Verkiezingsprogramma's 2025 overMeer onafhankelijkheid van de EU van Amerika, meer samenwerken op EU gebied. Zie rapport Draghi. Meer relaties en samenwerking met meer landen voor risico spreiding. Belangen import/export met Rusland afbouwen, meer sancties.
De SP wil dat de EU onafhankelijker wordt van Amerika, vooral op het gebied van defensie, energie en digitale infrastructuur, en pleit voor meer Europese samenwerking zonder een federaal Europa te worden. Ze willen strategische autonomie versterken, relaties met onvrije of agressieve regimes (zoals Rusland) afbouwen, sancties inzetten bij mensenrechtenschendingen, en de afhankelijkheid van Amerikaanse industrie en technologie verminderen. De SP is kritisch op uitbreiding van de EU, wil geen Europees leger, en benadrukt het belang van samenwerking met andere landen voor risicospreiding, maar altijd met mensenrechten als uitgangspunt.
Europese strategische autonomie versterken (defensie, industrie, energie)
De SP wil dat Europa minder afhankelijk wordt van de VS, zowel militair als economisch, door eigen productie, industrie en energievoorziening te versterken en meer samen te werken binnen de EU. Dit moet de EU weerbaarder maken tegen machtspolitiek van wereldmachten en handelsoorlogen, en de invloed van Amerikaanse bedrijven en technologie beperken.
“Europa moet onafhankelijk zijn van de Amerikaanse wapenindustrie. Wij hebben tal van alternatieven binnen de grenzen van de EU, goed opgeleide vakmensen en onderzoekers waarmee wij zelf wapens voor onze verdediging kunnen maken.”
“Onze energie en grondstoffenvoorziening maken we onafhankelijk van autoritaire regimes. We bouwen een robuust energiesysteem op met Europese partners, gericht op democratische zeggenschap en duurzaamheid.”
“In grote mate is de Nederlandse overheid afhankelijk van Amerikaanse digitale producten, clouddiensten en datacentra. We moeten investeren in alternatieven in Nederland en Europa, zodat we de afhankelijkheid van de VS kunnen verminderen.”
“Wij willen ook onafhankelijk zijn van wereldmachten die er andere waarden op nahouden en agressieve machtspolitiek voeren, zoals de VS en Rusland.”
“Strategische autonomie versterken, geen steun zonder zeggenschap. Om vrij te zijn van dictatoriale regimes en minder vatbaar te zijn voor handelsoorlogen moeten we onafhankelijke industrie hebben voor producten en diensten waar we als land niet zonder kunnen.”
Geen federaal Europa, wel samenwerking en vetorecht behouden
De SP wil Europese samenwerking op basis van soevereiniteit van lidstaten, zonder een federaal Europa of Europees leger. Ze zijn voor militaire samenwerking en betere afstemming, maar tegen overdracht van nationale bevoegdheden en tegen uitbreiding van de EU zonder brede steun.
“De SP is voor Europese samenwerking, maar tegen een federaal Europa. Het vetorecht van landen blijft behouden, ook in de buitenlandraad. De SP is voor militaire samenwerking en betere afstemming in Europa, maar niet voor een Europees leger.”
“Wij geloven in Europese samenwerking waarbij soevereiniteit van de lidstaten behouden blijft. De nationale democratieën blijven bij ons centraal staan.”
“De snelle groei van het aantal lidstaten heeft gezorgd voor een instabiele en moeilijk bestuurbare Europese Unie. Daarom is de SP zeer terughoudend met uitbreiding van de EU.”
Europese veiligheidsarchitectuur, minder NAVO/VS-dominantie
De SP wil af van de dominantie van de VS binnen de NAVO en pleit voor een Europese veiligheidsarchitectuur die militair onafhankelijk is van Amerika. Tot die tijd moet de NAVO zich beperken tot defensie van eigen grondgebied en geen uitbreiding of buitenlandse operaties uitvoeren.
“Er moet dan ook worden gewerkt aan een beter alternatief: een Europese veiligheidsarchitectuur waar het Europese deel van de NAVO onderdeel van wordt, zodat de NAVO kan worden opgeheven. Deze veiligheidsarchitectuur moet militair onafhankelijk zijn van de VS, gebaseerd zijn op het internationaal recht en gericht zijn op internationale samenwerking.”
“De NAVO opereert nu vooral in het belang van de VS en daar moeten we vanaf.”
“Geen Trump-norm. De SP is tegen de nieuwe NAVOnorm voor defensieuitgaven waarbij de Amerikaanse president Trump van ons eist dat wij 5% van alles wat we samen in Nederland verdienen uitgeven aan wapens. Dit leidt tot een wereldwijde wapenwedloop en komt vooral de Amerikaanse wapenindustrie ten goede.”
Relaties met onvrije regimes afbouwen, sancties gericht inzetten
De SP wil samenwerking met regimes die mensenrechten schenden (zoals Rusland) afbouwen en pleit voor sancties die gericht zijn op machthebbers en elites, niet op de bevolking. Sancties moeten proportioneel zijn, humanitaire hulp niet belemmeren, en altijd binnen het internationaal recht blijven.
“Wij stoppen de samenwerking met regimes die mensenrechten schenden. Dat betekent ook... belangen import/export met Rusland afbouwen, meer sancties.”
“Sancties mogen geen middel zijn van politieke willekeur, maar mogen alleen ingezet worden met een concreet doel, zoals het voorkomen van misdaden tegen de menselijkheid of militair geweld. Wij kiezen voor diplomatie en samenwerking, maar wanneer sancties onvermijdelijk zijn, horen ze primair gericht te zijn op machthebbers en economische elites.”
Meer internationale samenwerking en risicospreiding
De SP wil de afhankelijkheid van enkele landen verminderen door meer gelijkwaardige handel en samenwerking met verschillende landen, gericht op mensenrechten, duurzaamheid en risicospreiding. Ze zijn tegen handelsverdragen die vooral multinationals bevoordelen.
“Daarom blijven we ons inzetten voor gelijkwaardige handel en samenwerking die goed is voor mens, dier en milieu.”
“Ons handelsbeleid moet gericht zijn op het vergroten van de welvaart van alle mensen en het versterken van ieders rechten.”
“We stoppen met de grootschalige import van veevoer, kunstmest en biobrandstof. Zo voorkomen we tropische ontbossing en versterken we juist wereldwijd de lokale voedselproductie.”
De VVD wil dat de EU minder afhankelijk wordt van de Verenigde Staten en autocratische landen zoals Rusland en China, door Europese samenwerking te versterken en strategische relaties te verbreden. Ze pleiten voor meer gezamenlijke Europese defensie, technologische soevereiniteit, strengere sancties tegen Rusland, en het actief aangaan van nieuwe handelsrelaties met andere landen voor risicospreiding. De kern van hun visie is een pragmatische, geopolitiek sterke EU die haar eigen belangen en veiligheid kan waarborgen.
Minder afhankelijkheid van de VS en technologische soevereiniteit
De VVD vindt de afhankelijkheid van Europa van de VS te groot, vooral op het gebied van defensie en technologie, en wil investeren in Europese alternatieven en samenwerking om deze afhankelijkheid te verminderen.
“De eenzijdige afhankelijkheid van Nederland en de rest van Europa van de Verenigde Staten is veel te groot, wie er ook in het Witte Huis woont. We zullen zelf veel meer moeten investeren in defensie, maar we zullen bijvoorbeeld ook onze afhankelijkheid van Amerikaanse software moeten verminderen.”
“Nederland en Europa moeten minder afhankelijk worden van Amerikaanse software, clouddiensten en datacentra: De VVD pleit daarom voor versterking van de Europese digitale infrastructuur en eigen technologische alternatieven (Nederlandse en Europese clouds), zodat we onze autonomie behouden, risico’s beperken en vitale processen niet in buitenlandse handen leggen.”
“De VVD wil dat Nederland een constructieve houding aanneemt ten opzichte van een geloofwaardige Europese kernparaplu onder Frans en eventueel Brits leiderschap. ... Zo verminderen we in Europees verband onze afhankelijkheid van de Amerikaanse nucleaire bescherming.”
Europese samenwerking versterken op defensie, sancties en economie
De VVD wil meer Europese samenwerking op het gebied van defensie, sancties en economische veiligheid, met als doel strategische autonomie en een sterkere geopolitieke positie van de EU.
“We hebben alleen meer Europese integratie nodig als het Nederland en Europa veiliger en welvarender maakt.”
“De VVD wil een krachtige Europese sanctie-instelling naar Amerikaans model. Die zorgt dat sancties sneller worden opgelegd, doelgerichter zijn en moeilijker te omzeilen.”
“We zetten in op gezamenlijke Europese orders voor materieel om onze eigen defensie-industrie te laten opschalen, de interoperabiliteit te vergroten, versnippering van de Europese defensie-industrie terug te brengen, en de strategische autonomie van Europa te versterken.”
“De EU moet onafhankelijker worden van onbetrouwbare autocratische grootmachten en sancties sneller en effectiever kunnen handhaven.”
Nieuwe handelsrelaties en risicospreiding buiten Rusland en China
De VVD wil de afhankelijkheid van Rusland en China verminderen door nieuwe handelsverdragen en partnerschappen met andere landen aan te gaan, gericht op toegang tot kritieke grondstoffen en economische risicospreiding.
“We zetten vol in op nieuwe handelsverdragen met snelgroeiende economieën als India en de Verenigde Arabische Emiraten. Het is daarom onacceptabel dat het Mercosur-verdrag met Zuid-Amerika wordt geblokkeerd. Dit verdrag is een cruciaal wapen voor onze strategische soevereiniteit: het geeft ons toegang tot kritieke grondstoffen en bindt Zuid-Amerikaanse landen aan Europa in plaats van aan China of Rusland.”
“We moeten onze afhankelijkheid van een belangrijke bondgenoot als de VS beter in balans brengen, door het verbreden van onze strategische (economische) relaties. Denk hierbij aan nauwere banden met betrouwbare landen in het Midden-Oosten, Zuid-Amerika en belangrijke spelers als India en Indonesië.”
“De EU en de NAVO zijn cruciaal voor onze belangen, maar in deze onzekere wereld hebben we ook nieuwe vrienden nodig. Denk aan nieuwe partnerschappen en handelsverdragen met landen in Zuid-Amerika en Zuid-Azië die echt iets toevoegen aan onze veiligheid en welvaart.”
Afbouwen belangen en sancties tegen Rusland
De VVD wil de economische afhankelijkheid van Rusland snel afbouwen, sancties aanscherpen en omzeiling daarvan hard aanpakken, als reactie op Russische agressie en ter bescherming van Europese belangen.
“We bouwen onze energie-afhankelijkheid van onbetrouwbare landen als Rusland zo snel mogelijk af. In plaats daarvan vergroten we onze eigen energieproductie en sluiten we strategische partnerschappen met bevriende landen als Noorwegen en Denemarken.”
“We blijven Oekraïne onverminderd militair, financieel en humanitair steunen, en staan klaar om na de oorlog bij te dragen aan de wederopbouw. We leggen deze steun meerjarig vast en sanctioneren Rusland totdat Poetin echt wil onderhandelen.”
“We willen speciale tribunalen gericht op Russische wandaden, versterken sancties tegen betrokkenen en pakken de omzeiling daarvan hard aan.”
De ChristenUnie wil dat Nederland en Europa strategisch minder afhankelijk worden van de Verenigde Staten, China en Rusland, door te investeren in Europese samenwerking en autonomie op het gebied van essentiële producten, digitale infrastructuur en defensie. Ze pleiten voor versterking van de Europese samenwerking op kerntaken, meer sancties tegen Rusland, en het actief spreiden van risico’s door relaties met meerdere landen aan te gaan. De partij benadrukt het belang van Europese strategische autonomie en het afbouwen van economische afhankelijkheden van onbetrouwbare of vijandige landen.
Minder afhankelijkheid van VS, China en Rusland
De ChristenUnie ziet de huidige afhankelijkheid van de VS, China en Rusland als een strategisch risico en wil deze verminderen door te investeren in Europese autonomie op het gebied van technologie, energie, defensie en essentiële producten. Dit moet Europa weerbaarder maken tegen geopolitieke druk en economische chantage.
“We willen dat Nederland (en Europa) minder afhankelijk wordt van anderen waar het gaat om essentiële producten zoals grondstoffen, basisproducten, digitale diensten (incl. onafhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen), voedsel en energie.”
“Nederland (en Europa) moet investeren in de ontwikkeling van hoogwaardige technologie waarmee we als land en continent onafhankelijk worden van de Verenigde Staten en China.”
“Voor het waarborgen van onze strategische autonomie is het hebben van een Europese cloudoplossingen noodzakelijk. Nederland zet zich in om dit te realiseren.”
“De mate waarin Europa afhankelijk is van de VS binnen de NAVO is niet toekomstbestendig. Daarom moet de samenwerking binnen de Europese pijler van de NAVO worden versterkt.”
“In het kader van strategische autonomie geven we de voorkeur aan de inkoop van Europese goederen en diensten, om de afhankelijkheid van China en de VS te verminderen.”
Europese samenwerking versterken voor strategische autonomie
De partij pleit voor meer en effectievere samenwerking binnen de EU op kerntaken als defensie, digitale infrastructuur en het beschermen van de rechtsstaat. Ze willen besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid op buitenlands beleid en investeren in gezamenlijke Europese oplossingen.
“Voor grote grensoverschrijdende uitdagingen is Europese samenwerking noodzakelijk: (arbeids)migratiebeleid, klimaatverandering, belastingontwijking en een eerlijke (digitale) economie. In deze tijd met geopolitiek schuivende panelen is strategische autonomie op Europees niveau cruciaal.”
“Geopolitieke ontwikkelingen dichtbij en ver weg eisen een Unie die daadkrachtig optreedt. Het vetorecht van een enkele lidstaat op Europees buitenlands beleid verzwakt die daadkracht. Daarom is de ChristenUnie voorstander van het invoeren van besluitvorming met een gekwalificeerde meerderheid voor het Europese buitenlandbeleid.”
“De EU heeft politieke, juridische en financiële instrumenten nodig om de rechtsstaat in Europa te beschermen. Nederland trekt hierin op met gelijkgestemde landen en steunt voorwaardelijkheid van financiële fondsen om de rechtsstaat te beschermen.”
Relaties spreiden en afhankelijkheden verminderen
Om risico’s te spreiden en minder kwetsbaar te zijn voor geopolitieke druk, wil de ChristenUnie inzetten op bredere internationale samenwerking en het afbouwen van afhankelijkheden van onbetrouwbare landen, met name Rusland en China.
“Nederland en de EU blijven werk maken van goede relaties met het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, IJsland en Zwitserland, bijvoorbeeld op het gebied van defensie en energie.”
“Steun (al dan niet financieel) kan de Westelijke Balkan minder vatbaar maken voor invloeden van bijvoorbeeld China en Rusland.”
“Op economisch vlak zijn we nu te veel afhankelijk van China. Daarom moet Nederland in Europa afspraken maken om zeggenschap of eigendom te behouden van cruciale bedrijven, kennis, of infrastructuur.”
Belangen met Rusland afbouwen en sancties versterken
De ChristenUnie wil de economische banden met Rusland verder afbouwen en pleit voor zwaardere sancties tegen Rusland en Russische oligarchen, mede als reactie op de oorlog in Oekraïne.
“Nederland spant zich internationaal in voor verdere verzwaring van de sancties om Rusland en de Russische oligarchen financieel en persoonlijk te raken.”
Volt wil de Europese Unie onafhankelijker maken van de Verenigde Staten door te investeren in gezamenlijke Europese defensie, economie en digitale infrastructuur, en door de euro te versterken als wereldmunt. Ze pleiten voor meer samenwerking binnen de EU, het spreiden van economische risico’s via handelsverdragen met andere landen, en het afbouwen van economische banden met Rusland door sancties. De kern van hun visie is een sterke, soevereine EU die haar eigen koers kan varen en minder kwetsbaar is voor externe druk.
Europese defensie en minder afhankelijkheid van de VS
Volt vindt dat de EU zichzelf moet kunnen verdedigen en niet langer afhankelijk mag zijn van Amerikaanse militaire steun. Ze willen een Europese krijgsmacht, gezamenlijke defensie-industrie en meer Europese controle binnen de NAVO.
“We moeten niet langer afhankelijk zijn van andere landen, ook niet van de Verenigde Staten. De EU moet zichzelf kunnen verdedigen. Daarom moeten we een Europees leger bouwen.”
“De Verenigde Staten laten zien dat we niet langer op hun steun kunnen rekenen. Het is tijd dat de EU verantwoordelijkheid neemt voor de veiligheid van haar inwoners. Daarom bouwen we aan een Europese krijgsmacht die samenwerkt met de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en die onder toezicht staat van het Europees Parlement.”
“Volt wil dat topfuncties binnen de NAVO, zoals die van de Supreme Allied Commander Europe (SACEUR), vaker door Europeanen worden vervuld.”
Sterkere euro en financiële onafhankelijkheid
Volt wil de euro versterken als wereldmunt en de EU minder afhankelijk maken van de dollar, met een gezamenlijke begroting, minister van Financiën en kapitaalmarkt. Dit vergroot de economische soevereiniteit van de EU.
“Met één munt, één begroting, één minister van Financiën en één economie maken we onze eigen regels en beschermen we onze belangen en waarden. Zo staan we sterker tegenover grote spelers zoals China en de Verenigde Staten.”
“Het afzwakken van de dollar als wereldwijde reservevaluta biedt kansen aan de euro. We willen van de euro een sterkere munt maken, waardoor het één van de reservevaluta’s van de wereldeconomie wordt.”
Europese digitale en industriële autonomie
Volt wil dat de EU onafhankelijk wordt op het gebied van digitale infrastructuur, chipproductie en strategische industrieën, zodat Europa minder kwetsbaar is voor druk van Amerika of China.
“We pleiten voor een zo onafhankelijk mogelijke Europese chip- en IT-productieketen, inclusief waferproductie, packaging en het grondstoffenbeleid. Daarom moeten strategische bedrijven uit de chipproductieketens voor ten minste 51% in Europese handen zijn...”
“We bouwen aan een sterke EU met eigen digitale infrastructuur (Eurostack) en een eigen strategische industrie.”
“Op Europese digitale autonomie. Onder andere het Draghi-rapport, de reflecties over digitale soevereiniteit van Moerel en Timmers en het initiatief rond de EuroStack bieden hiervoor de mogelijkheden. Volt ondersteunt deze in brede zin.”
Economische risico’s spreiden via handelsverdragen en partnerschappen
Volt wil de afhankelijkheid van enkele landen verminderen door handelsverdragen te sluiten en relaties met meer landen aan te gaan, met aandacht voor democratie en mensenrechten.
“Volt steunt handelsverdragen. Die zijn nodig om risico’s te spreiden. Tegelijk moet de EU zijn eigen economische kracht beter gebruiken om de toegang tot belangrijke grondstoffen en technologieën veilig te stellen.”
“Nederland gaat meer handelsmissies organiseren naar landen die aantoonbaar stappen vooruit zetten in de ontwikkeling van hun democratie.”
Economische banden met Rusland afbouwen en sancties versterken
Volt wil de economische afhankelijkheid van Rusland verminderen en pleit voor het handhaven en versterken van sancties tegen Rusland, met inzet van bevroren tegoeden voor Oekraïne.
“De strenge sancties tegen Rusland blijven van kracht. De EU werkt aan een duidelijke strategie voor een overwinning van Oekraïne, een rechtvaardige en duurzame vrede met veiligheidsgaranties, het EU-lidmaatschap en de wederopbouw.”
“De 220 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden wordt ingezet voor Oekraïne of als onderpand voor leningen voor de Oekraïense defensie.”
Het CDA wil dat de EU strategisch onafhankelijker wordt van grote mogendheden zoals Amerika, China en Rusland, door meer Europese samenwerking, het afbouwen van afhankelijkheden en het aangaan van nieuwe internationale partnerschappen. Ze pleiten voor het versterken van de Europese autonomie op het gebied van economie, defensie en technologie, en voor het strenger handhaven van sancties tegen Rusland. De partij ziet het spreiden van risico’s via samenwerking met meer landen als essentieel voor de veiligheid en welvaart van Nederland en Europa.
Strategische onafhankelijkheid en meer Europese samenwerking
Het CDA benadrukt het belang van het verminderen van afhankelijkheden van externe grootmachten (zoals de VS, China en Rusland) en het versterken van de Europese samenwerking op strategische terreinen als economie, defensie en technologie. Dit moet de EU weerbaarder en autonomer maken in een veranderende geopolitieke context.
“We brengen onze strategische afhankelijkheden van China in kaart en bouwen deze af. We pakken oneerlijke handelspraktijken zoals dumping aan, diversifiëren onze ketens voor grondstoffen, willen meer investeringsscreenings en gaan nieuwe partnerschappen aan met andere landen.”
“Wij staan open voor het aangaan van gemeenschappelijke schulden (eurobonds) in noodsituaties en voor specifieke investeringen in Europese publieke goederen die onze veiligheid en open strategische autonomie versterken.”
“Het Nederlandse handelsbeleid moet open strategische autonomie, innovatie en verduurzaming aanjagen in samenwerking met Europa. Diversificatie van toeleveranciers van kritische grondstoffen, medicijnen en andere strategische goederen, is essentieel.”
“We willen minder afhankelijk worden van Big Tech buiten Europa. Daarom investeren we in digitale autonomie, bijvoorbeeld door als Europa eigen cloud-toepassingen te maken, en met gelijkgestemde landen te bouwen aan de versterking van de Europese chipsector.”
“De geopolitieke situatie vraagt van Nederland een grote inzet.”
“De veiligheidssituatie vraagt om meerderheidsbesluitvorming in het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid en het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de EU.”
Relaties spreiden en nieuwe partnerschappen aangaan
Het CDA ziet het aangaan van nieuwe partnerschappen met opkomende economieën en gelijkgestemde landen als noodzakelijk om risico’s te spreiden en minder kwetsbaar te zijn voor geopolitieke schokken.
“We versterken de banden met landen, met name India, die als opkomende wereldmachten cruciale partners zijn voor Nederland en de Europese Unie.”
“In een geopolitiek kantelmoment is het essentieel dat we bouwen aan stevige bondgenootschappen met gelijkgestemde landen, zoals Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië, Japan en Zuid-Korea.”
“Het mondiale zuiden speelt een steeds grotere rol op het wereldtoneel. We zoeken waar mogelijk meer samenwerking.”
Belangen met Rusland afbouwen en sancties versterken
Het CDA wil de economische banden met Rusland verder afbouwen en pleit voor het strenger handhaven en uitbreiden van sancties, mede als reactie op de oorlog in Oekraïne en schendingen van het internationaal recht.
“Bevroren Russische tegoeden worden ingezet voor de wederopbouw van Oekraïne en we handhaven bestaande sancties strenger, bijvoorbeeld door de Russische schaduwvloot te weren uit onze havens.”
“We heffen het veto op buitenlands beleid in de EU op bij het veroordelen van mensenrechtenschendingen en het opstellen van sanctielijsten.”
FVD verwerpt zowel verdere Europese integratie als afhankelijkheid van Amerika en pleit voor maximale Nederlandse soevereiniteit. Ze willen uit de EU treden, multilaterale EU-handelsverdragen opzeggen, bilaterale relaties wereldwijd versterken, en juist de sancties tegen Rusland opheffen in plaats van uitbreiden. Hun kernvisie is: Nederland als neutraal, zelfstandig handelsland dat zelf zijn allianties en handelsrelaties kiest, zonder Brusselse of Amerikaanse inmenging.
Uittreden uit de EU en NAVO, volledige soevereiniteit
FVD ziet de EU en NAVO als belemmeringen voor Nederlandse onafhankelijkheid en wil dat Nederland zelf zijn regels, grenzen en allianties bepaalt. Ze willen een ordentelijke NEXIT, toetreden tot de EFTA, multilaterale verdragen opzeggen en deelname aan internationale organisaties herzien.
“Forum voor Democratie wil dat Nederland zelf zijn eigen regels kan maken, zijn eigen grenzen kan beschermen en zijn eigen allianties kan sluiten. De Europese Unie maakt dat alles onmogelijk. Daarom streven we naar een intelligente uittreding uit de Europese Unie, waarna we ons aansluiten bij de Europese Vrijhandelsassociatie, net als Zwitserland, Noorwegen en IJsland.”
“We zeggen multilaterale EU-handelsverdragen op en sluiten bilaterale verdragen, zodat Nederland zijn eigen belangen optimaal kan verdedigen.”
“We herzien de Nederlandse deelname aan organisaties zoals NAVO, WEF en WHO, zodat onze soevereiniteit ook daar niet verder wordt ondermijnd.”
“We leggen het lidmaatschap van de NAVO via een referendum voor aan de Nederlandse bevolking, zodat we als land zelf kunnen beslissen of we door willen op het huidige pad.”
Bilaterale handelsrelaties wereldwijd versterken
FVD wil risico’s spreiden door zelfstandig bilaterale handelsverdragen te sluiten met diverse landen buiten de EU, en zo de Nederlandse handelsbelangen optimaal te verdedigen. Ze willen de banden met overzeese gebiedsdelen en de diaspora versterken.
Normaliseren relatie met Rusland, sancties opheffen
In tegenstelling tot het gevraagde ("belangen import/export met Rusland afbouwen, meer sancties"), wil FVD juist de sancties tegen Rusland opheffen en de handelsrelatie herstellen. Ze zien sancties als schadelijk voor de Nederlandse economie en pleiten voor normalisatie van de betrekkingen.
“We heffen de sancties tegen Rusland op, zodat handel en samenwerking kunnen worden hersteld.”
“We stoppen met sancties die onze economie of belangen schaden en staken alle militaire en financiële steun aan Oekraïne.”
“Door sancties die onze economie schaden te schrappen, en ontwikkelingshulp te beperken tot noodhulp, investeren we in onze eigen veiligheid en welvaart...”
Afwijzen van meer EU-samenwerking of strategische autonomie
FVD verwerpt expliciet verdere Europese samenwerking of strategische autonomie à la Draghi-rapport. Ze willen geen gezamenlijke EU-koers, maar juist nationale controle en het opzeggen van multilaterale EU-verdragen.
“Nederland heeft belang bij internationale samenwerking en een open economie, maar niet bij multilaterale verdragen die door de EU worden uitonderhandeld.”
“We verlaten de Europese Unie op een ordentelijke manier, zodat Nederland weer volledige controle krijgt over zijn wetten, grenzen en beleid.”
GroenLinks-PvdA wil dat de EU strategisch onafhankelijker wordt van de Verenigde Staten en andere externe machten, door meer Europese samenwerking, het versterken van de eigen industrie en technologie, en het diversifiëren van internationale partnerschappen. Ze pleiten voor het afbouwen van afhankelijkheden van Rusland, het opleggen van meer sancties, en het spreiden van risico’s door relaties met meerdere landen aan te gaan. De partij zet in op een krachtige, autonome EU die minder kwetsbaar is voor geopolitieke druk en economische chantage.
Meer strategische autonomie en minder afhankelijkheid van VS
GroenLinks-PvdA vindt dat Europa te afhankelijk is van externe partners, met name de VS, en wil daarom investeren in eigen productie, technologie en defensie. Dit moet de EU weerbaarder maken tegen geopolitieke druk en economische chantage, en de afhankelijkheid van Amerikaanse tech en defensie verminderen.
“De EU is voor te veel goederen te afhankelijk van externe partners. Daarom zorgen we voor meer diverse toeleveringsketens, gaan we efficiënter om met energie en grondstoffen en produceren we meer cruciale goederen zelf.”
“Europa is te afhankelijk van Amerikaanse tech-giganten. We bouwen hun macht af door te investeren in Europese digitale”
“We committeren ons aan het verhogen van het defensiebudget naar 3,5% van het bbp vanwege de Russische agressie en de noodzaak om ons onafhankelijker te maken van de Verenigde Staten.”
“We bouwen onze afhankelijkheid van de VS af en plaatsen geen orders meer bij de Israëlische defensie-industrie.”
Europese samenwerking versterken en gedeelde autonomie
De partij wil de Europese samenwerking verdiepen, onder meer door gezamenlijke investeringen in defensie, technologie en industrie, en door het afschaffen van veto’s die Europese slagkracht beperken. Dit moet de EU in staat stellen zelfstandig te opereren en sneller te reageren op internationale uitdagingen.
“Defensie moet een gedeelde EU-competentie worden; besluiten over inzet van de krijgsmacht blijven echter een nationale bevoegdheid. Integratie van de krijgsmachten zetten we voort. We bouwen een onafhankelijke Europese defensie-industrie via de gezamenlijke ontwikkeling en inkoop van wapensystemen, diensten en infrastructuur.”
“We zetten in op hervorming van de begroting zodat er meer ruimte komt voor investeringen in kennis, innovatie, defensie en infrastructuur. We hanteren daarbij geen taboes op nieuwe inkomstenbronnen of het aangaan van gemeenschappelijke schulden.”
“Om besluitvaardig te kunnen zijn schaffen we het veto op meerdere terreinen af. Waar gebrek aan eenheid tot stilstand leidt, vormen we kopgroepen van gelijkgezinde landen.”
Risicospreiding door diversificatie van internationale partnerschappen
Om minder kwetsbaar te zijn voor geopolitieke druk, wil GroenLinks-PvdA dat Europa grondstoffen en producten uit meerdere landen haalt en nieuwe partnerschappen aangaat, met aandacht voor duurzaamheid en gelijkwaardigheid.
“We zorgen dat we belangrijke producten en grondstoffen uit meerdere landen kunnen halen, zodat we niet afhankelijk zijn van één leverancier of land.”
“Nederland en Europa moeten zich daarom actiever inzetten om de aanvoer en beschikbaarheid van kritieke grondstoffen te waarborgen. Dat doen we samen met het bedrijfsleven en door wederzijds voordelige, gelijkwaardige relaties aan te gaan met toeleverende landen.”
“We investeren in nieuwe partnerschappen met landen in Afrika, Zuid-Amerika en het Midden-Oosten. Zo helpen we conflicten voorkomen en versterken we ook onze eigen weerbaarheid.”
Afbouwen belangen en import/export met Rusland, meer sancties
De partij wil de afhankelijkheid van Rusland versneld afbouwen en pleit voor nieuwe sancties tegen Russische agressie, om zo de Europese veiligheid en internationale rechtsorde te beschermen.
“We verdedigen de Europese veiligheid en de internationale rechtsorde tegen Russische agressie, onder meer via nieuwe sancties, het sneller afbouwen van afhankelijkheden en beleid tegen desinformatie.”
BIJ1 wil dat de EU zich losmaakt van de ondergeschiktheid aan de VS en pleit voor een onafhankelijke, multipolaire koers met meer samenwerking binnen de EU en met landen buiten het Westen. Ze zijn tegen verdere militarisering, willen diplomatieke oplossingen voor conflicten zoals in Oekraïne, en verwerpen sanctie-oorlogen en economische isolatie van Rusland. Hun visie is gericht op vrede, solidariteit en het afbouwen van imperialistische en kapitalistische structuren in het Europese buitenlandbeleid.
EU losmaken van ondergeschiktheid aan de VS
BIJ1 vindt dat de EU haar beleid niet langer moet afstemmen op de belangen van de VS, maar zelfstandig moet opereren in een multipolaire wereld. Ze willen dat Europa haar blik verruimt naar samenwerking met andere regio’s en zich niet langer laat leiden door Amerikaanse militaire en economische belangen.
“De EU wil een einde maken aan haar ondergeschiktheid aan de VS. En haar rol innemen in een multipolaire wereldorde: waar meerdere landen ongeveer even veel invloed hebben. In plaats van wetten en regels over buitenland, handel en veiligheid af te stemmen op belangen en militaire overtuigingen van de VS, moet Europa haar blik verruimen naar samenwerking met landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika op basis van gelijkwaardigheid, vrede en solidariteit.”
“Nederland maakt zich eindelijk los van de VS en weigert nog langer een satellietstaat (gedomineerd worden door een ander land) van hen te zijn. We maken ons militair los van de NAVO.”
Meer diplomatie, minder sancties en isolatie van Rusland
In plaats van sancties en isolatie van Rusland, pleit BIJ1 voor diplomatieke kanalen, het afbouwen van wapenleveranties en het uitsluiten van de VS uit vredesonderhandelingen. Ze verwerpen de door de VS opgelegde strategie van isolatie en willen dat de EU inzet op vreedzame de-escalatie.
“Nederland stapt af van de agressieve strategie van Rusland isoleren die de VS ons oplegt. En we openen diplomatieke kanalen om vreedzame de-escalatie mogelijk te maken.”
“We blijven de Russische inval veroordelen en sluiten in internationaal verband de VS buiten de vredesonderhandelingen. De VS heeft namelijk andere belangen: zij willen Oekraïne plunderen voor grondstoffen en de Russische markt weer openen voor kapitalisten van de VS. Vredesonderhandelingen houden we met neergelegde wapens en faciliteren neutrale en dus niet-NAVO-landen.”
EU als vredesunie, tegen blokvorming en militarisering
BIJ1 wil dat de EU stopt met het vormen van machtsblokken, het opleggen van sancties en het militariseren van grenzen. In plaats daarvan moet de EU zich richten op demilitarisering, rechtvaardige handel en internationale solidariteit.
“De Europese wetten en regels moeten actief stoppen met blokken vormen, straffen en projectie van macht. En in plaats daarvan inzetten op wereldwijd demilitariseren, rechtvaardige handel en wederzijds respect voor vrijheid.”
“We maken een einde aan de militarisering van de grenzen van Europa. Nederland zet zich ervoor in dat de EU radicaal eerlijk delen, anti-imperialisme en solidariteit centraal stelt in wetten en regels en budgettering.”
Meer samenwerking met landen buiten het Westen
BIJ1 wil dat de EU en Nederland hun internationale samenwerking verbreden naar landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, op basis van gelijkwaardigheid en solidariteit, en niet langer vanuit westers eigenbelang of imperialisme.
Tegen economische dwangmiddelen en neoliberale handelsbelangen
De partij verwerpt Europese en internationale dwangmiddelen zoals liberalisering, protectionisme en privatisering die landen afhankelijk maken van westerse markten en belangen. Ze willen dat lidstaten vrij zijn hun economie democratisch en eerlijk te organiseren.
“Deze kapitalistische dwangmiddelen verwerpen we en schaffen we af. Lidstaten moeten vrij zijn om hun economie radicaal eerlijk, klimaatrechtvaardig en democratisch te organiseren zonder ingrepen van Brussel namens belangen van de kleine groep superrijken.”
“We kaarten alle Europese wetten en regels aan die zorgen voor liberalisering en die de ruimte voor democratisch ingrijpen van de overheid in de economie beperkt.”
JA21 wil dat de EU zich beperkt tot economische samenwerking en pleit voor minder overdracht van bevoegdheden aan Brussel, met behoud van nationale soevereiniteit. Ze zijn kritisch op verdere Europese integratie, willen handelsrelaties met meer landen voor risicospreiding, en pleiten voor het afbouwen van economische afhankelijkheid van Rusland via sancties. Tegelijkertijd wil JA21 de trans-Atlantische band met de VS behouden, maar wel inzetten op meer gelijkwaardigheid en minder eenzijdige afhankelijkheden.
EU als economisch samenwerkingsverband, geen verdere integratie
JA21 ziet de EU primair als een economisch samenwerkingsverband en verzet zich tegen verdere politieke integratie of overdracht van bevoegdheden. Ze willen bevoegdheden terug naar de lidstaten en zijn tegen een federaal Europa, Europese belastingen en gezamenlijke schulden. Dit standpunt is ingegeven door de wens om nationale soevereiniteit te behouden en de EU te beperken tot haar oorspronkelijke economische kerntaken.
“JA21 wil: Een Europese Unie die functioneert als economisch samenwerkingsverband. Geen enkele stap richting een federaal Europa, en dus ook geen verdragswijzigingen die tot verdere overdracht van bevoegdheden leiden. Er moet juist ruimte ontstaan om bevoegdheden terug te geven aan lidstaten.”
“De Europese Unie is een samenwerkingsverband dat zichzelf moet leren beperken. JA21 pleit voor een Unie die zich weer richt op haar oorspronkelijke kracht: economische samenwerking en respect voor de soevereiniteit van lidstaten.”
“Geen gezamenlijke Europese schulden, in welke vorm dan ook.”
Meer handelsrelaties en risicospreiding buiten Rusland
JA21 wil de economische banden met meer landen versterken om risico’s te spreiden en minder afhankelijk te zijn van instabiele of vijandige regimes zoals Rusland. Ze pleiten voor het sluiten van handelsverdragen met andere landen en het afbouwen van import- en exportbelangen met Rusland, inclusief het opleggen van meer sancties.
“Handelsverdragen sluiten om banden met het buitenland en eigen welvaart te versterken.”
“De Europese Commissie moet de handschoen oppakken in het sluiten van (reeds klaarliggende) akkoorden met andere landen. Deze handelsverdragen bieden Nederland de mogelijkheid haar welvaart te versterken en toeleveringsketens te diversifiëren waarmee geopolitieke schokken beter geabsorbeerd kunnen worden.”
“Rusland en Iran destabiliseren het Europese continent en haar grensregio’s.”
Kritisch op Europese industriepolitiek en Draghi-rapport
JA21 verwerpt centrale Europese industriepolitiek zoals voorgesteld in het Draghi-rapport en de “Clean Industrial Deal”. Ze willen dat Nederland samen met andere landen stuurt op EU-beleid dat vrije concurrentie en liberale economische groei bevordert, in plaats van gestuurde economie en meer Brusselse bemoeienis.
“Het Draghi-rapport onderschrijft in delen dit pleidooi voor een gestuurde economie. JA21 vindt dat Nederland hier uiterst kritisch tegenover moet staan en samen met andere landen moet sturen op EU-beleid dat juist gericht is op vrije concurrentie en liberale economische groei.”
“Geen Europese industriepolitiek zoals voorgesteld onder de 'Clean Industrial Deal'.”
Minder afhankelijkheid van de VS, maar trans-Atlantische band behouden
JA21 wil de trans-Atlantische band met de VS behouden, maar streeft naar een meer gelijkwaardige relatie en minder eenzijdige afhankelijkheden. Ze zijn tegen anti-Amerikanisme, maar willen wel dat Nederland strategische autonomie vergroot door defensie te versterken en afhankelijkheden te verminderen.
“Niet meegaan in het toenemende anti-Amerikanisme: Nederland en de Verenigde Staten zijn bondgenoten. Tegelijkertijd bouwen we aan een meer gelijkwaardige relatie door eenzijdige afhankelijkheden te verminderen en Defensie te versterken.”
“Inzetten op versterking van de trans-Atlantische band met de Verenigde Staten, Canada en Latijns-Amerika.”
NSC wil dat Nederland en de EU minder afhankelijk worden van Amerika en andere grootmachten door strategische autonomie te vergroten, meer samen te werken binnen Europa en handelsrelaties te spreiden over meerdere landen. Ze pleiten voor het afbouwen van economische banden met Rusland via sancties, investeren in Europese digitale en economische weerbaarheid, en het ontwikkelen van nieuwe handelsrelaties buiten China en Rusland. De kern van hun visie is een realistisch, zelfbewust Nederland dat binnen de EU samenwerkt voor strategische onafhankelijkheid, maar nationale soevereiniteit bewaakt.
Minder afhankelijkheid van Amerika en China
NSC ziet de afhankelijkheid van Amerika (vooral op digitaal gebied) en China (voor grondstoffen) als een risico voor de strategische autonomie van Nederland en de EU. Ze willen investeren in Europese alternatieven en slimme handelsrelaties met andere regio’s om deze afhankelijkheid te verminderen.
“Nederland is nu te afhankelijk van Amerikaanse technologie. Voor onze weerbaarheid is het noodzakelijk dat we een hogere mate van digitale autonomie bereiken, vooral op cruciale onderdelen als cloud-infrastructuur.”
“We werken samen met onze Europese partners om onze afhankelijkheid van landen zoals China voor kritieke grondstoffen te verminderen. Hiervoor investeren we in het opbouwen van slimme en duurzame handelsrelaties met landen in onder andere Afrika en Zuid-Amerika.”
“De risicovolle afhankelijkheid van de Nederlandse overheid van de Amerikaanse cloud moet daarom met spoed worden afgebouwd. In ICT-aanbestedingen moet onze digitale autonomie zwaarder meewegen. Er moet meer gebruik worden gemaakt van lokale en Europese (cloud)oplossingen...”
Strategische Europese samenwerking met behoud van nationale soevereiniteit
NSC wil meer Europese samenwerking op strategische dossiers (handel, defensie, technologie), maar verzet zich tegen verdere overdracht van nationale bevoegdheden aan de EU. Ze benadrukken het belang van het subsidiariteitsbeginsel en het bewaken van nationale soevereiniteit.
“We hechten aan een stevige Europese samenwerking met behoud van onze huidige nationale onafhankelijkheid.”
“Binnen Europa bepleiten we een stevige opstelling van Nederland, constructief maar realistisch. Taken, bevoegdheden en budgetten blijven van ons, deze nationale soevereiniteit bewaken we.”
“De EU mag alleen maatregelen nemen als die doeltreffender zijn dan nationale, regionale of lokale maatregelen (het subsidiariteitsbeginsel).”
Handelsrelaties spreiden en strategische zelfstandigheid vergroten
Om risico’s te spreiden en minder kwetsbaar te zijn voor geopolitieke schokken, wil NSC handelsrelaties verbreden naar andere regio’s en inzetten op strategische zelfstandigheid via nieuwe handelsakkoorden.
“We blijven investeren in economische diplomatie en verstevigen de positie van het Nederlandse bedrijfsleven in het buitenland actief door handelsmissies en deelname aan wereldtentoonstellingen.”
“In Europees verband zetten we in op het sluiten van meer handelsakkoorden, zoals het Mercosur verdrag. Zo waarborgen we onze strategische zelfstandigheid, economische weerbaarheid en de bestaanszekerheid van onze burgers.”
Economische banden met Rusland afbouwen en sancties versterken
NSC is voorstander van het afbouwen van economische belangen met Rusland en het gezamenlijk opleggen en handhaven van sancties binnen de EU.
“We blijven samen optrekken met andere (EU-)landen bij het opleggen en effectueren van sancties tegen Rusland.”
“We moeten in Europa samen optrekken als het gaat om wereldhandel, het verminderen van de afhankelijkheid van strategische goederen en grondstoffen, het afdwingen van een gelijk speelveld voor onze bedrijven en het veiligstellen van technologie.”
De Partij voor de Dieren wil dat de EU snel onafhankelijk wordt van de Verenigde Staten, vooral op het gebied van defensie, en pleit voor meer Europese samenwerking en zelfvoorzienendheid. Ze willen de economische en energieafhankelijkheid van landen als Rusland en de VS afbouwen, import- en exportbelangen met Rusland verminderen, en sancties versterken. De partij kiest voor risicospreiding door samenwerking met meerdere landen en het beperken van vrijhandelsverdragen die afhankelijkheid vergroten.
Snel afbouwen afhankelijkheid van de VS, investeren in Europese defensie
De PvdD ziet de afhankelijkheid van de VS als een veiligheidsrisico en wil daarom investeren in een eigen Europese defensie, met als doel strategische autonomie en minder kwetsbaarheid voor politieke grillen van Amerika. Dit moet voorkomen dat Europa wordt meegesleept in ongewenste conflicten en zorgt voor meer controle over de eigen veiligheid.
“Nu is het moment om zo snel mogelijk onafhankelijk te worden van de VS. Extra investeren in de Europese defensie is helaas noodzakelijk om die onafhankelijkheid te realiseren.”
“De afhankelijkheid van de VS bouwen we zo snel mogelijk af door te investeren in een eigen Europese defensie.”
“Nederland en Europa investeren extra in de eigen Europese defensie. Daarbij kijken we steeds kritisch welke investeringen echt nodig zijn om onszelf te kunnen verdedigen en zo snel mogelijk onafhankelijk te worden van de VS.”
Alternatief voor NAVO: Europese samenwerking zonder VS
De partij wil op termijn een alternatief voor de NAVO ontwikkelen, gebaseerd op samenwerking tussen Europese en andere betrouwbare niet-Europese landen, zonder de VS. Dit samenwerkingsverband moet gestoeld zijn op internationaal recht, gelijkwaardigheid en solidariteit, en gericht zijn op vrede en veiligheid.
“Nederland zet zich in voor een alternatief voor de NAVO in de vorm van een samenwerkingsverband tussen betrouwbare Europese en niet-Europese landen zonder de VS.”
“Dit samenwerkingsverband werkt op basis van het internationaal recht, gelijkwaardigheid en solidariteit en is gericht op verdediging, vrede, veiligheid en wederzijdse ontwapening.”
Economische en energieafhankelijkheid van Rusland en VS afbouwen
De PvdD wil dat Europa minder afhankelijk wordt van Rusland en de VS, vooral op het gebied van energie en economie. Dit betekent het afbouwen van import- en exportbelangen met Rusland, het verminderen van fossiele subsidies en het streven naar Europese zelfvoorzienendheid.
“Afhankelijkheid van landen zoals Rusland en de VS wordt afgebouwd. Sectoren zoals de energiesector en de economische sector moeten binnen Europa zoveel mogelijk zelfvoorzienend worden.”
Meer sancties en afbouw handelsrelaties met Rusland
De partij is voorstander van het verminderen van economische banden met Rusland en het versterken van sancties, mede als reactie op de Russische agressie in Oekraïne.
“We nemen krachtig stelling tegen het geweld van Poetin en zijn solidair met de mensen die door zijn regime worden onderdrukt.”
“Alle bestaande budgetten voor exportpromotie worden geschrapt... De export van fokdieren of stalsystemen om in landen elders de vee-industrie op te bouwen wordt niet meer toegestaan.”
Beperken van vrijhandelsverdragen en importafhankelijkheid
De partij wil vrijhandelsverdragen die afhankelijkheid vergroten en de belangen van grote bedrijven dienen, beperken of blokkeren. Ze pleiten voor regionale productie, heffingen aan de buitengrenzen en het afbouwen van import van goedkope producten uit landen met lagere standaarden.
“We blokkeren alle Europese vrijhandelsverdragen die leiden tot import van goedkope producten die beneden onze eigen standaarden zijn geproduceerd.”
“Handel wordt beperkt tot plantaardige, biologische en kwalitatief onderscheidende producten en vindt zo veel mogelijk op regionale schaal plaats.”
De SGP wil dat de EU terugkeert naar haar kerntaken en pleit voor minder macht voor Brussel, meer nationale soevereiniteit en samenwerking tussen lidstaten op basis van vrijwilligheid. De partij steunt sancties tegen Rusland, wil afhankelijkheid van autoritaire staten zoals Rusland en China verminderen, en pleit voor bredere internationale samenwerking en risicospreiding in handelsrelaties. Concrete voorstellen zijn het afbouwen van importbelangen met Rusland, het versterken van diplomatieke banden wereldwijd, en het beperken van EU-regeldruk en -uitgaven.
EU terug naar kerntaken, minder macht Brussel
De SGP vindt dat de EU zich moet beperken tot haar oorspronkelijke economische samenwerking en niet verder moet integreren tot een politieke unie. Ze willen meer nationale soevereiniteit, opt-outs voor lidstaten en het schrappen van de ambitie van een steeds hechtere Unie. Dit is een reactie op de groeiende macht van Brussel en het risico van afhankelijkheid van supranationale besluitvorming.
“De SGP wil dat de EU in deze tijd van geopolitieke spanningen teruggaat naar haar kerntaken en Bijbelse kernwaarden. De EU moet ten dienste staan van de lidstaten.”
“De term ‘steeds hechter wordende Unie’ wordt geschrapt.”
“Lidstaten krijgen meer vrijheid om via zogenaamde ‘opt-outs’ niet langer mee te doen aan samenwerking op bepaalde beleidsterreinen, zoals gezondheidszorg en gezinsbeleid.”
“Lidstaten moeten leidend worden in het wetgevingsproces, niet langer de Europese Commissie.”
Afbouwen importbelangen en sancties tegen Rusland
De SGP is voorstander van het afbouwen van economische afhankelijkheid van Rusland en het handhaven of intensiveren van sancties. Dit is bedoeld om de internationale rechtsorde te beschermen en de soevereiniteit van Oekraïne te waarborgen.
Minder afhankelijk van China en Rusland, meer risicospreiding
De SGP wil dat Nederland en de EU minder afhankelijk worden van autoritaire staten zoals China en Rusland, vooral op het gebied van grondstoffen, technologie en vitale infrastructuur. Ze pleiten voor strengere toetsing van Chinese investeringen en het actief zoeken naar alternatieve partnerschappen voor risicospreiding.
“Nederland neemt daarom, ook in EU-verband, een kritischer houding aan richting China. Nederland moet minder afhankelijk worden van China wat betreft grondstoffen, technologie en vitale infrastructuur.”
“Nederland maakt grondstoffenafspraken met andere landen. Zo krijgen we zelf toegang tot essentiële grondstoffen, kunnen we het klimaat en milieu beschermen en gaan we de agressieve grondstofpolitiek van China en Rusland tegen.”
Geen strategische autonomie EU t.o.v. VS, maar samenwerking
De SGP ziet de VS als een onmisbare bondgenoot en pleit niet voor meer strategische autonomie van de EU ten opzichte van Amerika. In plaats daarvan benadrukken ze het belang van samenwerking met de VS, vooral gezien de dreiging van China.
“Alleen al om tegenwicht aan China te kunnen blijven bieden, moeten Nederland en de EU volop samenwerken met de Verenigde Staten (VS). Als oude en vertrouwde bondgenoten blijven we op elkaar aangewezen, ook bij een onvoorspelbaarder beleid van de VS.”
Meer diplomatieke en handelsrelaties wereldwijd
De SGP wil dat Nederland wereldwijd meer diplomatieke en handelsrelaties aangaat om economische en geopolitieke risico’s te spreiden. Dit moet bijdragen aan stabiliteit, eerlijke handel en het tegengaan van de invloed van autoritaire staten.
“Dit vergt het onderhouden van diplomatieke verbindingen en het behartigen van onze Nederlandse belangen wereldwijd.”
D66 wil dat de EU strategisch onafhankelijker wordt van de VS en China, met meer Europese samenwerking op het gebied van economie, defensie en technologie. Ze pleiten voor het afbouwen van economische afhankelijkheid van Rusland via hardere sancties, het versterken van Europese productie in cruciale sectoren, en het uitbreiden van internationale handelsrelaties voor risicospreiding. De kern van hun visie is een daadkrachtige, autonome EU die haar eigen belangen en waarden beschermt in een instabiele wereld.
Strategische onafhankelijkheid van VS en China
D66 ziet de afhankelijkheid van Amerika en China als een bedreiging voor de Europese economische en technologische veiligheid. Ze willen daarom meer Europese productie, innovatie en digitale autonomie, en minder afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven.
“Chinese staatssteun en het eigen-volk-eerstbeleid van de Verenigde Staten bedreigen onze economische veiligheid. Europa moet strategisch slimmer en onafhankelijker worden. Met groen Europees industriebeleid produceren en innoveren we zelf meer in cruciale sectoren, zoals in microchips en kritieke grondstoffen.”
“We zorgen voor digitale onafhankelijkheid, van de cloud en infrastructuur tot apps en algoritmes. We kiezen voor Europese oplossingen en stevige handhaving van Europese regels.”
“Een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie krijgt onder meer de taak om het Rijk en publieke sectoren los te maken van grote techbedrijven uit Amerika en China.”
Meer Europese samenwerking en besluitvaardigheid
D66 wil de EU slagvaardiger maken door het vetorecht af te schaffen, gezamenlijke investeringen te verhogen en Europese regels te harmoniseren. Dit moet leiden tot meer gezamenlijke productie, defensie en innovatie.
“Eén land kan nu sancties tegen Rusland blokkeren, zoals Hongarije. Dat maakt Europa kwetsbaar. Daarom wil D66 af van het vetorecht.”
“D66 wil jaarlijks €750 tot €800 miljard euro extra aan Europese investeringen. Dat financieren we met gezamenlijke leningen.”
“D66 streeft op lange termijn naar een Europese krijgsmacht. Op de korte termijn wil D66 een sterke Europese positie binnen de NAVO, met Europese strategische commandovoering,”
“D66 wil vaker één gezamenlijke Europese regel die overal geldt: de verordening.”
Meer internationale handelsrelaties voor risicospreiding
D66 wil de afhankelijkheid van enkele landen verminderen door wereldwijd meer handelsrelaties aan te gaan, met nadruk op mensenrechten en duurzaamheid.
“Europa wordt kampioen vrijhandel door wereldwijd handelsovereenkomsten te sluiten... Zo versterken we onze economie en bouwen we onze afhankelijkheid van landen als China af.”
“We stemmen zo snel mogelijk in met het EU-Mercosur (Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay) handelsakkoord.”
DENK pleit voor meer Europese samenwerking op internationaal en defensiegebied, met behoud van nationale soevereiniteit, en wil de afhankelijkheid van oude bondgenootschappen zoals de VS verminderen. Ze zijn voorstander van het afbouwen van economische belangen met Rusland via sancties en willen tegelijkertijd de internationale samenwerking en relaties met meer landen verbreden voor risicospreiding. Concrete voorstellen zijn onder meer het steunen van sancties tegen Rusland, het versterken van Europese samenwerking zonder een Europees leger, en het opbouwen van relaties met diverse landen buiten de traditionele westerse partners.
Meer Europese samenwerking, minder afhankelijkheid van VS
DENK ziet de veranderende geopolitieke verhoudingen als aanleiding om als Europa meer eigen verantwoordelijkheid te nemen, met meer samenwerking op internationaal en defensiegebied, maar zonder een Europees leger en met behoud van nationale zeggenschap. Dit moet de afhankelijkheid van oude bondgenootschappen zoals de VS verminderen.
“We zullen als Europa meer onze eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. Dat betekent meer Europese samenwerking op internationaal gebied en op defensiegebied, zonder het verlies van onze eigen soevereiniteit.”
“Wij zijn pragmatische voorstanders van de EU: als wij uitdagingen beter in Europees verband kunnen aanpakken, dan zijn wij daar een voorstander van. Wij hechten aan het borgen van inspraak van ons nationale parlement bij EU regelgeving en hechten aan het behouden van onze soevereine zeggenschap over hoe ons land wordt bestuurd.”
“Wij zijn een voorstander van Europese defensiesamenwerking, maar geen voorstander van een Europees leger. Wij moeten altijd zelf blijven bepalen of onze militairen worden ingezet.”
“DENK verzet zich tegen de extra miljardenuitgaven onder druk van NAVO baas Mark Rutte en President Donald Trump.”
Economische belangen met Rusland afbouwen, meer sancties
DENK veroordeelt de Russische inval in Oekraïne en pleit voor het afbouwen van economische belangen met Rusland door middel van aanvullende sancties, zonder wapensteun die Nederland tot doelwit kan maken.
“Wij steunen aanvullende sancties tegen Rusland, zodat de Russische oorlogsmisdaden niet onbestraft blijven en Poetin onder druk wordt gezet om te onderhandelen.”
“Wij zijn tegen het financieren van wapensteun die Nederland een mogelijk doelwit in de oorlog kan maken en willen bij alle steunmaatregelen parlementaire controle vooraf.”
Meer internationale samenwerking en risicospreiding
DENK wil de internationale samenwerking verbreden door relaties met meer landen aan te gaan, met speciale aandacht voor landen buiten de traditionele westerse partners, om zo risico’s te spreiden en mondiale stabiliteit te bevorderen.
“Bij handelsverdragen en handelsbeleid zijn fairtrade, mensenrechten en het beschermen van de natuur harde uitgangspunten.”
“Nederland gaat specifiek diplomatiek beleid voeren voor het bevorderen van de diplomatieke en economische betrekkingen met bindingslanden.”
“Wij willen relaties opbouwen met de Syrische overheid en hen aanbieden om te ondersteunen in het opbouwen van een democratische rechtsstaat met gelijke rechten voor alle burgers.”
BBB wil dat Nederland binnen de EU meer inzet op praktische samenwerking en minder politieke integratie, met behoud van nationale soevereiniteit. Ze pleiten voor het afbouwen van economische afhankelijkheden van Rusland en China, het aangaan van bredere internationale samenwerkingen voor risicospreiding, en het versterken van de Europese samenwerking op strategische terreinen. Concrete voorstellen zijn onder meer het afbouwen van importafhankelijkheid van Rusland, het kritisch blijven op EU-uitbreiding en het zoeken naar nieuwe partners buiten de traditionele bondgenoten.
Afbouwen afhankelijkheid van Rusland en China
BBB ziet afhankelijkheid van Rusland en China als een risico voor de Nederlandse en Europese veiligheid en voedselzekerheid. Ze willen deze afhankelijkheden volledig afbouwen, onder meer door sancties en het versterken van de eigen productiecapaciteit.
“We bouwen op termijn alle afhankelijkheden van Rusland, China en gelieerde landen in de voedselketen volledig af. Uiteindelijk streven we naar een zo hoog mogelijke voedselonafhankelijkheid.”
Kritisch op verdere EU-integratie, focus op praktische samenwerking
BBB wil geen verdere politieke integratie of overdracht van bevoegdheden aan Brussel, maar wel samenwerking op terreinen waar dat aantoonbaar meerwaarde heeft. Ze zijn tegen een federaal Europa en willen nationale soevereiniteit behouden.
“Geen federaal Europa. Geen verdere overdracht van Nederlandse bevoegdheden en soevereiniteit aan Brussel.”
“Dit betekent dat Europa alleen die zaken regelt die strikt noodzakelijk zijn en aantoonbaar beter op Europees niveau werken dan wanneer lidstaten dat zelf doen.”
Meer internationale samenwerking en risicospreiding
BBB pleit voor het aangaan van relaties met nieuwe partners buiten de traditionele bondgenoten, om economische en strategische risico’s te spreiden. Dit betekent een actieve houding richting zowel vertrouwde als nieuwe landen.
“BBB pleit daarbij voor actieve samenwerking met vertrouwde bondgenoten én nieuwe partners.”
Steun aan sancties en afbouw import/export met Rusland
BBB ondersteunt sancties tegen Rusland en wil de economische banden met Rusland verder afbouwen, in het bijzonder op het gebied van import en export.
“We bouwen op termijn alle afhankelijkheden van Rusland, China en gelieerde landen in de voedselketen volledig af.”
Geen automatische uitbreiding van EU en NAVO
BBB is kritisch op verdere uitbreiding van de EU en NAVO, en wil eerst hervormingen en strikte toetsing voordat nieuwe landen toetreden. Dit voorkomt nieuwe afhankelijkheden en waarborgt stabiliteit.
“Uitbreidingsmoratorium. Kritische blik op uitbreiding: pas op de plaats met toelating nieuwe leden.”
“Geen automatische uitbreiding van de EU zonder grondwettelijke instemming.”
De PVV is fel tegen verdere Europese integratie en wil juist minder macht en geld naar Brussel overhevelen, met behoud van nationale soevereiniteit en vetorechten. De partij verzet zich tegen een geopolitieke EU, pleit voor het terughalen van bevoegdheden, en wil geen uitbreiding van de EU of nauwere samenwerking op EU-niveau. In plaats van meer samenwerking binnen de EU of het volgen van rapporten als Draghi, kiest de PVV voor bilaterale relaties en het beperken van financiële en economische afhankelijkheid, zonder expliciete voorstellen over sancties tegen Rusland of risicospreiding via bredere internationale samenwerking.
Bevoegdheden terughalen uit de EU, geen verdere integratie
De PVV wil geen verdere overdracht van bevoegdheden of geld aan de EU, maar juist nationale soevereiniteit herstellen en versterken. Dit standpunt is een directe afwijzing van meer samenwerking op EU-gebied en het idee van een geopolitieke Europese Unie. De partij ziet de EU vooral als een bedreiging voor nationale autonomie en pleit voor het inzetten van vetorechten om Nederlandse belangen te beschermen.
“Wij willen sterke bilaterale en economische banden met andere landen; samenwerken is prima. Waar wij fel tegen zijn, is een geopolitieke Europese Unie, een Europese superstaat.”
“Dat betekent: niet nóg meer bevoegdheden en miljarden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen. Onze vetorechten behouden we, herstellen we in ere én zetten we in: Nederland moet al het mogelijke vetoën, waaronder de EU-begroting, om zo een opt-out op asiel en immigratie en soepeler natuur- en stikstofbeleid te dwingen en de EU van binnenuit op de schop te nemen.”
“Soeverein Nederland, geen geopolitieke Europese superstaat”
“Niet nóg meer miljarden en bevoegdheden overhevelen naar Brussel, maar juist terughalen”
Tegen EU-uitbreiding en gezamenlijke EU-projecten
De PVV verzet zich tegen uitbreiding van de EU en tegen gezamenlijke Europese projecten zoals eurobonds, Europese belastingen en de digitale euro. Dit onderstreept hun wens om de EU klein en beperkt te houden, en geen verdere stappen te zetten richting meer gezamenlijke Europese samenwerking of risicospreiding via de EU.
“Wij zijn tegen elke verdere uitbreiding van de EU. De toetredingsonderhandelingen met Turkije en alle andere kandidaat-lidstaten moeten direct en definitief worden verbroken.”
“Geen EU-uitbreiding; alle toetredingsonderhandelingen verbreken”
“Geen eurobonds, geen Europese belastingen, geen digitale euro”
50PLUS wil dat Europa minder afhankelijk wordt van andere wereldmachten, maar blijft de NAVO als hoeksteen van het veiligheidsbeleid zien. Ze pleiten voor Europa als grootmacht, beperken het takenpakket van de EU, en willen verspilling en bureaucratie binnen de EU aanpakken. Concrete voorstellen over sancties tegen Rusland, het afbouwen van import/export met Rusland, of het actief spreiden van internationale relaties ontbreken.
Europa als grootmacht, minder afhankelijk van andere wereldmachten
50PLUS erkent de veranderde geopolitieke situatie en wil dat Europa sterker en zelfstandiger wordt, met minder afhankelijkheid van andere grootmachten. Tegelijk blijft de NAVO de basis van het Nederlandse veiligheidsbeleid. Dit standpunt adresseert de wens tot meer Europese samenwerking en onafhankelijkheid, maar zonder expliciet te kiezen voor strategische autonomie los van de VS of het Draghi-rapport te noemen.
Takenpakket EU beperken en verspilling aanpakken
50PLUS wil het takenpakket van de EU beperken en verspilling en bureaucratie binnen de EU verminderen. Dit is vooral gericht op efficiëntie en kostenbesparing, niet direct op geopolitieke onafhankelijkheid, maar het impliceert een kritische houding ten opzichte van verdere integratie of uitbreiding van EU-bevoegdheden.
BVNL is kritisch over de Europese Unie en pleit voor meer nationale soevereiniteit, minder overdracht van macht aan Brussel en behoud van opt-outs. De partij is tegen verdere integratie, wil economische samenwerking beperken tot vrijhandel, en verzet zich tegen collectieve schulden en EU-fondsen. BVNL is tegen sancties en pleit voor het stopzetten van economische sancties tegen andere landen, inclusief Rusland.
Beperken EU-integratie en behouden nationale soevereiniteit
BVNL wil dat Nederland meer zeggenschap houdt binnen de EU, met de mogelijkheid tot opt-ins en opt-outs, en is tegen verdere overdracht van soevereiniteit. Economische samenwerking is acceptabel, maar politieke integratie en gezamenlijke schulden worden afgewezen.
“Economische samenwerking binnen een Europese Economische Gemeenschap (EEG) is prima en vrijhandel is een groot goed. Maar de overdracht van soevereiniteit naar de EU moet stoppen en we moeten de mogelijkheid krijgen tot opt-ins en opt-outs.”
“Indien Nederland niet meer zeggenschap krijgt over het asielbeleid en het stikstofbeleid dan kunnen we het EU-lidmaatschap verruilen voor een associatieverdrag.”
“BVNL is tegen collectieve schulden van de eurozone. Nederland moet niet meebetalen aan de Zuid Europese schuldenlast en BVNL is tegen EU-fondsen en EU-belastingen.”
Stoppen met economische sancties tegen andere landen
BVNL verwerpt het gebruik van economische sancties als instrument van buitenlands beleid, omdat deze volgens de partij ineffectief zijn en economische schade veroorzaken aan beide kanten. Dit geldt ook voor sancties tegen Rusland.
“Stoppen met economische sancties tegen andere landen. Sancties hebben nog nooit gewerkt en leiden tot verliezen aan beide kanten.”