Verkiezingsprogramma's 2025 overnormen en waarden
De PVV koppelt "normen en waarden" direct aan het beschermen van de Nederlandse cultuur, tradities en identiteit, waarbij zij zich fel afzetten tegen multiculturalisme, islamitische invloeden en wat zij noemen "woke-ideologie". De partij pleit voor het herstel van traditionele waarden in onderwijs, openbare ruimte en wetgeving, met nadruk op het belang van het Nederlands, vaderlandse geschiedenis en het uitsluiten van niet-westerse culturele uitingen. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbieden van islamitisch onderwijs, het weren van niet-westerse talen in het publieke domein, en het schrappen van progressieve thema’s uit het onderwijs. De kern van hun visie is het herstellen en beschermen van wat zij als de authentieke Nederlandse normen en waarden beschouwen, met uitsluiting van invloeden die daar volgens hen niet bij passen.
Beschermen van Nederlandse cultuur, tradities en identiteit
De PVV stelt dat Nederlandse normen en waarden worden bedreigd door multiculturalisme, islamisering en progressieve ideologieën. Zij willen deze bedreigingen tegengaan door het expliciet beschermen en promoten van Nederlandse tradities, feesten en nationale trots, en door het weren van niet-Nederlandse culturele uitingen uit het publieke domein.
“Handen af van onze geschiedenis, cultuur, identiteit, tradities en feesten; linkse haat tegen helden uit onze geschiedenis stoppen”
“Geen misplaatste schaamtecultuur, maar het koesteren van onze tradities, de standbeelden van onze nationale helden en onze feesten als Kerstmis, Sinterklaas mét Zwarte Piet en Pasen.”
“Verbod op Arabische en andere niet-westerse teksten in onze (winkel)straten”
“Geen overheidsinformatie in het Arabisch of andere niet-westerse talen”
Uitsluiten van islamitische en niet-westerse invloeden
De partij beschouwt islamitische en niet-westerse invloeden als onverenigbaar met Nederlandse normen en waarden. Zij willen deze invloeden actief weren uit het onderwijs, de publieke ruimte en het overheidsbeleid.
“Verbod op islamitisch onderwijs”
“Verbod op het dragen van islamitische hoofddoekjes in alle overheidsgebouwen inclusief de Staten-Generaal”
“Verbod op de islamitische gebedsoproep”
“Verbod op gezichtsbedekkende kleding en gebruik van het Arabisch en andere niet-westerse talen bij demonstraties”
“70% van de moslims in Nederland vindt de eigen religieuze regels, de sharia, belangrijker dan onze seculiere wetgeving. De sharia leidt tot onderdrukking, discriminatie en het verdwijnen van vrijheden.”
Herstel van traditionele normen in het onderwijs
De PVV wil het onderwijs ontdoen van progressieve thema’s (“woke”, gender, klimaat) en terug naar traditionele normen en waarden, met nadruk op discipline, vaderlandse geschiedenis en het Nederlands als voertaal.
“Structuur, rust en discipline worden in de klas weer de norm – met politiek neutrale leraren.”
“Geen onderwijs over gender, klimaat of andere linkse indoctrinatie, maar terug naar de basisvaardigheden: rekenen, taal, geschiedenis.”
“Op school en op het schoolplein wordt alleen Nederlands gesproken.”
“Les in vaderlandse geschiedenis”
“De Week van de Lentekriebels – symbool van seksuele woke-indoctrinatie – schaffen we af in het basisonderwijs.”
Biologisch geslacht leidend, afwijzing genderdiversiteit
De partij stelt dat het biologische geslacht leidend moet zijn in beleid en wetgeving, en verwerpt genderdiversiteit als strijdig met Nederlandse normen en waarden.
“Stoppen met wokebeleid: er zijn slechts twee geslachten – man en vrouw – en het biologische geslacht is leidend, dus geen “X” in het paspoort”
“Voor de PVV bestaan er slechts twee geslachten: man en vrouw. In wetten en beleid hoort het biologische geslacht weer leidend te zijn – dus geen “X” in het paspoort.”
Vrijheid binnen traditionele kaders
Hoewel de PVV vrijheid als kernwaarde noemt, wordt deze vrijheid beperkt tot het kader van de Nederlandse traditie en cultuur. Vrijheid wordt niet gezien als een recht om afwijkende (met name niet-westerse of progressieve) normen en waarden te uiten of te praktiseren.
“De PVV heeft niet voor niets “vrijheid” in haar naam staan. Wij vinden dat iedereen zijn of haar leven moet kunnen leiden zoals hij of zij zelf wil – of iemand nu hetero, homo of anders is. Helaas staat die vrijheid onder druk.”
“Grondrechten zijn er om vrijheid te beschermen, niet om haar af te schaffen.”
De VVD stelt Nederlandse normen en waarden centraal als fundament van de samenleving en ziet het actief uitdragen en beschermen hiervan als essentieel voor vrijheid, veiligheid en sociale cohesie. Integratie is geen vrijblijvendheid: nieuwkomers moeten zich aantoonbaar aanpassen aan deze waarden, met nadruk op gelijkwaardigheid, vrijheid en respect voor de rechtsstaat. Burgerschapsvorming en het onderwijs spelen een sleutelrol in het overdragen van deze normen en waarden, waarbij discriminatie en intolerantie hard worden aangepakt. De VVD koppelt concrete maatregelen aan deze visie, zoals strengere integratie-eisen, toezicht op scholen en het weren van anti-democratische invloeden.
Integratieplicht: Aanpassing aan Nederlandse normen en waarden
De VVD beschouwt integratie als een plicht en stelt dat nieuwkomers zich actief moeten aanpassen aan de Nederlandse normen en waarden, met expliciete toetsing en consequenties bij afwijzing. Dit is bedoeld om de liberale, vrije samenleving te beschermen tegen invloeden die deze waarden ondermijnen.
“Statushouders die op azc’s verblijven komen pas in aanmerking voor andere vormen van huisvesting op het moment dat zij zowel in woord als in daad achter de Nederlandse waarden staan. Hierop wordt vooraf actief en intensief getoetst. Mensen die de uitgangspunten van onze democratische rechtsstaat niet onderschrijven, krijgen geen...”
“Iedereen die in ons vrije land woont en wil wonen, dient zich aan te passen aan waar Nederland al eeuwen voor staat: vrijheid en hard werken. Mensen die hier wonen en volop willen meedoen, vinden ons aan hun kant – ongeacht hun afkomst. Niet mee kunnen doen is een probleem dat we graag helpen oplossen. Maar niet mee willen doen, accepteren we nooit.”
“We kiezen daarom voor een land van wetten en waarden; niet van wegkijkers en weglopers. Dat doen we niet om mensen buiten te sluiten, maar om onze persoonlijke vrijheid te beschermen.”
“Mensen die in Nederland komen wonen genieten van de vrijheid en kansen die ons land biedt. Daarbij hoort in een liberale samenleving ook de verantwoordelijkheid om die kansen te pakken en je aan te passen aan onze normen en waarden.”
Burgerschapsvorming en onderwijs: Overdracht van normen en waarden
De VVD ziet het onderwijs als cruciaal voor het overdragen van Nederlandse normen en waarden. Scholen krijgen strengere eisen en toezicht op burgerschapsvorming, met nadruk op acceptatie, gelijkwaardigheid en het tegengaan van discriminatie of haatzaaien.
“Iedere leerling en student moet de normen en waarden van de Nederlandse rechtstaat kennen en daarnaar handelen. De inspectie gaat scherper toezicht houden op de burgerschapsopdracht. Als scholen op dit onderdeel een onvoldoende scoren krijgen ze een herstelopdracht.”
“Er komt een verbod op lesmaterialen die leerlingen aanzetten tot haat, geweld of discriminatie. De inspectie krijgt de wettelijke verplichting om hierop te controleren.”
“Voorschoolse educatie biedt een belangrijke kans om vroeg taalvaardigheid te ontwikkelen en om kennis te maken met de Nederlandse waarden en normen. Om taalachterstanden te voorkomen en een succesvolle start op de basisschool te maken, verplichten we dit voor kinderen van inburgerende ouders.”
Uitsluiting van anti-democratische en intolerante invloeden
De VVD stelt harde grenzen aan wie deel mag uitmaken van de samenleving: wie de kernwaarden structureel afwijst, wordt uitgesloten. Dit geldt ook voor organisaties of individuen die anti-democratische of intolerante ideologieën aanhangen.
“Wie onze waarden structureel afwijst, of zich zelfs tegen onze samenleving keert, heeft hier geen toekomst. Zo bouwen we aan een vrij en veilig Nederland dat niet bezwijkt onder haar eigen tolerantie voor het intolerante.”
“Voor nieuwkomers die de shariawetgeving aanhangen is geen plek in Nederland: Wij willen dat nieuwkomers expliciet verklaren dat zij de Nederlandse rechtsstaat en de bijbehorende mensenrechten respecteren. Orthodoxe religieuze wetten, zoals de Sharia, mogen daarbij geen leidend uitgangspunt zijn.”
Bescherming en promotie van liberale waarden (vrijheid, gelijkwaardigheid, verdraagzaamheid)
De VVD benadrukt dat liberale waarden als vrijheid, gelijkwaardigheid en verdraagzaamheid niet onderhandelbaar zijn en actief verdedigd moeten worden, zowel tegen interne als externe druk.
“Vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, gelijkwaardigheid en sociale rechtvaardigheid vormen de rotsvaste bouwstenen van onze maatschappij.”
“Onze democratische rechtsorde en vrije waarden zijn het beschermen waard... Het is een cultuur, een geschiedenis en een set van waarden die diep verankerd liggen in wie we zijn. Vrijheid, verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid en sociale rechtvaardigheid.”
“Nederland is een vrij land. Onze vrije waarden en onze manier van leven zijn echter niet vanzelfsprekend. Ze staan onder druk, en iedere generatie heeft de dure plicht om ze te verdedigen.”
50PLUS benadrukt normen en waarden vooral via het belang van veiligheid, respect, waardigheid en verbondenheid, met een sterke focus op ouderen. De partij wil discriminatie, agressie en maatschappelijke verharding tegengaan en pleit voor strenge handhaving bij overtredingen die deze waarden ondermijnen. Concrete voorstellen zijn onder meer zware straffen voor geweld, bescherming van hulpverleners, en het bevorderen van respect en waardigheid in de zorg en samenleving.
Strengere handhaving tegen geweld en discriminatie
50PLUS ziet maatschappelijke verharding, discriminatie en agressie als bedreigingen voor de normen en waarden van respect en veiligheid, vooral voor ouderen. De partij wil daarom strengere straffen, meer bescherming voor kwetsbare groepen en hulpverleners, en een samenleving waarin iedereen zich gerespecteerd en verbonden voelt.
“50PLUS wil een Nederland waarin iedereen zich veilig, gerespecteerd en verbonden kan voelen; op straat, online, in de wijk en in het hart van de maatschappij.”
“Zware straffen voor plegers van fysiek, verbaal en ook digitaal geweld en agressie tegen hulpverleners, handhavers en politieke ambtsdragers.”
“Hulpverleners, handhavers en politieke ambtsdragers krijgen niet alleen meer waardering, maar ook meer bescherming.”
“Leeftijdsdiscriminatie op de arbeidsmarkt is onlogisch, oneconomisch en verwerpelijk.”
Respect en waardigheid als leidende waarden in beleid
Respect en waardigheid voor ouderen vormen de kern van het 50PLUS-programma. Dit komt tot uiting in hun inzet voor waardige zorg, bescherming tegen oplichting, en het bevorderen van verbondenheid tussen generaties.
“Onze belofte is dat wij ons inzetten voor zichtbaarheid, invloed en waardigheid van de generatie die Nederland draaiende houdt.”
“Verpleegzorg met respect voor iedere mens.”
“50PLUS ziet 50-plussers als een kracht in de samenleving, dragers van ervaring, mantelzorg en gemeenschap.”
“We willen een waardige, toegankelijke en toekomstbestendige zorg voor iedereen.”
Verbinden van generaties en bevorderen van sociale cohesie
50PLUS koppelt normen en waarden aan het verbinden van generaties en het bevorderen van sociale cohesie. Zij zien het als hun taak om solidariteit en betrokkenheid tussen jong en oud te stimuleren.
BIJ1 stelt normen en waarden centraal rond radicale gelijkwaardigheid, inclusie en solidariteit. Hun visie is dat de samenleving moet worden ingericht op basis van mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en het afwijzen van uitsluiting of discriminatie. Belangrijke voorstellen zijn het direct opnemen van mensenrechtenverdragen in de Grondwet, het dekoloniseren van onderwijs en cultuur, en het actief bestrijden van racisme en ongelijkheid. BIJ1 kiest expliciet voor een samenleving waarin verbinding, herstel en waardigheid leidend zijn, en verwerpt traditionele normen die ongelijkheid of repressie in stand houden.
Mensenrechten en inclusie als norm
BIJ1 wil dat mensenrechten en inclusie de basis vormen van de Nederlandse normen en waarden, met expliciete bescherming van diverse groepen en het recht op zelfbeschikking. Ze adresseren het probleem van uitsluiting en discriminatie door wettelijke verankering van gelijkwaardigheid en het actief bestrijden van racisme.
“Alle mensenrechtenverdragen, zoals het Kinderrechtenverdrag, het Vrouwenrechtenverdrag en het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap, krijgen rechtstreekse werking in het Nederlandse recht. Etniciteit, afkomst, nationaliteit, genderidentiteit en genderexpressie worden in artikel 1 van de Grondwet opgenomen.”
“Wij weigeren om de schuld af te schuiven op een zondebok en richten ons op echte oplossingen.”
“Scholen moeten actief verantwoordelijkheid nemen en een veilige en inclusieve omgeving creëren voor al hun leerlingen.”
Dekolonisatie en antiracisme als maatschappelijke waarde
BIJ1 stelt dat het dekoloniseren van instituties en het bestrijden van racisme fundamentele waarden zijn voor een rechtvaardige samenleving. Ze willen structureel aandacht voor het koloniale verleden en gelijke uitkomsten voor iedereen, niet slechts gelijke kansen.
“Voor eens en voor altijd breken we de koloniale systemen af – samen werken we toe naar een wereld met radicaal gelijke rechten.”
“We zetten ons actief in voor het dekoloniseren van het onderwijs door structureel meer aandacht te besteden aan de koloniale geschiedenis.”
“Er komt plek binnen culturele- en media-instellingen om aandacht te hebben voor de Nederlandse koloniale geschiedenis en slavernijverleden, vanuit het perspectief van de voormalige koloniën.”
Collectieve verantwoordelijkheid en herstel boven repressie
BIJ1 verwerpt repressieve normen en kiest voor een samenleving waarin collectieve zorg, herstel en waardigheid centraal staan. Ze willen af van een strafsysteem gericht op bestraffing en pleiten voor een rechtssysteem dat mens en planeet beschermt.
“We streven naar een wereld waarin we collectieve zorg dragen voor elkaar. In die wereld krijgt elk mens de kans om hun fouten te herstellen en de waardigheid waar wij allen recht op hebben.”
“Veiligheid gaat over een menswaardig bestaan kunnen leven. Een werkende rechtsstaat zorgt er ook voor dat burgerrechten worden beschermd tegen dreigingen met staatsgeweld.”
Verbinding en solidariteit in plaats van uitsluiting
BIJ1 benadrukt dat sociale cohesie ontstaat door verbinding en solidariteit, niet door het creëren van tegenstellingen of het aanwijzen van zondebokken. Dit is een expliciete normatieve keuze tegen polarisatie en voor een inclusieve samenleving.
“Sociale cohesie is geen eenrichtingsverkeer en ontstaat niet door uitsluiting, maar door verbinding – door de bereidheid van mensen met een verschillende achtergrond om elkaar te ontmoeten en samen te bouwen aan een rechtvaardige toekomst.”
“Wij ademen hier de cultuur van het leven: een manier van bestaan waarin we elkaar...”
JA21 stelt Nederlandse normen en waarden centraal als leidraad voor integratie, onderwijs en burgerschap. De partij benadrukt de gelijkwaardigheid van man en vrouw, vrijheid van meningsuiting en de democratische rechtsstaat als kernwaarden die actief moeten worden onderwezen en nageleefd. JA21 wil striktere eisen aan immigratie en naturalisatie, en pleit voor het beperken van religieuze en ideologische invloeden die haaks staan op deze waarden. Tegelijkertijd verzet de partij zich tegen wat zij ziet als ‘woke moralisme’ en verplichte ideologische indoctrinatie in het onderwijs.
Nederlandse normen en waarden verplicht centraal in onderwijs
JA21 vindt dat het onderwijs actief Nederlandse normen en waarden moet uitdragen, met nadruk op gelijkwaardigheid, vrijheid en democratische principes. Tegelijkertijd moet het onderwijs volgens JA21 vrij blijven van ideologische indoctrinatie, zoals ‘woke moralisme’ of verplicht moskeebezoek. Dit standpunt adresseert de zorg over parallelle samenlevingen en het behoud van een gedeelde nationale identiteit.
“In het onderwijs moeten de Nederlandse normen en waarden zoals de gelijkwaardigheid van man en vrouw en gelijkgeslachtelijke relaties, het je houden aan de wet, rekening houden met de ander, de vrijheid van meningsuiting en religie, de democratische rechtstaat centraal staan.”
“Tegelijkertijd moet de school niet een ideologisch opvoedingsinstituut zijn met verplichte indoctrinatie over seksualiteit, religie en normen en waarden. Woke moralisme en verplicht moskeebezoek is aan JA21 niet besteed.”
“Aandacht in het onderwijs voor essentiële Nederlandse waarden en vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting en gelijkwaardigheid tussen man en vrouw. Ongeoorloofde afwezigheid tijdens lessen die hierop betrekking hebben wordt gesanctioneerd.”
Striktere eisen aan immigratie en naturalisatie op basis van normen en waarden
JA21 wil dat immigranten en nieuwe Nederlanders expliciet de Nederlandse wetten, normen, waarden en cultuur omarmen. De partij stelt dat beheersing van de taal en basiskennis niet voldoende zijn; het overnemen van de kernwaarden is een harde voorwaarde. Dit is bedoeld om integratie te bevorderen en het ontstaan van parallelle samenlevingen te voorkomen.
“Wie Nederlander wil worden, moet bereid zijn onze wetten, normen, waarden en cultuur te omarmen. Dat is niet te veel gevraagd, dat is wat JA21 betreft niets minder dan een voorwaarde.”
“Meer juridische ruimte creëren om naturalisatie af te wijzen bij een gegrond vermoeden van een ideologie die haaks staat op onze manier van leven of het streven naar een parallelle samenleving...”
Westerse waarden prevaleren boven islamitische cultuur
JA21 stelt dat waar de islamitische cultuur botst met de vrije Westerse cultuur, de Westerse waarden altijd moeten prevaleren. Er is volgens de partij geen ruimte voor concessies op dit vlak, omdat dit essentieel is voor het behoud van de Nederlandse samenleving en haar kernwaarden.
“Waar culturen botsen, in de praktijk vaak onze vrije Westerse cultuur en de islamitische cultuur, dan prevaleert de Westerse en is er geen ruimte voor concessies.”
Modernisering artikel 23 Grondwet: waarborging democratische waarden in bijzonder onderwijs
JA21 wil een debat over het moderniseren van artikel 23 van de Grondwet, zodat bijzonder (o.a. islamitisch) onderwijs altijd de kernwaarden van de democratische rechtsstaat respecteert. Dit moet voorkomen dat scholen bijdragen aan segregatie of het ontstaan van parallelle samenlevingen.
“JA21 pleit voor een modernisering van artikel 23 GW waarbij eerbiediging van de waarden van de democratische rechtstaat zoals gelijkwaardigheid, vrijheid van geloof en meningsuiting en afwijzing van discriminatie, antisemitisme en haat wordt gewaarborgd.”
Overheid moet actief Nederlandse normen en waarden uitdragen
JA21 vindt dat de overheid een actieve rol moet nemen in het uitdragen van Nederlandse normen en waarden en het verdedigen van klassieke vrijheidsrechten. Dit is volgens de partij essentieel voor het vertrouwen in de samenleving en het behoud van nationale identiteit.
“JA21 wil: Een betrokken overheid die de Nederlandse normen en waarden uitdraagt en de klassieke vrijheidsrechten als de vrijheid van meningsuiting met hand en tand verdedigt.”
Burgerschap: normen en waarden als basis voor participatie
JA21 ziet het onderwijzen en uitdragen van normen en waarden als essentieel voor burgerschap en participatie in de samenleving. Het onderwijs moet mensen vormen tot weerbare burgers die stevig in hun schoenen staan.
BVNL stelt Nederlandse normen en waarden centraal als fundament van de samenleving en verzet zich tegen cultuurrelativisme en het verdwijnen van nationale identiteit. De partij wil dat immigranten zich aanpassen aan de Nederlandse cultuur en kernwaarden, en pleit voor het doorgeven van deze waarden via onderwijs. BVNL koppelt vrijheid nadrukkelijk aan verantwoordelijkheid en benadrukt het belang van discipline, fatsoen en gemeenschapszin als Nederlandse waarden. Concrete voorstellen zijn het stoppen van asielinstroom, het opzeggen van verdragen die de Nederlandse cultuur bedreigen, en het verplicht onderwijzen van Nederlandse kernwaarden.
Nederlandse normen en waarden als fundament, geen cultuurrelativisme
BVNL beschouwt Nederlandse normen en waarden als het fundament van de samenleving en verzet zich tegen het afbreken of relativeren daarvan. De partij ziet de Nederlandse cultuur als superieur binnen Nederland en wil deze beschermen tegen invloeden van buitenaf, met name door immigratie. Dit standpunt adresseert het probleem van verwatering van nationale identiteit en het verdwijnen van traditionele waarden.
“Nederland is geen lege huls. Onze taal, onze normen, onze geschiedenis en onze waarden zijn het fundament van wie wij zijn. Wie Nederland binnenkomt, past zich aan – niet andersom. Wij tolereren geen afbraak van wat generaties voor ons hebben opgebouwd.”
“De Nederlandse cultuur, met haar waarden van vrijheid, discipline, spaarzaamheid, fatsoen en gemeenschapszin, is het fundament van onze samenleving. Wij verzetten ons tegen cultuurrelativisme, identiteitsdenken en het afbreken van nationale trots.”
“Om de afbraak van Nederland te stoppen moeten we onmiddellijk stoppen met het toelaten van asielzoekers en kansarme migranten en niet accepteren dat onze eigen cultuur verdwijnt ten faveure van culturen en moralen die niet de onze zijn en die onze manier leven en onze waarden bedreigen.”
Immigranten moeten zich aanpassen aan Nederlandse kernwaarden
BVNL stelt dat immigranten zich volledig moeten aanpassen aan de Nederlandse cultuur en kernwaarden. Dit wordt gezien als noodzakelijk om sociale cohesie te behouden en de Nederlandse identiteit te beschermen. Het probleem dat hiermee wordt geadresseerd is het risico op parallelle samenlevingen en het verlies van gedeelde waarden.
“Immigranten die al in Nederland zijn passen zich aan. Dat betekent dat zij de Nederlandse identiteit, cultuur, burgerschap en daarbij horende kernwaarden moeten overnemen.”
Doorgeven van normen en waarden via onderwijs
BVNL wil dat het onderwijs actief bijdraagt aan het doorgeven van de Nederlandse identiteit, cultuur en kernwaarden. Hiermee wil de partij voorkomen dat nieuwe generaties vervreemden van de nationale traditie en normen. Het adresseren van dit punt is bedoeld om de continuïteit van de Nederlandse samenleving te waarborgen.
“De Nederlandse identiteit, cultuur, burgerschap en daarbij horende kernwaarden moeten worden doorgegeven in het onderwijs.”
Vrijheid gekoppeld aan verantwoordelijkheid en fatsoen
BVNL koppelt individuele vrijheid expliciet aan verantwoordelijkheid, discipline en fatsoen. Vrijheid is volgens de partij geen vrijblijvend recht, maar moet samengaan met het dragen van verantwoordelijkheid voor jezelf en de samenleving. Dit standpunt adresseert het probleem van normvervaging en het ontbreken van sociale samenhang.
“Vrijheid is de absolute kernwaarde en is aan ieder individueel mens gegeven bij geboorte. Maar vrijheid moet altijd gepaard gaan met verantwoordelijkheid.”
“Onze samenleving floreert wanneer mensen vrij zijn, maar ook verantwoordelijk.”
“De Nederlandse cultuur, met haar waarden van vrijheid, discipline, spaarzaamheid, fatsoen en gemeenschapszin, is het fundament van onze samenleving.”
Afwijzing van woke-isme en collectivisme als bedreiging voor normen en waarden
BVNL ziet woke-isme en collectivisme als bedreigingen voor de Nederlandse tradities en normen en waarden. De partij positioneert zich cultureel conservatief en wil deze invloeden actief tegengaan om de unieke Nederlandse cultuur te behouden.
“Daarnaast waait er een gure collectivistische wind door Nederland en neemt het woke-isme steeds extremere vormen aan, waardoor Nederlandse tradities en normen en waarden worden bedreigd.”
D66 stelt individuele vrijheid, gelijkwaardigheid en inclusie centraal als kernwaarden voor de samenleving. Zij benadrukken het recht op zelfbeschikking, gelijke behandeling en het actief bestrijden van discriminatie, racisme en uitsluiting. Concrete voorstellen zijn onder meer het wettelijk beschermen van grondrechten, het verbieden van conversiehandelingen, en het waarborgen van gelijke toegang tot zorg en onderwijs. D66 koppelt deze normen en waarden aan beleid dat iedereen in staat stelt zichzelf te zijn en volwaardig mee te doen.
Zelfbeschikking en individuele vrijheid centraal
D66 beschouwt het recht op zelfbeschikking en individuele vrijheid als fundamentele waarden, vooral op medisch-ethisch gebied. De overheid ondersteunt mensen om eigen keuzes te maken over hun lichaam, leven en gezondheid.
“Ook op medisch-ethische thema’s laat D66 haar diepste waarden spreken: vrijheid van het individu en het recht op zelfbeschikking. De overheid is er om mensen te ondersteunen bij het maken van hun eigen keuzes over hun lichaam, leven en gezondheid.”
Gelijke behandeling en inclusie afdwingen
D66 stelt dat gelijke behandeling en inclusie geen bijzaak zijn, maar het uitgangspunt van al hun beleid. Zij willen alle vormen van uitsluiting, racisme en discriminatie doorbreken, ongeacht afkomst, geloof, huidskleur, beperking, seksuele oriëntatie of genderidentiteit.
“Emancipatie en inclusie zijn geen bijzaak; ze zijn het uitgangspunt voor alles wat we doen. Want wie we ook zijn, hoe we er ook uitzien, van wie we ook houden, wat we ook geloven: iedereen moet zichzelf kunnen zijn en dromen na kunnen jagen.”
“D66 wil alle vormen van uitsluiting, racisme en discriminatie doorbreken: of het nu gaat om afkomst of geloof (jodenhaat of moslimhaat), huidskleur (zoals anti-zwart of anti-Aziatisch racisme), leeftijd, armoede, beperking, neurodiversiteit (zoals ADHD of autisme), seksuele oriëntatie of genderidentiteit (queerhaat) of omdat iemand een vrouw is.”
Grondrechten wettelijk beschermen en handhaven
D66 vindt dat grondrechten altijd en overal beschermd moeten worden, inclusief het recht op gelijke behandeling, vrijheid van meningsuiting en demonstratie. Zij willen dat rechters wetten aan de Grondwet kunnen toetsen om deze rechten te waarborgen.
“Grondrechten beschermen mensen om vrij en gelijkwaardig te kunnen leven. D66 verdedigt het recht om je uit te spreken, ook als je alleen staat. Het recht om te demonstreren, juist als dat schuurt. En het recht op gelijke behandeling – voor iedereen. We zorgen dat deze rechten beschermd én bereikbaar blijven.”
“We versterken de bescherming van onze grondrechten door rechters de mogelijkheid te geven om wetten te toetsen aan de Grondwet.”
Verbod op conversiehandelingen en actieve bestrijding van haat
D66 neemt expliciet stelling tegen conversiehandelingen en haat op basis van geloof, afkomst, seksuele oriëntatie of genderidentiteit. Zij willen investeren in gespecialiseerde rechercheurs, betere training bij de politie en extra beveiligingsmaatregelen waar nodig.
“D66 wil een verbod op conversiehandelingen. Niemand mag gedwongen worden om diens seksuele oriëntatie of genderidentiteit te veranderen.”
“Haat en geweld tegen mensen vanwege hun geloof, afkomst, seksuele oriëntatie of genderidentiteit neemt toe. Dat moet stoppen. We investeren in gespecialiseerde rechercheurs en betere training bij de politie. We nemen extra beveiligingsmaatregelen waar dat nodig is, zoals bij moskeeën en synagogen.”
Inclusieve zorg en onderwijs als norm
D66 wil dat zorg en onderwijs inclusief zijn en rekening houden met verschillen in cultuur, etniciteit, gender en achtergrond. Iedereen moet gelijke toegang hebben tot passende zorg en onderwijs, zonder discriminatie.
“Inclusieve zorg betekent dat iedereen gelijke toegang heeft tot goede en passende zorg. Ongeacht wat je geslacht, gender, religie, seksuele oriëntatie, etniciteit of culturele achtergrond is. Deze zorg houdt rekening met verschillen en voorkeuren. Zo wordt iedereen gezien en geholpen.”
“We werken vanuit hoge verwachtingen van ieder kind, ongeacht je achtergrond. Dat doen we vanaf de eerste stappen op de kinderopvang tot aan het eindexamen.”
Forum voor Democratie (FVD) stelt traditionele Nederlandse normen en waarden centraal, met nadruk op nationale identiteit, culturele continuïteit en het beschermen van kinderen tegen wat zij als schadelijke ideologieën zien. De partij wil wettelijke bescherming van tradities, cultuur en erfgoed, en verzet zich fel tegen woke-activisme, LHBT+-campagnes en historische excuses. FVD pleit voor neutrale publieke instellingen, keuzevrijheid in onderwijs en het recht van bijzonder onderwijs om eigen normen en waarden te hanteren. Hun visie is een samenleving waarin nationale tradities, culturele trots en individuele vrijheid leidend zijn.
Bescherming van nationale tradities en cultuur
FVD ziet het behoud van Nederlandse tradities, cultuur en erfgoed als essentieel voor het doorgeven van normen en waarden aan volgende generaties. Ze willen meer aandacht voor nationale en Europese cultuur in onderwijs en media, en verzetten zich tegen het aanpassen van geschiedenis aan hedendaagse ideologieën.
“Onze geschiedenis, onze kunsten en ons erfgoed vormen de basis van onze nationale identiteit. Forum voor Democratie wil dat deze schatten niet alleen bewaard blijven, maar ook actief worden uitgedragen.”
“We geven meer aandacht aan de Nederlandse cultuur (en onze Europese cultuurfamilie), aan klassieke muziek, Europese schilderkunst en filosofie, zodat jongeren hun wortels en tradities beter leren kennen.”
“We trekken de gemaakte excuses voor het slavernijverleden in en beloven we dat er nooit meer excuses of smartengelden worden aangeboden voor gebeurtenissen uit een ver verleden.”
Verbod op ideologische indoctrinatie en activisme in onderwijs en publieke ruimte
FVD beschouwt woke-activisme, transgender-ideologie en LHBT+-campagnes als bedreiging voor traditionele normen en waarden. Ze willen wettelijke verboden op ideologische beïnvloeding van kinderen en eisen neutraliteit van scholen en overheidsinstellingen.
“Wij willen paal en perk stellen aan deze ideologische indoctrinatie. Dat betekent een wettelijk verbod op transgender-propaganda in scholen en media, maar ook een verbod op hormoonbehandelingen en geslachtsoperaties bij minderjarigen.”
“Ideologisch geladen vlaggen zoals regenboog- en Oekraïnevlaggen horen niet thuis op scholen of bij overheidsinstellingen: de overheid behoort neutraal te zijn.”
“We verbieden transgender-propaganda op scholen en jeugd-tv, zodat kinderen beschermd worden tegen schadelijke ideologische beïnvloeding.”
“Overheidsinstellingen stoppen met het voeren van LGBT+-campagnes. Iedereen is vrij om te doen en laten wat men wil, maar belastinggeld hoeft daar niet heen en als ideologie hoeft het ook niet van overheidswege te worden gepromoot.”
Keuzevrijheid en eigen normen in bijzonder onderwijs
FVD vindt dat scholen, vooral het bijzonder onderwijs, de vrijheid moeten behouden om hun eigen normen en waarden te bepalen en uit te dragen, zonder inmenging van de overheid.
“Artikel 23 van de Grondwet moet behouden blijven, zodat bijzonder onderwijs de eigen identiteit kan bewaken en eigen aannamebeleid mag voeren.”
Integratie: Aanpassing aan Nederlandse gebruiken
FVD verwacht van nieuwkomers dat zij zich aanpassen aan de Nederlandse normen, waarden en gebruiken, als voorwaarde voor sociale cohesie.
“Een land dat zijn historische helden eert en van nieuwkomers vraagt zich aan te passen aan onze nationale gebruiken en leefwijzen.”
De SGP stelt dat normen en waarden in Nederland exclusief gebaseerd moeten zijn op de Bijbelse Tien Geboden en christelijke traditie. Zij verzetten zich tegen normvervaging, individualisme en seculiere waarden, en willen dat christelijke waarden leidend zijn in samenleving, onderwijs en integratie. Concreet pleit de SGP voor het versterken van gezag, het bevorderen van christelijke deugden in burgerschapsonderwijs, en het stellen van eisen aan nieuwkomers om de nationale normen en waarden te waarborgen. De partij ziet het gezin als fundament van de samenleving en wil dat overheid en onderwijs deze waarden actief beschermen en uitdragen.
Exclusieve basis: Tien Geboden en christelijke traditie
De SGP vindt dat normen en waarden in Nederland uitsluitend gebaseerd moeten zijn op de Bijbel, met name de Tien Geboden, en verzet zich tegen seculiere en progressieve invloeden. Dit is hun fundament voor beleid en samenleving, waarmee ze normvervaging en individualisme willen tegengaan.
“De Tien Geboden vormen daarvoor de enige basis. Richtingwijzers voor vrede, recht en barmhartigheid.”
“Nederland is het beste af met christelijke waarden en normen. Niet alleen voor het persoonlijke leven, maar ook voor hoe we als samenleving met elkaar omgaan.”
“Ons land heeft christelijke wortels. We moeten ons daarvan bewust zijn en ze niet laten doorsnijden door de seculiere waarden van progressief-liberalen.”
Christelijke waarden centraal in onderwijs en opvoeding
De SGP wil dat onderwijs en opvoeding expliciet christelijke normen en waarden overdragen, met ruimte voor ouders om scholen te kiezen die bij hun overtuiging passen. Burgerschapsonderwijs moet christelijke deugden als geloof, hoop en liefde behandelen, niet alleen seculiere kernwaarden.
“In het burgerschapsonderwijs moeten bij de uitwerking van de wettelijke kernwaarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit ook de deugden geloof, hoop en liefde aan bod komen.”
“De overheid dient zowel het recht van ouders te eerbiedigen om een school te kiezen die past bij hun eigen waarden en overtuiging...”
Strenge eisen aan integratie: onderschrijven van nationale normen
De SGP stelt dat nieuwkomers en migranten actief de Nederlandse, christelijk geïnspireerde normen en waarden moeten onderschrijven en zich moeten verdiepen in deze basis. Integratie betekent geen overname van progressief-seculiere waarden, maar aansluiting bij de nationale, christelijke traditie.
Versterken van gezag en gemeenschap tegen normvervaging
De SGP ziet normvervaging, individualisme en polarisatie als bedreigingen voor de samenleving. Zij pleiten voor het versterken van gezag, het gezin en gemeenschapszin als dam tegen deze ontwikkelingen.
“Het versterken van gezag werpt een dam op tegen wanorde en grensoverschrijdend gedrag. Ook draagt het bij aan goede onderlinge verhoudingen in de samenleving en bijvoorbeeld ook in het onderwijs.”
“We strijden ook voor het gezin. Want een stabiele thuissituatie is het fundament van een gezonde samenleving.”
Volt stelt gelijke behandeling, waardigheid en mensenrechten centraal als kern van haar normen en waarden. De partij wil discriminatie en racisme krachtig bestrijden, onder meer met een minister voor Discriminatiebestrijding, en investeert in kunst, cultuur en onderwijs als verbindende factoren. Volt benadrukt het belang van een samenleving waarin iedereen zich thuis voelt, ongeacht afkomst, gender of geaardheid, en koppelt deze waarden aan concrete beleidsmaatregelen zoals wettelijke erkenning van herstel van het slavernijverleden en strenge handhaving van mensenrechten. Hun visie is uitgesproken inclusief, Europees georiënteerd en gericht op structurele gelijkwaardigheid.
Krachtig bestrijden van discriminatie en racisme
Volt ziet discriminatie, racisme en uitsluiting als fundamentele schendingen van de normen en waarden die zij nastreeft. De partij wil deze actief bestrijden via wetgeving, een aparte minister, strengere straffen voor haatmisdrijven en structurele aandacht in onderwijs en beleid. Dit is een van de meest concrete en onderscheidende uitwerkingen van hun normen- en waardenbeleid.
“Discriminatie, racisme en uitsluiting accepteren we niet. Niet op straat, niet op school, niet op het werk en ook niet online. We blijven dit bestrijden. Bijvoorbeeld met een minister van Discriminatiebestrijding, Inclusie en Gelijkwaardigheid.”
“Iedereen verdient gelijke kansen, ongeacht je gender, achtergrond, waar je in gelooft of wie je liefhebt. Toch worden mensen nog steeds ongelijk behandeld. Daarom komt er een minister voor Discriminatiebestrijding, Inclusie en Gelijkwaardigheid.”
“We bestrijden racisme en discriminatie, ook online. Het onderwijs speelt daarin een grote rol. Haatmisdrijven, zowel offline als online, bestraffen we strenger.”
“Wij zetten ons in voor antiracisme en antidiscriminatie en bestrijden alle vormen van racisme en discriminatie.”
Investeren in wat verbindt: kunst, cultuur en onderwijs
Volt ziet kunst, cultuur en onderwijs als essentiële dragers van gedeelde normen en waarden, die bijdragen aan verbinding en wederzijds begrip in een diverse samenleving. Door te investeren in deze sectoren wil Volt polarisatie tegengaan en een inclusieve samenleving bevorderen.
“Daarom investeren we in wat ons verbindt. We maken ruimte voor kunst en cultuur... Kunst en cultuur inspireren ons tot nieuwe ideeën en brengen ons samen in een tijd dat veel mensen zich zorgen maken over polarisatie en oorlog. Het helpt ons om elkaar beter te begrijpen.”
Wettelijke erkenning van herstel slavernijverleden en structurele gelijkwaardigheid
Volt koppelt normen en waarden expliciet aan het wettelijk erkennen van het slavernijverleden en het waarborgen van gelijke behandeling voor minderheden. Dit is een concrete invulling van hun visie op historische verantwoordelijkheid en structurele gelijkwaardigheid.
“Ons slavernijverleden werkt nog altijd door. We vergroten de kennis over ons koloniale verleden en leggen erkenning, excuses en herstel wettelijk vast. Keti Koti wordt een nationale vrije dag.”
“In een gelijkwaardige samenleving wordt iedereen met respect en waardigheid behandeld. Maar zo’n samenleving hebben we nog niet. Het lijkt juist alsof de rechten van mensen steeds minder tellen. Daarom bouwen we aan een samenleving waarin iedereen in ons héle Koninkrijk zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelt.”
Mensenrechten als absolute norm, nationaal en Europees
Volt plaatst mensenrechten expliciet aan de basis van haar normen- en waardenkader, zowel binnen Nederland als in Europees verband. Dit betekent dat mensenrechten leidend zijn in beleid en internationale samenwerking.
“Mensenrechten staan voorop in alles wat we doen. Zodat iedereen zich thuis voelt in Nederland, ook in de toekomst.”
“De Europese Unie (EU) moet mensenrechten, veiligheid en democratie beschermen, zowel binnen als buiten de EU. Deze waarden staan wereldwijd steeds meer onder druk.”
NSC benadrukt het belang van gedeelde Nederlandse normen en waarden, geworteld in christendom en humanisme, als fundament voor sociale samenhang en een stabiele samenleving. Ze stellen concrete grenzen aan praktijken die haaks staan op deze waarden, zoals huwelijksdwang en eerwraak, en willen deze actief bestrijden. Burgerschap, wederkerigheid, tolerantie en respect zijn kernwaarden die volgens NSC door iedereen in Nederland moeten worden omarmd, ongeacht afkomst. De partij koppelt deze waarden aan duidelijke rechten en plichten, en verwacht actieve bijdrage aan de gemeenschap.
Nederlandse identiteit verankeren in normen en waarden
NSC wil de Nederlandse identiteit expliciet verankeren door te benadrukken dat iedereen de gedeelde waarden, rechten en plichten moet omarmen, ongeacht afkomst. De partij ziet sociale samenhang en wederkerigheid als essentieel en wijst individualisering af. De Nederlandse identiteit wordt verbonden aan tradities, taal, geschiedenis en een gemeenschapsgevoel, met als doel een stabiel en sociaal Nederland.
“Erkennen dat de Nederlandse identiteit is gevormd door onze geschiedenis geworteld in het christendom en humanisme met de daarbij behorende waarden en normen, cultuur, tradities en gemeenschappen.”
“Het moet voor nieuwkomers en Nederlanders duidelijk zijn wat het betekent om Nederlands staatsburger te zijn: waarden omarmen, de taal spreken, rechten én plichten kennen.”
“Bijdragen aan het grote geheel is niet vrijblijvend, maar noodzakelijk voor een stabiel en sociaal Nederland.”
Duidelijke grenzen aan praktijken die haaks staan op waarden
NSC trekt een harde grens bij praktijken die volgens hen in strijd zijn met Nederlandse waarden en vrijheden, zoals huwelijksdwang, genitale verminking, eerwraak, lijfstraffen en polygamie. Ze willen deze praktijken actief bestrijden via voorlichting, hulp en strafrechtelijke vervolging, en eisen transparantie van religieuze instellingen over financiering.
“We accepteren geen praktijken die haaks staan op onze waarden en vrijheden, zoals huwelijksdwang, genitale verminking, eerwraak, lijfstraffen binnen de opvoeding of polygamie. Om een einde te maken aan deze praktijken in Nederland en om meisjes en jonge vrouwen te beschermen bieden we voorlichting, hulp en gaan we daders strafrechtelijk vervolgen.”
“We trekken een duidelijke grens ten aanzien van fundamentalistische stromingen die de vrijheden en mensenrechten aantasten. En aan beïnvloeding door buitenlandse regimes.”
Tolerantie, respect en wederkerigheid als kernwaarden
NSC stelt tolerantie, respect en wederkerigheid centraal als onmisbare waarden voor de Nederlandse samenleving. Iedereen die in Nederland verblijft, wordt geacht deze waarden te onderschrijven en ernaar te handelen, met bijzondere aandacht voor bescherming van individuen en het bevorderen van sociale samenhang.
De SP ziet gedeelde normen en waarden als essentieel voor een solidaire, inclusieve samenleving waarin iedereen gelijke rechten en kansen heeft, ongeacht afkomst, geloof of achtergrond. De partij wil deze normen en waarden actief bevorderen via het onderwijs, inburgering en het bestrijden van discriminatie, en kiest voor openbare, inclusieve scholen als basis voor samenleven. Concrete voorstellen zijn onder meer het centraal stellen van gedeelde vrijheden en grondrechten bij inburgering, het moderniseren van artikel 23 van de Grondwet om segregatie in het onderwijs tegen te gaan, en het afdwingen van gelijke behandeling op alle maatschappelijke terreinen. De kern van hun visie is dat samenleven gebaseerd moet zijn op gelijkwaardigheid, solidariteit en respect voor grondrechten.
Gedeelde normen en waarden centraal bij integratie en inburgering
De SP vindt dat gedeelde normen en waarden, zoals vrijheden en grondwettelijke rechten en plichten, actief moeten worden overgedragen aan nieuwkomers. Dit is volgens de partij noodzakelijk om begrip en samenleven te bevorderen en om problemen als eergerelateerd geweld en genitale verminking aan te pakken.
“Gedeelde normen en waarden als basis voor begrip. Naast taal moet er bij de inburgering aandacht zijn voor de vrijheden en de grondwettelijke rechten en plichten die we in ons land kennen.”
“Specifiek beleid komt er voor mensen met een grote afstand tot onze samenleving, zodat problemen als taal en werkloosheid, maar ook eergerelateerd geweld en genitale verminking, beter kunnen worden aangepakt.”
Openbare en inclusieve scholen als fundament voor samenleven
De SP beschouwt het onderwijs als dé plek waar kinderen samen leren leven en gedeelde normen en waarden ontwikkelen. De partij wil daarom af van scholen die kinderen scheiden op basis van geloof of levensbeschouwing en streeft naar openbare, inclusieve scholen voor iedereen.
“Scholen zijn dé plek waar kinderen samen opgroeien, van elkaar leren en een gezamenlijke toekomst opbouwen. De samenleving is niet meer verzuild. Leerlingen scheiden op basis van godsdienst of levensbeschouwing is daarom achterhaald en ongewenst.”
“Wij kiezen dan ook voor openbare en inclusieve scholen, waar afkomst, geloof of levensovertuiging geen drempel vormen. Onderwijs brengt kinderen samen en legt de basis voor begrip, gelijkwaardigheid en solidariteit.”
“We maken daarom een begin met de modernisering van artikel 23 van de grondwet.”
Gelijke behandeling en bestrijding van discriminatie als norm
De SP stelt dat respect voor artikel 1 van de Grondwet en het bestrijden van discriminatie op alle gronden een fundamentele norm is. Dit moet actief worden afgedwongen in alle maatschappelijke domeinen, van arbeidsmarkt tot overheid.
“Respect voor artikel 1 van de grondwet. We gaan tweedeling tegen en accepteren geen enkele vorm van discriminatie, door niemand. Discriminatie bestrijden we altijd en overal, op basis van klasse, kleur, gender, religie, seksuele voorkeur, leeftijd, woonplaats, beperking of wat ook.”
“Hoe je behandeld wordt mag niet bepaald worden door wie je bent. We steunen mensen in hun strijd voor gelijke behandeling. Onze samenleving moet een plek zijn voor iedereen, zonder dat migratieachtergrond, LHBTIQA+, vrouw of man zijn, religie, woonplek of wat dan ook daarin uitmaakt.”
BBB stelt Nederlandse normen en waarden centraal als niet-onderhandelbaar fundament van de samenleving, met nadruk op vrijheid, gelijkwaardigheid, verantwoordelijkheid en respect. Inburgering, het leren van de taal en bijdragen aan de samenleving zijn verplichte voorwaarden voor nieuwkomers. De partij waarschuwt voor spanningen door botsende normen en waarden, vooral door radicalisme, en benadrukt het belang van gedeelde tradities en noaberschap (omzien naar elkaar) als sociale norm. BBB koppelt deze waarden aan concrete eisen voor integratie en het beschermen van vrijheden, met een uitgesproken afwijzing van extremisme.
Nederlandse normen en waarden zijn niet onderhandelbaar
BBB beschouwt Nederlandse normen en waarden als het vaste fundament van de samenleving, die niet ter discussie staan. Iedereen die in Nederland wil wonen, moet deze waarden actief omarmen en naleven; dit is een voorwaarde, geen keuze. Dit standpunt adresseert de integratie van nieuwkomers en het behoud van een gedeelde cultuur.
“Onze normen en waarden zijn niet onderhandelbaar. Wij zijn gastvrij, maar niet grenzeloos. Wie zich thuis voelt in Nederland, hoort daar ook verantwoordelijkheid bij te nemen.”
“Wie in Nederland wil wonen, hoort mee te doen. Inburgeren, de taal leren, werk zoeken en bijdragen aan de samenleving. Dat is geen keus, maar een voorwaarde.”
Verzet tegen radicalisme en bescherming van vrijheden
BBB signaleert maatschappelijke spanningen door botsende normen en waarden, met name door een radicale minderheid die zich keert tegen fundamentele vrijheden. De partij stelt dat deze vrijheden onder druk staan en dat bescherming hiervan essentieel is voor een open samenleving.
“De druk op buurten neemt niet alleen toe door fysieke overbevolking, maar ook door botsende normen en waarden. Een kleine, maar radicale minderheid keert zich actief tegen de vrijheden waarop onze samenleving is gebouwd.”
“Vrijheden die in Nederland vanzelfsprekend zouden moeten zijn, komen onder druk te staan. BBB staat pal voor een samenleving waarin iedereen zich vrij voelt, ongeacht afkomst of geloof, zolang men elkaars vrijheid respecteert.”
Noaberschap en de gulden regel als sociale norm
BBB benadrukt noaberschap (omzien naar elkaar) en de gulden regel als moreel kompas voor de samenleving. Dit betekent dat mensen elkaar helpen, aanspreken en respecteren, niet uit verplichting maar uit overtuiging. Dit standpunt adresseert sociale cohesie en wederzijds respect als kernwaarden.
“Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Behandel de ander zoals je zelf wilt worden behandeld. Dat is voor ons geen slogan, maar een norm. De gulden regel is het morele kompas van een eerlijke samenleving.”
“Noaberschap betekent dat je oog hebt voor je buren, je gemeenschap en de toekomst. Het is helpen zonder te hoeven vragen, bijspringen zonder afspraak en de moed hebben om elkaar aan te spreken.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) koppelt normen en waarden expliciet aan publieke verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid. Ze pleit voor het hanteren van publieke normen bij besteding van publiek geld, het strikt naleven van mensenrechten en het actief bestrijden van discriminatie. Concrete voorstellen zijn onder meer het uitbreiden van de balkenendenorm naar alle organisaties die met publiek geld werken, verplichte winstdeling voor werknemers, en het wettelijk verankeren van gelijke behandeling en mensenrechten. De kern van hun visie is dat publieke middelen en instituties moeten opereren volgens collectieve, rechtvaardige normen en waarden die gelijkheid en inclusie waarborgen.
Publieke normen verplicht bij publiek geld
PvdD stelt dat wie met publiek geld werkt, ook aan publieke normen en waarden moet voldoen. Dit voorkomt buitensporige beloningen en waarborgt dat publieke middelen rechtvaardig worden ingezet. Het adresseren van dit punt is bedoeld om publieke integriteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid te versterken.
Strikte naleving van mensenrechten en gelijke behandeling
De partij benadrukt dat mensenrechtenverdragen strikt moeten worden nageleefd en dat wet- en regelgeving hierop moeten worden afgestemd. Dit standpunt adresseert structurele discriminatie en uitsluiting, en koppelt normen en waarden aan universele rechten en gelijke behandeling.
“Mensenrechtenverdragen zoals het Kinderrechtenverdrag, Vrouwenrechtenverdrag en het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap worden strikt nageleefd. Alle wet- en regelgeving wordt in lijn gebracht met deze verdragen, zodat alle mensen gelijke rechten krijgen...”
“De Partij voor de Dieren staat voor een samenleving waarin iedereen eerlijk en gelijkwaardig wordt behandeld.”
Actieve bestrijding van discriminatie als norm
PvdD stelt dat elke vorm van discriminatie verwerpelijk is en dat publieke instellingen het goede voorbeeld moeten geven. Dit standpunt koppelt normen en waarden direct aan inclusiviteit en het actief bestrijden van ongelijkheid.
DENK benadrukt het belang van waarden als gelijkwaardigheid, inclusiviteit en respect voor diversiteit in de samenleving. Hun concrete voorstellen richten zich op cultuursensitieve zorg, waardegericht beleid rond ethische kwesties als abortus en euthanasie, en het onderwijs van waarden die samenleven mogelijk maken. DENK koppelt normen en waarden expliciet aan beleid rond zorg, onderwijs en religieuze vrijheid, met nadruk op het beschermen van minderheden en het waarborgen van keuzevrijheid. Hun visie draait om het wettelijk verankeren van inclusiviteit en het actief overdragen van waarden die bijdragen aan een rechtvaardige samenleving.
Cultuursensitieve en inclusieve zorg als norm
DENK wil dat zorgverlening rekening houdt met de culturele en persoonlijke waarden van patiënten, binnen de wettelijke normen. Dit moet niet vrijblijvend zijn, maar een harde eis in beleid en opleiding, zodat zorg aansluit bij de diversiteit van de samenleving.
Waardegerichte keuzes bij ethische zorgdilemma’s
Bij gevoelige onderwerpen als abortus en euthanasie stelt DENK waarden als het recht op leven, autonomie en zorgvuldigheid centraal. Zij willen beleid dat expliciet recht doet aan deze waarden, met concrete voorwaarden en beperkingen.
“Een aantal vraagstukken raken aan waarden, zoals het recht op leven. Wij willen hierbij noemen: Bij abortus moeten wij recht doen aan de gezondheid en de autonomie van de vrouw én aan de rechten van het ongeboren leven.”
“Wij willen geen verruiming van de mogelijkheden voor euthanasie. Wij willen inzetten op meer maatregelen om de wens tot het beëindigen van het leven te voorkomen, bijvoorbeeld door de aanpak van depressie en eenzaamheid.”
Onderwijs draagt waarden voor samenleven over
DENK ziet onderwijs als een sleutel voor het overdragen van normen en waarden die samenleven mogelijk maken. Leraren moeten hierin ondersteund worden zodat kinderen leren omgaan met diversiteit en gelijkwaardigheid.
“Daarnaast speelt onderwijs een essentiële rol in het aan onze kinderen overbrengen van de waarden die ons in staat stellen met elkaar samen te leven. Hier moeten wij onze leraren optimaal in steunen.”
De ChristenUnie ziet normen en waarden als fundament van de samenleving, geworteld in het christendom, en pleit voor duidelijke morele kaders in onderwijs, samenleving en wetgeving. Ze benadrukken het belang van opvoeding en onderwijs waarin ouders en scholen normen en waarden actief overdragen, en willen dat de overheid grenzen stelt aan schadelijke vormen van vrijheid, zoals drugs, gokken en prostitutie. De partij koppelt deze visie aan concrete voorstellen, zoals het beschermen van onderwijsvrijheid, het stellen van maatschappelijke normen en het versterken van de democratische rechtsstaat. Hun benadering is normatief, met nadruk op menselijke waardigheid, verantwoordelijkheid en het beschermen van kwetsbaren.
Onderwijs: Ouders en scholen dragen normen en waarden over
De ChristenUnie vindt dat de vorming van normen en waarden primair bij ouders ligt en dat scholen deze taak ondersteunen. Ze verdedigen het recht van ouders om hun kinderen op te voeden volgens hun eigen normen en waarden, en koppelen dit aan onderwijsvrijheid.
“Ouders hebben het recht hun kinderen qua normen, waarden en (geloofs)overtuiging op te voeden zoals zij dat willen. Dat recht werkt door in het onderwijs.”
Overheid stelt duidelijke morele grenzen in de samenleving
De partij verwerpt het idee van onbegrensde individuele vrijheid en wil dat de overheid duidelijke normen stelt om kwetsbaren te beschermen. Dit uit zich in het bestrijden van drugs, gokken en prostitutie, en het stellen van maatschappelijke grenzen.
“De overheid moet duidelijke normen stellen omdat het bijdraagt aan een veilig land en gezonde jongeren.”
Democratische rechtsstaat gefundeerd op christelijke waarden
De ChristenUnie ziet de democratische rechtsstaat als gebaseerd op christelijke waarden zoals menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid, vrijheid en verantwoordelijkheid. Ze waarschuwen dat deze waarden onder druk staan en benadrukken het belang van gedeelde normen en cultuur.
“De basis van onze samenleving is de democratische rechtsstaat, gefundeerd op waarden die in het christendom geworteld zijn, zoals menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid, vrijheid, verantwoordelijkheid, naastenliefde en ruimte voor verschil.”
Nieuwe maatschappelijke dienstplicht als norm
De partij wil het normaal maken dat iedere Nederlander zich een periode inzet voor de gemeenschap, via een maatschappelijke of militaire dienstplicht. Dit wordt gezien als een manier om normen van verantwoordelijkheid en solidariteit te versterken.
“Het wordt normaal dat iedere Nederlander zich een periode inzet voor de gemeenschap. Jongeren vervullen een maatschappelijke of militaire dienstplicht en kiezen daarbij, vanuit hun motivatie, voor de krijgsmacht of voor een rol elders in de samenleving.”
Het CDA benadrukt het belang van het herstellen en versterken van normen en waarden als fundament voor een fatsoenlijke samenleving. Zij willen dit bereiken door meer aandacht te geven aan gemeenschapszin, respect en tradities, en door concrete maatregelen zoals een dienstplicht, stevige inburgering en het expliciet uitdragen van democratische en rechtsstatelijke waarden. Het CDA koppelt normen en waarden aan actief burgerschap, respectvolle omgang en het tegengaan van discriminatie, zowel offline als online. De partij ziet het versterken van deze waarden als essentieel voor het behoud van een weerbare democratie en een verbonden samenleving.
Waarden en normen nieuw gewicht geven
Het CDA wil actief investeren in het versterken van normen en waarden, met nadruk op respect, tradities en gemeenschapszin. Dit wordt gezien als noodzakelijk om de samenleving fatsoenlijk en saamhorig te houden, en om tegenwicht te bieden aan individualisering en verharding.
“We hebben een stevige agenda om onze waarden en normen nieuw gewicht te geven. We willen meer aandacht en minder regels voor de zachte krachten: verenigingen, vrijwilligers en mantelzorgers. Met een dienstplicht en stevige inburgering zorgen we dat iedereen meedoet. We versterken onze democratie en koesteren tradities.”
Democratische waarden en fatsoen voorleven
Het CDA verbindt het voortbestaan van de democratie direct aan het actief uitdragen en voorleven van normen en waarden zoals moraal, fatsoen, solidariteit en respect. Zij zien het versterken van het democratisch ethos als een collectieve verantwoordelijkheid, die verder gaat dan alleen wetten en regels.
“Democratie verdwijnt niet in één klap; ze brokkelt af, stukje bij beetje, als moraal en fatsoen ontbreken. Een rechtsstaat is meer dan alleen regels en wetten. Het gaat om wat deze regels en wetten uitdrukken: een waardengemeenschap is gebouwd op principes als vrijheid, solidariteit, naastenliefde en rechtvaardigheid. Deze overtuigingen moeten steeds opnieuw worden verteld en voorgeleefd.”
Waarden en normen gelden ook online
Het CDA wil dat normen en waarden, fatsoen en respect niet alleen in de fysieke samenleving, maar ook online gelden. Zij pleiten voor wettelijke verankering van digitale rechten en het tegengaan van online misbruik van vrijheden.
“Onze waarden en normen, fatsoen en respect gelden ook online. We doen voorstellen om digitale rechten beter in de wet te verankeren, zoals het recht op transparantie en het recht op eigenaarschap van data.”
GroenLinks-PvdA benadrukt het belang van het beschermen en versterken van Nederlandse normen en waarden, vooral waar deze onder druk staan door ondermijning of discriminatie. De partij stelt concrete maatregelen voor om onderwijs en informele initiatieven die indruisen tegen deze waarden aan te pakken, en zet in op het bevorderen van inclusiviteit, gelijkwaardigheid en het bestrijden van discriminatie in de samenleving.
Aanpakken van ondermijning van Nederlandse normen en waarden
GroenLinks-PvdA wil voorkomen dat informele onderwijsinitiatieven, zoals sommige weekendscholen, bijdragen aan het ondermijnen van Nederlandse normen en waarden. De partij ziet het als haar verantwoordelijkheid om in te grijpen waar deze waarden worden aangetast, met het oog op sociale cohesie en gedeelde uitgangspunten in de samenleving.
“Helaas zijn er te veel voorbeelden van weekendscholen waar les wordt gegeven op een manier die indruist tegen Nederlandse waarden en normen. Waar dit gebeurt pakken we dit aan. We bezien hoe we effectief ondermijning van onze normen en waarden tegen kunnen gaan.”
Bevorderen van inclusiviteit en gelijkwaardigheid
Het programma legt een sterke nadruk op het bevorderen van een inclusieve samenleving waarin iedereen, ongeacht achtergrond, gelijke rechten en kansen heeft. Dit wordt gezien als een kernwaarde die actief beschermd en versterkt moet worden, onder andere door discriminatie te bestrijden en aandacht te besteden aan het koloniale verleden.
“We staan voor een land waarin je de vrijheid hebt om jezelf te zijn en gelijk behandeld wordt, ongeacht wie je bent, wat je gelooft of van wie je houdt.”
“In het onderwijs besteden we meer aandacht aan de gevolgen van discriminatie, antisemitisme en uitsluiting. We waarborgen aandacht voor onder andere het koloniale verleden, slavernij, de Holocaust en de Joodse cultuur.”