Verkiezingsprogramma's 2025 overmentale gezondheid
De Partij voor de Dieren ziet mentale gezondheid als een integraal onderdeel van volksgezondheid en wil deze versterken door preventie, samenwerking tussen zorg en sociaal domein, en het aanpakken van maatschappelijke oorzaken zoals armoede en stress. Ze pleiten voor structurele investeringen in preventieve programma’s, betere samenwerking tussen GGZ en andere zorgverleners, en meer aandacht voor mentale gezondheid op school en in de leefomgeving. De partij wil marktwerking in de geestelijke gezondheidszorg terugdringen en pleit voor een breed plan van aanpak waarin ook onderwijs en werkgevers betrokken zijn.
Structurele investering in preventie en samenwerking GGZ
De PvdD wil structureel investeren in bewezen preventieve (online) programma’s binnen de geestelijke gezondheidszorg en de samenwerking tussen GGZ, huisartsen en het sociaal domein versterken. Ze willen marktwerking terugdringen en langdurige, complexe zorg weer structureel financieren, zodat niemand buiten de boot valt.
“We investeren in bewezen preventieve (online) programma’s binnen de geestelijke gezondheidszorg. De financiering wordt structureel geregeld, in samenwerking met verzekeraars, gemeenten, scholen en huisartsen.”
“Mentale gezondheidsnetwerken spelen een sleutelrol in de ondersteuning van mensen met complexe psychische problemen. We investeren in deze netwerken, zodat samenwerking tussen GGZ, het sociaal domein, ervaringsdeskundigen en gemeenten structureel wordt versterkt.”
“Door marktwerking in de zorg is het financieel onaantrekkelijk geworden om langdurige en complexe zorg te bieden aan mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA). We maken hier een einde aan: deze zorg wordt weer structureel en toereikend gefinancierd, zodat niemand buiten de boot valt.”
“We bevorderen integrale zorg waarbij huisartsen, GGZ en somatische zorg samenwerken om toereikende zorg voor hun psychische en lichamelijke klachten, die vaak te laat worden herkend, te bieden.”
Breed plan van aanpak mentale volksgezondheid
De partij wil een breed plan van aanpak voor mentale volksgezondheid, waarbij naast zorgprofessionals ook onderwijs en werkgevers betrokken worden. Er komt meer aandacht voor mentale gezondheid op school, onder andere door het bespreken van social media, sociale vaardigheden, pesten en klimaatangst.
“Er komt een breed plan van aanpak voor mentale volksgezondheid waarbij naast zorgprofessionals ook het onderwijs, werkgevers- en werknemersorganisaties betrokken worden.”
“Een goede mentale gezondheid begint op school. Er komt ruimte in het lesprogramma om de gevolgen van (social) media gebruik te bespreken. Er is aandacht voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden en empathische omgang. Er wordt actief opgetreden tegen pesten op bijvoorbeeld scholen en op sportclubs. Ook wordt er expliciet aandacht besteed aan mentale problemen, zoals klimaatangst, als gevolg van klimaatverandering.”
Aandacht voor armoede, stress en leefomgeving
De PvdD erkent de invloed van armoede, schulden en een ongezonde leefomgeving op mentale gezondheid. Ze willen armoedebestrijding, schuldhulpverlening en vergroening van de leefomgeving inzetten om chronische stress en psychische klachten te verminderen.
“Door onze omgeving zo in te richten dat we echt tot rust komen en in contact komen met elkaar maken we onze psychische gezondheid sterker. In plaats van steeds meer werkdruk en het gevoel van ‘aan’ staan maken we plaats voor rust, ruimte en zorg voor elkaar.”
“Ook pakken we armoedebestrijding actief op, want mensen en met name kinderen in armoede zijn vaker chronisch ziek en hebben vaker last van chronische stress.”
“We zorgen ervoor dat er bij schuldhulpverleningstrajecten ook voldoende aandacht is voor de fysieke en mentale gezondheid.”
“Een leefomgeving met meer natuur zorgt voor minder stress, vermindert gevoelens van pijn en negatieve emoties.”
Suïcidepreventie met extra aandacht voor kwetsbare groepen
De partij wil suïcidepreventie wettelijk borgen, met specifieke aandacht voor neurodivergente en LHBTIQA+-personen, en inzet op onderwijs, zorg en sociaaleconomisch terrein.
“Een aanpak voor suïcidepreventie, in onderwijs, zorg en op sociaaleconomisch terrein, is nodig om het aantal zelfdodingen terug te dringen. Suïcidepreventie wordt daarnaast wettelijk geborgd, met extra aandacht voor neurodivergente en LHBTIQA+-personen.”
Wachttijden GGZ terugdringen en overbruggingszorg
De PvdD wil de wachttijden in de GGZ terugdringen door te investeren in personeel en administratieve lasten te verminderen. Tot die tijd moet er voldoende overbruggingszorg zijn, waaronder digitale behandelopties.
“Mensen die geestelijke gezondheidszorg nodig hebben, staan soms maanden of jaren op wachtlijsten en krijgen daardoor niet op tijd goede hulp. We dringen de wachttijden in de GGZ terug door te investeren in voldoende omscholings- en opleidingsmogelijkheden, het verminderen van administratieve lasten en het stimuleren van loondienst voor zorgprofessionals. Tot het zover is zorgen we voor voldoende overbruggingszorg, waaronder digitale behandelopties zoals beeldbellen, e-health modules en online groepsbegeleiding.”
Ondersteuning voor zorgprofessionals in crisiszorg
De partij erkent de mentale belasting van zorgprofessionals in de crisiszorg en wil zorgen voor voldoende ondersteuning, opvangplekken, structurele financiering en goede arbeidsvoorwaarden.
“Crisiszorg is onmisbaar, maar brengt een zware mentale belasting met zich mee voor de zorgprofessionals die deze intensieve zorg verlenen. We zorgen voor voldoende ondersteuning, opvangplekken, structurele financiering én arbeidsvoorwaarden, zodat crisiszorg duurzaam en menswaardig blijft – voor zowel patiënten als medewerkers.”
BIJ1 pleit voor een radicaal mensgerichte benadering van mentale gezondheid, met meer erkenning voor diversiteit, minder bureaucratie, en een toegankelijke, inclusieve GGZ. Ze willen onder andere de wachtlijsten en overdiagnosticering in de GGZ aanpakken, meer aandacht voor neurodiversiteit en de mentale impact van racisme, en specifieke ondersteuning voor kwetsbare groepen zoals LHBTQIA+ jongeren. De inzet van ervaringsdeskundigen en het verbod op vrijheidsbeperkende maatregelen zijn centrale pijlers in hun visie.
Radicale hervorming van de GGZ: mens centraal, minder bureaucratie
BIJ1 wil af van overdiagnosticering, lange wachtlijsten, personeelstekorten en separeercellen in de GGZ. De menselijke maat moet centraal staan, met meer zelfbeschikking en minder dwang. Vrijheidsbeperkende maatregelen worden verboden en de inzet van ervaringsdeskundigen wordt structureel.
“We hebben een radicale omslag nodig in de GGZ. We zetten ons in voor een GGZ zonder doorgeslagen diagnostisering, lange wachtlijsten, personeelstekorten, separeercellen en burn-outs onder medewerkers. Naar een GGZ waar de menselijke maat centraal staat.”
“Gedwongen zorg wordt in lijn met het VN-verdrag Handicap uitgevoerd en er wordt meer zelfbeschikking geregeld voor personen die onbegrepen gedrag vertonen. Vrijheidsbeperkende maatregelen in instellingen worden verboden.”
“Om het werk van de ervaringsdeskundigen te erkennen en gelijkwaardig te behandelen met andere beroepsgroepen, wordt de functie ervaringswerker in de zorg-CAO’s opgenomen.”
Meer aandacht voor neurodiversiteit en mentale impact van racisme
BIJ1 erkent dat mentale gezondheid beïnvloed wordt door factoren als neurodiversiteit en racisme. Ze willen dat GGZ-hulpverleners beter worden opgeleid in neurodiversiteit en dat chronische stress en trauma door racisme als oorzaken van psychische klachten worden erkend.
“In opleidingen van GGZ-hulpverleners krijgt neurodiversiteit voldoende plek. Zo krijgen toekomstige hulpverleners meer kennis over de variatie in het menselijk brein. ABA-genezingstherapie voor autisme wordt verboden.”
“Chronische stress en trauma veroorzaakt door racisme krijgen meer erkenning als oorzaken van gezondheidsproblemen, zoals depressie en hart- en vaatziekten.”
Specifieke aandacht voor kwetsbare groepen: LHBTQIA+ en trans personen
Er komt meer aandacht voor suïcidepreventie en passende zorg voor LHBTQIA+ jongeren, inclusief safehouses. Transzorg wordt reguliere zorg, met snellere toegang en zonder verplichte diagnoses.
“Suïcidaliteit en dak- en thuisloosheid onder LHBTQIA+ jongeren is hoog. Er komt daarom meer aandacht voor passende zorg, goede begeleiding en suïcidepreventie bij LHBTQIA+ mensen. Ook worden er safehouses voor hen ingericht, verspreid over het land.”
“De zorg voor trans personen moet worden gezien als een reguliere vorm van medische zorg en moet worden meegenomen in het basiscurriculum van medische gezondheidsopleidingen. Hormoonbehandelingen moeten kunnen worden verstrekt vanuit de eerstelijnszorg.”
Laagdrempelige voorzieningen voor mensen met een doodswens (psychische aandoening)
BIJ1 wil dat mensen met een psychische aandoening en een doodswens in alle vrijheid kunnen praten over hun wens, met levenshulp en stervenshulp, omdat dit het verlangen naar de dood kan verminderen.
“We beginnen daarbij laagdrempelige voorzieningen waar mensen met een doodswens, die lijden aan een psychische aandoening, openlijk en in alle vrijheid kunnen praten over hun wens. Uit onderzoek blijkt dat dit het verlangen naar de dood kan verminderen of zelfs laten verdwijnen.”
D66 vindt mentale gezondheid net zo belangrijk als lichamelijke gezondheid en wil dat deze structureel meer aandacht krijgt in het gezondheidsbeleid. De partij zet in op preventie, het verkorten van wachtlijsten in de ggz, laagdrempelige ondersteuning, en het doorbreken van taboes rond mentale problemen, met speciale aandacht voor jongeren en kwetsbare groepen.
Mentale gezondheid structureel onderdeel van gezondheidsbeleid
D66 wil dat mentale gezondheid en psychiatrische zorg een vast en volwaardig onderdeel worden van het algemene gezondheidsbeleid, omdat mentale en lichamelijke klachten elkaar beïnvloeden. De partij ziet mentale gezondheid als basis voor een evenwichtig leven en benadrukt het belang van een veilige, inclusieve samenleving waarin mensen zich gezien en gesteund voelen.
“D66 vindt dat mentale gezondheid en psychiatrische zorg meer aandacht moeten krijgen en een vast onderdeel moeten zijn van het gezondheidsbeleid. Want mentale en lichamelijke klachten beïnvloeden elkaar.”
“Mentale gezondheid is belangrijk voor hoe we denken, voelen en doen, en vormt de basis voor een fijn en evenwichtig leven.”
Investeren in preventie en veerkracht
D66 wil investeren in factoren die mensen mentaal sterk maken, zoals sport, cultuur, onderwijs, publieke ruimte, bestaanszekerheid en gelijke kansen. De partij ziet preventie als essentieel om mentale problemen te voorkomen, vooral bij jongeren die gevoelig zijn voor prestatiedruk en stress.
“D66 investeert in wat mensen mentaal sterk maakt: sport, cultuur, goed onderwijs, publieke ruimte, bestaanszekerheid en gelijke kansen.”
“Een mentaal gezonde samenleving begint met een sterke basis. Mensen die zich veilig voelen, toekomstperspectief hebben, gezien worden en kunnen meedoen op school, op het werk en in hun buurt, zijn veerkrachtiger.”
Snellere en toegankelijke psychische hulp
D66 wil de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) verkorten en de toegang tot passende zorg vergemakkelijken. Voor mensen die toch moeten wachten, moet er laagdrempelige ondersteuning beschikbaar zijn.
“Iedereen die psychische hulp nodig heeft, moet snel passende zorg krijgen. Nu worden problemen erger door lange wachtlijsten in de ggz. Daarom wil D66 de wachtlijsten in de ggz verkorten en de toegang tot passende zorg vergemakkelijken. Wie wel moet wachten, krijgt in de tussentijd laagdrempelige ondersteuning.”
Doorbreken van taboes en voorkomen van suïcide
D66 wil het gesprek over mentale gezondheid stimuleren om taboes te doorbreken en suïcides te voorkomen, met oog voor verschillen in cultuur, leeftijd, gender en achtergrond. De partij investeert in psychologische hulp en wil brede aandacht voor mentale problemen.
“Het gesprek over mentale gezondheid stimuleren we, om zo taboes te doorbreken en suïcides te voorkomen. Daarbij is er oog voor bijvoorbeeld verschillen in cultuur, leeftijd, gender en achtergrond.”
“Veel mensen kampen met mentale problemen, die in sommige gevallen zelfs leiden tot (een wens tot) zelfdoding. Daarom wil D66 brede aandacht voor mentale gezondheid en investeren in psychologische hulp.”
Meer regie en opvang voor verwarde personen en verslaafden
D66 wil meer regie in de opvang en bemoeizorg om zorg aan verwarde personen en verslaafden in de wijk te versterken.
“Er komt meer regie in de opvang en bemoeizorg om zorg aan verwarde personen en verslaafden in de wijk te versterken.”
NSC erkent mentale gezondheid als een breed maatschappelijk vraagstuk en wil de toegang tot geestelijke gezondheidszorg verbeteren, met prioriteit voor mensen met complexe problemen en jongeren. Ze pleiten voor snellere beoordeling van hulpvragen, minder medicalisering, versterking van regionale netwerken en het stimuleren van eigen veerkracht en sociale ondersteuning.
Toegang tot geestelijke gezondheidszorg verbeteren
NSC signaleert dat de toegang tot de geestelijke gezondheidszorg (ggz) slecht geregeld is, met name voor mensen met complexe problemen. Ze willen wachttijden verkorten door snellere en betere beoordeling van hulpvragen en prioriteit geven aan ernstige psychiatrische aandoeningen.
“De toegang tot geestelijke gezondheidszorg (ggz) is slecht geregeld. Mensen met een eenvoudige hulpvraag worden vaak nog wel relatief snel geholpen, terwijl mensen met complexe problemen lang moeten wachten of zelfs geweigerd worden.”
“Door sneller vast te stellen wie zorg nodig heeft en wie niet, kunnen wachtlijsten afnemen. Er moet direct een juiste beoordeling van de hulpvraag plaatsvinden. Ernstige psychiatrische aandoeningen met veel impact voor patiënt en samenleving krijgen prioriteit.”
Meer aandacht voor mentale problemen bij jongeren en ouderen
NSC vindt dat er brede aandacht moet zijn voor mentale problemen onder tieners en jongvolwassenen, en voor eenzaamheid onder ouderen. Dit wordt gezien als een maatschappelijke verantwoordelijkheid.
“Er is brede aandacht in de samenleving nodig voor mentale problemen onder tieners en jongvolwassenen en voor eenzaamheid onder ouderen.”
Regionale mentale gezondheidsnetwerken en zorgplicht versterken
Om mensen sneller en effectiever te helpen, wil NSC in alle regio’s mentale gezondheidsnetwerken inrichten en de zorgplicht versterken, zodat instellingen geen complexe zorg kunnen weigeren.
“In alle regio’s worden mentale gezondheidsnetwerken ingericht, zodat mensen snel en effectief op de juiste plek komen. We willen de zorgplicht versterken zodat instellingen geen complexe zorg kunnen weigeren.”
Minder medicalisering en meer eigen veerkracht
NSC benadrukt dat niet elke mentale worsteling professionele zorg vereist. Ze willen normalisering stimuleren, eigen veerkracht bevorderen en inzetten op ondersteuning in het sociaal domein, met minder medicalisering waar mogelijk.
“We stimuleren eigen veerkracht, ondersteuning in het sociaal domein en minder medicalisering waar dat kan.”
“Niet elke mentale worsteling vraagt om professionele zorg. We stimuleren normalisering, eigen veerkracht en ondersteuning in het sociaal domein en zetten in op demedicaliseren waar dat passend is.”
Kleinschaligere en stabielere organisatie van complexe ggz
NSC wil dat grote ggz-instellingen de menselijke maat terugbrengen door zorg kleinschaliger te organiseren en langdurige zorg te bieden. Ze pleiten voor stabiele en voorspelbare financiering van specialistische ggz, zodat langdurige en complexe zorg mogelijk blijft.
“Grote ggz-instellingen moeten de menselijke maat terugbrengen door hun zorg weer kleinschalig te organiseren en ook langdurige zorg te bieden.”
“Hiervoor komt stabiele en voorspelbare financiering voor de specialistische ggz, waarbij zorg minder versnipperd wordt aangeboden. Hierdoor kunnen hulpverleners, indien nodig, langdurig complexe zorg bieden met een waakvlamfunctie.”
De SGP erkent een mentale gezondheidscrisis, vooral onder jongeren, en legt de nadruk op het versterken van veerkracht, verbondenheid en het gezin als preventieve basis. De partij wil de focus verleggen van institutionele geestelijke gezondheidszorg (ggz) naar preventie, het normaliseren van gedrag, en investeert in concrete maatregelen zoals het terugdringen van ggz-wachttijden, regionale afspraken over cruciale ggz, en suïcidepreventie. De SGP ziet sterke relaties, gezinnen en gemeenschappen als sleutel tot het voorkomen van mentale problemen.
Focus op veerkracht, verbondenheid en preventie
De SGP ziet het versterken van veerkracht en verbondenheid als de kernoplossing voor de mentale gezondheidscrisis, met name bij jongeren. De partij wijt mentale problemen deels aan gebroken gezinnen, eenzaamheid en sociale media, en wil minder nadruk op institutionele ggz en meer op preventie via sterke relaties en gezinnen.
“Er is sprake van een mentale gezondheidscrisis in Nederland, met name onder jongeren. Gebroken huwelijken en verscheurde gezinnen eisen een hoge tol. Veel mensen ervaren een gebrek aan zingeving of verliezen hun levenslust. Eenzaamheid, angst of depressie zijn voor hen de bittere realiteit.”
“De SGP wil de focus verleggen van institutionele ggz naar versterking van de veerkracht en verbondenheid van de samenleving.”
“Er wordt geïnvesteerd in krachtige huwelijken, relaties en gezinnen.”
Minder medicaliseren, meer normaliseren van gedrag bij jeugd
De SGP wil dat de overheid bijdraagt aan het normaliseren in plaats van medicaliseren van gedrag bij jongeren. Jeugdhulp moet zich meer richten op de context van het kind, zoals gezinssituatie en ouderlijke problemen, en preventie krijgt prioriteit boven behandeling.
“De SGP vindt het belangrijk dat de overheid bijdraagt aan het normaliseren in plaats van medicaliseren en het problematiseren van gedrag. Ook het voorkomen van problemen krijgt meer aandacht.”
“Jeugdhulp gaat zich meer richten op de context van de jeugdige. Vaak houdt jeugdhulp verband met de gezinssituatie, zoals schulden, ggz- of relatieproblemen van ouders.”
Wachttijden ggz terugdringen en prioriteit voor ernstige problematiek
De SGP wil extra middelen inzetten om wachttijden in de ggz te verkorten, met prioriteit voor mensen met ernstige psychische problemen. Er komen regionale afspraken over beschikbaarheid en financiering van cruciale ggz, en specifieke aandacht voor suïcidepreventie.
“De SGP wil extra middelen voor het terugdringen van de wachttijden in de ggz. Met prioriteit wordt ingezet op hulp voor mensen met de ernstigste psychische problemen.”
“Er komen regionale afspraken over de beschikbaarheid en financiering van cruciale ggz.”
“Er moeten voldoende middelen zijn (landelijk en lokaal) voor een goede uitvoering van de Wet integrale suïcidepreventie.”
De ChristenUnie erkent het groeiende belang van mentale gezondheid en wil onnodige medicalisering tegengaan door meer preventie, betere samenwerking in de wijk en versterking van informele zorg. Ze pleiten voor snellere en toegankelijke GGZ, meer praktijkondersteuners bij huisartsen, prioriteit voor herstelinitiatieven, en een integrale aanpak van suïcidepreventie, met bijzondere aandacht voor jongeren.
Meer praktijkondersteuners GGZ en preventie
De ChristenUnie wil mentale gezondheidsproblemen vroegtijdig signaleren en verergering voorkomen door meer praktijkondersteuners GGZ bij huisartsen en prioriteit voor herstelacademies. Ze willen onnodige medicalisering van levensvragen tegengaan en de inzet van zwaardere zorg beperken.
“Er komen meer praktijkondersteuners GGZ bij de huisarts om verergering van mentale gezondheidsproblemen en inzet van zwaardere gespecialiseerde zorg te voorkomen. Herstelacademies gerund voor en door mensen met een psychische kwetsbaarheid krijgen prioriteit in de financiering.”
“Dat vraagt een andere benadering van omgaan met GGZ-vraagstukken om onnodige medicalisering van levensvragen tegen te gaan.”
Integrale suïcidepreventie en betere hulp voor jongeren
De partij maakt zich zorgen over het hoge aantal suïcides, vooral onder jongeren, en wil een integrale aanpak met voldoende middelen, waarbij de hulplijn 113 bereikbaar blijft. Ze willen euthanasie bij ernstig psychisch lijden voor jongeren onder de dertig stopzetten totdat de GGZ beter is geregeld.
“Suïcide is de belangrijkste doodsoorzaak onder jongeren en ook boeren en mannen zijn oververtegenwoordigd in de suïcidecijfers. In totaal verliezen we ruim 1.800 mensen per jaar aan suïcide. ... De landelijke en gemeentelijke overheid nemen het voortouw in integraal beleid voor suïcidepreventie, samen met andere sectoren. Daar moeten voldoende middelen voor beschikbaar zijn. De hulplijn 113 blijft bereikbaar, ook bij een groeiende hulpvraag.”
“Steeds meer jongeren onder de dertig vragen om euthanasie en dat baart ons grote zorgen. Zij verdienen betere zorg en begeleiding. Daarom bereiden we het palliatieve zorgaanbod voor psychiatrische patiënten uit en zorgen we dat de GGZ recht doet aan hun vaak ernstige zorgvraag. Totdat dit goed geregeld is, wordt euthanasie bij ernstig psychisch lijden voor jongeren onder de dertig stopgezet.”
Minder medicalisering en meer informele zorg
De ChristenUnie wil dat niet elke hulpvraag wordt gemedicaliseerd en pleit voor een betere aansluiting tussen het medisch en sociaal domein, met meer inzet op preventie, sociale basis en ondersteuning van mantelzorgers.
“Niet elke hulpvraag is een zorgvraag. Medisch en sociaal domein sluiten beter elkaar aan om (informele) zorg en welzijn te faciliteren. Vanuit de zorgverzekeraars wordt er geïnvesteerd in preventie en de sociale basis.”
Nieuwe benadering GGZ: focus op meest kwetsbaren en capaciteit
De partij erkent de lange wachtlijsten en capaciteitsproblemen in de GGZ en wil een andere benadering, met prioriteit voor de meest kwetsbare cliënten en een einde aan cherry-picking door instellingen.
“Ongeveer 1 op de 13 Nederlanders maakt jaarlijks gebruik van GGZ. Deze zorg is hard nodig, zeker voor de meest kwetsbare cliënten. Tegelijkertijd zijn de wachtlijsten fors en is er een gebrek aan capaciteit. Dat vraagt een andere benadering van omgaan met GGZ-vraagstukken...”
“Er komt een einde aan de cherry-picking door GGZ-instellingen. Zorgaanbieders blijven patiënten ondersteunen in hun zoektocht naar passende zorg, ook als de zorgaanbieder zelf niet de beste zorg kan bieden.”
JA21 erkent het belang van mentale gezondheid vooral via investeringen in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en door het stimuleren van preventie, gezonde leefstijl en sport. De partij wil de capaciteit van de ggz vergroten, wachttijden verkorten en preventieve maatregelen versterken om mentale problemen te voorkomen. Hun visie is pragmatisch: meer middelen voor zware psychiatrische zorg en meer aandacht voor preventie en vroegsignalering.
Investeren in de ggz en wachttijden verkorten
JA21 ziet de huidige problemen in de geestelijke gezondheidszorg, zoals personeelstekorten en lange wachtlijsten, als een bedreiging voor de mentale gezondheid van kwetsbare groepen. De partij wil extra financiering voor de ggz om de capaciteit te vergroten en zo de toegang tot zorg voor mensen met zware psychiatrische problemen te verbeteren.
“JA21 wil de capaciteit van ggz-organisaties vergroten door extra financiering te verstrekken voor de zorg voor patiënten die te kampen hebben met zware psychiatrische problemen.”
“Ook de problematiek in de ggz-sector en in de gehandicaptenzorg is groot en weerbarstig. Er is een groot tekort aan gekwalificeerd personeel en er zijn lange wachtlijsten die de toegang tot essentiële zorg belemmeren.”
“Investeren in de ggz om de capaciteit te vergroten.”
Preventie, gezonde leefstijl en sport ter bevordering van mentale gezondheid
JA21 benadrukt het belang van preventie, een gezonde leefstijl en sport voor zowel fysieke als mentale fitheid. Door meer in te zetten op preventie en sport wil de partij mentale problemen voorkomen en de algehele mentale gezondheid van de bevolking versterken.
“JA21 wil extra aandacht besteden aan een gezonde levensstijl en preventie.”
“Sport, sportief bewegen en een gezonde leefstijl zijn in dit kader ook van essentieel belang. Ze bevorderen fysieke en mentale fitheid, sociale interactie, gemeenschapsgevoel en nationale trots.”
“Meer preventie-onderzoek uitvoeren.”
Vroegtijdige signalering van mentale problemen bij jongeren
JA21 wil scholen beter betrekken bij het vroegtijdig signaleren van problemen bij jongeren, om zo mentale gezondheidsproblemen sneller te herkennen en aan te pakken.
“Scholen beter betrekken bij vroegtijdige signalering van problemen.”
BBB erkent het belang van mentale gezondheid en wil inzetten op vroegsignalering, snelle hulp en preventie, met een sterke rol voor maatschappelijk werk, wijkteams en sport. De partij legt nadruk op samenwerking tussen zorg en sociaal domein, en ziet sport en een gezonde leefstijl als belangrijke pijlers voor het bevorderen van mentale gezondheid en het voorkomen van problemen.
Vroegsignalering, snelle hulp en samenwerking in de wijk
BBB wil mentale gezondheidsproblemen vroegtijdig signaleren en snel hulp bieden, vooral door samenwerking tussen sociaal werk en zorg, en door inzet van maatschappelijk werk en wijkteams in de leefomgeving van jongeren. Dit moet negatieve gezondheidseffecten van bijvoorbeeld eenzaamheid en schulden verminderen of voorkomen.
“Vroegsignalering en snelle hulp dragen bij aan een betere mentale gezondheid. BBB hecht veel belang aan maatschappelijk werk en wijkteams die jongeren spreken in hun eigen omgeving.”
“Inzetten op samenwerking tussen sociaal werk en de zorg kan de negatieve gezondheidseffecten van problemen als eenzaamheid en schulden verminderen of zelfs voorkomen.”
Sport en gezonde leefstijl als preventie voor mentale problemen
BBB ziet sport en bewegen als essentieel voor zowel fysieke als mentale gezondheid, en wil deze voor iedereen toegankelijk en betaalbaar maken. Sport wordt gepresenteerd als preventief middel tegen mentale problemen en als alternatief voor negatieve invloeden zoals social media.
“Sport verbindt. Op de voetbalclub, op de atletiekbaan: samen sporten versterkt onze mentale en fysieke gezondheid. En helpt de sociale samenhang binnen gemeenschappen. BBB gelooft in een gezonde geest in een gezond lichaam en zet daarom volop in op het stimuleren van een actieve leefstijl preventie boven reparatie.”
“Sport werkt preventief, verbindt en is een gezond alternatief voor de negatieve invloed van social media.”
“Sport en bewegen als een belangrijke basis. Basis voor fysieke en mentale gezondheid van alle Nederlanders, in de stad en op het platteland.”
Structurele aandacht voor mentale ondersteuning op school en in de buurt
BBB wil structurele aandacht voor mentale ondersteuning op scholen, in buurten en bij sportclubs, met lokale samenwerking tussen gemeenten, scholen en verenigingen om mensen in beweging te krijgen en mentale gezondheid te bevorderen.
“BBB wil structurele aandacht voor gezonde voeding, bewegen en mentale ondersteuning op school, in de buurt en bij sportclubs. Lokale samenwerking tussen gemeenten, scholen en verenigingen helpt mensen in beweging te krijgen.”
Het CDA erkent het groeiende belang van mentale gezondheid, vooral onder jongeren, en wil inzetten op preventie, vroege interventie en het versterken van mentale veerkracht. Ze pleiten voor toegankelijke psychische ondersteuning in het onderwijs, investeren in programma’s voor mentale weerbaarheid, en willen wachttijden in de ggz terugdringen door betere samenwerking en meer capaciteit.
Preventie en versterking van mentale veerkracht
Het CDA ziet preventie en het versterken van mentale veerkracht als essentieel om mentale problemen te voorkomen, met speciale aandacht voor jongeren. Ze willen investeren in programma’s op school, werk en in de wijk, en pleiten voor vroege interventie.
“We zetten in op preventie van mentale problemen van met name jongeren. We willen vroege interventie en voorkomen dat mentale problemen te zwaar worden. We investeren in programma’s op school, het werk en in de wijk om mentale veerkracht te versterken.”
“Mentaal welzijn is onmisbaar voor goede prestaties. Daarom zorgen we voor toegankelijke psychische ondersteuning in het onderwijs, stimuleren we initiatieven die jongeren mentaal sterker maken en zetten we stevig in op preventie.”
Toegankelijke en mensgerichte geestelijke gezondheidszorg (ggz)
Het CDA wil de ggz menselijker en toegankelijker maken door wachttijden terug te dringen, meer capaciteit te creëren en betere samenwerking tussen zorgverleners te stimuleren. Ze willen ook innovatieve behandelvormen en inzet van ervaringsdeskundigen.
“We organiseren de ggz rondom mensen. We dringen wachttijden terug, onder andere door een beter gemixte samenstelling tussen zwaardere en lichtere patiënten, wachtlijstbemiddeling, innovatieve vormen van behandeling en ervaringsdeskundigen.”
“We willen dat er meer capaciteit komt in de ggz-instellingen, zodat alle mensen die dit nodig hebben gebruik kunnen maken van deze intramurale zorg.”
“Betere samenwerking tussen huisartsen, ggz-aanbieders en sociale ondersteuning in de wijk is essentieel. Zeker bij complexe problemen moeten zorgtrajecten niet stilvallen bij een verjaardag of postcodegrens.”
Integrale aanpak voor mentale gezondheid van jongeren
Het CDA erkent dat de mentale gezondheid van jongeren onder druk staat en wil een integrale aanpak waarbij huisvesting, onderwijs, social media en het gezin worden meegenomen. Jeugdzorg moet aanvullend zijn, met het kind centraal.
“Op dit moment maakt één op de zeven jongeren gebruik van jeugdzorg en de mentale gezondheid van onze jongeren en jongvolwassenen staat breed onder druk. Het CDA wil een integrale aanpak bij hulp voor gezinnen, waarbij aandacht is voor een stabiele basis, zoals huisvesting, goed onderwijs, de impact van social media en het gezin.”
Volt erkent mentale gezondheid als een urgent maatschappelijk thema en wil investeren in betere, toegankelijke geestelijke gezondheidszorg, met speciale aandacht voor jongeren en kwetsbare groepen. De partij wil bezuinigingen en decentralisatie in de ggz terugdraaien, mentale gezondheid structureel in het onderwijs opnemen, en ggz voor jongeren tot 25 jaar gratis maken. Volt zet daarnaast in op suïcidepreventie, meer begrip voor neurodivergentie, en onderzoek naar de impact van sociale media op mentale gezondheid.
Investeren in en verbeteren van de geestelijke gezondheidszorg
Volt wil de toegankelijkheid en kwaliteit van de ggz vergroten door eerdere bezuinigingen en decentralisatie terug te draaien, wachtlijsten te verkorten en de focus te leggen op de persoon in plaats van het label. Ervaringsdeskundigheid en ggz-expertise moeten laagdrempelig beschikbaar zijn, zowel online als offline.
“We draaien de bezuinigingen op en de decentralisatie van de ggz van de afgelopen kabinetten terug en investeren weer in onze gezondheidszorg. Doelen zijn de wachtlijsten terugdringen en het capaciteitstekort oplossen. De persoon in plaats van het label staat weer centraal. We maken ervaringsdeskundige expertise én ggz-expertise laagdrempelig beschikbaar in de samenleving (on- en offline).”
“We zorgen dat de geestelijke gezondheidszorg (ggz) beter toegankelijk wordt en voor jongeren tot 25 jaar gratis is.”
Structurele aandacht voor mentale gezondheid van jongeren
Volt wil mentale gezondheid structureel verankeren in het onderwijs en de leefomgeving, met langlopende programma’s voor jongeren en kwetsbare groepen. Er komt specifieke aandacht voor neurodivergentie en prikkelarme ruimtes op scholen.
“Volt investeert in langlopende programma’s voor mentale gezondheid van jongeren en van kwetsbare groepen, die structureel zijn ingebed in het onderwijs, de zorg en de leefomgeving. Mentale gezondheid krijgt een vaste plek in het curriculum.”
“Daarbij wil Volt het begrip voor neurodivergentie, zoals ADHD en autisme, vergroten met lesprogramma’s voor leraren en medeleerlingen. We stimuleren scholen om prikkelarme ruimtes in te richten.”
Onderzoek naar invloed van sociale media en technologie op mentale gezondheid
Volt erkent de impact van digitale technologie en sociale media op de mentale gezondheid van jongeren en wil structureel onderzoek en begeleiding voor jongeren, ouders en professionals.
“Volt zet in op structureel onderzoek naar de invloed van sociale media en digitale technologie op de mentale gezondheid. We zorgen dat jongeren begeleiding kunnen krijgen en dat ouders en professionals over de juiste kennis en middelen beschikken als aanvulling op verboden en richtlijnen en gebaseerd op actuele inzichten uit wetenschap en praktijk.”
Versterken van suïcidepreventie
Volt wil dat de overheid een regierol neemt in suïcidepreventie, investeert in bereikbare hulplijnen en een verstevigde aanpak via een landelijke agenda.
“Het is belangrijk dat de overheid een regiefunctie heeft in het borgen van suïcidepreventie voor de lange termijn, ook via wetgeving. We investeren in het bereikbaar houden van de hulplijn en in een verstevigde aanpak via de vierde Landelijke Agenda Suïcidepreventie”
50PLUS erkent het belang van mentale gezondheid vooral in de context van ouderenzorg, met aandacht voor eenzaamheid, waardig levenseinde en ondersteuning van mantelzorgers. De partij zet in op preventie, leefstijl, vroege signalering en een Nationaal Dementieprogramma, maar doet weinig concrete voorstellen specifiek gericht op mentale gezondheidszorg buiten deze thema’s. Hun visie is vooral gericht op het versterken van sociale en emotionele ondersteuning voor ouderen en hun omgeving.
Preventie, leefstijl en vroege signalering bij ouderen
50PLUS ziet preventie, leefstijl en vroege signalering als centrale pijlers om de mentale gezondheid van ouderen te beschermen, met het doel om problemen als eenzaamheid en psychische klachten vroegtijdig te signaleren en aan te pakken. De partij koppelt dit aan het langer zelfstandig wonen en het behouden van een vertrouwde omgeving, wat bijdraagt aan het mentaal welzijn van ouderen.
“Preventie, leefstijl en vroege signalering zijn centrale pijlers binnen het zorgbeleid.”
Nationaal Dementieprogramma en aandacht voor eenzaamheid
De partij erkent de groeiende problematiek van dementie en eenzaamheid onder ouderen als belangrijke uitdagingen voor de mentale gezondheid. 50PLUS pleit voor een Nationaal Dementieprogramma en benoemt eenzaamheid en een waardig levenseinde als kernthema’s, waarmee zij de psychische en sociale aspecten van ouder worden expliciet adresseren.
Betere ondersteuning en waardering voor mantelzorgers
50PLUS erkent dat overbelasting van mantelzorgers een groot risico vormt voor zowel hun eigen mentale gezondheid als die van de ouderen voor wie zij zorgen. De partij wil mantelzorgers beter ondersteunen en waarderen, onder meer via specifieke vergoedingen en verlofregelingen.
De SP vindt mentale gezondheid een essentieel onderdeel van de publieke zorg en wil deze dichtbij, toegankelijk en zonder marktwerking organiseren. Ze pleiten voor structurele versterking van de ggz, meer aandacht voor mentale gezondheid bij alle leeftijden, en het aanpakken van wachtlijsten en bureaucratie. De partij wil dat behandelaars ruimte krijgen voor maatwerk en dat mentale zorg, inclusief voor specifieke groepen zoals transpersonen en slachtoffers van seksueel geweld, beter beschikbaar en vergoed wordt.
Structurele versterking en toegankelijkheid van de ggz
De SP wil de ggz als vast onderdeel van de zorg in de buurt, met voldoende behandelcapaciteit, minder bureaucratie en meer aandacht voor mentale gezondheid voor alle leeftijden. Ze willen wachttijden aanpakken, personeel versterken en behandelaars ruimte geven voor maatwerk, zodat zorg niet afhankelijk is van labels of handboeken.
“We maken van ggz-ondersteuning een vast onderdeel van de zorg in de buurt. Met voldoende behandelcapaciteit en aandacht voor kinderen, jongeren en mensen met complexe problematiek. Zorg mag daarbij niet afhangen van bureaucratische regels of een label op basis van een handboek voor aandoeningen (zoals de DSM). Behandelaars krijgen de ruimte om passende zorg te bieden op basis van hun professionele oordeel. Daarnaast zal er op tal van plekken meer aandacht moeten komen voor de mentale gezondheid van mensen, van jongeren tot gepensioneerden.”
“De ggz hoort in de buurt. In elke regio zorgen we voor voldoende ggz-opnameplekken en ambulante teams. Bij een crisis komt er altijd professionele opvang, niet gelijk de politie. De wachttijden worden aangepakt en er komt structurele versterking voor (opleiding van) het) personeel en voorzieningen.”
Betere beschikbaarheid en vergoeding van mentale zorg voor specifieke groepen
De SP wil dat mentale zorg voor transpersonen beter beschikbaar en vergoed wordt, en dat slachtoffers van seksueel geweld meer mentale ondersteuning krijgen om te voorkomen dat zij op lange wachtlijsten in de ggz belanden.
FVD noemt mentale gezondheid niet expliciet in haar verkiezingsprogramma en heeft geen concrete, onderscheidende voorstellen die direct gericht zijn op het verbeteren van mentale gezondheid. De partij focust vooral op het verminderen van bureaucratie, het versterken van persoonlijke zorgrelaties en het ondersteunen van mantelzorgers, wat indirect van invloed kan zijn op het mentale welzijn van burgers, maar mentale gezondheid als thema wordt niet expliciet behandeld.
Meer persoonlijke en kleinschalige zorg
FVD wil de zorg kleinschaliger en persoonlijker maken, met meer tijd voor patiënten en ondersteuning voor mantelzorgers. Dit kan indirect bijdragen aan het mentale welzijn, maar wordt niet expliciet als beleid voor mentale gezondheid gepresenteerd.
“We stimuleren kleinschalige medische zorg met maatschappen in plaats van loondienst en heropenen regionale ziekenhuizen, zodat zorg dichtbij de patiënt blijft.”
“We zorgen dat huisartsenpraktijken weer tijd en aandacht hebben voor hun patiënten en fysiek samenkomen, zodat de relatie persoonlijk en duurzaam is.”
“We ondersteunen mantelzorgers zowel in financieel als praktisch opzicht, zodat zij hun belangrijke rol beter kunnen vervullen en zich ook gesteund weten door de samenleving.”
De VVD erkent het belang van mentale gezondheid en wil vooral de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) verkorten en de samenwerking tussen zorgpartijen verbeteren. Er is specifieke aandacht voor suïcidepreventie, gendergerelateerde oorzaken van mentale problemen, en het sneller helpen van mensen met ernstige klachten. De partij kiest voor een praktische, resultaatgerichte aanpak waarbij innovatie, gegevensuitwisseling en preventie centraal staan.
Verkorten van wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg
De VVD ziet de lange wachttijden in de ggz als een urgent probleem en wil deze actief terugdringen. Mensen met de grootste zorgbehoefte moeten als eerste geholpen worden, en er wordt ingezet op meer inzicht in de zorgvraag en betere samenwerking tussen betrokken partijen.
“We zorgen ervoor dat de wachtlijsten in de ggz afnemen. Hiervoor blijven we inzetten op meer inzicht in de zorgvraag en dat mensen die het meest nodig hebben, het eerst worden geholpen.”
Meer samenwerking en gegevensuitwisseling voor mentale gezondheid
De partij wil de aanpak van mentale gezondheid versterken door betere samenwerking tussen ggz, huisartsen, onderwijs, wijkteams en sportverenigingen. Belemmeringen in privacywetgeving die snelle gegevensuitwisseling in de weg staan, moeten worden weggenomen.
“We versterken de aanpak van suïcidepreventie en mentale gezondheid, door ggz, huisartsen, onderwijs, wijkteams, sportverenigingen en andere partijen meer samen te laten werken, waarbij belemmeringen uit de privacywetgeving om tot goede en snelle gegevensuitwisseling te komen, worden weggenomen.”
Onderzoek naar gendergerelateerde oorzaken van mentale problemen
De VVD wil meer inzicht krijgen in de specifieke oorzaken van mentale gezondheidsproblemen bij verschillende genders en investeert daarom in onderzoek op dit gebied.
“We intensiveren onderzoek naar mogelijke gendergerelateerde oorzaken van problemen met de mentale gezondheid.”
BVNL benoemt mentale gezondheid niet expliciet als speerpunt, maar pleit voor meer aandacht voor preventieve gezondheidszorg en leefstijlaanpassingen in plaats van uitsluitend behandeling en medicatie. De partij richt zich vooral op het verminderen van bureaucratie, het vergroten van individuele autonomie in de zorg en het reorganiseren van jeugdzorg om gezinnen sneller zelfredzaam te maken. Specifiek beleid of concrete voorstellen gericht op mentale gezondheid ontbreken in het programma.
Meer aandacht voor preventieve gezondheidszorg en leefstijl
BVNL wil de nadruk leggen op preventie en leefstijl in plaats van alleen behandeling, wat indirect kan bijdragen aan het verbeteren van de mentale gezondheid. De partij ziet preventie als een manier om gezondheidsproblemen, waaronder mentale klachten, te voorkomen en de druk op de zorg te verlagen.
“Meer aandacht voor het inzetten op preventieve gezondheidszorg en leefstijlaanpassingen en niet uitsluitend op behandeling en medicatie.”
Grondige reorganisatie van jeugdzorg gericht op zelfredzaamheid gezin
BVNL stelt dat jeugdzorg moet worden gereorganiseerd om perverse prikkels te verwijderen en gezinnen sneller zelfredzaam te maken. Hoewel mentale gezondheid niet expliciet wordt genoemd, raakt dit standpunt aan de psychische ondersteuning van kinderen en gezinnen.
“Jeugdzorg wordt grondig gereorganiseerd zodat alle perverse prikkels en verkeerde incentives uit het systeem verdwijnen. Jeugdzorg moet gericht zijn op het in stand houden en zo snel mogelijk weer zelfredzaam maken van het gezin.”
DENK erkent het belang van mentale gezondheid, vooral in relatie tot het voorkomen van depressie en eenzaamheid, en het verbeteren van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). De partij wil investeren in de GGZ, de wachtlijsten terugdringen en preventieve maatregelen nemen om mentale problemen te voorkomen, met bijzondere aandacht voor jongeren en ouderen.
Investeren in de GGZ en terugdringen wachtlijsten
DENK ziet de huidige problemen in de geestelijke gezondheidszorg, zoals lange wachtlijsten en onvoldoende kwaliteit, als urgent. Door te investeren in de GGZ wil de partij de toegankelijkheid en kwaliteit van mentale zorg verbeteren, zodat mensen sneller en beter geholpen worden.
“Wij willen investeren in de jeugdzorg en de GGZ. De kwaliteit van de zorg moet omhoog en de wachtlijsten moeten teruggedrongen worden.”
Preventie van depressie en eenzaamheid, vooral bij ouderen
DENK wil het aantal euthanasieverzoeken verminderen door meer aandacht te besteden aan het voorkomen van depressie en eenzaamheid. Dit standpunt koppelt mentale gezondheid direct aan het welzijn van ouderen en het voorkomen van levensbeëindiging.
“Wij willen inzetten op meer maatregelen om de wens tot het beëindigen van het leven te voorkomen, bijvoorbeeld door de aanpak van depressie en eenzaamheid.”
GroenLinks-PvdA erkent dat mentale gezondheid, vooral onder jongeren, een groeiend probleem is en stelt een landelijk actieplan voor om deze problematiek aan te pakken. Ze willen de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) verkorten, meer personeel werven en de administratieve lasten verminderen. Hun visie is dat mentale gezondheid een integraal onderdeel is van gelijke kansen en een gezonde samenleving.
Landelijk actieplan mentale gezondheid voor jongeren
GroenLinks-PvdA ziet de toename van mentale problemen bij jongeren als urgent en wil deze aanpakken met een specifiek actieplan. Ze richten zich op het terugdringen van mentale problematiek, het werven van meer ggz-personeel en het aantrekkelijker maken van het beroep, met minder administratieve lasten.
“Steeds meer jongeren en kinderen hebben mentale problemen. We starten een landelijk actieplan mentale gezondheid voor jongeren om de mentale problematiek onder jongeren terug te dringen. Ook gaan we meer personeel werven voor de GGZ, verminderen we de administratieve lasten en maken we het beroep aantrekkelijker.”
Verkorten van wachtlijsten in de ggz
De partij erkent dat lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg een groot probleem zijn, vooral voor mensen met complexe hulpvragen. Ze willen investeren in het terugdringen van deze wachtlijsten, marktwerking verminderen en meer crisisopvangplekken creëren.
“We investeren in het terugdringen van de lange wachtlijsten in de ggz. We dringen marktwerking in de ggz terug en zorgen dat mensen met een complexe hulpvraag eerder worden geholpen. We maken betere afspraken met zorgverzekeraars over de bekostiging en breiden het aantal plekken voor crisisopvang uit.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma