitvoeren om te toetsen of werk met minder mensen kan, met als doel het ambtenarenbestand structureel te verkleinen.
“Er komt een extra bezuinigingsronde op het overheidsapparaat met concrete besparingsdoelen per ministerie, zodat de norm van maximaal een vierde overhead gehaald wordt.”
“Ministeries gaan regelmatig verspillingsaudits doen, dit kan ook op verzoek van de Tweede Kamer. Deze audits kijken of hetzelfde werk door minder mensen gedaan kan worden, of uitgaven wel echt nodig zijn en of projecten niet afgebouwd kunnen worden.”
JA21 streeft naar een kleinere, efficiëntere overheid met minder bureaucratie en minder ambtenaren, maar pleit niet letterlijk voor "nul ambtenaren". Hun belangrijkste voorstellen zijn het instellen van een Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie om bureaucratie en overheidsstructuren af te bouwen, en het kritisch tegen het licht houden van regels en instanties. De kern van hun visie is dat de overheid zich moet beperken tot kerntaken en burgers meer zeggenschap moet geven.
Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie om bureaucratie te verminderen
JA21 wil een aparte minister aanstellen die expliciet tot taak heeft de groei van het aantal ambtenaren en bureaucratie te stoppen, overheidsstructuren af te bouwen en de overheid te concentreren op kerntaken. Dit moet leiden tot een kleinere, goedkopere en efficiëntere overheid, zonder een extra bestuurslaag toe te voegen.
“Daarom pleit JA21 voor een Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie. Dit is geen extra bestuurslaag, maar een instrument om de overheid kleiner en doeltreffender te maken.”
“De minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie krijgt duidelijke taken: in de eerste plaats het terugdringen van de sluipende groei van de bureaucratie en het stoppen van de steeds snellere groei binnen ministeries en andere overheidsinstanties.”
“De minister dient regels, instanties en het woud aan ongekozen adviesraden en overheidsorganen kritisch tegen het licht te houden, zodat onnodige overheidsstructuren kunnen worden afgebouwd of samengevoegd.”
“Zo kan de overheid zich weer concentreren op haar kerntaken, en niet ingrijpen waar de overheid geen meerwaarde biedt. De slanke overheid die dit beleid op moet leveren is niet alleen goedkoper, maar ook efficiënter.”
Overheid beperken tot kerntaken en publieke sector verkleinen
JA21 vindt dat de overheid zich moet beperken tot haar kerntaken en de publieke sector kleiner en dienstbaarder moet worden. Dit betekent minder ambtenaren en minder bemoeienis van de overheid in het dagelijks leven van burgers.
“De overheid moet zich niet langer opstellen als een regelfabriek die de levens van mensen tot in detail vormgeeft. De overheid moet de eigen burgers weer gaan vertrouwen, en de publieke sector moet kleiner en dienstbaarder worden.”
“JA21 wil een overheid die zich beperkt tot haar kerntaken, maar daar dan ook krachtig op inzet.”
Drastisch snijden in administratieve lasten in de zorg
Hoewel niet direct over ambtenaren, wil JA21 het aantal mensen in administratieve functies in de zorg sterk verminderen door te snijden in overbodige administratie en kwaliteitssystemen. Dit sluit aan bij hun bredere visie op minder bureaucratie en meer focus op uitvoerende taken.
“Door het mes te zetten in administratieve- en kwaliteitssystemen waarvan niet of nauwelijks is bewezen dat zij de zorg in Nederland verbeteren, kunnen zoveel ‘zorghanden’ worden vrijgemaakt dat de huidige tekorten compleet verdwijnen.”
“JA21 wil: Drastisch snijden in administratieve lasten om daarmee zorgpersoneel vrij te spelen.”
De SP is uitgesproken tegen het idee van "nul ambtenaren" en pleit juist voor een sterke, menselijke en vakbekwame overheid met voldoende ambtenaren in vaste dienst. Ze willen minder managers, minder afhankelijkheid van consultants, en meer uitvoerende ambtenaren die direct contact hebben met burgers en problemen oplossen.
Meer uitvoerende ambtenaren, minder managers
De SP wil het aantal uitvoerende ambtenaren vergroten en het aantal managementlagen verminderen, zodat de overheid toegankelijker en effectiever wordt. Ze vinden dat ambtenaren vakmensen moeten zijn die direct contact hebben met burgers en de ruimte krijgen om hun werk goed te doen.
“Met minder managers en minder controledrang geven we ambtenaren de ruimte om hun werk te doen. Organisaties worden platter gemaakt, waardoor uitvoerende ambtenaren makkelijker in direct contact komen met bestuurders of directeuren.”
“Ambtenaren moeten vakmensen zijn die tussen de mensen staan. Door meer training, contact met mensen en praktijkervaring bouwen ambtenaren die nieuw zijn in het vak dit vakmanschap op.”
Investeren in eigen kennis, stoppen met consultants
De SP wil dat de overheid minder afhankelijk wordt van externe consultants en in plaats daarvan investeert in de kennis en kunde van eigen ambtenaren. Dit moet leiden tot duurzamere oplossingen en minder verspilling van publiek geld.
“Overheden investeren in de eigen kennis en kunde van medewerkers waardoor het beleid beter wordt. Ook specialistische kennis moet de overheid gewoon in huis hebben. De afhankelijkheid van allerlei dure consultants en adviseurs stopt en we gaan de Roemernorm handhaven en aanscherpen.”
“Wij willen dat mensen die voor de publieke dienst werken dit in dienst doen van het publiek. Door werknemers in vaste dienst te nemen bij publieke organisaties bouwen deze meer kennis en ervaring op om effectief de problemen van Nederland op te lossen. Dure consultants die met kortetermijnoplossingen komen en na een paar maanden weer weg zijn houden we mee op.”
Altijd menselijk contact met de overheid
De SP vindt dat burgers altijd recht moeten hebben op menselijk contact met een ambtenaar, in plaats van alleen digitale systemen of algoritmes. Dit is essentieel voor een rechtvaardige en toegankelijke overheid.
“De overheid is altijd een mens. In het contact met je overheid krijg je het recht om een mens te spreken over jouw zaak en word je nooit overgeleverd aan een digitaal systeem of algoritmische besluitvorming.”
Ambtenaren lossen problemen op, geen bureaucratie
De SP wil dat ambtenaren daadwerkelijk problemen oplossen in plaats van dossiers doorschuiven of bureaucratische barrières opwerpen. Ze pleiten voor een oplosverplichting en snelle opvolging van adviezen.
“Voor de overheid komt er een oplosverplichting: een dossier doorschuiven of laten liggen kan niet meer. Ook als een probleem niet het domein van de ambtenaar is, helpt die toch tot er een oplossing is.”
“Een advies krijgt binnen een maand navolging, met het ‘pas toe of leg uit’ principe.”
GroenLinks-PvdA wil dat de overheid minder afhankelijk wordt van externe inhuur en consultants, en pleit voor het versterken van de vaste ambtelijke dienst. Ze willen dat de overheid weer meer mensen zelf in dienst neemt en een einde maakt aan flexibele en onzekere contracten zoals nuluren- en oproepcontracten. Hun visie is dat een sterke, kundige overheid met vaste ambtenaren zorgt voor betere publieke dienstverlening en minder verspilling van publieke middelen.
Overheid neemt weer meer mensen zelf in dienst
GroenLinks-PvdA vindt dat de overheid te veel taken uitbesteedt en te afhankelijk is geworden van externe krachten. Ze willen dat de overheid weer zelf mensen in dienst neemt, vaste contracten stimuleert en flexibele, onzekere contracten zoals nulurencontracten afschaft. Dit moet zorgen voor meer continuïteit, kennisopbouw en betere arbeidsvoorwaarden binnen de publieke sector.
“De overheid neemt mensen weer zelf in dienst in plaats van onnodig taken uit te besteden. We maken een einde aan nuluren- en oproepcontracten.”
“We investeren fors in de eigen kunde en kennis van de overheid en zorgen dat de overheid minder afhankelijk wordt van dure consultants.”
Maximum aan externe inhuur en consultants
Om de afhankelijkheid van externe krachten te beperken, stelt GroenLinks-PvdA een maximum aan externe inhuur bij de overheid. Dit moet de uitgaven aan consultants terugdringen en de kennis binnen de overheid versterken.
Menselijk contact en ruimte voor ambtenaren
GroenLinks-PvdA benadrukt het belang van een menselijke overheid en wil dat ambtenaren meer ruimte krijgen om hun werk goed te doen en deel te nemen aan het publieke debat. Digitalisering mag menselijk contact niet vervangen.
“We geven ambtenaren ruimte om deel te nemen aan het publieke debat en hun mening vrij te uiten.”
“We leggen vast dat menselijk contact nooit helemaal mag worden vervangen door chatrobots, online formulieren of telefoonbandjes.”
NSC wil het aantal rijksambtenaren verminderen, vooral bij departementen en stafdiensten, maar expliciet zonder de uitvoerende organisaties te raken. Ze pleiten voor minder externe inhuur, het terugdringen van bureaucratie en administratieve lasten, en het versterken van deskundigheid binnen de overheid. Hun visie is gericht op een kleinere, efficiëntere en meer deskundige ambtelijke dienst, niet op het streven naar "nul ambtenaren".
Aantal rijksambtenaren verminderen, uitvoerende diensten ontzien
NSC wil het aantal ambtenaren bij de Rijksoverheid terugbrengen, met name bij de departementen, om bureaucratie en administratieve lasten te verminderen. Ze maken duidelijk dat dit niet geldt voor uitvoerende organisaties, die worden ontzien. Het doel is een efficiëntere overheid die dichter bij de burger staat.
“We streven naar een vermindering van het aantal rijksambtenaren. Tussen 2018 en 2024 is hun aantal met ruim 40.000 ambtenaren (fte) toegenomen, terwijl steeds minder van hen betrokken zijn bij de kernwerkzaamheden van de overheid. We ontzien hierbij expliciet de uitvoerende organisaties.”
“Het aantal ambtenaren bij departementen wordt verminderd.”
“gaat verder omlaag. Hierbij worden uitvoerende organisaties en inspecties zoveel mogelijk ontzien. De taakstelling voor departementen wordt zoveel mogelijk gekoppeld aan het terugdringen van regels en administratieve lasten.”
Minder externe inhuur, meer vaste deskundigheid
NSC wil het gebruik van externe inhuur bij de overheid fors beperken en waar nodig flexwerkers in vaste dienst nemen. Dit moet zorgen voor meer deskundigheid en continuïteit binnen de ambtelijke organisatie.
“We zetten een stevige rem op externe inhuur en nemen waar nodig flexwerkers in vaste dienst, zodat deskundigheid en ervaring binnen de overheidsorganisaties blijven.”
“We willen minder externe inhuur. Deze overschrijdt jaarlijks de norm van 10% van de totale personeelskosten; in 2024 was dat ruim 15,4% (circa € 3 miljard).”
Versoberen en hervormen van de ambtelijke dienst
NSC wil de ambtelijke dienst versoberen en hervormen, met meer nadruk op deskundigheid en affiniteit met het beleidsterrein bij topambtenaren. Het baantjeshoppen tussen diensten moet worden doorbroken.
“We versoberen en hervormen de ambtelijke dienst. De selectie van topambtenaren moet voortaan weer plaatsvinden op basis van affiniteit met en (ervarings)deskundigheid op het betreffende beleidsterrein. We verkleinen daarom de Algemene Bestuursdienst (ABD). Het baantjes-hoppen van de ene naar de andere dienst moet worden doorbroken.”
50PLUS pleit niet voor "nul ambtenaren", maar wil het aantal ambtenaren en de bureaucratie bij de overheid terugdringen. Hun belangrijkste voorstellen zijn het kritisch doorlichten van overheidsuitgaven door een topteam van ambtenaren en ondernemers, het moderniseren en verkleinen van het Europese ambtenarenapparaat, en het verhogen van de efficiëntie door automatisering. De kern van hun visie is dat de overheid kleiner, efficiënter en minder bureaucratisch moet worden, zodat middelen effectiever worden ingezet.
Kritisch doorlichten en verminderen van ambtenarenbestand
50PLUS signaleert een sterke groei van het aantal rijksambtenaren en ziet dit als ondoelmatig en belastend voor de arbeidsmarkt. Ze willen een breed onderzoek naar overheidsuitgaven en het terugdringen van verspilling, fraude en ondoelmatigheden, met als doel een efficiëntere overheid en minder ambtenaren.
“Sinds 2018 zijn er maar liefst 44.000 Rijksambtenaren bijgekomen, terwijl de arbeidsmarkt deze krachten op andere plekken heel hard nodig heeft.”
“Wij pleiten daarom voor een breed consolidatiepakket voor de Rijksbegroting, waarbij alle overheidsuitgaven van alle ministeries onder de loep worden genomen.”
“Een topteam ambtenaren en ondernemers onderzoekt alle overheidsuitgaven van alle ministeries op effectiviteit met als doel ten minste 10 miljard euro aan fraude, verspilling en ondoelmatigheden op te sporen aan de uitgavenkant van de collectieve sector.”
Moderniseren en verkleinen Europees ambtenarenapparaat
50PLUS richt zich ook op het Europese niveau en wil het ambtenarenapparaat van de EU verkleinen en moderniseren, mede door versobering van arbeidsvoorwaarden.
“De luxe arbeidsvoorwaarden van EU-ambtenaren worden versoberd, het Europese ambtenarenapparaat gemoderniseerd en verkleind.”
Efficiëntie en automatisering bij de overheid
De partij ziet kansen in automatisering en digitalisering om de overheid efficiënter te maken, wat op termijn kan leiden tot minder behoefte aan ambtenaren.
“Brede automatisering met behulp van de modernste technische hulpmiddelen kan leiden tot betere dienstverlening en een prettige gebruikservaring voor bewoners en bijvoorbeeld patiënten.”
BBB kiest niet voor het schrappen van alle ambtenaren ("nul ambtenaren"), maar wil het aantal beleidsambtenaren en managementlagen fors beperken en de groei van het ambtenarenapparaat stoppen. Ze stellen een nullijn voor rijksambtenaren in (geen loonstijging in 2028) en willen structurele bezuinigingen op ministeries en ondersteunende functies, met uitzondering van uitvoerende diensten zoals politie en inspecties. De kern van hun visie is een kleinere, efficiëntere en sobere overheid die zich richt op kerntaken en minder bureaucratie.
Structurele bezuiniging op ambtenarenapparaat
BBB wil het aantal beleidsambtenaren en managementlagen terugdringen door structurele apparaatskortingen op ministeries en overheidsorganisaties, behalve bij uitvoerende diensten. Dit moet bureaucratie verminderen en de overheid efficiënter maken, zonder de uitvoerende taken te raken.
“BBB stelt een structurele bezuiniging (apparaatskorting) voor op ministeries met uitzondering van Defensie, Infrastructuur en Waterstaat en Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Ook willen wij een structurele apparaatskorting op andere overheidsorganisaties, met uitzondering van uitvoerende diensten zoals, politie, inspecties en uitvoeringsorganisaties.”
“De groei van beleidsmedewerkers, managementlagen en externe inhuur heeft geleid tot bureaucratisering zonder betere dienstverlening.”
Nullijn voor rijksambtenaren in 2028
BBB wil in 2028 een nullijn instellen voor rijksambtenaren, wat betekent dat er dat jaar geen loonstijgingen plaatsvinden. Dit is bedoeld als bijdrage van het Rijk aan het op orde brengen van de overheidsfinanciën en onderstreept hun streven naar een sobere en doelmatige overheid.
“In 2028 stellen we een nullijn in voor rijksambtenaren, inclusief ambtsdragers. Dat betekent dat er dat jaar geen loonstijgingen worden doorgevoerd.”
Minder beleidsfuncties, meer focus op uitvoering
BBB wil de wildgroei aan beleidsfuncties en ondersteunende rollen in sectoren als zorg en onderwijs stoppen, zodat meer mensen daadwerkelijk uitvoerend werk doen in plaats van aan beleid of controle.
“BBB zet zich de komende jaren verder in voor het terugdringen van de wildgroei aan functies van mensen die aan de zorg werken in plaats van in de zorg. Dit betekent in ieder geval een stop op actieprogramma’s, beleidsstukken, kwaliteitscontroleurs.”
“BBB zet zich de komende jaren verder in met het terugdringen van de wildgroei aan functies van mensen die aan het onderwijs werken in plaats van in het onderwijs. Dit betekent in ieder geval een stop op actieprogramma’s, beleidsstukken en kwaliteitscontroleurs.”
BIJ1 pleit niet voor het volledig afschaffen van ambtenaren ("nul ambtenaren"), maar wil de rol van ambtenaren en uitvoeringsinstanties sterk veranderen door bureaucratie te verminderen, uitvoerende taken te decentraliseren, en bepaalde controlerende functies af te schaffen. De partij stelt voor om uitvoeringsorganisaties te hervormen, sociale recherche en bepaalde diensten op te heffen, en meer vertrouwen en regelluwte in sociale voorzieningen te brengen.
Afschaffen van controlerende en sanctionerende ambtenaren
BIJ1 wil af van ambtenaren die zich bezighouden met controle, sancties en wantrouwen richting burgers, zoals de sociale recherche en de Dienst Terugkeer en Vertrek. Dit moet leiden tot minder bureaucratie en meer vertrouwen in burgers.
Minder bureaucratie en regeldruk door ambtenaren
De partij wil de bureaucratische taken van ambtenaren verminderen, vooral in de zorg en sociale zekerheid, door administratieve lasten te verlagen en indicatiestelling over te dragen aan professionals in plaats van ambtenaren.
Hervormen van uitvoeringsorganisaties en decentraliseren van taken
BIJ1 wil dat uitvoeringsorganisaties zoals het UWV hun controlerende rol verliezen en dat beslissingen meer in samenspraak met burgers en onafhankelijke professionals worden genomen, in plaats van door ambtenaren.
“Daarom doet het UWV geen medische keuringen meer bij arbeidsongeschiktheid, maar gaat dit in samenspraak met de persoon zelf en door onafhankelijke artsen.”
FVD streeft naar een drastische verkleining van het aantal ambtenaren door digitalisering, het schrappen van bureaucratische regels en het afschaffen van adviesorganen en bestuurslagen. Hun visie is dat een kleinere, efficiëntere overheid minder ambtenaren nodig heeft en dat technologische innovatie de overheid slanker kan maken. De belangrijkste voorstellen zijn het inzetten van kunstmatige intelligentie, het moderniseren van overheidssystemen en het opheffen van overbodige ambtelijke structuren.
Minder ambtenaren door digitalisering en AI
FVD wil het aantal ambtenaren fors verminderen door de overheid te moderniseren en meer gebruik te maken van kunstmatige intelligentie. Dit moet leiden tot hogere productiviteit en een kleinere, efficiëntere overheid, waarbij minder personeel nodig is voor uitvoerende en administratieve taken.
“We zetten kunstmatige intelligentie in binnen de overheid, zodat productiviteit stijgt en minder ambtenaren nodig zijn.”
Afschaffen van adviesorganen en bestuurslagen
Door het opheffen van planbureaus, adviesorganen en ondemocratische bestuurslagen wil FVD de ambtelijke macht inperken en bureaucratie verminderen. Dit draagt direct bij aan het terugdringen van het aantal ambtenaren en het vergroten van de democratische controle.
Moderniseren en vereenvoudigen van overheidssystemen
FVD wil dat de overheid haar digitale systemen grondig moderniseert, zodat deze betrouwbaarder functioneren en minder ambtelijke capaciteit vereisen. Dit sluit aan bij hun streven naar een kleinere overheid.
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
Geen diversiteitsbeleid en quota bij de overheid
FVD wil stoppen met diversiteitsbeleid, quota en verplichte trainingen bij de overheid, wat volgens hen leidt tot een focus op kwaliteit en geschiktheid in plaats van bureaucratische uitbreiding.
“We stoppen met quota, (semi-)verplichte trainingen en diversiteitsbeleid bij de overheid en (semi-)publieke instellingen, zodat kwaliteit en geschiktheid weer leidend worden.”
Volt pleit niet voor "nul ambtenaren", maar juist voor het versterken van de ambtelijke organisatie en het verminderen van externe inhuur. Ze willen interne expertise opbouwen, ambtenaren beter opleiden en hun rol in beleid en uitvoering vergroten. Volt ziet een sterke, deskundige ambtenarij als essentieel voor goede publieke dienstverlening en het tegengaan van afhankelijkheid van externe adviseurs.
Minder afhankelijkheid van externe inhuur, meer interne expertise
Volt vindt dat de overheid te veel leunt op externe consultants en wil dat het principe ‘zelf doen, tenzij’ leidend wordt. Dit betekent investeren in eigen ambtenaren en hun deskundigheid, zodat de overheid minder kwetsbaar is en meer kennis in huis houdt.
“De overheid leunt te veel op extern advies. Afhankelijkheid van externe inhuur, zoals consultants, ondermijnt de ambtelijke expertise en maakt de overheid kwetsbaar. Volt bepleit dat het principe ‘zelf doen, tenzij’ leidend wordt.”
“Het geld dat we hiermee besparen, zetten we in voor het opbouwen en behouden van interne deskundigheid en expertise.”
Ambtenaren rouleren en opleiden voor brede inzetbaarheid
Volt wil dat ambtenaren meer rouleren tussen beleid, uitvoering en toezicht, en dat uitvoeringservaring zwaarder meeweegt bij topbenoemingen. Dit moet de kwaliteit en uitvoerbaarheid van beleid vergroten.
“Ambtenaren moeten gestimuleerd worden om meer te rouleren tussen werk in beleid, uitvoering én toezicht, zodat zij brede kennis opdoen binnen een beleidsdomein. Ook moet uitvoeringservaring zwaarder mee gaan wegen bij topbenoemingen.”
Verplichte digitale vaardigheidstraining voor ambtenaren
Volt wil dat alle ambtenaren verplicht worden getraind in digitale vaardigheden en AI, om de overheid toekomstbestendig te maken.
“Er moet een verplichte basistraining komen voor politici en ambtenaren op het gebied van digitale vaardigheden en AI.”
Specialistische ambtenaren behouden en kennis lokaal versterken
Volt signaleert dat door decentralisatie en uitstroom van specialistische ambtenaren de kennis bij kleinere gemeenten onder druk staat, en wil deze expertise lokaal versterken.
“Door decentralisatie en de uitstroom van specialistische ambtenaren, komt de kennis en kunde bij kleinere gemeenten steeds verder onder druk te staan. Specialistische expertise moet ook lokaal”
Het CDA pleit niet voor "nul ambtenaren", maar wil de overheid kleiner en efficiënter maken door minder regels, minder administratieve lasten en meer vertrouwen in burgers en bedrijven. Concrete voorstellen zijn het rigoureus verminderen van regelgeving, het invoeren van horizonbepalingen bij nieuwe wetten, en het expliciet benoemen dat een effectievere overheid ook een kleinere overheid betekent. Het CDA ziet het terugdringen van ambtelijke bureaucratie als middel om de overheid dienstbaarder en slagvaardiger te maken, maar streeft niet naar het volledig afschaffen van ambtenaren.
Overheid verkleinen door minder regels en lasten
Het CDA wil de omvang van de overheid terugdringen door het schrappen van overbodige regels en het verminderen van uitvoeringslasten. Dit moet leiden tot een kleinere, effectievere overheid, maar niet tot het volledig afschaffen van ambtenaren. De partij ziet het verminderen van ambtelijke bureaucratie als een manier om de overheid dienstbaarder te maken aan burgers en bedrijven.
“We willen burgers en bedrijven ruimte en vertrouwen geven. Daartoe zetten we rigoureus het mes in de regelgeving: minder regels, betere regelgeving en efficiëntere verantwoording. Zo versnellen we besluitvorming. Waar minder regels zijn en waar meer vertrouwen is, kan de overheid krimpen.”
“Een effectievere overheid is zo ook een kleinere overheid.”
Programma voor vereenvoudiging van regelgeving
Het CDA stelt een specifiek programma voor om regelgeving te vereenvoudigen, met als doel de uitvoeringslast voor ambtenaren, burgers en bedrijven te verlagen. Dit is een structurele aanpak om de overheid te ontlasten en de behoefte aan ambtenaren te verminderen, maar niet tot nul te reduceren.
“Er komt een programma ‘vereenvoudiging van regelgeving’. Doelstelling is een lagere uitvoeringslast voor uitvoerders, burgers en ondernemingen.”
Tijdelijkheid van nieuwe wetgeving via horizonbepalingen
Om te voorkomen dat de overheid onnodig groeit, wil het CDA dat nieuwe wetten automatisch vervallen als ze alleen tijdelijke problemen adresseren. Dit voorkomt structurele uitbreiding van het ambtenarenapparaat.
“Bij nieuwe wetgeving gelden voortaan horizonbepalingen, zodat wetten die een tijdelijk probleem adresseren na verloop van tijd vanzelf vervallen.”
DENK heeft geen standpunt of beleidsvoorstel dat pleit voor "nul ambtenaren" of het drastisch verminderen van het aantal ambtenaren. Integendeel, het programma bevat voorstellen om het aantal ambtenaren uit te breiden en de overheid te versterken, vooral waar het gaat om dienstverlening, discriminatiebestrijding en rechtsbescherming. De partij richt zich op het verbeteren van de kwaliteit en integriteit van het ambtenarenapparaat, niet op het terugbrengen naar nul.
Uitbreiding en versterking van het ambtenarenapparaat
DENK wil het aantal ambtenaren uitbreiden waar nodig, vooral om de dienstverlening te verbeteren en misstanden zoals discriminatie en de toeslagenaffaire te voorkomen. Het programma benadrukt het belang van voldoende personeel en investeringen in overheidsinstanties, in plaats van het streven naar minder of nul ambtenaren.
“Procedures worden simpeler, het personeel wordt uitgebreid en er komt één duidelijk en rechtvaardig schadeproces met vaste bedragen, onafhankelijke beoordeling en menselijke ondersteuning.”
“Er moet structureel geïnvesteerd worden in de sociale advocatuur om de uitstroom van sociaal advocaten tegen te gaan.”
“Toezichthouders die mensen beschermen worden versterkt. Hieronder vallen in ieder geval de Ombudsman en de Autoriteit Persoonsgegevens.”
Zero tolerance en training voor ambtenaren tegen discriminatie
In plaats van het verminderen van ambtenaren, wil DENK de kwaliteit en integriteit van het ambtenarenapparaat verhogen door strengere eisen te stellen aan gedrag en verplichte trainingen.
“Zero tolerance-beleid binnen de overheid. Overheidsmedewerkers die zich schuldig maken aan welke vorm van discriminatie dan ook, krijgen strafontslag. Daarnaast wordt elke ambtenaar verplicht om trainingen over inclusie en diversiteit te volgen.”
De SGP pleit niet voor "nul ambtenaren", maar wil de publieke sector verkleinen en de overheid beperken tot kerntaken. Ze stellen voor om regeldruk te verminderen, private uitvoerders meer ruimte te geven en de overheid minder taken te laten uitvoeren, zodat minder ambtenaren nodig zijn.
Publieke sector verkleinen en regeldruk verminderen
De SGP wil de omvang van de overheid terugdringen door minder regels, meer ruimte voor private partijen en focus op kerntaken. Dit moet leiden tot minder ambtenaren en een efficiëntere overheid, vooral om de arbeidskrapte te verlichten en de concurrentiekracht te vergroten.
“Om de arbeidskrapte tegen te gaan, wil de SGP de publieke sector verkleinen, regeldruk verminderen en technologische vooruitgang en concurrentiekracht aanjagen.”
Meer ruimte voor private uitvoerders bij overheidstaken
De SGP stelt voor om private uitvoerders meer taken van de overheid te laten overnemen, zoals bij sociale zekerheid, zodat het aantal ambtenaren kan dalen en de uitvoering efficiënter wordt.
“Er komt gelijkheid tussen private en publieke uitvoering van de sociale zekerheid zodat private uitvoerders het UWV werk uit handen kunnen nemen, zoals bij de re-integratie bij de eigen werkgever en het wegwerken van de enorme UWV-wachtrij.”
Overheid beperken tot kerntaken
De SGP vindt dat de overheid zich moet beperken tot haar kerntaken en minder moet sturen op detail, wat impliceert dat minder ambtenaren nodig zijn voor uitvoerende en regelgevende taken.
“Het is hoog tijd dat de overheid een meer bescheiden rol vervult. De overheid moet actiever zijn om het stelsel te bewaken en de juiste randvoorwaarden te scheppen, maar minder in detail de inrichting van het onderwijs bepalen.”
De ChristenUnie pleit niet voor "nul ambtenaren", maar wil het aantal ambtenaren verminderen door een forse vereenvoudiging van regels en administratieve lasten. Door overbodige regelgeving af te schaffen en het belasting- en toeslagenstelsel te versimpelen, verwacht de partij dat minder ambtenaren nodig zijn voor uitvoering en controle. De kern van hun visie is een dienstbare, efficiënte overheid die burgers ondersteunt in plaats van belast met bureaucratie.
Minder ambtenaren door minder regels en vereenvoudiging
De ChristenUnie ziet het verminderen van het aantal ambtenaren als een logisch gevolg van het schrappen van onnodige regels en het vereenvoudigen van overheidsprocessen. Door kritisch te kijken naar bestaande regelgeving en jaarlijks vereenvoudigingen door te voeren, wil de partij de administratieve druk verlagen en de overheid kleiner en effectiever maken. Dit is geen doel op zich, maar een uitkomst van hun streven naar een minder bureaucratische en meer dienstbare overheid.
“Alle regels die deze toets niet doorstaan, worden afgeschaft. Dit leidt tot minder knellende wetgeving, verlicht de administratieve druk en maakt dat we minder ambtenaren nodig hebben.”
“De overheid gaat haar eigen complexiteit te lijf door elk jaar opnieuw vereenvoudigingen door te voeren.”
D66 pleit niet voor "nul ambtenaren", maar juist voor een sterke, deskundige en betrouwbare overheid met voldoende eigen kennis en uitvoeringskracht. Ze willen het uitbesteden van overheidstaken aan consultants terugdringen en investeren in het versterken van het ambtenarenapparaat, zodat de overheid grote maatschappelijke problemen beter kan oplossen.
Minder uitbesteden, meer kennis bij ambtenaren
D66 wil dat de overheid minder afhankelijk wordt van externe consultants en weer meer eigen kennis en uitvoeringskracht opbouwt. Dit is een reactie op het verlies van expertise binnen de overheid, waardoor grote problemen niet goed worden aangepakt. Het streven naar "nul ambtenaren" wordt hiermee expliciet afgewezen; D66 kiest juist voor meer en beter toegeruste ambtenaren.
De PVV wil het aantal ambtenaren fors verminderen en het ambtenarenapparaat afslanken, omdat zij het huidige aantal als te groot en inefficiënt beschouwen. Hun belangrijkste concrete voorstel is het "mes zetten in het uitdijende ambtenarenapparaat", met als doel de kosten te verlagen en de overheid te verkleinen. De partij koppelt dit aan bredere bezuinigingen en het terugdringen van bureaucratie.
Fors verminderen aantal rijksambtenaren
De PVV vindt dat het aantal rijksambtenaren veel te hoog is opgelopen en wil dit fors terugbrengen. Dit wordt gepresenteerd als een noodzakelijke maatregel om de overheid efficiënter en goedkoper te maken, en om geld vrij te spelen voor andere prioriteiten.
“Verder zetten we het mes in het uitdijende ambtenarenapparaat. Het aantal rijksambtenaren is van 100.000 fte (in 2012) doorgegroeid naar 150.000. Dat kan met zoveel minder.”
Afschaffen managementlagen en bureaucratie in de zorg (specifiek)
De PVV wil binnen de zorgsector bureaucratie en managementlagen schrappen, om zo de administratieve druk te verlagen en meer geld en capaciteit vrij te maken voor zorgverleners. Dit is een sectorale uitwerking van hun bredere streven naar minder ambtenaren en minder bureaucratie.
“We schrappen bureaucratie en managementlagen die de zorg duurder en ingewikkelder hebben gemaakt.”