Verkiezingsprogramma's 2025 overmonarchie
De Partij voor de Dieren wil de monarchie moderniseren door het koningschap te beperken tot een ceremoniële rol en de financiële privileges van het koningshuis kritisch te herzien. Ze pleiten voor belastingplicht voor de koning en zijn familie, transparantie over de kosten van het koningshuis, en het beëindigen van de rol van de koning als voorzitter van de Raad van State. Hiermee wil de partij de monarchie democratischer, transparanter en gelijkwaardiger maken.
Alleen ceremoniële rol voor de koning
De PvdD vindt dat het koningschap gemoderniseerd moet worden, waarbij de koning geen politieke of bestuurlijke macht meer heeft, maar slechts een ceremoniële functie vervult. Dit moet de democratische legitimiteit versterken en de rol van het staatshoofd beperken tot symbolische taken.
“De Partij voor de Dieren is voorstander van modernisering van het koningschap, waarbij de koning alleen een ceremoniële rol heeft.”
Koningshuis wordt financieel gelijk behandeld en transparant
De partij wil dat de koning en zijn familie belasting gaan betalen zoals iedere andere burger, en dat hun inkomsten en kosten transparant worden gemaakt en onder de Wet normering topinkomens vallen. Hiermee wordt beoogd de privileges van het koningshuis te beperken en de financiële verantwoording te vergroten.
“De koning en zijn familie gaan net als iedereen belasting betalen en we nemen andere financiële tegemoetkomingen en vergoedingen kritisch onder de loep.”
“Persoonlijke inkomsten van de leden van het koningshuis gaan vallen onder de Wet normering topinkomens. De kosten voor het koningshuis worden transparant.”
Koning geen voorzitter meer van de Raad van State
De PvdD wil de scheiding tussen monarchie en staatsbestuur versterken door de koning niet langer voorzitter van de Raad van State te laten zijn. Dit draagt bij aan een heldere scheiding tussen ceremoniële en bestuurlijke taken.
“De koning blijft niet langer voorzitter van de Raad van State.”
De SP wil de monarchie in Nederland afschaffen en vervangen door een gekozen staatshoofd, omdat erfopvolging niet past in een moderne en gelijkwaardige samenleving. Totdat Nederland een republiek wordt, moet het koningshuis een strikt ceremoniële rol krijgen, met gelijke financiële en fiscale behandeling als andere burgers. De partij pleit voor het beëindigen van privileges voor leden van het koninklijk huis en het invoeren van volledige belastingplicht.
Nederland wordt een republiek met gekozen staatshoofd
De SP vindt dat erfopvolging niet thuishoort in een moderne democratie en wil daarom zo snel mogelijk een gekozen staatshoofd invoeren. Dit standpunt is gebaseerd op het principe van gelijkwaardigheid: afkomst mag niet bepalen wie het staatshoofd wordt. Tot die tijd moet het koningshuis slechts een ceremoniële functie vervullen.
“Een gekozen staatshoofd. In een modern en gelijkwaardig land is er geen ruimte voor erfopvolging. Waar je wieg staat mag niet bepalen wat je kan (of moet) worden, daarom wordt Nederland zo snel als mogelijk een republiek.”
“Zolang Nederland nog een koningshuis heeft, mag deze in een moderne democratie slechts een ceremoniële functie vervullen.”
Gelijke financiële en fiscale behandeling voor het koningshuis
De SP wil dat leden van het koninklijk huis geen uitzonderingspositie meer hebben op financieel en fiscaal gebied. Ze moeten hun privékosten zelf betalen, een salaris ontvangen dat niet hoger is dan dat van de premier, en belasting betalen over hun inkomen, erfenis en vermogen.
“Leden van het koninklijk huis betalen voortaan zelf hun privékosten, krijgen een salaris dat niet hoger is dan dat van de premier en gaan netjes belasting betalen over hun inkomen, erfenis en vermogen.”
BBB is positief over de monarchie en benadrukt het belang van het Koningshuis als onderdeel van de Nederlandse geschiedenis. De partij stelt concreet voor om de Koning opnieuw een rol te geven bij de kabinetsformatie, omdat zijn onafhankelijke en onpartijdige positie daar volgens BBB goed bij past.
Koning opnieuw rol bij kabinetsformatie
BBB wil de Koning weer een formele rol geven in het proces van kabinetsformatie. De partij ziet de monarch als een waardevol, onpartijdig staatshoofd dat door zijn onafhankelijkheid kan bijdragen aan een ordentelijk verloop van de formatie. Dit voorstel is ingegeven door waardering voor de historische rol van het Koningshuis en het belang van onpartijdigheid in het politieke proces.
“BBB wil de Koning opnieuw een rol geven bij de kabinetsformatie. Zijn onafhankelijke rol als onpartijdig staatshoofd past daar uitstekend bij.”
“BBB koestert de goede kanten van onze geschiedenis en daarmee is ons Koningshuis onmiskenbaar verbonden. Wij zijn zuinig op ons Koningshuis.”
De ChristenUnie spreekt haar steun uit voor de constitutionele monarchie als staatsvorm van Nederland en benadrukt de historische verbondenheid met het huis van Oranje. Het belangrijkste concrete voorstel is om de regie over kabinetsformaties terug te geven aan het staatshoofd (de koning), waarmee de partij inzet op meer stabiliteit en onafhankelijkheid in het formatieproces.
Koesteren van de constitutionele monarchie en rol van de koning
De ChristenUnie ziet de monarchie als een belangrijk symbool van nationale eenheid en continuïteit, geworteld in de Nederlandse geschiedenis. De partij wil de rol van de koning als staatshoofd versterken door hem opnieuw de regie te geven over kabinetsformaties, om zo langdurige formaties en politiek getouwtrek te voorkomen.
“De constitutionele monarchie is de Nederlandse staatsvorm. Nederland is vanaf zijn ontstaan verbonden met het huis van Oranje. De koning is ons staatshoofd: symbool van nationale eenheid en continuïteit. Er is behoefte aan een stabiele en onafhankelijke regie op kabinetsformaties, om ellenlange formaties en politiek getouwtrek te voorkomen. De procesregie over de formatie gaat daarom terug naar ons staatshoofd.”
“Leve de koning. De constitutionele monarchie is de Nederlandse staatsvorm. Nederland is vanaf zijn ontstaan verbonden met het huis van Oranje. De koning is ons staatshoofd: symbool van nationale eenheid”
GroenLinks-PvdA benoemt de monarchie uitsluitend in de context van het Koninkrijk der Nederlanden en de relatie tussen Nederland en de Caribische landen. Er worden geen standpunten ingenomen over de positie van het koningshuis, de rol van de monarch of het afschaffen/hervormen van de monarchie zelf. De partij richt zich uitsluitend op gelijkwaardigheid en samenwerking binnen het Koninkrijk.
Gelijkwaardigheid en samenwerking binnen het Koninkrijk
GroenLinks-PvdA wil de samenwerking tussen Nederland en de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint-Maarten verbeteren en streeft naar gelijkwaardigheid binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Het doel is om de historische ongelijkheid en achterstelling van de Caribische delen van het Koninkrijk te beëindigen.
“Sterk Koninkrijk en sterke regio’s... De basis moet op orde zijn in ons Koninkrijk, haar landen, regio’s en (speciale) gemeenten.”
“Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat uit vier gelijkwaardige landen die een lange geschiedenis met elkaar delen. We willen dat Nederland en de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint-Maarten beter met elkaar gaan samenwerken...”
De SGP ziet de monarchie als een door God gegeven instituut en benadrukt het belang van respect en verantwoordelijkheid voor het landsbestuur binnen de constitutionele monarchie. Concrete beleidsvoorstellen over de monarchie ontbreken; de partij legt vooral nadruk op de historische en religieuze legitimatie van het koningshuis en het Oranjehuis.
Monarchie als door God gegeven instituut
De SGP beschouwt de monarchie en het koningshuis als een essentieel onderdeel van de Nederlandse identiteit, geworteld in de christelijke traditie. De monarchie wordt gezien als een instelling die door God is gegeven en die respect en verantwoordelijkheid vereist van zowel bestuurders als burgers. Dit standpunt adresseert het belang van continuïteit, legitimiteit en moreel gezag in het landsbestuur, zonder concrete beleidsmaatregelen te noemen.
“Nederland heeft een bijzondere geschiedenis als constitutionele monarchie met het Oranjehuis dat ons door God gegeven is.”
“Het is zoals koning Willem-Alexander schrijft als hij een wet ondertekent: ‘bij de gratie Gods’. We zien de overheid niet als zelfbedacht construct, maar als dienares van God. Dit onderstreept het grote gewicht van het landsbestuur. Dat verdient respect, maar schept ook verantwoordelijkheid.”
BIJ1 wil de monarchie volledig afschaffen en Nederland omvormen tot een democratische republiek. Ze pleiten voor het terugpakken van de rijkdom van de adel, het verbieden van adellijke titels, en het inzetten van deze middelen voor rechtsherstel richting voormalige koloniën. Hun visie is radicaal republikeins en antikolonialistisch, met een focus op gelijkheid en democratische vernieuwing.
Monarchie afschaffen en Nederland wordt republiek
BIJ1 ziet de monarchie als een ondemocratisch en koloniaal instituut dat niet past bij hun visie op gelijkheid en rechtvaardigheid. Ze willen de monarchie afschaffen, de rijkdom van de adel terugpakken voor rechtsherstel aan voormalige koloniën, en het dragen van adellijke titels verbieden. Dit alles moet worden vastgelegd in een nieuwe, democratische Grondwet.
“De monarchie wordt afgeschaft: Nederland wordt een democratische republiek. We pakken de rijkdom van de adel terug. En gebruiken dit voor rechtsherstel voor de voormalige koloniën. Het dragen van adellijke titels wordt, naar Oostenrijks voorbeeld, verboden.”
BVNL noemt de monarchie slechts zijdelings in haar verkiezingsprogramma en beperkt zich tot één concreet voorstel: het Koninklijk Huis moet, net als andere burgers, belasting gaan betalen over het inkomen. Er zijn geen bredere standpunten over de positie, rol of toekomst van de monarchie in Nederland.
Koninklijk Huis moet belasting betalen
BVNL vindt dat het Koninklijk Huis niet langer een uitzonderingspositie mag hebben op het gebied van belastingheffing. Hiermee wil de partij gelijke behandeling van alle burgers bevorderen en een einde maken aan fiscale privileges voor de monarchie.
“Het Koninklijk Huis moet, net als iedereen, belasting gaan betalen over het inkomen.”
D66 wil de monarchie moderniseren door de politieke functies van de koning af te schaffen. Zij vinden dat de huidige politieke rol van de koning niet past in een moderne democratische rechtsstaat en pleiten daarom voor een strikt ceremoniële rol voor het staatshoofd.
Afschaffen van de politieke functies van de koning
D66 vindt dat de koning geen politieke taken meer moet hebben, omdat dit niet past bij een moderne staatsinrichting. Het doel is om de monarchie te beperken tot een ceremoniële functie en zo de democratische controle te versterken.
“De Eerste Kamer wordt nu indirect gekozen. En de koning heeft nog steeds politieke rollen en taken. Dat past niet in onze moderne staatsinrichting. Daarom schaffen we de Eerste Kamer en de politieke functies van de koning af.”
DENK wil de monarchie hervormen door de financiële privileges van de koninklijke familie te beperken en de uitgaven aan de monarchie te verlagen. Ze pleiten voor belastingplicht voor de koninklijke familie, het publiek maken van paleizen en landgoederen, en bezuinigingen op monarchiegerelateerde uitgaven. Hiermee wil DENK meer gelijkheid en transparantie realiseren rondom het koningshuis.
Koninklijke familie belastingplichtig en bezuinigen op monarchie
DENK vindt dat de koninklijke familie niet langer uitzonderingsposities mag innemen op het gebied van belasting en bezit. Door deze privileges af te schaffen en uitgaven te beperken, wil de partij de monarchie meer in lijn brengen met het gelijkheidsbeginsel en publieke middelen efficiënter inzetten.
“De koninklijke familie gaat belasting betalen, net als iedere Nederlander. Koninklijke paleizen en landgoederen worden publiek bezit. Wij willen bezuinigen op de uitgaven voor de monarchie.”
NSC wil de constitutionele monarchie als staatsvorm behouden, maar vindt het niet meer van deze tijd dat de koning is vrijgesteld van het betalen van inkomstenbelasting. Daarom stelt NSC voor deze fiscale vrijstelling voor de koning uit de Grondwet te schrappen. Hiermee kiest NSC voor behoud van de monarchie, maar met meer gelijkheid op het gebied van belastingplicht.
Behoud van de constitutionele monarchie, maar afschaffen belastingvrijstelling koning
NSC erkent de waarde van de constitutionele monarchie als staatsvorm, maar vindt het onwenselijk dat de koning een uitzonderingspositie heeft op het gebied van inkomstenbelasting. Door de vrijstelling uit de Grondwet te halen, wil NSC de monarchie moderniseren en de gelijkheid voor de wet versterken.
“We handhaven de constitutionele monarchie als staatsvorm, maar het is niet meer van deze tijd dat de koning vrijgesteld is van het betalen van inkomstenbelasting. Deze vrijstelling in de Grondwet wordt opgeheven.”
De PVV wil de monarchie behouden, maar stelt voor het Koningshuis financieel meer gelijk te behandelen aan gewone burgers. Hun belangrijkste concrete voorstel is het belastingplichtig maken van het Koningshuis en het verlagen van de bijdrage aan het Koningshuis met 25%. Hiermee wil de partij de privileges van de monarchie beperken en de kosten voor de samenleving verlagen.
Koningshuis belastingplichtig en bijdrage verlagen
De PVV vindt dat het Koningshuis niet langer uitzonderingsposities mag innemen op financieel gebied. Door het Koningshuis belastingplichtig te maken en de bijdrage met 25% te verlagen, wil de partij de monarchie soberder en eerlijker maken richting de Nederlandse burger. Dit voorstel adresseert het probleem van vermeende financiële ongelijkheid en hoge kosten rondom de monarchie.
“Koningshuis belastingplichtig en verlaging bijdrage aan Koningshuis met 25%”
Volt is kritisch over de uitzonderingspositie van het koningshuis en pleit voor gelijke behandeling van het staatshoofd op het gebied van belastingen en uitkeringen. De partij wil dat een niet-gekozen staatshoofd geen bijzondere privileges meer heeft en streeft naar meer gelijkheid en transparantie binnen de monarchie.
Gelijke behandeling koningshuis bij belastingen en uitkeringen
Volt vindt dat het koningshuis niet langer een uitzonderingspositie mag hebben als het gaat om het betalen van belastingen en het ontvangen van uitkeringen. Dit standpunt komt voort uit het streven naar gelijkheid en het afschaffen van privileges voor niet-gekozen staatshoofden, zodat iedereen in de samenleving aan dezelfde regels is onderworpen.
“Koningshuizen mogen niet langer een uitzonderingspositie hebben wanneer het aankomt op het betalen van belastingen en het ontvangen van uitkeringen. Een niet-gekozen staatshoofd mag geen uitzonderingspositie in de maatschappij hebben.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma