Verkiezingsprogramma's 2025 overnatu
De Partij voor de Dieren stelt de natuur centraal als fundament voor het menselijk bestaan en pleit voor stevige wettelijke bescherming, herstel en uitbreiding van natuurgebieden. Ze willen natuurrechten in de Grondwet, herstel van de Ecologische Hoofdstructuur, een verbod op schadelijke activiteiten en een radicale koerswijziging richting natuurinclusieve landbouw en samenleving. Hun visie is dat natuurbehoud niet onderhandelbaar is en dat economische belangen ondergeschikt moeten zijn aan het beschermen en versterken van natuur en biodiversiteit.
Rechten voor de natuur in de Grondwet
De PvdD wil natuurrechten wettelijk verankeren om de natuur structureel te beschermen tegen schadelijke menselijke activiteiten. Dit moet voorkomen dat natuurbelangen telkens achteraf verdedigd moeten worden en maakt het mogelijk om ecocide strafbaar te stellen.
“Rechten voor de natuur worden opgenomen in de Grondwet.”
“Door natuurgebieden zoals de Waddenzee rechten te geven, kunnen deze gebieden beter worden beschermd tegen schadelijke activiteiten.”
“Ecocide wordt strafbaar. We voegen het wel bewust grootschalig beschadigen van ecosystemen als misdaad toe aan het Wetboek van Strafrecht.”
Herstel, uitbreiding en verbinding van natuurgebieden
De partij pleit voor het grootschalig herstellen, uitbreiden en verbinden van natuurgebieden, met als doel het versterken van biodiversiteit en het weerbaarder maken van ecosystemen. Ze willen de Ecologische Hoofdstructuur volledig realiseren en versnipperde natuurgebieden samenvoegen.
“De oorspronkelijke Ecologische Hoofdstructuur (EHS), een netwerk van aaneengesloten natuurgebieden, wordt uiterlijk in 2027 gerealiseerd.”
“Natuurgebieden die bijna onomkeerbaar zijn aangetast, worden met voorrang hersteld en zo veel mogelijk verbonden met andere natuurgebieden.”
“Een deel van de landbouwgrond wordt omgevormd tot natuur. Eigenaars worden gecompenseerd voor de verandering en bestemming van de grond.”
“Er komt veel meer natuur. Versnipperde natuurgebieden worden met elkaar verbonden.”
Strenge bescherming tegen schadelijke activiteiten
De PvdD wil dat activiteiten die natuur schaden alleen doorgaan als ze aantoonbaar bijdragen aan biodiversiteit en klimaatdoelen. Schadelijke activiteiten zoals mijnbouw, gangbare sierteelt en biomassacentrales worden verboden in en rond natuurgebieden.
“Activiteiten en projecten die ten koste gaan van bestaande natuur mogen alleen doorgaan als ze aantoonbaar bijdragen aan biodiversiteits- en klimaatdoelen op de lange termijn.”
“In en rondom natuurgebieden vinden geen vervuilende activiteiten meer plaats, zoals mijnbouw (waaronder gaswinning en zoutwinning) en gangbare sierteelt (vanwege het hoge landbouwgif- en kunstmestgebruik).”
“Biomassacentrales moeten dicht en de uitstoot van de industrie moet drastisch worden teruggedrongen.”
Natuurinclusieve landbouw en gifvrij telen
De partij wil een omslag naar natuurinclusieve, biologische en gifvrije landbouw, waarbij landbouwgrond wordt ingezet voor natuurherstel en biodiversiteit. Landbouwgif wordt verboden en boeren worden geholpen bij de omschakeling.
“Er komt een verbod op landbouwgif. De land- en tuinbouw worden dus gifvrij.”
“Biodiverse, natuurinclusieve, biologische en regeneratieve land- en tuinbouw worden de norm, zoals strokenteelt, permacultuur, agrobosbouw (de combinatie van landbouw en bosbouw op hetzelfde perceel) en andere agro-ecologische systemen.”
“Gangbare boeren en tuinders worden geholpen met de omschakeling naar deze duurzame vormen van voedselproductie.”
Massaal bomen planten en bossen beschermen
De PvdD wil massaal inheemse bomen planten en bestaande bossen beter beschermen, zowel in Nederland als wereldwijd. Ze verzetten zich tegen het kappen van bossen voor biomassa en landbouwgrond.
“We planten massaal inheemse en klimaatbestendige bomen en versterken en beschermen oude bomen en bossen.”
“Nederland speelt een belangrijke rol in de wereldwijde ontbossing... Wat de Partij voor de Dieren betreft stopt Nederland direct met deze praktijken en starten we met het wereldwijd echt beschermen van bossen.”
Internationale en Europese natuurbescherming
De partij wil dat Nederland een voortrekkersrol neemt in internationale natuurbescherming, zich houdt aan Europese natuurbeschermingswetten en handelsverdragen afwijst die schadelijk zijn voor natuur.
“Nederland neemt een voortrekkersrol in het sturen op een ambitieuzer natuurbeschermingsdoel en het toezien op mondiale uitvoering van het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework van het VN Biodiversiteitsverdrag.”
“Nederland houdt zich voortaan aan Europese natuurbeschermingswetten, zoals de Habitatrichtlijn, de Vogelrichtlijn, de Kaderrichtlijn Water en de Natuurherstelwet.”
“Nederland trekt zijn steun in voor nieuwe vrijhandelsverdragen die slecht uitpakken voor mensen, dieren, natuur en milieu.”
Volt ziet natuurherstel en -bescherming als essentieel voor een gezonde toekomst en wil natuurgebieden sterker juridisch beschermen, ecocide strafbaar stellen en natuur verbinden binnen Nederland en Europa. Ze pleiten voor 30% natuurfunctie van het land, herstel van veenweidegebieden, en een integrale aanpak van stikstofreductie met prioriteit voor kwetsbare natuur. Hun visie is ambitieus, Europees georiënteerd en gericht op structurele, wettelijke verankering van natuurbescherming.
Juridische bescherming en rechten voor natuurgebieden
Volt wil natuurgebieden eigen rechten geven en ecocide strafbaar stellen om natuur structureel te beschermen. Ze pleiten voor wettelijke status van unieke gebieden en een Europese aanpak.
“Daarom geven we belangrijke natuurgebieden eigen rechten, zodat ze beter beschermd zijn.”
“We stellen ecocide (het op grote schaal vernietigen van de natuur) strafbaar, zoals veel andere landen al vóór ons deden.”
“We willen dat er een wettelijke status en bescherming komt voor unieke en cruciale natuurgebieden, zoals de Waddenzee.”
30% natuurfunctie en uitbreiding natuurgebieden
Volt streeft naar 30% natuurfunctie van het Nederlandse landoppervlak, inclusief uitbreiding van natuurgebieden en het Natuurnetwerk Nederland, in lijn met internationale afspraken.
“Volt zet in lijn hiermee in op 30% natuurfunctie van ons land. Dit bestaat uit natuurgebieden, koppelgebieden en bufferstroken met natuurinclusieve landbouw of recreatie. Hiervoor is 150.000 hectare extra natuur nodig en moet het Natuurnetwerk Nederland met 34.000 hectare worden uitgebreid.”
Prioriteit voor kwetsbare natuur bij stikstofreductie
Volt wil stikstofuitstoot verminderen met prioriteit voor kwetsbare natuurgebieden, en een lijst opstellen van deze gebieden om gericht herstel mogelijk te maken.
Herstel van ecosystemen en veenweidegebieden
Herstel van ecosystemen die CO₂ opslaan en bodemdaling tegengaan, met nadruk op veenweidegebieden, is een speerpunt.
“We zetten in op ecosystemen die veel CO₂ opslaan en bodemdaling stoppen. Dit betreft vooral de veenweidegebieden. Deze willen we herstellen.”
Verbinden van natuurgebieden nationaal en grensoverschrijdend
Volt wil natuurgebieden in Nederland en over de grens verbinden om ruimte te bieden aan wilde diersoorten en robuuste ecosystemen te creëren.
“We verbinden natuurgebieden in Nederland en over grenzen heen, zodat er voldoende ruimte komt voor wilde diersoorten zoals de wolf.”
“We maken duidelijke afspraken binnen de Europese Unie (EU)... We zetten in op uitbreiding en herstel van natuurgebieden en verbinden de natuur in Nederland en in de EU.”
Natuurherstellende visserij en bescherming zeegebieden
Volt pleit voor natuurherstellende visserij, bescherming van zeegebieden en ratificatie van internationale verdragen voor mariene biodiversiteit.
“Volt zet in op een natuurherstellende visserij die ecologische grenzen respecteert. We pleiten voor een Europees verbod op schadelijke visserijpraktijken zoals overbevissing.”
“Nederland handhaaft de internationale afspraak om 30% van het wateroppervlak in 2030 als beschermd natuurgebied aan te wijzen.”
Natuurinclusieve landbouw stimuleren
Volt stimuleert natuurinclusieve landbouw en wil boeren belonen voor natuur- en diervriendelijke keuzes, met minder kunstmest en pesticiden.
“We zetten in op innovaties die de omschakeling naar biologische en natuurinclusieve landbouw stimuleren, zoals biopesticiden.”
“Grondgebonden, biologisch, circulair en natuurinclusief boeren passen binnen onze visie, die gericht is op terugdringen van het gebruik van krachtvoer, kunstmest en pesticiden.”
“Boeren worden beter beloond voor natuur- en diervriendelijke keuzes zoals kruidenrijk grasland, ecologische akkerranden, agroforestry, extensivering en weidegang.”
FVD kiest voor een nuchter en praktisch natuurbeleid, waarbij menselijke sturing en particulier beheer centraal staan en ideologisch natuurherstel wordt afgewezen. De partij wil stoppen met rewilding, prioriteit geven aan bescherming van vee boven roofdieren, bosuitbreiding stimuleren, en natuurbeheer overlaten aan boeren, jagers en particulieren. FVD verzet zich tegen Europese natuurwetgeving en pleit voor het schrappen van het stikstofbeleid, omdat zij menen dat de Nederlandse natuur niet aantoonbaar in gevaar is.
Stoppen met rewilding en prioriteit voor cultuurlandschap
FVD verwerpt rewildingprojecten en het idee van een mythisch oernatuurbeeld, omdat dit niet past bij het door mensen gevormde Nederlandse cultuurlandschap. De partij vindt dat natuurbeheer actief en praktisch moet zijn, met nadruk op menselijke betrokkenheid.
“We stoppen met rewildingprojecten die uitgaan van een mythisch oernatuurbeeld dat niet past bij het Nederlandse cultuurlandschap.”
“Het natuurbeleid in Nederland is de laatste jaren steeds ideologischer geworden. Projecten als ‘rewilding’ gaan uit van de fictie dat de mens zich volledig uit de natuur kan terugtrekken en er dan spontaan weer een oorspronkelijk evenwicht zou ontstaan. In een dichtbevolkt land als Nederland is dat een illusie.”
Bescherming van vee boven roofdieren (wolf)
FVD stelt dat bescherming van vee en een leefbaar platteland altijd prioriteit moeten hebben boven het gedogen van roofdieren zoals de wolf, die volgens de partij niet thuishoort in het Nederlandse cultuurlandschap.
“We geven bescherming van vee prioriteit boven het gedogen van de wolf. Indien een wolf overlast veroorzaakt, mag hij worden afgeschoten.”
“De terugkeer van de wolf is daar een pijnlijk voorbeeld van: dit roofdier past niet in ons cultuurlandschap en veroorzaakt grote schade bij veehouders.”
Bosuitbreiding en stoppen met bomenkap voor biomassa
FVD wil bosuitbreiding stimuleren en de massale bomenkap voor biomassa-centrales en natuurherstelprojecten stoppen, om de leefomgeving groener te maken.
Natuurbeheer door boeren, jagers en particulieren
De partij wil natuurbeheer overlaten aan boeren, jagers en particuliere landgoedeigenaren, omdat zij volgens FVD bewezen zorgvuldig omgaan met de natuur. Jacht wordt gezien als essentieel voor natuurbeheer en voedselvoorziening.
“We ondersteunen particuliere initiatieven en landgoedeigenaren, omdat zij bewezen zorgvuldig omgaan met de natuur.”
“We ondersteunen de jacht als belangrijk instrument voor natuurbeheer en voedselvoorziening.”
“We laten bosbeheer in grotere mate over aan particulieren, omdat zij bewezen verantwoordelijkheid nemen voor hun land.”
Schrappen van stikstofbeleid en afwijzen EU-natuurwetgeving
FVD wil het volledige stikstofbeleid en de EU-Natuurherstelwet schrappen, omdat zij menen dat er geen stikstofcrisis is en de natuur niet aantoonbaar in gevaar is. Natuurbeleid moet volgens FVD uitsluitend gebaseerd zijn op empirische gegevens.
“We vegen het hele stikstofbeleid van tafel en halen de Kritische Depositiewaarden (KDW) uit de wet en uit de vergunningverlening, omdat er geen stikstofcrisis is en boeren gewoon kunnen blijven boeren.”
“We gooien de EU-Natuurherstelwet in de prullenbak, zodat boeren en vissers niet langer gebonden zijn aan onrealistische Brusselse regels.”
“Natuurbeleid uitsluitend baseren op empirische gegevens: de daadwerkelijke toestand van onze natuur.”
Visserij erkennen in Natura 2000-gebieden
FVD wil dat de visserij als bestaande gebruiker wordt erkend in Natura 2000-gebieden, zodat deze sector daar kan blijven opereren.
“We erkennen de visserij als bestaande gebruiker in Natura 2000-gebieden, zodat zij daar kan blijven opereren.”
GroenLinks-PvdA ziet natuurherstel en -bescherming als essentieel voor een gezonde leefomgeving, biodiversiteit en duurzame landbouw. De partij wil natuurgebieden verbinden, natuurherstel prioriteren, landbouw verduurzamen en rechten voor de natuur juridisch verankeren. Concrete voorstellen zijn onder meer het afronden van het Natuurnetwerk Nederland, strengere stikstofreductie, verbod op schadelijke bestrijdingsmiddelen en het stimuleren van biologische en natuur-inclusieve landbouw.
Verbinden en herstellen van natuurgebieden
GroenLinks-PvdA wil versnippering tegengaan door natuurgebieden te verbinden en natuurherstel centraal te stellen, zowel binnen als buiten beschermde gebieden. Dit moet biodiversiteit bevorderen en de negatieve effecten van verdroging, stikstof en watervervuiling tegengaan.
“We verbinden beschermde natuurgebieden door voltooiing van het Natuurnetwerk Nederland en door programma’s zoals Ruimte voor Levende Rivieren, Natuurkracht Limburg, het herstellen van het Haringvliet en realisatie van de OostervaardersWold.”
“We starten een ambitieus programma om onze natuur op orde te brengen, zowel binnen als buiten beschermde natuurgebieden.”
“Naast teveel stikstof, leidt de natuur onder verdroging, teruglopende biodiversiteit, verslechterende waterkwaliteit, versnippering en overexploitatie.”
Strenge stikstofreductie en natuurherstel als voorwaarde voor ontwikkeling
De partij koppelt natuurherstel direct aan het oplossen van het stikstofprobleem en het mogelijk maken van andere maatschappelijke ontwikkelingen zoals woningbouw. Piekbelasters worden uitgekocht of omgeschakeld, desnoods gedwongen.
“Om ruimte te creëren is natuurherstel nodig door een zekere en afdwingbare daling van de stikstofuitstoot.”
“Om de natuur te laten herstellen is het als eerste van belang piekbelasters gericht uit te kopen, te verplaatsen, of te begeleiden naar een vorm van landbouw die minder druk legt op de omgeving. Als stok achter de deur zijn we bereid tot gedwongen uitkoop zodat de natuur voldoende kan herstellen en het land van het slot kan.”
Duurzame en natuur-inclusieve landbouw stimuleren
GroenLinks-PvdA wil af van industriële landbouw en zet in op biologische, grondgebonden en natuur-inclusieve landbouw. Boeren krijgen een eerlijke vergoeding voor natuurbeheer, en schadelijke bestrijdingsmiddelen worden verboden, vooral in en rond natuurgebieden.
“Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest wordt tot een minimum beperkt.”
“We verbieden per direct glyfosaat, PFAS-houdende bestrijdingsmiddelen en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen bij lelieteelt. Ook komt er een verbod op chemische bestrijdingsmiddelen in en rondom natuur- en waterwingebieden.”
“Boeren krijgen een eerlijke vergoeding voor het landschapsbeheer, bijvoorbeeld als ze werken met teeltvrije zones, kruidenrijk grasland, natuurvriendelijke oevers, water- en CO₂-opslag, weidevogelbeheer of landschapselementen.”
“We zetten daarom stevig in op uitbreiding van de biologische landbouw.”
Juridische verankering van rechten voor de natuur
De partij wil de rechten van natuur en dieren steviger juridisch vastleggen, zodat natuurbelangen beter beschermd worden in beleid en rechtspraak.
Bescherming van zeeën en waterkwaliteit
GroenLinks-PvdA wil overbevissing tegengaan, natuur-inclusieve visserij stimuleren en de natuur in zee- en kustgebieden beter beschermen, met speciale aandacht voor de Waddenzee.
“We creëren meer visserijvrije zones en dierenwelzijnsregels gaan ook gelden voor vissen in kwekerijen. We stimuleren natuur-inclusieve visserij en schelpdierenteelt door kweekgebieden in de kustzone aan te wijzen.”
“Langs de gehele Nederlandse kust beschermen we de natuurgebieden beter en wordt er niet onnodig gebouwd.”
De PVV vindt dat Nederland te veel Natura 2000-gebieden heeft aangewezen en dat de huidige natuurbescherming en stikstofregels te streng zijn, waardoor landbouw, woningbouw en visserij onnodig worden belemmerd. De partij wil het aantal Natura 2000-gebieden verminderen, Brusselse regels versoepelen en nationale stikstofdoelen afzwakken om economische activiteiten meer ruimte te geven. Gedwongen uitkoop van boeren en verdere beperkingen voor vissers zijn voor de PVV onacceptabel.
Minder Natura 2000-gebieden en versoepeling regels
De PVV stelt dat het huidige aantal Natura 2000-gebieden en de bijbehorende Europese en nationale regels te beperkend zijn voor de Nederlandse economie, met name voor landbouw, woningbouw en visserij. De partij wil het aantal gebieden met een Natura 2000-status verminderen of verkleinen, en pleit voor het versoepelen van Brusselse natuurbeschermingsregels. Dit moet ruimte geven aan economische ontwikkeling en het oplossen van knelpunten in de bouw en landbouw.
“Nederland veel te veel Natura 2000-gebieden heeft aangewezen én zichzelf veel te strenge stikstofdoelen heeft opgelegd.”
“Ook willen we het aantal gebieden met een Natura 2000-status verminderen – of gebieden verkleinen.”
“Versoepeling van de Brusselse regels; verminderen van het aantal natuurgebieden met Natura 2000-status en/of verkleinen van gebieden”
Stikstofregels afzwakken en kritische waarden schrappen
De PVV vindt dat niet stikstof, maar de stikstofregels het probleem zijn, en wil daarom de rekenkundige ondergrens voor stikstof verhogen en kritische depositiewaarden uit de wet halen. Volgens de partij is het niet erg als de natuur verandert door stikstof, en moeten de regels worden aangepast om economische activiteiten niet langer te belemmeren.
“We moeten af van alle bangmakerij dat onze natuur door stikstof op omvallen zou staan. Te veel – of juist te weinig – stikstof kan de natuur veranderen, en dat is helemaal niet erg.”
“Voor de PVV is niet stikstof, maar zijn de stikstofregels hét probleem: Brusselse regels en nationale regels.”
“Tot die tijd verhogen we direct de rekenkundige ondergrens naar minimaal 1 mol en halen we de kritische depositiewaarden uit de wet.”
“Rekenkundige ondergrens voor stikstof ophogen”
“Kritische depositiewaarden uit de wet”
Geen gedwongen uitkoop of onteigening van boeren
De PVV is fel tegen het gedwongen uitkopen of onteigenen van boeren vanwege natuurbeschermingsdoelen. De partij ziet dit als onrechtvaardig en schadelijk voor de voedselvoorziening en het platteland.
Visserij beschermen tegen Natura 2000-beperkingen
De PVV wil dat vissers niet verder worden beperkt door Natura 2000-gebieden en andere natuurbeschermingsmaatregelen. De partij vindt dat vissers meer ruimte moeten krijgen en dat hun bestaanszekerheid niet mag worden aangetast door natuurbeleid.
“Door torenhoge brandstofprijzen en verlies van visgronden aan windturbineparken en Natura 2000-gebieden belanden vissersboten op de sloot; complete vissersdorpen dreigen hun ziel te verliezen.”
“Wij willen geen stroomkabels door natuurgebieden waar garnalen- en kokkelvissers werken.”
“Laat vissers vissen; geen krimp van de vloot!”
De SGP erkent het belang van natuurbehoud en biodiversiteit, maar stelt zich kritisch op tegenover het huidige Natura 2000-beleid en pleit voor een meer praktijkgerichte, haalbare aanpak die landbouw en natuur in balans brengt. De partij wil minder juridische starheid, meer ruimte voor agrarisch natuurbeheer, en investeringen in herstelmaatregelen zoals waterhuishouding en predatiebeheer. De SGP benadrukt dat natuurbeleid realistisch, toekomstgericht en afgestemd op de Nederlandse situatie moet zijn.
Praktijkgerichte en haalbare natuurbescherming, geen starre Natura 2000-regels
De SGP vindt het huidige Natura 2000-regime te strikt en juridisch, wat leidt tot een stikstofcrisis en onzekerheid voor boeren. Ze willen af van onhaalbare ideaalbeelden en pleiten voor een realistische, gebiedsgerichte aanpak waarbij kritische depositiewaarden en modelberekeningen niet leidend zijn. Natuurdoelanalyses moeten uitgaan van de daadwerkelijke invloed van stikstof en andere factoren.
“Het strikte Natura 2000-regime heeft geleid tot een stikstofcrisis, waardoor PAS-melders al jarenlang in grote onzekerheid zitten en veel projecten niet door kunnen gaan.”
“Kritische depositiewaarden en modelberekeningen zijn dienend, en niet leidend. Zij mogen vanwege hun huidige schijnnauwkeurigheid geen doorslaggevende rol hebben bij toetsing in het kader van de Habitatrichtlijn.”
“Natuurdoelanalyses worden zo herzien dat zij niet uitgaan van onhaalbare ideaalbeelden en dat zij de relatieve en daadwerkelijke invloed van stikstofdepositie op de ontwikkeling van de natuur veel adequater in beeld brengen.”
“De Europese Natuurherstelverordening kan potentieel grote gevolgen hebben voor onder meer de landbouw. Zolang deze verordening niet ingetrokken worden, wil de SGP de wet zo invoeren of aanpassen dat die zoveel mogelijk aansluit op de Nederlandse praktijk. Er wordt niet gekoerst op onhaalbare referentiebeelden vanuit een ver verleden, maar op wat voor een weerbare natuur in de toekomst nodig is.”
Meer ruimte voor agrarisch natuurbeheer en boeren
De SGP wil boeren een grotere rol geven in natuurbeheer, met meer middelen, minder controledruk en langere contracten. Natuurcompensatiegelden moeten ook naar boeren gaan, en agrarisch natuurbeheer binnen het Natuurnetwerk Nederland moet worden uitgebreid.
“De SGP wil uitbreiding van agrarisch natuurbeheer en voldoende middelen hiervoor. Dat betekent ook: meer langetermijncontracten, volwaardige vergoedingen en minder controledruk. Er komen meer mogelijkheden voor agrarisch natuurbeheer binnen het Natuurnetwerk Nederland.”
“Natuurcompensatiegelden worden ook ingezet voor meer natuurbeheer door boeren.”
Investeren in herstelmaatregelen: waterhuishouding en predatiebeheer
De partij ziet verbetering van de waterhuishouding en beheer van predatoren als essentieel voor natuurherstel, vooral voor weide- en akkervogels. Ze willen meer ruimte voor bejaging van predatoren en investeren in het vasthouden van water in natuurgebieden.
“Verlaging van de stikstofdepositie, verbetering van de waterhuishouding in natuurgebieden en heidebegrazing dragen bij aan herstel van stikstofgevoelige natuur. Daar moet in worden geïnvesteerd.”
“Provincies hebben een belangrijke rol bij de uitvoering van het natuurbeleid. Het Rijk stelt hen in staat om deze rol goed in te vullen. Belangrijke opgave daarbij is het vasthouden van water in natuurgebieden ter bescherming voor droge periodes.”
“Er komt meer ruimte voor bejaging van predatoren van weide- en akkervogels.”
Geen reservaatbenadering, natuur ook buiten natuurgebieden
De SGP verzet zich tegen een strikte reservaatbenadering en wil natuur beschermen in het hele land, inclusief boerenland, dorpen en steden.
Jacht als instrument voor natuurbeheer
De partij ziet jacht als een noodzakelijk instrument voor goed natuurbeheer, om populaties in balans te houden en schade te voorkomen.
BBB ziet natuur als iets dat in balans moet zijn met landbouw en samenleving, waarbij toegankelijkheid en realistisch beheer centraal staan. De partij wil geen extra nationale natuurdoelen bovenop EU-verplichtingen, kiest voor landbouwinclusieve natuur en benadrukt samenwerking met boeren en lokale partijen. Uitbreiding van natuurgebieden is geen doel op zich; behoud, versterking en sociaaleconomische afwegingen staan voorop.
Geen extra nationale natuurdoelen, alleen EU-verplichtingen
BBB wil af van nationale koppen op Europees natuurbeleid en stelt dat natuurdoelen uitsluitend gebaseerd moeten zijn op EU-richtlijnen. Dit standpunt komt voort uit de wens om ruimte te houden voor landbouw en sociaaleconomische belangen, en om te voorkomen dat Nederland zichzelf strengere eisen oplegt dan andere landen.
“Geen nieuwe natuurdoelen. Vernieuwde natuurdoelen worden vastgesteld op basis van wat verplicht is in het kader van de EUrichtlijnen. Geen extra nationale doelen bovenop de EUdoelen en richtlijnen.”
“BBB wil de nationale koppen op Europees beleid schrappen en meer ruimte bieden aan boeren om via innovatie, vakmanschap en grondgebonden werken bij te dragen aan natuurherstel én voedselzekerheid.”
Landbouwinclusieve natuur en samenwerking met boeren
BBB kiest expliciet voor het begrip 'landbouwinclusieve natuur' en wil dat natuurbeheer in het landelijke gebied samen met boeren wordt vormgegeven. De partij ziet agrarisch natuurbeheer als volwaardig alternatief en wil dat landbouwgrond primair voor voedselproductie blijft, met samenwerking tussen terreinbeheerders en lokale boeren.
“De overheid spreekt voortaan over landbouwinclusieve natuur, in plaats van over natuurinclusieve landbouw.”
“Agrarisch natuurbeheer. Is een volwaardig alternatief voor het natuurbeheer in het landelijke gebied.”
“Terreinbeherende organisaties dienen voor hun landbouw gronden een samenwerking aan te gaan met lokale boeren om met langjarige contracten bij te dragen aan voedselproductie.”
“De natuuropgave moet gerealiseerd worden met landbouwinclusieve natuur, waarbij de agrarische bestemming behouden blijft en boeren een passende beheervergoeding ontvangen.”
Natuur toegankelijk en in balans met samenleving
BBB vindt dat natuurgebieden voor iedereen toegankelijk moeten zijn en dat natuurbeheer rekening moet houden met sociaaleconomische belangen. Uitbreiding van natuurgebieden is geen doel op zich; het gaat om instandhouding en versterking waar nodig.
“Natuur is van en voor iedereen en moet toegankelijk, beheersbaar en in balans zijn met landbouw en samenleving.”
“Uitbreiding van natuur(gebieden) is niet langer een doel op zich. We moeten zorgen voor in standhouding en versterking waar dat nodig is.”
“De natuur is van en voor iedereen. Natuur moet, zoals bijvoorbeeld in Noorwegen het geval is, voor iedereen toegankelijk zijn. Grote gebieden afsluiten voor bezoekers wordt weer een uitzondering.”
Realistisch en meetbaar natuurbeheer, met controle op subsidies
BBB wil dat afspraken met terreinbeherende organisaties realistisch, doelmatig en meetbaar zijn, met duidelijke verantwoording over natuurbeheer en behaalde resultaten. Dit moet leiden tot effectiever gebruik van subsidies en meer transparantie.
“Met terreinbeherende organisaties (TBO’s) worden realistische, doelmatige, meetbare en afrekenbare afspraken gemaakt. TBO’s leggen gedetailleerde verantwoording af over de wijze van natuurbeheer en de behaalde resultaten.”
Natuurbeleid met sociaaleconomische toets en brede drukfactoren
BBB wil dat natuurdoelanalyse en beheerplannen niet alleen naar stikstof kijken, maar ook naar droogte, water, bodem en beheer, met een sociaaleconomische toets. Dit moet zorgen voor een evenwichtige benadering van natuurherstel.
“Nieuwe natuurdoelanalyse. Op basis van een evenwichtige op te stellen leidraad. Deze wordt opgesteld voor alle Natura 2000 gebieden. Niet alleen stikstof, ook droogte, water, bodem en beheer, worden hierbij als drukfactoren meegenomen.”
“Deze vormen de basis voor nieuwe beheer plannen met een sociaaleconomische toets op de natuurherstel en bronmaatregelen.”
JA21 ziet natuur en landbouw niet als tegenpolen, maar als partners, en pleit voor pragmatische, regionale en technologische oplossingen in plaats van generieke, kostbare maatregelen en strenge Brusselse natuurrichtlijnen. De partij verzet zich tegen gedwongen uitkoop van boeren, wil Natura2000-gebieden herijken, en kiest voor maatwerk rondom kwetsbare natuurgebieden. JA21 wil daarnaast het stikstofbeleid versoepelen, de wolf actief beheren, en de juridische ruimte benutten om onhaalbare Europese natuur- en waterdoelen aan te passen.
Geen gedwongen uitkoop, wel regionale en technologische oplossingen
JA21 verzet zich tegen het gedwongen uitkopen van boeren en pleit voor regionale maatwerkaanpak, technologische innovatie en vrijwillige regelingen nabij Natura2000-gebieden. De partij vindt het huidige beleid kostbaar en ineffectief voor de natuur, en wil natuurdoelen haalbaar en regionaal maken.
“Het fundament van eventuele nieuwe plannen dient gericht te zijn op regionale maatwerkaanpak, agrarisch natuurbeheer, haalbare natuurdoelen en de herijking van Natura2000-gebieden. Het lukraak uitkopen van boeren voor miljarden euro’s is waanzinnig kostbaar en doet feitelijk weinig voor onze natuur. JA21 is en blijft fel gekant tegen de gedwongen uitkoop van agrariërs.”
“Wij kiezen voor een bredere inzet van technologische innovaties, fiscale regelingen die bijdragen aan een solide voedselproducerende sector, gecombineerd met vrijwillige extensivering- en beëindigingsregelingen nabij Natura2000-gebieden.”
“JA21 kiest voor een andere koers waarin boeren, vissers en natuur niet tegenover elkaar, maar naast elkaar worden gezet.”
Stikstofbeleid versoepelen en KDW schrappen
JA21 wil af van de kritische depositiewaarde (KDW) als wettelijke norm voor stikstof in natuurgebieden, omdat dit leidt tot juridische blokkades en stilstand. De partij wil meer ruimte voor maatwerk en minder afhankelijkheid van rekenmodellen.
“JA21 wil af van de kritische depositiewaarde (KDW), die wettelijk voorschrijft hoeveel stikstof een natuurgebied aankan zonder dat de natuur er verslechtert.”
“Steun uitspreken voor het schrappen van de KDW en het invoeren van de rekenkundige ondergrens van 1 mol.”
“Afzien van generieke maatregelen en inzetten op regionale maatwerkpakketten rondom de meest kwetsbare natuurgebieden.”
Herijking Europese natuur- en waterdoelen (KRW, Natura2000)
JA21 vindt veel Europese natuur- en waterdoelen onrealistisch voor Nederland en wil deze aanpassen of uitstellen waar ze aantoonbaar onhaalbaar zijn. De partij pleit voor een herijking van normen op EU-niveau, zodat ze beter aansluiten bij de Nederlandse ruimtelijke realiteit.
“Dat Nederland gebruikmaakt van de juridische ruimte in de KRW om doelen aan te passen of uit te stellen waar deze aantoonbaar onhaalbaar zijn.”
“Een herijking van de KRW-normen op EU-niveau, zodat deze beter aansluiten bij de ruimtelijke realiteit van dichtbevolkte lidstaten als Nederland.”
“Zo liggen Brusselse natuurrichtlijnen aan de basis van het nationale stikstofslot...”
Landbouw en natuur als partners, niet als tegenpolen
JA21 benadrukt dat landbouw en natuur elkaar kunnen versterken via agrarisch natuurbeheer en technologische efficiëntie. De partij ziet boeren als beheerders van het landschap die bijdragen aan biodiversiteit en landschapskwaliteit.
“Via het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) dragen zij aantoonbaar bij aan biodiversiteit en landschapskwaliteit. Landbouw en natuur zijn hiermee geen tegenpolen, maar elkaar versterkende partners in een buitengewoon kostenefficiënt systeem.”
Actief beheer van de wolf, bescherming mens en dier
JA21 vindt de wolf niet inpasbaar in het Nederlandse cultuurlandschap en kiest voor actief beheer, met prioriteit voor de bescherming van mensen en hun dieren.
Het CDA erkent het belang van natuurbehoud en biodiversiteit en wil natuur versterken door betere samenwerking, meer geld voor natuurbeheer en het verbinden van natuurgebieden. Ze pleiten voor een pragmatische aanpak waarbij natuurbeheer, landbouw en economische belangen in balans worden gebracht, met concrete voorstellen zoals evaluatie van Natura 2000-gebieden, herverdeling van natuurgebieden en het integreren van natuurbeheer in het verdienmodel van boeren.
Meer geld en samenwerking voor natuurbeheer
Het CDA wil investeren in natuurbeheer en de samenwerking tussen natuurorganisaties, agrariërs en bedrijven versterken om biodiversiteit te vergroten en natuurgebieden weerbaarder te maken. Ze zien een grotere rol voor agrarische bedrijven en pleiten voor betere verantwoording van bestedingen.
“Er gaat meer geld naar natuurbeheer en contracten voor natuurbeheer. Natuur- en terreinbeheerorganisaties moeten een sterkere rol krijgen. Hierbij hoort ook een betere verantwoording over het beheer en de besteding van de middelen, zoals ook gebeurt bij de ANLb-gelden. Ook agrarische bedrijven moeten een grotere rol krijgen bij het beheer van natuur. Natuurbeheer moet een integraal deel worden van het verdienvermogen van deze bedrijven.”
“Natuurorganisaties, agrarisch ondernemers en agrarische collectieven moeten nauwer samenwerken om de versterking van biodiversiteit en verhoging van de kwaliteit van natuur te behalen.”
Herverdeling en verbinding van natuurgebieden
Het CDA wil natuurgebieden robuuster en beter verbonden maken door herverdeling van natuur en het waarborgen van de bestaande oppervlakte. Dit moet de leefruimte voor flora en fauna vergroten en ecosystemen minder kwetsbaar maken.
“We willen een herverdeling van de oppervlakte van natuurgebieden. Het verruilen van natuur om robuustere natuurgebieden mogelijk te maken moet standaardpraktijk worden. We streven naar beter verbonden gebieden, waarbij de bestaande oppervlakte natuur wordt gewaarborgd, de leefruimte voor flora en fauna wordt vergroot en de biodiversiteit en ecosystemen minder kwetsbaar worden voor verstoring.”
Evaluatie van Natura 2000-gebieden
Het CDA stelt voor om de Natura 2000-gebieden te evalueren om te beoordelen of de wettelijke doelen nog haalbaar zijn, waarmee ze ruimte willen creëren voor aanpassing van beleid indien nodig.
“Het CDA pleit voor een evaluatie van de Natura 2000-gebieden om te zien of de doelen van de wet nog kunnen worden bereikt.”
Geborgde aanpak voor natuurherstel
Het CDA wil een structurele aanpak voor natuurherstel, met samenwerking tussen provincies en natuurbeheerders en een bijbehorend budget, vooral gericht op stikstofgevoelige gebieden.
“Er komt een geborgde aanpak voor natuurherstel, in samenwerking met natuurbeheerders. Inclusief bijbehorend budget.”
“De grootste stikstofgevoelige natuurgebieden krijgen een aanvullende opgave. Hier past de provincie een gebiedsgerichte aanpak toe waarin ook natuurbeheer wordt geborgd.”
Actief beheer van de wolf en bestrijding invasieve exoten
Het CDA kiest voor actief beheer van de wolf om veiligheid van mens en dier te waarborgen en wil landelijke bestrijding van invasieve exoten die biodiversiteit bedreigen.
“Wij kiezen voor veiligheid van mens en dier en voor de bescherming van boeren en vee. We zetten in op actief beheer en beperking van de populatie.”
“Invasieve exoten, die een negatieve impact hebben op de biodiversiteit en het ecosysteem, worden middels landelijk beleid bestreden.”
Natuurbeheer integreren in landbouw en vergunningenbeleid
Het CDA wil natuurbeheer onderdeel maken van het verdienmodel van boeren en het vergunningenbeleid versnellen om natuurdoelen en economische ontwikkeling te combineren.
D66 wil dat Nederland in 2050 een natuurinclusief land is, waarbij natuurherstel en biodiversiteit centraal staan in alle ruimtelijke en economische keuzes. Ze pleiten voor concrete maatregelen zoals het uitbreiden van natuurgebieden, het verbinden van versnipperde natuur, en het wettelijk vastleggen van rechten voor natuurgebieden. Investeren in natuur wordt gezien als investeren in publieke waarde, essentieel voor gezondheid, landbouw en leefbaarheid.
Nederland wordt natuurinclusief land in 2050
D66 streeft naar een samenleving waarin natuur niet langer ondergeschikt is aan economische groei, maar integraal onderdeel is van alle activiteiten. Dit betekent dat bouwen, produceren en ontwikkelen alleen gebeurt als het samen kan gaan met natuurherstel en biodiversiteit. De partij ziet natuur als basis voor gezondheid, wonen, werken en voedsel.
“D66 wil dat Nederland in 2050 een natuurinclusief land is. Alles wat we bouwen, produceren of aanleggen gaat samen met de natuur – niet ten koste daarvan.”
“D66 vindt dat natuur meetelt in elke ruimtelijke afweging. Want een rijke natuur is de basis voor wat ons lief is: gezondheid, wonen, werken, voedsel en vrijheid.”
50.000 hectare extra natuur en verbinden van natuurgebieden
D66 wil het Natuur Netwerk Nederland uitbreiden met 50.000 hectare extra natuur en versnipperde natuurgebieden verbinden. Dit moet bijdragen aan herstel van biodiversiteit en het versterken van het landschap, met speciale aandacht voor kwetsbare gebieden.
Natuurherstel centraal in ruimtelijk beleid en landbouw
D66 wil dat natuurherstel leidend is bij ruimtelijke ordening en landbouw. Nieuwe ontwikkelingen mogen de natuur niet verder onder druk zetten, en landbouw en natuur moeten elkaar versterken in plaats van tegenwerken. De partij koppelt natuurdoelen aan gebiedsgerichte plannen en stimuleert natuurinclusieve landbouw.
“Bij al het ruimtelijk beleid houden we rekening met herstel van de natuur.”
“Het idee dat we landbouw en natuur tegen elkaar zouden moeten afwegen, heeft voor beide grote negatieve gevolgen gehad. De natuur is slechter geworden en de landbouwsector is het perspectief op de toekomst verloren.”
“We verbinden landbouw en natuur met elkaar.”
Wettelijke rechten voor natuurgebieden
D66 wil onderzoeken hoe unieke en kwetsbare natuurgebieden wettelijke rechten kunnen krijgen, om zo hun bescherming te versterken en de leefomgeving voor al het leven te waarborgen.
“D66 wil onderzoeken hoe we in Nederland de rechten van natuurgebieden kunnen vastleggen in de wet. We beginnen bij unieke en kwetsbare gebieden.”
Investeren in natuur als publieke waarde
D66 ziet investeren in natuur als een investering die zich dubbel en dwars terugbetaalt, onder andere via schoner water, gezondere mensen en een aantrekkelijkere woonomgeving. Ze benadrukken de noodzaak van durf en eerlijkheid over de grenzen van wat de natuur aankan.
“Iedere euro die we steken in herstel van de natuur betaalt zich dubbel en dwars terug. Zoals in schoner water, gezondere mensen, sterkere landbouw en een aantrekkelijkere woonomgeving.”
Natuurinclusieve oplossingen in steden en landbouw
D66 stimuleert natuurinclusieve oplossingen zoals groene daken, voedselbossen en het gebruik van natuurlijke materialen. Ook in steden moet natuur een plek krijgen, zodat vogels, vlinders en mensen samen kunnen leven.
“Groene daken verkoelen en houden water vast. Voedselbossen leveren oogst én natuur op. We kunnen bouwen met natuurlijke materialen zoals hout, hennep en vlas. En onze steden richten we zo in dat vogels, vlinders én mensen een thuis hebben. Zulke natuurinclusieve oplossingen stimuleren we in de landbouw, de bouw en infrastructuur.”
De SP kiest voor een sterke bescherming, uitbreiding en toegankelijkheid van natuur in Nederland, waarbij natuur niet ondergeschikt mag zijn aan economische belangen. Ze willen landbouw en visserij in balans brengen met natuur, natuurgebieden uitbreiden en verbinden, en natuur toegankelijk houden voor iedereen, met concrete maatregelen zoals een Kampeerwet, een landelijke groennorm en meer ruimte voor natuur op landbouwgrond.
Landbouw en visserij in balans met natuur
De SP wil landbouw en visserij hervormen zodat deze niet langer ten koste gaan van natuur, maar juist bijdragen aan biodiversiteit, gezonde bodems en schoon water. Ze pleiten voor minder dieren per hectare, minder kunstmest en gif, en stimuleren natuurinclusieve landbouw en duurzame visserij.
“Landbouw kan een krachtige bondgenoot van de natuur zijn. Met gezonde bodems, schoon water en meer biodiversiteit bouwen we aan een toekomstbestendige landbouw.”
“De visserij moet duurzaam zijn en in balans met de natuur. Er blijft voldoende vis in zee, bedreigde soorten worden beschermd en vismethoden richten zo min mogelijk schade aan het ecosysteem aan.”
“We schakelen om naar landbouw die werkt mét de natuur. Minder kunstmest, minder gif, minder dieren per hectare.”
Uitbreiden, verbinden en beschermen van natuurgebieden
De SP wil natuurgebieden uitbreiden, beter beschermen en verbinden tot een robuust netwerk, zowel op land als op zee. Dit moet biodiversiteit herstellen en de leefomgeving gezonder maken.
Natuur toegankelijk en betaalbaar houden voor iedereen
De SP vindt dat natuur en recreatie niet in handen mogen vallen van commerciële partijen en wil natuurgebieden, campings en recreatie bereikbaar en betaalbaar houden voor iedereen. Ze willen slagbomen en toegangskaartjes voor natuur voorkomen en campings beschermen met een Kampeerwet.
“We zorgen dat natuur toegankelijk blijft voor mensen, door slagbomen en toegangskaartjes voor natuur en (zwem)water te voorkomen.”
“Recreatie in en bij natuur is van ons allemaal en moeten we dus niet uit handen geven aan commerciële cowboys die het duur en ontoegankelijk willen maken. Daarom redden we onze campings met een Kampeerwet.”
“De natuur moet voor iedereen bereikbaar zijn, daarom zorgen we voor goede bereikbaarheid van natuur en recreatiegebieden met sterke ov verbindingen.”
Meer ruimte voor natuur op landbouwgrond
De SP wil dat op tien procent van de landbouwgrond ruimte komt voor natuur, zoals houtwallen, bloemrijke bermen en akkerranden, beheerd door boeren die daarvoor een eerlijke vergoeding krijgen.
“Op tien procent van de landbouwgrond komt ruimte voor natuur: houtwallen, schone sloten, bloemrijke bermen en akkerranden versterken het netwerk van natuurgebieden. Boeren beheren deze landschapselementen en krijgen daarvoor een eerlijke financiële vergoeding.”
Natuur als fundament van een leefbare samenleving
De SP beschouwt natuur niet als restcategorie, maar als fundament voor gezondheid, biodiversiteit en een leefbare samenleving. Ze koppelen natuurbeleid expliciet aan het herstel van biodiversiteit en de bescherming van de leefomgeving.
“De natuur is geen restcategorie, maar fundament van een leefbare samenleving.”
BVNL vindt het huidige natuurbeleid in Nederland overdreven streng, bureaucratisch en gebaseerd op discutabele modellen en Europese regelgeving. De partij wil minder Natura 2000-gebieden, af van het Aerius-model en de Kritische Depositie Waarde, en meer ruimte voor boeren, vissers en natuurlijke ontwikkeling zonder ideologische inmenging. BVNL pleit voor een pragmatische benadering waarbij economische belangen, voedselproductie en lokaal beheer voorop staan, en natuurherstelwetten uit Brussel worden verworpen.
Minder Natura 2000-gebieden en versoepeling natuurregels
BVNL stelt dat het aanwijzen van 162 Natura 2000-gebieden onnodig streng is en dat de staat van de Nederlandse natuur beter is dan wordt voorgesteld. De partij wil af van Europese natuurherstelwetten en pleit voor een realistischer, minder bureaucratisch beleid dat ruimte biedt aan landbouw en visserij.
“Door het benoemen van 162 Natura 2000 gebieden hebben we het onszelf onnodig moeilijk gemaakt.”
“De voorgespiegelde staat van de natuur in Nederland is een stuk beter dan door sommige experts wordt gesteld. Maar liefst 90% van het natuuroppervlak in Nederland is in uitstekende staat.”
“De EU-Natuurherstelwet kan de prullenbak in. Deze wetgeving zal Nederland onleefbaar maken en zorgt ervoor dat nog geen bosje madeliefjes geplukt kan, of hond uitgelaten mag worden in de berm.”
Afschaffen Aerius-model en Kritische Depositie Waarde (KDW)
BVNL verwerpt het gebruik van het Aerius-model en de KDW als basis voor natuurbeleid, omdat deze volgens de partij wetenschappelijk ondeugdelijk zijn en leiden tot onhaalbare eisen voor boeren en andere grondgebruikers.
“Het Aerius-model kent een afwijking van meer dan 100% terwijl het de neerslag van een individueel bedrijf niet kan berekenen.”
“Het Aeriusmodel mag niet meer worden gebruikt en er wordt slechts gewerkt met gemeten waarden.”
“De Kritische Depositie Waarde (KDW) gaat uit de wet. KDW’s zijn slechts indicatoren, terwijl er geen wetenschappelijke basis voor is.”
Meer ruimte voor natuurlijke ontwikkeling en lokaal beheer
BVNL vindt het geen probleem als bepaalde natuurgebieden, zoals heide of zandverstuivingen, op natuurlijke wijze veranderen in bos. De partij wil dat terreinbeherende organisaties beter worden gecontroleerd en dat lokale gebruikers meer zeggenschap krijgen.
“Bovendien is het voor BVNL geen probleem wanneer zandverstuivingen transformeren tot bos, als gevolg van depositie van stikstofoxiden of ammoniak.”
“Terrein Beherende Organisaties (TBO’s) moeten meer worden gecontroleerd op het behalen van beheerplannen en beboet worden wanneer zij beheerdoelen niet halen.”
Visserij en bestaand gebruik in Natura 2000-gebieden beschermen
BVNL wil dat visserij wordt erkend als bestaand gebruik in Natura 2000-gebieden en dat er geen verdere beperkingen komen zonder bewijs van natuurschade.
“Visserij gaan we erkennen als bestaand gebruiker in Natura2000 gebieden en de daar bijbehorende langjarige vergunningen. Bodemberoeringverbod komt er niet, er is nl. geen bewijs voor; sterker nog, er wordt al decennia gevist zonder overbevissing of natuurschade.”
De ChristenUnie ziet zorg voor de natuur als een morele en religieuze opdracht, waarbij het behoud en herstel van biodiversiteit en ecosystemen centraal staan. Ze pleiten voor een integrale aanpak van natuurherstel, het juridisch beter beschermen van natuurgebieden, en het betrekken van boeren bij natuurbeheer. Concrete voorstellen zijn onder meer het voltooien van het Natuurnetwerk Nederland, het stoppen van gaswinning onder de Waddenzee, en het belonen van boeren voor natuur- en landschapsbeheer.
Integrale aanpak voor natuurherstel en biodiversiteit
De ChristenUnie maakt zich zorgen over de staat van de natuur in Nederland en wil biodiversiteit behouden en versterken. Ze pleiten voor een integrale aanpak gericht op natuurherstel, het tegengaan van versnippering, vermesting en verdroging, en het juridisch beter beschermen van waardevolle natuurgebieden. Ook buiten natuurgebieden moet de biodiversiteit worden versterkt.
“Daarom komt er een integrale aanpak voor natuurherstel, gericht op het tegengaan van versnippering, vermesting en verdroging.”
“We willen biodiversiteit behouden en versterken, en onze ecosystemen veerkrachtiger maken. Boeren en natuurorganisaties worden beloond voor het onderhoud van landschapselementen en het beheer van soorten en leefgebieden. Nationale Parken en overige natuur met unieke internationale waarde worden juridisch beter beschermd.”
“Ook buiten natuurgebieden versterken we de kwaliteit en biodiversiteit van de omgeving. Gaswinning onder de Waddenzee wordt stopgezet.”
Voltooien en versterken van het Natuurnetwerk Nederland
De partij wil natuurgebieden robuuster en stiller maken en het Natuurnetwerk Nederland voltooien, met speciale aandacht voor bosaanplant, kruidenrijk grasland, houtwallen en moerassen. Boeren krijgen een duidelijke rol in het beheer, met passende vergoedingen.
“Om soorten in stand te houden, maken we natuurgebieden robuuster en stiller. Het Natuurnetwerk Nederland wordt voltooid met speciale aandacht voor bosaanplant, kruidenrijk grasland, houtwallen en moerassen. Boeren krijgen hierbij een duidelijke rol, ondersteund met passende vergoedingen voor het beheer.”
Natuur- en landschapsbeheer door boeren stimuleren
De ChristenUnie ziet boeren als belangrijke beheerders van het landschap en wil agrarisch natuur- en landschapsbeheer uitbreiden. Boeren moeten structureel beloond worden voor hun bijdrage aan natuur en biodiversiteit.
“Agrarisch natuur- en landschapsbeheer, uitgevoerd door (een collectief van) boeren, is daar bij uitstek dé route daarvoor. Hier zetten we vol op in en trekken we extra middelen voor uit zodat natuur- en landschapsbeheer door boeren wordt uitgebreid en boeren een passende langjarige vergoeding ontvangen voor hun werk.”
Natuurinclusieve infrastructuur verplichten
Bij de aanleg en het beheer van infrastructuur moet natuurinclusiviteit een criterium worden in aanbestedingen, om negatieve effecten op natuur te beperken.
“De aanleg en beheer van infrastructuur wordt zoveel mogelijk natuurinclusief. Dit wordt een criterium in aanbestedingen.”
Aanpakken van invasieve exoten en milieuvervuilers
De partij wil invasieve exoten gericht aanpakken en milieuvervuilers verantwoordelijk houden voor de schade aan natuur en gezondheid. Het voorzorgsprincipe wordt strikt gehanteerd bij nieuwe stoffen.
“Invasieve exoten, zoals de Amerikaanse rivierkreeft en Japanse duizendknoop, worden gericht aangepakt omdat ze een bedreiging vormen voor onze biodiversiteit.”
“Aanstichters van milieuvervuiling, zoals Chemours en TATA Steel, worden aangesproken op en verantwoordelijk gehouden voor de gevolgen van de vervuiling: kosten voor reiniging en eventuele gezondheidseffecten worden op hen verhaald.”
“Er wordt een inventarisatie uitgevoerd naar stoffen waarvan onbekend is of ze schadelijk zijn voor mens en natuur.”
NSC wil natuurbeleid baseren op realistische, wetenschappelijk onderbouwde analyses en streeft naar meer flexibiliteit in regelgeving, waarbij natuurbehoud wordt afgewogen tegen andere maatschappelijke belangen. Ze pleiten voor robuuste natuurgebieden, natuurversterkend bouwen en gebiedsgerichte maatregelen rond Natura 2000-gebieden, met aandacht voor zowel biodiversiteit als sociaaleconomische belangen.
Realistisch en Wetenschappelijk Natuurbeleid
NSC wil het natuurbeleid fundamenteel aanpassen door de effecten van stikstof realistischer te beoordelen en natuurbehoud te baseren op onderzoek en monitoring. Ze willen wettelijke kwaliteitseisen stellen aan beheerplannen en natuurdoelanalyses, en niet alleen stikstof, maar de gehele staat van de natuur meenemen.
“passen we het natuurvergunningstelsel fundamenteel aan. We doen dit mede op basis van de praktijk in naburige EU-landen, in het bijzonder Duitsland en Frankrijk. De effecten van stikstof op natuur worden hierin op een meer realistische manier meegenomen.”
“Bij de inspanningen voor natuurbehoud en -herstel laten we ons leiden door onderzoek en monitoring, met een duidelijke rollenscheiding tussen terreinbeheerder, provincie en een onafhankelijke toezichthouder. Hierbij wordt niet alleen naar stikstof gekeken, maar naar de complete actuele staat van de natuur. Aan beheerplannen en natuurdoelanalyses worden wettelijke kwaliteitseisen gesteld.”
Gebiedsgerichte en Flexibele Aanpak rond Natura 2000
NSC kiest voor gebiedsgerichte maatregelen in en rond Natura 2000-gebieden, waarbij afspraken worden gemaakt over agrarisch natuurbeheer en het extensiveren of verplaatsen van bedrijven. Ze willen meer flexibiliteit in Europese en nationale regelgeving om snippernatuur ruimtelijk af te wegen en te compenseren indien nodig.
“In en rond Natura 2000-gebieden nemen we gebiedsgerichte maatregelen om natuur te behouden of te herstellen. Het rijk maakt in dit kader afspraken met de provincies over agrarisch natuurbeheer, ecosysteemdiensten en het extensiveren of verplaatsen van bedrijven.”
“Het redden van een ‘snippernatuur’ moet, mede in het licht van het veranderende klimaat en toenemende verdroging, ruimtelijk kunnen worden afgewogen tegen andere sociale en maatschappelijke opgaven. Een voorwaarde is dat de instandhoudingsdoelen worden gerespecteerd en dat als er snippernatuur plaats moet maken, dit in een ander gebied wordt gecompenseerd. Dit vraagt om meer flexibiliteit in Europese en nationale regelgeving.”
Beschermen en Herstellen van Biodiversiteit
NSC wil de kwaliteit van water, bodem en lucht verbeteren om natuur en biodiversiteit te beschermen, en zet in op robuuste natuurgebieden en het behoud van bedreigde soorten. Natuurversterkend bouwen wordt de norm, ook bij nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen.
“We beschermen natuur en biodiversiteit door de kwaliteit van water, bodem en lucht te verbeteren. We zetten ons in voor robuuste natuurgebieden en het in stand houden van bedreigde dieren en planten. Hierbij koesteren we ook landschapselementen zoals houtwallen, hagen en kwelders.”
“We zetten ons in om de biodiversiteit in Nederland te behouden en te herstellen. Dit doen we zowel op land als op zee. Natuurversterkend bouwen wordt de nieuwe norm, zowel op bedrijventerreinen als bij nieuw te ontwikkelen woonwijken.”
Actief Beheer van de Wolf
NSC erkent de terugkeer van de wolf als een probleem in dichtbevolkte gebieden en wil provincies de mogelijkheid geven om wolven te verjagen en de populatie actief te beheren.
“Waar wolven een bedreiging vormen voor mens en dier, moet het worden toegestaan om ze te verjagen en de populatie actief te beheren. De verantwoordelijkheid voor deze afweging ligt bij provincies. Om te voorkomen dat wolven aan mensen wennen en zo hun schuwheid verliezen, moet het mogelijk zijn om wolven te verjagen.”
BIJ1 stelt de bescherming en het herstel van natuur centraal, met een radicaal pleidooi voor klimaatrechtvaardigheid en het aanpakken van vervuilers. Ze willen biodiversiteit prioriteren, natuurgebieden rechten geven, bestuurders die natuur vervuilen vervolgen, en de stikstofcrisis daadkrachtig aanpakken. Hun visie is dat mens, dier en natuur in balans samenleven, waarbij de grootste vervuilers de kosten dragen en natuur structureel wordt beschermd.
Bestuurders die natuur vervuilen, vervolgen
BIJ1 wil ecocide strafbaar maken en bestuurders van bedrijven die bewust ernstige schade aan de natuur veroorzaken, persoonlijk vervolgen. Hiermee willen ze de verantwoordelijkheid voor natuurbescherming expliciet bij de veroorzakers leggen en straffeloosheid tegengaan.
“Bestuurders die bewust natuur vervuilen, vervolgd. Ecocide wordt strafbaar. Bestuurders van bedrijven die bewust en lang zware schade toebrengen aan de natuur, en daarmee aan de gezondheid van alle mensen, vervolgen we per hoofd voor hun misdaden.”
Biodiversiteit prioriteit, rechten voor natuurgebieden
BIJ1 wil biodiversiteit centraal stellen, het maaibeleid aanpassen voor meer natuur, een nationaal bomenplan invoeren, en belangrijke natuurgebieden en wilde dieren juridische rechten geven. Dit moet structurele bescherming en herstel van natuur garanderen.
“Biodiversiteit wordt prioriteit. Maaibeleid wordt aangepast om natuur de ruimte te geven en er wordt plaats gemaakt voor meer (kleine) ecosystemen in parken en natuurgebieden. Er komt een nationaal bomenplan om het aantal bomen in Nederlandse steden fors uit te breiden en natuurvriendelijk aan te planten. Belangrijke ecosystemen, natuurgebieden en wilde dieren moeten rechten krijgen om bescherming, behoud (en eventueel herstel) te waarborgen.”
Drastische reductie veestapel voor natuurherstel
BIJ1 pleit voor een snelle en rechtvaardige halvering van de veestapel om de stikstofcrisis aan te pakken, omdat deze crisis een grote impact heeft op natuur, woningbouw en industrie. Ze willen een sociaal verantwoorde uitkoopregeling voor getroffen boeren.
“Het is onacceptabel dat de zittende politiek de aanpak van de stikstofcrisis blijft vertragen. Deze vertraging zet Nederland op slot en heeft een grote impact op onze natuur, woningbouw en industrie. Er is een drastische reductie van de veestapel nodig: deze moet met grote snelheid minstens gehalveerd.”
Klimaatrechtvaardigheid: kosten bij grootste vervuilers
BIJ1 wil dat de kosten van klimaatbeleid niet langer op burgers worden afgewenteld, maar op de grootste vervuilers. Ze benadrukken dat kapitalistische winstdrang de natuur verwoest en pleiten voor een radicaal nieuw systeem waarin klimaatrechtvaardigheid centraal staat.
“We hebben een radicaal nieuw systeem nodig: niet langer laten we de aarde verwoesten door kapitalistische winstdrang. Alle benodigde klimaatmaatregelen worden voortaan getoetst op klimaatrechtvaardigheid. Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers.”
Natuurrechten en internationale handel
BIJ1 wil dat bedrijven zich houden aan protocollen voor eerlijke handel, mensenrechten en natuurrechten, zowel binnen als buiten Nederland. Niet-naleving moet consequenties hebben.
“Nederland stelt protocollen op voor bedrijven voor eerlijke handel, mensenrechten en natuurrechten. Binnen en buiten het Europese en Caribische deel van Nederland. We verbinden consequenties aan het niet naleven van deze richtlijnen.”
50PLUS wil het natuurbeleid minder rigide maken door de indeling van Natura 2000-gebieden te herzien en de focus te leggen op grotere, aaneengesloten natuurgebieden. Daarnaast pleit de partij voor het weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf en voor natuurherstel door boeren te stimuleren. Hun visie is pragmatisch: natuurbeleid moet effectief zijn, maar niet doorslaan in regelgeving die de economie of leefbaarheid schaadt.
Herziening Natura 2000-gebieden, focus op grote natuur
50PLUS vindt het huidige Natura 2000-beleid te obsessief gericht op kleine gebieden en wil de indeling herzien ten gunste van grotere, samenhangende natuurgebieden. Dit moet zorgen voor effectiever natuurbeheer en minder belemmeringen voor andere belangen.
“Herziening van de indeling van Natura 2000-gebieden. Grote aaneengesloten en grensoverschrijdende natuurgebieden worden bevorderd en er wordt minder obsessief omgegaan met kleine natuurgebieden.”
Weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf
De partij wil gevaarlijke dieren, specifiek de wolf, weren uit Nederland vanwege de bevolkingsdichtheid en mogelijke risico’s voor mens en dier. Dit standpunt is gericht op veiligheid en leefbaarheid.
“Het weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf uit ons dichtbevolkt land.”
Boeren stimuleren tot natuurherstel
50PLUS ziet een rol voor boeren in natuurherstel en voedselzekerheid, mits het beleid niet strenger is dan in buurlanden. Dit standpunt koppelt landbouw en natuur aan elkaar, met oog voor economische haalbaarheid.
“Boeren die vernieuwen en bijdragen aan voedselzekerheid en natuurherstel.”
Natuurlijke verkoeling bij nieuwbouw
De partij wil bij nieuwbouw van levensloopbestendige woningen groene daken en gevels stimuleren voor natuurlijke verkoeling, vooral in het kader van klimaatadaptatie voor ouderen.
“Groene daken en gevels bij nieuwbouw van levensloopbestendige woningen voor natuurlijke verkoeling.”
DENK wil de natuur in Nederland actief beschermen en ziet dit als een morele verplichting. De partij zet in op het verminderen van stikstofuitstoot, investeringen in natuurgebieden en strengere regels tegen schadelijke stoffen. Vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw en het sneller verbieden van schadelijke bestrijdingsmiddelen zijn kernpunten van hun aanpak.
Bescherming van natuur en natuurgebieden
DENK beschouwt het beschermen van de natuur als een essentiële verantwoordelijkheid en wil investeren in het behoud en de verbetering van natuurgebieden. De partij wil dat Nederlanders kunnen genieten van natuur en pleit voor strengere regels tegen schadelijke stoffen.
“DENK staat voor de bescherming van onze natuur. Wij zien het als een verplichting om goed om te gaan met onze leefomgeving.”
“Meer investeren in onze natuurgebieden. Wij willen dat Nederlanders kunnen genieten van prachtige natuur en wij staan voor investeringen om onze natuur te beschermen. Schadelijke stoffen en bestrijdingsmiddelen, zoals PFAS, worden sneller verboden.”
Verminderen van stikstofuitstoot via landbouwmaatregelen
DENK erkent het belang van het terugdringen van stikstofuitstoot om de natuur te beschermen. De partij wil vasthouden aan bestaande doelen en zet in op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw, met gedwongen uitkoop als uiterste middel.
“Handhaving van de doelen om de stikstofuitstoot te verminderen. Wij gaan inzetten op vrijwillige uitkoopregelingen in de landbouw, waarbij als ultimum remedium gedwongen uitkoop niet door ons wordt uitgesloten.”
Sneller verbieden van schadelijke stoffen
Om de natuur te beschermen, wil DENK schadelijke stoffen en bestrijdingsmiddelen sneller verbieden, met specifieke aandacht voor stoffen als PFAS.
“Schadelijke stoffen en bestrijdingsmiddelen, zoals PFAS, worden sneller verboden.”
De VVD ziet natuur en economie als elkaar versterkend en wil natuurherstel combineren met ruimte voor ondernemerschap. De partij zet in op effectief natuurbeheer, uitvoering van de Europese Natuurherstelwet, en wil natuurdoelen afwegen tegen andere belangen. Concrete voorstellen zijn het aanplanten van inheemse bomen, verbeteren van natuurdoelanalyses, en bestrijding van invasieve exoten.
Natuurherstel combineren met economische belangen
De VVD vindt dat natuurdoelen niet ten koste hoeven te gaan van economische ontwikkeling, maar juist samen kunnen gaan. Ze willen ondernemers betrekken bij natuurbeheer en natuurdoelen afwegen tegen andere belangen, met een pragmatische uitvoering van Europese regelgeving.
“Zo gaan we de achteruitgang van de biodiversiteit in Nederland tegen en geven wij uitvoering aan de Europese Natuurherstelwet, waarbij natuurdoelen moeten worden afgewogen tegen andere belangen. Natuur en economie kunnen elkaar juist versterken. Daarom geven we ondernemers en bedrijven de ruimte om bij te dragen aan een gezonde leefomgeving en aan een sterke natuur.”
Effectief en gebiedsgericht natuurbeheer
De VVD wil natuurbeheer baseren op verbeterde analyses en samenwerking met verschillende partijen. Ze pleiten voor het aanplanten van inheemse soorten, bestrijding van invasieve exoten, en het meenemen van lokale omstandigheden in natuurdoelanalyses.
“Ook zorgen we voor effectief fauna-, natuur- en landschapsbeheer, samen met boeren, jagers en natuurbeheerders. Natuurdoelanalyses zijn belangrijk om richting te geven aan effectief natuurbeheer en het halen van natuurdoelen. We willen dat deze analyses verbeteren, bijvoorbeeld door deze aan te vullen met gegevens over de omgeving zoals de bodem. Invasieve exoten zoals de Amerikaanse rivierkreeft moeten effectief bestreden worden.”
Vergunningverlening op basis van feitelijke staat van de natuur
De VVD wil af van een eenzijdige focus op stikstofnormen en pleit ervoor om de feitelijke staat van de natuur leidend te maken bij vergunningverlening, op basis van onafhankelijke en langdurige monitoring.
“En uiteindelijk moeten we af van de eenzijdige focus op stikstof door niet stikstofnormen maar de feitelijke staat van de natuur, vastgesteld op basis van onafhankelijke en langdurige monitoring, leidend te maken bij vergunningverlening, zodat economie én natuur in Nederland weer kunnen bloeien.”