Verkiezingsprogramma's 2025 overmisbruik uitkeringen
Het CDA-verkiezingsprogramma benoemt het voorkomen van misbruik van uitkeringen nauwelijks expliciet; de partij legt de nadruk op het stimuleren van werk, het vereenvoudigen van het uitkeringsstelsel en het vergroten van de zekerheid voor mensen die (tijdelijk) niet kunnen werken. Concrete voorstellen richten zich vooral op het hervormen van de Participatiewet en arbeidsongeschiktheidsregelingen, met als doel mensen te activeren en het systeem eenvoudiger en eerlijker te maken, niet primair op het tegengaan van misbruik.
Hervormen van uitkeringsstelsels om werk te stimuleren
Het CDA wil het uitkeringsstelsel zo inrichten dat mensen worden gestimuleerd om (weer) aan het werk te gaan, met behoud van zekerheid voor wie dat niet kan. De nadruk ligt op activering, preventie en het wegnemen van drempels om te werken, niet op strengere controle of handhaving tegen misbruik.
“We hervormen de Participatiewet met als uitgangspunt dat iedereen een waardevolle bijdrage aan de samenleving kan leveren.”
“Het stelsel biedt mensen onvoldoende zekerheid als werken echt niet meer kan én daagt onvoldoende uit om – waar dat wel kan – weer passend werk te vinden.”
“Voor mensen met een uitkering die aan het werk gaan, willen we tijdelijke mogelijkheden om terug te keren naar de oude uitkering als het werken onverhoopt niet gaat. Zodat mensen durven kiezen voor een baan, ook als dat onzeker voelt, in plaats van de zekerheid van een uitkering.”
Eenvoudiger en eerlijker uitkeringssystemen
Het CDA pleit voor het vereenvoudigen van uitkeringsregelingen om fouten, onzekerheid en complexiteit te verminderen. Dit wordt gepresenteerd als een manier om het systeem eerlijker en toegankelijker te maken, niet expliciet als maatregel tegen misbruik.
“Het moet ook eenvoudiger, duidelijker en eerlijker. Dat doen we samen met sociale partners.”
“We gaan daarom door met de vereenvoudiging van het stelsel van belastingen en toeslagen en inkomensregelingen, zodat mensen meer zekerheid en duidelijkheid krijgen over hun inkomen.”
“Toeslagen worden automatisch uitgekeerd, zodat er op termijn geen terugvorderingen meer zijn.”
BVNL wil misbruik van uitkeringen tegengaan door strengere eisen te stellen aan uitkeringsgerechtigden en het verschil tussen werken en een uitkering te vergroten. Mensen die kunnen werken maar weigeren, worden gekort of verliezen rechten, en nieuwkomers krijgen pas na tien jaar arbeidsverleden recht op bijstand. Het doel is om uitkeringsafhankelijkheid te verminderen en werk structureel aantrekkelijker te maken dan een uitkering.
Kortingen en sancties bij werkweigering
BVNL stelt voor om mensen die misbruik maken van uitkeringen door niet te willen werken, te korten op hun uitkering of zelfs hun verblijfstitel te ontnemen. Dit moet voorkomen dat mensen onterecht gebruikmaken van het sociale vangnet terwijl ze kunnen werken.
“Mensen die wél kunnen, maar niet willen werken worden gekort op hun bijstandsuitkering en op toeslagen (zoals huur- en zorgtoeslag). Mensen met meerdere verblijfstitels verliezen bij werkweigering hun Nederlandse verblijfstitel.”
Strengere toegang tot uitkeringen voor nieuwkomers
Om misbruik te voorkomen, wil BVNL dat nieuwkomers pas na een lange periode van arbeidsverleden recht krijgen op bijstand. Ook wordt beheersing van de Nederlandse taal als voorwaarde gesteld.
Automatische uitkeringen voor jongeren met handicap stoppen
BVNL wil het automatisch toekennen van uitkeringen aan jongeren met een handicap na hun opleiding beëindigen, om afhankelijkheid te voorkomen en zelfredzaamheid te stimuleren.
“De praktijk van het automatisch toekennen van uitkeringen aan jongeren met een handicap na hun opleiding dient te worden beëindigd. In plaats daarvan komen er arbeidsmarktgerichte programma’s die de individuele sterke punten benadrukken om zelfredzaamheid te bevorderen en afhankelijkheid te voorkomen.”
Uitkering moet minder aantrekkelijk zijn dan werken
BVNL wil het verschil tussen een uitkering en werken vergroten, zodat werken altijd loont en misbruik van het uitkeringsstelsel minder aantrekkelijk wordt.
“Het verschil tussen een uitkering en een baan moet fors worden vergroot. Werken moet weer lonen.”
De VVD wil misbruik van uitkeringen streng tegengaan door strengere handhaving, het aanscherpen van regels en het invoeren van financiële prikkels zodat werken altijd loont. Ze stellen voor om uitkeringen te korten bij onvoldoende inspanning, een uitkeringsplafond in te voeren en fraude hard aan te pakken. De partij benadrukt dat uitkeringen een vangnet zijn, geen alternatief voor werk, en wil misbruik van belastinggeld voorkomen.
Strengere handhaving en kortingen bij onvoldoende inspanning
De VVD vindt dat uitkeringen niet vrijblijvend mogen zijn en wil strengere handhaving bij onvoldoende inspanning tot integratie of werk. Dit moet misbruik en vrijblijvendheid tegengaan, zodat uitkeringen alleen terechtkomen bij mensen die zich inspannen om te werken of te integreren.
“De bijstand is niet vrijblijvend: Van iedereen in de bijstand verwachten we dat ze hun best doen om hun bijdrage te leveren aan Nederland. Daarom scherpen we de Participatiewet en het toeslagenbeleid aan. Wie onvoldoende Nederlands spreekt en geen moeite doet om dit te leren, wordt fors op de uitkering gekort. Er komt een extra korting bij het langdurig niet voldoen aan de taaleis. Uitkeringsgerechtigden die een geschikte baan weigeren, worden ook gekort. We willen dat gemeenten hier streng op handhaven, te vaak gebeurt dat nu niet.”
“Wie meer dan één keer passend werk weigert, moet gekort worden op de uitkering.”
Uitkeringsplafond en beperking stapeling van regelingen
Om te voorkomen dat mensen met uitkeringen meer te besteden hebben dan werkenden, wil de VVD een uitkeringsplafond invoeren en de stapeling van toeslagen en regelingen beperken. Dit moet het financiële voordeel van misbruik minimaliseren en werken aantrekkelijker maken.
“We voeren een plafond in op de totale steun die één huishouden kan ontvangen. Dit uitkeringsplafond zorgt ervoor dat werken altijd loont. We nemen maatregelen om de stapeling van toeslagen en regelingen te beperken.”
“Het mag niet meer gebeuren dat iemand door een stapeling van uitkeringen en toeslagen meer te besteden heeft dan iemand die hard werkt om rond te komen. We voeren een plafond in op de totale steun die één huishouden kan ontvangen.”
Hardere aanpak van fraude met uitkeringen
De VVD wil fraude met uitkeringen en belastinggeld streng aanpakken, omdat dit het vertrouwen in het systeem ondermijnt. Ze pleiten voor een effectievere en proportionele fraudeaanpak.
“Fraudeurs pakken we aan: Misbruik van belastinggeld schaadt het vertrouwen van gewone Nederlanders die wél netjes bijdragen. De VVD kiest voor een overheid die rechtvaardig is én optreedt tegen fraude.”
BIJ1 gelooft dat het huidige beleid rond uitkeringen te veel uitgaat van wantrouwen en controle, wat leidt tot stress en uitsluiting van mensen met een uitkering. Zij willen het systeem radicaal veranderen door sancties, tegenprestaties en controles af te schaffen, en uit te gaan van vertrouwen en regelluwe uitkeringen, waarbij misbruik niet centraal staat in hun benadering.
Sancties, controles en sociale recherche afschaffen
BIJ1 stelt dat het huidige uitkeringssysteem te veel nadruk legt op het voorkomen van misbruik via straffen, boetes en controles, wat leidt tot angst en stress bij uitkeringsgerechtigden. Zij willen deze repressieve maatregelen afschaffen en het systeem baseren op vertrouwen, waarbij de nadruk ligt op ondersteuning en persoonlijke ontwikkeling in plaats van op het opsporen van misbruik.
“De wet gaat uit van wantrouwen richting mensen die recht hebben op uitkering en legt te veel nadruk op straffen en boetes. Dit zorgt voor onnodige angst, stress en wantrouwen bij mensen met een uitkering.”
“Uitkeringen worden regelluw (met flexibele regels). ... De Sociale Recherche wordt afgeschaft.”
“Tegenprestaties en sancties voor mensen in de bijstand schaffen we af.”
Geen focus op misbruik, maar op vertrouwen en ondersteuning
In plaats van het voorkomen van misbruik centraal te stellen, kiest BIJ1 voor een benadering waarin vertrouwen, persoonlijke ontwikkeling en kwaliteit van leven voorop staan. Zij vinden dat het huidige systeem te veel gericht is op betaald werk en het opsporen van fraude, en willen dat uitkeringen mensen ondersteunen zonder hen te wantrouwen.
“Deze wet herzien we direct, waarbij de nadruk komt te liggen op persoonlijke ontwikkeling, toekomstperspectief en kwaliteit van leven. We werken (samen) vanuit vertrouwen.”
De PVV ziet misbruik van uitkeringen als een ernstig probleem dat hard moet worden aangepakt, vooral wanneer uitkeringsgerechtigden onverklaarbaar dure bezittingen hebben of betrokken zijn bij crimineel gedrag. De partij stelt voor om uitkeringen direct stop te zetten bij vermoedens van misbruik en pleit voor strenge controle en sancties om fraude te ontmoedigen.
Direct stopzetten uitkering bij misbruik of fraude
De PVV wil dat uitkeringen onmiddellijk worden stopgezet als er sprake is van misbruik, zoals het bezitten van dure spullen zonder verklaarbare herkomst of betrokkenheid bij crimineel gedrag. Dit beleid is bedoeld om fraude te ontmoedigen en het oneigenlijk gebruik van sociale voorzieningen tegen te gaan.
“De PVV is voorstander van een keiharde 'patseraanpak': wie bijvoorbeeld geen werk heeft en een uitkering ontvangt, maar wél in een nieuwe dikke auto rondrijdt of andere dure spullen heeft waarvan de herkomst niet verklaard kan worden, heeft een probleem. De uitkering wordt stopgezet; de spullen worden ingevorderd en de herkomst ervan onderzocht.”
“Als ze een uitkering hebben, wordt die onmiddellijk stopgezet.”
Stoppen met export van uitkeringen
De PVV wil voorkomen dat uitkeringen naar het buitenland worden overgemaakt, omdat dit volgens de partij leidt tot misbruik en verspilling van Nederlands belastinggeld. Het geld moet in Nederland blijven en besteed worden aan Nederlanders.
“Verder stoppen we met de NPO, met de oneerlijke expatregeling en met de export van uitkeringen en toeslagen. Dat geld blijft in Nederland.”
Geen bijstand voor wie geen Nederlands spreekt
De PVV koppelt het recht op bijstand aan het beheersen van de Nederlandse taal, om misbruik door nieuwkomers te voorkomen en integratie te bevorderen.
“Geen bijstand voor wie geen Nederlands spreekt”
De SP stelt dat het wantrouwen en de strenge controles op uitkeringsgerechtigden disproportioneel zijn, omdat uit onderzoek blijkt dat er weinig fraude is. In plaats van rigide controles en het vermoeden van misbruik, wil de SP de focus verleggen naar het aanpakken van echte fraude elders, zoals bij grote vermogens en in de financiële sector. De partij pleit voor het stoppen van geldverspilling aan controles op uitkeringen en het herstellen van vertrouwen in mensen.
Stoppen met rigide controles op uitkeringsgerechtigden
De SP vindt dat het huidige beleid uitgaat van georganiseerd wantrouwen tegenover mensen in de bijstand en andere uitkeringsgerechtigden, terwijl onderzoek uitwijst dat er weinig misbruik is. Ze willen deze controles en het bijbehorende wantrouwen afschaffen, omdat het mensen onnodig in de problemen brengt en niet effectief is.
Echte fraude elders aanpakken, niet bij gewone mensen
De SP stelt dat de meeste fraude niet bij uitkeringsgerechtigden plaatsvindt, maar bij grote vermogens en in de financiële wereld. Ze willen de focus van fraudebestrijding verleggen naar deze groepen en stoppen met het aanwakkeren van wantrouwen tussen burgers, bijvoorbeeld via kliklijnen.
Volt noemt misbruik van uitkeringen niet expliciet als probleem en richt zich in plaats daarvan op het vereenvoudigen van het sociale stelsel door invoering van een basisinkomen. Hun beleid is gericht op vertrouwen, het verminderen van bureaucratie en het voorkomen van armoede, niet op strengere controle of handhaving tegen uitkeringsmisbruik.
Invoering van een basisinkomen ter vervanging van toeslagen
Volt wil het huidige complexe systeem van toeslagen en uitkeringen vervangen door een universeel basisinkomen, waarmee het risico op misbruik door ingewikkelde regels en controles wordt verminderd. De nadruk ligt op eenvoud, zekerheid en het centraal stellen van mensen, niet op het opsporen of voorkomen van misbruik.
“Er komt een maandelijks basisinkomen dat alle toeslagen vervangt. Dit bestaat uit een vaste basisuitkering per huishouden. Boven op die basis wordt er per volwassene en per kind extra geld uitgekeerd.”
“We schaffen alle toeslagen, heffingskortingen, aftrekposten, vrijstellingen en de werkgevers- en werknemerspremies af. Al deze regelingen worden afgedekt door invoering van het nieuwe basisinkomen...”
“Het complexe systeem van toeslagen kan de prullenbak in.”
Vertrouwen en minder bureaucratie in het sociale stelsel
Volt kiest voor een benadering gebaseerd op vertrouwen in burgers en het verminderen van bureaucratische controles, mede als reactie op het toeslagenschandaal. Er wordt geen expliciet beleid gevoerd op het voorkomen of aanpakken van misbruik van uitkeringen.
“We willen dat de hersteloperatie naar aanleiding van het toeslagenschandaal snel wordt afgerond, in samenspraak met gedupeerden en gemeenten. Vooral door minder ambtelijke bureaucratie en te werken op basis van vertrouwen.”
BBB erkent het belang van een sociaal vangnet, maar wil misbruik van uitkeringen en toeslagen tegengaan door strengere eisen en activering van uitkeringsgerechtigden. De partij stelt voor om uitkeringen te korten bij weigering tot participatie en pleit voor een eenvoudiger, uitvoerbaar systeem met meer focus op de menselijke maat. BBB wil dat sociale zekerheid alleen beschikbaar is voor wie het echt nodig heeft en dat misbruik wordt voorkomen door duidelijke regels en activeringsmaatregelen.
Kortingen op uitkeringen bij weigering participatie
BBB wil dat nieuwkomers en migranten verplicht deelnemen aan de samenleving via werk, opleiding of vrijwilligerswerk. Wie weigert, wordt gekort op uitkeringen en toeslagen. Dit moet misbruik van het sociale stelsel voorkomen en bijdragen aan integratie en zelfredzaamheid.
“Nieuwkomers moeten een bijdrage leveren aan ons land. Binnen een jaar volgt iemand een opleiding, doet vrijwilligerswerk of heeft een betaalde baan. Wie dat weigert, wordt gekort op uitkeringen en toeslagen.”
Sociale zekerheid als vangnet, niet als doolhof
BBB benadrukt dat sociale zekerheid een vangnet moet zijn voor wie het nodig heeft, en niet uitnodigen tot misbruik. De partij wil eenvoudiger regels en een uitvoerbare uitvoering, zodat het systeem niet wordt overbelast en alleen terechtkomt bij de juiste doelgroep.
“Sociale zekerheid moet een vangnet zijn voor wie het nodig heeft geen doolhof.”
Eenvoudiger en menselijker uitvoering, minder bureaucratie
BBB wil het UWV hervormen tot een eenvoudige uitkeringsinstantie en pleit voor minder bureaucratie, zodat misbruik en onnodige uitkeringsverstrekking worden tegengegaan. Keuringen en arbeidsmarktbegeleiding worden overgeheveld naar deskundige, onafhankelijke partijen.
“Het UWV hervormen tot een eenvoudige uitkeringsinstantie. De huidige situatie is onhoudbaar. Uiteraard blijft een vangnet beschikbaar voor wie dat nodig heeft.”
JA21 benoemt het probleem van afhankelijkheid van uitkeringen en pleit voor een activerend sociaal vangnet dat mensen stimuleert om te werken in plaats van langdurig op een uitkering te blijven. Het programma bevat echter geen concrete voorstellen of maatregelen specifiek gericht op het tegengaan van misbruik van uitkeringen; de nadruk ligt vooral op het verminderen van afhankelijkheid en het stimuleren van zelfstandigheid.
Sociaal vangnet moet activeren, niet afhankelijk maken
JA21 vindt dat het huidige uitkeringssysteem mensen te veel vasthoudt in afhankelijkheid en te weinig stimuleert om weer aan het werk te gaan. Hun visie is dat ondersteuning altijd gericht moet zijn op herstel van zelfstandigheid, zodat werken altijd meer loont dan niet werken. Dit wordt gepresenteerd als alternatief voor misbruik of langdurig gebruik van uitkeringen, maar zonder specifieke maatregelen tegen fraude of misbruik.
“JA21 erkent dat niet iedereen altijd voor zichzelf kan zorgen. Maar ons huidige systeem werkt averechts: het houdt mensen vast in afhankelijkheid in plaats van hen te helpen om weer op eigen benen te staan.”
“Een vangnet dat mensen activeert om weer te gaan werken. Ondersteuning moet altijd gericht zijn op het herstel van zelfstandigheid.”
“Dat werken altijd meer oplevert dan niet werken.”
NSC erkent het belang van het voorkomen van misbruik van sociale voorzieningen, maar legt in haar programma vooral de nadruk op het menselijker maken van regels en het schrappen van onredelijke sancties voor informele hulp. Concrete voorstellen om misbruik van uitkeringen tegen te gaan zijn nauwelijks uitgewerkt; de partij focust vooral op het voorkomen dat sociale voorzieningen een 'magneet' worden en op het versoepelen van regels die onbedoeld tot onrecht leiden. NSC kiest voor een balans tussen het beschermen van het stelsel en het voorkomen van onnodige hardheid richting uitkeringsgerechtigden.
Schrappen van onredelijke sancties bij informele hulp
NSC vindt het onwenselijk dat mensen gekort worden op hun uitkering als zij informele hulp ontvangen, zoals boodschappen van familie of vrienden. De partij wil deze regels zoveel mogelijk schrappen, omdat ze als onmenselijk en bureaucratisch worden gezien en niet bijdragen aan het voorkomen van echt misbruik.
“Het kan niet zo zijn dat mensen gekort worden op hun uitkering als ze bijvoorbeeld boodschappen krijgen van familie, vrienden of buren. Die regels gaan we zoveel mogelijk schrappen.”
Voorkomen dat sociale voorzieningen een ‘magneet’ worden
NSC wil voorkomen dat het Nederlandse sociale zekerheidsstelsel aantrekkelijk wordt voor mensen die er misbruik van willen maken, met name door arbeidsmigratie of tijdelijke verblijfsstatus. Dit standpunt richt zich op het beschermen van het stelsel tegen structureel misbruik door niet-doelgroepen.
“We voeren een eerlijk en realistisch ingroeistelsel in voor sociale zekerheid en AOW om te voorkomen dat Nederlandse sociale voorzieningen een magneet vormen.”
Menselijker regels: recht op vergissen, niet automatisch uitgaan van fraude
NSC pleit voor een menselijker benadering in de uitvoering van sociale zekerheid, waarbij niet automatisch wordt uitgegaan van fraude of misbruik bij kleine fouten. Dit is vooral bedoeld om onbedoelde slachtoffers van strenge regelgeving te beschermen, niet zozeer om misbruik te bestrijden.
“We zetten in op een wettelijke verankering van het recht op vergissen. Iedereen kan een foutje maken, maar wetten en regels gaan nu bijna automatisch uit van fraude. We kiezen voor een reëel en menselijk uitgangspunt: een vinkje verkeerd zetten mag niet leiden tot sociaal onrecht.”
De ChristenUnie kiest in haar verkiezingsprogramma nadrukkelijk voor een sociale zekerheid die gebaseerd is op vertrouwen in plaats van wantrouwen, en noemt misbruik van uitkeringen nauwelijks expliciet als probleem. In plaats daarvan ligt de focus op het menselijker en eenvoudiger maken van het stelsel, waarbij het voorkomen van onrechtvaardige uitsluiting en het verminderen van bureaucratie centraal staan. Concrete voorstellen om misbruik van uitkeringen tegen te gaan ontbreken; de partij benadrukt juist het belang van een realistisch mensbeeld en het terugdringen van overmatige controle.
Sociale zekerheid gebaseerd op vertrouwen, niet wantrouwen
De ChristenUnie vindt dat het sociale zekerheidsstelsel te veel uitgaat van wantrouwen en pleit voor een koerswijziging richting vertrouwen in burgers. Het huidige systeem wordt als te complex en bureaucratisch gezien, wat volgens de partij leidt tot onrechtvaardigheid en uitsluiting, niet tot het effectief tegengaan van misbruik.
DENK erkent het belang van fraudebestrijding in de sociale zekerheid, maar stelt de menselijke maat en het voorkomen van discriminatie centraal. Het partijprogramma pleit voor een rechtvaardige aanpak waarbij afkomstgerelateerde gegevens niet worden gebruikt en harde, benadelende regels worden afgeschaft. DENK wil dat de overheid uitgaat van vertrouwen in mensen en dat fraudebestrijding nooit leidt tot onrechtvaardige behandeling.
Fraudebestrijding met menselijke maat, zonder discriminatie
DENK vindt dat fraudebestrijding in de sociale zekerheid noodzakelijk is, maar dat deze altijd met respect voor de menselijke maat moet plaatsvinden en nooit mag leiden tot discriminatie op basis van afkomst. De partij reageert hiermee op misstanden uit het verleden en wil voorkomen dat mensen onterecht worden benadeeld door harde regels of risicoprofielen.
“Fraudebestrijding in de sociale zekerheid moet altijd met de menselijke maat voorop en afkomstgerelateerde gegevens worden hier nooit voor gebruikt.”
“De overheid moet opnieuw uitgaan van vertrouwen in mensen. Er moet een grondige toetsing komen op de gevolgen die nieuwe wetsvoorstellen op mensen hebben. De menselijke maat wordt verplicht ingebouwd in wetgeving en harde regels die mensen benadelen worden afgeschaft.”
FVD ziet misbruik van uitkeringen vooral als een probleem bij immigranten en activisten, en wil de toegang tot sociale voorzieningen voor deze groepen sterk beperken. Ze stellen voor om uitkeringen pas na tien jaar arbeid aan immigranten toe te kennen en willen uitkeringen kunnen stopzetten voor activisten die de samenleving bewust hinderen. Het doel is om belastinggeld te beschermen tegen misbruik en Nederland minder aantrekkelijk te maken voor mensen die volgens FVD vooral van het systeem willen profiteren.
Uitkeringen pas na 10 jaar arbeid voor immigranten
FVD wil voorkomen dat immigranten direct aanspraak maken op uitkeringen en toeslagen, om zo misbruik en aanzuigende werking te beperken. Door een wachttijd van tien jaar arbeid in te stellen, willen ze Nederland minder aantrekkelijk maken voor mensen die volgens hen vooral komen voor sociale voorzieningen.
“We laten immigranten pas aanspraak maken op toeslagen en uitkeringen na tien jaar arbeid in Nederland, zodat Nederland niet meer aantrekkelijk is voor gelukszoekers.”
Stopzetten uitkering voor activisten die ontwrichten
FVD wil dat uitkeringen kunnen worden stopgezet voor mensen die als activist de samenleving bewust hinderen, zoals bij blokkades of vernielingen. Hiermee willen ze voorkomen dat belastinggeld terechtkomt bij mensen die volgens hen overlast veroorzaken of de orde verstoren.
“We passen de wet zodanig aan dat we uitkeringen kunnen stoppen voor activisten die de samenleving bewust hinderen, zoals door het blokkeren van snelwegen, vernielingen, etc., zodat wie overlast veroorzaakt niet wordt beloond met belastinggeld.”
GroenLinks-PvdA kiest in hun verkiezingsprogramma nadrukkelijk voor vertrouwen in uitkeringsgerechtigden en het verminderen van controles en verplichtingen, in plaats van een focus op het voorkomen van misbruik van uitkeringen. Ze willen het sociaal vangnet toegankelijker en menselijker maken, waarbij vergissingen niet direct tot boetes leiden en terugvorderingen door overheidsfouten worden uitgesloten. Het programma bevat geen expliciete voorstellen om misbruik van uitkeringen strenger aan te pakken.
Vertrouwen in uitkeringsgerechtigden, minder controles
GroenLinks-PvdA stelt dat het uitgangspunt is dat mensen willen bijdragen en meedoen, en dat de overheid hen moet ondersteunen in plaats van wantrouwen en strenge controle. Ze schrappen verplichtingen zoals de zoekplicht voor jongeren en de taaleis, en willen dat vergissingen niet zomaar tot boetes leiden. Dit betekent een duidelijke verschuiving weg van het beleid gericht op het voorkomen van misbruik, naar een beleid gebaseerd op vertrouwen.
“Het uitgangspunt is dat mensen willen bijdragen en meedoen, en dat de overheid hen daarin ondersteunt in plaats van tegenwerkt. We stellen vertrouwen boven wantrouwen en schrappen verplichtingen zoals de zoekplicht voor jongeren en de taaleis. We dringen het aantal formulieren terug en zorgen dat een vergissing niet zomaar leidt tot een boete.”
Geen terugvorderingen bij overheidsfouten
De partij vindt dat mensen niet in financiële problemen mogen komen door fouten van de overheid, zoals te hoge uitkeringen die later worden teruggevorderd. Terugvorderingen als gevolg van overheidsfouten worden uitgesloten, waarmee GroenLinks-PvdA expliciet kiest voor bescherming van uitkeringsgerechtigden, zelfs als er onbedoeld te veel is uitgekeerd.
“Daarnaast mogen mensen niet in financiële ellende terechtkomen omdat zij grote bedragen terug moeten betalen die ze te veel hebben ontvangen door fouten van de overheid. Terugvorderingen worden uitgesloten.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) richt zich in haar verkiezingsprogramma niet op het voorkomen of bestrijden van misbruik van uitkeringen, maar juist op het verminderen van wantrouwen richting uitkeringsgerechtigden en het versoepelen van regels. De partij wil uitgaan van vertrouwen, regels versoepelen en toeslagen uiteindelijk overbodig maken door inkomenszekerheid te garanderen. Er worden geen concrete voorstellen gedaan om misbruik van uitkeringen tegen te gaan; de nadruk ligt op het wegnemen van controles en verplichtingen.
Wantrouwen en controle in sociale zekerheid verminderen
PvdD vindt dat het huidige beleid te veel uitgaat van wantrouwen richting mensen met een uitkering en wil regels versoepelen, zoals het schrappen van de kostendelersnorm, partner-toets en sollicitatieplicht. Het doel is bestaanszekerheid en vertrouwen centraal te stellen, niet het voorkomen van misbruik.
“We halen het wantrouwen uit regels voor de sociale zekerheid. Mensen in hetzelfde huishouden hebben recht op dezelfde bijstandsuitkering als anderen, dus we schrappen de kostendelersnorm en partnertoets. Bijverdienen wordt mogelijk voor mensen in de bijstand. De hoogte van het bedrag aan giften dat mensen met een uitkering op grond van de Participatiewet mogen ontvangen wordt verhoogd. We eisen geen tegenprestatie meer van mensen met recht op bijstand.”
“We maken uiteindelijk alle toeslagen overbodig. Ieder mens moet een voldoende hoog inkomen hebben om in de basisbehoeften te voorzien. We volgen de aanbevelingen van de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening hierin volledig op.”
De SGP vindt dat uitkeringen alleen bedoeld zijn voor mensen die echt niet kunnen rondkomen en niet kunnen werken; misbruik van uitkeringen door mensen die wel kunnen maar niet willen werken, moet worden tegengegaan. Gemeenten en het UWV krijgen meer middelen om hierop te toetsen, en het recht op bijstand vervalt voor wie niet wil werken. De partij wil zo het sociale vangnet beschermen voor de kwetsbaren en oneigenlijk gebruik minimaliseren.
Alleen uitkering voor wie niet kan werken
De SGP stelt dat uitkeringen uitsluitend bedoeld zijn voor mensen die daadwerkelijk niet in staat zijn om in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Om misbruik te voorkomen, wordt het recht op bijstand ingetrokken voor mensen die wel kunnen, maar niet willen werken. Gemeenten en het UWV krijgen extra middelen om hier strenger op te controleren.
“Alleen mensen die zelf echt niet kunnen rondkomen hebben recht op een uitkering. Voor wie wel kan maar niet wil werken, vervalt het recht op bijstand. Gemeenten en UWV krijgen middelen om hierop beter te toetsen.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma