Verkiezingsprogramma's 2025 overnatuur en klimaat
BVNL verwerpt het huidige klimaat- en natuurbeleid als ideologisch, inefficiënt en schadelijk voor economie en voedselzekerheid. De partij kiest voor technologische innovatie (zoals kernenergie en gas), afschaffing van Europese en nationale klimaat- en natuurregels, en het behoud van landbouw en visserij. BVNL wil stoppen met windmolens, subsidies en verplichtingen, en pleit voor een pragmatische, nationale koers gericht op betaalbare energie en voedselsoevereiniteit.
Stoppen met Europees en nationaal klimaatbeleid
BVNL ziet het huidige klimaatbeleid als zinloos, duur en schadelijk voor Nederland en wil alle grote Europese en nationale klimaatmaatregelen beëindigen. De partij verwerpt internationale akkoorden en fondsen, en wil alleen inzetten op innovatie en adaptatie waar nodig.
“De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeggen we op, waaronder begrepen het CO2 handelssysteem ETS. Nederland zet in op innovatie en technisch verstandige oplossingen die bijdragen aan een goed milieu.”
“Het klimaatfonds van € 35 miljard wordt ontmanteld.”
“Stoppen met zinloos klimaatbeleid en waar nodig inzetten op adaptatie.”
“Nederland doet niet meer mee aan de Green Deal. De Green Deal is een gevaarlijke ideologie die slechts leidt tot voedseltekorten, armoede, afhankelijkheid en werkeloosheid.”
Geen windmolens, geen zonneparken op land of zee
BVNL is fel tegen windmolens op land en zee en tegen het opofferen van landbouw- of bouwgrond voor zonneparken. Zonnepanelen zijn alleen toegestaan op daken, op vrijwillige basis.
“Wij zijn tegen windmolens op land en zee, of het opofferen van bouwgrond of landbouwgrond ten behoeve van zonne-akkers.”
“Geen nieuwe windmolens op land of op zee.”
“Er worden geen zonnepanelen geplaatst op onbebouwde grond of op water. Zonnepanelen op daken is een keuze die we bij de eigenaar van het gebouw laten en is vergunningsvrij.”
“Het volbouwen van visgronden in zee met windmolens is onaanvaardbaar en waar dit gedaan is, dient dit te worden teruggedraaid.”
Inzetten op kernenergie, gas en innovatie
De partij wil inzetten op kernenergie (ook SMR en thorium), gaswinning (inclusief Groningen en Noordzee), en innovatie zoals waterstof, zonder subsidies. Kolencentrales blijven open tot er stabiele alternatieven zijn.
“Dit kan door kerncentrales te bouwen en het gasveld in Groningen veilig en verantwoord open te houden en nieuwe gasvelden op Nederlands grondgebied te ontwikkelen.”
“Onderzoek naar SMR (Small-Modular-Reactor) energiecentrales op basis van bestaande en Thorium-technologie wordt actief gestimuleerd.”
“We gaan door met ontwikkeling van en productie uit gasvelden in de Noordzee.”
“Kolencentrales openhouden totdat goede stabiele alternatieven voorhanden zijn.”
Afschaffen stikstofbeleid en Natura 2000-regels
BVNL wil het stikstofbeleid en de bijbehorende fondsen direct beëindigen, Natura 2000-gebieden herzien, en het Aerius-model afschaffen. De partij acht de staat van de Nederlandse natuur goed en vindt de huidige normen onrealistisch.
“Het stikstofbeleid gaat per direct de prullenbak in, zodat boeren weer rustig kunnen boeren en vissers weer gewoon kunnen vissen.”
“Het stikstoffonds van € 25 miljard wordt ontmanteld.”
“Het Aeriusmodel mag niet meer worden gebruikt en er wordt slechts gewerkt met gemeten waarden.”
“Door het benoemen van 162 Natura 2000 gebieden hebben we het onszelf onnodig moeilijk gemaakt.”
“De voorgespiegelde staat van de natuur in Nederland is een stuk beter dan door sommige experts wordt gesteld. Maar liefst 90% van het natuuroppervlak in Nederland is in uitstekende staat.”
Koesteren van landbouw en visserij, tegen natuurherstelwet
BVNL beschouwt landbouw en visserij als essentieel voor voedselzekerheid en economie, en verzet zich tegen Europese natuurherstelwetgeving en het uitkopen van boeren. De partij wil voedselsoevereiniteit en minder EU-invloed.
“Geen boeren, geen eten. Nederland heeft de meest duurzame, meest efficiënte en meest diervriendelijke boeren van de wereld... Daarom moeten wij onze boeren koesteren en trots zijn op deze prachtige sector.”
“Er worden geen boeren meer uitgekocht. Ook niet zogenaamd vrijwillig door de overheid. Er is geen enkele reden om met belastinggeld landbouwgrond te kopen om vervolgens terug te geven aan de natuur.”
“De EU-Natuurherstelwet kan de prullenbak in. Deze wetgeving zal Nederland onleefbaar maken en zorgt ervoor dat nog geen bosje madeliefjes geplukt kan, of hond uitgelaten mag worden in de berm.”
“Voedselsoevereiniteit moet een speerpunt zijn voor Nederland.”
Meer bomen en groen in steden, geen bezwaar tegen natuurlijke bosvorming
BVNL wil meer bomen en groen in stedelijke gebieden vanwege milieu- en leefbaarheidsvoordelen, en heeft geen bezwaar tegen het spontaan veranderen van heide of zandvlaktes in bos.
“We gaan zorgen dat er binnenstedelijk meer bomen worden geplant. Meer bomen is goed voor ons milieu.”
“Er moeten meer bomen komen. Bij stedelijke ontwikkeling wordt hiermee rekening gehouden en als heidegebieden of zandvlaktes op natuurlijke wijze transformeren naar bos is dat prima.”
“Bovendien is het voor BVNL geen probleem wanneer zandverstuivingen transformeren tot bos, als gevolg van depositie van stikstofoxiden of ammoniak.”
De SP wil natuur en klimaat centraal stellen door ambitieuze doelen te combineren met sociale rechtvaardigheid en publieke regie. Ze streven naar een klimaatneutrale samenleving in 2040, herstel van biodiversiteit, meer natuur en een eerlijke energietransitie waarbij lasten niet bij gewone mensen terechtkomen. Concrete voorstellen zijn onder andere een klimaatrechtvaardigheidstoets, uitbreiding van natuurgebieden, vergroening van steden, en het stoppen van fossiele subsidies.
Klimaatneutrale en klimaatrechtvaardige samenleving in 2040
De SP wil verder gaan dan de huidige klimaatdoelen en streeft naar een klimaatneutrale én klimaatrechtvaardige samenleving in 2040. Ze zien het kapitalisme als oorzaak van de klimaatcrisis en pleiten voor publieke regie en democratische zeggenschap over energie en klimaatbeleid.
“Ons doel is daarom om in 2040 een klimaatneutrale én klimaatrechtvaardige samenleving te realiseren.”
“Een crisis die in zijn kern veroorzaakt wordt door het kapitalisme. Want zolang winst boven alles gaat, blijft het kapitalisme de bron van deze crisis en moeten we het kapitalisme dus terugdringen om ons klimaat en onze toekomst te redden.”
Klimaatrechtvaardigheid: lasten eerlijk verdelen
De SP wil dat klimaatbeleid niet leidt tot tweedeling en dat de lasten niet bij de werkende klasse terechtkomen. Ze voeren een klimaatrechtvaardigheidstoets in en verlagen de energiebelasting voor huishoudens, terwijl grootverbruikers meer gaan betalen.
Stoppen met fossiele subsidies en publieke regie over energie
De SP wil zo snel mogelijk stoppen met fossiele subsidies en de energievoorziening onder publieke controle brengen. Winst uit energiebedrijven moet terug naar de samenleving en niet naar aandeelhouders.
“Wij stoppen die subsidies zo snel mogelijk en geven steun voor vergroening als daar publieke zeggenschap tegenover staat.”
“Wij gaan de drie grote private warmtebedrijven (Eneco, Vattenfall en Ennatuurlijk) overnemen en omvormen tot vier publieke, regionale warmtebedrijven.”
“Winst wordt niet langer uitgekeerd aan aandeelhouders, maar teruggegeven aan mensen.”
Uitbreiding en bescherming van natuur en biodiversiteit
De SP wil natuurgebieden uitbreiden, verbinden en beter beschermen, met meer geld en personeel voor beheer. Boeren krijgen een rol in natuurbeheer en worden daarvoor beloond.
“We breiden natuurgebieden uit, ook op zee, en verbinden ze tot een robuust netwerk.”
“Natuurbeheer wordt versterkt om biodiversiteit te herstellen en natuurgebieden beter te beschermen. Er komt meer geld en personeel voor onderhoud, toezicht en herstel van natuur.”
“Op tien procent van de landbouwgrond komt ruimte voor natuur: houtwallen, schone sloten, bloemrijke bermen en akkerranden versterken het netwerk van natuurgebieden. Boeren beheren deze landschapselementen en krijgen daarvoor een eerlijke financiële vergoeding.”
Vergroening van steden en Nationaal Bomenplan
De SP wil steden groener maken met een landelijke groennorm en een Nationaal Bomenplan, waarbij voor elke Nederlander een boom wordt geplant. Elke wijk krijgt minimaal 30% groenoppervlak.
“Daarom planten we een boom voor iedere inwoner en voeren we een landelijke groennorm in, als onderdeel van een groots 25jarenplan om elke wijk in Nederland groener en leefbaarder te maken.”
“Met een Nationaal Bomenplan planten we voor elke Nederlander een boom. Zo kunnen we meer dan 100 duizend hectare bos bijplanten.”
Klimaatadaptatie: bescherming tegen extreem weer
De SP investeert in klimaatadaptatie om Nederland te beschermen tegen hitte, droogte en overstromingen, met sterke dijken, meer groen in steden en gezond waterbeheer.
“We bereiden Nederland voor op extremer weer door te investeren in klimaatadaptatie. Dat betekent bescherming tegen hitte, droogte en overstromingen. Met sterke dijken, meer groen in steden en een gezond waterbeheer.”
Landbouw en visserij in balans met natuur en klimaat
De SP wil landbouw en visserij verduurzamen, met minder kunstmest, minder dieren per hectare, en bescherming van biodiversiteit. Boeren worden beloond voor ecosysteemdiensten.
“We schakelen om naar landbouw die werkt mét de natuur. Minder kunstmest, minder gif, minder dieren per hectare.”
“Boeren worden beloond voor het leveren van ecosysteemdiensten, zoals waterberging, biodiversiteit en koolstofvastlegging, naast hun voedselproductie.”
“De visserij moet duurzaam zijn en in balans met de natuur. Er blijft voldoende vis in zee, bedreigde soorten worden beschermd en vismethoden richten zo min mogelijk schade aan het ecosysteem aan.”
Geen biomassa, wel schone energie en circulaire economie
De SP wil stoppen met houtgestookte biomassa en inzetten op schone energie, hergebruik en recycling. Producten moeten herbruikbaar en duurzaam zijn.
“We stoppen met houtgestookte biomassacentrales. Die zorgen voor vieze lucht, gezondheidsschade bij omwonenden en extra CO₂-uitstoot. Dat is slecht voor mens en klimaat.”
“We stoppen met de wegwerpeconomie. Producten worden herbruikbaar, repareerbaar en duurzaam. We ontmoedigen vervuiling en stimuleren hergebruik.”
Wind- en zonne-energie met bescherming van natuur
De SP investeert in wind- en zonne-energie, maar alleen met lokaal draagvlak en bescherming van natuur en biodiversiteit. Windparken op zee moeten natuurinclusief worden ontworpen.
Europese en internationale samenwerking voor natuur en klimaat
De SP wil samenwerken in Europa voor een sociale Green Deal en strenge afspraken over milieuvervuiling. Internationale samenwerking richt zich op versterking van lokale landbouwsystemen.
“We zetten ons in voor een échte sociale Green Deal waarin klimaatrechtvaardigheid centraal staat en mensen via democratische zeggenschap weer grip krijgen op de toekomst van hun land.”
“We werken samen in Europa om water, lucht en bodem schoon te houden, vervuiling bij de bron aan te pakken en onze leefomgeving te beschermen.”
“Internationale samenwerking focust op versterking van lokale landbouwsystemen in het Mondiale Zuiden.”
NSC wil natuur en klimaat beschermen door een pragmatische, gebiedsgerichte aanpak die rekening houdt met economie, leefbaarheid en landbouw. Ze zetten in op het verbeteren van biodiversiteit, waterkwaliteit en klimaatadaptatie, maar willen meer flexibiliteit in regelgeving en minder afhankelijkheid van rekenmodellen. Kernenergie, energiebesparing en een realistische stikstofaanpak zijn centrale pijlers, met oog voor betaalbaarheid en innovatie.
Bescherming en herstel van natuur en biodiversiteit
NSC benadrukt het belang van robuuste natuurgebieden, herstel van biodiversiteit en verbetering van water, bodem en lucht. Ze willen natuurversterkend bouwen stimuleren en landschapselementen behouden, maar pleiten ook voor flexibiliteit in regelgeving en compensatie bij verlies van 'snippernatuur'.
“We beschermen natuur en biodiversiteit door de kwaliteit van water, bodem en lucht te verbeteren. We zetten ons in voor robuuste natuurgebieden en het in stand houden van bedreigde dieren en planten.”
“We zetten ons in om de biodiversiteit in Nederland te behouden en te herstellen. Dit doen we zowel op land als op zee. Natuurversterkend bouwen wordt de nieuwe norm, zowel op bedrijventerreinen als bij nieuw te ontwikkelen woonwijken.”
“Het redden van een ‘snippernatuur’ moet, mede in het licht van het veranderende klimaat en toenemende verdroging, ruimtelijk kunnen worden afgewogen tegen andere sociale en maatschappelijke opgaven. Een voorwaarde is dat de instandhoudingsdoelen worden gerespecteerd en dat als er snippernatuur plaats moet maken, dit in een ander gebied wordt gecompenseerd.”
Realistische en gebiedsgerichte stikstofaanpak
NSC wil de stikstofuitstoot significant verminderen, maar keert zich tegen een aanpak die volledig leunt op rekenmodellen. Ze pleiten voor doelsturing, meer ruimte voor boeren, legalisering van PAS-melders en een integrale benadering waarbij ook water, natuur en klimaat worden meegewogen.
“De stikstofuitstoot moet omlaag door beleid dat zich op alle sectoren richt, een gebiedsgerichte aanpak en meer ruimte bij doelsturing. Tegelijkertijd willen we stoppen met de aanpak die volledig leunt op rekenmodellen.”
“De uitstoot van stikstof moet significant zijn teruggedrongen in 2035. Alle sectoren – industrie, verkeer, zee- en luchtvaart en landbouw – dragen bij aan die doelstelling en nemen maatregelen.”
“We stoppen met de huidige aanpak en opkoop van piekbelasters die gebaseerd is op het neerslagmodel Aerius.”
“De legalisering van de PAS-melders en interimmers die al jarenlang in een schrijnende positie verkeren, krijgt de hoogste prioriteit.”
“In en rond Natura 2000-gebieden nemen we gebiedsgerichte maatregelen om natuur te behouden of te herstellen.”
“In een regionaal gebiedsproces wegen we naast doelen op het gebied van stikstof, water, natuur en klimaat ook de leefbaarheid en het perspectief voor de landbouw mee (integrale benadering).”
Klimaatdoelen en energietransitie met kernenergie
NSC onderschrijft de klimaatdoelen van Parijs en zet in op een klimaatneutrale economie, waarbij kernenergie een onmisbare rol speelt. Ze willen de energietransitie betaalbaar houden, het netwerk versterken, en kiezen voor wind op zee (niet in ecologisch waardevolle gebieden) en zon op daken, niet op landbouwgrond of in natuurgebieden.
“We steunen de ambitie om op termijn klimaatneutraal en energie-onafhankelijk te worden.”
“Kernenergie is onmisbaar als schone en betrouwbare bron in de energiemix van de toekomst.”
“We blijven ons houden aan de afspraken in het Klimaatakkoord van Parijs en zetten in op een klimaatneutrale economie.”
“We zijn tegen de aanleg van zonnevelden op goede landbouwgronden en in natuurgebieden en tegen grote windparken op land. Zonnepanelen kunnen het best op daken en langs wegen en spoorlijnen worden opgesteld.”
“Windparken worden op zee niet in ecologisch waardevolle gebieden gebouwd.”
Waterveiligheid en klimaatadaptatie
NSC erkent de risico’s van klimaatverandering voor Nederland en wil een nieuw Deltaplan, vaker toetsen van waterkeringen, prioriteit voor overstromingsveiligheid en strengere aanpak van watervervuiling. Ze willen water vasthouden, ruimte voor waterberging en geen nieuwe bebouwing in beschermde duinzones.
“Er is een nieuw Deltaplan nodig om het land te beschermen tegen overstromingen en om in te spelen op wateroverlast, bodemdaling én droogte. Zoet water moeten we vasthouden, we willen meer ruimte maken voor waterberging.”
“Veiligheid tegen overstroming heeft altijd prioriteit boven andere functie-eisen. Dijkversterking mag geen vertraging oplopen door stikstofregels of Natura 2000.”
“Om de waterkwaliteit op orde te brengen moeten uitstoot en lozingen van industrieel en huishoudelijk afvalwater verder worden teruggedrongen. We zetten ons in om de lozingen van PFAS en scrubberwater te verbieden.”
Minder nationale koppen, Europese aanpak en innovatie
NSC wil voorkomen dat Nederland verder gaat dan Europese klimaatdoelen (‘nationale koppen’), zet in op innovatie en wil subsidies en regelingen voor verduurzaming eenvoudig en toegankelijk maken, met oog voor betaalbaarheid.
“We beperken de nationale ‘koppen’ op de Europese aanpak als het gaat om reductiedoelen, tempo, subsidies en belastingen.”
“Ook subsidies en regelingen voor verduurzaming moeten eenvoudig en toegankelijk zijn, zodat juist de mensen die dit het hardst nodig hebben kunnen investeren in energiebesparing.”
Forum voor Democratie (FVD) verwerpt het huidige klimaatbeleid volledig, ontkent de urgentie van klimaatverandering en wil stoppen met alle vormen van klimaat- en duurzaamheidsbeleid. In plaats daarvan zet FVD in op fossiele energie, kernenergie, adaptatie aan klimaatverandering, het schrappen van stikstof- en natuurregels, en een pragmatisch natuurbeheer gericht op menselijk gebruik en lokale controle.
Volledig stoppen met klimaatbeleid en energietransitie
FVD ziet geen noodzaak voor klimaatbeleid, ontkent het bestaan van een klimaatcrisis en wil alle klimaatmaatregelen, -wetten en internationale akkoorden intrekken. De partij wil fossiele brandstoffen blijven gebruiken, kolen- en gascentrales heropenen, en kernenergie uitbreiden. Klimaatadaptatie (zoals dijkenbouw) krijgt voorrang boven CO₂-reductie.
“Forum voor Democratie gelooft niet in het klimaatprobleem en ziet geen reden om gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren. Daarom stoppen we met de kostbare klimaatplannen. We trekken de Klimaatwet in en zeggen het Parijsakkoord op.”
“We stoppen volledig met de energietransitie, zodat ons land niet langer wordt opgezadeld met onbetaalbaar en zinloos klimaatbeleid.”
“We laten CO₂-reductie los als uitgangspunt, zodat beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
“We bouwen snel tien nieuwe kerncentrales en investeren in thoriumonderzoek, zodat Nederland volledig energieautonoom wordt en ook in de toekomst kan beschikken over betrouwbare en toekomstgerichte energievoorziening.”
“We heropenen onze hypermoderne, schone kolencentrales die door vorige kabinetten zijn gesloten, zodat er onmiddellijk goedkope en stabiele stroom beschikbaar komt.”
Klimaatadaptatie in plaats van mitigatie
FVD wil zich uitsluitend richten op aanpassing aan klimaatverandering (adaptatie) in plaats van het terugdringen van broeikasgassen. Investeringen moeten gaan naar dijken, kustbescherming en innovatieve landbouw, niet naar CO₂-reductie.
“Dankzij technologische vooruitgang zijn we beter beschermd tegen natuurgeweld, en dát moet ook de weg vooruit zijn: adaptatie in plaats van kostbare en ineffectieve CO₂-reductie.”
“In plaats daarvan richten wij ons op adaptatie – zoals dijkenbouw, kustbescherming en innovatieve landbouw – waar Nederland juist historisch sterk in is.”
“We investeren in dijken, kustbescherming, rivierbeheer, irrigatie en gewasontwikkeling, zodat Nederland beter beschermd is tegen weersextremen.”
Schrappen van windmolens, zonneparken en biomassacentrales
FVD wil geen nieuwe windmolens of zonneparken op land of water, bestaande windparken ontmantelen, en biomassacentrales sluiten. De partij noemt deze vormen van energie onbetrouwbaar, duur en schadelijk voor natuur en visserij.
“We plaatsen geen nieuwe windmolens op zee en ontmantelen bestaande windparken, zodat de natuur en de visserij niet verder worden geschaad.”
“We verbieden de aanleg van zonneparken op grond of water, zodat ruimte behouden blijft voor landbouw en natuur.”
“We sluiten biomassacentrales, zodat bossen niet langer worden opgeofferd voor schijnoplossingen.”
Volledig schrappen van stikstofbeleid
FVD ontkent het bestaan van een stikstofprobleem en wil alle stikstofregels en Kritische Depositiewaarden (KDW) uit de wet halen. Natuurbeleid moet alleen gebaseerd zijn op feitelijke waarnemingen, niet op modellen.
“We vegen het hele stikstofbeleid van tafel en halen de Kritische Depositiewaarden (KDW) uit de wet en uit de vergunningverlening, omdat er geen stikstofcrisis is en boeren gewoon kunnen blijven boeren.”
“Het huidige stikstofbeleid is gebaseerd op computermodellen en aannames die geen verband houden met de werkelijkheid.”
Pragmatisch natuurbeheer, tegen rewilding en prioriteit voor landbouw
FVD wil een praktisch natuurbeleid zonder rewilding, met nadruk op beheer door boeren, jagers en particulieren. De partij verzet zich tegen de terugkeer van de wolf, geeft prioriteit aan bescherming van vee, en wil meer bomen planten maar geen massale kap voor biomassa of natuurherstel.
“We stoppen met rewildingprojecten die uitgaan van een mythisch oernatuurbeeld dat niet past bij het Nederlandse cultuurlandschap.”
“We geven bescherming van vee prioriteit boven het gedogen van de wolf. Indien een wolf overlast veroorzaakt, mag hij worden afgeschoten.”
“We ondersteunen particuliere initiatieven en landgoedeigenaren, omdat zij bewezen zorgvuldig omgaan met de natuur.”
“We stoppen de massale bomenkap voor biomassacentrales en zogenaamde natuurherstelprojecten.”
“We zetten actief in op het planten van méér bomen - ook in de steden, zodat Nederland groener wordt.”
De PVV verwerpt het huidige klimaatbeleid en ziet klimaatmaatregelen als onzinnig en schadelijk voor de economie en betaalbaarheid. De partij wil stoppen met klimaatdoelen, subsidies en wind- en zonneparken, en kiest voor fossiele energie, kernenergie en aanpassing aan klimaatverandering in plaats van mitigatie. Op het gebied van natuur wil de PVV minder Natura 2000-gebieden, versoepeling van stikstofregels en geen belemmeringen voor woningbouw en landbouw.
Stoppen met klimaatbeleid en internationale afspraken
De PVV beschouwt het Nederlandse klimaatbeleid als ineffectief, onbetaalbaar en schadelijk voor burgers en bedrijven. De partij wil zich terugtrekken uit internationale klimaatafspraken, alle nationale klimaatwetgeving en -subsidies schrappen, en stoppen met de energietransitie. De focus verschuift naar leveringszekerheid en betaalbare energie, met behoud van fossiele centrales en uitbreiding van kernenergie.
“We trekken ons terug uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs en trekken de Klimaatwet in. We schrappen het Klimaatfonds en doeken het Klimaatberaad op.”
“SDE++ en andere klimaatsubsidies schrappen”
“Geen enkele nieuwe windturbine er meer bij; geen nieuwe zonneparken”
“Het ministerie van Klimaat en Groene Groei veranderen we in het ministerie van Betaalbare Energie: geen CO2-flauwekul, maar leveringszekerheid en lagere energielasten.”
“We stoppen met de energietransitie en gaan netcongestie oplossen: geen windturbines, geen zonneparken of andere weersafhankelijke wiebelstroom. We gaan niet verplicht van het gas af, houden onze kolen- en gascentrales open en bouwen meer kerncentrales – stabiel en betrouwbaar.”
Geen windturbines, zonneparken of CO2-reductiemaatregelen
De PVV verzet zich fel tegen wind- en zonne-energie, CO2-heffingen en ondergrondse CO2-opslag. De partij noemt windturbines schadelijk voor de gezondheid en wil bestaande turbines waarover klachten zijn afbreken. Er wordt ingezet op fossiele energie en kernenergie, niet op hernieuwbare bronnen.
Klimaatadaptatie in plaats van mitigatie
In plaats van het verminderen van CO2-uitstoot (mitigatie), wil de PVV zich richten op aanpassing aan klimaatverandering (adaptatie), zoals waterveiligheid en bescherming tegen overstromingen.
“Geen klimaatmitigatie, maar klimaatadaptatie: actualisering van het programma Ruimte voor de Rivier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma”
Versoepeling stikstof- en natuurbescherming, minder Natura 2000
De PVV vindt dat natuur- en stikstofregels te streng zijn en woningbouw, landbouw en infrastructuur onnodig belemmeren. De partij wil het aantal Natura 2000-gebieden verminderen, stikstofnormen versoepelen en PAS-melders legaliseren. Bescherming van natuur mag niet ten koste gaan van economische ontwikkeling.
“Ook willen we het aantal gebieden met een Natura 2000-status verminderen – of gebieden verkleinen.”
“Tot die tijd verhogen we direct de rekenkundige ondergrens naar minimaal 1 mol en halen we de kritische depositiewaarden uit de wet.”
“PAS-melders gaan we onmiddellijk legaliseren; ze hebben al veel te lang moeten wachten.”
“We moeten af van alle bangmakerij dat onze natuur door stikstof op omvallen zou staan. Te veel – of juist te weinig – stikstof kan de natuur veranderen, en dat is helemaal niet erg.”
Geen overheidsbetutteling of klimaatcampagnes
De PVV verwerpt overheidsvoorlichting en gedragsbeïnvloeding rond klimaat en duurzaamheid, en wil stoppen met campagnes en verplichtingen voor burgers.
“Geen klimaatcampagnes van de overheid, zoals Zet ook de knop om”
“Ook stoppen we met alle betutteling van de overheid, zoals de klimaatcampagne Zet ook de knop om: 'gebruik een herbruikbaar tasje, gebruik wasbare luiers, eet vaker vega(n), maak je eigen compost, douche korter' – de lijst met belachelijke tips is eindeloos.”
Minder natuur- en milieuregels voor woningbouw en landbouw
De PVV wil natuur- en milieuregels versoepelen om woningbouw en landbouw niet te belemmeren. Bezwaren van natuurorganisaties tegen bouwprojecten worden beperkt, en duurzaamheidseisen voor nieuwbouw worden geschrapt.
“We stoppen met het eindeloze geneuzel over duurzaam en circulair bouwen. Er komen geen verplichte warmtepomp en geen nieuwe duurzaamheidseisen; we gaan ook niet verplicht van het gas af.”
“Daarom beperken we tijdelijk de mogelijkheden voor bezwaar en beroep tegen bouwvergunningen waar het omgevingsplan al onherroepelijk vastligt.”
De ChristenUnie ziet zorg voor natuur en klimaat als een morele opdracht en kiest voor ambitieus beleid gericht op herstel van biodiversiteit, het tegengaan van klimaatverandering en verduurzaming van de economie. Ze willen hogere CO2-reductiedoelen, investeren in duurzame energie (waaronder kernenergie), natuurherstel, en een integrale aanpak van landbouw, water en milieu. De partij benadrukt het belang van Europese samenwerking, een eerlijke prijs voor vervuilende producten, en het versterken van de positie van boeren en natuurorganisaties bij natuurbeheer.
Ambitieus klimaatbeleid en hogere CO2-reductie
De ChristenUnie wil verder gaan dan de huidige klimaatdoelen en streeft naar een hogere CO2-reductie in 2030, met nadruk op internationale samenwerking en het voorkomen van weglekeffecten. Ze zien het Akkoord van Parijs en de Europese doelstellingen als basis en willen investeren in energie-infrastructuur en innovatie.
“De ChristenUnie richt zich op een hogere reductie in 2030, zodat tegenvallers er niet direct toe leiden dat we het minimale doel niet halen.”
“Daarom wordt bij klimaatbeleid zoveel mogelijk ingezet op een Europees gelijk speelveld, met zo min mogelijk weglek.”
“In het Klimaatfonds trekken we extra geld uit voor energie-infrastructuur, zoals elektriciteits- en wartmenetten, isolatie van huizen en verduurzaming van de industrie, zodat Nederland een sterke en schone industriële sector behoudt.”
Duurzame energiemix met kernenergie en uitfasering fossiel
De partij kiest voor een energiemix van zon, wind en kernenergie, met uitfasering van gas- en kolencentrales. Gascentrales worden omgebouwd naar CO2-vrije alternatieven en biomassa wordt alleen nog hoogwaardig ingezet.
“Het fundament van onze toekomstige energievoorziening bestaat uit een mix van wind en zonne-energie. We faseren de gas- en kolencentrales uit, en vullen het energiesysteem aan met twee nieuwe grote kerncentrales.”
“Biomassa zetten we gericht in op hoogwaardige toepassingen, zoals via bijmenging in de luchtvaartsector en groen gas in het aardgasnetwerk. Er komt op den duur een einde aan het verbranden van biomassa.”
Integrale aanpak natuurherstel en biodiversiteit
De ChristenUnie wil versnippering, vermesting en verdroging tegengaan en biodiversiteit versterken. Boeren en natuurorganisaties worden beloond voor natuurbeheer, natuurgebieden juridisch beter beschermd, en het Natuurnetwerk Nederland wordt voltooid.
“Daarom komt er een integrale aanpak voor natuurherstel, gericht op het tegengaan van versnippering, vermesting en verdroging.”
“We willen biodiversiteit behouden en versterken, en onze ecosystemen veerkrachtiger maken. Boeren en natuurorganisaties worden beloond voor het onderhoud van landschapselementen en het beheer van soorten en leefgebieden.”
“Het Natuurnetwerk Nederland wordt voltooid met speciale aandacht voor bosaanplant, kruidenrijk grasland, houtwallen en moerassen.”
Verduurzaming landbouw en belonen van natuurbeheer
De partij wil de landbouwsector betrekken bij het behalen van klimaatdoelen, met bedrijfsspecifieke doelen, toegang tot het Klimaatfonds, en beloningen voor natuur- en landschapsbeheer. Krimp van de veestapel is mogelijk als doelen niet worden gehaald.
“De agrarische sector kan een grote bijdrage leveren aan de klimaatdoelen. De landelijke doelen worden bedrijfsspecifiek gemaakt. Innovatieve bronmaatregelen en schone productietechnieken worden gestimuleerd. Daarom krijgt de landbouwsector toegang tot het Klimaatfonds.”
“Boeren krijgen hierbij een duidelijke rol, ondersteund met passende vergoedingen voor het beheer.”
“Daar waar boeren zich redelijkerwijs te weinig inspannen voor het behalen van een haalbaar doel, kan krimp van de veestapel op bedrijfsniveau de consequentie zijn.”
Eerlijke prijs voor vervuilende producten (“true price”)
De ChristenUnie wil dat de werkelijke kosten van vervuilende producten worden doorberekend, zodat duurzame alternatieven aantrekkelijker worden. Dit moet idealiter op Europees niveau om weglekeffecten te voorkomen.
Klimaatadaptatie en waterbeheer
De partij wil Nederland weerbaar maken tegen extreme weersomstandigheden, investeren in waterbuffers, en voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Water en bodem worden sturend in de ruimtelijke ordening.
“We nemen onze verantwoordelijkheid om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, en maken Nederland weerbaar tegen extreme weersomstandigheden.”
“Het watersysteem wordt opnieuw ingericht om in de winter water beter vast te houden. Het grondwaterpeil wordt waar het kan verhoogd. Er komen meer waterbuffers, door diepere en meanderende beken en het aanleggen van natuurlijke waterreservoirs.”
“In 2027 moeten we voldoen aan de Europese kaderrichtlijn water (KRW).”
De Partij voor de Dieren stelt natuur en klimaat centraal in haar beleid en pleit voor een radicale koerswijziging: een leefbare aarde moet leidend zijn, niet economische groei. Ze willen fors investeren in het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis, natuurherstel wettelijk verankeren, en grote vervuilers stevig aanpakken. Concrete voorstellen zijn onder meer een wettelijk vastgelegd klimaatbudget, een Ministerie voor Natuur en Klimaat, rechten voor de natuur in de Grondwet, en het versneld afbouwen van de fossiele sector.
Wettelijk vastleggen van fors klimaat- en natuurbudget
De PvdD wil structureel 5% van het BBP inzetten voor het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis, omdat zij de urgentie van de samenhangende klimaat- en biodiversiteitscrisis erkennen en menen dat eerdere kabinetten te weinig hebben gedaan. Dit moet zorgen voor een samenhangende, daadkrachtige aanpak.
“We leggen wettelijk vast dat 5% van het BBP naar het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis gaat. Er zijn forse maatregelen nodig voor een samenhangende aanpak van de klimaatverandering en natuurverlies.”
Klimaatdoelen aanscherpen en nationaal CO2-budget
De partij wil het klimaatdoel aanscherpen naar maximaal 1,5 graden opwarming, met 2030 als uitgangspunt voor klimaatneutraliteit. Een nationaal CO2-budget vormt de basis van het beleid, zodat Nederland eindelijk het Klimaatakkoord van Parijs naleeft.
“We scherpen het klimaatdoel aan. Nederland komt eindelijk in actie om het Klimaatakkoord van Parijs na te leven en de opwarming van de Aarde te beperken tot 1,5 graden.”
“Een nationaal CO2-budget is de basis van het klimaatbeleid. Met een eerlijke verdeling van het mondiale CO2-budget beperken we de opwarming tot 1,5 graad.”
Ministerie voor Natuur en Klimaat & Maandelijkse crisiscommunicatie
De PvdD wil een apart ministerie voor Natuur en Klimaat oprichten en de minister-president maandelijks laten rapporteren over de voortgang, om het belang van deze thema’s structureel te borgen en politiek prioriteit te geven.
Rechten voor de natuur in de Grondwet & strafbaarstelling ecocide
De partij wil rechten voor de natuur opnemen in de Grondwet en ecocide strafbaar stellen, zodat natuurbelangen structureel worden meegewogen en grootschalige milieuschade juridisch kan worden aangepakt.
Grote vervuilers en financiële sector krijgen klimaatplicht
De PvdD wil dat grote vervuilers en financiële instellingen verplicht worden hun uitstoot in de hele keten terug te dringen via een overtuigend klimaatplan, en dat klimaatsubsidies alleen gaan naar bedrijven die natuur en gezondheid niet schaden.
“De grote vervuilers en financiële instellingen krijgen een klimaatplicht. Dit betekent dat zij een overtuigend klimaatplan maken om hun uitstoot in de hele keten terug te dringen.”
“Bedrijven krijgen geen subsidies als zij met hun productie de natuur of de gezondheid van burgers aantasten.”
Fossiele sector versneld afbouwen en fossiele reclame verbieden
De partij wil de fossiele sector systematisch afbouwen met financiële restricties en investeringsbeperkingen, en reclame voor fossiele brandstoffen, vlees en zuivel landelijk verbieden vanwege hun schadelijke impact op natuur en klimaat.
Natuurherstel, uitbreiding en verbinding van natuurgebieden
De PvdD wil versnipperde natuurgebieden verbinden, natuurherstel prioriteren en de Ecologische Hoofdstructuur uiterlijk in 2027 realiseren, omdat robuuste natuurgebieden beter bestand zijn tegen klimaatverandering en biodiversiteitsverlies.
Klimaatmaatregelen mogen natuur niet schaden
De partij stelt dat klimaatmaatregelen niet ten koste mogen gaan van natuur, en dat schijnoplossingen zoals CCS en kernenergie worden afgewezen omdat ze niet bijdragen aan structurele oplossingen voor beide crises.
50PLUS kiest voor een terughoudend nationaal klimaatbeleid en wil vooral Europese samenwerking en gelijk speelveld, met nadruk op betaalbaarheid en behoud van welvaart. Ze pleiten voor herziening van Natura 2000-gebieden, stimuleren kernenergie, en zetten in op praktische maatregelen voor klimaatadaptatie gericht op ouderen. Hun visie is pragmatisch, gericht op effectiviteit, concurrentiekracht en bescherming van kwetsbare groepen.
Geen nationaal klimaatbeleid bovenop Europese afspraken
50PLUS vindt dat klimaatmaatregelen alleen effectief zijn als ze Europees of mondiaal worden afgestemd, en verzet zich tegen nationale koppen op Europese regels. Ze willen nationale klimaatmaatregelen uitfaseren zodra Europese CO2-beprijzing wordt opgeschaald, om de concurrentiepositie van Nederland te beschermen.
“geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
“Gezamenlijk klimaatbeleid op Europees of wereldwijd niveau, anders is het niet effectief.”
“Uitfasering van het nationale klimaatbeleid, nadat gezamenlijk is besloten om het Europese beprijzen van CO2 op te schalen.”
“Het optimaal beprijzen van CO2 op Europees niveau, zodat CO2-reductie wordt versneld zonder de concurrentiepositie van Nederland aan te tasten.”
“Dezelfde regels voor iedereen binnen Europa. Dus geen nationale CO2-heffingen en geen extra regels bovenop de Europese afspraken.”
Herziening Natura 2000 en focus op grote natuurgebieden
50PLUS wil de indeling van Natura 2000-gebieden herzien en de nadruk leggen op grote, aaneengesloten natuurgebieden, in plaats van veel kleine gebieden. Ze willen minder "obsessief" omgaan met kleine natuurgebieden en gevaarlijke dieren weren.
Stimuleren van kernenergie en technologische oplossingen
Om de energietransitie haalbaar en betaalbaar te maken, kiest 50PLUS voor de bouw van nieuwe kerncentrales en de introductie van kleine kerncentrales (SMR’s). Ze willen geen verplichte overstap naar warmtepompen of gasloos wonen zonder volwaardige alternatieven.
Praktische klimaatadaptatie voor ouderen
50PLUS erkent de risico’s van klimaatverandering voor ouderen en wil concrete maatregelen zoals een Nationaal Hitteplan, subsidies voor airconditioning, koele ruimtes en groene daken bij nieuwbouw.
“Een Nationaal Hitteplan waarbij elke gemeente binnen 3 jaar een plan heeft voor bescherming van ouderen tijdens hittegolven.”
“Subsidie van 2.000 euro voor airconditioning voor 75-plussers met hart-, long- of andere chronische aandoeningen.”
“Groene daken en gevels bij nieuwbouw van levensloopbestendige woningen voor natuurlijke verkoeling.”
Circulaire economie en harde aanpak van zwerfafval
50PLUS wil een circulaire economie waarin recycling concurrerend is met het gebruik van nieuwe grondstoffen, en pleit voor een harde aanpak van zwerfafval en plastic.
DENK erkent klimaatverandering als een urgente uitdaging en wil natuur en klimaat beschermen met realistische, sociaal rechtvaardige maatregelen. De partij zet in op forse investeringen in duurzaamheid, energietransitie, natuurherstel en betaalbare, schone mobiliteit, waarbij grote vervuilers meer gaan betalen en burgers worden ontzien. DENK koppelt klimaatbeleid aan sociale rechtvaardigheid, internationale solidariteit en het betaalbaar houden van het dagelijks leven.
Forse investeringen in duurzaamheid en energietransitie
DENK wil de energietransitie versnellen door te investeren in duurzame energie, vergroening van de economie en het ondersteunen van huishoudens bij verduurzaming. Grote vervuilers gaan meer betalen, terwijl burgers profiteren van lagere energiekosten.
“Om onze natuur, onze aarde en onze gezondheid te beschermen staat DENK voor investeringen in duurzaamheid, in de energietransitie en in een schone economie.”
“Een toereikend Klimaatfonds waaruit de noodzakelijke investeringen gedaan kunnen worden voor de verduurzaming van ons land.”
“Grote vervuilers gaan eerlijker bijdragen. Bedrijven in de commerciële sector die veel energie verbruiken, gaan relatief méér energiebelasting en opslag voor duurzame energie betalen. Met een CO2-heffing voor de grootste vervuilers geven we een extra stimulans om te verduurzamen.”
“Lagere energiekosten voor huishoudens. Huishoudens profiteren van verduurzaming door een lagere energierekening. De overheid ondersteunt dit actief, met name door méér subsidies beschikbaar te stellen voor het isoleren van huurwoningen en zonnepanelen voor particulieren.”
“Massaal inzetten op schonere energie. Wij willen investeren in zonne energie en windenergie op zee. Kolencentrales verdwijnen zo snel mogelijk. Kernenergie sluiten wij niet uit, omdat het schoner is dan andere energiebronnen. Veilige opslag van kernafval is een harde randvoorwaarde voor elke kernenergie optie.”
Klimaatdoelen en sociale rechtvaardigheid
DENK onderschrijft de nationale en internationale klimaatdoelen, maar wil dat klimaatbeleid betaalbaar en eerlijk blijft, zonder extra lasten voor burgers. Klimaatmaatregelen mogen niet leiden tot grotere ongelijkheid.
“Wij staan voor de klimaatdoelen. Dat betekent dat Nederland klimaatneutraal is in 2050 en dat wij de uitstoot met 55% beperken in 2030. Indien mogelijk gaan wij ambitieuzere doelen vaststellen.”
“Klimaatbeleid is hard nodig, maar mag geen middel worden om burgers betuttelend te bejegenen of op de kosten te jagen. Daarom komt er géén belasting op vlees, géén extra heffing op suiker en géén toeslag op plastic verpakkingen. Deze heffingen vergroten de ongelijkheid.”
Bescherming en herstel van natuur en landbouw
DENK wil natuurgebieden versterken, schadelijke stoffen sneller verbieden en de stikstofuitstoot terugdringen, met nadruk op vrijwillige uitkoop van boeren en ondersteuning van duurzame innovaties.
“DENK staat voor de bescherming van onze natuur. Wij zien het als een verplichting om goed om te gaan met onze leefomgeving. Daarvoor moet ook de uitstoot van stikstof omlaag.”
“Handhaving van de doelen om de stikstofuitstoot te verminderen. Wij gaan inzetten op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw, waarbij als ultimum remedium gedwongen uitkoop niet door ons wordt uitgesloten.”
“Meer investeren in onze natuurgebieden. Wij willen dat Nederlanders kunnen genieten van prachtige natuur en wij staan voor investeringen om onze natuur te beschermen. Schadelijke stoffen en bestrijdingsmiddelen, zoals PFAS, worden sneller verboden.”
Internationale klimaatrechtvaardigheid
DENK erkent de historische verantwoordelijkheid van het Westen voor klimaatverandering en wil het Mondiale Zuiden actief ondersteunen bij klimaatbeleid.
“Wij erkennen dat het Westen (historisch) verantwoordelijk is voor een groot deel van de wereldwijde CO2 uitstoot, terwijl de zwaarste gevolgen vandaag de dag vooral landen in het Mondiale Zuiden treffen. Ons land moet, samen met andere Westerse landen, het Mondiale Zuiden actief ondersteunen in het klimaatbeleid.”
Betaalbare en schone mobiliteit
DENK wil mobiliteit verduurzamen en voor iedereen toegankelijk houden, met investeringen in openbaar vervoer, stimulering van elektrisch rijden en een evenwichtige aanpak van vliegen.
“Wij willen daarom inzetten op investeringen in betaalbare mobiliteit en toegankelijk openbaar vervoer. Zo maakt DENK van mobiliteit weer een recht.”
“Wij gaan investeren in elektrisch rijden. Er komt een toegankelijke regeling om elektrisch rijden betaalbaar te maken voor lage en middeninkomens.”
“Wij investeren in het openbaar vervoer. Hiermee zorgen wij voor een dekkende dienstregeling, goedkopere kaartjes, beter kwaliteit en dragen wij bij aan verduurzaming.”
“Er moet geïnvesteerd worden in schonere manieren van vliegen. Dit moeten wij doen door afdwingbare afspraken te maken met de luchtvaartbranche. De overheid stelt middelen beschikbaar om te investeren in schoner vliegen. Op kerosine wordt een belasting geheven om schoner vliegen te stimuleren.”
BBB kiest voor een nuchter, realistisch en economisch afgewogen natuur- en klimaatbeleid, waarbij nationale koppen op Europees beleid worden geschrapt en de belangen van landbouw, economie en leefbaarheid centraal staan. De partij verwerpt "klimaatgekte" en ideologisch beleid, wil geen extra nationale natuur- of klimaatdoelen, en zet in op haalbare, betaalbare en uitvoerbare maatregelen zoals landbouwinclusieve natuur, behoud van fossiele energie tot er betrouwbare alternatieven zijn, en versterking van waterbeheer en klimaatadaptatie. BBB benadrukt dat klimaat- en natuurbeleid niet ten koste mag gaan van voedselzekerheid, betaalbaarheid en het mkb.
Geen extra nationale natuur- of klimaatdoelen
BBB wil natuur- en klimaatbeleid beperken tot wat Europees verplicht is en verzet zich tegen aanvullende nationale doelstellingen. De partij vindt dat uitbreiding van natuurgebieden geen doel op zich moet zijn en dat natuurbeheer in balans moet zijn met landbouw en sociaaleconomische belangen.
“Uitbreiding van natuur(gebieden) is niet langer een doel op zich. We moeten zorgen voor in standhouding en versterking waar dat nodig is.”
“Geen nieuwe natuurdoelen. Vernieuwde natuurdoelen worden vastgesteld op basis van wat verplicht is in het kader van de EUrichtlijnen. Geen extra nationale doelen bovenop de EUdoelen en richtlijnen.”
“We herzien afspraken als ze leiden tot onrealistische ambities of onbetaalbare oplossingen. Geen nationale koppen op Europees beleid.”
Klimaatrealisme: beleid moet haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar zijn
BBB verwerpt ideologisch en symbolisch klimaatbeleid en kiest voor maatregelen die praktisch uitvoerbaar zijn, met oog voor kosten, draagvlak en effectiviteit. De partij wil geen overhaaste uitfasering van fossiele energie en geen extra nationale CO₂-heffingen.
“We kiezen niet voor klimaatgekte, maar voor klimaatrealisme: beleid dat werkt, uitvoerbaar is en draagvlak heeft.”
“Geen onrealistische uitfasering fossiel. We stoppen pas met fossiele energie als er echt betrouwbare en betaalbare alternatieven zijn.”
“Stoppen met extra CO₂-heffing voor industrie. ... BBB kiest voor een realistisch klimaatbeleid dat ondernemers niet straft, maar ondersteunt bij innovatie en verduurzaming.”
“Klimaatbeleid moet haalbaar, uitvoerbaar en betaalbaar zijn.”
Landbouwinclusieve natuur en agrarisch natuurbeheer
BBB wil natuurbeheer en -herstel combineren met landbouw, waarbij boeren een centrale rol krijgen en landbouwgrond behouden blijft voor voedselproductie. Agrarisch natuurbeheer wordt gezien als volwaardig alternatief voor traditioneel natuurbeheer.
Kritiek op Nederland als klimaatkoploper en symbolische maatregelen
BBB is kritisch op het streven van Nederland om voorop te lopen in klimaatbeleid binnen Europa en verzet zich tegen symbolische maatregelen die weinig effect hebben op het wereldwijde klimaat, maar wel economische schade veroorzaken.
“BBB is kritisch op de opstelling van Nederland als 'klimaatkoploper' binnen Europa. Wij willen geen nationale kop bovenop Europese regelgeving, zoals aanvullende CO₂ heffingen of overhaaste sluiting van kolencentrales.”
“Niet omdat we de wereld willen redden met symbolische maatregelen, maar omdat we onze leefomgeving, economie en voedselzekerheid willen beschermen. Nuchter. Haalbaar. Eerlijk.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer versterken
BBB erkent klimaatverandering en wil inzetten op praktische aanpassingen zoals vergroening van steden, versterken van de sponswerking van het landschap en samenwerking met boeren bij waterbeheer.
“De sponswerking van het landschap versterken. We houden water langer vast in de natuur en landbouw.”
“Vergroening van steden. We zetten in op natuurlijke verkoeling in de steden en bewoonde gebieden via vergroening in plaats van verstening.”
“Waterbeheer vindt altijd plaats in samenspraak met boeren, waterschappen en gemeenten.”
BIJ1 kiest voor een radicaal rechtvaardige aanpak van natuur en klimaat, waarbij de grootste vervuilers de kosten dragen en de energietransitie volledig publiek wordt georganiseerd. De partij pleit voor snelle afbouw van fossiele brandstoffen, drastische reductie van de veestapel, herstel van biodiversiteit, en een landbouwsysteem dat volledig biologisch en agro-ecologisch is. Klimaatrechtvaardigheid, bescherming van ecosystemen en het tegengaan van klimaatracisme staan centraal in hun visie.
Klimaatrechtvaardigheid: kosten bij grootste vervuilers
BIJ1 wil dat de kosten van klimaatbeleid niet langer bij burgers liggen, maar bij de grootste vervuilers. Ze zien klimaatrechtvaardigheid als kern, waarbij ook mondiale ongelijkheid en klimaatracisme worden aangepakt. Dit betekent bindende doelen voor netto nul uitstoot in 2030 en het beëindigen van fossiele subsidies.
“De kosten van klimaatbeleid worden niet langer gedragen door gewone burgers maar door grote vervuilers. Klimaatbeleid gaat niet langer ten koste van bestaanszekerheid.”
“De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen staat in 2030 op netto 0 (in scope 1, 2 én 3 emissies). Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.”
“Alle benodigde klimaatmaatregelen worden voortaan getoetst op klimaatrechtvaardigheid. Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers.”
“Voor klimaatrechtvaardigheid strijden, gaat voor ons dan ook altijd gepaard met het bestrijden van klimaatracisme.”
Publieke energietransitie en einde fossiele industrie
De energietransitie wordt volledig publiek georganiseerd, met onteigening van fossiele bedrijven en investeringen in schone energie. Fossiele subsidies en biomassacentrales worden direct gestopt, en energievoorzieningen komen in publieke handen.
“De energietransitie wordt een publieke taak, geen winstmachine. De overheid investeert massaal in klimaatneutrale, -positieve en circulaire infrastructuur, woningverduurzaming en publieke energieproductie — onder collectief eigendom en democratische controle.”
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen.”
“Subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en financiële steun aan de fossiele industrie worden zo snel mogelijk beëindigd. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet.”
Drastische reductie veestapel en biologische landbouw
BIJ1 wil de veestapel snel en fors verkleinen, de bio-industrie afbouwen, en volledig overstappen op biologische, agro-ecologische landbouw. Kunstmest en chemische pesticiden worden uitgefaseerd, en boeren krijgen steun voor de transitie.
“De hoeveelheid vee gaat omlaag, de hoeveelheid boeren omhoog. In 2030 hebben we 50% minder vee, in 2035 is dit 75%.”
“Nederland beweegt in 10 jaar naar een biologisch, agro-ecologisch landbouwsysteem.”
“Om natuur, klimaat en grondstoffen te sparen, worden kunstmest en chemische pesticiden uitgefaseerd en vanaf 2030 afgeschaft.”
Biodiversiteit en rechten voor natuur
Biodiversiteit wordt prioriteit, met aanpassing van maaibeleid, uitbreiding van bomen in steden, en het toekennen van rechten aan ecosystemen en natuurgebieden.
“Biodiversiteit wordt prioriteit. Maaibeleid wordt aangepast om natuur de ruimte te geven en er wordt plaats gemaakt voor meer (kleine) ecosystemen in parken en natuurgebieden.”
“Belangrijke ecosystemen, natuurgebieden en wilde dieren moeten rechten krijgen om bescherming, behoud (en eventueel herstel) te waarborgen. De Waddenzee merken we aan als 1e zelfstandige rechtspersoonlijkheid.”
Verbod op import producten die natuur schaden
Er komt een algeheel verbod op de import, handel en doorvoer van producten die leiden tot ontbossing. Nederland neemt internationaal verantwoordelijkheid voor klimaatschade.
“Er komt een algeheel verbod op de import, handel en doorvoer van producten die leiden tot ontbossing. Hierbij wordt kritisch gekeken naar het aanplanten van compensatiebossen als schijnoplossing.”
“Nederland neemt als 1e westerse land de verantwoordelijkheid voor ons grote aandeel in het veroorzaken van de klimaatcrisis en neemt in VN-verband het voortouw.”
GroenLinks-PvdA stelt natuur- en klimaatbeleid centraal als een kwestie van rechtvaardigheid, gezondheid en toekomstbestendigheid. Ze willen Nederland versneld klimaatneutraal maken, grote vervuilers laten betalen, natuurherstel afdwingen en landbouw en energie radicaal verduurzamen. De partij koppelt sociale rechtvaardigheid aan ecologische doelen en kiest voor stevige, afdwingbare maatregelen boven vrijblijvende marktwerking.
Grote vervuilers laten betalen voor klimaat en natuur
GroenLinks-PvdA wil dat de kosten van de klimaat- en natuurcrisis niet langer bij gewone mensen terechtkomen, maar bij de grootste vervuilers. Dit moet zorgen voor een eerlijkere verdeling van lasten en een versnelling van de transitie.
“De rekening hoort bij de grote vervuilers te liggen, niet bij mensen die het minste bijdragen aan klimaatverandering.”
“We laten grote vervuilers een eerlijke bijdrage leveren aan de kosten van de duurzaamheidstransitie. Dat doen wij door het principe van ‘de vervuiler betaalt’ centraal te stellen in al ons klimaatbeleid.”
Versneld naar een klimaatneutraal Nederland (2040)
De partij kiest voor een versnelde route naar klimaatneutraliteit, met harde doelen voor CO₂-reductie en een focus op schone energie en industrie. Dit moet Nederland tot koploper maken en de maatschappelijke baten vergroten.
“We zetten daarom alle zeilen bij om te zorgen dat Nederland in 2040 klimaatneutraal is. Om dat te bereiken streven we naar 65% CO₂-reductie in 2030. In 2035 zijn al onze elektriciteitsbronnen klimaatneutraal, en in 2040 ook onze energiebronnen én industrie.”
Natuurherstel en afdwingbare stikstofreductie
Herstel van natuur en biodiversiteit is volgens GroenLinks-PvdA essentieel voor gezondheid, waterkwaliteit en woningbouw. Ze willen een afdwingbare daling van stikstof, gericht uitkopen van piekbelasters en een ambitieus natuurherstelprogramma.
“Om ruimte te creëren is natuurherstel nodig door een zekere en afdwingbare daling van de stikstofuitstoot.”
“Om de natuur te laten herstellen is het als eerste van belang piekbelasters gericht uit te kopen, te verplaatsen, of te begeleiden naar een vorm van landbouw die minder druk legt op de omgeving. Als stok achter de deur zijn we bereid tot gedwongen uitkoop zodat de natuur voldoende kan herstellen en het land van het slot kan.”
Van industriële naar duurzame, biologische landbouw
De partij wil af van grootschalige, intensieve landbouw en zet in op biologische, natuurinclusieve landbouw met eerlijke beloning voor boeren die natuur beheren. Dit moet natuur, klimaat en boeren ten goede komen.
“Industriële landbouw is slecht voor ons klimaat, onze natuur, ons landschap, dierenwelzijn en onze gezondheid.”
“Wij zetten daarom stevig in op uitbreiding van de biologische landbouw. We helpen boeren bij het omschakelen en geven hen een eerlijke vergoeding voor het beheren van ons landschap.”
Verduurzaming van woningen en wijken, met prioriteit voor kwetsbaren
Verduurzaming van woningen en wijken is een speerpunt, met isolatie en energiebesparing als structurele oplossingen. Kwetsbare huishoudens krijgen voorrang en ondersteuning.
Gezondheid en milieu centraal in vergunningen en handhaving
GroenLinks-PvdA wil het recht op een gezonde leefomgeving wettelijk vastleggen, strengere normen voor vervuiling invoeren en fors investeren in toezicht en handhaving.
“We nemen het recht op een gezonde leef- en werkomgeving op in nationale wetgeving. We verbieden het lozen van gif en er komen strengere normen voor luchtvervuiling, microplastics en pesticiden.”
“Milieuovertreders komen nu te vaak onbestraft weg. Daarom investeren we in een beter systeem van toezicht, metingen en handhaving.”
Geen publiek geld voor kernenergie, wel voor snelle verduurzaming
De partij wijst publieke investeringen in kernenergie af en wil het geld inzetten voor verduurzaming van huishoudens, bedrijven en boeren.
“De hiervoor gereserveerde 14 miljard euro gebruiken we daarom om huishoudens, bedrijven en boeren te helpen met verduurzamingsmaatregelen die wel snel en zeker effect hebben.”
Klimaatrechtvaardigheid nationaal en internationaal
Klimaatrechtvaardigheid betekent voor GroenLinks-PvdA dat kwetsbare groepen in Nederland en landen die het minst hebben bijgedragen aan klimaatverandering worden beschermd en ondersteund.
“Klimaatrechtvaardigheid betekent dat we het samen doen. Mensen die moeite hebben met het betalen van de energierekening helpen we als eerst.”
“Landen die het hardst getroffen worden door klimaatverandering, hebben zelf het minst aan het probleem bijgedragen. Nederland is solidair met deze landen en komt de internationale afspraken over klimaatfinanciering en het klimaatschadefonds na.”
Het CDA erkent het belang van rentmeesterschap over natuur en klimaat en wil via innovatie, samenwerking en Europees beleid bijdragen aan klimaatneutraliteit en biodiversiteit. De partij kiest voor concrete maatregelen zoals het stimuleren van duurzame energie, investeren in natuurbeheer, het legaliseren van PAS-melders, en het verbinden van natuurgebieden, met oog voor uitvoerbaarheid en betaalbaarheid voor burgers en bedrijven.
Europese klimaatneutraliteit en groene industrie
Het CDA wil dat Nederland zich stevig inzet voor Europese klimaatdoelen en een groene industriepolitiek, met behoud van concurrentievermogen en een eerlijke verdeling van lasten. De partij ziet kansen in innovatie en samenwerking met bedrijven en kennisinstellingen om de energietransitie te versnellen.
“Wij blijven ons in Europees verband stevig inzetten voor het streven naar een verlaging van de uitstoot van broeikasgassen en klimaatneutraliteit in 2050. Met oog voor uitvoerbaarheid van wetgeving en concurrentievermogen.”
“We kiezen voor Europees ambitieus klimaatbeleid en groene industriepolitiek en passen onze Klimaatwet daarop aan.”
Duurzame energie en energietransitie versnellen
Het CDA wil de energietransitie mogelijk en betaalbaar maken door te investeren in hernieuwbare energie, infrastructuur en energiebesparing, met aandacht voor leveringszekerheid en het beperken van overlast voor omwonenden.
“We zetten in op zonnepanelen op daken, parkeerplaatsen en bedrijventerreinen, zodat landbouw- en natuurgronden behouden blijven voor voedsel en natuur.”
“We blijven investeren in opslag van CO₂ (CCS) onder de Noordzee en zorgen voor een goede balans met CO2-hergebruik (CCU) om uitstoot in andere sectoren te helpen verminderen.”
“Bij de energietransitie hebben we niet de luxe opties uit te sluiten. We investeren in een goede mix van kernenergie, windenergie, zonne-energie, waterstof, groen gas, duurzame biomassa, aardwarmte en schone brandstoffen.”
Natuurherstel, biodiversiteit en verbinden natuurgebieden
Het CDA wil investeren in natuurbeheer, biodiversiteit en het robuuster maken van natuurgebieden, met een grotere rol voor agrariërs en samenwerking tussen natuurorganisaties en boeren.
“We pleiten voor een verbetering van de omstandigheden voor natuurontwikkeling die daadwerkelijk bijdraagt aan biodiversiteit en natuur.”
“Er gaat meer geld naar natuurbeheer en contracten voor natuurbeheer. Natuur- en terreinbeheerorganisaties moeten een sterkere rol krijgen.”
“We willen een herverdeling van de oppervlakte van natuurgebieden. Het verruilen van natuur om robuustere natuurgebieden mogelijk te maken moet standaardpraktijk worden.”
Stikstofreductie en legalisering PAS-melders
Het CDA wil het stikstofprobleem aanpakken door emissienormen per bedrijf, legalisering van PAS-melders en een gebiedsgerichte aanpak voor de meest gevoelige natuurgebieden.
“PAS-melders en interimmers worden zo snel mogelijk gelegaliseerd.”
“We sturen op stikstofreductie voor de landbouwsector, en alle overige sectoren, in 2035 (met een tussendoel in 2030). Dit kan door het instellen van een emissienorm per bedrijf.”
“De grootste stikstofgevoelige natuurgebieden krijgen een aanvullende opgave. Hier past de provincie een gebiedsgerichte aanpak toe waarin ook natuurbeheer wordt geborgd.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer
Het CDA wil Nederland weerbaarder maken tegen klimaatverandering door te investeren in kennis, innovatie en samenwerking voor waterbeheer, verzilting en droogte.
“We stimuleren kennisprogramma’s op verzilting en verdroging door boeren en waterschappen te laten samenwerken met wetenschap, bedrijven en overheid.”
“Het CDA wil dat overheden, organisaties en burgers samen bijdragen aan goed waterbeheer. Burgers worden gestimuleerd en ondersteund om water te besparen, regenwater vast te houden en actief bij te dragen aan het leefbaar houden van hun omgeving.”
JA21 kiest voor een nuchter, pragmatisch en nationaal georiënteerd natuur- en klimaatbeleid, waarbij betaalbaarheid, leveringszekerheid en technologische innovatie centraal staan. De partij verwerpt strenge nationale klimaatdoelen, kiest voor kernenergie boven wind- en zonne-energie, en wil bestaande fossiele infrastructuur behouden zolang alternatieven ontbreken. Op het gebied van natuurbeheer pleit JA21 voor realistische doelen, maatwerk en technologische oplossingen in plaats van generieke of kostbare maatregelen.
Kernenergie centraal, geen versneld afscheid fossiel
JA21 ziet kernenergie als de structurele oplossing voor het klimaat- en energieprobleem en wijst het versneld afbouwen van fossiele brandstoffen af zolang alternatieven ontbreken. De partij stelt betaalbaarheid en leveringszekerheid voorop en verzet zich tegen nationale klimaatheffingen en symboolpolitiek.
“Wij kiezen daarom voor kernenergie, strategisch omgaan met fossiele brandstoffen en betaalbaarheid. De huidige klimaatdoelstellingen zijn vaak onrealistisch en leveren twijfelachtig resultaat op.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“Voor kernenergie kiezen in plaats van windturbines en zonneparken.”
“Fossiele brandstoffen niet afschrijven zolang er geen volwaardige alternatieven zijn.”
“Bovenop Europese regels introduceren we geen nationale klimaatheffingen of andere klimaatregelgeving.”
Klimaatadaptatie en technologische innovatie boven mitigatie
JA21 verschuift de focus van het sturen op mondiale klimaatdoelen naar het versterken van de Nederlandse samenleving tegen de gevolgen van klimaatverandering. Investeringen gaan naar waterbeheer, dijken en klimaatbestendig bouwen, niet naar generieke CO2-reductiemaatregelen.
“In plaats van eenzijdig te proberen het wereldwijde klimaat te sturen, zetten wij in op klimaatadaptatie: het versterken van onze samenleving, infrastructuur en economie tegen de gevolgen van klimaatverandering.”
“Kiezen voor aanpassing aan het klimaat door investeringen in dijken, watermanagement en klimaatbestendig bouwen.”
Realistische natuur- en stikstofdoelen, geen gedwongen uitkoop
JA21 verwerpt generieke, juridisch gedreven natuur- en stikstofmaatregelen en pleit voor regionale maatwerkoplossingen, technologische innovatie en vrijwillige regelingen. De partij wil af van de kritische depositiewaarde (KDW) en stelt dat natuurdoelen haalbaar en betaalbaar moeten zijn.
“JA21 kiest voor een koers waarin gezond verstand, rechtszekerheid en economische ruimte centraal staan. Hoewel het stikstofdossier grotendeels een juridisch probleem is, zien wij ook de noodzaak om vergunningverlening vlot te trekken. JA21 wil af van de kritische depositiewaarde (KDW), die wettelijk voorschrijft hoeveel stikstof een natuurgebied aankan zonder dat de natuur er verslechtert.”
“Het lukraak uitkopen van boeren voor miljarden euro’s is waanzinnig kostbaar en doet feitelijk weinig voor onze natuur. JA21 is en blijft fel gekant tegen de gedwongen uitkoop van agrariërs.”
“Afzien van generieke maatregelen en inzetten op regionale maatwerkpakketten rondom de meest kwetsbare natuurgebieden.”
KRW- en EU-normen aanpassen aan Nederlandse realiteit
JA21 vindt de huidige Europese waterkwaliteits- en natuurnormen onrealistisch voor Nederland en wil deze versoepelen of uitstellen waar nodig. De partij pleit voor het benutten van juridische ruimte en herijking van normen op EU-niveau.
“Dat Nederland gebruikmaakt van de juridische ruimte in de KRW om doelen aan te passen of uit te stellen waar deze aantoonbaar onhaalbaar zijn.”
“Een herijking van de KRW-normen op EU-niveau, zodat deze beter aansluiten bij de ruimtelijke realiteit van dichtbevolkte lidstaten als Nederland.”
De VVD kiest voor een pragmatische en realistische aanpak van natuur- en klimaatbeleid, waarbij economische groei, energieonafhankelijkheid en het behoud van een gelijk speelveld voor de industrie centraal staan. De partij wil Europese afspraken leidend maken, nationale koppen schrappen, en klimaatdoelen combineren met betaalbaarheid en uitvoerbaarheid. Concrete voorstellen zijn onder meer het vervangen van de Klimaatwet door een Klimaat- en groeiwet, het schrappen van de nationale CO2-heffing, het versnellen van kernenergie, en het inzetten op gebiedsgerichte stikstofreductie.
Klimaatbeleid koppelen aan economische groei en betaalbaarheid
De VVD wil klimaatbeleid niet los zien van economische groei en betaalbaarheid. Ze pleiten voor een Klimaat- en groeiwet, waarbij naast CO2-reductie ook energieonafhankelijkheid en betaalbaarheid centraal staan. De partij wil ingrijpen als klimaatmaatregelen de concurrentiepositie of betaalbaarheid bedreigen.
“We bouwen aan een schone én weerbare economie. In onze tijd, met de enorme uitdagingen die we vandaag zien, is de Klimaatwet te eenzijdig gericht op het terugdringen van broeikasgasuitstoot. ... Daarom passen we de Klimaatwet aan naar Klimaat- en groeiwet en voegen we de pijlers energie-onafhankelijkheid en betaalbaarheid toe.”
“Loopt het uit de pas, komt de betaalbaarheid in het gedrang en vertrekt de industrie daardoor naar het buitenland, dan grijpen we in.”
Europees beleid leidend, nationale koppen schrappen
De VVD wil dat Nederland zich houdt aan Europese klimaatverplichtingen, maar geen strengere nationale regels (‘koppen’) invoeren die de concurrentiepositie schaden. Ze streven naar één Europees systeem voor industrie en mijnbouw.
“We willen een gelijk speelveld voor onze industrie met de rest van Europa. Europees klimaatbeleid zorgt voor een gelijk speelveld tussen EU landen. We schrappen waar mogelijk nationale koppen op Europees beleid.”
“We schrappen de CO2-heffing: Nederland kent als enige land binnen de EU een nationale CO2-heffing. Dit creëert een ongelijk speelveld voor bedrijven.”
Realistisch en uitvoerbaar klimaatbeleid, geen papieren werkelijkheid
De VVD benadrukt dat klimaatbeleid praktisch en uitvoerbaar moet zijn, met focus op daadwerkelijke resultaten in plaats van administratieve doelen of het ‘wegjagen’ van industrie.
“We moeten ons niet blindstaren op het creëren van een papieren werkelijkheid, maar ons richten op het goed uitvoeren van de plannen die er al liggen. Klimaatbeleid moet gaan over de praktijk bij mensen thuis en de daadwerkelijke bijdrage van de EU aan de klimaatopgave.”
“We reduceren CO2 niet op papier door industrie uit Nederland weg te jagen, maar reduceren CO2 in de praktijk met pragmatisch klimaatbeleid.”
Versnellen van kernenergie als onderdeel van energietransitie
Kernenergie wordt gezien als essentieel voor een robuust, schoon en onafhankelijk energiesysteem. De VVD wil de bouw van vier grote kerncentrales versnellen.
Gebiedsgerichte stikstofreductie en focus op feitelijke staat van natuur
De VVD wil stikstofreductie per sector sturen, met gebiedsgerichte aanpak en focus op de feitelijke staat van de natuur in plaats van alleen op stikstofnormen. Haalbaarheid en betaalbaarheid worden zwaar meegewogen.
“We gaan per sector sturen op emissies zodat alle sectoren evenredig bijdragen, bijvoorbeeld met elektrificatie, technische innovatie of extensivering.”
“Uiteindelijk moeten we af van de eenzijdige focus op stikstof door niet stikstofnormen maar de feitelijke staat van de natuur, vastgesteld op basis van onafhankelijke en langdurige monitoring, leidend te maken bij vergunningverlening, zodat economie én natuur in Nederland weer kunnen bloeien.”
Natuurherstel en biodiversiteit afwegen tegen andere belangen
De VVD wil uitvoering geven aan de Europese Natuurherstelwet, maar natuurdoelen moeten worden afgewogen tegen andere belangen. Ondernemers krijgen ruimte om bij te dragen aan natuur en biodiversiteit.
“Zo gaan we de achteruitgang van de biodiversiteit in Nederland tegen en geven wij uitvoering aan de Europese Natuurherstelwet, waarbij natuurdoelen moeten worden afgewogen tegen andere belangen.”
“Natuur en economie kunnen elkaar juist versterken. Daarom geven we ondernemers en bedrijven de ruimte om bij te dragen aan een gezonde leefomgeving en aan een sterke natuur.”
Volt kiest voor een ambitieuze en juridisch verankerde koers richting klimaatneutraliteit in 2040, waarbij natuurherstel, biodiversiteit en een gezonde leefomgeving centraal staan. Ze willen harde wettelijke normen, forse uitbreiding van natuurgebieden, en een eerlijke verdeling van de lasten van klimaatmaatregelen. Concrete voorstellen zijn onder meer het wettelijk vastleggen van klimaatneutraliteit in 2040, 30% van het land als natuurfunctie, het strafbaar stellen van ecocide, en het koppelen van klimaatbeleid aan sociale rechtvaardigheid.
Klimaatneutraliteit in 2040 wettelijk vastleggen
Volt wil dat Nederland en de EU in 2040 volledig klimaatneutraal zijn, met een harde wettelijke norm in plaats van vrijblijvende doelen. Dit moet zorgen voor echte verandering en het beperken van de opwarming tot 1,5 graad.
“We leggen wettelijk vast dat we in 2040 klimaatneutraal zijn. Geen vage beloften, maar duidelijke afspraken. In Nederland en in de EU.”
“We leggen het netto CO₂-reductiepercentage van 100% in 2040 vast in de wet. Zo maken we een einde aan streefpercentages en introduceren we een harde norm die ons klimaat nodig heeft.”
30% van Nederland natuurfunctie en uitbreiding natuurgebieden
Volt wil dat 30% van het Nederlandse land een natuurfunctie krijgt, in lijn met internationale afspraken, en investeert in uitbreiding en herstel van natuurgebieden, inclusief bufferstroken en natuurinclusieve landbouw.
“Volt zet in lijn hiermee in op 30% natuurfunctie van ons land. Dit bestaat uit natuurgebieden, koppelgebieden en bufferstroken met natuurinclusieve landbouw of recreatie. Hiervoor is 150.000 hectare extra natuur nodig en moet het Natuurnetwerk Nederland met 34.000 hectare worden uitgebreid.”
“We zetten in op uitbreiding en herstel van natuurgebieden en verbinden de natuur in Nederland en in de EU.”
Strafbaar stellen van ecocide en rechten voor natuurgebieden
Volt wil ecocide (grootschalige vernietiging van natuur) strafbaar stellen en belangrijke natuurgebieden eigen rechten geven, zodat ze beter beschermd zijn en verantwoordelijken kunnen worden aangesproken.
Klimaatbeleid koppelen aan sociale rechtvaardigheid
Volt benadrukt dat klimaatmaatregelen eerlijk verdeeld moeten worden, met speciale aandacht voor klimaatrechtvaardigheid, het meenemen van toekomstige kosten, en het ondersteunen van kwetsbare groepen.
“We nemen de gevolgen van klimaatverandering mee in overheidsplannen via een klimaattoets bij nieuwe projecten en houden daarbij rekening met klimaatrechtvaardigheid.”
“Nieuw klimaatbeleid dat invloed heeft op de portemonnee moet getoetst worden op het eerlijk verdelen van de lasten.”
Natuurinclusieve energietransitie en landbouw
Volt wil dat de energietransitie en landbouw natuurinclusief worden ingericht, met aandacht voor biodiversiteit, bodemgezondheid en het herstel van ecosystemen.
“De energietransitie maken we natuurinclusief. Hiervoor is onderzoek naar de ecologische impact van energieprojecten cruciaal.”
“Volt wil naar een Europees landbouwbeleid waarin we subsidies voor grondgebruik afbouwen en boeren belonen die investeren in zaken als koolstofopslag, natuurherstel, klimaatmitigatie en -adaptatie en maatregelen ter bevordering van biodiversiteit.”
Klimaatadaptatie en bescherming tegen extreem weer
Volt pleit voor robuuste klimaatadaptatie, met investeringen in klimaatbestendige infrastructuur, een klimaatadaptatiefonds, en het versterken van ecosystemen om beter bestand te zijn tegen extreem weer.
“De Europese samenleving past zich aan met klimaatadaptieve systemen. Bijvoorbeeld door het creëren van robuustere ecosystemen door de natuur uit te breiden, of door het klimaatbestendiger maken van onze infrastructuur.”
“Volt wil op Europees niveau en in Nederland een klimaatadaptatiefonds voor de noodzakelijke investeringen opzetten.”
De SGP erkent het belang van zorg voor natuur en klimaat, maar benadrukt een nuchtere, realistische benadering zonder "doorgeslagen maakbaarheidsdenken". Ze willen verduurzaming stimuleren, maar met oog voor betaalbaarheid, leveringszekerheid, en het behoud van economische concurrentiekracht. Concrete voorstellen zijn onder meer: investeren in waterbeheer en klimaatadaptatie, een evenwichtige energiemix met kernenergie, geen onhaalbare reductiedoelen in de wet, en meer agrarisch natuurbeheer.
Realistische verduurzaming zonder absolute reductiedoelen
De SGP wil verduurzaming van energie en industrie, maar verzet zich tegen wettelijk vastgelegde, harde reductiedoelen voor CO2 of stikstof. Ze vinden de situatie te complex voor absolute doelen en willen ruimte houden voor economische belangen en wetenschappelijke onzekerheden.
“De SGP wil het gebruik van milieubelastende brandstoffen in de komende drie decennia zo veel mogelijk afbouwen. Maar niet door ons wettelijk vast te pinnen op concrete doelen voor reductie van de CO2-uitstoot, zoals 55% in 2030. Daarvoor is de situatie te complex.”
“De stikstofuitstoot gaat verder omlaag. Niet door het vastleggen van onhaalbare doelen in de wet, maar door een wettelijk programma voor geborgde en doelgerichte daling van de stikstofuitstoot.”
Brede energiemix met kernenergie en minder afhankelijkheid van fossiel
De SGP kiest voor een brede energiemix, met meer inzet op kernenergie en andere voorspelbare alternatieven, en wil de import van fossiele brandstoffen afbouwen. Ze zijn kritisch op zonneparken op landbouwgrond en windparken op zee vanwege ecologische en economische gevolgen.
“De energievoorziening wordt verduurzaamd en de import van fossiele brandstoffen afgebouwd. We kiezen daarbij wel voor een brede en evenwichtige energiemix met het oog op betrouwbaarheid en leveringszekerheid.”
“De Noordzee wordt niet volgebouwd met windparken vanwege de gevolgen voor het ecosysteem van de Noordzee en de ruimte voor de visserij. Er komt meer inzet op kerncentrales en getijdencentrales.”
“De SGP wil geen zonneparken op goede landbouwgronden.”
Klimaatadaptatie en waterbeheer als prioriteit
De SGP erkent de gevolgen van klimaatverandering, vooral op het gebied van waterbeheer. Ze willen investeren in het vasthouden van zoet water, hoogwaterbescherming en klimaatadaptatie bij gebiedsontwikkeling.
Praktisch natuurbeheer en agrarisch natuurbeheer stimuleren
De SGP wil natuurbeheer minder bureaucratisch en meer praktijkgericht maken, met meer ruimte voor agrarisch natuurbeheer en minder nadruk op modelberekeningen en onhaalbare natuurdoelen.
“De SGP wil uitbreiding van agrarisch natuurbeheer en voldoende middelen hiervoor. Dat betekent ook: meer langetermijncontracten, volwaardige vergoedingen en minder controledruk.”
“Kritische depositiewaarden en modelberekeningen zijn dienend, en niet leidend. Zij mogen vanwege hun huidige schijnnauwkeurigheid geen doorslaggevende rol hebben bij toetsing in het kader van de Habitatrichtlijn.”
Consumptiegedrag en circulaire economie stimuleren
De SGP benadrukt dat verduurzaming niet alleen bij productie ligt, maar ook bij het consumptiegedrag van burgers. Ze willen minder grondstoffenverbruik, meer hergebruik en een aanpak van de wegwerpmaatschappij.
“De vergeten kant van klimaat- en milieubeleid is ons consumptiegedrag. We kunnen als samenleving allerlei regels en heffingen opleggen aan fabrieken en boerenbedrijven. Maar als er niks verandert aan ons consumptiegedrag en de groeiende vraag naar goedkope producten worden het klimaat en milieu er niet beter van.”
“De vraag naar producten en (schaarse) grondstoffen moet omlaag. De overheid geeft daarbij het goede voorbeeld.”
D66 kiest voor een toekomst waarin natuur en klimaat centraal staan, met ambitieuze doelen voor natuurherstel, biodiversiteit en het tegengaan van klimaatverandering. De partij wil onder meer 50.000 hectare extra natuur realiseren, klimaatadaptief bouwen verplicht stellen, en de stikstofuitstoot halveren in 2030. D66 koppelt natuurherstel aan landbouwtransitie en investeert in waterkwaliteit, biodiversiteit en een leefbare, groene omgeving voor iedereen.
50.000 hectare extra natuur en versterking biodiversiteit
D66 wil het verlies aan biodiversiteit keren door fors te investeren in natuurherstel en uitbreiding. De partij ziet een directe relatie tussen een gezonde natuur, leefbaarheid en toekomstbestendige landbouw. Door het Natuur Netwerk Nederland uit te breiden en natuurinclusieve landbouw te stimuleren, wil D66 de basis leggen voor een rijkere biodiversiteit en een aantrekkelijker landschap.
“Er komt 50.000 hectare extra natuur. Daarvoor breiden we het Natuur Netwerk Nederland uit. Ook kleinschaliger landbouwinitiatieven met een productiewijze die bijdraagt aan biodiversiteit zoals permacultuur, biologische (dynamische) landbouw, agro-ecologie kunnen hier onderdeel vanuit maken.”
“D66 wil dat Nederland in 2050 een natuurinclusief land is. Alles wat we bouwen, produceren of aanleggen gaat samen met de natuur – niet ten koste daarvan.”
Klimaatadaptief bouwen en vergroening van steden
D66 wil Nederland weerbaar maken tegen de gevolgen van klimaatverandering door klimaatadaptief bouwen als norm te stellen en steden te vergroenen. Dit moet schade door extreem weer beperken en zorgen voor een gezonde leefomgeving. De partij introduceert concrete normen zoals de 3-30-300 regel voor stedelijk groen.
“Bij de bouw van woningen, infrastructuur en industrie moet verplicht rekening worden gehouden met wateroverlast, hitte, droogt en bodemdaling. Dit klimaatadaptief bouwen wordt de norm.”
“D66 wil een nationaal vergroeningsoffensief. Van gevels en daken tot pleinen en straten leggen we groen aan. Zo maken we steden en dorpen hittebestendig. En zorgen we voor een gezonde en groene leefomgeving.”
“Voor steden hanteren we de 3-30-300 regel. Iedereen moet vanuit huis of werk 3 bomen kunnen zien, in wijken is minimaal 30% van de oppervlakte bedekt door bomen en iedereen woont op maximaal 300 meter van natuur.”
Halvering stikstofuitstoot en harde waterkwaliteitsnormen
D66 wil structureel de stikstofuitstoot verminderen en waterkwaliteit verbeteren, met juridisch vastgelegde doelen. Dit is noodzakelijk om natuurherstel mogelijk te maken, vergunningverlening weer op gang te brengen en de landbouw toekomst te bieden binnen ecologische grenzen.
“D66 blijft gecommitteerd aan halvering van de stikstofuitstoot in 2030 en het halen van de waterkwaliteitsdoelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water in 2027. Zo bouwen we aan een economie die binnen de grenzen blijft van wat de natuur kan dragen.”
“We houden ons aan stikstofdoelstellingen voor 2030. We geven voorrang aan de meest kwetsbare gebieden. Het hoger beroep dat de Staat in de Greenpeace-zaak heeft aangespannen, wordt ingetrokken. De doelstellingen voor de landbouw blijven staan en worden niet verlaagd.”
“De deadline van 2027 om te voldoen aan de Kaderrichtlijn Water is voor ons een harde norm.”
Water- en bodemsturend beleid
D66 wil dat water en bodem leidend zijn bij ruimtelijke keuzes, om klimaatverandering en natuurverlies structureel te voorkomen. Dit betekent onder andere bouwen op hogere gronden en het beperken van veehouderij tot wat de omgeving aankan.
“Om te bepalen wat we waar doen, hanteren we het principe van ‘water en bodem sturend’. Dat betekent bijvoorbeeld dat we bouwen op hogere grond als er overstromingsgevaar is. En dat we niet meer vee houden dan de natuurlijke omgeving aankan.”
Juridische rechten voor natuurgebieden
D66 wil onderzoeken hoe natuurgebieden wettelijke rechten kunnen krijgen, te beginnen bij unieke en kwetsbare gebieden. Dit moet de bescherming van natuur structureel versterken en de leefomgeving van mens en dier veiligstellen.
“D66 wil onderzoeken hoe we in Nederland de rechten van natuurgebieden kunnen vastleggen in de wet. We beginnen bij unieke en kwetsbare gebieden.”