Verkiezingsprogramma's 2025 overnationale veiligheid
FVD ziet nationale veiligheid als een kernvoorwaarde voor vrijheid en pleit voor een sterke, soevereine staat die zelf controle houdt over grenzen, defensie en opsporing. De partij wil investeren in politie, grensbewaking en defensie, zwaardere straffen voor criminaliteit, en volledige autonomie over wie Nederland binnenkomt. FVD verwerpt internationale inmenging en kiest voor neutraliteit in buitenlandse politiek, met nadruk op eigenbelang en bescherming van privacy.
Politie versterken en strenger straffen
FVD wil de politiecapaciteit vergroten, bureaucratie verminderen en zwaardere straffen invoeren om criminaliteit daadkrachtig te bestrijden. Het opportuniteitsbeginsel wordt vervangen door het legaliteitsbeginsel, zodat elk misdrijf wordt vervolgd, en er komen minimumstraffen voor gewelds- en zedendelicten.
“We zorgen daarom voor veilige straten met meer politie, zwaardere straffen voor geweld en criminaliteit, en een zero-tolerance aanpak van overlast.”
“We vervangen het opportuniteitsbeginsel door het legaliteitsbeginsel, zodat elk misdrijf in beginsel in behandeling wordt genomen en vervolgd.”
“Minimumstraffen voor gewelds- en zedendelicten.”
Grensbewaking en immigratie volledig onder nationale controle
FVD wil volledige zeggenschap over de Nederlandse grenzen en immigratie, onder meer door internationale verdragen op te zeggen, moderne grensbewaking in te voeren en het Nederlanderschap in te trekken bij zware criminaliteit door dubbele paspoorthouders.
“We voeren flexibele grenscontroles in met moderne technologie en automatische controle op biometrische gegevens, zodat Nederlanders vrij kunnen reizen maar buitenlanders effectief gecontroleerd worden.”
“We zeggen het VN-vluchtelingenverdrag, Schengen, het Marrakechpact en het EVRM op en streven naar een NEXIT, zodat Nederland volledig zelf kan bepalen wie ons land binnenkomt en wie niet.”
“We ontnemen het Nederlanderschap aan dubbele paspoorthouders die veroordeeld zijn voor ernstige misdrijven, zodat criminelen ons land kunnen worden uitgezet.”
Investeren in nationale defensie en cyberveiligheid, NAVO-lidmaatschap heroverwegen
FVD wil fors investeren in de krijgsmacht, cyberdefensie en grensbewaking, met volledige nationale zeggenschap over militaire inzet. Het NAVO-lidmaatschap wordt via referendum ter discussie gesteld, en buitenlandse militaire missies worden afgewezen.
“Daarom investeren we in een sterke nationale defensie, met betere beloning en zorg voor militairen en veteranen, meer marechaussee voor grensbewaking en een krachtige eigen defensie-industrie.”
“We investeren in cyberdefensie, zodat Nederland beschermd blijft tegen digitale dreigingen en koploper wordt op digitaal gebied.”
“We staan nooit toe dat de inzet van onze militairen door de EU of de NAVO wordt bepaald, zodat Nederland altijd zelf de controle houdt.”
“We leggen het lidmaatschap van de NAVO via een referendum voor aan de Nederlandse bevolking, zodat we als land zelf kunnen beslissen of we door willen op het huidige pad.”
Neutraliteit in buitenlandse politiek, geen militaire interventies
FVD kiest voor een neutrale positie in internationale conflicten, stopt met deelname aan buitenlandse militaire missies en investeert alleen in nationale veiligheid.
“Nederland kiest een neutrale positie in de internationale politiek - naar Zwitsers model. We stoppen met miljardenuitgaven aan buitenlandse conflicten, zoals de oorlog in Oekraïne, en richten ons op vrede en samenwerking.”
“Geen belastinggeld meer voor zinloze militaire avonturen of Amerikaanse proxy-oorlogen zoals in Oekraïne.”
Bescherming van privacy als onderdeel van nationale veiligheid
FVD ziet privacy als essentieel voor vrijheid en veiligheid, en verzet zich tegen digitale surveillance, de Sleepwet en Europese Digital ID.
JA21 beschouwt nationale veiligheid als een absolute kerntaak van de overheid en pleit voor forse investeringen in defensie, cyberveiligheid en een weerbare samenleving. De partij wil Nederland minder afhankelijk maken van andere landen, de krijgsmacht fors uitbreiden, vitale infrastructuur beschermen en digitale soevereiniteit waarborgen. JA21 koppelt nationale veiligheid direct aan autonomie, economische weerbaarheid en bescherming tegen zowel conventionele als hybride dreigingen.
Forse investeringen in defensie en krijgsmacht
JA21 ziet een sterke, zelfstandige krijgsmacht als essentieel voor nationale veiligheid en wil structureel het defensiebudget verhogen, de krijgsmacht moderniseren en uitbreiden, en de afhankelijkheid van buitenlandse partners verminderen. Dit moet Nederland in staat stellen zichzelf en zijn vitale belangen te beschermen in een instabiele wereld.
“JA21 wil fors investeren in een krijgsmacht die ook in de toekomst in staat zal zijn om de Nederlandse belangen te beschermen”
“Wij werken lineair toe naar 3,5% + 1,5% van het nationaal inkomen aan defensie(gerelateerde)-uitgaven in 2035.”
“Een krijgsmacht die volledig voldoet aan de opgedragen taken ter verdediging van het Nederlands grondgebied en NAVO-grondgebied.”
“Groeien naar een schaalbaar personeelsbestand van 200.000 militairen, reservisten en burgers.”
“Geen EU-leger en geen militaire inzet zonder aantoonbaar Nederlands belang of mandaat.”
Cyberveiligheid als integraal onderdeel van nationale veiligheid
JA21 beschouwt cyberveiligheid als een directe pijler van nationale veiligheid en wil investeren in digitale soevereiniteit, uitbreiding van het Defensie Cyber Commando en bescherming van vitale infrastructuur tegen digitale aanvallen.
“Cyberveiligheid is nationale veiligheid. Nederland is kwetsbaar. Een digitale aanval kan onze energievoorziening, havens of democratie platleggen.”
“Investeer in een nationale cloud onder Nederlandse wetgeving. Geen Amerikaanse of Chinese toegang tot onze data.”
“Breid het Defensie Cyber Commando uit. Hack ons? Reken op een tegenactie.”
“Bij verhoogde dreiging moet vitale infrastructuur fysiek en digitaal actief worden bewaakt.”
Weerbare samenleving en civiele paraatheid vergroten
JA21 wil de weerbaarheid van de samenleving versterken door burgerparticipatie, uitbreiding van de Nationale Reserve, en educatie over civiele en digitale dreigingen. Dit moet Nederland minder kwetsbaar maken voor zowel fysieke als hybride aanvallen.
“Veiligheid begint niet bij Defensie alleen. JA21 wil de weerbaarheid van onze samenleving vergroten – fysiek en mentaal.”
“We onderzoeken de mogelijkheden voor een moderne variant van de Burgerbescherming, breiden de Nationale Reserve uit en stimuleren lesprogramma’s over civiele paraatheid en digitale dreigingen.”
Bescherming van vitale infrastructuur en strategische autonomie
JA21 benadrukt het belang van bescherming van vitale infrastructuur, maritieme aanvoerroutes en economische weerbaarheid als onderdeel van nationale veiligheid. De partij wil minder afhankelijk zijn van instabiele landen en extra waarborgen tegen buitenlandse inmenging.
“De bescherming van vitale infrastructuur en maritieme aanvoerroutes is voor onze samenleving van levensbelang.”
“Behoedzaam Chinabeleid met oog voor onze nationale veiligheid, privacy en kritieke infrastructuur.”
“Cyberveiligheid als voorwaarde voor herindustrialisatie en strategische autonomie.”
Het CDA ziet nationale veiligheid als een kerntaak van de overheid en pleit voor een robuuste, samenhangende strategie die zowel militaire als civiele weerbaarheid vergroot. De partij wil fors investeren in defensie, de krijgsmacht moderniseren, de samenleving weerbaarder maken tegen hybride dreigingen, en de rol van inlichtingen- en veiligheidsdiensten versterken. Iedereen, inclusief burgers en bedrijven, moet bijdragen aan de nationale veiligheid, waarbij Europese samenwerking en strategische autonomie centraal staan.
Forse investeringen en modernisering van Defensie
Het CDA wil de krijgsmacht versterken en moderniseren om agressie af te schrikken en oorlog te voorkomen, met duidelijke financiële verplichtingen richting NAVO-normen. De partij ziet een actieve rol voor Nederland in Europese defensiesamenwerking en streeft naar strategische autonomie.
“Nederland committeert zich aan de afspraken van de NAVO-capaciteitsdoelstellingen en de nieuwe NAVO-norm om uiterlijk in 2035 3,5 procent van het bbp uit te geven aan defensie.”
“We zetten de extra defensie-uitgaven in voor het versterken en moderniseren van onze krijgsmacht. Die moet beschikken over hoogwaardig materieel waarvan de eisen in Europees verband zijn afgestemd.”
“We willen dat Nederland vooroploopt in het ontwikkelen van een volwaardige Europese pijler in de NAVO, met een Europese Veiligheidsraad. We bouwen onze afhankelijkheden af en streven – op termijn – naar volledige Europese strategische autonomie op het gebied van defensie en veiligheid.”
Versterken van inlichtingen- en veiligheidsdiensten tegen statelijke dreigingen
Het CDA erkent de groeiende dreiging van statelijke actoren zoals Rusland, China en Iran, en wil de inlichtingen- en veiligheidsdiensten beter toerusten om deze te signaleren en tegen te gaan. Dit is essentieel voor het beschermen van de nationale veiligheid en de democratische rechtsorde.
“Kwaadwillende landen als Rusland, China en Iran raken met ontwrichtende acties alle onderdelen van de samenleving. Ze vormen een bedreiging voor Nederlandse belangen, ons verdienvermogen en sociale stabiliteit.”
“We hebben te maken met een groot aantal statelijke actoren, terroristische groeperingen en criminele netwerken die onze nationale veiligheid en democratische rechtsorde bedreigen. Daar moeten we harder tegen optreden. Nederland moet zich weerbaar maken. Daarin spelen onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten een grote rol.”
Vergroten van civiele weerbaarheid en crisisparaatheid
Het CDA wil de samenleving als geheel weerbaarder maken tegen rampen, hybride oorlogsvoering en digitale verstoringen. Dit gebeurt door het opzetten van buurtcrisisteams, het oefenen van nationale scenario’s en het betrekken van burgers bij veiligheid en crisisbeheersing.
“De Rijksoverheid, lokale overheden en veiligheidsregio’s zetten samen buurtcrisisteams op van burgers die bij rampen en crises kunnen worden ingezet, gericht op het vergroten van de weerbaarheid.”
“Er worden nationale scenario’s geoefend waarin alle lagen van de samenleving meedoen zoals bij black-outs en digitale verstoringen.”
“We zien daarbij de dreiging van hybride oorlogsvoering en versterken onze paraatheid daartegen.”
Vrijheidsbijdrage: iedereen draagt financieel bij aan veiligheid
Het CDA introduceert een vrijheidsbijdrage, waarbij zowel burgers als bedrijven naar draagkracht bijdragen aan de financiering van nationale veiligheid en defensie. Hiermee onderstreept de partij dat veiligheid een collectieve verantwoordelijkheid is.
“Iedere Nederlander levert een vrijheidsbijdrage, want veiligheid is niet gratis.”
“We maken ruimte op de begroting om de extra defensie-uitgaven te kunnen betalen, waarbij we gebruikmaken van de ruimere EU-begrotingsregels. Daarnaast introduceren we een vrijheidsbijdrage voor iedereen, burgers en bedrijven. We vragen daarmee iedereen evenredig naar draagkracht bij te dragen.”
Herstel militaire opkomstplicht en grotere rol reservisten
Om de personele paraatheid te waarborgen, wil het CDA de militaire opkomstplicht herstellen en een grotere pool van reservisten en getrainde burgers creëren. Dit moet de schaalbaarheid en inzetbaarheid van de krijgsmacht vergroten.
NSC ziet nationale veiligheid als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid en samenleving, waarbij strategische weerbaarheid, bescherming van vitale infrastructuur en versterking van Defensie centraal staan. Ze willen fors investeren in cyberveiligheid, digitale autonomie, crisisvoorbereiding en een flexibele krijgsmacht, met nadruk op minder afhankelijkheid van het buitenland en meer burgerbetrokkenheid. De partij koppelt militaire en maatschappelijke weerbaarheid aan elkaar en stelt concrete maatregelen voor om Nederland beter te beschermen tegen fysieke, digitale en hybride dreigingen.
Investeren in strategische weerbaarheid en vitale infrastructuur
NSC wil de bescherming van vitale infrastructuur (zoals energie, water, internet, dijken) tot topprioriteit maken, met centrale coördinatie en minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie. Dit moet Nederland beschermen tegen digitale en fysieke aanvallen en de leveringszekerheid waarborgen.
“Nationale veiligheid gaat soms boven commerciële belangen.”
“Onze belangrijkste infrastructuur zoals wegen, bruggen, energievoorraad, internet- en elektriciteitskabels, dijken en waterwerken, drinkwaterleidingen, moeten weerbaar zijn tegen dreigingen.”
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur.”
Forse verhoging Defensie-uitgaven en flexibele krijgsmacht
NSC wil de NAVO-norm van 3,5% van het BBP voor Defensie-uitgaven hanteren en investeren in een snel inzetbare, flexibele krijgsmacht. Ze koppelen militaire slagkracht aan maatschappelijke weerbaarheid en willen een dienstplicht naar Zweeds model invoeren.
“We versterken de krijgsmacht en hanteren de nieuwe NAVO-norm van 3,5% voor Defensie-uitgaven en 1,5% voor andere uitgaven zoals versterken van de bruggen.”
“We zijn voor een krijgsmacht die snel en flexibel is en opgeschaald kan worden bij gevaar. We zetten een eerste stap naar een dienstplicht naar Zweeds model door alle 18-jarigen een verplicht in te vullen enquête te sturen om de motivatie en mate van geschiktheid in beeld te brengen.”
Investeren in cyberveiligheid en digitale autonomie
NSC ziet cyberdreigingen als een urgent veiligheidsprobleem en wil investeren in cyberweerbaarheid, quantumveilige cryptografie en strenge bescherming van overheidsdata. Minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie is hierbij essentieel.
“We investeren jaarlijks € 1 miljard in een weerbare samenleving voor meer burgersteunpunten, buurtnetwerken en cyberveiligheid.”
“Nederland is digitaal te kwetsbaar voor cyberaanvallen door hackers. De cyberweerbaarheid van ons land moet omhoog. We voeren de Cyberbeveiligingswet en de Wet Weerbaarheid Kritieke Entiteiten snel in om duidelijke cybersecuritykaders voor de overheid en de vitale sector vast te stellen.”
“De overheid moet snel overstappen op quantumveilige cryptografie, met prioriteit voor verouderde en vitale systemen.”
Strategische voorraden en crisisvoorbereiding
NSC wil strategische voorraden van essentiële levensbehoeften aanhouden en investeren in crisisstructuren zoals een permanent calamiteitenhospitaal, zodat Nederland minder afhankelijk is van het buitenland en beter voorbereid is op rampen en hybride dreigingen.
“De overheid voldoende strategische voorraden aanhoudt van eerste levensbehoeften als water, voedsel, medicijnen, olie, gas en contant geld. Dat maakt ons minder afhankelijk van het buitenland.”
“We willen investeren in een permanent calamiteitenhospitaal in samenwerking met defensie, dat binnen 48 uur inzetbaar is bij pandemieën, rampen of (hybride) oorlogen.”
Betere bescherming staatsgeheimen en kennisveiligheid
NSC wil staatsgeheimen en gevoelige kennis beter beschermen tegen buitenlandse inmenging, met strengere opslag, toezicht en transparantie over financiering van universiteiten.
“Vanwege dreigingen moeten onze staatsgeheimen beter beschermd worden. Andere landen mogen nooit toegang krijgen tot uiterst vertrouwelijke informatie over Nederland.”
“Universiteiten moeten voorkomen dat waardevolle kennis ongewenst in buitenlandse handen valt. Kennisveiligheid vereist actief screeningsbeleid en volledige transparantie over financiering van leerstoelen, zeker als geld afkomstig is van bedrijven of buitenlandse mogendheden.”
De SGP beschouwt nationale veiligheid als een kerntaak van de overheid, waarbij een sterke krijgsmacht, goed toegeruste politie en vastberaden optreden tegen dreigingen centraal staan. De partij wil fors investeren in Defensie (tot 5% van het BBP), de politie versterken, terrorisme en cyberdreigingen hard aanpakken, en internationale samenwerking zoeken zonder nationale zeggenschap op te geven. De SGP koppelt nationale veiligheid expliciet aan maatschappelijke weerbaarheid, bescherming van fundamentele vrijheden en het zichtbaar handhaven van gezag.
Forse verhoging Defensie-uitgaven en versterking krijgsmacht
De SGP vindt dat Nederland fors meer moet investeren in Defensie om te voldoen aan de nieuwe NAVO-norm en om voorbereid te zijn op geopolitieke dreigingen. Dit moet leiden tot een grotere, modernere en beter uitgeruste krijgsmacht, met behoud van nationale zeggenschap over inzet.
“De SGP wil gaan voldoen aan de nieuwe NAVO-norm voor defensie-uitgaven. In 2035 besteedt Nederland 5% van het BBP aan onze Defensie, waarbij 1,5% wordt besteed aan bredere investeringen in maatschappelijke weerbaarheid en infrastructuur.”
“Het behoort tot de kerntaken van de overheid om te zorgen voor een krachtige krijgsmacht.”
“Nederland blijft alert op Europese defensiesamenwerking. De NAVO is onze belangrijkste veiligheidspartner. De EU vult slechts aan waar dit meerwaarde biedt en zij bevoegdheid heeft... De SGP wil echter geen Europees leger en vindt de nieuwe Europese Defensiecommissaris ongewenst. Niet Brussel, maar Den Haag blijft besluiten over het uitzenden van troepen.”
Politie versterken en focussen op kerntaken
De SGP wil de politie versterken met meer capaciteit, betere uitrusting en een duidelijke focus op kerntaken. Lokale aanwezigheid, democratische controle en bescherming van agenten staan centraal, evenals een harde aanpak van geweld tegen hulpverleners.
“De politie vormt de ruggengraat van onze openbare veiligheid en handhaving van de wet. We steunen de politie in haar taak om onze samenleving ordelijk en veilig te houden.”
“De basispolitiezorg moet groeien met minstens 500 fte. Meer lokale politieposten (in bijvoorbeeld wijkgebouwen) helpen tegen veelvoorkomende criminaliteit.”
“Geweld en intimidatie tegen agenten, boa’s en hulpverleners moet streng en snel bestraft worden. Daders mogen er niet slechts met een taakstraf vanaf komen. Daarom pleit de SGP voor een taakstrafverbod bij geweld tegen hulpverleners.”
Hard optreden tegen terrorisme en radicalisering
De SGP kiest voor een harde, vasthoudende aanpak van terrorisme, radicalisering en ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Dit omvat strengere wetgeving, meer bevoegdheden voor veiligheidsdiensten en het ontnemen van rechten aan terroristen.
“Veiligheidsdiensten moeten aanslagen voorkomen en digitaal verkeer van terroristen tijdig onderscheppen. Hun financiering moet meerjarig vastliggen om schommelingen in aanpak en beleid te voorkomen.”
“Het zelfgekozen verblijf in een gebied onder controle van een terroristische organisatie wordt strafbaar.”
“De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten moet voldoende ruimte bieden om snel op nieuwe dreigingen in te spelen, ook als dat privacy van mogelijke terroristen beperkt.”
“Terroristen verliezen het Nederlanderschap. Kan dat niet, dan moeten rechten zoals kiesrecht en overheidsdienst geweigerd worden.”
Versterken van cyberveiligheid en bescherming kritieke infrastructuur
De SGP erkent digitale dreigingen als essentieel veiligheidsvraagstuk en wil hogere standaarden, meer testen en samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven om kritieke infrastructuur te beschermen.
“Overheid en bedrijfsleven moeten zich samen voorbereiden op de noodscenario’s ten aanzien van cyberveiligheid van kritieke infrastructuur. Denk bijvoorbeeld aan communicatiestructuren, logistiek en de levensmiddelenbranche. Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk.”
Maatschappelijke weerbaarheid vergroten
De SGP koppelt nationale veiligheid aan de weerbaarheid van de samenleving tegen verstoringen, zowel fysiek als digitaal. Dit vraagt om investeringen in infrastructuur en voorbereiding van de bevolking.
“De regering werkt aan het versterken van de maatschappelijke weerbaarheid. De Nederlandse bevolking moet bijvoorbeeld voorbereid zijn op verstoringen van het maatschappelijke leven doordat economische of digitale functies worden verzwakt of aangevallen.”
Volt ziet nationale veiligheid als een gedeelde verantwoordelijkheid van overheid, bedrijven en burgers, met een sterke nadruk op Europese samenwerking en digitale weerbaarheid. Hun belangrijkste voorstellen zijn het versterken van de politie en cyberveiligheid, het opbouwen van een Europese krijgsmacht, en het beschermen van fundamentele rechten bij veiligheidsmaatregelen. Volt wil nationale veiligheid moderniseren door internationale samenwerking, technologische innovatie en bescherming van burgerrechten te combineren.
Europese samenwerking voor nationale veiligheid
Volt beschouwt nationale veiligheid niet langer als een puur nationale aangelegenheid, maar als een Europese opgave. Door gezamenlijke defensie, politiesamenwerking en gedeelde digitale infrastructuur wil Volt Nederland en Europa weerbaarder maken tegen grensoverschrijdende dreigingen.
“Het is tijd dat de EU verantwoordelijkheid neemt voor de veiligheid van haar inwoners. Daarom bouwen we aan een Europese krijgsmacht die samenwerkt met de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en die onder toezicht staat van het Europees Parlement.”
“We versterken de internationale politiesamenwerking voor de bestrijding van criminaliteit. Internationale politiesamenwerking moet zich focussen op operationele behoeftes, waarbij mensenrechten en bescherming van persoonsgegevens nooit uit het oog verloren mogen worden.”
“De EU investeert ook in nucleaire veiligheid, ruimtecapaciteiten en een gezamenlijke defensie-industrie.”
Investeren in digitale veiligheid en cyberweerbaarheid
Volt ziet digitale veiligheid als essentieel onderdeel van nationale veiligheid, met een focus op het versneld invoeren van Europese wetgeving, versterken van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), en het beschermen van kritieke infrastructuur tegen cyberdreigingen.
“Volt pleit voor solide cyberweerbaarheid en digitale veiligheid. Dat is immers essentieel voor een innovatieve, digitale en rechtvaardige samenleving.”
“We zorgen voor een versnelde implementatie van de NIS2-richtlijn. Nederland moet binnen zes maanden concrete wetgeving hebben die organisaties in kritieke sectoren verplicht tot adequate cyberveiligheidsmaatregelen, naar het succesvolle model van de Digital Operational Resilience Act (DORA) in de financiële sector.”
“We geven het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) handhavingsbevoegdheden en directe sanctiemogelijkheden. Daarmee kan het NCSC organisaties die cyberveiligheidsstandaarden negeren, aanpakken.”
Politie versterken en moderniseren
Volt wil de politie beter toerusten voor moderne dreigingen, met meer focus op digitale criminaliteit, lagere werkdruk, betere opleidingen en meer nabijheid tot burgers. Tegelijkertijd moet de politie zich weer richten op haar kerntaken en lokale verankering.
“We investeren in weerbaarheid en bewustwording bij mensen, bedrijven en overheden. De politie krijgt betere opleidingen en we verlagen de werkdruk. De politie komt dichter bij burgers te staan, offline én online.”
“We zetten de politiecapaciteit slimmer en doelmatiger in. De kerntaken van de politie zijn ordehandhaving en het verlenen van hulp. Nu is de politie te gefixeerd op specifieke problemen als georganiseerde misdaad en ondermijning, waardoor er te weinig aandacht is voor de kerntaken.”
Bescherming van fundamentele rechten bij veiligheidsmaatregelen
Volt benadrukt dat nationale veiligheid nooit ten koste mag gaan van fundamentele rechten. Nieuwe wetgeving en bevoegdheden voor inlichtingendiensten moeten altijd getoetst worden aan mensenrechten en privacy.
“De huidige Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (de WIV-2017) wordt zo snel mogelijk herzien. De wet is niet toekomstbestendig... Daarin moeten de rechten van inwoners niet ondergeschikt gemaakt worden aan veiligheid. Bij de herziening moet toezicht voor, tijdens en ná handelingen van de inlichtingendiensten centraal staan.”
“Volt wil een verplichte mensenrechtentoets bij nieuwe (en bestaande) wetgeving in het veiligheidsdomein. Hierin toetsen we of de voorgestelde maatregelen voldoen aan de minimumeisen voor de bescherming van fundamentele rechten en vrijheden van inwoners.”
Nationale veiligheid als gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid
Volt wil dat nationale veiligheid niet alleen een taak is van de overheid, maar van de hele samenleving. Dit betekent meer samenwerking met bedrijven, kennisinstellingen en burgers, en het versterken van regionale weerbaarheidsraden.
“Volt wil dat veiligheid een gezamenlijke taak wordt van overheid, bedrijven, kennisinstellingen en burgers, zoals in Finland.”
“De veiligheidsregio’s worden versterkt met regionale weerbaarheidsraden waarin ook maatschappelijke organisaties, bedrijven en kennisinstellingen meedoen.”
BBB ziet nationale veiligheid als een brede, strategische verantwoordelijkheid die verder gaat dan alleen Defensie: het omvat ook weerbaarheid tegen cyberdreigingen, voedselzekerheid, infrastructuur en een sterke maakindustrie. De partij wil fors investeren in Defensie (richting 3,5% BBP), prioriteit geven aan vitale sectoren, strategische autonomie versterken en digitale weerbaarheid vergroten. BBB koppelt nationale veiligheid expliciet aan bestaanszekerheid, zelfvoorziening en het verminderen van afhankelijkheid van het buitenland.
Forse investeringen in Defensie en NAVO-verplichtingen
BBB wil de krijgsmacht versterken tot een niveau dat past bij een moderne natiestaat, met substantiële verhoging van het defensiebudget en NAVO-verplichtingen als uitgangspunt. Dit moet Nederland weerbaar maken tegen militaire dreigingen en geopolitieke instabiliteit.
“De krijgsmacht vormt een onmisbare pijler van onze nationale veiligheid. Daarom moet Nederland stevig investeren in Defensie, maar wel gericht, verstandig en met oog voor de samenhang met andere domeinen. BBB steunt het versterken van de NAVO en het verhogen van de Nederlandse defensie uitgaven. We nemen het groeipad naar 3,5% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) in 2035 als uitgangspunt.”
“Onze ambitie is duidelijk: Nederland wordt weer een serieuze en betrouwbare speler binnen de NAVO en wereldwijd. De NAVO blijft de hoeksteen van ons veiligheidsbeleid. We versterken onze Defensie, we vergroten onze veiligheid én we bouwen tegelijkertijd aan onze economie, concurrentiepositie, regio’s en onderwijs.”
“BBB onder schrijft het belang van een sterke en geloofwaardige krijgsmacht die beschermt wat ons Nederland dierbaar is. We steunen daarom het streven naar een versterking van de NAVO en het verhogen van de Nederlandse defensieuitgaven. In dat kader is BBB bereid om het door het CPB geschetste ingroeipad naar 3,5% BBP in 2035 als uitgangspunt te nemen...”
Defensie, infrastructuur en vitale sectoren wettelijk prioriteren
BBB wil Defensie wettelijk erkennen als vitale sector, net als landbouw en woningbouw, zodat regelgeving en vergunningen nationale veiligheid niet belemmeren. Ook strategische infrastructuurprojecten worden gekoppeld aan veiligheid.
“Dat ondermijnt onze nationale veiligheid. BBB wil daarom dat Defensie net als landbouw en woningbouw bij wet wordt erkend als vitale sector, met bijbehorende prioriteit in regelgeving en vergunningverlening.”
“Juist vanuit veiligheidsoogpunt pleit BBB daarom voor hernieuwde investeringen in regionale én landelijke infrastructuur. De Nedersaksenlijn versterkt niet alleen de bereikbaarheid van de regio en de woningbouwcapaciteit, maar vergroot ook de militaire inzetbaarheid van Nederland.”
Strategische autonomie en sterke maakindustrie
BBB wil Nederland minder afhankelijk maken van landen als China en Rusland door de eigen maakindustrie te versterken, met name voor defensie, medische apparatuur en voedselproductie. Dit wordt gezien als essentieel voor nationale veiligheid.
“Tot slot wil BBB dat Nederland minder afhankelijk wordt van landen als China en Rusland. Daarom moet de maakindustrie zoals de productie van landbouwmachines, medische apparatuur, medicijnen en defensieonderdelen behouden en versterkt worden. Strategische autonomie begint met een sterke eigen industrie.”
Nationale veiligheid verbreden: cyberweerbaarheid en digitale infrastructuur
BBB beschouwt cyberdreigingen, sabotage en digitale afhankelijkheid als directe risico’s voor nationale veiligheid. De partij wil investeren in cybersecurity, vitale infrastructuur in eigen beheer houden en digitale weerbaarheid van burgers en bedrijven vergroten.
“Het gaat om een samenleving die schokken kan opvangen; economisch, sociaal en ecologisch... Dat vraagt om versterking van de nationale veiligheid, betere coördinatie tussen overheid en bedrijfsleven en actieve betrokkenheid van burgers.”
“Alleen zo behouden we de grip op bescherming van onze privacy, economie en nationale veiligheid in de digitale eeuw.”
“Vitale infrastructuren worden razendsnel belangrijker voor onze nationale veiligheid, economie en leefbaarheid.”
Voedselzekerheid en bestaanszekerheid als veiligheidsstrategie
BBB koppelt nationale veiligheid direct aan voedselzekerheid en bestaanszekerheid, met nadruk op zelfvoorziening en robuuste ketens als strategisch belang in tijden van geopolitieke instabiliteit.
“BBB verbindt veiligheid nadrukkelijk aan bestaanszekerheid. In tijden van geopolitieke instabiliteit en leveringsafhankelijkheid is voedselzekerheid geen luxe, maar noodzaak.”
“Onze voedselstrategie moet gericht zijn op zelfvoorziening waar dat kan en op robuuste ketens waar dat nodig is. Dat versterkt niet alleen onze economie, maar ook onze onderhandelingspositie in een veranderende wereld.”
De PVV stelt nationale veiligheid centraal door te pleiten voor strengere handhaving, harde straffen en het beperken van immigratie, met een nadruk op het beschermen van Nederlanders tegen criminaliteit en externe dreigingen. De partij wil fors investeren in politie en defensie, grensbewaking intensiveren en buitenlandse militaire missies vermijden. Hun visie is dat nationale veiligheid vooral wordt bereikt door soevereiniteit, strenge wetshandhaving en het beperken van buitenlandse invloeden.
Strengere handhaving en harde straffen tegen criminaliteit
De PVV ziet criminaliteit, vooral door bepaalde groepen, als een directe bedreiging voor de nationale veiligheid en wil daarom fors meer politie op straat, een zerotolerancebeleid en strengere straffen. Het doel is om de veiligheid in buurten te herstellen en het gezag van de politie te versterken.
“Onze wijken en straten moeten weer veilig worden. Er komt fors meer blauw op straat, met name in probleemwijken. Wij willen 10.000 extra agenten. Onze dienders krijgen het gezag in de samenleving terug; de politie wordt weer de baas op straat.”
“Wij willen een zerotoleranceaanpak. Dat betekent: criminelen opsporen, oppakken, vastzetten en keihard straffen. Geen onzinnige taakstraffen, geen tbs, maar de bak in. Alleen met snoeiharde straffen krijgen we de geweldplegers eronder.”
“Zerotolerance voor straattuig; waar nodig het leger inzetten tegen straatterroristen”
Strenge immigratiebeperking en uitzetting bij misdrijf
De PVV koppelt nationale veiligheid direct aan immigratie en wil een totale asielstop, uitzetting van vreemdelingen bij misdrijf en het strafbaar stellen van illegaliteit. Dit wordt gezien als noodzakelijk om criminaliteit en overlast te verminderen en de controle over wie het land binnenkomt te versterken.
“Totale asielstop: alle asielzoekers worden aan de grens geweigerd (artikel 72 VWEU)”
“Vreemdelingen (waaronder statushouders) worden na veroordeling voor één misdrijf – na het uitzitten van de straf en intrekking van de verblijfsstatus – direct uitgezet”
“Illegaliteit en hulp aan illegalen strafbaar conform aangenomen PVV-amendement”
“500 extra agenten voor de Vreemdelingenpolitie, alle illegalen eruit”
Investeren in defensie en prioriteit aan grensbewaking
De PVV beschouwt een sterke krijgsmacht en effectieve grensbewaking als essentieel voor nationale veiligheid. Ze willen defensie-uitgaven verhogen, inzetten op bescherming van het eigen grondgebied en militaire inzet beperken tot de eigen grenzen, niet in het buitenland.
“Wij hebben de ambitie om de Defensie uitgaven te laten groeien, en zullen dit stapsgewijs vormgeven.”
“De basistaak van onze Krijgsmacht is de bescherming van ons eigen grondgebied. Wij willen dus geen buitenlandse militaire missies, maar militaire inzet aan onze eigen grenzen: grensbewaking.”
“Geen buitenlandse militaire missies, maar militaire inzet aan onze eigen grenzen”
Kritieke infrastructuur in Nederlandse handen houden
De PVV ziet het behouden van zeggenschap over havens en andere kritieke infrastructuur als een veiligheidskwestie, om te voorkomen dat vitale onderdelen van het land in buitenlandse handen vallen.
“Havens en andere kritieke infrastructuur altijd met een meerderheidsaandeel in Nederlandse (publieke) handen”
De Partij voor de Dieren ziet nationale veiligheid als een breed begrip dat verder gaat dan alleen militaire verdediging, en legt de nadruk op diplomatie, samenwerking, klimaat, natuur en mensenrechten. Ze willen minder afhankelijk zijn van de VS en NAVO, investeren in Europese samenwerking, en stellen dat defensie-uitgaven niet ten koste mogen gaan van klimaat, natuur of sociale voorzieningen. Hun visie op veiligheid is gericht op vreedzame oplossingen, transparantie, en het versterken van democratie en mensenrechten wereldwijd.
Kritisch op NAVO en streven naar Europees alternatief
De PvdD is zeer kritisch op de NAVO, die zij zien als een verlengstuk van Amerikaanse machtsbelangen, en pleit voor een alternatief samenwerkingsverband zonder de VS, gebaseerd op internationaal recht en solidariteit. Dit alternatief moet gericht zijn op verdediging, vrede en wederzijdse ontwapening, waarbij Nederland pas uit de NAVO stapt als er een volwaardig alternatief is.
“De NAVO-norm wordt gedicteerd door Trump: daar doen wij niet aan mee. We wegen zorgvuldig af wat nodig is op basis van goed onderbouwde plannen. Géén blanco cheque voor defensie. Bovendien is de Partij voor de Dieren heel kritisch op de NAVO. De NAVO is een militaire alliantie die voornamelijk machtsbelangen van de VS dient. Daar willen we vanaf. De Partij voor de Dieren zet in op een alternatief voor de NAVO: een nieuwe vorm van samenwerking met betrouwbare bondgenoten, zonder de VS. Een samenwerking op basis van internationaal recht, gelijkwaardigheid en solidariteit, gericht op verdediging.”
“Nederland zet zich in voor een alternatief voor de NAVO in de vorm van een samenwerkingsverband tussen betrouwbare Europese en niet-Europese landen zonder de VS. Dit samenwerkingsverband werkt op basis van het internationaal recht, gelijkwaardigheid en solidariteit en is gericht op verdediging, vrede, veiligheid en wederzijdse ontwapening. Zolang het alternatief er niet is, blijft Nederland lid van de NAVO.”
Defensie-uitgaven ondergeschikt aan klimaat, natuur en sociale voorzieningen
De partij stelt dat investeringen in defensie nooit ten koste mogen gaan van klimaat, natuur, sociale zekerheid, zorg en onderwijs. Ze willen alleen onderbouwde defensie-uitgaven en zijn tegen het wettelijk vastleggen van een defensienorm.
“Investeringen in defensie mogen niet ten koste gaan van klimaat, natuur, sociale zekerheid, zorg en onderwijs.”
“Nederland steunt geen specifieke NAVO-norm en geen wettelijke verankering van een defensienorm. Elke uitgave voor defensie wordt bepaald op basis van goede onderbouwing. Uitgaven gaan niet ten koste van klimaat, natuur, sociale zekerheid, zorg en onderwijs.”
Focus op diplomatie, vredesopbouw en conflictpreventie
De PvdD wil dat Nederland zich inzet voor een bredere Europese veiligheidsstrategie waarin diplomatie, dialoog, vredesopbouw en conflictbeheersing centraal staan. Een deel van het defensiebudget moet specifiek worden ingezet voor diplomatie en geweldloze conflictoplossing.
“Nederland zet zich in voor een bredere Europese veiligheidsstrategie waarin rechtvaardige vrede, diplomatie, dialoog, vredesopbouw en conflictbeheersing voorop staan.”
“Een deel van het defensiebudget zal specifiek worden ingezet op diplomatie in conflictsituaties, het ontwikkelen van methoden voor conflictpreventie en geweldloze conflictoplossing, en voor het geweldloos weerbaar maken van de burgers.”
Investeren in cyberveiligheid en bescherming tegen hybride oorlogsvoering
De partij erkent de dreiging van cyberaanvallen en hybride oorlogsvoering en wil dat Nederland maatregelen neemt om de samenleving hiertegen te beschermen.
“Nederland komt met maatregelen die de samenleving beschermen tegen hybride oorlogsvoering, zoals cyberaanvallen en het vernielen van internetkabels en sabotage van waterzuiveringsinstallaties.”
Strenge wapenexport en geen kernwapens op Nederlands grondgebied
De PvdD wil een strenger wapenexportbeleid, maximale belasting op wapenindustrie, en geen kernwapens op Nederlands grondgebied. Nederland moet niet bijdragen aan de ontwikkeling van kernwapens en zich inzetten voor internationale regulering van wapens.
“Kernwapens worden niet langer op Nederlands grondgebied gestationeerd. Nederland draagt op geen enkele manier bij aan de ontwikkeling van kernwapens.”
“Er komt een strenger wapenexportbeleid en de wapenlobby zit niet meer aan de beleidstafel.”
“Nederland koopt geen wapens meer van landen die zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen, zoals Israël en Saoedi-Arabië.”
Geen Europees leger en volledige zeggenschap over inzet militairen
De partij is tegen de vorming van een Europees leger en wil dat het Nederlandse parlement volledige zeggenschap houdt over de inzet van Nederlandse militairen.
“We kiezen voor Europese samenwerking, maar het Nederlandse parlement dient volledige zeggenschap te behouden over de inzet van Nederlandse militairen. Er komt geen Europees leger.”
BVNL ziet nationale veiligheid als een kernvoorwaarde voor welzijn en economische voorspoed, waarbij de nadruk ligt op een soevereine defensie, harde aanpak van zware criminaliteit en versterking van digitale weerbaarheid. De partij wil de krijgsmacht versterken, zware criminaliteit strenger bestraffen, en investeren in cybersecurity zonder bureaucratie. BVNL kiest voor een minimalistische, nationale benadering waarbij internationale inmenging en supranationale verplichtingen worden beperkt.
Soevereine en versterkte krijgsmacht
BVNL beschouwt een sterke, volledig soevereine krijgsmacht als essentieel voor nationale veiligheid en wil geen militaire betrokkenheid buiten het NAVO-grondgebied. De partij pleit voor directe naleving van de NAVO-norm, maar zonder verdere verhoging, en wil geen wapens weggeven als de eigen veiligheid niet gegarandeerd is.
“De krijgsmacht is uitermate belangrijk voor de veiligheid van Nederland en moet daarom volledig soeverein zijn, met voldoende personeel en materieel.”
“Er worden geen operaties of oorlogen financieel of militair gesteund buiten het NAVO-grondgebied.”
“Er worden geen wapens meer weggegeven aan andere landen als onze eigen veiligheid niet gegarandeerd kan worden door onze eigen krijgsmacht.”
Hardere aanpak van zware criminaliteit en cybercrime
BVNL wil de nationale veiligheid versterken door zware criminaliteit, georganiseerde misdaad en cybercrime strenger aan te pakken. De partij stelt hogere minimumstraffen voor, intensiveert monitoring van zedendelinquenten en investeert in bestrijding van cybercrime.
Digitale weerbaarheid en nationale cybersecurity-strategie
BVNL ziet digitale veiligheid als een integraal onderdeel van nationale veiligheid. De partij wil investeren in cybersecurity, een nationale strategie ontwikkelen, en marktwerking en innovatie stimuleren zonder extra bureaucratie. Privacy en encryptie worden nadrukkelijk beschermd.
“Er wordt een nationale strategie ontwikkeld om de digitale veiligheid te waarborgen.”
“De overheid neemt een actieve rol aan bij het waarschuwen voor en optreden tegen cybercriminaliteit. We gaan investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën en methodologieën op het gebied van cybersecurity.”
“BVNL staat voor een digitale toekomst waarin burgers vrijelijk hun mening kunnen uiten, waarin encryptie beschermd wordt en waarin technologie de privacy en veiligheid van mensen versterkt.”
Beperken van internationale inmenging en supranationale invloed
BVNL koppelt nationale veiligheid aan het beperken van invloed van supranationale organisaties en het behouden van Nederlandse soevereiniteit. De partij wil stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar organisaties als de EU, VN, WHO en NAVO.
“BVNL wil dat Nederland weer soeverein wordt. We moeten stoppen met het overhevelen van zeggenschap naar ongekozen supranationale organen zoals de WHO, de EU, de VN en de NAVO.”
De ChristenUnie ziet nationale veiligheid als een brede verantwoordelijkheid die verder gaat dan alleen militaire middelen. Ze pleiten voor forse investeringen in defensie, versterking van cyberveiligheid, meer Europese samenwerking, en een integrale benadering waarin ook diplomatie, ontwikkelingssamenwerking en maatschappelijke weerbaarheid centraal staan.
Forse verhoging defensiebudget en NAVO-norm
De ChristenUnie wil fors investeren in defensie om te voldoen aan de NAVO-norm en de krijgsmacht te versterken. Dit is volgens hen noodzakelijk om het grondgebied van Nederland en bondgenoten te beschermen en bij te dragen aan internationale veiligheid.
“We investeren de komende jaren fors in defensie om te kunnen voldoen aan de NAVO-norm om in 2035 3,5% van ons BBP uit te geven aan defensie en daarnaast 1,5% aan bijvoorbeeld infrastructuur die ook defensie ten goede komt.”
“De nieuwe NAVO-norm vraagt veel van de Nederlandse schatkist, defensieorganisatie en defensie-industrie, maar is noodzakelijk om onze vrijheden te kunnen verdedigen.”
Versterking cyberveiligheid en bescherming vitale infrastructuur
De partij erkent het belang van digitale dreigingen en wil extra investeren in cyberveiligheid en de bescherming van vitale infrastructuur, zoals zeekabels en waterkeringen, in samenwerking met bondgenoten.
Europese defensiesamenwerking versterken
De ChristenUnie vindt de afhankelijkheid van de VS binnen de NAVO niet toekomstbestendig en wil daarom de Europese defensiesamenwerking versterken, onder meer via gezamenlijke investeringen en een uitgebreidere EU-commandostructuur.
“De mate waarin Europa afhankelijk is van de VS binnen de NAVO is niet toekomstbestendig. Daarom moet de samenwerking binnen de Europese pijler van de NAVO worden versterkt.”
“We willen de EU-commandostructuur uitbreiden om daadkrachtig Europees optreden en een snelle operationele inzet mogelijk te maken.”
Integrale benadering: militair, diplomatiek en maatschappelijk
De partij benadrukt dat nationale veiligheid niet alleen militair is, maar vraagt om een integrale benadering met diplomatie, ontwikkelingssamenwerking, conflictpreventie en maatschappelijke weerbaarheid.
“Veiligheid wordt niet slechts bereikt met militaire middelen. Internationale inzet van de krijgsmacht is onderdeel van een doordachte integrale benadering, in nauwe samenwerking met de inzet van diplomatie, ontwikkelingssamenwerking en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, gericht op een lange termijn commitment, (weder)opbouw, conflictpreventie en civiel-militaire samenwerking.”
“Juist omdat het bij defensie om een ultiem machtsmiddel gaat, namelijk de inzet van wapens en militairen, is het belangrijk dat defensie onderdeel is van een integraal veiligheidsbeleid met voldoende politieke controle.”
Weerbaarheid tegen hybride dreigingen en maatschappelijke paraatheid
De ChristenUnie ziet hybride oorlogsvoering en maatschappelijke weerbaarheid als essentieel onderdeel van nationale veiligheid. Ze willen dat burgers en lokale gemeenschappen paraat zijn voor crises.
“In dit tijdperk van hybride oorlogsvoering is het niet de vraag of, maar wanneer een crisis plaatsvindt. Burgers kijken hiervoor terecht naar de overheid. Maar een crisissituatie vraagt ook iets van de samenleving zelf.”
“Nederland moet zich goed beschermen tegen spionage, diefstal van militaire technologie, ontwrichting door desinformatie en het hacken van wapensystemen en vitale infrastructuur (zoals een waterkering).”
De SP ziet nationale veiligheid primair als het resultaat van internationale samenwerking, diplomatie en sociale rechtvaardigheid, niet van militarisering of wapenwedlopen. Ze pleiten voor een krijgsmacht gericht op verdediging, strikte naleving van internationaal recht, investeringen in cyberveiligheid en het beperken van afhankelijkheid van buitenlandse (vooral Amerikaanse) defensie- en digitale infrastructuur. Concrete voorstellen zijn onder meer: geen militaire operaties buiten NAVO-grondgebied zonder VN-mandaat, investeren in verdediging tegen cyberaanvallen, verwijderen van Amerikaanse kernwapens, en het opbouwen van een eigen Europese defensie- en digitale autonomie.
Defensie gericht op verdediging en diplomatie
De SP wil dat nationale veiligheid vooral wordt gewaarborgd door diplomatie, ontwapening en een krijgsmacht die alleen het eigen grondgebied verdedigt of vredestaken uitvoert op basis van een VN-mandaat. Ze verwerpen militaire avonturen en willen geen uitbreiding van de NAVO of operaties zonder VN-mandaat.
“Onze veiligheid wordt nu te veel gebaseerd op meer wapens en dreiging, terwijl echte veiligheid begint bij vrede en samenwerking. Wij kiezen voor een defensiebeleid dat mensen beschermt door diplomatie, ontwapening en rechtvaardige internationale samenwerking.”
“De SP wil een krijgsmacht die in staat is het eigen grondgebied te verdedigen en in staat is op basis van VNmandaat bondgenoten te verdedigen en vredestaken uit te voeren.”
“Dat betekent expliciet: geen operaties buiten het eigen grondgebied, geen operaties zonder VNmandaat en geen uitbreiding met nieuwe NAVOlanden.”
Europese en digitale autonomie voor veiligheid
De SP ziet afhankelijkheid van Amerikaanse defensie- en digitale infrastructuur als een risico voor nationale veiligheid. Ze willen investeren in een eigen Europese defensie-industrie en digitale infrastructuur, en pleiten voor het verminderen van afhankelijkheid van de VS.
“Europa moet onafhankelijk zijn van de Amerikaanse wapenindustrie... We investeren in onze eigen defensieindustrie die wapens maakt voor onze verdediging.”
“In grote mate is de Nederlandse overheid afhankelijk van Amerikaanse digitale producten, clouddiensten en datacentra. We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen.”
Verdediging tegen asymmetrische dreigingen (cyber, desinformatie)
De SP erkent dat moderne nationale veiligheid ook draait om bescherming tegen cyberaanvallen, desinformatie en aanvallen op kritieke infrastructuur. Ze willen hierin investeren en pleiten voor strenge controle op nieuwe technologieën.
“Er moet geïnvesteerd worden in de verdediging tegen asymmetrische oorlogsvoering, zoals cyberaanvallen, desinformatiecampagnes en aanvallen op kritieke infrastructuur, zoals energie en watervoorziening.”
“Er moet een verbod komen op dodelijke autonome wapens en strenger toezicht uitgeoefend worden op kunstmatige intelligentie die maatschappelijke risico’s draagt.”
Strikte naleving van internationaal recht en ontwapening
De SP beschouwt het internationaal recht als fundament voor nationale en internationale veiligheid. Ze willen geen selectieve toepassing, steunen het verbod op kernwapens en willen Amerikaanse kernwapens uit Nederland verwijderen.
“Het internationaal recht moet de leidraad zijn van ons buitenlandbeleid. Schendingen van het internationaal recht en oorlogsmisdaden moeten altijd worden bestraft, ongeacht wie de pleger ervan is.”
“Wij verwijderen de Amerikaanse kernwapens van de Nederlandse bodem.”
“We ondertekenen het VN verdrag voor het verbod op kernwapens.”
DENK ziet nationale veiligheid vooral als een combinatie van sociale veiligheid, bestrijding van criminaliteit, en bescherming tegen extremisme, met nadruk op preventie, gelijke behandeling en mensenrechten. De partij wil investeren in wijkagenten, digitale veiligheid, strengere aanpak van kindermisbruik, en een nationaal programma tegen rechts-extremisme. DENK is terughoudend met militaire uitgaven en internationale missies, en pleit voor een defensiebeleid dat zich beperkt tot het strikt noodzakelijke.
Investeren in wijkagenten en preventie
DENK wil de nationale veiligheid versterken door meer wijkagenten aan te stellen en te investeren in het voorkomen van criminaliteit, met nadruk op een rechtvaardige en toegankelijke politie voor iedereen. De partij ziet sociale veiligheid in de wijk als fundament voor nationale veiligheid.
“Wij willen daarom investeren in meer wijkagenten en in het voorkomen van criminaliteit. DENK staat voor een veiliger land.”
“Wij willen investeren in meer wijkagenten. In elke wijk komt een vaste wijkagent: herkenbaar, aanspreekbaar en dichtbij. We investeren in extra capaciteit bij de politie, met prioriteit voor kwetsbare wijken.”
“Wij willen voor het vergroten van de veiligheid inzetten op meer investeringen in het voorkomen van criminaliteit. Door begeleiding en kansen willen wij onze jongeren op het rechte pad houden. We investeren in onderwijs en jongerenwerk. Preventie krijgt structureel meer budget in het veiligheidsbeleid.”
Strengere aanpak van kindermisbruik en digitale veiligheid
DENK koppelt nationale veiligheid aan de bestrijding van kindermisbruik en het versterken van digitale weerbaarheid, met zwaardere straffen en meer opsporingscapaciteit, en ondersteuning voor digitale beveiliging van kleine organisaties.
“Wij willen meer maatregelen om kindermisbruik tegen te gaan. Er komen zwaardere straffen voor pedoseksuelen en er wordt meer geïnvesteerd in opsporingscapaciteit.”
“Wij willen extra ondersteuning voor kleine organisaties om hun digitale beveiliging op orde te krijgen. De overheid investeert in een veilige digitale infrastructuur en de bescherming van persoonsgegevens.”
Nationaal Programma Aanpak Rechts-extremisme
DENK ziet rechts-extremisme als een bedreiging voor nationale veiligheid en pleit voor een nationaal programma gericht op preventie, handhaving en deradicalisering.
“Er moet een Nationaal Programma Aanpak Rechts-extremisme komen, gericht op preventie, handhaving en deradicalisering.”
Terughoudendheid met militaire uitgaven en NAVO-verplichtingen
DENK is kritisch op het verhogen van defensie-uitgaven en deelname aan militaire missies, en wil alleen investeren in het strikt noodzakelijke voor de basis van Defensie. De partij wijst wapenwedlopen en kernwapens af.
“DENK verzet zich tegen de extra miljardenuitgaven onder druk van NAVO baas Mark Rutte en President Donald Trump. DENK vindt de huidige defensie uitgaven voldoende en wijst op de enorme militaire overmacht van de NAVO die niet nog verder uitgebreid hoeft te worden.”
“Wij steunen alleen defensie uitgaven die aantoonbaar nodig zijn om de basis op orde te hebben bij Defensie. Dit betekent goede huisvesting van onze militairen, een fatsoenlijk salaris en een goede uitrusting. Miljardeninvesteringen zonder aantoonbare noodzaak steunen wij niet. Wij willen geen wapenwedloop.”
“Alle kernwapens verdwijnen uit ons land. Onze militaire systemen worden niet uitgerust met lanceersystemen voor kernwapens.”
De VVD ziet nationale veiligheid als een absolute prioriteit en pleit voor forse investeringen in defensie, digitale weerbaarheid en het versterken van inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De partij wil Nederland beschermen tegen buitenlandse dreigingen, cyberaanvallen en ondermijning van de democratische rechtsorde, onder meer door modernisering van de krijgsmacht, strengere wetgeving en nauwere samenwerking tussen overheid, bedrijven en burgers. Concrete voorstellen zijn onder andere het verhogen van het defensiebudget, het uitbreiden van bevoegdheden voor inlichtingendiensten, en het weren van risicovolle technologie uit kritieke sectoren.
Forse verhoging defensiebudget en modernisering krijgsmacht
De VVD wil de krijgsmacht fors versterken en moderniseren om Nederland te beschermen tegen militaire dreigingen, met name uit Rusland, en om de NAVO-verplichtingen na te komen. Dit wordt gezien als fundament voor nationale veiligheid.
“Een investering van 3,5% van ons Bruto Nationaal Product (BNP) is nodig om onze krijgsmacht te moderniseren.”
“Op termijn is een investering van tenminste 3,5% is nodig om onze krijgsmacht te moderniseren en onze NAVO-verplichtingen na te komen; een eerlijke contributie is de logische en morele verplichting van elke bondgenoot.”
Uitbreiding bevoegdheden en capaciteit inlichtingendiensten
De VVD wil de wettelijke mogelijkheden en capaciteit van inlichtingen- en veiligheidsdiensten uitbreiden om beter te kunnen anticiperen op digitale en buitenlandse dreigingen. Dit omvat het delen van dreigingsinformatie met vitale bedrijven en het aanpassen van toezicht.
“We moeten meer investeren in onze veiligheids- en inlichtingendiensten. Het is van belang dat onze diensten beschikken over voldoende wettelijke bevoegdheden. We maken de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) toekomstbestendig zodat we weerbaar blijven tegen toekomstige en nu nog onbekende dreigingen.”
“Daarnaast verstevigen we de wettelijke grondslag waarmee inlichtingendiensten structureel informatie kunnen delen met private bedrijven en breiden we het personeelsbestand van de diensten fors uit.”
Versterken digitale en economische weerbaarheid
De VVD ziet digitale veiligheid en economische onafhankelijkheid als essentieel voor nationale veiligheid. Dit betekent investeren in cybersecurity, weren van risicovolle technologie en het onafhankelijk maken van energievoorziening.
Verruimen rol Defensie en Marechaussee voor binnenlandse veiligheid
De VVD wil dat Defensie en de Koninklijke Marechaussee een grotere rol krijgen bij het beschermen van de nationale veiligheid, ook in vredestijd, bijvoorbeeld bij grensbewaking en ondersteuning van civiele autoriteiten.
“De VVD wil dat Defensie ook in vredestijd een grotere rol speelt in onze samenleving. Dit betekent dat we de mogelijkheden voor militaire bijstand aan civiele autoriteiten, zoals de politie, verruimen. Denk aan de bewaking van de Noordzee en meer zichtbare controles aan de grens. Om dit te realiseren willen we de Koninklijke Marechaussee fors uitbreiden.”
Strengere aanpak buitenlandse beïnvloeding en spionage
De VVD wil buitenlandse beïnvloeding en spionage harder aanpakken om de nationale veiligheid te beschermen, onder meer door hogere straffen en het weren van risicovolle apparatuur.
50PLUS ziet nationale veiligheid als het waarborgen van de fysieke, digitale en geopolitieke veiligheid van Nederland, met bijzondere aandacht voor de bescherming van ouderen. De partij wil investeren in defensie volgens NAVO-afspraken, de nationale defensie-industrie versterken, en digitale weerbaarheid vergroten door onafhankelijkheid van buitenlandse partijen en betere bescherming tegen digitale dreigingen. Daarnaast pleit 50PLUS voor een gemoderniseerde maatschappelijke dienstplicht en strengere handhaving tegen geweld en overlast.
Uitbreiding defensie en NAVO-verplichtingen
50PLUS vindt dat de veranderde geopolitieke situatie, met name door de oorlog in Oekraïne, vraagt om een versterking van het Nederlandse militaire vermogen en een grotere inzet op NAVO-verplichtingen. Dit moet Nederland en het NAVO-grondgebied beter beschermen tegen externe dreigingen.
“Uitbreiding van de defensie-uitgaven in lijn met de afspraken in NAVO-verband.”
“De oorlog in Oekraïne heeft het besef teruggebracht dat Nederland bij een gewapend treffen met Rusland over voldoende militair vermogen moet beschikken om het eigen en het NAVO-grondgebied te verdedigen. De NAVO is de hoeksteen van het Nederlands veiligheidsbeleid.”
Versterking nationale defensie-industrie en maatschappelijke dienstplicht
Om de nationale veiligheid structureel te versterken, wil 50PLUS investeren in de eigen defensie-industrie en een gemoderniseerde maatschappelijke dienstplicht invoeren, die breder is dan alleen militaire taken.
Digitale weerbaarheid en onafhankelijkheid
50PLUS erkent de urgentie van digitale dreigingen en wil investeren in de beveiliging van digitale systemen, met als doel onafhankelijkheid van commerciële en buitenlandse partijen en betere bescherming van burgers, vooral ouderen, tegen digitale criminaliteit.
Zichtbare handhaving en bescherming tegen geweld
De partij pleit voor meer zichtbaar politieoptreden en strengere straffen voor geweld, ook digitaal, tegen hulpverleners en ambtsdragers, om de veiligheid in de samenleving te vergroten.
BIJ1 verwerpt traditionele opvattingen van nationale veiligheid die draaien om militarisering, bewapening en repressie. In plaats daarvan pleit de partij voor ontwapening, neutraliteit, het ontmantelen van veiligheidsdiensten en het investeren in sociale voorzieningen als fundament voor echte veiligheid. Hun visie is radicaal antimilitaristisch en zet sterk in op democratische controle, het beperken van staatsgeweld en het beschermen van burgerrechten.
Nederland ontwapenen en uit de NAVO treden
BIJ1 ziet militaire bondgenootschappen, bewapening en NAVO-lidmaatschap als bedreigingen voor nationale veiligheid en kiest voor neutraliteit en ontwapening. De partij wil geen geld meer naar defensie, NAVO of militaire infrastructuur laten gaan en pleit voor het sluiten van buitenlandse bases en het verwijderen van kernwapens uit Nederland.
“Nederland start direct het traject om uit de NAVO te treden en voltooit dit binnen 4 jaar. Tot dat moment verhogen we op geen enkel moment het budget van defensie.”
“Nederland sluit alle NAVO- en VS-bases op eigen grondgebied, stopt de opslag van kernwapens in het Nederlandse dorp Volkel en loopt weg van de militaire infrastructuur van het westerse machtsblok.”
“We verlaten de NAVO en kiezen voor neutraliteit. Kernwapens van de Verenigde Staten verdwijnen uit Nederland.”
Ontmantelen van veiligheidsdiensten en inperken bevoegdheden
BIJ1 beschouwt bestaande veiligheidsdiensten als een bedreiging voor burgerrechten en nationale veiligheid. De partij wil deze diensten ontmantelen, hun bevoegdheden drastisch inperken en strenge democratische controle invoeren.
“Veiligheidsdiensten (zoals de AIVD en de NCTV) en politie-onderdelen zoals TOOI en ID-WIV, worden ontmanteld. We intensiveren en verbeteren intussen de strenge, bindende, onafhankelijke democratische controle over deze diensten. Hun bevoegdheden worden ingeperkt, en gegevensverstrekking aan buitenlandse geheime diensten wordt aan banden gelegd.”
Investeren in sociale voorzieningen in plaats van repressie
BIJ1 stelt dat echte veiligheid voortkomt uit sociale zekerheid, bestaanszekerheid en collectieve voorzieningen, niet uit repressie of staatsgeweld. De partij wil investeren in onderwijs, inkomen en zorg, en de rol van politie en handhaving minimaliseren.
“We investeren in collectieve voorzieningen en bestaanszekerheid: zaken die onze gemeenschappen wél veilig houden.”
“De rol van politie en BOA’s in de samenleving wordt geminimaliseerd en zal uiteindelijk verdwijnen. We stoppen met investeren in handhaving, en investeren dat geld in goede collectieve voorzieningen.”
Strenge beperking van politie- en geweldsbevoegdheden
BIJ1 ziet politiegeweld en bewapening als een risico voor nationale veiligheid en burgerrechten. De partij wil de bewapening van politie en BOA’s sterk beperken, geweldsmiddelen verbieden en strenge regels en toezicht invoeren.
“De basisbewapening van de politie wordt teruggebracht tot pepperspray en een kleine gummiknuppel. BOA’s krijgen geen enkele vorm van bewapening. Politieagenten mogen alleen in uitzonderlijke gevallen wapenstokken, tasers en vuurwapens dragen. Training en protocollen omtrent gewelds- en wapengebruik worden veel strenger.”
“De inzet van geweldsmiddelen zoals waterkanonnen, elektrische wapenstok, rubberkogels, traangas, “sonische wapens” zoals mosquito’s, politiepaarden en zogenaamde surveillancehonden wordt verboden.”
D66 ziet nationale veiligheid als een brede, Europese en moderne opgave die verder gaat dan alleen militaire verdediging. Ze willen fors investeren in defensie, kritieke infrastructuur en weerbaarheid tegen hybride dreigingen, met nadruk op Europese samenwerking en technologische innovatie. D66 koppelt nationale veiligheid expliciet aan democratische waarden, maatschappelijke veerkracht en het tegengaan van desinformatie.
Forse investeringen in defensie en kritieke infrastructuur
D66 wil de NAVO-norm halen en extra investeren in civiele paraatheid, infrastructuur en de defensie-industrie om Nederland weerbaar te maken tegen moderne dreigingen, waaronder hybride oorlogsvoering. De partij ziet een sterke krijgsmacht als essentieel, maar benadrukt ook het belang van investeringen in digitale en fysieke infrastructuur en strategische reserves.
“We komen de NAVO-afspraak na om minimaal 3,5% van het bbp aan defensie uit te geven en minimaal 1,5% van het bbp aan de kritieke infrastructuur, civiele paraatheid, veerkracht en het versterken van onze defensie-industrie. Beveiliging tegen hybride oorlogsvoering vraagt om meer dan alleen een sterke krijgsmacht.”
“Minstens zo belangrijk zijn investeringen in de fysieke en digitale infrastructuur, in strategische reserves, in een weerbare samenleving en in het tegengaan van desinformatie.”
Europese samenwerking en streven naar Europese krijgsmacht
D66 ziet Europese samenwerking als cruciaal voor nationale veiligheid en streeft op termijn naar een Europese krijgsmacht. Op korte termijn willen ze Europese strategische commandovoering, materieel en personeel binnen de NAVO versterken.
“D66 streeft op lange termijn naar een Europese krijgsmacht. Op de korte termijn wil D66 een sterke Europese positie binnen de NAVO, met Europese strategische commandovoering, Europees materieel en Europees personeel.”
“Om Europees een vuist te maken, is samenwerking essentieel. We moeten gezamenlijk voorraden aanleggen, trainen en investeren in innovatie. Gezamenlijk materieel inkopen en meer standaardiseren.”
Technologische innovatie en weerbaarheid tegen hybride dreigingen
D66 wil dat Nederland Europees koploper wordt op het gebied van AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity voor defensie. Ze benadrukken het belang van betekenisvolle menselijke controle over deze technologieën en investeren in klassieke en opkomende militaire capaciteiten.
“D66 wil dat Nederland in 2030 Europees koploper is op het gebied van AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity voor defensie. Ons uitgangspunt voor deze technologieën is betekenisvolle menselijke controle.”
“Moderne oorlogsvoering is gelaagd, hybride en technologisch gedreven, maar blijft ook afhankelijk van klassieke slagkracht en menselijke veerkracht. Daarvoor zijn klassieke investeringen nodig, zoals in genoeg munitie, systemen en materieel, mensen en industriële productiecapaciteit.”
Weerbare samenleving en tegengaan van desinformatie
D66 verbindt nationale veiligheid aan maatschappelijke veerkracht en het tegengaan van desinformatie, met investeringen in bewustwording en ondersteuning van cruciale organisaties.
“We helpen mensen om te gaan met dreiging en ondersteunen cruciale organisaties bij de maatregelen die zij moeten nemen. Zo blijft het water uit de kraan stromen, het licht in huis branden en de telefoon werken bij aanvallen.”
“Beveiliging tegen hybride oorlogsvoering vraagt om meer dan alleen een sterke krijgsmacht.”
GroenLinks-PvdA ziet nationale veiligheid als een breed begrip dat zowel militaire weerbaarheid, cyberveiligheid als maatschappelijke veerkracht omvat. Ze willen de nationale veiligheid versterken door een hogere defensiebegroting, betere samenwerking tussen veiligheidsdiensten, en een nieuwe nationale veiligheidswet die taken en toezicht regelt. Daarnaast leggen ze nadruk op bescherming tegen hybride dreigingen, desinformatie en digitale aanvallen.
Historische verhoging defensiebudget en NAVO-norm
GroenLinks-PvdA wil fors investeren in defensie om Nederland en Europa beter te beschermen tegen externe dreigingen, met name uit Rusland, en om minder afhankelijk te zijn van de VS. Ze committeren zich aan de NAVO-norm en willen het defensiebudget verhogen naar 3,5% van het bbp.
“We houden ons aan de nieuwe NAVO-norm en groeien toe naar de afspraak om 3,5% van het bbp uit te geven aan defensie.”
“We committeren ons aan het verhogen van het defensiebudget naar 3,5% van het bbp vanwege de Russische agressie en de noodzaak om ons onafhankelijker te maken van de Verenigde Staten.”
Nationale veiligheidswet voor betere coördinatie
De partij wil de versnippering tussen veiligheidsdiensten tegengaan door een nationale veiligheidswet in te voeren. Deze wet moet de taken, bevoegdheden en het toezicht van alle relevante organisaties vastleggen en de Nationale Veiligheidsraad versterken.
“Om de werking van die diensten in onderlinge samenhang vast te leggen komt er een Nationale veiligheidswet. Daarin staan de taken, bevoegdheden en het toezicht van alle organisaties die zich bezighouden met nationale veiligheid in samenhang met elkaar. Naast de AIVD en MIVD zijn dat de NCTV en NCSC. De Nationale Veiligheidsraad wordt versterkt.”
Versterken van maatschappelijke weerbaarheid tegen hybride dreigingen
GroenLinks-PvdA ziet hybride dreigingen (zoals desinformatie en cyberaanvallen) als een groeiend risico voor de nationale veiligheid. Ze willen een Nationaal Coördinator Maatschappelijke Weerbaarheid aanstellen en investeren in een nationale aanpak tegen desinformatie.
“Om de nationale weerbaarheid tegen hybride dreigingen te versterken door een integrale aanpak die zowel de overheid, maatschappelijk middenveld, het bedrijfsleven, kennisinstellingen en burgers omvat, komt er een Nationaal Coördinator Maatschappelijke Weerbaarheid.”
“We richten een nationaal expertisecentrum op tegen desinformatie en beïnvloeding, dat media, scholen, overheid en burgers ondersteunt. Veiligheidsdiensten moeten beter toegerust zijn om desinformatie en ondermijning te herkennen en te bestrijden.”
Investeren in cyberveiligheid en digitale infrastructuur
De partij erkent het belang van digitale veiligheid als onderdeel van nationale veiligheid. Ze willen meer capaciteit bij de politie, investeren in cyberverdediging en regelmatig simulaties uitvoeren bij vitale infrastructuur.
“De politie krijgt meer capaciteit om criminaliteit in de digitale wereld aan te pakken. De overheid investeert in cyberverdediging om onze vitale infrastructuur te beschermen tegen cyberaanvallen. Bij kritieke bedrijven en organisaties voeren we regelmatig simulaties en trainingen uit, om voorbereid te zijn op grootschalige cyberaanvallen, storingen en noodsituaties waarbij digitale functies uitvallen.”
Gerichte inzet van inlichtingen- en veiligheidsdiensten
GroenLinks-PvdA benadrukt het belang van inlichtingen voor nationale veiligheid, maar wil dat het verzamelen van informatie zo gericht mogelijk gebeurt.
“Bij het beschermen van de nationale veiligheid hebben inlichtingen- en veiligheidsdiensten informatie nodig. Het verzamelen van inlichtingen gebeurt zo gericht mogelijk.”