De Partij voor de Dieren zet sterk in op inclusief, toegankelijk en maatwerkgericht onderwijs voor alle leerlingen, waaronder specifiek kinderen met autisme (ASS) en andere neurodivergente leerlingen. Ze willen meer expertise, kleinere klassen, landelijke richtlijnen voor passend vervoer, en extra investeringen in toegankelijke schoolgebouwen en ondersteuning, zodat niemand buiten de boot valt.
De PvdD vindt dat ieder kind recht heeft op onderwijs dat aansluit bij zijn of haar persoonlijke mogelijkheden, inclusief kinderen met autisme (ASS) en andere beperkingen. Ze willen meer maatwerk, kleinere klassen, meer expertise op scholen en alternatieve oplossingen als reguliere scholen niet kunnen bieden wat nodig is. Dit moet uitval voorkomen en gelijke kansen bevorderen.
“Iedere leerling heeft recht op onderwijs dat past bij de persoonlijke mogelijkheden en talenten, in een veilige en prettige omgeving.”
“Dat wil ook zeggen dat er (meer) scholingsmogelijkheden komen voor bijvoorbeeld zeer hoogbegaafde kinderen of kinderen met een lichamelijke, zintuiglijke of psychische beperking. Deze kinderen vallen nu vaak uit omdat scholen hen niet kunnen bieden wat ze nodig hebben. Waar een geschikte onderwijsvorm ontbreekt, biedt de overheid alternatieve oplossingen en ondersteuning.”
“We investeren in meer handen in de klas, kleinere klassen, meer expertise op scholen en meer aandacht voor de leerling als individu.”
“We stimuleren de omslag van de onderwijssystemen waarin alle leerlingen hetzelfde tempo volgen, naar kindgericht onderwijs waarin persoonlijke ontwikkeling en eigen tempo vooropstaan.”
De partij wil zorgteams op scholen uitbreiden en voorzien van de juiste expertise, middelen en netwerken, zodat ook leerlingen met ASS tijdig passende ondersteuning krijgen. Er wordt ingezet op samenwerking tussen onderwijs, gemeenten en jeugdzorg, en op experimenten met maatwerk.
“Zorgteams op scholen zijn groot genoeg en beschikken over de juiste expertise, middelen en netwerken van experts om de (veelheid aan) onderwerpen aan te kunnen die komen kijken bij onderwijs op maat.”
“De verbinding tussen onderwijs, gemeenten en jeugdzorg wordt versterkt en gefaciliteerd, zodat leerlingen tijdig passende ondersteuning kunnen krijgen.”
“Er komen meer mogelijkheden om te voorzien in persoonlijke zorg- en onderwijsbehoeften door te experimenteren met maatwerk, en met een samenwerking tussen jeugdzorg en gespecialiseerd onderwijs. Dit gebeurt in overleg met leerlingen en ouders.”
Om ongelijkheid tussen regio’s te voorkomen, wil de PvdD landelijke richtlijnen voor leerlingenvervoer en extra investeringen in de toegankelijkheid van schoolgebouwen voor mensen met een beperking, waaronder ASS.
“Het Rijk investeert extra in toegankelijkheid van alle scholen voor mensen met een beperking.”
“Er komen landelijke richtlijnen voor leerlingenvervoer, zodat kwetsbare leerlingen in alle regio’s kunnen rekenen op veilig en passend vervoer.”
De partij erkent dat kinderen met neurodivergentie, zoals ASS, vaak een lager schooladvies krijgen door onbewuste vooroordelen. Ze willen dat scholen en lerarenopleidingen hier actief aandacht aan besteden en handvatten krijgen om objectiever te adviseren.
“Een kind met bijvoorbeeld een migratieachtergrond, neurodivergentie of kwetsbare sociaaleconomische positie kan hierdoor een lager schooladvies krijgen dan een ander kind met vergelijkbare schoolresultaten. Aan deze impactvolle vorm van discriminatie wordt aandacht besteed in lerarenopleidingen en scholen krijgen handvatten om tot een meer objectief schooladvies te komen.”
50PLUS benadrukt het belang van digitale veiligheid en weerbaarheid, vooral voor ouderen, en pleit voor stevige maatregelen tegen digitale bedreigingen en uitsluiting. De partij wil investeren in veilige digitale systemen, digitale inclusie wettelijk verankeren bij gemeenten, en papieren alternatieven waarborgen voor wie niet digitaal vaardig is. Concrete voorstellen zijn onder meer het verbieden van anonieme accounts, digitale vaardigheidstrainingen voor ouderen en het verbeteren van de toegankelijkheid van digitale overheidsdiensten.
50PLUS ziet digitale veiligheid als urgent en wil investeren in veilige systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen. Dit moet ouderen beschermen tegen digitale dreigingen en hun privacy waarborgen.
“Digitale veiligheid heeft grote urgentie. Er komen digitaal steeds sneller en meer bedreigingen op ons af. We willen dat er extra geïnvesteerd wordt in de veiligheid van onze systemen om onafhankelijk te worden van commerciële en buitenlandse partijen.”
De partij wil dat gemeenten wettelijk verantwoordelijk worden voor de digitale zelfredzaamheid van ouderen, vergelijkbaar met hun rol in de WMO. Dit moet voorkomen dat ouderen buitengesloten raken door digitalisering.
“Digitale inclusie: een gemeentelijke plicht. Gemeenten krijgen de wettelijke taak om digitale inclusie van ouderen te waarborgen. Net zoals gemeenten verantwoordelijk zijn voor de WMO, worden zij ook verantwoordelijk voor de digitale zelfredzaamheid van hun oudere inwoners.”
50PLUS vindt dat overheidsdiensten altijd bereikbaar moeten blijven via post, telefoon of fysieke balie, en dat er papieren alternatieven moeten zijn voor ouderen en gehandicapten die moeite hebben met digitale formulieren.
“Overheidsdiensten en facilitaire bedrijven bieden ouderen en gehandicapten die moeite hebben met digitale formulieren, een papieren alternatief.”
“Overheidsdiensten en maatschappelijke organisaties (zoals DigiD, MijnOverheid, zorgportalen) zijn altijd ook bereikbaar via post, telefoon of fysieke balie.”
Om ouderen te beschermen tegen oplichting en identiteitsdiefstal, wil 50PLUS anonieme accounts verbieden of sterk beperken en privacy- en veiligheidsmaatregelen versterken.
De partij pleit voor digitale cursussen, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media, georganiseerd door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.
“Digitale cursussen voor ouderen om hun vaardigheden te verbeteren, met specifieke aandacht voor internetgebruik, online bankieren en sociale media door lokale gemeenschappen, bibliotheken en seniorenverenigingen.”
50PLUS wil dat alle digitale communicatie van overheden begrijpelijk en toegankelijk is, en dat kunstmatige intelligentie wordt ingezet om het leven van ouderen te vergemakkelijken.
“Alle digitale communicatie van overheden dient te voldoen aan begrijpelijke taal (B1) en toegankelijkheidsrichtlijnen.”
“Kunstmatige Intelligentie (AI) in dienst van ouderen. AI biedt enorme kansen voor ouderen. 50PLUS omarmt technologie die het leven makkelijker maakt, zorg verbetert en ouderen langer zelfstandig laat wonen.”
De ChristenUnie pleit voor inclusief en passend onderwijs waarbij kinderen met autisme (ASS) en andere ondersteuningsbehoeften zoveel mogelijk samen naar school gaan, zonder nadruk op labels of indicaties. Ze willen nauwe samenwerking tussen onderwijs, ouders en zorg, met gecombineerde financiering en voldoende speciaal onderwijs op alle niveaus. Het doel is om het leerrecht van elk kind centraal te stellen en bureaucratie te verminderen.
De ChristenUnie wil dat kinderen met ASS en andere ondersteuningsbehoeften niet onnodig gelabeld worden, maar dat hun daadwerkelijke onderwijsbehoefte centraal staat. Dit vraagt om samenwerking tussen onderwijs, ouders en zorg, en om schoolgebouwen die geschikt zijn voor inclusief onderwijs. Het beleid richt zich op het voorkomen van stigmatisering en het bieden van een soepele overgang tussen regulier en speciaal onderwijs.
“Er wordt gekeken naar wat een kind nodig heeft om tot leren te komen en niet naar labels en indicaties. Dit vraagt nauwe samenwerking tussen onderwijs, ouders, jeugdhulpverlening en zorg, met bijbehorende gecombineerde financieringsstromen.”
“De overheid zorgt voor voldoende speciaal onderwijs (primair en voortgezet) in elke regio, inclusief volwaardig voortgezet speciaal onderwijs op havo- en vwo-niveau.”
“Er wordt aandacht besteed aan soepele terugkeer en doorstroming naar regulier onderwijs, waarbij het leerrecht van kinderen even centraal staat als de leerplicht.”
De partij wil af van overdiagnosticering en het medicaliseren van verschillen. In plaats daarvan moet ondersteuning collectief en binnen de school worden aangeboden, zodat kinderen met ASS niet onnodig in individuele zorgtrajecten buiten de school terechtkomen.
“We stoppen met over-diagnostisering en geven het onderwijs ruimte voor brede persoonsontwikkeling.”
“De pedagogische ondersteuning is binnen de school beschikbaar en wordt op een collectieve manier aangeboden en gefinancierd. Zo halen we zorg erbij in de eigen omgeving van het kind, in plaats van dat we kinderen verwijzen naar individuele zorgtrajecten buiten de school.”
De PVV is uitgesproken vóór het openen van Lelystad Airport en ziet dit als een logische stap omdat het vliegveld al klaar ligt. Daarnaast wil de partij dat Schiphol mag groeien en is tegen verdere verhoging van de vliegtaks. De kern van hun visie is het stimuleren van luchtvaart als economische motor, zonder extra milieubeperkingen of vertragingen.
De PVV vindt dat Lelystad Airport, dat volledig is uitgerust en klaar ligt, direct geopend moet worden. Zij zien het vliegveld als een belangrijke aanvulling op de Nederlandse luchtvaartinfrastructuur en willen geen verdere vertraging of politieke blokkades. Dit standpunt wordt gepresenteerd als onderdeel van een bredere visie waarin luchtvaart wordt gezien als essentieel voor economie en vestigingsklimaat.
De PVV koppelt het openen van Lelystad Airport aan een bredere pro-luchtvaartagenda: Schiphol moet kunnen groeien en de vliegtaks mag niet verder omhoog. Dit onderstreept hun economische prioriteit en hun afwijzing van extra lasten of beperkingen voor de luchtvaartsector.
Volt pleit voor effectieve inclusie van kinderen en volwassenen met een beperking, waaronder autisme (ASD), in onderwijs, zorg en samenleving. De partij wil begeleiding, toegankelijkheid en begrip vergroten, met specifieke aandacht voor neurodiversiteit, mentale gezondheid en het betrekken van mensen met een beperking bij beleid. Volt zet in op structurele verbeteringen in onderwijs, zorg en wetgeving om volwaardige participatie te waarborgen.
Volt wil dat kinderen met een beperking, waaronder autisme, daadwerkelijk toegang krijgen tot regulier onderwijs met voldoende begeleiding en zonder stigma. Het beleid richt zich op het toegankelijk maken van schoolgebouwen en het bieden van passende ondersteuning, zodat alle kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen.
“We pleiten ervoor het recht op inclusieve educatie voor kinderen met een beperking effectief te implementeren, waarbij we inzetten op de toegankelijkheid van bestaande schoolgebouwen. Wij zetten in op voldoende begeleiding op scholen van kinderen met verschillende beperkingen en het vermijden van stigma’s bij kinderen met een beperking.”
Volt wil het begrip voor neurodivergentie, zoals autisme, vergroten door lesprogramma’s voor leraren en leerlingen en het stimuleren van prikkelarme ruimtes op scholen. Dit moet leiden tot meer acceptatie en betere ondersteuning van neurodiverse jongeren.
“Daarbij wil Volt het begrip voor neurodivergentie, zoals ADHD en autisme, vergroten met lesprogramma’s voor leraren en medeleerlingen. We stimuleren scholen om prikkelarme ruimtes in te richten.”
Volt vindt het essentieel dat mensen met een beperking zelf betrokken worden bij het maken, uitvoeren en evalueren van beleid dat hen aangaat. Dit moet leiden tot effectievere en meer gedragen oplossingen.
“Mensen met (een ervaring met) een beperking worden betrokken bij de totstandkoming, uitvoering en evaluatie van beleid dat hen aangaat.”
Volt wil binnen vijf jaar alle noodzakelijke wetswijzigingen doorvoeren om te voldoen aan het VN-verdrag Handicap, met duidelijke deadlines per maatregel. Dit moet de maatschappelijke participatie van mensen met een beperking structureel verbeteren.
“We zorgen ervoor dat binnen vijf jaar de nodige wijzigingen in wet- en regelgeving zijn gedaan om te voldoen aan het VN-verdrag Handicap. Per wijziging wordt een ambitieuze en realistische deadline voor de invoer gesteld om zo snel mogelijk te voldoen aan de punten in het VN-verdrag.”
De SGP is kritisch over de uitbreiding van Lelystad Airport en stelt duidelijke voorwaarden aan het gebruik ervan. Zij willen dat Lelystad Airport alleen beperkt wordt opengesteld voor burgerluchtvaart als er geen laagvliegroutes over onder meer de Veluwe zijn, en zien het als alternatief voor privéjets die nu op Schiphol vliegen. De partij koppelt de ontwikkeling van Lelystad Airport aan strikte milieueisen en het beperken van overlast.
De SGP wil Lelystad Airport alleen beperkt openstellen voor burgerluchtvaart, en dan uitsluitend als er geen laagvliegroutes over kwetsbare gebieden zoals de Veluwe zijn. Daarnaast zien zij Lelystad Airport als een locatie voor privéjets die van Schiphol moeten wijken, waarmee zij overlast en drukte op Schiphol willen verminderen. Dit standpunt adresseert zowel milieuproblemen als de leefbaarheid voor omwonenden.
“Privéjets worden verplaatst naar Lelystad Airport.”
“Als op Lelystad Airport F-35-straaljagers gestationeerd worden, komt er ook een beperkte openstelling voor de burgerluchtvaart, zolang geen sprake is van laagvliegroutes over onder meer de Veluwe.”
“Bij de begrenzing van het aantal vluchten op Schiphol wordt hier rekening mee gehouden.”
De VVD ziet de Lelylijn als een belangrijk toekomstperspectief om de bereikbaarheid van de regio te verbeteren en de reistijd tussen regio en Randstad te verkleinen. De partij blijft zich inzetten voor de realisatie van de Lelylijn zodra financiering en uitvoerbaarheid mogelijk zijn, en wil daarnaast maatwerkoplossingen voor regionale verbindingen waar regulier openbaar vervoer ontbreekt.
De VVD beschouwt de Lelylijn als een strategisch project om de regionale bereikbaarheid te vergroten en de verbinding met de Randstad te verbeteren. Dit moet economische kansen en leefbaarheid in de regio versterken. De partij koppelt de realisatie expliciet aan de beschikbaarheid van financiering en uitvoerbaarheid, en benadrukt het belang van alternatieve vervoersoplossingen waar regulier OV ontbreekt.
“Daarbij zien we de Lelylijn als een perspectief voor de toekomst, waarvoor we ons blijven inzetten zodra financiering en uitvoerbaarheid dit mogelijk maken.”
“We zetten ons in voor de verbetering van de bereikbaarheid van de regio door betere ontsluitingen te regelen en reistijden regio-randstad te verkleinen.”
“Waar regulier ov niet (meer) rijdt, blijft er wel behoefte aan verbinding. Daarom we versterken we dit met maatwerkoplossingen, slimme routes en nieuwe concessievormen.”
BIJ1 is voorstander van de aanleg van de Lelylijn (Lelystad-Assen, vaak afgekort als lelystASD) en wil deze nog voor 2030 realiseren als onderdeel van een beter, gratis en toegankelijk openbaar vervoer, met extra aandacht voor regio’s buiten de Randstad. De partij ziet de Lelylijn als een essentiële ruggengraat voor het landelijke ov-netwerk en als stimulans voor mobiliteit en economische ontwikkeling in onderbediende regio’s.
BIJ1 wil de Lelylijn en Nedersaksenlijn nog voor 2030 aanleggen om de bereikbaarheid en economische ontwikkeling van regio’s buiten de Randstad te verbeteren. Dit past in hun bredere visie op gratis, toegankelijk en nationaal georganiseerd openbaar vervoer, waarbij nieuwe spoorlijnen de backbone vormen van het ov-netwerk.
“Nog voor 2030 realiseren we de voorgestelde Lelylijn en Nedersaksenlijn. Deze nieuwe spoorlijnen fungeren als aanvullende ruggengraat voor het landelijke ov-netwerk. En dragen bij aan efficiëntere mobiliteit en economische ontwikkeling in onderbediende regio’s.”
“Nog voor 2030 realiseren we de voorgestelde Lelylijn en Nedersaksenlijn.”
BVNL is uitgesproken vóór het zo snel mogelijk openen van vliegveld Lelystad. Dit wordt gepresenteerd als een concrete maatregel om de druk op Schiphol te verlichten, samen met investeringen in andere regionale luchthavens. Hun visie is gericht op het vergroten van de capaciteit van de Nederlandse luchtvaartinfrastructuur door Lelystad Airport operationeel te maken.
BVNL wil vliegveld Lelystad zo snel mogelijk openen als onderdeel van een bredere strategie om de druk op Schiphol te verminderen. Dit standpunt wordt expliciet en concreet genoemd, met het oog op spreiding van luchtvaartverkeer en het versterken van regionale luchthavens.
JA21 is voorstander van de aanleg van de Lelylijn en benadrukt het belang van gelijktijdige realisatie met de Nedersaksenlijn. Ze willen dat er onderzoek wordt gedaan naar diverse financieringsbronnen om de aanleg volgens het oorspronkelijke tijdpad mogelijk te maken.
JA21 vindt het essentieel dat de Lelylijn samen met de Nedersaksenlijn wordt aangelegd, ondanks budgetverschuivingen. Ze zien deze infrastructuur als strategisch belangrijk en willen dat de aanleg niet vertraagd wordt door financieringsproblemen.
“JA21 blijft het belang benadrukken van een gelijktijdige aanleg van zowel de Nedersaksenlijn als de Lelylijn.”
“JA21 wil dat onderzoek wordt gedaan naar alle mogelijke financieringsbronnen zoals bijdragen van het Rijk, provincies en gemeenten, Europese fondsen en eventueel private investeringen om de aanleg van de Lelylijn volgens het oorspronkelijk tijdpad te realiseren.”
BBB steunt de aanleg van de Lelylijn als een belangrijk infrastructureel project om de bereikbaarheid van Noord-Nederland te verbeteren. De partij ziet de Lelylijn als onderdeel van een bredere strategie om toekomstige bevolkingsgroei en mobiliteit op te vangen, en noemt deze expliciet als prioriteit in hun infrastructuurbeleid.
BBB beschouwt de Lelylijn als essentieel voor de toekomstige bereikbaarheid en economische ontwikkeling van Nederland, met name voor het noorden. De partij noemt de Lelylijn expliciet als een van de grote infrastructurele werken die nodig zijn om de verwachte bevolkingsgroei tot 2050 op te vangen en de mobiliteit te waarborgen.
“Hierbij denkt BBB onder meer aan de Lelylijn, de Oude Lijn bij Leiden, het verlengen van de Noord Zuidlijn, de IJmeerverbinding vanuit Almere en de passagiersverbinding tussen Weert en Hamont (Antwerpen).”
Het CDA spreekt zich in het verkiezingsprogramma expliciet uit voor het investeren in de Lelylijn als onderdeel van een robuust spoornetwerk tussen economische kerngebieden, universiteitssteden, regio’s en havens. Het belangrijkste concrete voorstel is het realiseren van de Lelylijn, samen met andere grote spoorprojecten, om de bereikbaarheid en economische ontwikkeling van Noord-Nederland te versterken.
Het CDA ziet de Lelylijn als essentieel voor het versterken van de verbindingen tussen economische kerngebieden en het vergroten van de bereikbaarheid van Noord-Nederland. Door te investeren in deze spoorlijn wil het CDA bijdragen aan regionale ontwikkeling, betere mobiliteit en aansluiting op internationale verbindingen.
“Op de grote assen van ons land – tussen economische kerngebieden, universiteitssteden, regio’s en havens – blijft investeren in een robuust spoornetwerk noodzakelijk, zoals de Lelylijn, de Noord-Zuidlijn en snelle internationale verbindingen.”
D66 erkent neurodiversiteit, waaronder autisme (ASD), expliciet als een vorm van diversiteit die niet mag leiden tot uitsluiting of discriminatie. Hun belangrijkste voorstel is het doorbreken van uitsluiting op basis van neurodiversiteit en het bevorderen van gelijke kansen en toegankelijkheid voor mensen met autisme.
D66 wil alle vormen van uitsluiting, waaronder op basis van neurodiversiteit zoals autisme, actief tegengaan. Ze zien neurodiversiteit als een onderdeel van de samenleving dat recht heeft op gelijke behandeling en kansen. Dit standpunt adresseert het probleem van discriminatie en stigmatisering van mensen met autisme en benadrukt het belang van inclusie.
“D66 wil alle vormen van uitsluiting, racisme en discriminatie doorbreken: of het nu gaat om afkomst of geloof (jodenhaat of moslimhaat), huidskleur (zoals anti-zwart of anti-Aziatisch racisme), leeftijd, opleidingsniveau, armoede, beperking, neurodiversiteit (zoals ADHD of autisme), seksuele oriëntatie of genderidentiteit (queerhaat) of omdat iemand een vrouw is.”
GroenLinks-PvdA spreekt zich in het verkiezingsprogramma expliciet uit voor de aanleg van de Lelylijn, een nieuwe spoorverbinding die Flevoland en Noord-Nederland beter moet verbinden met de Randstad. De partij ziet een goede ov-verbinding als essentieel voor de ontwikkeling van Flevoland en de omliggende regio’s, en noemt de Lelylijn als concreet speerpunt.
GroenLinks-PvdA beschouwt de Lelylijn als een noodzakelijke investering om Flevoland en Noord-Nederland beter te verbinden met de rest van Nederland. De partij ziet de lijn als essentieel voor economische ontwikkeling, bereikbaarheid en het versterken van de regio. Dit standpunt is concreet en onderscheidend, en wordt expliciet genoemd als beleidsvoorstel.
“We maken ons sterk voor de Lelylijn,”
NSC noemt de Lelylijn expliciet in haar verkiezingsprogramma en steunt de aanleg ervan, met de nadruk op Europese financiering. Er worden geen bredere of diepgaandere standpunten ingenomen over Lelystad, de Lelylijn of aanverwante thema’s; het programma blijft beperkt tot deze concrete steun voor de spoorverbinding.
NSC ziet de Lelylijn als een belangrijk infrastructuurproject en pleit voor Europese financiering om de realisatie mogelijk te maken. De partij noemt geen aanvullende voorwaarden, bredere regionale ontwikkelingsplannen of andere concrete beleidsmaatregelen rond Lelystad of de Lelylijn.
“Voor de Lelylijn zetten we in op Europese financiering.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma